You are on page 1of 75

VIII - X

PART - 1
INDEX
8th BIOLOGICAL SCIENCE MATERIAL + BITS : 02 – 195

9th BIOLOGICAL SCIENCE MATERIAL + BITS : 196 – 284

10th BIOLOGICAL SCIENCE MATERIAL + BITS : 285 – 405

BIOLOGICAL SCIENCE MATERIAL + BITS : PART - 2


(INTER RELATED)
EVS + GENERAL SCIENCE : III – VII

Development Committee
PASUPULETI SRINIVASA RAO (Govt Teacher)
KASANI SWAPNA (Govt Teacher)
LINGALA HARSHITHA (Editor)
NOTE : All Rights are Reserved to SS TUTORIALS

ఈ �సత్క�న� సంబం�ం�న సరవ్ హ�క్� SS TUTORIALS ��� ��� �ం��. �� అ�మ�


��ం� ��ం�ట��, బ�� ��డం ��, Xerox ��ట �� �య��. ఒక �ళ ��న�
చటట్��య్ చరయ్� ���బ��. ��� 100% ఎ�వం� త�ప్� ��ం� ��తత్� ����న్�.
ఒక�ళ �ం� ��ట్�స్ ఉం� త�ప� సవరణ �యగల�. అం��� ఎ�వం� �య్యపర�న,
చటట్పర�న ����� �� ��ల� ��.
� �జ��న్ �కరణ ��ధ్� ఆ�ంకిష్ం� � �� ��
SS TUTORIALS - 7382340091

SS TUTORIALS - 7382340091 1
�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 8వ తరగ� �వ ��ం కం�ం� �
సంబం�ం�న ���� � �డవ�చ్

�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 8వ తరగ� �వ ��ం ��ట్� ��స్ �కక్
���� � �డవ�చ్

SS TUTORIALS - 7382340091 2
1. ��ఞ్న ��ం అం� ఏ�� ?
 మన ��ట్ ఉనన్ �కృ�క �పంచం ఎ� ప���త్ం� ����వ���, �� �రవ్ప�ల� అవ�హన
���వ��� ప���ంచద�న ��క ఆ��ల� �న�� �� �య�న్ల అ�న్ం�� క�� ‘��ఞ్న ��ం’
(Science) అనవ�చ్.
 సహజ దృ�వ్ష�ల� ప���ంచడం �వ్� �� �యం�త ప��థ్��ల్ సహజ ��యల� �� ఉం�
���ల� �రవ్�ంచడం �వ్� �� ��స్ � అవ�హన ���వ�చ్.
 ��ఞ్న ��ం అన� ఒక ఆ�చన ��య.
 ���ల ఆ�రం� �మబదధ్ం� అధయ్యనం ��న �ఞ్న� ��ఞ్న ��ం.
 �కృ�� ���నన్ రహ�య్ల� ����వ��� ��స్ ఒక ప�కరం� ఉప�గప��ం�.
 �పం��న్ అ�వ్�ంచ��� ��స్ ఒక �రగ్ం� ఉం�ం�.
 �సతరీయ ఆ�చనల� ��న్ంచడం అ�� ��స్ � �థమ �� ��క ��నం.
 ��ధ ఆ��ల� �వ�ం� ��ల �వరత్న� ప�య్వరణ ���తత్� (Ecologist) ప����త్�.
 �� �రల ����, ఖ��ల ��ం� �గరభ్ ���తత్� (Geologists) అధయ్యనం ��త్�.
 ఆ�శం�� నకష్��, ���, ���స్ల �� ��ల� �� ఖ�ళ ��క ���తత్� (Astrophysicist)
ప����త్�.
 వ�ష్�, ��� �ద�న ��వరణ అం�ల ��ం� ��వరణ ���తత్� (Climatologist) ప����త్�.
 ��ధ ఉ�ణ్�తల వదద్ ర�యన చ�య్ ��ల ��ం� ర�యన ���తత్� (Chemists) ���� �రవ్��త్�
ఉం��.
 వృ�త్�ర �రగ్ం� చ�ం� అ���, ���� అం�ల ��ం� అ���క ���తత్� (Nuclear-Physicist)
�థ్ర�న న��� క���ం�� ���� �రవ్��త్� ఉం��.
 ��ధ ఉ�ద్పనల� �న�య్ కణ�ల ��చరయ్ల� మ�� �� �వరత్న ���న్ క��న��� �వ
���తత్� (Biologist) ఒక �మ పదధ్�� ఎ�న్ ర��� ���� ��త్ం��.
 ��ం అ� పదం ��ష్� (Scientia) అ� ��� పద� �ం� వ�చ్ం�. ��ష్� అం� �ఞ్నo అ� అరధ్ం.
 �ఞ్��న్ స��రజ్న �� ����న్ ���� ��స్.
 తర�� మనం ��స్ అ� ప��న్ అధయ్య��� �� �� �వ్� �ం�న �ఞ్��న్ �వ�ంచ���
���ం�ం.
 �జల �వన ����న్ ���ప�చ్�� తపన ���తత్ల� ఉం�ం�.
 జ�య్ ���తత్� ��న్ లకష్�� ఒక తరం �ం� మ�క త��� ఎ� సం���త్� అవ�హన�
క���త్�.
 �య్� ��ఞ్న ���తత్� �య్�� �య్�త్ �ం� ��గ్ల� �����.
 ��ళ, ��వరణ ���తత్� �కం�ల�, �ండచ�య� ���పడ��న్, అ�న్ పరవ్�ల ��ఫ్ట��న్
��ం� ప���ంచడం �వ్� శ��ద్�� �న�� ఎ��క్ం�నన్ సమసయ్ల� ప��క్�� క��ం� స�జ
�వ ��త్�.
 వృకష్ ���తత్� ఎ�క్వ ��బ���చ్ పంట�, పండల్ �కక్ల ��ల� క��నడం �వ్� త�క్వ ధర�ల్
�జలంద�� �ష��రం అం�ం� బల�న ఆ�గయ్, ఆ�ధ్క స���న్ ��ం�చ��� �య�న్�త్�.
 సమరధ్వంత�న �ం��క ప��ఞ్��న్ ఉప��ం� ర�యన ���తత్� �తత్ రక�న ర�యన ప��ధ్ల�
అ�వృ�ధ్ ��త్�.
SS TUTORIALS - 7382340091 3
 ��క ���తత్� అ��హకత వం� �తత్ �ష�ల� ఆ�షక్��త్�.
 ఒక �మజం �కక్ ఎ��దల ఆ�ధ్క�� �న� ఆ�రప� ఉం�ం�.
 ��స్ వలన ఏరప్�న �ఞ్నం �రంతరం ��ప్ �ం��ం�.
 ప��ధనల ఫ�తం� ��ధ్ం�� వ�త్�, ��� �� ����ణం� ��ప్ �ం���. స��దద్బడడ్
త�ప్ల చ��� ��స్ అం�� అ� ‘��ల్ �ప�’ ��క్�న్�.
 �� �� సంవతస్రం గత సంవతస్రం ��న ��న్ ���త్ం�� అ� ‘అలబ్�ట్ ఐ� �ట్�’ ��క్�న్�.
 �తన ఆ�షక్రణల �సం ���తత్� అ�స�ం� ��న� �సతరీయ పదధ్�.
 �సతరీయ పదధ్� అ�� ���క ఏ�ప్��, అధయ్య��� ఉప�గప��ం�.
 ���తత్� �సతరీయ ��� ���య్�� (Scientific process skills) �����త్�. ఈ ���య్� స��ర
�కరణ, �రవ్హణ, ��ల్షణ, వయ్�త్కరణ వం�� �య��� ఉప�గపడ��.
�సతరీయ పదధ్��� ���� :-
1. ప��లన, ��న్ంచడం
2. ప�కలప్న� ��ం�ం��వడం
3. ��గం �సం ���క
4. ��గం �రవ్�ంచడం
5. ��ద్�ంచడం, ఫ��ల �దరశ్న �యడం
 ప�కిష్ంచ��� �ల�య్ �ధయ్మ�య్ స����న్ ‘ప�కలప్న (Hypothesis) అం��.
 ప��ధ� ఫ���న్ ���తం �� �ర�ల� ‘చల���’ (Variables) అం��.
 �ం�, �� �థ్ర�న చర���.
 మ�ట్ ��చ్�గ��న చర��.
 ���� �రవ్�ం�ట�ప్� �� �శన్ల� జ��ల� క��� �యతన్ం� ���తత్� ����ం�
ఆ�చ� సర�ల� ��� ���య్� (Process skills) అం��.
 ��ల్�ట�ప్�, ��ట�ప్�, చ��ట�ప్�, ��ట�ప్�, ఆ��ం�ట�ప్� మనం �� ���
���య్ల� �����త్ం.
 �శన్ల� స���� ఇవవ్���, ���� �య���, మన ��ట్ ఉనన్ �పం��న్ ప���ంచ���
��� ���య్� స�యపడ��.
 ద�త్ం�ల� �క�ం�ట�ప్� ���తత్� ఖ�చ్తం� ���త్�.
 ���తత్ ద�త్ం�ల� �ద�శ్ం�ట�ప్� �క�ం�ట�ప్� గ�ం�ల� ఉప���త్�.
 సంఖయ్ల� అవ�హన ���వటం, ప��ధన� ఫ��ల �ర� ��� �డటం ���తత్ల� ఉం��స్న
�ఖయ్�న ��ణయ్ం.
 ప��ధన� ��ట�ప్� ���తత్� ద�త్ం��� సంబం�ం�న అం�ల� �క�ం�, వయ్వ�థ్క�ం�, �ద�శ్ం�
�య్�య్��త్�.
 ప�ట్క�, ��ట్ �, �� � ద�త్ం�ల� �ద�శ్ంచ��� మం� ప�క��� ఉప�గప���. �ం�
ఇత�� ��� �లభం� �య్�య్�ంచగల�.
 మం� ���తత్ ద�త్ం�ల� �క�ం� ��ల్�ంచటం� గ�త ���య్ల� �����త్�.
 �ప�న్క� ��య్కం�, �లకష్ణం� ఆ��ంచబ�ట్ �రయ్�ం�క ��ద్ం��న్ క���న్�.
 �య్ట� ��య్కం�, �లకష్ణం� ఆ��ంచబ�ట్ ���వ్కరష్ణ ��ద్ం��న్ ����ం��.
 ���తత్� అంద�� ��ం� ��య్కం�, �లకష్ణం� ఆ���త్� మ�� ప����త్�.
SS TUTORIALS - 7382340091 4
 ఎండ�� ��� :-
 అడ� ��వ్� (ఆ�క్�స్), గంధం ��ట్, ���, ఔషద �కక్�, సరప్గం� �ద�న �కక్� �రత�శం�
అంత�ం��� ��దం ఉం�.
 బటట్�క �టట్, ��క� �మ�, �� ఇం�య� ��న్ ��, �లడ్� మం�, లయ� ��డ్ మ��, �ల�� లం��,
���, ��త��, �ంహం, ���, ఎ�నకక్, ఎ��ం�, ��, ఎ�� ��ల్, �స�, ���, �ండ��వ �ద�న
జం��ల్ �రత�శం� అంత�ం��� ��దం ఉం�.
 ఒక �శం �� ఒక ��య్క�న �ం��� ప��త� ఉం� వృకష్,జం� ��ల� ‘ఎండ�� ���’
అం��.
 కం�� – ఆ����� ��-�య్��ం� � �ం�న ఎం��� ���.
ఆవరణ వయ్వసథ్ :-
 స�వ స��� మ�� �� ప�స�� ఆవరణ వయ్వసథ్� త�� ��త్�.
 ��న్ ఆవరణ వయ్వసథ్� ��న్ �వ��� ��� ఉం��.
 ఎ�క్వ ��స సథ్లం, ఆహరం, వస� ఎ�క్వ ఉనన్ ప�స�ల� �� ��� ఉం��.
 �వ అం�ల� ఉతప్�త్���, ���గ���, ��చ్నన్��� ఉం��.
 ఉతప్�త్��� – మడ��ల్, ��ప్���, ఆ�లల్���, �� ��స్���స్ (�� ఆ�పచచ్ �వ��) �ద�న�.
 ���గ��� – �త�, �యయ్�, ��, �����, నతత్�, ���ల్, ��న్�, �టట్ం ����
�ద�న�.
 ��చ్నన్��� – �స�జ్�ల� ��� ��చ్నన్కర �య్�ట్���. SS TUTORIALS - 7382340091
 స��ం� 5 లకష్ల �ం� �� ర�ల �వ ����న్య� అంచ�.
 ఇం� ప��� స��ం� ఒక చదర� �� �ట� ��త్రణ్ం� ��� 1000 � �� �వ ����న్�.
 ��జ్వ, స�వ అం�� పరసప్రం చరయ్ జ���� వయ్వసత్� ‘ఆవరణ వయ్వసథ్’ అం��.
 ఆవరణ వయ్వసథ్ అ�� కృ�మ�న� �� సహజ�న� మ�� ��క్�క�న� �� �శవ్త�న�.
 అ� �దద్ గ�డ్ ��నం �� అడ��� ఒక వ�స �� ఒక �నన్ వృకష్ం, �ల� అం�, ఒక �మం, అ�వ్�యం
�� మ��ల� ��న �య్మ�క� �� ఆవరణ వయ్వసథ్� ��క్ం��.
 ఆవరణ వయ్వసథ్� �కృ� �కక్ ��తమ్క ��ణం� �రవ్��త్�. ఎం�కం� ఆవరణ వయ్వసథ్�� స���
మధయ్, ��క అం�ల మధయ్ పరసప్ర చరయ్� జ���ం��.
 ��గం� ��� 17% ��శం �ర ఎ��� �సత్�ం� ఉ�న్�. ఈ �ంతం� సగ� వరష్�తం 23 ��ల్
�టరల్ క�న్ త�క్వ� ఉం�ం�.
�లక ప��
��ం - ��ష్� - ��� �ప�న్క� – �రయ్�ం�క �య్ట� - ���వ్కరష్ణ
��ల్ �ప� - స��దద్బడడ్ త�ప్ల చ�� ��స్ కం�� – ఆ���� ��-�య్��ం�
అలబ్�ట్ ఐ� �ట్� - �� �� సంవతస్రం గత సంవతస్రం ��న ��న్ ���త్ం��
స��ం - 5 లకష్ల - �� ర�ల �వ ��� ఇం� ప��� స��ం - చ.�.�.� 1000� �� �వ ���
�సతరీయ పదధ్� - �తన ఆ�షక్రణల �సం ���తత్� అ�స�ం� ��నం - ���క ఏ�ప్��, అధయ్య���
�సతరీయ పదధ్��� ���� - ప��లన, ��న్ంచడం, ప�కలప్న� ��ం�ం��వడం, ��గం �సం
���క, ��గం �రవ్�ంచడం, ��ద్�ంచడం, ఫ��ల �దరశ్న �యడం మ�ట్ - ��చ్�గ��న చర��
ప�కలప్న - ప�కిష్ంచ��� �ల�య్ �ధయ్మ�య్ స��నం �ం�, �� - �థ్ర�న చర���

SS TUTORIALS - 7382340091 5
చల ��� - ప��ధ� ఫ���న్ ���తం �� �ర�� ఎ��� - 17% �సత్రణ - వరష్�తం 23 �.�.
��ఞ్న ��ం - ఒక ఆ�చన ��య - ���ల ఆ�రం� �మబదధ్ం� అధయ్యనం �� �ఞ్నం - �కృ��
��వ�న్ రహ�య్ల� ����వ��� ��స్ ఒక ప�కరం� - �పం��న్ అ�వ్�ంచ��� ఒక �రగ్ం - �ఞ్��న్
స��రజ్న �� ��నం - �ఞ్నం �రంతరం ��ప్ ��న్ంచడం - ��స్ � �థమ ��నం
Ecologist - ��ధ ఆ��ల� �వ�ం� ��ల �వరత్న Geologists - ����, ఖ��ల ��ం�
Astrophysicist - నకష్��, ���, ���స్ల Climatologist - వ�ష్�, ���, ��వరణ అం��
Chemists - ��ధ ఉ�ణ్�తల వదద్ ర�యన చ�య్ ��ల ��ం� Nuclear-Physicist – అ��ల ��ం�
Biologist - కణ�ల ��చరయ్ల� మ�� �� �వరత్న �మం ��ం� ��క ���తత్� – అ��హకత
ఉతప్�త్��� – మడ��ల్, ��ప్���, ఆ�లల్���, �� ��స్���స్ (�� ఆ�పచచ్ �వ��)
���గ��� – �త�, �యయ్�, ��, �����, నతత్�, ���ల్, ��న్�, �టట్ం ����
��� ���య్� - ���� �రవ్�ం�ట�ప్� �� �శన్ల� జ��ల� క��� �యతన్ం� ���తత్�
����ం� ఆ�చ� సర�� - �శన్ల� స���� ఇవవ్��� - ���� �య��� - మన ��ట్
ఉనన్ �పం��న్ ప���ంచ��� ��చ్నన్��� – �స�జ్�ల� ��� ��చ్నన్కర �య్�ట్���
ప�ట్క�, ��ట్ �, �� � - ద�త్ం�ల� �ద�శ్ంచ��� మం� ప�క��� - ఇత�� ��� �లభం�
�య్�య్�ంచగల� SS TUTORIALS - 7382340091
ఎండ�� ��� - ఒక �శం �� ఒక ��య్క�న �ం��� ప��త� ఉం� వృకష్,జం� ��� - అడ�
��వ్� (ఆ�క్�స్), గంధం ��ట్, ���, ఔషద �కక్�, సరప్గం� - బటట్�క �టట్, ��క� �మ�, �� ఇం�య�
��న్ ��, �లడ్� మం�, లయ� ��డ్ మ��, �ల�� లం��, ���, ��త��, �ంహం, ���, ఎ�నకక్,
ఎ��ం�, ��, ఎ�� ��ల్, �స�, ���, �ండ��వ
ఆవరణ వయ్వసథ్ - ��జ్వ, స�వ అం�� పరసప్రం చరయ్ జ���� వయ్వసథ్ - కృ�మ�న� �� సహజ�న� -
��క్�క�న� �� �శవ్త�న� - అ� �దద్ గ�డ్ ��నం, వృకష్ం, �ల� అం�, ఒక �మం, అ�వ్�యం,

��ట్� ��స్
1. ��ం అ� పదం ��ష్� అ� ఏ �� పదం �ం� A). �శచ్� B). ��ల్ �ప�
ఉదభ్�ం�ం� C). ఐ� �ట్� D). �య్ట�
A). �� B). ��� 5. ప�కిష్ంచ��� ��నన్ �ధయ్మ�య్ స����న్
C). �ం� D). రషయ్� ఏమం�� ?
2. స��దద్బ�న త�ప్ల చ��� ��స్ అం�� అ� A). ఫ��లన B). ప�కలచ్న
ఎవ� ��క్�న్� C). ��గం D). ���క
A). ఐ��ట్� B). ��ల్�ప� 6. వ�త్�ల� �� లకష్��, ఆ��ల ఆ�రం�
C). �శచ్� D). �ల్�ం� వ�గ్క�ంచటం అ�� ఏ ��ణయ్ం �ంద� వ�త్ం�
3. ��స్ � �థమ �� ��క ��నం� ��త్ంచం� A). ��� ��ణయ్ం B). �సతరీయ ��ణయ్ం
A). ద�త్ంశం� �క�ంచడం C). ప�కలచ్� ��ణయ్ం D). అ��హకత
B). �సతరీయ ఆ�చనల� ��న్ంచడం 7. ���తత్� అ�స�ం� పదధ్�� ��త్ంచం�
C). ప�కలప్న� ��ం�ం��వడం A). �సతరీయ పదధ్� B). �సతరీయ ��య
D). ��గం �రవ్�ంచడం C). �సతరీయ ప��ధన D). �సతరీయ ���క
4. �� �� సంవతస్రం ��న ��న్ ���త్ం�� 8. ప�కిష్ంచ��� �ల�య్ �ధయ్మ�య్ స����న్
అ� ఎవ� అ�న్� ఏమం��
SS TUTORIALS - 7382340091 6
A). ���క B). ప�కలప్న A). ప��లన
C). చర��ల �యం�ణ D). �వ�న్ B). ��ల� ��ల్�ంచడం
9. ప��ధ� ఫ���న్ ���తం �� అం�ల� C). ��గం �సం ���క
ఏమం�� D). ��ద్�ంచడం
A). చర��� B). �థ్ర ��� 16. �కృ�� �� ఉనన్రహ�య్ల�, ��ల�,
C). స�శ� D). ��నయ్��� �ర�ల� ����వ��� ఉప�గప� ��ద్షట్�న
10. �ం� ��� ��� ��ణయ్ం ����� �రగ్ం ఏ�
��త్ంచం� A). ��నయ్�సత్ం B). �వ��ం
A). ఊ�ంచడం B). �ద�శ్ంచడం C). ��ఞ్న��ం D). �వ�ం��క��ం
C). ���క D). భ�త 17. ��ఞ్న��ం �వ్�
11. ఎం��� ��� �ం�న '��' ఏ ���� �ం�న A). �జల �వన ��నం ���ప��ం�
పకిష్ B). �జల ఆ�థ్క �థ్�గ�� అ�వృ�ధ్ �ం���
A). ఆ���� B). �య్��ం� C). ఆ�గయ్వంత�న స�జం ��ం��ం�
C). అ��� D). ర�య్ D). �వ�న్
12. �రయ్�ం�క ��ద్ం��న్ ����ం�న ���తత్ 18. “��ష్�” అన�
ఎవ� A). �ఞ్నం B). ��ల్నం
A). �పల్� B). �య్ట� C). ��నయ్ �ఞ్నం D). �� �ఞ్నం
C). �ప�న్క� D). ఆరయ్భటట్ 19. మన�శం� అంత�ం��� ��దం�
13. �సతరీయ పదధ్� �� ���ల� వ�స� ����� ��త్ంచం�
��త్ంచం� A). ఆ�క్�స్ B). గంధం ��ట్
A). ప�కలప్న� ��ం�ం��వడం, ప��లన, C). ��� D). �� ��ట్
��న్ంచడం, ��గం �సం ���క, ��గం 20. ఎం��� ��� �ం�న “కం��” ఈ ఖండం�
�రవ్�ంచడం, ��ద్�ంచడం, ఫ��ల �దరశ్న �యడం ��� కనబ��ం�.
B). ��న్ంచడం, ప��లన, ��గం �సం ���క, A). ఆ�� B). ఆ����
ప�కలప్న� ��ం�ం��వడం, ��గం C). ఆ�� D). అ���
�రవ్�ంచడం, ��ద్�ంచడం, ఫ��ల �దరశ్న �యడం 21. ���ల �రవ్హణ� ���తత్� ����ం�
C). ప��లన, ��న్ంచడం, ప�కలప్న� ఆ�చ� సర�� ఏ ��ణయ్ం �ంద� వ�త్ం�
��ం�ం��వడం, ��గం �సం ���క, A). ��గ ���య్� B). ��� ���య్�
��గం �రవ్�ంచడం, ��ద్�ంచడం, ఫ��ల C). ఆ�ర ���య్� D). �సతరీయ ���య్�
�దరశ్న �యడం 22. ���వ్కరష్ణ ��ద్ం��న్ ����ం�న ���తత్
D). ప��లన, ��న్ంచడం, ప�కలప్న� ఎవ�
��ం�ం��వడం, ��గం �సం ���క, A). �ప�న్క� B). �.�. చం��ఖర�
��ద్�ంచడం, ఫ��ల �దరశ్న �యడం, ��గం C). �య్ట� D). ఆరయ్భటట్
�రవ్�ంచడం, 23. ఏ వ�త్�� �� ���� ��� మన కం��
14. ద�త్ం�ల� �� �వ్� �ద�శ్ంచ�. క��ంచ�ం� ప��� ఒక బలం వలల్ ఆ వ�త్� ���
A). న�� B). ��ట్ ���� ప��ం�, ఆ బ��న్ ఏమం��
C). ప�ట్క D). �� A). అయ�క్ంత బలం B). �థ్వర ��య్� బలం
15. ��యపదధ్�� ����� ��త్ంచం� C). ���వ్కరష్ణ బలం D). అ�లంబ బలం
SS TUTORIALS - 7382340091 7
24. స��ం� ఎ�న్ ర�ల �వ ����న్య� A). 25 ��ల్ �టరల్ క�న్ త�క్వ
అంచ�. SS TUTORIALS - 7382340091 B). 23 ��ల్ �టరల్ క�న్ త�క్వ
A). లకష్ �ం� �� వర� C). 27 ��ల్ �టరల్ క�న్ త�క్వ
B). 3 లకష్ల �ం� �� వర� D). 31 ��ల్ �టరల్ క�న్ త�క్వ
C). 5 లకష్ల �ం� �� వర� 29. జతప���
D). 2 లకష్ల �ం� �� వర� 1). ప�య్వరణ ���తత్ A). Geologists
25. ఇం� ప��� స��ం� ఒక చదర� �� 2). �గరభ్ ���తత్ B). Chemists
�ట� ��త్రణ్ం� ��� ఎ�న్ �వ ����న్�. 3). ఖ�ళ ��క ���తత్ C). Biologist
A). 500 � �� B). 1000 � �� 4). ��వరణ ���తత్ D). Ecologist
C). 100 � �� D). 300 � �� 5). ర�యన ���తత్ E). Climatologist
26. �ం� ��� ఆ�సం� ��త్ంచం� 6). అ���క ���తత్ F). Nuclear-Physicist
A). అ�వ్�యం B). �ల� అం� 7). �వ ���తత్ F). Astrophysicist
C). ఒక �నన్ వృకష్ం D). �వ�న్ 30. జతప���
27. ��గం �ద ఎంత సహతం �ర ఎ��� 1). బం� ఆ���ం� A). ప�కలప్న �యటం
�సత్�ం� ఉ�న్� 2). ��� అ��� ఉండవ�చ్ B). �రవ్హణ
A). 15% B), 17% 3). బం�� ��� �� C). ���� రచన
C). 19% D). 21% 4). దగగ్ర బం�� ��� ��చ్���
28. ఎ�� �ంతం� సగ� వరష్�తం ���� D). సమసయ్� ��త్ంచటం
ఎంత ఉం�ం� 5). ��� ��చ్�వటం E). ��ధ్�ంచటం
జ���
1. B 2. B 3. B 4. C 5. B 6. A 7. A 8. B 9. A 10. D 11. B 12. C
13. C 14. A 15. B 16. C 17. D 18. A 19. D 20. B 21. B 22. C 23. C 24. C
25. B 26. D 27. B 28. B 29. 1-D 2-A 3-G 4-E 5-B 6-F 7-C 30. 1-D 2-A 3-E 4-C 5-B

2. కణం –��ల ��క ��ణం


 �నన్ �� �కక్ల �ం� అ� �దద్ ��ఫ� వృకాష్ల వర�, అ� �కష్� �య్�ట్�� �ం� అ� �దద్ ��
��ంగలం వర�, ��ల�న్ �� �ల ��ణ�న కణం (Cell) �� ఏరప్�డ్�.
 అ���య� �రచ్� (1601-1680), �� �వ్మమ్� �� (1637-1680), ఆం���� ��� �� (1632-1723)
మ�� �బ�ట్ �� (1635-1702) వం� అ�క మం� ���తత్� ��ధ అం�ల� �కష్�దరశ్� స�యం�
ప���ం��.
 ఆం���� ��� �� (1632 - 1723) �టట్�ద� ��� 1674సంవతస్రం� ��ట్��, ఈ�ట్,
����, ఎ�రకత్క�� �ం� స�వక�ల�, �� �ం��ల� చ��త్నన్ �కష్� ��ల� ��త్ం��.
ఈయన ���క్� � ��ం�ం��.
 �ల ��ణం అ�న కణం� అధయ్యనం �యడం �సం �కష్�దరశ్�ల� స�� ����ంచడం,
���క్� ��ల్� త�� �యడం, రంజనం (Staining) �యడం తపప్�స�.
 �ట� ���� �ం�న �బ�ట్ �� 1665సంవతస్రం� ఓ� ��ట్ �ం� �తత్� ప�చ� �ర� ����
�కష్�ద�శ్� స�యం� ప���ం�, త� క��నన్ ��� కణం అ� �� ��ట్�.
 ��� �ష� కణం అన� ‘�నన్గ�’ అ� అరధ్ం.
SS TUTORIALS - 7382340091 8
 �బ�ట్ �� క��న్ ఆ�షక్�ంచడం ��స్ చ��� ఒక �ఖయ్ ఘటట్ం.
 �బ�ట్ �� (1773-1858) ��న �లక�న ప��లన� క�ల� మ�ంత� అరధ్ం ���వ��� ఎం�
�హదం ���.
 కణం�� �గ� ��ల కం� �� ���న �గం �ం�క�.
 1831వ సంవతస్రం� �బ�ట్ ��, ఆ�క్� ప�ల �ద ���� �� ��ధ ర�ల క�ల� �ం�కం
ఉం�ంద� , �ం�కం కణం� అంత�బ్గమ� ��య���.
 �లం �� ఎ�� రం�� ఉం� �కక్�ం� ��మ్ణ� �ం�కం.
 �� �ప� �ర� �గగ్ క�� ఉం��.
 �గగ్క�ల ��ట్ ఉనన్ �ర� కణతవ్చం (Cell Membrane) అం��. ఇ� క��� ఆ���న్ ఇ�త్ం�.
 కణతవ్చం �ం� �వలం ��న్ ప��ధ్� ��� �ప�� బయ�� �వ��త్�.
 ఉ�ల్ �ర క�ల తవ్చం, �గగ్ క�ల తవ్చం కం� సప్షట్ం� ఉం�ం�. ఎం�కం� ఉ�ల్�ర క�ల తవ్చం �న
మ�క �ర ఉం�ం�. ��� ‘కణ కవచం’ (Cell wall) అం��.
 కణకవచం క��� ప��వ్�న్ ఇ�త్ం�.
 �గగ్క�ల� �ం�కం ���� మధయ్�� ఉం�ం�.
 ఉ�ల్�ర క�ల� �ం�కం మధయ్� ��ం� �ం�ం పకక్� ఉం�ం�.
 కణతవ్���, �ం���� మధయ్ ఉనన్ ����ం� ప��ధ్�న్ కణ�వయ్ం (Cytoplasm) అం��. ఇ� ఒక
���య ప�రధ్ం.
 కణ�వయ్ం� క�ం��, సం�ల్షట్ ర�య�� ఉం��.
 క��న్ ��ల �కక్ ��మ్�తమ్క మ�� ��తమ్క ��ణం� ���త్�.
 అ��, �ర��యం, �య్�ట్��, �ల్����� �ద�న� ఏక కణ ���. ��� ఒ� కణం ఉం�ం�.
ఈ కణం ఆ�ర �కరణ, �వ్స�య, �సరజ్న, ���దల మ�� ��య్తప్�త్ �ం� �వ�యల�న్ం��
�రవ్�ంచగ���ం�.
 ఒక� కం� ఎ�క్వ క�� ఉనన్ ��ల� బ�కణ ��� అం��.
 బ�కణ ��ల� ��ధ ర�ల క�� �ధ�క �వ�యల� �రవ్�త్�త్�.
 గ�డ్ �మం� �� �ల�ర �ండం అ�డ్�త� ప����త్ ��� ���� ర�ల క�ల� ప���ంచవ�చ్.
ఇకక్డ ��� ర�ల క�� �ం��� ఉం��.
 �ద� �� అన� �� A క�� �ండం బయ� �ర� ఏరప్��త్�. ఇ� �ం��� ఆ�రం, రకష్ణ�
ఇ�త్�.
 �ండం� ఎ�క్వ �గం �ండవ �� అన� �� B � ఉ�న్�. ఈ �గం�� క�� �రణజనయ్
సం�గ�య� �రవ్�త్�త్�.
 �డవ �� అన� �� C �� క�ల�న్ క���� �డ�న ��మ్��� ఏరప్� ��, ఆ�రం సరఫ�
��త్�.
 �లగ్వ �� అన� �� D �� క�� �త�ండం మధయ్� ఉం��. మ�� �ండం� ఈ ���
క�ల �థ్నం� ��� ఏరప్డ��.
కణం �� కణం ఆ�రం ��� ప���ం�న ���
ఎ�రకత్ కణం �వ్�ం��రం�, �ం�ం� �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం
��� కండర కణం కం� ఆ�రం �ల్�మ్తవ్చం, �ం�కం

SS TUTORIALS - 7382340091 9
�� కణం �డ�� �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం, �ం�కం
ఎ�క కణం నకష్� ఆ�రం �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం, �ం�కం
�లల్రకత్ కణం అ�� వ� �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం, �ం�కం
��త కండర కణం �డ�� �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం, �ం�కం
 అ��� ఒక �థ్ర�న ఆ�రం ఉండ�. ఇ� తన�నన్ ��య్ప�ల� ఉప��ం��� చలనం ��త్ం�.
 స��ల� క�� ప��ణం� �� �నన్�. ఇ� ��� (�ట� � ��య� వం�) �ం� ��న్ �ం�
�ట� వర� ఉండవ�చ్.
 ఒక ��� అన� �ట�� ��య� వం�.
 �� క�ల� కం�� �డ��. ��� �కష్�ద�శ్�� ��� �డగలం.
 అ��నన్ ��ట్�� కణం 0.1 �ం� 0.5 ���ల్ ఉం�ం�.
 �న�� ��య క��,���ం�ల క�� 20 �ం� 30 ���ల్ వర� ఉం��.
 �న�� ��కణం ��� 90 �ం� 100 �ం.� �డ� ఉం�ం�.
 ఉషణ్పకిష్(ఆ���) ��డ్ అ�న్ం� కం� �దద్ కణం. �� ప��ణం 17 �ం.� x 18 �ం.� ఉం�ం�.
 ��ధ ��ల� క�� ��ధ ర�ల ఆ���, ప����, ���� సంఖయ్ల� ఉం��.
 �� �కక్ ప��ణం ఆ ���� క�ల సంఖయ్ �ద ఆ�రప� ఉం�ం�. �� కణం �కక్ ప��ణం �ద
��.
 1 �ట� = 100 �ం� �ట�ల్
 1 �ం.� = 10 ��ల్ �ట�ల్
 1 ��ల్ �ట� = 1000 ���ల్
 1 ��� = 1000 ���ట�ల్
 400 సంవతస్�ల �ం� �కమ్ద�శ్� అ�క ��ప్ల� వృ�ధ్ �ం�ం�.
 ఒ� ఒక కటకం ��� ఉనన్ �కష్�ద�శ్�� ��రణ �కష్�ద�శ్� (Simple microscope) అం��.
 ఒక� కం� ఎ�క్వ �ట�� ఉనన్ �కష్�ద�శ్�� సం�కత్ �కష్�ద�శ్� (Compound microscope) అం��.
SS TUTORIALS - 7382340091
 �టట్�ద� సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� 1595సంవతస్రం� జ�ర� �నస్� త�����.
 �బ�ట్ �� త����న �కష్�దరశ్� సం�కత్ �కష్�దరశ్�.
 ���క్� � ��రణం� 3 �� 4 వ�త్ �ట�� ఉం��. అ� 4X , 10X , 40X , 100X �మరద్�ం�
క�� ఉం��.
 ��ల్� � ఉనన్� సప్షట్ం� క��ం� వర� ఆకిష్ కట��న్ ��, �ంద� కదప�� �ం�కృతం �యడం (Focusing )
అం��.
 కణం� ��ధ ��� ���� రం�ల� ��చ్�ం�� అ� ��నం� రంజనం �� పదధ్� ఆ�రప�
ఉం�ం�.
 రంజనం �యడం వలన కణం�� ��న్ ��య్క ��� మరంత సప్షట్ం� క�ప్�త్�.
 ���� �ల్, ����, అ���, ఎ���ల� రంజక�� ఉప���త్�.
 ���� త�� �ర� ¼ ��ప్� ���� � 100 �.�. ��� కల��.

SS TUTORIALS - 7382340091 10
�లక ప��
1674 - ��� �� - ��ట్��, ఈ�ట్, ����, ఎ�రకత్క�� �ం� స�వక�ల�, �� �ం��ల�
చ��త్నన్ �కష్� ��� – ���క్� 1665 - �బ�ట్ ��(�ట�) - ఓ� ��ట్ - కణం అ� ��
1595 - జ�ర� �నస్� - సం�కత్ �కష్�ద�శ్� కణం - ��� – �నన్గ�
1831 - �బ�ట్ �� - ఆ�క్� ప�ల �ద ���� - క�ల� �ం�కం ఉం�ంద�, �ం�కం కణం�
అంత�బ్గం �న�� ��య క��, ���ం�ల క�� - 20 �ం� 30 ���ల్
అ��నన్ ��ట్�� – కణం 0.1 �ం� 0.5 ���ల్ �న�� ��కణం - 90 �ం� 100 �ం.� �డ�
ఉషణ్పకిష్(ఆ���) ��డ్ - అ�న్ం� కం� �దద్ కణం - 17 x 18 �ం.� ��� - �ట� � ��య� వం�
అ�� - ఆ�రం ఉండ� – ��య్��� 1 ��ల్ �ట� = 1000 ���ల్ 1 ��� = 1000 ���ట�ల్
��రణ �కష్�ద�శ్� - ఒ� ఒక కటకం సం�కత్ �కష్�ద�శ్� - ఒక� కం� ఎ�క్వ �ట��
రంజనం - కణం�� ��న్ ��య్క ��� మరంత సప్షట్ం� - ���� �ల్, ����, అ���, ఎ��ర
�గగ్ క�� – �� �ప� �ర� - �ం�కం ���� మధయ్� కణకవచం - క��� ప��వ్�న్
కణతవ్చం - �గగ్క�ల ��ట్ ఉనన్ �ర - క��� ఆ�రం ఉ�ల్�ర క�� - �ం�కం �ం�ం పకక్�
కణ�వయ్ం - కణతవ్���, �ం���� మధయ్ ఉనన్ ����ం� ప�రధ్ం - ���య ప�రధ్ం - క�ం�� ,
సం�ల్షట్ ర�య�� ఎ�రకత్ కణం - �వ్�ం��రం�, �ం�ం� - �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం
ఏక కణ ��� - అ��, �ర��యం, �య్�ట్��, �ల్����� - ఒ� కణం
బ�కణ ��� - ఒక� కం� ఎ�క్వ క�� ఉనన్ ��� -గ�డ్ �మం�, �ల�ర �ండం - 4 ర�ల క��
�ం�� - �� A క�� �ండం బయ� �ర, �ం��� ఆ�రం, రకష్ణ� - �� B �ండం� ఎ�క్వ �గం,
�రణజనయ్ సం�గ�య - �� C ��, ఆ�రం సరఫ� - �� D క�� �త�ండం మధయ్
��� కండర కణం - కం� ఆ�రం �� కణం – �డ�� ఎ�క కణం - నకష్� ఆ�రం
�లల్రకత్ కణం - అ�� వ� ��త కండర కణం - �డ�� - �ల్�మ్తవ్చం, �వప�రధ్ం, �ం�కం

��ట్� ��స్
1. ���క్� � ��ం�న ���తత్ ఎవ� 5. కణ�వయ్ం ఏ రక�న ప�రధ్ం
A). ��� �ం�� B). జ��� �నస్� A). స��య ప�రధ్ం B). ���య ప�రధ్ం
C). �బ�ట్ �� D). ��� హ� C). సరళ ప�రధ్ం D). ��జ్వ ప�రధ్ం
2. ��� �ష� కణం అన� అరధ్ం 6. ఉ�ల్�ర క�ల� �ం�కం ఎకక్డ ఉం�ం�
A). �నన్ గ� B). �నన్ ��శం A). ఉండ� B). మధయ్�
C). �నన్ సధ్లం D). �నన్ �హరం C). �ం�ం పకక్� D). ఏ� ��
3. జం��ల �హయ్చరమ్ం �� ఉపక� క�ల� 7. క��� బ��న్ గ�ట్ద��న్�చ్ ��� ��త్ంచం�
(Epithelial cells) �ం���న్ �ద�� ��త్ం�న A). కణకవచం B). కణతవ్చం
���తత్ ఎవ� C). కణ�వయ్ం D). �ం�కం
A). ���� B). �బ�ట్ �� 8. ఏకకణ ��� ��త్ంచం�
C). ��� �ం�� D). జ��� �నస్� A). అ�� B). �ర��యం
4. ��ధ ర�ల క�ల� �ం�కం ఉం�ంద�, �ం�కం C). �ల్����� D). �వ�న్
కణం� అంత�బ్గమ� ��య��న ���తత్ ఎవ� 9. ఏ ��� ఒక �థ్ర�న ఆ�రం ఉండ�,ఇ� తన�నన్
A). ��� �ం�� B). ���� ��య్ప�ల� ఉప��ం��� చలనం ��త్ం�
C). �బ�ట్ �� D). �య్ట� A). అ�� B). �ర��యం
SS TUTORIALS - 7382340091 11
C). �ల్����� D). �వ�న్ A). ఓ� ప�� B). ఆ�క్� ప��
10. ఒక ��� ��� స�నం C). ���� ప�� D). మం�ర ప��
A). 10 ���ట�ల్ B). 100 ���ట�ల్ 21. ఆం���� ��� �� �టట్�ద� ��� ఏ
C). 1000 ���ట�ల్ D). 10,000 ���ట�ల్ సంవతస్రం� ��ట్��, ఈ�ట్, ����,
11. అ��నన్ ��ట్�� కణం ��� ఎంత �డ� ఎ�రకత్క�� �ం� స�వక�ల�,�� �ం��ల�
ఉం�ం� చ��త్నన్ �కష్� ��ల� ��త్ం��
A). 0.1 - 0.5 ���ల్ B). 0.5 - 1.5 ���ల్ A). 1674 B). 1675
C). 1.5 - 2.5 ���ల్ D). 2.1 - 3.5 ���ల్ C). 1676 D). 1677
12. ఈ �ం� ��� ఏకకణ�� ����� ��త్ంచం� 22. �బ�ట్ �� ఏ ��ట్ �ర�� ���� ��
A). �ర��యం B). �ల్�� ��� త� క��నన్ ��� కణం అ� �� ��ట్�
C). ��ట్�� D). �� A). సరప్�ం� B). ��
13. అ��� చల���, ఆ�ర �కరణ� C). ఓ� D). �క�
ఉప�గప� ��మ్�� ఏ� 23. కణం ఆ�షక్రణ (� శ. 1650) త�వ్త �ం���న్
A). ��క� B). క��� క��న��� (�.శ.1831) ��� ఎ�న్ సంవతస్��
C). ��య్��� D). �కష్��ష�� సమయం ప�ట్ం�
14. �న�� ��య క��,���ం�ల క�ల A). 170 సంవతస్�� B). 180 సంవతస్��
ప��ణం ���� C). 190 సంవతస్�� D). 200 సంవతస్��
A). 10 - 20 ���ల్ B). 20 - 30 ���ల్ 24. క��� ఆ���న్�చ్ ��� ��త్ంచం�
C). 30 - 40 ���ల్ D). 40 - 50 ���ల్ A). కణకవచం B). కణతవ్చం
15. అ�న్�కం� �దద్కణం� ��త్ంచం� C). కణ�వయ్ం D). �ం�కతవ్చం
A). ��ంగలం శ�రకణం B). ఏ�� శ�రకణం 25. కనతవ్���,�ం���� మధయ్ ఉనన్ ����ం�
C). ఉషణ్పకిష్ ��డ్ D). �ం�వ్� ��డ్ ప��ధ్�న్ ఏమం��
16. 1 ��ల్ �ట� ఎ�న్ ��నల్ � స�నం A). కణకవచం B). కణతవ్చం
A). 10 B). 100 C). ఏ��� D). కణ�వయ్ం
C). 1000 D). 10000 26. �థ్రమ�న ఆ�రం �� ��� ��త్ంచం�
17. �టట్�ద� సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� ఏ A). అ�� B). �ర��యం
సంవతస్రం� జ�ర� �నస్� త����� C). ��ట్�� D). �ల్�� ���
A). 1594 B). 1595 27. �న�� ��కణం ��� ఎంత �డ�
C). 1596 D). 1597 ఉం�ం�
18. ఒక� కం� ఎ�క్వ కట�� ఉనన్ �కష్�ద�శ్�� A). 60 - 70 �ం.� B). 70 - 80 �ం.�
ఏమం�� SS TUTORIALS - 7382340091 C). 80 - 90 �ం.� D). 90 - 100 �ం.�
A). ��రణ �కష్�ద�శ్� B). సరళ �కష్�ద�శ్� 28. అ��నన్ �కష్���ల� �� ప���ంచ���
C). సం�కత్ �కష్�ద�శ్� D). �వ�న్ ఉప�గప��.
19. ���క్� � ��రణం�ఎ�న్ వ�త్ కట�� A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్�
ఉం�� C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ���య్ల� �కష్�ద�శ్�
A). 2 �� 3 B). 3 �� 4 29. సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� ఉం� వ�త్కటక
C). 4 �� 5 D). 5 �� 6 �మ�థ్�� వ�స� ఎంత ఉం��
20. �బ�జ్ �� ఈ ప�ల� ప��ధన ���. A). 2X , 20X , 40X , 80X
SS TUTORIALS - 7382340091 12
B). 3X , 30X , 60X , 120X A). అ���య� �రచ్� B). �� �వ్మమ్���
C). 4X , 40X , 80X , 120X C). ��యం ��వ్ D). �����
D). 4X , 10X , 40X , 100X 37. ఏ సంవతస్రం� �బ�ట్�� క��న్ క���న్�
30. ఒక ��� అన� �ట� � ఎ�న్వ వం� A). 1632 B). 1665
A). లకష్ B). ��య� C). 1674 D). 1723
C). ��య� D). ��య� 38. ఉషణ్పకిష్(ఆ���) ��డ్ అ�న్ం� కం� �దద్ కణం
31. �ం���న్ క��నన్ ���తత్ ఎవ� అ�� �� ప��ణం ���� ఎంత ఉం�ం�
A). ��� �ం�� B). �బ�ట్ �� A). 15 �ం.� x 16 �ం.�
C). �బ�ట్ �� D). ����� B). 16 �ం.� x 17 �ం.�
32. �బ�ట్ �� �ం���న్ ఏ క��ల్ క���న్� ? C). 17 �ం.� x 18 �ం.�
A). ఓ� ��ట్ ప�ం B). ఆ�క్� ప�ం D). 18 �ం.� x 19 �ం.�
C). గ�డ్ ఆ� D). ఉ�ల్�ర 39. ఈ �ం� ఏ కణం� క���ం�� ?
33. �బ�ట్ �� ఏ ���� �ం�న ���తత్ A). అ�� B). �ర��యం
A). అ��� B). ర�య్ C). �ల్�� ��� D). �ల్�మ్�యం
C). �ట� D). జ�� 40. జతప���
34. జం�క�ల� ����� ��త్ంచం� 1). �బ�ట్ �� A). �ం�క�
A). కణకవచం B). కణతవ్చం 2). �య్�� �� B). కణ�
C). కణ�వయ్ం D). �ం�కం 3). �బ�ట్ �� C). �కష్����
35. �టట్�దట సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� 41. జతప���
త����న ���తత్ ఎవ� 1). ఎ�రకత్ కణ� A). క�క�
A). ����� B). జ�ర�స్ �నస్� 2). �లల్రకత్ కణ� B). �డ�న కణ�
C). �బ�ట్ �� D). �బ�ట్�� 3). వృకష్ కణ� C). �ం�క ర�త�
36. ఈ �ం� ��� �కష్��వ �పం��� �ంద� 4). �� కణ� D). చలన�
���తత్ ఎవ� 5). కండర కణ� E). కణ కవచ�
జ���
1. D 2. A 3. C 4. C 5. B 6. C 7. A 8. D 9. A 10. C 11. A 12. D
13. C 14. B 15. C 16. C 17. B 18. C 19. B 20. B 21. A 22. C 23. B 24. B
25. D 26. A 27. D 28. C 29. D 30. B 31. C 32. B 33. C 34. A 35. B 36. C
37. B 38. C 39. C 40. 1-B 2-C 3-A 41. 6. 1-C 2-A 3-E 4-B 5-D

3. �కష్� ��ల �పంచం ��ట్ - 1 & 2


�కష్� ��ల �పంచం ��ట్ – 1
 ఆం���� ��� �� �ద�ల్ం�స్ � �ం�న ఒక వ� �య్��. ఇత� 1674వ సంవతస్రం� ఒ� కటకం
ఉనన్ �కష్�ద�శ్�� త�����. అ� వ�త్�� 300 ��ల్ �దద్� �� �పగ��ం�.
 ఆం���� ��� �� తన �కష్�ద�శ్�� �� ��ట్� క���ట్న �కష్� ��ల� ఎ�మ� �య్�స్(Animal
cules) అ� ���� త��త �లం� ��� ��ట్�� అ� �� ��ట్�.
 మన ��ట్ ఉనన్ ప�స�ల� అ�క �కష్���� ఉ�న్�. ��� �వలం �కష్�దరశ్�� ��� �డగలం.
 �య్�ట్��� – ��త్��లల్�, ��లల్�, ��
SS TUTORIALS - 7382340091 13
�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 9వ తరగ� �వ ��ం కం�ం� �
సంబం�ం�న ���� � �డవ�చ్

�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 9వ తరగ� �వ ��ం ��ట్� ��స్ �కక్
���� � �డవ�చ్

SS TUTORIALS - 7382340091 14
1. కణ ��మ్ణం –���
 ఉ�ల్�ర� క�� �రఘ్చ�ర��రo� ఉం�, �గగ్ క�� ��ద్షట్ ఆ�రం� ఉండ�.
 ���ళళ్� క��న్ సరళ �కష్�ద�శ్� �వ్� అధయ్యనం ����.
 సం�కత్ �కష్�ద�శ్� క��నన్ త�వ్త �� �వ్� కణ కవచం, కణ �వయ్ం, �ం�కం, హ�త����,
���o�� వం� ��న్ క�ం�ల� �డగ���ం.
 ఆ��కం� ��ం�ం�న ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� క��న్ ప���ం�న�� క�ం�ల�న్ �� సప్షట్ం�
కనబడ��.
 న�� వృకష్ కణం� ��, జం� కణం� �� ��ంచబ�న క�ం�ల�న్ అ�న్ క�ల� తపప్�స��
ఉం�ల� �యమ�� ��. అం�� ��కణం� సరవ్��రణం� కనబ� క�ం�� ఉండవ�చ్.
 వృకష్ న�� కణం� హ�త���� తపప్�స�� ���త్ం. �� �కక్ అ�న్ క�ల� హ�త����
ఉండవ� మన� ���త్ం�. ప�� �త �ం�ల� ��� హ�త���� ఉం��.
 న�� కణం �వ్� క��న్ అధయ్యనం �యడం �లభం. ఈ న�� కణం �వ్� ఏ ఇతర క���న్�
�లచ్వ�చ్.
కణతవ్చం �� �ల్�మ్ �ర –
 జం�కణం ��ట్ �ల్�మ్ �ర ఉం�ం�. వృకష్ కణం� ��� ��� కణకవచం అ� మ�క �ర
ఉం�ం�.
 సజల ఉ�ప్ �వణం త�� �య��� ఒక �ం� ఉ�ప్� 50 �.�. ��� క�� �� క��ం��.
 �ల్�మ్ �ర ప��లన� �� ప�ం అ��లం� ఉం�ం�.
 �� ప�� �రదరశ్క �ర �ద ఉ�ప్ �వ��న్ ��న�ప్� ప�ం�� క�ల� ఉనన్ �రం� ��ప��
వ�త్ం�. �� ఫ�తం� కణ�వయ్ం కణతవ్చం� �� ��ంచబ��ం�. మన� కనబ� రం� �గ� �హయ్
అం�� �ల్�మ్�ర �� కణతవ్చం అం��.
 �ల్�మ్ �ర ��మ్��న్ మనం ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ��� �డగ���ం.
 �ల్�మ్ �ర సరళం� ఉం� ���ల్, ��డల్� ��మ్త� ఉం�ం�.
 జం� కణం �కక్ �హయ్ తవ్��న్ �ల్�మ్ �ర అం��.
 �ల్�మ్ �ర, కణం�� కణ��య్�న్ �హయ్ ప�స�ల� �� ��త్ం�.
 కణ తవ్చం కణం �కక్ ఆ���న్, ప����న్ ��ద్�ంచడ� ��ం� కణ ��య్�న్ ఆవ�ం� ఉండటం వలన
�హయ్ ప�స�ల �ం� �ప� ��ల� రకష్ణ క�ప్�త్ం�.
 కణం �పల ��ధ ప��ధ్ల�� అ�ఘట�� సమ��థ్�� �ద�శ్�త్�.
 సమ��థ్� �రవ్హణ� �ల్�మ్ �ర ��న �� వ��త్ం�.
 కణం �ప��, ��ప�� ఏ ప�రధ్�� ��ళ్లం� �ల్�మ్ �ర �వ్� ��� ��ళ్�.
 �ల్�మ్ �ర అ�న్ ప��ద్ల� తన �ం� �స�ంప�య�. ��న్ ��య్క�న ప��ధ్ల �సరణ ��� �ల్�మ్
�ర �వ్� జ���ం�. �బ�ట్ �ల్�మ్ �ర� �చకష్ణ తవ్చం అం��.
 �ల్�మ్ �ర, కణం మ�� �హయ్ ప�స�ల మధయ్ జ�� ప��ధ్ల ��మ��న్ �యం��త్ం�.
కణకవచం(cell wall) –
 కణకవచం వృకష్ క�ల� ��� కనబ� ��య్క�న �గం.
 జం� క�ల� �ల్�మ్ �ర ��ప� �ర� ఉం� వృకష్ క�ల� ��� ��� ��య్�� � ��మ్త�న
మ�క �ర కణకవచం� ప���త్ం�.
SS TUTORIALS - 7382340091 15
 కణకవచం �� దృఢo� ఉనన్పప్�� రం�� క���నన్ సరళ�న �ర� ఉం�ం�.
 కణకవచం క��� ��ద్షట్�న ఆ���న్ ఇ�త్ రకష్ణ క���త్ం�.
 కణం� ���దల మ�� అ�వృ�ధ్ జ��ట�ప్� కణకవచం �వ్� ఇతర క�ల� �రంతరం� స��ర
��ప్� జ���ం�.
 వృకష్ క�ల�, కణ�వయ్ం �వ్� ఏరప్� �హయ్ �డ��న్ ���ంచ��� కణకవచం అంతర �డ��న్
క���త్ం�.
 ప�స�ల� జ�� ��ప్ల� త�ట్�� శ�త్ జం�కణం కం� వృకష్ క��� ఎ�క్వ ఉం�ం�.
�ం�కం (Nucles) –
 �గగ్ కణం� �ం�కం ప��లన� �వ�స్న ప��ధ్� – �ల్�ం� �ప�, 1% �థ�� �ల్, ఉ�ప్ �వణం,
�ల్జ��, �కష్�ద�శ్�, �� ��, ఐ� �� �ప్�, ��ల్�, కవ� �ల్�, �� �ల్�, ���.
 కణం మధయ్ �గం� ��� రం�� కనబ� �ం�� ���న్ �ం�కం అం��.
 �ం���� 1831 సంవతస్రం� �బ�ట్ �� �మకరణం ���.
 కణం� �ం�కం అ� �ఖయ్�న క�ంగo. ��� ‘కణ �యం�ణ గ�’ అ� �� అం��.
 క�ం�ల�న్ం�� �దద్�, సప్షట్ం� కనబ� క�oగం – �ం�కం.
 కణ ��ద్ం��న్ �ల్డ� (Shleiden) ����ం��.
 �తత్ క�� �ం�కం �ం� ఉదబ్��త్య�, �ం���న్ �� �ల్�ట్ � అం�ర� �ల్డ� ఊ�ం��.
 ��న్ �జ�ం�క క�� �న��ం� ���న అ�న్ �జ�ం�క క�ల� �ం�కం ఉం�ం�.
 ��న్ ర�ల కీష్ర�ల ఎ�రకత్ క�ల�, �కక్ల� �షక కణ�లం�� �ల� ��ల� �ం�కం ఉండ�.
��� �రంభ దశ� �ం�కం ఉం�ం�. త��త దశ� ఇ� క�ల �ం� �ల�ంచబ� న��త్�.
 కణ ��ల�న్ం�� �ం�కం �మ బ�ద్క�ం�, �యం��త్ం�.
 �ం�కం జ�య్ స����న్ క�� ఉం�ం�.
 �ం�కం ��ల లకష్�ల� ��ధ్��త్ం�.
 కణ �భజన� �� �ం�కం ��న �� వ��త్ం�.
 �ం�కం, కణ�వయ్ ప��ద్ల� �� ��త్ �ం���న్ ఆవ�ం� ఉనన్ తవ్��న్ �ం�క తవ్చం అం��. ఇ�
�ల్�మ్ �ర� �� ఉం�ం�. జ�య్ ప�రధ్ం �తత్ం �ం�కం� ఉం�ం�.
 �ం�క తవ్��న్ ఆ�రం� ���� క�ల� �ం� ర��� �భ�ం��. అ� - �ం�క �రవ్ కణం (�ం�క
తవ్చం ���), �జ�ం�క కణం (�ం�క తవ్చం క��న�)
�ం�క �రవ్కణం (Prokaryotic Cell) :–
 �ం�క తవ్చం �� క�ల� �ం�క �రవ్క�� అం��.
 ��� �ం�కతవ్చం �నపప్�� జ�య్ప�రధ్ం కణ�వయ్ం� �సత్�ం� ఉం�ం�.
 �య్�ట్�� కణం �ం�క �రవ్కణం.
 స�� ��ట్�� (�� ఆ�పచచ్ �వ��) �� �ం�క �రవ్కణ వ�గ్�� �ం�న�.
 �ం�క తవ్చం క�గన క�ల� �జ�ం�క క�� అం��.
 వృకష్ కణం, జం� క�� �జ �ం�క క��.
కణ �వయ్ం :-
 �ల్�మ్�ర� ఆవ�ం� ఉనన్ ��� �ం� �వ ప�రద్� కణ�వయ్ం. ఇం�� ��య్క�న క�ం��
ఉం��.
 కణం� �� క�ంగం ��ద్సత్��న ��� �రవ్��త్ం�. క�ం��న్ ఆవ�ం� తవ్చం ఉం�ం�.
SS TUTORIALS - 7382340091 16
 �ం�క �రవ్క కణం� �ం�క తవ్చ� ��ం� తవ్చం క��న క�ం�� �� ఉండ�. తవ్చం ��
���� � ��ం ఉం��.
 �� �లం వర� ��� సంబం�ం�న అం�ల�న్ కణం �పల ఉనన్ �వ ప�రధ్ం �� ��� ప�రధ్ం� �లవ్
ఉం�ంద� న�మ్��. ఈ ప��ధ్�న్ �వప�రధ్ం అ���.
 కణం�� �వ ప�రధ్ం �థ�కం� ఒక �ధయ్మం. అం�� ��ధ ర�ల ���� మ�� తవ్��
��� ఉం��. ఈ తవ్�� క��న ���� క�ం��.
 ఈ క�ం�� క��� సంబం�ం�న అ�క ��� �రవ్��త్�.
 �వ ప��ధ్�న్ కణ �వయ్ం�, �ం�క �వయ్ం� �భ�ంచడం జ��ం�.
 �ల్�మ్ �ర�, �ం�క� �ర� మధయ్ ఉనన్ ప�రద్� కణ �వయ్ం.
 �ం�కం�� ప��ధ్�న్ �ం�క రసం �� �ం�క �వయ్ం (Nucleo plasm) అం��.
 కణం�� �ఖయ్�న క�ం�� - అంత�జ్వ�వయ్�లం, ��జ్ సం�ల్�ట్�, ���� �, ���ం��,
����స్, �ల్�ట్�స్, ర�త్క� �దల�నన్�.
అంత�జ్వ�వయ్�లం :-
 క��న్ ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ప���ం�ట�� కణ �వయ్మం� వల వం� తవ్చం� �య్�ం� ఉనన్�ల్
కనబ��ం�. ��� అoత�జ్వ �వయ్�లం అం��.
 కణ�వయ్ం� �య్�ం� ఉనన్ వల వం� ��మ్ణం �వ్� కణం� ఒక �గం �ం� మ�క ���� ప��ధ్ల
ర�� జ���ం�.
 అంత�జ్వ �వయ్�లం తవ్చం� ��న ��ల� ఏరప్�న వల వం� ��మ్��.
 అంత�జ్వ �వయ్�ల తవ్చం �ల్�మ్ �ర� �� ఉం�ం�.
 ��న్ �టల్ అంత�జ్వ �వయ్�ల ఉప�తలం� ���ల వం� ��మ్�� కనబడ��. ��� ���� �
అం��.
 ���� � క��న అంత�జ్వ �వయ్���న్ గ�� అంత�జ్వ �వయ్�లం అం��.
 ���� � �� అంత�జ్వ �వయ్���న్ ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం అం��.
 గ��తలం గల అంత�జ్వ �వయ్�లం ��నల్ సం�ల్ష��� ఉప�గప��ం�.
 ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం ���ల్, ��వ్ అ��ల సం�ల్ష��� ఉప�గప��ం�.
 సం�ల్�ంచబ�న ���ల్, ��� � అవస��న్ బ�ట్ కణం�� ��ధ ��ల� పంపబ���.
 అంత�జ్వ �వయ్���న్ ఉప��ం� ��న్ ���ల్, ���ల్ �ల్�మ్�ర ��మ్ణం� ఉప�గపడ��.
 అంత�జ్వ �వయ్�లం ��నల్ వం� ��న్ ��య్క ప��ద్ల� కణ�వయ్ం�� ��ధ �ం�ల� �� కణ�వయ్ం
�ం� �ం���� ర�� �య��� �హదప� �రగ్ం� ప���త్ం�.
 కణం� జ�� ��న్ �వర�య�క చరయ్ల� అంత�జ్వ �వయ్�లం ��క� ప���త్ం�.
 ��య క�ల� ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం అ�క �షప��ధ్�, మ�త్ప��ధ్ల� ��వ్రయ్ం �యటం�
��న �� వ��త్ం�.
��జ్ �హం �� ��జ్ సం�ల్షట్ం :-
 1898వ సంవతస్రం� ���ల్ ��జ్ (Camillo Golgi), ��జ్ సం�ల్�ట్�న్ సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� ప���ం��.
 సం�ల్�ట్ల �పల ��ల� ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ��� సప్షట్ం� ప���ంచగలం.
 ��జ్ సంకిష్షట్ం క�ంగం అ�క తవ్�ల� ��మ్త� ఉం��.
 ��జ్ సం�ల్�ట్� ��త్� క�� ��ల ����� ఉం��.

SS TUTORIALS - 7382340091 17
 మధయ్ �హరం ��ట్ ఏక తవ్చ� �ర క�ప్ ఉం�ం�. ఈ తవ్చం సం�ల వం� ��మ్�� ఏరప్ర���
ఉం�ం�. �� ��ట్ �వం� �ం�న ��� అ�� ఉం��.
 ����ల� ఉతప్�త్ అ�న ���ల్ మ�� ఇతర ప��ధ్� ��జ్ సం�ల్�ట్�న్ ���ం��. ఇకక్డ ఈ
ప��ధ్� �ంత ��ప్ �ం���.
 ��జ్ సం�ల్�ట్� ��ధ ర�ల ప��ద్ల� కణం� ఇతర ��ల� ర�� �� �ం� తమ� �లవ్
���ం��. అకక్డ �ం� ప��ధ్ల�న్ �ల్�మ్�ర �� �� �� మ�క క�oగ�న ����స్ �� ��
పంపబ���.
 ఈ ప��ధ్� �ల్�మ్�ర� ���నన్ �దప కణం �ం� ��ంచబడ��.
 ��న్ సంద�భ్ల� ఈ క�ం�� కణ తవ్�ల� �న�తప్�త్ �యటం� �� మరమమ్�త్ �యటం� ��
�డప్���.
 ��ధ ర�ల క�ల� ��జ్ సం�ల్�ట్ల సంఖయ్ ����� ఉం�ం�.
 ఎం�� �� ��మ్� ల� ��ం� క�ల� ��జ్ సం�ల్��
ట్ ఎ�క్వ సంఖయ్� ఉం��.
����� (Lysosomes) :-
 కణ�వయ్ం� అ��నన్ ���ల� ��శకర ఎం�� � ఉం��. ��� ����� అం��.
 ��శనం ���స్న ప��ధ్� ����ల� ర�� �యబ���. ����� ��� �రణ్ం
���ం��.
 అ�ప్� ����స్ ప�� అం��� ఎం��స్ ��ద� ��� �శనం ��త్�. �బ�ట్ ����స్ సవ్యం
��చ్�త్ (Suicidal bags of the cell) సం�� అం��.
���ం�� (Mitochondria) :-
 ఆ�పచచ్ రం�� �ం�ం� �� �డ�� ఉం� ���� కణ�వయ్ం� �దజ�ల్న�ల్ కనబ� ��మ్��
���ం���.
 ���ం��� �ం�ం� �� �డ�� ఉం� అ� �నన్ క�ం��.
 ��రణం� ���ం��� 2 �ం� 8 ��నల్ �డ� 0.5 ��నల్ �య్సం క�� ఉం��.
 ���ం��� �ం�కం కం� 150 ��ల్ �నన్�.
 �� కణం� ���� 100 �ం� 150 ���ం��� ఉం��.
 సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� ప���ం�న�� ���ం��� �ం�ం� �� �డ�� ఉం� �కక్ల
���� కణం� కనబ���.
 ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ��� ���ం�� అంత�న్�మ్��న్ సప్షట్ం� ప���ంచవ�చ్.
 ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ���ం��� ప���ం�న�� ���ం�� ��ట్ �ం� తవ్��
కనబ���.
 అంతర తవ్చం �ప�� ��చ్�� �డత� ప�న ��మ్�ల� ఏరప్��త్ం�. ఈ ��మ్�ల� ‘��ట్’ (Cristae)
అం��.
 ��ట్ మధయ్గల �� ����న్ ��క (Matrix) అం��.
 క��� ���స్న శ�త్� ఉతప్�త్ �� కణ �వ్స�య ���ం��� జ���ం�. �బ�ట్
���ం��ల� ‘కణ శ�త్����’ (power house of the cell) అం��.
����� :-
 కణం�� కణ�వయ్ం� �నన్�� ���ల �పం� కనబ� ��మ్�ల� ����� అం��.
 ����� RNA మ�� ��నల్� ఏరప్డ��.
SS TUTORIALS - 7382340091 18
 ఇ� �ం� ర��. అ� - 70S, 80S.
 ��న్ కణ�వయ్ం� �వ్చచ్� చ�ం� ���ల �పం� ఉం��. మ���న్ గ�� అంత�జ్వ �వయ్�ల తలం�
����� ఉం��.
 ����ల� ��� సం�ల్షణ జ���ం�.
�ల్�ట్� � (Plastids) :-
 �� ప�ం� ఆ�పచచ్� �నన్� ���ల� హ�త���� అం��. ఇం�� ఆ�పచచ్� ప�హ�తం
ఉం�ం�.
 హ�త���� ఒక రక�న ఆ�పచచ్ రం�� ఉం� �ల్�ట్� �.
 �ల్�ట్� � �కక్ల� ��� ఉం��. ఇ� �� ర��. అ� - ���ల్�ట్ �, �య్��ల్�ట్ �,
�ల్��ల్�ట్�.
 ���ల్�ట్ � (వరణ్ ����) ��ధ రం�ల� ఉం��.
 �ల్� �ల్�ట్ � ఆ�పచచ్� ఉం��
 �య్��ల్�ట్ � రం����. ఇ� వరణ్ ర�తం� ఉం��.
 �ల్��ల్�ట్ � ఆ�పచచ్� ఉం��.
 �ల్��ల్�ట్ � ��ధ ఆ��ల� ఉం��.
 ��న్ ర�ల హ�త ���� �ం�ం�, అం��రం� ఉం��.
 �వ�ల� హ�త���� ��చ్న ఆ�రం� ��, నకష్��రం���, స�ప్��రం� ��, ���రం�
�� ఉం��.
 �� ఎ��న �కక్ల� హ�త���� 4 �ం� 10 ��నల్ �య్��న్ క�� ఉం��.
 �రణజనయ్ సం�గ�య� �రయ్�ం��� �రశ�త్� ��ం� ర�య�క శ�త్� �రచ్డ� హ�త���ల
�కక్ �ఖయ్�న ��.
 �రణజనయ్ సం�గ�య� ��గ్� క�ల� �ల్��ల్�ట్ � 50 �ం� 200 వర� ఉం��.
��త్క� (Vacuoles) :-
 ��త్క� రసభ�తం� ఉం� సం�ల వం� ��మ్��.
 ��త్క� జం� క�ల� �నన్��, వృకష్ క�ల� �దద్�� ఉం��.
 ప�ణ� �ం�న �కక్ క�ల� ��త్క� �తత్ం సథ్��న్ ఆ���త్�. ఇ� కణం� �డయ్�డ��న్
�యం��త్�.
 ��త్క� వయ్రధ్ ప��ద్ల� బయట� పం���.
 క��న్ �కష్�ద�శ్�� ప���ం�న�� �� ���ంబం బలల్ప��� ఉనన్�ల్ మ�� �వ్��యం�
ఉనన్�ల్ కనబ��ం�.
 కణం� క�ం�ల�న్ ఒ� తలం� అమ�న�ల్ క���త్�.
 �� క��� �డ�, �డ�ప్, మందం ఉం�ం�. �� మనం �� కణం� �డ�, �డ�ప్ ��� ��త్ం.
 �కష్�ద�శ్�� కణమoదం �డ��. �బ�ట్ క�ల�న్ బలల్ ప��� ఉం�య� అ��ం�ం.
 �కక్ క��న్ ప���ం�ట�� ��ద్� �ం� �శ (�ం� �ంజం) � ప���ం�న�ప్� కణం మం��న్
గమ�ంచవ�చ్.
 �ం� ��త� త�గ్ం� ��ద్ ���య ���ం��న్ సప్షట్ం� ప���ంచవ�చ్.

SS TUTORIALS - 7382340091 19
 �� కణం� కణతవ్చం, ��ధ క�ం�� ��ద్షట్ం� అమ� ఉండడం వలన కణం ��ద్షట్ ఆ���న్ �ం�
��ల� �రవ్�ంచగ���ం�.
 ��య� �క� �ల్డ� (Maathiyan jaakab Shleedan) మ�� ��డ� �వ్� (Thiyodar Shwaan) అ�
ఇదద్� ���తత్� కణ �దధ్ం��న్ ����ం��.
 �ల్డ� వృకష్ ���తత్, �వ్� జం� ���తత్.

 �టట్�దట� �ల్డ� మ�� �వ్� � �తత్ం జం� వృకష్�జయ్ం�� ��ల�న్ క�ల� ��మ్త�
ఉం�య� ��ధ్�ం��.
 �� అ�న్ స��ల� వ�త్ంప�� �ధం� కణ ��ధ్ంతం� (Cell theory) ����ం��.
 �� కణ ��ధ్ంతం �తత్ క�� ఎ� ఏరప్�డ్� �వ�ంచ��.
 �బ�ట్ �� �టట్�ద�� క��న్ ప���ం�న త��త 200 సంవతస్�ల ��మం అనంతరం కణ
��ధ్ంతం ����ంచబ�ం�.
 1855 సంవతస్రం� ���ఫ్ ��క్� �టట్�ద�� క�� �భజన �ం� �తత్ క�� �త క�ల �ం�
ఏరప్డ�య� �వ�ం��.
 అసం��త్� ����ం�న కణ ��ధ్ంతం� �ల్డ�, �వ్� � ఆ��క�ం� ��త్త కణ ��ధ్ంతం�
��ం�ం��.
�� ��రం
1. �వ ��ల�న్ క��, �� ఉతప్�న్ల� ��మ్ంచబ� ఉం��.
2. క�ల�న్ �ం� తరం క�ల �ం� ఏరప్డ��.
�లక ప��
కణ ��ద్ంతం – �ల్డ�, ��డ� �వ్� �ల్డ� - వృకష్ ���తత్ �వ్� - జం� ���తత్.
�బ�ట్ �� - �టట్�ద�� క��న్ ప���ం�� �య్��ల్�ట్ � – రం���� - వరణ్ ర�తం
���ఫ్ ��క్� (1855) - �తత్ క�� �త క�ల �ం� ఏరప్డ�య� �వ�ం��
ఉ�ల్�ర� క�� – �రఘ్చ�ర��రo �గగ్ క�� - ��ద్షట్ ఆ�రం� ఉండ�
ఎల��� �కష్�ద�శ్� - �� సప్షట్ం� కనబడ�� ప�� �త �ం�ల� – హ�త����
�ల్�మ్ �ర – కణతవ్చం - �చకష్ణ తవ్చం - జం� కణం �కక్ �హయ్ తవ్చం - ���ల్+��డల్� ��మ్తం –
ఆ�రం, ప��ణం - సమ��థ్� �రవ్హణ� ��న �� - ప��ధ్ల ��మ��న్ �యం��త్ం�
సజల ఉ�ప్ �వణం - ఒక �ం� ఉ�ప్ + 50 �.�. �� �� ప�ం - �ల్�మ్ �ర ప��లన�
కణకవచం – వృకష్ క�ల� ��� - ��య్�� � ��మ్తం - క��� ��ద్షట్�న ఆ���న్ ఇ�త్ రకష్ణ -
క�ల� �రంతరం� స��ర ��ప్� - అంతర �డ��న్ క���త్ం�
�ం�కం – కణ �యం�ణ గ� - కణం మధయ్ �గం� ��� రం�� కనబ� �ం�� �గం - �బ�ట్ ��
�మకరణం (1831) - జ�య్ స����న్ క�� ఉం�ం� - కణ ��ల�న్ం�� �మబ�ద్క��త్ం�, �యం��త్ం�
- కణ �భజన� ��న �� - ��ల లకష్�ల� ��ధ్��త్ం�
��న్ ర�ల కీష్ర�ల ఎ�రకత్ క�ల�, �కక్ల� �షక కణ�లం�� �ల� ��ల� - �ం�కం ఉండ�
�ం�క �రవ్కణం – �ం�క తవ్చం �� క�� - �య్�ట్�� కణం, స�� ��ట్�� కణం (�� ఆ�పచచ్
�వ��) - తవ్చం �� ���� �ల్�ట్� � - హ�త���� ఆ�పచచ్ రం�� ఉం� �ల్��
ట్ ల్
�జ�ం�క క�� - �ం�క తవ్చం క�గన క�� –వృకష్ క��, జం� క��

SS TUTORIALS - 7382340091 20
కణ �వయ్ం - �ల్�మ్�ర� ఆవ�ం� ఉనన్ ��� �ం� �వ ప�రధ్ం - �ల్�మ్ �ర�, �ం�క� �ర� మధయ్ ఉనన్
ప�రధ్ం ���ల్�ట్ � -వరణ్ ���� - ఆ�పచచ్ - ��ధ ఆ��ల�
అంత�జ్వ�వయ్�లం - తవ్చం� ��న ��ల� ఏరప్�న వల వం� ��మ్�� - �ల్�మ్ �ర� �� ఉం�ం� -
���� � - కణం� జ�� ��న్ �వర�య�క చరయ్ల� ��క
గ�� అంత�జ్వ �వయ్�లం - ���� � క��న అంత�జ్వ �వయ్�లం - ��నల్ సం�ల్ష���
��� అంత�జ్వ �వయ్�లం - ���� � �� అంత�జ్వ �వయ్�లం - ���ల్, ��వ్ అ��ల సం�ల్ష��� -
�షప��ధ్�, మ�త్ప��ధ్ల� ��వ్రయ్ం �యటం� ��న ��
��జ్ సం�ల్షట్ం - ��జ్ �హం - ���ల్ ��జ్ (1898) - ��త్� క�� ��ల ���� - ఎం�� �� ��మ్� ల�
��ం� క�ల� ��జ్ సం�ల్��
ట్ ఎ�క్వ సంఖయ్� ఉం��
����� - సవ్యం ��చ్�త్ సం�� - కణ�వయ్ం� అ��నన్ ���ల� ��శకర ఎం�� � - ��శనం
���స్న ప��ధ్ల� �రణ్ం ���ం��
���ం�� - కణ శ�త్���� - ఆ�పచచ్ రం�� �ం�ం� �� �డ�� ఉం� ���� కణ�వయ్ం�
�దజ�ల్న�ల్ కనబ� ��మ్�� - 2 �ం� 8 ��నల్ �డ� 0.5 ��నల్ �య్సం - �ం�కం కం� 150 ��ల్ �నన్�
- �� కణం� 100 �ం� 150 - ఎల��� �కష్�ద�శ్� - కణ �వ్స�య
��ట్ - అంతర తవ్చం �ప�� ��చ్�� �డత� ప�న ��మ్�� ��క - ��ట్ మధయ్గల �� ��శం
����� కణం�� కణ�వయ్ం� �నన్�� ���ల �పం� కనబ� ��మ్�� - RNA మ�� ��నల్� -
70S, 80S - ��� సం�ల్షణ �రణజనయ్ సం�గ�య� ��గ్� క�ల� �ల్��ల్�ట్ � - 50 �ం� 200
�వ�ల� హ�త���� - ��చ్న ఆ�రం�, నకష్��రం�, స�ప్��రం�, ���రం�.
�� ఎ��న �కక్ల� హ�త���� - 4 �ం� 10 ��నల్ �య్సం - �రశ�త్� ��ం� ర�య�క శ�త్�
��త్క� -రసభ�తం� ఉం� సం�ల వం� ��మ్�� - జం� క�ల� �నన్��, వృకష్ క�ల� �దద్�� –
�డయ్�డ��న్ �యం��త్� - వయ్రధ్ ప��ద్ల� బయట� పం���

��ట్� ��స్
1. ‘కణ శ�త్����’ (power house of the cell) అ� C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ఏ���
��� అం�� 5. ఏ �కష్�ద�శ్� �వ్� క��న్ ప���ం�న��
A). ��జ్ సం�ల్�ట్� B). ���ం��� క�ం�ల�న్ �� సప్షట్ం� కనబడ��
C). ర�త్క� D). ����� A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్�
2. ����� ��� ��మ్ంచబడ�� C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ఏ���
A). DNA మ�� ���ల్ 6. కణం �కక్ సమ��థ్� �రవ్హణ� ��న ��
B). RNA మ�� DNA �రవ్�ం�న�
C). ���ల్ మ�� ���ల్ A). కణకవచం B). �ల్�మ్�ర
D). RNA మ�� ���ల్ C). కణ�వయ్ం D). �ం�కం
3. ఉ�ల్�ర� క�ల ఆ�రం� ��త్ంచం� 7. కణకవచం ��� ��� కనబ� ��య్క�న �గం
A). చ�ర� ఆ�రం B). �రఘ్చ�ర� ఆ�రం A). జం� కణం B). వృకష్ కణం
C). వృతత్ ఆ�రం D). ��జ ఆ�రం C). �య్�ట్�� కణం D). �ర� కణం
4. ���ళళ్� క��న్ ఏ �కష్�ద�శ్� �వ్� 8. కణకవచం క�గ్ం� �డనం� ��త్ంచం�
అధయ్యనం ���� A). �హయ్ �డనం B). అంతర �డనం
A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్� C). �డయ్ �డనం D). �రయ్ �డనం
SS TUTORIALS - 7382340091 21
9. క��� ��ద్షట్�న ఆ���న్ ఇ�త్ రకష్ణ క��ం�� A). ����� B). అంత�జ్వ �వయ్�లం
ఏ� C). ��జ్ సం�ల్షట్ం D). �����
A). కణ�వయ్ం B). కణకవచం 19. ఏ సంవతస్రం� ���ల్ ��జ్ (Camillo Golgi),
C). �ల్�మ్�ర D). �ం�కం సం�ల్�ట్�న్ సం�కత్ �కష్�ద�శ్�� ప���ం��
10. �ం���� ఏ సంవతస్రం� �బ�ట్ �� A). 1896 B). 1897
�మకరణం ��� C). 1898 D). 1899
A). 1829 B). 1830 20. కణం� �డయ్ �డ��న్ �యం�ం� వయ్�థ్ల�
C). 1831 D). 1832 బయట� పం� ��మ్��
11. �తత్ క�� �ం�కం �ం� ఉదబ్��త్య� , A). �ల్�ట్�� B). �����
�ం���న్ �� �ల్�ట్ � అం�ర� ఏవ� ఊ�ం�� C). ��జ్ సం�ల్�ట్� D). ��త్క�
A). �బ�ట్ �� B). �బ�ట్ �� 21. జం� కణం� క��ం� క�ంగం� ఏమం��
C). �ల్డ� D). ��జ్ A). హ�త��� B). ��త్క
12. అ�వృ�ధ్ �ం�న ఈ క�ల� �ం�కం ఉండ� C). కణకవచం D). ���ం��
A). �ల�క�� B). �ల���� 22. �� కణం� ���� ఏ�న్ ���ం���
C). సహక�� D). తం��� ఉం��
13. �ం�క తవ్చం �� కణం� ఏమం�� A). 1 - 50 B). 50 - 100
A). �ం�క పర కణం B). �ం�క �రవ్ కణం C). 100-150 D). 150 - 200
C). �ం�క అంతర కణం D). �జ�ం�క కణం 23. �గగ్ క�ల ఆ�రం� ��త్ంచం�
14. స�� ��ట్�� (�� ఆ�పచచ్ �వ��) ఏ A). చ�ర� ఆ�రం B). �రఘ్చ�ర� ఆ�రం
వ�గ్�� సంబం�ం�న� C). ��ద్షట్ ఆ�రం� ఉండ� D). ��జ ఆ�రం
A). �ం�క పర కణ వ�గ్�� 24. ఈ �ం� ��� �రశ�త్� ��ం� ర�యన
B). �ం�క �రవ్ కణ వ�గ్�� శ�త్� ��చ్� ఏ�
C). �ం�క అంతర కణ వ�గ్�� A). ���ం�� B). హ�త���
D). �జ�ం�క కణ వ�గ్�� C). ��జ్ సం�ల్షట్ం D). �����
15. �ల్�మ్�ర� ఆవ�ం� ఉనన్ ��� �ం� �వ 25. �ల్�మ్ �ర ��మ్��న్ మనం ఏ �కష్�ద�శ్� �వ్�
ప�రధ్ం� ఏమం�� ��� �డగ���ం
A). �ం�క �వయ్ం B). కణ�వయ్ం A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్�
C). �ం�క రసం D). ఏ��� C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ఏ���
16. అంత�జ్వ �వయ్�ల ఉప�తలం� ఉం� ���ల 26. �ల్�మ్ �ర � సంబం�ం� స��� �కయ్ం�
వం� ��మ్�ల� ఏమం�� ��త్ంచం�
A). ����� B). �ల్�ట్�స్ A). �ల్�మ్ �ర, కణం�� కణ��య్�న్ �హయ్
C). ర�త్క� D). ���� � ప�స�ల� �� ��త్ం�
17. గ�� అంత�జ్వ �వయ్�లం �� సం�ల్ష��� B). కణం �కక్ అంతర తవ్��న్ �ల్�మ్ �ర
ఉప�గప��ం� అం��
A). �ం�ప��థ్� B). ���� C). �ల్�మ్ �ర , కణం �కక్ ఆ���న్ ,
C). �ట��� D). ���� ప����న్ ��ద్��త్ం�
18. ఈ �ం� ��� తవ్చం �� క�ంగం� D). �ల్�మ్ �ర , సమ��థ్�� �రవ్�ంచడం�
��త్ంచం� ��న �� వ��త్ం�
SS TUTORIALS - 7382340091 22
27. �చకష్ణ తవ్చం� ��త్ంచం�. D). సక��� ��య క�ల ��� అంత�జ్వ
A). కణకవచ� B). కణతవ్చ� �వయ్�లం �షప��థ్ల� ��వ్రయ్ం ��త్ం�.
C). ���త్�ట్ D). �ం�క తవ్చ� 37. ఈ �ం� ��� ��జ్ సంకిష్�ట్�� సంబం�ం�న
28. కణం� ���దల మ�� అ�వృ�ధ్ స��� �కయ్ం� ��త్ంచం�
జ��ట�ప్� �� �వ్� ఇతర క�ల� �రంతరం� A). ��ధ ర�ల క�ల� ��జ్ సం�ల్�ట్ల సంఖయ్
స��ర ��ప్� జ���ం� ����� ఉం�ం�
A). కణ�వయ్ం B). కణకవచం B). ఈ క�ం�� తవ్�ల� ��మ్తమ���.
C). �ల్�మ్�ర D). �ం�కం C). ప��థ్ల� ర�� ���ం� తమ�
29. �ం���� �మకరణం ��న �వ ���తత్ �లవ్���ం��.
A). �బ�ట్ �� B). �బ�ట్ �� D). ఎం��, ��మ్�ల� ��ం� క�ల� ఇ�
C). �ల్డ� D). �వ్� త�క్వ సంఖయ్� ఉం��
30. క�ం�ల�న్ం�� �దద్�, సప్షట్ం� కనబ� 38. ఈ �ం� ��� �ం� తవ్�� క�గ్న క�ంగం
క�oగం ఏ� ఏ�
A). కణతవ్చ� B). ���ం�� A). ��జ్ సం�ల్షట్ం B). అంత�జ్వ �వయ్�లం
C). కణకవచం D). �ం�క� C). ���ం�� D). �����
31. కీష్ర�ల�� ఈ క�ల� �ం�కం క��ంచ� 39. ���ం��� �ం�కం కం� ఏ�న్ ��ల్ �నన్�
A). కండరకణం B). ��కణం A). 50 ��ల్ B). 100 ��ల్
C). �లల్రకత్ కణం D). ఎ�రకత్ కణం C). 125 ��ల్ D). 150 ��ల్
32. క�ల� ��� ఆ�రం ���� �భ�ం�� 40. ఎల��� �కష్�ద�శ్� �వ్� ���ం���
A). కణకవచం B). కణతవ్చం ప���ం�న�� ���ం�� ��ట్ ఏ�న్
C). �ం�కతవ్చం D). ���ం�� తవ్�� కనబ���
33. �ం�కం , కణ�వయ్ ప��ద్ల� �� ��త్ A). ఒక తవ్చం B). �ం� తవ్��
�ం���న్ ఆవ�ం� ఉనన్ తవ్��న్ ఏమం�� C). �� తవ్�� D). ��� తవ్��
A). కణ తవ్చం B). �ం�క తవ్చం 41. క��� ���స్న శ�త్� ఉతప్�త్ �� కణ �వ్స�య
C). �చకష్� తవ్చం D). �రగమయ్ తవ్చం ��� జ���ం�
34. �ం�క తవ్చం క��న కణం� ఏమం�� A). ర�త్క B). ��జ్ సం�ల్షట్ం
A). �ం�క పర కణం B). �ం�క �రవ్ కణం C). ���� D). ���ం��
C). �ం�క అంతర కణం D). �జ�ం�క కణం 42. ���ం��ల ���� ఎంత �య్సం�
35. క�ంతర ర��� ��గ్�న� ఏ� క�� ఉం��.
A). అంత�జ్వ �వయ్�లం B). ����� A). 0.1 ���ల్ B). 0.2 ���ల్
C). ��జ్ సంకిష్షట్� D). ����� C). 0.5 ���ల్ D). 0.7 ���ల్
36. ఈ �ం� ��� స��� �కయ్ం� ��త్ంచం� 43. �ల్�ట్� ల� ఏ�న్ ర��� �భ�ంచవ�చ్
A). గ�� అంత�జ్వ �వయ్�లం ��చ్��టల్� A). �ం� B). ��
సం�ల్షణం ��త్ం�. C). ��� D). ఐ�
B). ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం ��డల్� సం�ల్షణ 44. �ం� ��� ఏ� వరణ్ ర�తం� ఉం��
��త్ం�. A). �� �ల్�ట్ � B). �ల్� �ల్�ట్ �
C). అంత�జ్వ �వ�లం ర�� �రగ్ం� C). �య్� �ల్�ట్ � D). �వ�న్
ప���త్ం�
SS TUTORIALS - 7382340091 23
45. �� ఎ��న �కక్ల� హ�త���ల �య్సం C). �ం�కం D). �����
���� ఎంత ఉం�ం� 56. �ం���న్ ప���ంచ��� � తరగ� గ�� ��
A). 1 �ం� 3 ���ల్ B). 4 �ం� 10 ���ల్ రంజక�� ��త్ంచం�
C). 10 �ం� 15 ���ల్ D). 15 �ం� 20 ���ల్ A). ��ఫత్�� B). ��� �ల్
46. కణ ��ద్ం��న్ ����ం�న ���తత్� ఎవ� C). ఆలక్�� D). �ల్జ��
A). �బ�ట్ ��, �బ�ట్ �� B). �బ�ట్ ��, �వ్� 57. ��ధ ర�ల ప��థ్� కణం �కక్ ఈ �గం�
C). �ల్డ� , �వ్� D). ��జ్, �ల్డ� �లవ్ ఉం��.
47. �టట్�ద�� క��న్ ప���ం�న ���తత్ A). �ం�కం B). ���ం��
ఎవ� C). ��జ్ సం�ల్షట్ం D). �ల్�ట్�ల్
A). �బ�ట్ �� B). �బ�ట్ �� 58. ���క్� � ఉప��ం� వృకష్ కణం� ��త్క�
C). �ల్డ� D). �వ్� ప���ం�లం� �� �� ప�� ���న్ ��త్ంచం�.
48. ఏ సంవతస్రం� ���ఫ్ ��క్� �తత్ క�� �త 1) �� �ల్� � �ం�ట
క�ల �ం� ఏరప్డ�య� �వ�ం�� 2) రసభ�త�న �కక్ �ండ�� �క�ం�ట
A). 1853 B). 1854 3) సజల �ఫట్�� �వణం� రంజనం ��ట
C). 1855 D). 1856 4) సనన్� �ర�� ��ట
49. �ల్��ల్�ట్� ��గ్� �వ�య ఏ� A). 2, 4, 3, 1 B). 1, 2, 3, 4
A). �వ్స�య B). �రణజనయ్ సం�గ�య C). 2, 3, 4, 1 D). 4, 3, 1, 2.
C). �షణ D). ర�� 59. �ం� ��� త�ప్� ��త్ంచం�.
50. ఈ �ం� ��� DNA � క�ల్ ఉం�న� ఏ� A) ��కణం అ� కణం �ం� ఏరప్��.
A). �ం�కం B). హ�త���� B) ��త్క� కణశ�త్����
C). ���ం�� D). �వ�న్ C) �ం�క �రవ్క క�ల� �ం�క తవ్చం ఉం�ం�.
51. �ల్��ల్�ట్� ��గ్� �వ�య� ��త్ంచం� A). A, B B). B, C
A). �వ్స�య B). �రణజనయ్ సం�గ�య C). A, B, C D). A, C
C). �షణ D). ర�� 60. సవ్యం�ష�ల �షయం� స�న ���
52. స�� జతపరచబ�న జత� క��నం�. ��త్ంచం�
A) ప�రం�� – ���ల ��ప్� A). �రయ్�ం�� ఉప��ం� �ం�క శ�త్�
B) �య్��ల్�ట్ – �ం� ప��థ్ల �లవ్ �ం���
C) ��జ్ సం�ల్షట్ ప�రథ్ం – ��నల్ �లవ్ B). ఇతర ��ల�� �ల్�జన� �షకం�
A). A మ�� B B). B మ�� C ���ం��
C). A ��� D). B ��� C). �రయ్�ం�� ర�యన శ�త్� ��చ్ ఆ�రం
53. �ల్��ల్�ల్ ఎ�క్వ� క��న �కక్� ��త్ంచం� �ం���
A). ఆ�గ్ B). ఫం� D). �వ�న్
C). క�వ D). ఏ��� 61. సక���ల�� ��య క�ల� అ�క
54. ��ప�ం�� క�ల అమ�క� ��త్ంచం� �షప��ధ్�, మ�త్ప��ధ్ల� ��వ్రయ్ం �యటం�
A). వృ�త్�రం� B). వ�సల� ��న �� వ�ం��
C). �మర�తం� D). లం��రం� A). ��� అంత�జ్వ �వయ్�ల�
55. �గగ్ క�ల మధయ్ �గం� కనబ� �గం ఏ� B). గ�� అంత�జ్వ �వయ్�ల�
A). ���ం�� B). ��ట్ C). �����
SS TUTORIALS - 7382340091 24
D). ��త్క� C). ��న్ ప��థ్ల �సరణ ��� జ���ం�.
62. ఈ �ం� ��� ఒ� తవ్చం క�గ్న క�ంగం� D). �ల్�� �సరణ ��� జ���ం�
��త్ంచం� 71. �ల్�మ్�ర �� కణతవ్చం ��� ��మ్తమ��ం�
A). ����� B). అంత�జ్వ �వయ్�లం A). ���ల్, ��బ్����
C). ��జ్ సం�ల్షట్ం D). �వ�న్ B). ��బ్����, ���ల్
63. ��� సవ్యం ��చ్�త్ (Suicidal bags of the cell) C). ���ల్, ��బ్���ల్, ����
సం�� అ� �� అం�� D). ���ల్, ���ల్
A). ����� B). ����� 72. కణకవచం� సంబం�ం� స��� ���
C). �య్�ల్��� D). ��జ్ సంకిష్షట్� ��త్ంచం�
64. ఆ�పచచ్ రం�� �ం�ం� �� �డ�� ఉం� A). కణకవచం రం�� క���నన్ సరళ�న
���� కణ�వయ్ం� �దజ�ల్న�ల్ కనబ� �ర� ఉం�ం�
��మ్�ల� ఏమం�� B). కణకవచం, క��� ��ద్షట్�న ఆ���న్ ఇ�త్
A). ��జ్ సం�ల్�ట్� B). ����� రకష్ణ క���త్ం�
C). ����� D). ���ం��� C). కణకవచం �వ్� ఇతర క�ల� స��ర
65. ఈ �కష్�ద�శ్� �వ్� ��� ���ం�� ��ప్� జ�గ�
అంత�న్�మ్��న్ సప్షట్ం� ప���ంచవ�చ్ D). వృకష్ క�ల� , కణరసం �వ్� ఏరప్� �హయ్
A). ఎల��� �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్� �డ��న్ ���ంచ��� కణకవచం అంతర
C). సరళ �కష్�ద�శ్� D). ఏ��� �డ��న్ క���త్ం�
66. ఈ �కష్�ద�శ్� క��నన్ త�వ్త �� �వ్� కణ 73. కణకవచ� ��� ఉం�ం�.
కవచం , కణ �వయ్ం , �ం�కం , హ�త���� , A). జం��� B). మ��య్�
���o�� వం� ��న్ క�ం�ల� C). �కక్� D). జం�పల్వ��
�డగ���ం. 74. కణం మధయ్ �గం� ��� రం�� కనబ�
A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్� �ం�� ���న్ ఏమం��
C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ఏ��� A). కణ�వయ్ం B). కణకవచం
67. �ల్�మ్�ర .......... C). �ల్�మ్ �ర D). �ం�కం
A). ఒక �చకష్� తవ్చం B). �దక �రగమయ్ తవ్చం 75. ��� ‘కణ �యం�ణ గ�’ అ� �� అం��
C). �రగమయ్ తవ్చం D). �వ�న్ A). కణతవ్చ� B). ���ం��
68. కణం మ�� �హయ్ ప�స�ల మధయ్ జ�� C). కణకవచం D). �ం�క�
ప��ధ్ల ��మ��న్ �యం��� 76. �ల్డ� �ం���� ఈ �ధం� �� ��ట్�
A). కణకవచం B). కణ�వయ్ం A). ���ల్�ట్ B). ���ల్�ట్
C). �ల్�మ్�ర D). �ం�కం C). �ల్��ల్�ట్ D). �య్�ల్��ల్�ట్
69. కణం �ప�� , ��ప�� ఏ ప�రధ్�� ��ళ్లం� 77. �ం�కం� సంబం�ం� స��� �కయ్ం�
�� �వ్� ��� ��ళ్� ��త్ంచం�
A). కణకవచం B). కణ�వయ్ం A). �ం�కం, జ�య్ స����న్ క�� ఉం�ం�
C). �ల్�మ్�ర D). �ం�కం B). కణ ��ల�న్ం�� �ం�కం �మ బ�ద్క�ం�,
70. �ల్�మ్ �ర �వ్� �యం��త్ం�
A). అ�న్ ప��థ్ల �సరణ జ���ం�. C). �ం�కం, ��ల లకష్�ల� ��ధ్��త్ం�
B). �వ ప��థ్ల �సరణ ��� జ���ం�. D). �వ�న్ స�న�
SS TUTORIALS - 7382340091 25
78. జం�కణ� ��పల ఉనన్ �ర B). కణం�� ఇతర ��ల� చరయ్ జరప�
A). కణ కవచ� B). కణ తవ్చం C). కణ�వయ్ం� అ��నన్ ���ల� ��శకర
C). �ం�క తవ్చ� D). �ం��ంశతవ్చ� ఎం�� � �����
79. �ం�క తవ్��న్ ఆ�రం� ���� క�ల� ఏ�న్ D). �వ�న్ స�న�
ర��� �భ�ం��. 87. ���ం��ల ���� ఎంత �డ��
A). �ం� B). �� క�� ఉం��.
C). ��� D). ఐ� A). 2 - 8 ���ల్ B). 8 - 15 ���ల్
80. �ం�క �రవ్ కణం� సంబం�ం� స��� ��� C). 15 - 20 ���ల్ D). 20 - 25 ���ల్
��త్ంచం� 88. ఏ �కష్�ద�శ్�� ప���ం�న��
A). �ం�కం ఉండ� ���ం��� �ం�ం� �� �డ�� ఉం�
B). ��� జ�య్ప�రధ్ం కణ�వయ్ం� �సత్�ం� �కక్ల ���� కణం� కనబ���.
ఉం�ం� A). ఎల��� �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్�
C). తవ్చం �� ��� � ఉండ� C). సరళ �కష్�ద�శ్� D). ఏ���
D). తవ్చం క�గ్న క�ం��ండ� 89. ���ండ��� మధయ్ గల �� ����న్
81. ఈ �ం� ��� �ం�క �రవ్ కణం� ��త్ంచం� ఏమం��
A). రకత్కణం B). ��ట్��కణం A). క�ంతర ��శం B). ��ట్
C). స����ట్�� D). B మ�� C C). కణ మధయ్ ��శం D). �తృక
82. ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం ��� , ��వ్ 90. హ�త���� ఒక రక�న ............
అ��ల సం�ల్ష��� ఉప�గప��ం� A). ����� B). �ల్�ట్�ల్
A). ���� B). ���� C). ��జ్ సం�ల్�ట్� D). ర�త్క�
C). ��వ్� D). B మ�� C 91. �ల్��ల్�ట్ � ఏ రం�� క�� ఉం��
83. ����� ఎకక్డ ఉం�� A). ప��పచచ్ B). న��
A). గ�� అంత�జ్వ �వయ్�లం C). ఆ�పచచ్ D). ���
B). ��� అంత�జ్వ �వయ్�లం 92. �ల�ల్ ఇ� ఉం��.
C). ��జ్ సం�ల్షట్ం A). �ల్��ల్�ట్� B). �య్��ల్�ట్�
D). ���ం�� C). ���ల్�ట్� D). అ�య్� �ల్�ట్�
84. సం�ల్�ట్ల �పల ��ల� ఈ �కష్�ద�శ్� �వ్� 93. �వ�ల� హ�త���ల ఆ�రం� ��త్ంచం�
��� సప్షట్ం� ప���ంచగలం A). ��చ్న ఆ�రం
A). సరళ �కష్�ద�శ్� B). సం�కత్ �కష్�ద�శ్� B). నకష్��రం
C). ఎల��� �కష్�ద�శ్� D). ఏ��� C). స�ప్��రం �� ���రం
85. కణ�వయ్ం� అ��నన్ ���ల� ��శకర D). �వ�న్
ఎం�� ల� ఏమం�� 94. �రణజనయ్ సం�గ�య జ�� క�ల� �ల్��ల్�ట్
A). ��జ్ సం�ల్�ట్� B). ��త్క� ల సంఖయ్ ���
C). ����� D). ����� A). 1 - 50 B). 50 – 200
86. ����ల� సంబం�ం� స��� ��� C). 200 - 300 D). 300 - 400
��త్ంచం� 95. ర�త్కల� సంబం�ం� స��� �కయ్ం�
A). ��శనం ���స్న ప��ధ్ల� �రణ్ం ��త్ంచం�
���ం�� A). ��త్క� వయ్రధ్ ప��ద్ల� బయట� పం���
SS TUTORIALS - 7382340091 26
B). ��త్క� కణం� �డయ్�డ��న్ �యం�చ�� 104. ఈ �ం� �వచ�ల� చదవం�.
C). ప�ణ� �ం�న �కక్ క�ల� ��త్క� �తత్ం A) �ల్�ట్�ల్ వృకష్�ల� ��� ఉం��.
సథ్��న్ ఆ���త్� B) ����స్ � ��శకరం�� ఎం��స్ ఉం��.
D). ��త్క� రసభ�తం� ఉం� సం�ల వం� A). A మ�� B� �ం� సతయ్�
��మ్�� B). A సతయ్� మ�� B అసతయ్�
96. �ల్డ� , �వ్� సంబం�ం� స��� ��� C). B సతయ్� మ�� A అసతయ్�
��త్ంచం� D). A మ�� B � �ం� అసతయ్�
A). �తత్ం జం� వృకష్�జయ్ం�� ��ల�న్ 105. శ�త్� ఉతప్�త్ ��, �లవ్�� క�ంగ��
క�ల� ��మ్త� ఉం�య� ��ధ్�ం�� ��త్ంచం�
B). �� కణ ��ధ్ంతం �తత్ క�� ఎ� ఏరప్�డ్� A). ��ట్ సం�ల్షట్ం B). ���ం��
�వ�ంచ�� C). �ం�కం D). �ల్�ట్�ల్
C). �� అ�న్ స��ల� వ�త్ంప�� �ధం� కణ 106. �ం� �వచ�ల� చదవం�.
��ధ్ంతం� (Cell theory) ����ం�� A) కణ కవచ� ��య్�� � ��మ్త�,
D). �వ�న్ స�న� ��క్��తమ్కం� ఉం�ం�.
97. కణ�� ఈ �గ� జ�య్స��ర� క�� B) �ల్�మ్�ర ���ల్, ��డల్� ��మ్త� �ం�,
ఉం�ం� ��తమ్కం� ఉం�ం�.
A). �ం��ంశ� B). �ం�క� A). A, B � �ం� సతయ్�
C). ����� D). ��జ్ సంకిష్షట్� B). A, B � �ం� అసతయ్�
98. ట��ల� రం� ��ప్ల� (ఆ�పచచ్ – C). A అసతయ్� B సతయ్�
��� – ప�� – ఎ��) �రణ�న� D). B అసతయ్� A సతయ్�
A). అంత�జ్వ �వయ్�లం B). �ల్�ట్�ల్ 107. ఎ� రకత్క�ల ��త �లం త�క్వ� ఉండ���
C). �ం�క� D). కణతవ్చ� గల �రణం� ��త్ంచం�
99. ���ల్�ట్ ��� క�ప్ ఉం� �ర A). ���ల్�� ఉండటం వలన
A). �ం�కం B). ����� B). �ం�కం ఉండటం వలన
C). ��త్క D). ���ం�� C). �ం�కం �క�వటం వలన
100. ��� ��ల �కక్ ��తమ్క ��మ్�తమ్క D). �ం��ంశం ఉండటం వలన
��ణమం�� 108. ����� �� సం�ల్షణ� ��న ��
A). కణ�లం B). కణం వ��త్�
C). కండరం D). ఎ�క A). ���ల్ B). ���ల్
101. జం�కణ� ��పల ఉనన్ �ర C). ��వ్� D). �ట��ల్
A). కణకవచ� B). కణతవ్చం 109. అంతర తవ్చం �ప�� ��చ్�� �డత�
C). �ం�కతవ్చ� D). �ం��ంశతవ్చ� ప�న ��మ్�ల� ఏమం��
102. �య్�ల్యస� క��నన్ ���తత్ ఎవ� A). క�ంతర ��శం B). ��ట్
A). �బ�ట్ �� B). �బ�ట్ �� C). కణ మధయ్ ��శం D). ��క
C). ���ఫ్ ��క్� D). �వ్� 110. క�� �భజన �ం� �తత్ క�� �త క�ల
103. �ం�క �రవ్ కణ�� ��త్ం��. �ం� ఏరప్డ�య� �టట్�ద�� �వ�ం�న
A). ��ట్�య� B). స�� ��ట్�� ���తత్ ఎవ�
C). �ర��య� D). A మ�� B A). �వ్� B). ���ఫ్ ��క్�
SS TUTORIALS - 7382340091 27
C). �బ�ట్ �� D). �ల్డ�
జ���
1. B 2. D 3. B 4. A 5. C 6. B 7. B 8. B 9. B 10. C 11. C 12. B
13. B 14. B 15. B 16. D 17. D 18. D 19. C 20. D 21. D 22. C 23. C 24. B
25. C 26. B 27. B 28. B 29. B 30. D 31. D 32. C 33. B 34. D 35. A 36. A
37. D 38. C 39. D 40. B 41. D 42. C 43. B 44. C 45. B 46. C 47. B 48. C
49. B 50. D 51. B 52. D 53. A 54. A 55. C 56. B 57. C 58. A 59. B 60. C
61. A 62. D 63. A 64. D 65. A 66. B 67. D 68. C 69. C 70. C 71. D 72. C
73. C 74. D 75. D 76. A 77. D 78. B 79. A 80. C 81. D 82. D 83. A 84. C
85. D 86. D 87. A 88. B 89. D 90. B 91. C 92. C 93. D 94. B 95. B 96. D
97. B 98. B 99. C 100. B 101. B 102. B 103. A 104. A 105. B 106. C 107. C 108. B
109. B 110. B

2. వృకష్ కణ�లం
 ఏకకణ ���ల్ ఒ� కణం అ�న్ ���న్ �రవ్��త్ం�. అ�� బ�కణ ���ల్ ఎ�న్ క�� ఉం�, ��ధ
ర�ల ప��న్ �రవ్�త్�త్�.
 ��రణం� మన ��ట్ ఉం� వృకాష్ల�న్ బ�కణ ���.
 జం���ల్� వృకాష్� �� ���దల, �వ్స�య, �సరజ్న వం� �వ �య�న్ జ���ం��.
 వృకాష్� �రణజనయ్ సం�గ�య జ��, ��� ��� ��ం�, �తయ్కష్ం��, ప�కష్ం�� ���
ఆ�రప�న ఇతర �వ��ల�న్�� �వల�న ఆ���న్ త����త్�.
 �కక్�ల్� క�� స���� ఉం�, ��ద్షట్ం� అమ� ఉం��. �కక్�ల్� ఈ అమ�క� ��య్క�న
���న్ ���త్�.
 ���� ఒ� ��మ్ణం క��న క�ల స���, ఒ� �ధ�న ���న్ �రవ్�త్�త్�. అ�వం� క�ల
స���న్ ‘కణ���’ (Tissues) అం��.
 �కక్�ల్ ���దల�, ���న్ మరమమ్�త్�, ఇం� ఇతర ��ల� కణ��� ఉప�గపడ��.
 �కక్�ల్ �ఖయ్ం� ��� ర�ల కణ��� ఉం��. అ� – ��జయ్ కణ���, తవ్చ కణ���,
సం�యక కణ���, �సరణ కణ���.
��జయ్ కణ��� :–
 ��జయ్ కణ��� �కక్ ��ల�న్ం�� ���ల�, మరమమ్�త్ల� �రవ్��త్�.
 �ండం �న���ల్�, �రశ్� ���ల్�, ఇతర కణ��ల �రల మధయ్�� ��జయ్ కణ���న్ �డవ�చ్.
 �ండం �న���ల్ ఉం� �కక్� ���దల� క��ం� ��జయ్ కన���న్ ‘అ� ��జయ్ కణ���’
అం�ం.
 �ండం� �రశ్�� అం�ల ��ట్ వ�త్లం� ���దల� క��ం� కణ�ల�న్ ‘�రశ్� ��జయ్ కణ���’
అం�ం.
 �ండం �ద �ఖ� ఏరప్� �ట, ఆ��, �షప్వృతత్o ��� �ట ‘మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం’ అ� ఒక రక�న
��జయ్ కణ���న్ �డవ�చ్.
��జయ్ కణ��ల�� క�ల లకష్�� :-
 క�� �నన్�� ఉం��. ప�చ� కణకవ��న్ క�� ఉం��.
SS TUTORIALS - 7382340091 28
 ఇ� సప్షట్�న �ం���న్, త�నంత �వ ప��ధ్�న్ క�� ఉం� క��.
 క�ల మధయ్ �� ���� ��ం� దగగ్ర� అమ� ఉం��.
 ఎ�ప్� �భజన �ందగ�� శ�త్ క�� ఉం��.
 తవ్చ కణ�లం, సం�యక కణ�లం, �సరణ కణ��ల�న్ ��జయ్ కణ�లం �ం� �కక్ ���
����నన్�ప్� అ�వృ�ధ్ �ం���.
తవ్చ కణ��� :-
 తవ్చ కణ��� � �రల� ఏరప్��త్�.
 �కక్ �హ ఉప�తలమం� మన� తవ్చ కణ�లం క�ప్�త్ం�.
 ��రణం� తవ్చ కణ�లం ఒక వ�స క�ల� క�� ఉం�, క�ల ��నన్త ���త్ం�.
 �� ���న్ బ�ట్, �థ్��న్ బ�ట్ తవ్చ కణ�లం �� ర��� �భ�ంపబ�o�. అ� - బ�తవ్చం ��
�హయ్చరమ్ం (��ప� �ర), రకష్క క�� మ�� �హయ్చరమ్ ���.
 ��జయ్కణ�లం�� క�ల� ���త్ తవ్చకణ�లం� క�ల �డ� దళస�� ఉం��.
 ఎ�� �కక్�ల్ అ� �� దళస�� ఉం�, �న� �త� క�� ఉం��.
 ఆ� �హయ్చరమ్ం� �నన్ రం�� క�ప్�త్�. ��� ప�రం�� అం��. ���వ�ం� �ం��
���ం��ర� రకష్క క�� ఉం��.
 ��� అ�� �హయ్చరమ్ం క�� �డ�న �ం�కల వం� �ల��ల� క�� ఉం��.
 �సరజ్క ప��ధ్�, అ�కం� ఉనన్ ఆ�ర ప��ధ్�, �వక ప��ధ్� వం� ��న్ ర�ల ప��ధ్ల� ��నన్
��ల� �లవ్���గ�� �మరధ్�ం �కక్ల� ఉం�.
 �����చ్ �టల్ �కక్ తవ్చ కణ�లం �ం� ��� ��ంచబ��ం�.
 �� ఎదద్�, �మమ్� �రగడం, �లడం వం� �ం�కం� క�� న�ట్�, ప�నన్���, �గ�రక ��ల ��
�ద�న �� �ం� �కక్�న్ రకిష్ం�� తవ్చ కణ�ల�.
 �దద్�టల్� తవ్చకణ�లం �హయ్చరమ్ం�న అ�క �రల� ఏరప్��త్ం�. ��� ‘�ర�’ (Bark) అం�ం.
 �� ��ప్��, ��ప్�స్��� అతయ్వసర�న ప�రం��, �ల �ం� �� లవ�ల సం�హన�
అతయ్వసర�న �ల��� �� తవ్చకణ�లం �ం� ఏరప్డ��.
 తవ్చకణ�లం�� ��న్ క�� �రణజనయ్ సం�గ�య� �� �రవ్��త్�.
సం�యక కణ��� –
 సం�యక కణ��� వృకష్ ���న్ ఏరప్��త్ ఇతర కణ��� స�న �థ్�� ఉం�� ��త్�.
 ఈ క�� �దద్�� ఉం�, �ం�కం ��ప్టం� క���త్ం�.
 �కక్ �హం� ఎ�క్వ�గం సం�యక కణ�లం�� ఏరప్��ం�.
 సం�యక కణ�లం ఆ�రం �లవ్�య���, �ం�కం� �కక్� బ��న్వవ్��� ఉప�గప��ం�.
 సం�యక కణ�లం� �ఖయ్ం� �� ర���న్�. అ� - మృ� కణ�లం (Parenchyma), �థ్ల�ణ
కణ�లం (Collenchyma), దృడ కణ�లం (Sclerenchyma).
 మృ� కణ�లం�� క�� మృ���, ప�చ� �డ� క��, వ��� సం�ంచబ� ఉం��.
 హ�త ���ల�న్ క�� ఉం� మృ� కణ���న్ ‘హ�త కణ�లం’ (chlorenchyma) అ� అం�ం.
 �దద్ �� గ��న్ క�� ఉం� మృ� కణ�లం� ‘��గత కణ�లం �క �త�త కణ�లం’
(Aerenchyma) అ� అం�ం.
 ��, ఆ�రం, వయ్రధ్ ప��ధ్� �లవ్�� మృ� కణ���న్ ‘�లవ్�� కణ�లం’ (Storage tissue) అ� అం�ం.

SS TUTORIALS - 7382340091 29
 మృ�కణ�ల క�ల� ��చ్� �థ్ల�ణ కణ�లం�� క�� దళస� �డల� క��, �ం�ం �డ��
ఉం��.
 �థ్ల�ణ కణ�లం �ం�క ఆ���న్�చ్ స�వ కణ�లం.
 దృడ కణ�లం�� క�� దళస� �డ� క�� ఉం�, క�ల మధయ్ ��� ��ం� దగగ్ర దగగ్ర� అమ�
ఉం��. క�క� తవ్చకణ�లం� ���త్, సం�యక కణ�లం� ��న్ �రణజనయ్ సం�గ�య� ��
జ����.
 ���� � (1641-1712) ఒక ��య్�. ఈయన లండ� �� �య� ���� �రయ్ద�శ్� ప����.
 1664వ సంవతస్రం� �కక్ల అంత�న్�మ్ణo �ద ���� � అధయ్యనం ���.
 �కక్�� �� �గం �ం� ర�ల ���ల� క�� ఉం�ం�. అ� – దవయ్ (Pith), గ�ట్ �గం (Ligneous part)
అ� ���� � ��ం��.
 దవయ్ ���� ���� � మృ� కణ�లం అ� �� ��ట్�.
 ���� �, �కక్ల ���ల్� కణ��ల� అధయ్యనం �� 1682 సంవతస్రం� ‘అ�ట� ఆ� �ల్ం�స్’
అ� �ం��న్ ���ం��.
�సరణ కణ��� :-
 �సరణ కణ��� ప��ధ్ల ర��� ఉప�గపడ��.
 ఆ��, �కక్�� ఇతర హ�త ��� ఆ���న్ త�� ��, �కక్ �హం�� అ�న్ ��ల� సరఫ�
��త్�.
 ర��� ��గ్� కణ��� �సరణ కణ���. ఇ� ��ధ ర�ల క�ల�, ��య్క�న అమ�కల� ఏరప్�
ఉం��.
 ఎ�� రం�� క��ం� కణ��ల� ‘�� కణ���’ (Xylem) అం��. ��� ఆ��� ఉనన్
కణ��ల� ‘�షక కణ���’ (Phloem) అం��.
 ��ల్ �ల �ం� �క�ం�న �� �షక ప��ధ్� ��� �వ్�, �రణజనయ్ సం�గ�య� త�ర�న
ఆ�ర ప��ధ్� �షక కణ�లం �వ్� �కక్ ��ల� సరఫ� అ���. �బ�ట్ ��� ‘�సరణ కణ���’
అం��.
 ���, �షక కణ��� �ం� క�� ����ం�ల� ఏరప్��త్�.
 �సరణ కణ�లం �ం�క ఆ���న్ ఇ�త్ం�.
 ���� �డ�న �� క��, �� ���, తం���, మృ� కణ�లం వం�� ఉం��.
 �షక కణ�లం� �డ�న �ల�క��, �ల� ���, సహక��, తం���, మృ� కణ�లం వం��
ఉం��.
 �కక్� ఉం� �సరణ కణ��� �� ఎ�క్వ ఎ�త్ వర� ��� ����గల�.
 �క�పట్� �టల్� ��� 200 అ���, �� �� �టల్� ��� 330 అ��� ఎ�త్� �ష�ల�
�సరణ కణ��� సరఫ� ��త్�
�లక ప��
���� � - �కక్ల అంత�న్�మ్ణo �ద అధయ్యనం (1664) - మృ� కణ�లం �� - అ�ట� ఆ�
�ల్ం�స్ అ� �ంథం (1682) ఏకకణ ��� - ఒ� కణం బ�కణ ��� – ఎ�క్వ క�� – వృకాష్�
కణ��� -���� ఒ� ��మ్ణం క��న క�ల స��� - ఒ� �ధ�న ���న్ �రవ్�త్�త్� –
���దల�, ���న్ మరమమ్�త్�, ఇం� ఇతర ��ల� ప�రం�� – ఆ� �హయ్చరమ్ం� �నన్ రం��

SS TUTORIALS - 7382340091 30
��జయ్ కణ��� – ���ల�, మరమమ్��
త్ - �ండం �న���ల్, �రశ్� ���ల్, ఇతర కణ��ల �రల
మధయ్� మృ� కణ�లం - క�� మృ���, ప�చ� �డ� క��, వ��� సం�ంచబ� ఉం��.
అ� ��జయ్ కణ��� - �ండం �న���ల్ - ���దల ఎ�� �కక్�ల్ - దళస�� ఉం�, �న� �త
�రశ్� ��జయ్ కణ��� - �ండం� �రశ్�� అం�ల ��ట్ - వ�త్లం� ���దల
మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం - �ండం �ద �ఖ� ఏరప్� �ట, ఆ��, �షప్వృతత్o ��� �ట
తవ్చ కణ��� :- � �రల� ఏరప్��త్� - �కక్ �హ ఉప�తలమం� - బ�తవ్చం, రకష్క క��,
�హయ్చరమ్ ��� హ�త కణ�లం - హ�త ���ల�న్ క�� ఉం� మృ� కణ�లం
సం�యక కణ��� – ఇతర కణ��� స�న �థ్�� ఉం�� ��త్� - �కక్ �హం� ఎ�క్వ�గం -
మృ� కణ�లం, �థ్ల�ణ కణ�లం, దృడ కణ�లం �� కణ��� - ఎ�� రం�� క��ం� కణ���
��గత కణ�లం - �దద్ �� గ��న్ క�� ఉం� మృ� కణ�లం
�లవ్�� కణ�లం - ��, ఆ�రం, వయ్రధ్ ప��ధ్� �లవ్�� మృ� కణ�లం
�సరణ కణ��� - ప��ధ్ల ర��� - �ం�క ఆ�రం - �� ఎ�క్వ ఎ�త్ వర� ��� ����గల�
�క�పట్� ��ల్ - ��� 200 అ��� ఎ�త్� �ష�ల సరఫ�
�� �� ��ల్ – ��� 330 అ��� ఎ�త్� �ష�ల సరఫ�
�షక కణ��� - �సరణ కణ��� - �రణజనయ్ సం�గ�య� త�ర�న ఆ�ర ప��ధ్� �కక్
��ల� సరఫ� �థ్ల�ణ కణ�లం - �ం�క ఆ���న్�చ్ స�వ కణ�లం

��ట్� ��స్
1. �కక్ల� �ఖయ్ం� ఏ�న్ ర�ల కణ��� 5. �కక్ �హ ఉప�తలమం� క��ం� కణ�లం�
ఉం�� ��త్ంచం�
A). �ం� B). �� A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం
C). ��� D). ఐ� C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం
2. �కక్ ��ల�న్ం�� ���దల� , మరమమ్�త్ 6. �� ���న్ బ�ట్ , �థ్��న్ బ�ట్ తవ్చ
ల� �రవ్�ం� కణ��ల� ��త్ంచం� కణ�లం�ఏ�న్ ర��� �భ�ంచవ�చ్
A). ��జయ్ కణ��� B). తవ్చ కణ��� A). �ం� B). ��
C). సం�యక కణ��� D). �సరణ కణ��� C). ��� D). ఐ�
3. �ండం� �రశ్�� అం�ల ��ట్ వ�త్లం� 7. ఈ �ం� ��� తవ్చ కణ���� సంబం�ం�న�
���దల� క��ం� కణ��ల� ఏమం�� ఏ�
A). అ� ��జయ్ కణ��� A). ��� B). �ర�
B). �రశ్� ��జయ్ కణ��� C). �ల��� D). �వ�న్
C). మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం 8. �కక్� �ర� అ�� ...........
D). తవ్చ కణ��� A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం
4. �ండం ��� �రగ��� �రణం అ�య్ ��జయ్ C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం
కణ�లం ఏ� 9. ప�రం�� ఈ కణ�ల� ఆవ�ంచబ� ఉం�ం�.
A). అ� ��జయ్ కణ�లం A). �వ క�� B). రకష్ణ క��
B). �రశ్� ��జయ్ కణ�లం C). �ం� క�� D). మృ� క��
C). మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం 10. ప� రం��న్ ఆవ�ం� ఉం� రకష్క క�ల ఎ�న్
D). సం�యక కణ�లం ఉం��
SS TUTORIALS - 7382340091 31
A). ఒక� B). �ం� C). �బ�ట్ �� D). అ��ట్��
C). �� D). ఐ� 21. A) �సరణ కణ�లం �వలం ����
11. ఈ కణ�లం�� క�� మృ���, ప�చ� ఏరప్��ం�.
�డ� క��, వ��� సం�ంచబ� ఉం�� B) ����ంజం, ��� �సరణ కణ�లం�
A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం ఏరప్��త్�.
C). దృడ కణ�లం D). �షక కణ�లం A). A, B స�య్� B). A సతయ్ం, B అసతయ్ం
12. ఈ కణ�లం�� క�� దళస� �డల� క��, C). A అసతయ్ం, B సతయ్ం D). A, B అస�య్�
�ం�ం �డ�� ఉం�� 22. ఉ�ల్�ర క�ల�, �గగ్ క�ల� ���క్�
A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం �ంద ప�కిష్ం�న�� ఈ �ం� ��� సతయ్�న
C). దృడ కణ�లం D). �షక కణ�లం �వచనం ఏ�
13. ‘అ�ట� ఆ� �ల్ం�స్’ అ� �ం��న్ ర�ం�న A). ఉ�ల్ క�� కణకవ��న్, కణతవ్��న్ క��
���తత్ ఉ�న్�.
A). �బ�ట్�� B). ��స్�ల్ ��ఫ్� B). �గగ్ క�� కణకవ��న్, కణతవ్��న్ క��
C). ���� � D). ���ఫ్ ��క్� ఉ�న్�.
14. ప��థ్ల ర��� స�యప� కణ�లం� C). ఉ�ల్ క�� కణతవ్��న్ ��� క��
��త్ంచం� ఉ�న్�.
A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం D). �గగ్ క�� కణతవ్��న్ ��� క��
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం ఉ�న్�.
15. ఎ�� రం�� క��ం� కణ��ల� ఏమం�� 23. �ం� ��య్ల� చదవం�.
A). �షక కణ��� B). �� కణ��� A) ���న అ��గం� ��జయ్ కణ�లం ఉం�ం�.
C). సం�యక కణ��� D). ఏ��� B) �బబ్� �ంకల� దృఢ కణ�లం ఉం�ం�.
16. ఈ �ం� ��� సం�ల్షట్ కణ�లం� ��త్ంచం� A). A మ�� B � �ం� స�న� ��
A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం B). A స�న�, B స�న� ��
C). దృఢ కణ�లం D). ��� C). B స�న�, A స�న� ��
17. ��వ్� వృకష్� నం� ��� ఎ�న్ అ��ల ఎ�త్ D). A మ�� B � �ం� స�న�
వర� ��� ��త్ం� 24. �ండం �న���ల్ ఉం�, �కక్� ���దల�
A). 220 అ��� B). 230 అ��� క��ం� ��జయ్ కణ��ల� ఏమం��
C). 330 అ��� D). 430 అ��� A). అ� ��జయ్ కణ���
18. ��, �షక ప��థ్� �� �వ్� సరఫ� B). �రశ్� ��జయ్ కణ���
అ��� C). మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం
A). ��� B). �షక కణ�లం D). తవ్చ కణ���
C). � �ం� D). �థ్ల�ణ కణ�లం 25. �ండం �ద �ఖ� ఏరప్� �ట , ఆ�� ,
19. ప�రం��� ఈ �రనం� ఉం��. �షప్వృతత్o ��� �ట ఏరప్� కణ�లం
A). �హయ్తవ్చం B). మధయ్తవ్చం A). అ� ��జయ్ కణ���
C). అంతతవ్చం D). �వ�న్ B). �రశ్� ��జయ్ కణ���
20. దవవ్���� మృ�కణ�లమ� �� ��ట్న�� C). మధయ్సథ్ ��జయ్ కణ�లం
ఎవ� D). తవ్చ కణ���
A). ��� B). ���� �
SS TUTORIALS - 7382340091 32
26. ఒక వ�స క�ల� క�� ఉం� , క�ల ��నన్త C). 1666 D). 1668
��ం� కణ�లం ఏ� 36. �సరణ కణ�లం� ��త్ంచం�.
A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం A). ���
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం B). �షక కణ�లం
27. తవ్చ కణ�లం� ఏరప్ర� ��� ��త్ంచం� C). ��� మ�� �షక కణ�లం
A). బ�తవ్చం B). మధయ్ తవ్చం D). దృఢ కణ�లం
C). అంతఃతవ్చం D). �వ�న్ 37. ఈ �ం���� ��జ్వ కణ�లం� ��త్ంచం�
28. ���� ��ం� కణ�లం� ��త్ంచం� A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం
A). తవ్చ కణ�లం B). ��జయ్ కణ�లం C). దృఢ కణ�లం D). �షక కణ�లం
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం 38. �క�పట్� �టల్� ��� ఎ�న్ అ��ల ఎ�త్
29. ప�రం�� మ�� �ల��� ��� స�య వర� ��� ��త్ం�
పడ�� A). 100 అ��� B). 200 అ���
A). ���ల ��చ్� B). ��ప్�స్క� C). 300 అ��� D). 400 అ���
C). ��, లవ�ల సం�హణ D). �వ�న్ 39. �షక కణ�లం �వ్� సరఫ� అ�య్�
30. వృకష్ ���న్ ఏ�ప్� ��త్ ఇతర కణ��� A). �� B). �షక ప��థ్�
స��న �థ్�� ఉం�� �� కణ�లం� ��త్ంచం� C). ఆ�ర ప��ధ్� D). ��
A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం 40. �����, �షక కణ�లం�� �ం�ం��
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం ఉం� క�� ఏ�
31. మృ� కణ�లం� సంబం�ం� స�న ��� A). తం��� B). మృ� కణ�ల�
��త్ంచం� C). A మ�� B D). సహక��
A). హ�త కణ�లం B). ��గత కణ�లం 41. ప�రం�� ఈ కణ�ల� ఆవ�ంచబ�
C). �లవ్�� కణ�లం D). �వ�న్ ఉం�ం�.
32. ఈ కణ�లం�� క�� దళస� �డ� క�� A). �� క�� B). సహ క��
ఉం� , క�ల మధయ్ ��� ��ం� దగగ్ర దగగ్ర� C). �ం� క�� D). మృ� క��
అమ� ఉం�� 42. ఉ�ల్�ర క�ల� ���క్� �ంద
A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం ప�కిష్ం�న�� ఈ �ం� ��� అసతయ్�న�
C). దృడ కణ�లం D). �షక కణ�లం A). అ�న్ క�� ఒ� ఆ�రం� ఉ�న్�.
33. �కక్ల �కక్ వంగ గ�� ��ల� ఉం� B). క�� వృ�త్�రం� అమ� ఉ�న్�.
కణ�లం C). క�ంతరగ్త ��� ఉ�న్�.
A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం D). �� కణ� కణకవ��న్ క�� ఉం�.
C). దృడ కణ�లం D). �షక కణ�లం 43. ఒక �కక్ �మమ్� �రగడం, �లడం వం�
34. ���� � �కక్�� ఏ ���� మృ� �ం�కం� క�� న�ట్ల �ం� రకిష్ం�
కణ�లం అ� �� ��ట్� ��క��ం�. ఇం�� �ర�� ఏ� ఉండవ�చ్
A). ��� B). దవవ్ A) �కక్� ��జయ్ కణ�లం న�ం� ఉండవ�చ్
C). �షక కణ�లం D). ����ంజం B) �కక్� తవ్చ కణ�లం న�ం� ఉండవ�చ్
35. ���� � ఏ సంవతస్రం� �కక్ల C) �కక్� సం�యక కణ�లం న�ం� ఉండవ�చ్
అంత�న్�మ్ణo �ద అధయ్యనం ���. D)�కక్� బ�సత్�చం ఏరప్డక�� ఉండవ�చ్
A). 1662 B). 1664 A). A, D B). A, C, D
SS TUTORIALS - 7382340091 33
C). A, B D). �వ�న్ 49. ఆ�రం �లవ్�య��� , �ం�కం� �కక్�
44. ��జయ్ కణ��ల�� క�ల లకష్�ల� బ��న్వవ్��� ఉప�గప� కణ�లం
సంబం�ం� స��� �కయ్ం� ��త్ంచం� A). తవ్చ కణ�లం B). సం�యక కణ�లం
A). క�ల మధయ్ �� ���� ��ం� దగగ్ర� C). �సరణ కణ�లం D). ��జయ్ కణ�లం
అమ� ఉం�� 50. �షక కణ�ల� నం� ఉం� అంశ��
B). ఎ�ప్� �భజన �ందగ�� శ�త్� క�� ఉండ� ��త్ంచం�
C). ఇ� సప్షట్�న �ం���న్ , త�నంత �వ A). �ల� క��,. �ల� ���
ప��ధ్�న్ క�� ఉం� క�� B). �షక మృ�కణ�లం
D). క�� �నన్�� ఉం�� , ప�చ� C). సహ క��, �షక కణ�లం, మృ�కణ�లం
కణకవ��న్ క�� ఉం�� D). �వ�న్
45. �� ఎదద్� , �మమ్� �రగడం , �లడం వం� 51. �కక్ ���� రకష్ణ��చ్ కణ�లం� ��త్ంచం�
�ం�కం� క�� న�ట్� , ప�నన్��� , �గ�రక A). తవ్చ కణ�లం B). సం�యక కణ�లం
��ల �� �ద�న �� �ం� �కక్�న్ రకిష్ం� C). దృఢ కణ�లం D). మృ� కణ�లం
కణ�లం ఏ� 52. స�వ, ��జ్వ �ం� ర�ల క�ల� క�� ఉం��
A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం ఏ�
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం A). ��� B). �షక కణ�లం
46. �కక్ �హం� ఎ�క్వ �గం ��� ��మ్ంచబ� C). మృ� కణ�లం D). �థ్ల�ణ కణ�లం
ఉం�ం� 53. తవ్చ కణ�లం ఏరప్ర� కణ�లం ఏ�
A). తవ్చ కణ�లం B). సం�యక కణ�లం A). �హయ్సత్�చం B). మధయ్సత్�చం
C). �సరణ కణ�లం D). ��జయ్ కణ�లం C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం
47. ఏ సంవతస్రం� ‘అ�ట� ఆ� �ల్ం�స్’ అ� 54. �� �కక్� ��ట� �రణ�న�.
�ం��న్ ���� � ���ం�� A). మృ�కణ�లం B). ��గత కణ�లం
A). 1678 B). 1680 C). �థ్ల�ణ కణ�లం D). దృఢ కణ�లం
C). 1682 D). 1684 55. �కక్ల �కక్ వంగగ�� ��ల� ఉం�
48. �కక్ బయ� ��రల� ఏరప్ర� కణ�లం� కణ�లం� ��త్ంచం�
��త్ంచం� A). మృ� కణ�లం B). �థ్ల�ణ కణ�లం
A). ��జయ్ కణ�లం B). తవ్చ కణ�లం C). దృఢ కణ�లం D). �షక కణ�లం
C). సం�యక కణ�లం D). �సరణ కణ�లం
జ���
1. C 2. A 3. B 4. B 5. B 6. B 7. D 8. B 9. B 10. B 11. A 12. B
13. C 14. D 15. B 16. D 17. C 18. A 19. A 20. B 21. C 22. A 23. D 24. A
25. C 26. B 27. D 28. A 29. D 30. C 31. D 32. C 33. B 34. B 35. B 36. C
37. C 38. B 39. C 40. C 41. B 42. B 43. A 44. B 45. B 46. B 47. C 48. B
49. B 50. D 51. A 52. A 53. D 54. B 55. B

SS TUTORIALS - 7382340091 34
�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 10వ తరగ� �వ ��ం కం�ం� �
సంబం�ం�న ���� � �డవ�చ్

�ంద ఉనన్ QR �� � � ��� �� �వ్� �క్� �యడం �వ్� 10వ తరగ� �వ ��ం ��ట్� ��స్ �కక్
���� � �డవ�చ్

SS TUTORIALS - 7382340091 35
1. �షణ
 అ�� ఏకకణ��. �న�� బ�కణ ��.
 ఆ�ర �కరణ, �షణ అ�� �� �ం� ��� ��నన్ం� ఉం�ం�.
సవ్యం �షణ :–
 సవ్యం�ష�� �ం�శ�త్� ఉప��ం��� ర�య�క స�మ్ళ�ల� త�����ం��.
 అ� �ల�� ��� మ�� ఖ�జ లవ�యత ��� మ�� ���� ��న్ ���ల� ��
ఉప��ం��ం��.
 ఈ సరళ ప��ధ్ల� ఉప��ం� �ం�ప��ధ్�, �ంసకృ�త్�, ��వ్ల వం� సం�ల్షట్ ప��ధ్ల� ఉతప్�త్
�యగల�.
 సవ్యం�ష��న �కక్ల� ఉతప్�త్ అ�న ఈ ప��ద్� అ�క �తత్ం� �వ��ల� శ�త్�వవ్���
ఉప�గప���న్�.
 ���� మనం �� �� ప�రధ్ం �కక్ల �ం� ల��త్ం�.
 జం� సంబంధ ఆ�ర ప��ధ్ల� మనం ఆ�రప�నపప్��, జం��ల�న్ తమ ఆ�రం�సం �కక్ల�
ఆ�రపడ��.
 �రణజనయ్ సం�గ�య �వ్�� సమసత్ �వ��� ఆ�రం అం�ం� వన��� �కక్� ��త్ంపబ�డ్�.
 �కక్ల �వ�యల� సంబం�ం�న ప��ధన� 17వ శ�బద్ం �ం� ��� �రం�ం��.
 �� ��మ్ం� అ� ���తత్ �కక్ల� గల �� సంబంధం� �రవ్�ం�న ����న్ ��త్��ట� అత��
ఐ� సంవతస్�ల �లం ప�ట్ం�.
 �రణజనయ్ సం�గ�య :–
 �రణజనయ్ సం�గ�య� జ�� �కక్ల ప�� ఆ�పచచ్ రం�� ఉం� వరణ్��న్ క�� ఉం��. ���
‘ప�హ�తం’ అం��.
 ఇ� �ం�శ�త్� ఉప��ం� సరళ అకరబ్న ప��ధ్ల� సం�ల్షట్ కరబ్న అ���� ���త్�.
 ఈ ����న్ �రణజనయ్ సం�గ�య అం��. ఇ� �� సం�ల్షట్�న ��య.
 ఇం�� అ�క ర�ల చరయ్� �మపదధ్�� జరగటం� ��� అ�క మధయ్సథ్ స�మ్ళ�� ��
ఏరప్��ం��.
 1931వ సంవతస్రం� డ� ���తత్ అ�న C.B. �� �� ����ం�న స�కర��న్ ���కం�
ఆ��ం� ఇపప్�� �� ఉప���త్�న్ం.
 �� �� అ��యం ��రం �� ��బ్ ��� అ�� త���, ఒక �రబ్� � ఆ��స్� అ�� మ��
�ం� అ��ల �� అవసరమ���.
 ఈ ��య� ��బ్��� � �� ఒక ఆ�స్జ� మ�� ఒక �� అ�� ఉతప్�త్ అ��ం�.
�ం�
2
CO2 + 2H2O -------→ CH2O + H O + O2
ప�హ�తం
 �ల్�� �ం��కం - C6H12O6
 �� �� అ� ���తత్ ప�ప్� సలప్� ��ట్��ల� ప��ధన ��త్ �రణజనయ్ సం�గ�య� �ం��
��య్క �� ఉంద� క���న్�.

SS TUTORIALS - 7382340091 36
 ఈ ��ట్��� H2O � బ��� H2S � �రంభ ప�రధ్ం� ఉప���త్�. ఈ ��ట్��� జ��
�రణజనయ్ సం�గ�య� ఆ�స్జ� బ��� సలఫ్� ��వడ��న్ �� �� ��త్ం��.
 �కక్ల� �రణజనయ్ సం�గ�య� �ల్�� ఒక ఉతప్నన్ం� ప���ం�న త��త �ం� స�కరణం�
����ం��.
�ం�
6CO2 + 12H2O ----→ C6H12O6 + 6H2O + 6O2
ప�హ�తం
 �కక్� �దట� సరళ�న ��బ్���స్ � త�����ం��.
 త��త �ట్�స్ మ�� ��య్�� వం� సం�ల్షట్�న �ం�ప��ధ్ల� సం�ల్��త్�. ఇ� ��ం� �కక్�
���ల్, ���ల్ �ద�న ప��ధ్ల� �� త�����గ����.
 జం��� ��బ్��టల్� �ంతం� త�������. �బ�ట్ అ� �� �ర� �కక్ల�ణ ఆ�రప��స్
ఉం�ం�.
 ఆ�ల� �ం�ప�రధ్ం ఉం� అ� ���ం� ��గం� ����� �ప్�� �, అ��� �� ���� అ�
�వ�ల� ఉప���త్ం.
 �రణజనయ్ సం�గ�య �వ్� �ం�శ�త్ ర�య�క శ�త్� �రచ్బ��ం�.
 �రణజనయ్ సం�గ�య �వ్� �కక్ బ�� ����ం�.
 �కక్ల బ�� ���దల� �� ��నయ్త ��ం� ‘�� ��మ్ం�’ అ�క ���� ���.
 ఆ�పచచ్� �కక్ల ���దల� �� ��న �� వ��త్ంద� �స� ��ట్ 1770వ సంవతస్రం� �రవ్�ం�న
���ల �వ్� ���ం�.
 1774 సంవతస్రం� �స� ��ట్, ఆ�స్జ� � క���న్�.
 1775 సంవతస్రం� ���జ� ఆ ���� ఆ�స్జ� అ� �మకరణం ���.
 �స� ��ట్ ��వ్�త్, ఎ�క, ��� �కక్ల� తన ��గం� ఉప��ం��.
 �స� ��ట్ �� �రవ్�ం�న ���ల �వ్� �� ��మయం జరగడం వలన �కక్� వ�� ���
��వ్�త్ �లగ���, జం��ల మ�గడ� �హదం ��త్ంద� ��ధ్రణ� వ�చ్�.
 �కక్� ���� �రబ్�-�-ఆ��స్� � �రణజనయ్ సం�గ�య�, ఆ�స్జ� � �సవ్�య�
ఉప��ం��ం��.
 �కక్ల� అ�క �తత్ం� ���ల ��మయం ఆ�ల�� ప�రం�ల �వ్�, అ� �����
ఉనన్ంత�� జ���� ఉం�ం�.
 �ండం, �రల్� ఉం� సప్ం� కణ�లం �వ్� �� �� ��మయం జ���ం�ం�.
 ���యం ����స్� � �రబ్�-�-ఆ��స్� � ��చ్ �ణం ఉం�ం�.
 �రణజనయ్ సం�గ�య� �రబ్�-�-ఆ��స్� అవసరం ఉం�ం�.
 �స� ��ట్ �లం ��� ���తత్ల� ‘శ�త్’ ��ం� అంత� అవ�హన ఉం�� ��.
 ఆ�స్జ� పర��� �రబ్� �� ��జ� పర���ల� సం�గం �ందడం వలన �రబ్�-�-ఆ��స్� ��
�� ఏరప్�న�ప్� శ�త్ ��దల��ం�.
 ���యం ����స్� – KOH
 �కక్� ఆ�స్జ� � ఉతప్�త్ ��త్నన్�ప్� అ� శ�త్� ��ంచగల��. ఈ శ�త్ ఎకక్� �ం� వ�త్ం�? అనన్
�శన్� డ� ���తత్ ‘�� ఇంజ� �� స��నం క��నగ���.
 �� ఇంజ� �� �కక్� ఆ�స్జ� � ఎ� ఏరప్��త్� ����వ��� �రంతరం అధయ్యనం ���.
SS TUTORIALS - 7382340091 37
 1779వ సంవతస్రం� �ం� సమకష్ం�� �కక్� ఆ�స్జ� � ఏరప్��త్య� �� ఇంజ� ��
�����న్�.
 �� ఇంజ� �� అ� ���తత్ ���ల్ �కక్� ���� ���.
 ���ల్ అ� �� �కక్� ���� �రవ్�ం�ట�ప్� ��శవంత�న �ం�� ఉం�న�� ���ల్
�కక్�� ఆ�పచచ్� ��ల ��ట్ �� �డగ� ఏరప్డటం, �క�� ఉం�న�� ఏరప్డక �వడం ��
ఇంజ� �� గమ�ం��.
 ఈ �� �డగల� ఆ�స్జ� ��� ఉంద� �����న్�.
 ఈ �ష��న్ 20వ శ�బద్ం� ‘ఎంగ� ��’ అ� ���తత్ గ�షట్ �రణజనయ్ సం�గ�య జ�� �థ్��న్
క��నడం� మ�ంత సప్షట్ం� ��ధ్రణ జ��ం�.
 ఎంగ� �� �వ�ల స��ల� ఇం�ధ��స్� కనబ� రం�ల వం� ��ధ రం�ల �ం�� �� �ధం�
���.
 త��త ఆ�స్జ� ఉ�త్�త �య్�ట్��ల� ��శవంత�న ఎ�� మ�� �� రం� �ం��ర�ల�
�స�ంప��న�� అ� �ం��� ఏరప్డడం గమ�ం��.
 ఈ ప��ధన� �ం� మ�� �రణజనయ్ సం�గ�య� ��ం� మ�ంత ��� అధయ్యనం �య���
�హదప�డ్� మ�� �కక్ల� ��ధ ర�ల రం�ల� ��న వరణ్��య్ల ��ం� �ం� శ�త్ ���గం�
�� �� ��ం� అవ�హన ���వ��� �� �డప్�డ్�.
 ���ల్, ఎ��� �ద�న� �� �కక్�.
 �� ఇంజ� �� �రణజనయ్ సం�గ�య ��ం� మ��న్ �వ�� ����వ��� అ�క ర�ల
���ల� �రవ్�ం��.
 �కక్ల�� ఆ�పచచ్ �గం� ��� �రణజనయ్ సం�గ�య జ���ంద� �� ఇంజ� ��
����ం��.
 20వ శ�బధ్ం మధయ్�లం వర� అం� �రణజనయ్ సం�గ�య జ�� సథ్��న్ ��త్ం� �� �� వర� ��
ఇంజ� �� �రవ్�ం�న ��ధ ర�ల ��గ ఫ��ల ���దన� అమ�� ఉ�న్�.
 1817వ సంవతస్రం� ‘��ల్�య�’ మ�� ‘�వ�ష్’ అ� ఇదద్� ���తత్� ఆ�పచచ్� ప�రధ్ం �కక్
క���న్ �����. ఆ క���� ప�హ�తం అ� �మకరణం ���.
 �ల్��� అం� ఆ�పచచ్� ఆ�� అ� అరధ్ం.
 �ల్��� � ��� �వధ ర�ల వరణ్��య్� �ం� శ�త్� ��ం� �కిష్పత్ం ���� �రణజనయ్
సం�గ�య� �డప్డ�య� ���తత్� ��త్ం��.
 ��ల్�య�, ���ష్ ���తత్� �ల్��� � క��నన్ త��త 6 ద��ద్ల వర� �రణజనయ్ సం�గ�య
జ�� ఖ�చ్త�న �థ్నం ��ం��� �ల్��� క���ం� �గం ��ం��� ��య��.
 1883వ సంవతస్రం� ��య� �� ��స్ (juliyes waan saaks) అ� ���తత్ �ల్��� �కక్ల�� కణం
అం� �య్�ం� ఉండద� గమ�ం��.
 �ల్��� కణo�ప� ��య్క క�o�ల� ఉం�ంద� ��య� �� ��స్ �����న్�. ఆ క�o�ల�
హ�త���� అం��.
 �కక్ల� ప�రం�ల�� రకష్క క�ల� మ�� ఆ�పచచ్� ��ల�� సం�యక కణ�లం� �ల్��ల్�ట్
� (40-100 వర�) అ�క సంఖయ్� ఉం��.
 కణం ప��న�ప్� అం��� �ల్��ల్�ట్ �� �కక్� ��ం�. అ�వంట�ప్� �రణజనయ్ సం�గ
�య�� ��ధ ���ల� అధయ్యనం �య��� అవసర�న �ల్��ల్�ట్ � ���య��. �� 1954
SS TUTORIALS - 7382340091 38
త��త ��య� ఐ. ఆ�న్� (deniyal aarnaan) �కక్ క��న్ ��ల్� పగల��ట్ హ�త���ల� (�ల్��ల్�ట్)
��గ�ల అధయ్యనం �ర� ���యగ���.
 �ల్��ల్�ట్ � తవ్చం� ��న ��మ్��. ఇం�� 3 తవ్�� ఉం��
 �ప� తవ్చం �ంతరవంట ��మ్��న్ �� ఉం�ం�..
 ఈ �ల��� �ంతరల� �� (Grana) అం��. ఈ ��శం� �ం� శ�త్ ��ంచబ��ం�.
 �ంతరల మధయ్ �వం� �ం�న �గం ఉం�ం�. ��� ��� అం��.
 ఇం�� జ�� అ�క ర�ల ఎం�� ల చరయ్ల వలన �ల్�� సం�ల్�ంచబ��ం�. �ల్�� త��త
�ం�ప�రధ్ం� ����ం�.
 హ�త���� �ం�� ��ం� ప��ధ్ల� �రణజనయ్ సం�గ�� వరణ్�� అం��.
 �కక్ల� �ల్�� వం� కరబ్న ప��ధ్ల� త���� �రణజనయ్సం�గ�య� అ�క ర��న వరణ్��
ప���త్�.
 ప�హ�తం రకత్ం�� ���ల్�� అ� వరణ్దం�� ‘��’ � �� ఉం�ం�. అ�� ���ల్�� � ఐర�
ఉం�, ప�హ�తం� ��న్�యం ఉం�ం�.
 ప�ం�� హ�త����ల్� ����� �ంతరల� �ం� ��న ర��న ప�హ�త వరణ్�� ఉం��.
అ� -
 �ల్��� ‘ఎ’ – �� ఆ�పచచ్ వరణ్దం.
 �ల్��� ‘�’ – ప�� ఆ�పచచ్ వరణ్దం.
 �� ��ం�� ��� 250 �ం� 400 వరణ్ద అ��� క�� �ం� �షణ స��యం � ఏరప్డ��.
��� �రణజనయ్ సం�గ�య ���� అం��.
 ఆ�పచచ్� �కక్ల �ల్��ల్�ట్ � అ�క సంఖయ్� ఉం� ఈ �య ���� అ�న్ క�� �రణజనయ్ సం�గ
�య� సం�కత్ం� �రవ్��త్�.
 �రణజనయ్ సం�గ�య సందరభ్ం� �ల్��ల్�ట్ � అ�క సంఘటన� జ����. ��� �ఖయ్�న� –
1. �ం� శ�త్ ర�య�క శ�త్� �రటం.
2. �� అ�� ��చ్�త్ �ందడం. (�� �ం� ��ల్షణ)
3. �రబ్�-�-ఆ��స్� అ�� ��బ్���స్ � కష్యకరణం �ందడం.
 ��ధ ర�ల చరయ్� జరగ��� �ం� అవసరం అ��ం�. ��� �� మ���న్ చరయ్� �ం� అవసరం
��ం� �� జ���ం��.
 ఒకక్�� ��ంపబ�న �ం�శ�త్ �కిష్పత్� త��త �ం��న�� �� ��ధ చరయ్� �రంతరం�
జరగ��� ఉప�గప��ం�.
 �ం� � ఆ�రప� చరయ్� ��� జ���ం��. ���న ��క్ం� చరయ్� ���� జ���ం��.
�రణజనయ్ సం�గ�య �ం�కం –
�ం� చరయ్ :-
 ఈ చరయ్� �ం� ��న �� వ��త్ం�. ఇం�� �ం� �వ్� ���ంచబ�న అ�క ర�య�క చరయ్�
ఒక�� �ంట అ� తవ్ర� జ���ం��. అం�వలన ఈ దశ� �ం� ర�య�క దశ అం��.
 �ం� చరయ్ �ల్��ల్�ట్ �� �� ����� ల� జ���ం�.
 �ం� చరయ్ ��ధ ���ల� జ���ం�.
�ద� ��నం –

SS TUTORIALS - 7382340091 39
 ప�హ�తం� �రయ్�ం�� �స�ంప��న�� ��నల్� ��ం��� అ� ��వంతమ��ం�.
�ల్��� � �ం�శ�త్� బ�రగ్తం ��న�ప్� ��� ల� ��ం��� అ� ��వంతమ��ం�.
�ండవ ��నం –
 ఈ శ�త్ �� అ��� ��చ్నన్ం �� ఆ�స్జ� ��దల� �డప్��ం�. ఈ చరయ్� �ం� ��ల్షణ.
 �� అన� �ం�, ��� అన� ��చ్నన్ం �యడం అ� అరధ్ం.
 ��� ‘��’ అ� ���తత్ ���ం��, అం��త ��� ‘�� చరయ్’ అ� �� అం��.
 �ం� ��ల్షణ �వ్� ��ద�న ��జ� �ంట� NADP అ� ��య్క స�మ్ళనం ���� NADPH�
���ం�.
 ATP అ� మ�క శ�త్� స�మ్ళనం �ం� చరయ్� అంతయ్ ప��ధ్�� ఏరప్���.
 NADP - ���న�� అ��� � �య్�ల్���
 NADPH – కష్యకరణం �ం�న NADP
 ATP – అ��పస � ��ఫ్�
��క్ం� చరయ్ (�డవ ��నం) –
 ఈ దశ�� చరయ్ల� �ం� శ�త్ అవసరం��. అం� ��ం� ��న్ �కక్ల� �ం�చరయ్� ��
జ���ం�. ఈ చరయ్� ��క్ం� చరయ్ అం��.
 ��క్ం� అం� �క�� �� ��� జ���ం� అ� అరధ్ం ��, ఈ చరయ్ �ం�� ఆ�రపడద� అరధ్ం,
 ��క్ం� చరయ్� ��జ�, �రబ్� � ఆ��స్� � క�� ATP �ం� శ�త్� ����ం��� �ల్�� � ఉతప్�త్
��త్ం�.
 ఈ సం�ల్షణ అ�క మధయ్సథ్ ప��ధ్ల�, ఎం�� ల� ఉప��ం��ం� అ�క ��నల� జ���ం�.
�వ�� �ల్�� పం�ప�రధ్ం� ���ం�.
 �కక్� ��ధ ర�ల ప��థ్�ల� �తం �వ�యల� �రవ్�త్ంచగ����.
 అ� ఎ�క్వ �ం�, ���, ��� ఉం� ��వరణం�� త�, �మ� �ం� త�క్వ �ం� క��న
��వరణం�� �కక్� తమ ��ల� జ���ం��.
 �ం� మ�� ఇతర �ర�ల ఆవశయ్కత �కక్ �కక్� ����� ఉం��.
పర�ష�ల� �షణ :-
 స�వ �పంచం� ��ల�న్ ��నన్ ప��థ్��ల్ �తం స�ద్�� ���ం� ��ంచ��� ��� తమ
ప�స�ల� అ��లత� క�� ఉం��. అ��ధం� ��నన్ పదధ్��ల్ ఆ���న్ �క��త్�.
 �రయ్�ం� సమకష్ం� ఆ���న్ త������ ��� సవ్యం�ష�� అం��.
 �ంతం� ఆ���న్ త������� ��� పర�షక� అం��.
 ��న్ ఈ�ట్ �, �టట్����, ��ట్ ��� వం� ��� ఆ���న్ శ�రం ��పల �నన్�నన్ అ����
�డ��ట్ ���త్�. ��� ������ అం��.
 ��న్ ��� అ��య ��� ఆ�రప� ��� చంప�ం� ప�నన్ �వన ��నం� ఆ���న్ �క��త్�.
 క�క్ట, ��, జలగ, బ�ద్��� �ద�న ��� ప�నన్ �షణ� ���త్�.
 ��న్ ��� ఆ�రం ��త్�న్ ��� ���� (అంతర �హణం) శ�రం�పల �కష్� ప��ధ్��
�డ�డ��.
 ఆ�రం ���వడం, �రణ్ం���వడం �ద�న అం�ల�న్ �� ��మ్ణం, ప��� ��నం� ఆ��ప�
ఉం��.

SS TUTORIALS - 7382340091 40
 ఆ�రం రకం అ� ల�ం� ��నం� ��� ఉండటం వలన ��ధ ర�ల ��ల� �రణ్వయ్వసథ్� �� ��
��� ఉం��.
 ఏక కణ�� అ�న అ��� ఆ�రం శ�రం ఉప�తలం �ం� �క�ంచబ��ం�. �� ��� ��ల�
సం�ల్షట్త ����ల� ��ధ ర�ల ��� ��య్క ��ల� �రవ్�ంచ��� అ��� ��ప్ �ం���.
 అ�� ఆ�ర �కరణ �ర� శ�ర ఉప�తలం �ం� �ళళ్ వం� ��య్��ల� ఏ�ప్� ���ం�ం�.
 ఈ ��య్��ల� ఆ�రం ��ట్ �య్�ంప�� ఆ�ర� ��త్క� ���త్ం�.
 ఆ�ర ��త్క� సం�ల్షట్ ఆ�ర ప��ధ్� సరళప��ధ్�� �డ�టట్బ�న త��త కణ�వయ్ం�� �య్పనం
�ం���.
 �రణ్ం �� ప�రధ్ం కణం ఉప�త��� �� అకక్డ �ం� ��ప�� పంపబ��ం�.
 ఏకకణ �� అ�న ����యం ����ప్ ఆ�రం� ఉం�ం�.��� ఒక ��య్క�థ్నం �ం� ఆ�రం
��ంచబ��ం�.
 శ�రం అం� �య్�ం� ఉనన్ ��కల కద�క వలన ఆ�రం ఆ ��య్క �థ్��న్ ���ం�ం�. అకక్డ �ం�
శ�రం �ప�� ��త్ం�. ఆ ���న్ కణ�ఖం (Cytostome) అం��.
 బం�� �గ, క�క్ట ���� �ం�న ఆ�� ��ం� �గ�� ��ట్�ం� ��� ప�ర�త ప�నన్��
�కక్. ఇ� క�వ్�య్�� ��ం��� �ం�న�.
 ఈ ���� ��� 170 ర�ల �గ �కక్ల ��� �పంచ �య్పత్ం� సమ��షణ్ ఉషణ్మండల �ం��ల్
�య్�ం� ఉ�న్�.
 బం�� �గ �� �డ� అ� ��వబ� ఈ �కక్� ప�హ�తం ఉండ�.
 క�క్ట ��ల్�స్ � �� త�క్వ �తత్ం� ప�హ�తం ఉం�ం�. ఇ� �ష�ల �వ్� ఆ���న్ �క��త్ం�.
 ��ట్��� �ళళ్���� ఉం� అ��� కణ�లం� ��చ్�����. ఒ�క్కక్�� అ���� ��
చం��త్�.
 �డ� �ండం సనన్� �డ�� ��ంజ, �త ���, ప�� �� ��మ రం�� �� ఉం�ం�.
 �డ� ��ప్� ���ల �పం� �ం�� �ం��� ఉం��.
 ప�� సనన్� ���ల ���� కీష్�ం� ఉం��.
 ప�� �� ��� రం�� ఆకరష్క ప�� ఉం� త�మ్� గంట ఆ�రం� ఉం��.
 �డ� �తత్నం �ల��త్న�ప్� అం��� ఏరప్��ం�. త��త సనన్� �డ�న �ండం స�ప్��రం�
ఎ��� అ��� �కక్� ��వర� ����ం�.
 త��త అ��య �ం��న్ �న���� ��ట్��ల� �ండం�� ��ప్�త్ం�.
 ��ట్��� అ��� ద�� �ం� ��� మ�� �షక కణ�లం �ం� �షక ప��ధ్ల� �క��త్�.
�న��� �రణ్వయ్వసథ్ :–
 �న��� ఆ�ర�ళం �డ�న �టట్ం వం� ��మ్ణం. ఇ� �� �ం� ��� వర� �య్�ం�
ఉం�ం�.
 ఆ�ర�ళం� ఒ�క్కక్ �oతం ఒ�క్కక్ ��య్క�న ప�� �రవ్�త్oచ��� ��� ��ం�ంచబ� ఉం�ం�.
 మనం అ�క ర�ల ఆ�ర ప��ధ్ల� �నన్పప్�� అవ�న్ ఒ� �రణ్�ళం �వ్� పంపబడ��.
 మనం ��క� ఆ�రం మన శ�రం ��ంచ���, ఉప��ం��వ��� ��� �నన్ �నన్ అ����
�రచ్బ��ం�. ఈ సమయం� అ�క ర�ల చరయ్� జ����.

SS TUTORIALS - 7382340091 41
 మనం ���నన్ ఆ�రం ��� దం�ల �వ్� �కక్�� �యబ� ���� ��జలం� క��త్ం�.
ఫ�తం� ఆ�రం త��, �తత్� ��� సవ్���న్ �ం��ం�. ��� ఆ�ర� �దద్ ‘���’ (Bolus)
అం�ం. . ఈ ��య� నమలటం అం�ం.
 ఇ�వం� �తత్� ��� సవ్�వం క�గ్న ఆ�రం ఆ�ర��క �ం� ��ణ్శయం�� �ళళ్��� అ���
ఉం�ం�.
 ఆసయ్�హరం� 3 జతల ��జల �ం�� ఉం��. ఈ ��జల �ం�ల �వ్� ��జలం
��ంచబ��ం�.
 ��జలం� అ��� (టయ��) అ� ఎం�� ఉం�ం�.
 అ��� ఎం�� సం�ల్షట్ ��బ్��� ల� సరళ�న ప��ధ్�� ���త్ం�.
 ఎం�� ల స�యం� సం�ల్షట్ ప��ధ్� సరళ ప��ధ్�� �డ�టట్బ� ����న్ �రణ్�య అం��.
 ��క ఆ���న్ ��మం� �య��� ఆ�ర�ళం�� తర�� �గం�� �టట్���
ఉప�గప��ం�. ఈ ప�� �రవ్�ంచ��� �ం� దవడ (జం�క) �� ఉప�గప��ం�.
 �తత్� ఆ�రం ��జలం� క�� త��త ఆ�ర��క�� పంపబ��ం�.
 ఆహరం ఆ�ర ��క �ం� ����త్నన్�ప్� అల� �� తరం�ల ���� ఉం� చల��న్ గమ��త్ం.
��� ���ట్�ట్� చలనం (Peristaltic movement) అం��.
 ��ణ్శయం� ఆ�రం జఠర రసం� మ�� ���ల్�� ఆమల్ం (HCl) � క�� ���న��ల్ ఆమల్ �ధయ్మం�
���ం�. ఈ దశ� ఆ�రం అరధ్ఘన �పం� �కక్� ఉం�ం�.
 ఇకక్డ ఆ�రం�� ���ల్ ��స్� అ� ఎం�� చరయ్ వలన �నన్ �నన్ అ���� �డ�టట్బడ��.
 ఆ�రం� ఉం� ���ల్ మ�� ��బ్��� అ��� �నన్ �నన్ �కక్�� �డ�టట్బ� �తత్� �కక్�
�పం�� ���ం�. ��� �� (Chyme) అం��.
 ��ణ్శయం �వర ఉం� వల��ర సంవ�� కండ�� సడలటం వలన ఆ�రం ��ణ్శయం �ం� �నన్
���� పంపబ��ం�.
 ఈ కండ�� �� �తత్ం ఒ���� ��ం� �నన్ �నన్ ��త్�� ఆ�ర ప��ధ్�న్ ��ణ్శయం �ం�
�నన్ ���� వ�చ్�ధం� �యం��త్�.
 ఆ�ర�ళం� అ� �డ�న �గం �నన్ ��.
 �నన్ �� �కక్ �రవ్ ���న్ ఆం��లం అం��. ఇం�� ��బ్���స్, ���ల్ మ�� ��వ్ల
�రణ్�య �రత్��ం�.
 ఈ చరయ్� ��యం, �ల్మ �ం�ల �ం� ��వ� �రణ్ర�� ఉప�గపడ��. ఇ� ఆం��లం�
��దల���.
 ఈ �ం�ల ��� �నన్ ��� కాష్ర�థ్� క�ప్ంచ��� �హదపడ��.
 ��యం �వ్� ��దల�య్ �తయ్రసం ��వ్ ప��ధ్ల� �రణ్ం �� �నన్ �నన్ ����� ���త్ం�. ఈ
����న్ ఎమ�స్కరణం అం��.
 �ల్మరసం� ఉం� ��స్� అ� ఎం�� ��నల్� �రణ్ం �య��� అ� �ధం� ��� అ� ఎం��
��వ్ల� �రణ్ం �య��� ఉప�గపడ��.
 �నన్ ��ల �డ� ఆం�ర��న్ ���త్�.
 ఈ ��� ���ల్ మ�� ��వ్ల� మ�ంత �నన్ �నన్ అ����, ��ంచ��� ��� ��ప్
�ం��త్�.
 ��బ్���స్ ��� �ంతవర� ��� �రణ్���.
SS TUTORIALS - 7382340091 42
 ��ణ్శయం� ��ప్� �ంద�ం� �నన్ ���ల్� ��న త��త అకక్డ కాష్ర�థ్� క�� ఉండటం వలన
��త్� �రణ్మ���.
�రణ్�� ఎం��� :-
ఎం��/ప�రధ్ం ��ం�� �వం �� �రణ్ర�� ���న చరయ్ ఏరప్� ఉతప్నన్ం/
��శం జ���ం� ప�రధ్ం
టయ�� ��జల ఆసయ్�హరం ��జలం ��బ్ ���స్ ��ట్�
��జల అ��� �ం��
��స్� జఠర �ం�� ��ణ్శయం జఠర రసం ���స్ ��ట్�స్
�తయ్రసం ��యం అం��లం �తయ్ రసం ��వ్� ��వ్ల
(ఎం��స్ ఉండ�) ఎమ�స్కరణ
అ��� �ల్మం అం��లం �ల్మ రసం ��బ్ ���స్ ��ట్�
��స్� �ల్మం అం��లం �ల్మ రసం ���స్ �పట్�స్
��� �ల్మం అం��లం �ల్మ రసం ��వ్� ��వ్ ఆ�ల్�,
�ల్జ��
��ట్��� అం��ం�� �నన్ �� అం� రసం ���ట్�స్ అ�� ఆ�ల్�
��� అం��ం�� �నన్ �� అం� రసం ��� �ల్��
(�ర��� చకక్ర)
 �రణ్�న అంతయ్ప��ధ్� �� �ం� రకత్ం��� �నన్ �� �డల �వ్� ర�� �వ��న్ �షణ
(Absorption) అం��.
 �నన్ �� �డల� �నన్ �ళళ్ ���� ఉం� ��మ్�ల� �కష్��ష�� (Micro Villi) అం��. ఇ� �నన్
��ల ఉప�తల ���య్�న్ �ం���. అం�వలల్ �షణ �మరధ్�ం ����ం�.
 రకత్��� మ�� �ం� �ం�� �కష్��ష�ల� క�� వల� (��కరం) ఏరప్డ��.
 �రణ్�న అంతయ్ ప��ధ్� �దట �కష్��ష�ల�� అకక్� �ం� రకత్��� మ�� �ం� ��ల��
��ంచబడ��. అం� �రణ్�న ఆ�ర ప��ధ్�న్ �నన్ ��ల �డ� ���త్�.
 �రణ్�న ఆ�రం అ�క �తత్ం� రకత్ం �వ్� శ�రం�� ఇతర ��ల� �����ళళ్���
ఉప�గపడ��.
 �రణ్ం�� ���న ఆ�రప�రధ్ం �దద్ ���ల్� పంపబ��ం�. త��త వయ్రధ్ప��ధ్� ��� �వ్�
బయట� �టట్బ���.
 ��� ఆ�ర��క �కక్ �వ� �గం.
 ��� �వ్� �రణ్ం�� వయ్రధ్ప��ధ్ల� �ల�ంచ��న్ మల�సరజ్న అం��.
 ��� �వ్� �స�జ్ంచబ� ప�రధ్ం� సవ్లప్ప��ణం� ఇం� ��న్ ���ల్, ��వ్�, ��బ్���ల్, ��
ప��ధ్� ఉం��.
 మనం ���� ఆ�రం �న మన ఆ�ర��క ప��� ఆ�రప� ఉం�ం�.
 ��ణ్శయం �ం� అనవసర�న ప��ధ్ల� ��, ��కర�న ప��ధ్ల� �� �ల�ం��వ��� మన
శ�రం ��ం� ��య� �ం� (vomiting).
 �ం� వ�చ్ సమయం� ��ణ్శయం� మ�� ఆ�ర��క� ���ట్�� చలనం ��గమనం� �నక�
జరగటం వలన ఆ�రం �� �ం� బయట� �టట్బ��ం�.

SS TUTORIALS - 7382340091 43
 �ం�� జరగ��� అ�క �ర�� ఉనన్పప్�� ఒక �ఖయ్�న �రణం అ�� �నడం.
 �నన్ ఆ�రం� ��వ్�తం ఎ�క్వ� ఉనన్�ప్�, �రణ్ం�న�ప్�, �ష�లయ్�న ఆ���న్ ���నన్�ప్�
�� �ం�� అవడం సరవ్��రణం.
 మనం ఎ�క్వ ��ల�� ��వ్� ��న ఆ�రప��ధ్ల� �నన్�ప్� ��రణం� �తయ్ం�, పస��
��న �ం�ల� �దప��ం�ం.
 ఎ�క్వ� ��వ్ ప��ధ్ల� �నన్�ప్� ��యం ��వ్� త�ట్�� శ�త్� ��ప్�ం�. అ�� మనం
తల��ప్, �ం�ల� �ధపడ�ం.
 మనం ���నన్ ఆ�రం �రణ్ం�న�ప్� అ��త్� �ధప��ం�ం.
ఆ��త్ కలగ�ం� ఉం�లం� ���� ��తత్� –
 ��రణ�న సమ�ల ఆ���న్ ���వడం.
 �నన్ �ంట� �య్�మం వం� ప�� �యక�వడం.
 స�ప�నంత �� ���.
 మలబదధ్��న్ ���ంచ��� �� ప��ధ్ల� ��న ఆ���న్ �����.
 ��ణ్శయం, ఆం��లం� ఏరప్�న �ం�ల్ ���న అ��త్� ��న �రణం. ��� గల ��న �రణం మనం
���� ఆ�రం, సం��త �� ఆ�ర� అల��ల్.
 ��ణ్శయ అలస్రల్� ��ట్�� �రణం అ� ఈ మధయ్�లం� ��త్నన్ ప��ధనల �వ్� ��ం�.
 �ష��ర �పం – �య్�� :-
 మన శ�రం� �వ�యల�న్ స�మం� �రవ్�త్ంచ��� స�న ఆ�రం అవసరం.
 మనం �� ఆ�రం సమ���రం� ఉం��. అం� ��� �ం� ప��ధ్�, �ంసకృ�త్�, ��వ్�,
ఖ�జలవ��, �ట��ల్ �ద�న� త�న �ళళ్� ఉం��.
 �పంచం� ��ం�ల్ �ం�వం�ల మం� ఆ�ర సంబం�త �య్�ల� �ధప���న్�.
 ఎ�క్వమం� సమ���రం ల�ంచక�వడం వలన �య్�ల� �ర���న్�.
 మనం �� ఆ�రం� ఒక� �� అంతక�న్ ఎ�క్వ �షక ప��ధ్� త�న �ళళ్� �క�వ��న్
‘�ష��ర �పం’ అం�ం.
 అ��గయ్ం, ��ల� �నక�వడం, �షక ��వల పటల్, ఆ�రం వం� పదధ్�ల పటల్ స�న అవ�హన
�క�వడం, ఆ�ధ్క ���క అం�� �ద�నవ�న్ మన�శం� �ష��ర ���� �రణమ���న్�.
 �ష��ర ���న్ 3 ర��� వ�గ్క�ంచవ�చ్ అ� –
1. ��నల్ సంబం�త �ష��ర �పం.
2. ���లపర�న �ష��ర �పం.
3. ���, ��� సంబంధ �ష��ర �పం.
�ష��ర �పం వలన క�� �య్�� –
�వ్��రక్� (Kwashiorkor) ;–
 ఇ� ��� �పంవలన క�� �య్�.
 శ�రం�� క�oత�వ��ల� �� �� శ�రమం� ఉ�బ్న�ల్� క���త్ం�.
 కండ�ల ���దల �� �మమ్�� ఉం�ం�.
 ��ళ్, ���, �ఖం �� ఉ�బ్ ఉం��,
 ����న చరమ్ం, ��చ�ల� �ధప�� ఉం��.
��సమ్� (Marasmus) :–
SS TUTORIALS - 7382340091 44
 ఈ �య్� ��నల్, �ల�ల �ం�ం� �పం వలల్ క���ం�.
 ��రణం� ఈ �య్� �ంట�ంట� గరభ్ం �లచ్డం వలల్ ��ట్ �లల్�ల్ �� ఎ�క్వ ��ప్ల�న త�ల్�
��ట్�లల్�ల్ సంభ��త్ం�.
 ఈ �య్���త్ల� �సస్�త్వ�, బల�నం� ఉండడం, కండ�ల� ���దల �పం, ����న చరమ్ం,
��చ�� �ద�న లకష్�� ఉం��.
�థ్ల�యతవ్ం (Obesity) –
 అ�క �ల�� ఉం� ఆ���న్ ఎ�క్వ� �నడం వలల్ ఈ �య్� క���ం�.
 ఈ �థ్�� వయ్�త్ శ�రం� అ�కం� ��వ్ �� అ�క బ��� �� ��త్ం�.
 �థ్ల���న �లల్�ల్ హృదయ, ���ండ, ��త్శయ సంధంద సమసయ్� త��త్��.
�ట�నల్ �పం వలల్ క�� �య్�� –
 �ట��ల్ కరబ్న సంబంధ ప��ధ్�. ఇ� మన శ���� త�క్వ ప��ణం� అవసరమ�య్ �కష్��ష��.
 ���� �ట��ల్ శ�రం� సం�ల్�oచబడ�.
 ��రణం� �ట��ల్ ��ల� ���వడం �� జరగ�. ఎం�కం� మన శ�రం �ట�నల్�
�ంద��� �ం� ర�ల వన�ల� క�� ఉం�. అ� -
1. మనం �� ఆ�రం �వ్�
2. �రణ్వయ్వసథ్� ఉం� ��ట్�� �ట�నల్� సం�ల్�o� శ���� అం�ంచడం.
 �ట�నల్� �ం� ర��� వ�గ్క�ంచవ�చ్. అ� –
 ��� క��� (� – �ం�ల్�స్ , �ట�� – � )
 ��వ్� క��� (ఎ , � , ఇ , � �ట��ల్)
 మనం �� ఆ�రం� �ట��ల్ స�న �ళళ్� �క��నటల్�� �ట�� ��ల �య్�ల� �ర��ం.
�ట��ల్, అ� ల�ం� వన��, అ� ��ం�న�ప్� క�� �య్�� :-
థ��� (�ట�� B1) :-
 వన�� - తృణ��య్�, ���ంజ�, �ర�య�, ��, �ంసం, �ప�, ��ల్
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన ���� �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – �ం��, �రచ్, ఆక� �క�వడం, �వ్స� ఇబబ్ం��, పకష్�తం �� �వ�చ్.
���ల్�� (�ట�� B2) :-
 వన�� – ��, ��ల్, ��యం, ���ం��, ఆ��ర�
 �య్న� �య్�� – ఈ �ట�� �పం వలన �ల్��� �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – ���త, �ద�ల �వర� పగలడం, ��క� �ం�ల్, ���� �డ�క�వడం, ����న
చరమ్ం.
���� (�ట�� B3) :-
 వన�� – ���ం��, ��యం, �ంసం, ��ల్, �ప�, ���ంజ�
 �య్న� �య్�� – ఈ �ట�� �పం వలన ��ల్� �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – చరమ్�య్��, �� ��చ��, �ఞ్పకశ�త్ త�గ్�వడం, చరమ్ం ������వడం.
����స్� (�ట�� B6) :-
 వన�� – తృణ��య్�, ���ంజ�, �ర�య�, ��, �ంసం, �ప�, ��ల్, ��యం.
 �య్న� �య్�� – ఈ �ట�� �పం వలన రకత్�నత (అ���) �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – �ం��, �రచ్, �ప� ఇ�ట���, ���, సనన్బ�ట.
SS TUTORIALS - 7382340091 45
స����ల�� (�ట�� B12) :-
 వన�� – �రణ్వయ్వసథ్� ఉం� ��ట్�� ��� సం�ల్��త్ం�.
 �య్న� �య్�� – ఈ �ట�� �పం వలన ��న్�య�, అ��� �య్�� వ�త్�.
 లకష్�� – �సస్�త్వ, ఆక� మంద�ంచడం, సనన్బడడం.
��� ఆ�� :-
 వన�� – ��యం, �ంసం, ��ల్, ��, పం�ల్, తృణ��య్�, ఆ��ర�.
 �య్న� �య్�� – ఈ �ట�� �పం వలన అ���, రకత్�నత� వ�త్�.
 లకష్�� – �� ��చ��, �య్� �టల్ సంఖయ్ త�గ్�వడం, ��ల� �ల్షమ్ సంబంధ సమసయ్�.
�ం���� ఆమల్ం :-
 వన�� – �లగడ �ంప�, ��శనగ, �ర�య�, ��యం, ���ం��, ��ల్
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన అ��ళళ్ మంట� వ�త్�.
 లకష్�� – నడవ�క�వడం, మడమ ��ప్�.
బ��� :-
 వన�� – ప�ప్��య్�, �ంజ�, �ర�య�, ��యం, ���ం��, ��
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన ��సంబంధ సమసయ్� వ�త్�.
 లకష్�� – కండ�ల ��ప్�, అల��వడం, �న�క �య్�లత.
ఆ�క్�బ్� ఆమల్ం (�ట�� C) :-
 వన�� – ఆ��ర�, �లల్� పం�ల్, �ల��త్న �ంజ�.
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన సక్�వ్ �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – ��� �నక�వడం, ఎ�క� �రగడం.
���� (�ట�� A) :-
 వన�� – ఆ��ర�, ���, ట��, �మమ్�, బ�త్�, ���, �ంసం, �ప�, ��ల్, ��యం,
��, �� �వ� ఆ��, ��క్ �వ� ఆ��.
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన క�న్, చరమ్ �య్�� వ�త్�.
 లకష్�� – ��క�, చ�వ్రం, కం�ల్ ���రడం(���త్�మ్�), చరమ్ం ����రడం, ��పటల సమసయ్�.
��స్��� (�ట�� D) :-
 వన�� – ��యం, ��ల్, �నన్, ��డ్ �వ� ఆ��, ��క్ �వ� ఆ��, �రయ్�ర��.
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన ���స్ �య్� వ�త్ం�.
 లకష్�� – ఎ�క� స�� �రగక�వడం, ��� �రడం, బల�న ఎ�క�, ��డ్��ళ్, �ం����,
దం�� ఆలసయ్ం� ఏరప్డటం.
����� (�ట�� E) :-
 వన�� – పం�ల్, �ర�య�, �ల��త్న �ంజ�, ��ద్���� ��
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన సం��తప్�త్ సమసయ్� వ�త్�.
 లకష్�� – ���ల� వంధవ్తవ్ం, సతరీల� గరబ్�వ సమసయ్�.
���వ్�� (�ట�� K) :-
 వన�� – �ంసం, ��ల్, ఆ��ర�, ��.
 �య్న� �య్�� - ఈ �ట�� �పం వలన రకత్ం గడడ్కటట్క�వడం జ���ం�.
 లకష్�� – రకత్ం గడడ్కటట్డం ఆలసయ్మవడం, అ�క రకత్�వం.
SS TUTORIALS - 7382340091 46
�లక ప��
�వ్��రక్� – ��� �పం వలన - శ�రమం� ఉ�బ్న�ల్� - కండ�ల ���దల �� �మమ్�� - ��ళ్,
���, �ఖం ఉ�బ్�� - ����న చరమ్ం, ��చ�� ATP – అ��పస � ��ఫ్�
��సమ్� – ��నల్, �ల�ల �పం వలన - �ంట�ంట� గరభ్ం �లచ్డం వలల్ ��ట్ �లల్�ల్ - ఎ�క్వ ��ప్ల�న
త�ల్� ��ట్�లల్�ల్ - �సస్�త్వ�, బల�నం�, కండ�ల� ���దల �పం, ����న చరమ్ం, ��చ��
�థ్ల�యతవ్ం – అ�క �ల�� ఉం� ఆ���న్ ఎ�క్వ� �నడం వలన - అ�క బ�� - �థ్ల���న �లల్�ల్
హృదయ, ���ండ, ��త్శయ సంధంద సమసయ్� NADPH – కష్యకరణం �ం�న NADP
��� క��� - � – �ం�ల్�స్, �ట�� – � NADP - ���న�� అ��� � �య్�ల్���
��వ్� క��� - ఎ , � , ఇ , � �ట��ల్ �తయ్రసం – ��యం �వ్� -. ఎమ�స్కరణం
థ��� - �ట�� B1 – ���� - తృణ��య్�, ���ంజ�, �ర�య�, ��, �ంసం, �ప�, ��ల్ -
�ం��, �రచ్, ఆక� �క�వడం, �వ్స� ఇబబ్ం��, పకష్�తం �ల్�� - C6H12O6
���ల్�� - �ట�� B2 - �ల్��� - ��, ��ల్, ��యం, ���ం��, ఆ��ర� - ���త, �ద�ల
�వర� పగలడం, ��క� �ం�ల్, ���� �డ�క�వడం, ����న చరమ్ం.
���� - �ట�� B3 – ��ల్� - ���ం��, ��యం, �ంసం, ��ల్, �ప�, ���ంజ� - చరమ్
�య్��, �� ��చ��, �ఞ్పకశ�త్ త�గ్�వడం, చరమ్ం ������వడం.
����స్� - �ట�� B6 – రకత్�నత –అ��� - తృణ��య్�, ���ంజ�, �ర�య�, ��, �ంసం,
�ప�, ��ల్, ��యం - �ం��, �రచ్, �ప� ఇ�ట���, ���, సనన్బ�ట
స����ల�� - �ట�� B12 - ��న్�య�, అ��� - �సస్�త్వ, ఆక� మంద�ంచడం, సనన్బడడం.
��� ఆ�� -అ���, రకత్�నత - ��యం, �ంసం, ��ల్, ��, పం�ల్, తృణ��య్�, ఆ��ర� - ��
��చ��, �య్� �టల్ సంఖయ్ త�గ్�వడం, ��ల� �ల్షమ్ సంబంధ సమసయ్�
�ం���� ఆమల్ం - అ��ళళ్ మంట� - �లగడ �ంప�, ��శనగ, �ర�య�, ��యం, ���ం��,
��ల్ - నడవ�క�వడం, మడమ ��ప్�. ������ - ఈ�ట్ �, �టట్����, ��ట్ ���
బ��� - ��సంబంధ సమసయ్� - ప�ప్��య్�, �ంజ�, �ర�య�, ��యం, ���ం��, �� -
కండ�ల ��ప్�, అల��వడం, �న�క �య్�లత. �నన్ �� - ఆ�ర�ళం� అ� �డ�న �గం
ఆ�క్�బ్� ఆమల్ం - �ట�� C – సక్�వ్ - ఆ��ర�, �లల్� పం�ల్, �ల��త్న �ంజ� - ���
�నక�వడం, ఎ�క� �రగడం. ప�నన్ �షణ- క�క్ట, ��, జలగ, బ�ద్���
���� - �ట�� A - క�న్, చరమ్ �య్�� - ఆ��ర�, ���, ట��, �మమ్�, బ�త్�, ���,
�ంసం, �ప�, ��ల్, ��యం, ��, �� �వ� ఆ��, ��క్ �వ� ఆ�� - ��క�, చ�వ్రం, కం�ల్
���రడం(���త్�మ్�), చరమ్ం ����రడం, ��పటల సమసయ్�
��స్��� - �ట�� D – ���స్ - ��యం, ��ల్, �నన్, ��డ్ �వ� ఆ��, ��క్ �వ� ఆ��, �రయ్�ర��
- ఎ�క� స�� �రగక�వడం, ��� �రడం, బల�న ఎ�క�, ��డ్��ళ్, �ం����, దం��
ఆలసయ్ం� ఏరప్డటం. సవ్యం�ష�� - �రయ్�ం� సమకష్ం� ఆ���న్ త�������
����� - �ట�� E - సం��తప్�త్ సమసయ్� - పం�ల్, �ర�య�, �ల��త్న �ంజ�, ��ద్����
�� - ���ల� వంధవ్తవ్ం, సతరీల� గరబ్�వ సమసయ్�. ���యం ����స్� – CO2� ��చ్ �ణం
���వ్�� - �ట�� K - రకత్ం గడడ్కటట్క�వడం - �ంసం, ��ల్, ఆ��ర�, �� - రకత్ం గడడ్కటట్డం
ఆలసయ్మవడం, అ�క రకత్�వం. పర�షక� – �ంతం� ఆ���న్ త��������
టయ�� - ��జల అ��� - ��జల �ం�� – ఆసయ్�హరం – ��జలం - ��బ్ ���స్ - ��ట్�
��స్� - జఠర �ం�� – ��ణ్శయం - జఠర రసం – ���స్ – ��ట్�స్ ���ల్, ఎ��� - �� �కక్�
SS TUTORIALS - 7382340091 47
�తయ్రసం - ఎం��స్ ఉండ� – ��యం – అం��లం - �తయ్ రసం – ��వ్� - ��వ్ల ఎమ�స్కరణ
అ��� - �ల్మం - అం��లం - �ల్మ రసం - ��బ్ ���స్ – ��ట్� ���యం ����స్� – KOH
��స్� – �ల్మం – అం��లం - �ల్మ రసం – ���స్ - �పట్�స్ ��� - ఆ�ర��క �కక్ �వ� �గం
��� – �ల్మం - అం��లం - �ల్మ రసం – ��వ్� - ��వ్ ఆ�ల్�, �ల్జ��
��ట్��� – అం��ం�� - �నన్ �� - అం� రసం – ���ట్�స్ - అ�� ఆ�ల్�
��� - అం��ం�� - �నన్ �� - అం� రసం – ��� - �ర��� చకక్ర – �ల్��
�షణ - �రణ్�న అంతయ్ప��ధ్� �� �ం� రకత్ం��� �నన్ �� �డల �వ్� ర�� �వడం
అ�� – ఏకకణ�� �న�� - బ�కణ �� సవ్యం�ష�� – �కక్�
�� ��మ్ం� - �కక్ల� ��� గల సంబంధం� ��గం – 5 సంవతస్��
�రణజనయ్ సం�గ�య – �ం�శ�త్ ర�య�క శ�త్� ��ప్ - �ం�శ�త్� ఉప��ం� సరళ అకరబ్న
ప��ధ్� సం�ల్షట్ కరబ్న అ���� �రడం ��స్� - ���ల్ �నన్ �నన్ అ����
1931 - �� �� (డ�) – ���క స�కరణం - ��బ్ ��� అ�� త���, ఒక �రబ్� � ఆ��స్� అ��
మ�� �ం� అ��ల �� అవసరం - ప�ప్� సలప్� ��ట్��ల� ప��ధన
�కక్� - ��బ్���స్ � త�����ం�� ��స్� - ��నల్� �రణ్ం �య���
జం��� - ��బ్��టల్� �ంతం� త������� ��� – ��వ్ల� �రణ్ం �య���
ఆ� - �ం�ప�రధ్ ��గం - ����� �ప్�� �, అ��� �� ����
�స� ��ట్ - ఆ�పచచ్� �కక్ల ���దల� �� ��న �� ���త్ం� (1770) – ఆ�స్జ� (1774)
ఆ�స్జ� �మకరణం (1775) – ���జ� - ��వ్�త్, ఎ�క, ��� �కక్ల� ��గం
�� ఇంజ� �� - ���ల్ �కక్� ���� - �ం� సమకష్ం�� �కక్� ఆ�స్జ� � ఏరప్��త్� (1779)
- �కక్ల�� ఆ�పచచ్ �గం� ��� �రణజనయ్ సం�గ�య జ���ం�
ఎంగ� �� - గ�షట్ �రణజనయ్ సం�గ�య జ�� �థ్��న్ క���న్�
��ల్�య�, �వ�ష్ - ప�హ�తం �మకరణం (1817) – �ల్���
��య� �� ��స్ - �ల్��� �కక్ల�� కణం అం� �య్�ం� ఉండ� (1883) – హ�త����
�ల్��ల్�ట్ � - ప�రం�ల�� రకష్క క�ల�, ఆ�పచచ్� ��ల�� సం�యక కణ�లం� (40-100)
��య� ఐ. ఆ�న్� - హ�త���ల� ��గ�ల అధయ్యనం �ర� ������ల్��ల్�ట్ - 3 తవ్��
�� – �ం� చరయ్� - �ం� శ�త్ ��ంచబ��ం� - 250 �ం� 400 వరణ్ద అ���
��� - ��క్ం� చరయ్� - �ంతరల మధయ్ �వం� �ం�న �గం - ఎం�� ల చరయ్� - �ల్��
సం�ల్�ంచబ��ం� �� – �ం� ��� - ��చ్నన్ం �యడం �ం� - అ�� �నడం
���ల్�� - ఐర� - �� � �� ఉం�ం� ప�హ�తం – ��న్�యం
�ల్��� ‘ఎ’ – �� ఆ�పచచ్ వరణ్దం �ల్��� ‘�’ – ప�� ఆ�పచచ్ వరణ్దం
�ల్��ల్�ట్ � -�ం� శ�త్ ర�య�క శ�త్� �రటం, .�� �ం� ��ల్షణ,. �రబ్�-�-ఆ��స్� అ�� ��బ్���స్
� కష్యకరణం �� – ���ల్ మ�� ��బ్��� అ��� �నన్ �నన్ �కక్��, �తత్�
�ం� చరయ్ - �ం� ర�య�క దశ - �ల్��ల్�ట్ �� �� ����� ల�
��క్ం� చరయ్ - ��జ�, �రబ్� � ఆ��స్� � క�� ATP �ం� శ�త్� ����ం��� �ల్�� ఉతప్�త్
అ��� - ఏక కణ�� - ఆ�రం శ�రం ఉప�తలం �ం� �క�ంచబ��ం� – ��య్���
����యం - ఏకకణ �� - ����ప్ ఆ�రం� -. కణ�ఖం
బం�� �గ (�డ�), క�క్ట - ప�ర�త ప�నన్�� - క�వ్�య్�� ��ం��� �ం�న�
�గ �కక్ల ��� - 170 ర�� - సమ��షణ్ ఉషణ్మండల �ం��ల్
SS TUTORIALS - 7382340091 48
క�క్ట ��ల్�స్ - �� త�క్వ �తత్ం� ప�హ�తం -. �ష�ల �వ్� ఆ�ర �కరణ
ఆ�ర�ళం - �డ�న �టట్ం వం� ��మ్ణం - ఇ� �� �ం� ��� వర�
��� - ఆ�ర� �దద్ - ���� ��జలం� - త��, �తత్� ��� సవ్�వం
ఆసయ్�హరం - 3 జతల ��జల �ం�� - ��జలం ��ంచబ��ం�
అ��� – టయ�� – ��జలం� - సం�ల్షట్ ��బ్��� ల� సరళ�న ప��ధ్��
���ట్�ట్� చలనం - ఆహరం ఆ�ర ��క �ం� ����త్నన్�ప్� జ�� చలనం
��ణ్శయం - ఆ�రం జఠర రసం+ HCl � - అరధ్ఘన �పం� �కక్�
ఆం��లం - �నన్ �� �కక్ �రవ్ �గం - ��బ్���స్, ���ల్ మ�� ��వ్ల �రణ్�య
ఆ�ర సంబం�త �య్�� - ��ం�ల్ �ం�వం�ల మం�

��ట్� ��స్
1. జఠర రసం� ఉం� ఆమల్ం� ��త్ంచం� A). �ం�శ�త్ ఉషణ్శ�త్ � మరడం
A). స�ఫ్����మల్ం B). ���ల్��మల్ం B). �ం�శ�త్ ర�య�క శ�త్� �రడం
C). న��మల్ం D). ��స్��మల్ం C). �ం�శ�త్ ��య్� శ�త్� �రడం
2. ���ల్�� � ఐర� ఉం�, ప�హ�తం� ఉం� D). ఉషణ్శ�త్ ర�య�క శ�త్� �రడం
�లకం ఏ�� 9. ��ద్షట్�న శ�ర ఆకృ��� ఏకకణ ��� ��త్ంచం�
A). ��ష్యం B). ��న్�యం A). �న�� B). అ��
C). �ం� D). ఐర� C). నతత్ D). �న��
3. �కక్ల�� ఆ�పచచ్ �గం� ��� �రణజనయ్ 10. �స� ��ట్ ఆ�స్జ� � ఏ సంవతస్రం�
సం�గ�య జ���ంద� ఎవ� ����ం�� క���న్�
A). �స� ��ట్ B). �� �� ��మ్ం� A). 1773 B). 1774
C). �� ఇంజ� �� D). ��య� �� C). 1775 D). 1776
4. ఆ�ర�ళం �ం� ఆ�రం ���ం� 11. �ల్��� -� వరణ్దం క��న రం� ఏ�
��నం� ��త్ంచం� A). ప�� ఆ�పచచ్ B). �� ఆ�పచచ్
A). ���ట్�� చలనం B). స�ంతర చలనం C). ప�� పచచ్ D). �� న��
C). వ� చలనం D). ఏ��� 12. �ం� ఏ �గం� జ�� అ�క ర�ల ఎం�� ల
5. �రణజనయ్ సం�గ�య ����న్ సరళ�న చరయ్ల వలన �ల్�� సం�ల్�ంచబ��ం�
స�కరణo� ����ం�న ���తత్ ఎవ� A). �� B). ���
A). ��య� �� B). �� ఇంజ� �� C). � �ం� D). ఏ���
C). �� �� ��మ్ం� D). C.B. �� �� 13. ��కల ఆ�రం� ఆ���న్ �క�ం��� ���
6. �రణజనయ్ సం�గ�య� ఏరప్� �ల్�� �కక్ ��త్ంచం�
సం�తం� ��త్ంచం� A). అ�� B). ��
A). C6H12O4 B). C6H10O6 C). ��ల్� D). �ర��యం
C). C6H8O10 D). C6H12O6 14. �ం� చరయ్ ���ల� �ండవ ��� ��త్ంచం�
7. హ�త ���� ఉం� �వ �గం ఏ� A). �� చరయ్
A). �ల��� B). �� B). �ం�శ�త్ ��� ల �పం� �వ�ంచడం
C). ప�రం�ం D). ఆవ�ణ్క C). అ�నల్ చరయ్�
8. �రణజనయ్ సం�గ �య� జ�� శ�త్ ��ప్ ఏ� D). ఏ���
SS TUTORIALS - 7382340091 49
15. శ�రం�� క�oత�వ��ల� �� �� A). ఎంగ� �� B). ��డ్� ��� ��
శ�రమం� ఉ�బ్న�ల్� క��ం� �య్� ఏ� C). �� ��మ్ం� D). ���జ�
A). ��సమ్� B). �థ్ల�యతవ్ం 23. ��క్ం� చరయ్�◌ు ఎకక్డ జ����
C). �వ్��రక్� D). రకత్�నత A). ��� B). ����
16. క�క్� �కక్ ప�నన్ �వ �షణ జరప��� C). కణ �వయ్ం� D). ���ం���
�రణం� ��త్ంచం� 24. క�క్ట అ�� ఒక ...........
A). ప�� �క�వడం A). ప�నన్�� B). �����
B). ��ల్ �క�వడం C). సవ్యం �షకం D). సహ�వన��
C). �ండం సనన్� ఉండటం 25. �ం� చరయ్ ���ల� �డవ ���
D). ��ల్ స�� ��ంచ�క �వడం ��త్ంచం�
17. ఆ�పచచ్� �కక్ల ���దల� �� ��న �� A). �ం�శ�త్ ��� ల �పం� �వ�ంచడం
వ��త్ంద� ఎవ� �రవ్�ం�న ���ల �వ్� B). అ�నల్ చరయ్�
���ం� C). �� చరయ్
A). �స� ��ట్ B). �� ఇంజ� �� D). ఏ���
C). �� �� ��మ్ం� D). ���జ� 26. �కక్� తమ ఆ���న్ �ల �ం� ���
18. �రణ్�య� �గం� ఆ�ర ��త్కల� ��ం� ఇం� ఏ� ఇతర �ర�ల �వ్�
ఏరప్���� ��� ��త్ంచం� ���త్య� ఊ�ం�న ���తత్ ఎవ�
A). �ర��యం B). అ�� A). C.B. �� �� B). �� ఇంజ� ��
C). ��ల్� D). �� C). �� ��మ్ం� D). ��య� ��
19. NADPH అన� 27. ఎం��� ��ం�న �రణ్రసం ఏ�
A). ���న�� అ��� � �య్�ల్��� A). జఠర రసం B). ఆం� రసం
��జ� ��ప్� C). �తయ్రసం D). ��జలం
B). ���న�� అ��� � �య్�ల్��� ��జ� 28. �� �ం� ��ల్షణ అన�
�సప్ర� A). �� �వ్� �ం� ��చ్నన్ం �ందడం
C). ���న�� అ��� � �య్�ల్��� B). �ం� �వ్� �� అ�� ��చ్నన్ం �ందడం
��జ� ��ప్� C). ���� �ం�� పంపడం
D). ���న�� అ��� � �య్�ల్��� ��జ� D). �వ�న్
���యం 29. �ల��� �ంతర� మధయ్ �వం� �ం�న
20. ���యం ����స్� � �ం� ��� ��చ్ �ణం �గం ఉం�ం�. ఈ �గం� ఏమం��
ఉం�ం� A). �� B). ���
A). ��జ� B). ��జ� C). ���ం�� D). ప�హ�తం
C). �రబ్�-�-ఆ��స్� D). ఆ�స్జ� 30. ATP అన�
21. ��వ్� క�� �ట�� � ��త్ంచం� A). అ���� � �సప్ర�
A). �ట�� ఎ, �ట�� � B). అ���� � ��ప్�
B). �ట�� �, �ట�� � C). అ���� � ���యం
C). �ట�� ఇ, �ట�� � D). అ���� � �ల్��
D). A మ�� C 31. �రణజనయ్ సం�గ�య� ఏరప్� మధయ్సథ్ ప�రథ్ం
22. ఆ�స్జ� � �మకరణం ��న ���తత్ ఎవ� ఏ�
SS TUTORIALS - 7382340091 50
A). NADPH, PGA B). ATP, NADPH 40. ప�ప్� ��ట్��� జ�� �రణజనయ్
C). ��య్��1.5 � ��ప్� D). ATP సం�గ�య� ఆ�స్జన � బ�� ఏ ���
32. ������� ��ం� ��� ఉ�హరణ� ��వడ��న్ �� �� ��త్ం��
��త్ంచం� A). సలఫ్� B). ��జ�
A). క�క్ట B). �� C). ��న్�యం D). అ�మ్��
C). జలగ D). ��ట్ �� 41. �ల్��� �కక్ల�� కణం అం� �య్�ం�
33. ఆ�ర �కరణ �ర� శ�ర ఉప�తలం �ం� �ళళ్ ఉండద�, �ల్��� కణo�ప� ��య్క క�o�ల�
వం� ��య్��ల� ఏ�ప్� ���� ��� ఉం�ంద� �ద� ����నన్ ���తత్ ఎవ�
��త్ంచం� A). ��య� ఆ�న్� B). �� �� ��మ్ం�
A). బ�ద్��� B). ����యం C). �� ఇంజ� �� D). ��య� �� ��స్
C). అ�� D). జలగ 42. �స� ��ట్ తన ��గం� ���
34. �ం� ��� ఏ �� ����ప్ ఆ�రం� ఉప��ం��
ఉం�ం� A). ��వ్�త్, ��ల్, ���
A). అ�� B). �న�� B). ��వ్�త్, ఎ�క, ���
C). �ర��యం D). బ�ద్��� C). ��వ్�త్, �కక్, ���
35. క�క్ట ���� �ం�న ఆ�� ��ం� �గ�� D). ��వ్�త్, ఎ�క, క����
��ట్�ం� ��� ప�ర�త ప�నన్�� �కక్� 43. ��రణం� ఈ �య్� �ంట�ంట� గరభ్ం
��త్ంచం� �లచ్డం వలల్ ��ట్ �లల్�ల్ �� ఎ�క్వ ��ప్ల�న
A). ��ం�� B). �చచ్� త�ల్� ��ట్�లల్�ల్ సంభ��త్ం�
C). బం�� �గ D). ఆ� ��ం� A). �థ్ల�యతవ్ం B). �వ్��రక్�
36. ���ల్ �కక్ల ��గం ఏ ��� ఉ��� C). రకత్�నత D). ��సమ్�
��త్ంచ��� ��త్� 44. అ�క �ల�� ఉం� ఆ���న్ ఎ�క్వ� �నడం
A). �రబ్� � ఆ��స్� B). ఆ�స్జ� వలల్ ఈ �య్� క���ం�
C). ��జ� D). ��జ� A). కష్య B). �థ్ల�యతవ్ం
37. �కక్��� అ�� ఒక .............. C). �వ్��రక్� D). ��సమ్�
A). ప�నన్�� B). ����� 45. �ం� సమకష్ం�� �కక్� ఆ�స్జ� �
C). సవ్యం �షకం D). సహ�వన�� ఏరప్��త్య� �� ఇంజ� �� ఏ సంవతస్రం�
38. ��� క�� �ట�� � ��త్ంచం� �����న్�
A). �ట�� ఎ B). �ట�� � A). 1778 B). 1779
C). �ట�� ఈ D). �ట�� � C). 1780 D). 1781
39. ప�ల� ఆ�పచచ్� ప�హ�తం అవసరం 46. �ం� చరయ్� �ం�శ�త్ ర�యన శ�త్� �రడం,
ఎం�కం� .......... �� అ�� ��చ్నన్మవడం, CO2 అ�� �ల్���
A). ��� ��జ� మ�� ఆ�స్జ�� సం�ల్�ంచబడటం, ఈ చరయ్� ఎకక్డ జ����
�డ�టట్��� A). ���ం�� B). హ�త ���
B). ఆ�పచచ్� �ం�� బ�రగ్తం �య��� C). కణ�వయ్ం D). ప�రం�ం
C). �ం�శ�త్� ��ంచ��� 47. ��య్ద��న్ ఉ��ర�ల �ం� ల�ం�
D). ��� �� �ట�� ఏ�
A). �ట�� ఎ B). �ట�� �
SS TUTORIALS - 7382340091 51
C). �ట�� � D). �ట�� � 57. �రణజనయ్ సం�గ �య� �ల్��� �
48. కోష్��� కణం�� ��య్క క�ం�ల� ��� �ం�శ�త్� బ�రగ్తం ��న�ప్� �ం�శ�త్ ................
ఉం�ంద� ��త్ం�న ���తత్ ఎవ� �పం� �వ��త్ం�
A). �స� ��ట్ B). �� ఇంజ� �� A). ఎల��� B). �య్��
C). �� �� ��మ్ం� D). ��య� �� C). ��� D). ఏ���
49. �రణజనయ్ సం�గ�య� CO2 � ��ం� 58. �� �ం� ��ల్షణ� ���ం�న ���తత్ ఎవ�
ఆ��� �గం ఏ� A). �� �� ��మ్ం� B). �� ఇంజ� ��
A). ఆ� ఈ� B). ప� రం�ం C). ��య� �� ��స్ D). ��
C). రకష్క ప�� D). �ల��� 59. ��జల అ��� ఏ సం�ల్షట్ ప��థ్ల� సరళ
50. ��ల్�య�’ మ�� ‘�వ�ష్’ అ� ఇదద్� ప��థ్�� ��చ్�ం�
���తత్� ఆ�పచచ్� ప�రధ్ం �కక్ ఆ క���� A). ���ల� B). ��బ్��� ల�
ప�హ�తం అ� ఏ సంవతస్రం� �మకరణం ��� C). ��వ్ల� D). �ట��ల�
A). 1815 B). 1816 60. ఆ�పచచ్� ప�రధ్ం �కక్ క���న్ ���� ఆ
C). 1817 D). 1818 క���� ప�హ�తం అ� �మకరణం ��న
51. ఈ �య్���త్ల� �సస్�త్వ�, బల�నం� ���తత్
ఉండడం, కండ�ల� ���దల �పం, ����న A). �� ఇంజ� �� B). �� �� ��మ్ం�
చరమ్ం, ��చ�� �ద�న లకష్�� ఉం��. C). ���జ� D). ��ల్�య�’ మ�� ‘�వ�ష్
A). �థ్ల�యతవ్ం B). �వ్��రక్� 61. �డ� అ� ��వబ� ప�ర�త �కక్ ఏ�
C). రకత్�నత D). ��సమ్� A). ��ప్��� B). �ల్�����
52. �� ��ం�� ��� ఎ�న్ వరణ్ద అ��� C). బం�� �గ D). ��వ్�స్
క�� �ం� �షణ స��యం � ఏరప్డ�� , 62. ఆ�ర క�మ్�రం”� �లవబ� �కక్�� �గం
��� �రణజనయ్ సం�గ�య ���� అం�� ఏ�
A). 50 �ం� 100 B). 150 �ం� 300 A). ఆ� B). �ండం
C). 250 �ం� 400 D). 350 �ం� 500 C). �� D). ��వ్
53. �రణజనయ్ సం�గ�య� �డప్� �ల్��త్�ట్� 63. ఈ �య్� ఉనన్�� ����న చరమ్ం ,
�టట్�ద� ��� ఏ సంవతస్రం� ����� ��చ�ల� �ధప�� ఉం��
A). 1952 B). 1953 A). ��సమ్� B). �థ్ల�యతవ్ం
C). 1954 D). 1955 C). �వ్��రక్� D). రకత్�నత
54. ఈ ��శం� �ం� శ�త్ ��ంచబ��ం� 64. ��నల్, �ల�ల �ం�ం� �పం వలల్ క�� �య్��
A). �� B). ��� ��త్ంచం�
C). � �ం� D). ఏ��� A). ��సమ్� B). �థ్ల�యతవ్ం
55. ��� జ�� చరయ్� ��త్ంచం� C). �వ్��రక్� D). రకత్�నత
A). �ం� చరయ్� B). ��క్ం� చరయ్� 65. ఏకకణ ��ల� ఆ�ర �కరణ పదధ్� ఏ�
C). A మ�� B D). ఎ��� A). శ�ర ఉప�తలం �వ్� B). �� �వ్�
56. �ం� ప�రథ్ం (�ట్�చ్) �కక్ ఉ��� ��త్ం� C). ��త్కల �వ్� D). దం�ల �వ్�
రం� ఏ� 66. �కక్ల� ప�రం�ల�� రకష్క క�ల�
A). ప�� B). �� న�� మ�� సం�యక కణ�లం� �ల్��ల్�ట్ �
C). ��� D). ప�� ��� ఎ�న్ వర� ఉం��
SS TUTORIALS - 7382340091 52
A). 20-80 B). 40-100 C). �మ� D). ����ం
C). 60-120 D). 70-150 76. �రణజనయ్ సం�గ�య� �కక్ బ��
67. మనం ���నన్ ఆ�రం ��� దం�ల �వ్� �రగ��� �ఖయ్ �రకం �� అ� ���న� ఎవ�
�కక్�� �యబ� ���� ��జలం� A). ఎంగ� �� B). �� ఇంజ� ��
క��త్ం� , ఫ�తం� ఆ�రం త�� , �తత్� ��� C). �� �� ��మ్ం� D). ��య� ��
సవ్���న్ �ం��ం� , ��� ఏమం�� 77. �� ఇంజ� �� �ం� ఏ �కక్� ����
A). �ల� B). �� ���
C). �దద్ �యడం D). A మ�� C A). ��� ��� B). ���య్���
68. ��జలం� ఉం� ఎం�� ఏ� C). ��ట్� D). ���ల్
A). టయ�� (అ���) B). ��స్� 78. �రణజనయ్ సం�గ�య� �డప్� �ల్��త్�ట్�
C). ��స్� D). ��� ����న ���తత్ ఎవ�
69. ��ద్శయం� ఏరప్� అలస్రల్� �రణం� A). ��య� ఆ�న్� B). �� �� ��మ్ం�
��త్ంచం� C). �� ఇంజ� �� D). ��య� �� ��స్
A). ఒ�త్� �. B). �య్�ట్�� 79. �ల్��� -ఎ వరణ్దం క��న రం� ఏ�
C). ఆమల్ం D). �వ�న్ A). ప�� ఆ�పచచ్ B). �� ఆ�పచచ్
70. ఆ�రం� ఉం� ���ల్ మ�� ��బ్��� C). ప�� పచచ్ D). �� న��
అ��� �నన్ �నన్ �కక్�� �డ�టట్బ� �తత్� 80. �� అ�� ��జ� , ���స్� అ��ల్�
�కక్� �పం�� ���ం� , ��� ............. ��చ్నన్ం �య��� �ం�శ�త్
అం�� ����ంచబ��ం�, ఈ చరయ్� ఏమం��
A). �� B). �ల� A). �ం� ��ల్షణ B). �ం� సం�ల్షణ
C). �� D). �ం� C). �� �ం� ��ల్షణ D). �� �ం� సం�ల్షణ
71. ఆ�ర�ళం� అ� �డ�న �గం� ��త్ంచం� 81. �కక్� ఆ�స్జ� � ఎ� ఏరప్��త్�
A). ��యం B). ��� ����వ��� �రంతరం అధయ్యనం ��న
C). �నన్ �� D). �దద్ �� ���తత్ ఎవ�
72. ఆ�ర��క �కక్ �వ� �గం� ��త్ంచం� A). �స� ��ట్ B). �� ఇంజ� ��
A). �నన్ �� B). �దద్ �� C). �� �� ��మ్ం� D). ��య� ��
C). ��ష�ళ� D). ��� 82. కణ�ఖం �వ్� ఆ�రం� ���� ���
73. C.B. �� �� ఏ ���� �ం�న ���తత్ ��త్ంచం�
A). �ం� B). డ� A). అ�� B). �న��
C). ర�య్ D). అ��� C). �ర��యం D). బ�ద్���
74. ఈ మధయ్�లం� ఏ� ఒక �దద్ ఆ�గయ్ సమసయ్� 83. క�క్ట ���� ��� ఎ�న్ ర�ల �గ �కక్ల
��ం� ��� �పంచ �య్పత్ం� సమ��షణ్ ఉషణ్మండల
A). మ��� B). �థ్ల�యతవ్ం �ం��ల్ �య్�ం� ఉ�న్�
C). �వ్��రక్� D). ��సమ్� A). 160 B). 170
75. శ���� సవ్లప్ ���� అవసర�న C). 180 D). 190
�కష్��ష�ల� “�ట���” అ� �� 84. �రణ్వయ్వసథ్� ఉం� �య్�త్�� ��� సం�ల్��త్ం�
��ం�న� ఎవ� A). �ట�� B2 B). �ట�� B6
A). ����స్ B). ఫం� C). �ట�� B3 D). �ట�� B12
SS TUTORIALS - 7382340091 53
85. �న��� ఎ�న్ జతల ��జల [�ం�� 94. �రణజనయ్ సం�గ�య� ఒక ��బ్���
ఉం�� అ�� ఏరప్డటం� ��� ఒక అ�� ��
A). �ం� జత� B). �� జత� మ�� ఒక అ�� ఆ�స్జ� ��
C). ��� జత� D). ఐ� జత� ఉతప్నన్మ��య� ఎవ� అ��యం
86. ��వ్ల ఎమ�స్కరణం� �హదప� �రణ్రసం� A). �� �� ��మ్ం� B). �� ఇంజ� ��
��త్ంచం� C). �స� ��ట్ D). �� ��
A). �ల్మ రసం B). జఠర రసం 95. ఏ సంవతస్రం� �రణజనయ్ సం�గ�య
C). �తయ్రసం D). ఆం� రసం ����� సరళ�న స�కరణo� ����ంచడం
87. �కక్ల ప�� ఆ�పచచ్ రం�� ఉం� వరణ్��న్ జ��ం�
క�� ఉం��. ��� ..........అం�� A). 1930 B). 1931
A). కణ �వయ్ం B). ���ం�� C). 1932 D). 1933
C). హ�త ��� D). ప�హ�తం 96. �ం�� జరగ��� అ�క �ర�� ఉనన్పప్��
88. ఆ�ల�� �ం� ప�రధ్ం ఉం� అ� ���ం� ఒక �ఖయ్�న �రణం� ��త్ంచం�
��గం� ఉప��ం� ర�య�క ప�రధ్ం ఏ� A). అ�� ���వడం B). అ�� �గడం
A). ����� �ప్�� B). అ��� C). అ�� �నడం D). అ�� ��ల్డటం
C). ���� D). �వ�న్ 97. చరమ్�య్��, ����చ��, �ఞ్పక శ�త్
89. �ం� ��� ఎవ�, ఏ సంవతస్రం� �ద�� త�గ్�వడం, చరమ్ం ������వడం �ద�న
హ�త���ల� ��త్ం��. లకష్�� ఏ �ట�� �పం వలల్ వ�త్�
A). �స� ��ట్, 1883 A). �ట�� B1 B). �ట�� B2
B). �� �� ��మ్ం�, 1883 C). �ట�� B3 D). �ట�� B6
C). �� ఇంజ� ��, 1883 98. �నవ �రణ్వయ్వసథ్� అ� �దద్ �ం� ఏ�
D). ��య� �� ��స్, 1883 A). ��ష �ం� B). ���� �ం�
90. గ�షట్ �రణజనయ్ సం�గ�య� ���న ���తత్ C). ��యం D). అ�న�� �ం�
ఎవ� 99. ఏ సంవతస్రం� ఆ�స్జ� � ���జ�
A). ఎంగ� �� B). �� ఇంజ� �� �మకరణం ���
C). �� �� ��మ్ం� D). ���జ� A). 1770 B). 1774
91. ఆ�ర �కరణ� ��య్��ల� ఉప��ం� C). 1775 D). 1779
�� ఏ� 100. జతప��� (�ట�� ల ��ం�)
A). ��ల్� B). �ర��యం 1). �ట�� B1 A). �� �ల్��
C). అ�� D). �ల్����� 2). �ట�� B2 B). స����ల��
92. అతయ్�కం� ����ర ��� ఏ తరగ�� 3). �ట�� B3 C). ����స్�
�ం��� 4). �ట�� B6 D). థ���
A). ����ల్� B). �వ�� 5). �ట�� B12 E). ����
C). ��ం�� D). ��� �� 101. జతప��� (�ట�� �పం - �య్� )
93. �ం� చరయ్� ఏరప్� అంతయ్ ప��థ్� ఏ� 1). థ��� A). ��న్�య�
A). NADPH, PGA B). ATP, NADPH అ���
C). ��య్��1.5 � ��ప్� D). �వ�న్ 2). �� �ల్�� B). ��ల్�

SS TUTORIALS - 7382340091 54
3). ���� C). రకత్�నత 5). �ట�� K E). ��స్ ���
(అ���) 105. జతప��� (ఎం�� � - �రణ్ రసం)
4). ����స్� D). ���� 1). టయ�� A). �ల్మ రసం
5). స����ల�� E). �ల్��� 2). ��స్� B). ఆం� రసం
102. జతప��� (��క్రల� సంబం�ం�) 3). ��స్� C). ��జలం
1). �� A). ��� 4). ��� D). జఠర రసం
2). �ర� B). �కోష్� 106. జతప��� (�ట�� �పం - �య్� )
3). �నయ్ం C). ��ల్�జ� 1). �ట�� C A). క�న్, చరమ్ �య్��
4). జం���ల్ D). �ట్�చ్ 2). �ట�� A B). అ��ళళ్ మంట�
103. జతప��� 3). �ట�� D C). సం��తప్�త్ సమసయ్�
1). �స� ��ట్ � A). ప� హ�త ��యం 4). �ట�� E D). ��సంబంధ �య్��
2). �� B). ఆ�పచచ్ ��� 5). �ట�� K E). సక్�వ్
3). ��ల్�య�, �వ�ష్ C). అరధ్ ప� ��గం 6). బ��� F). ���స్
4). ఇంజ� �� D). ఆ�స్జ� 7). �ం���� ఆమల్ం G). రకత్ం గడడ్కటట్క�వడం
5). ��స్ E). �ం� చరయ్ 107. జతప��� ( ఎం�� � - చరయ్)
104. జతప��� (�ట�� ల ��ం�) 1). టయ�� A). ���స్ → ��ట్�స్
1). �ట�� C A). ���� 2). ��స్� B). ��బ్ ���స్ → ��ట్జ
2). �ట�� A B). ���వ్�� 3). ��� C). ��వ్� → ��వ్ ఆ�ల్�, �ల్జ��
3). �ట�� D C). �� ��� 4). ��జ D). ��� → �ల్��
4). �ట�� E D). ఆ�క్�బ్� ఆమల్ం
జ���
1. B 2. B 3. C 4. A 5. D 6. D 7. D 8. B 9. B 10. B 11. A 12. B
13. D 14. A 15. C 16. A 17. A 18. B 19. C 20. C 21. D 22. D 23. B 24. A
25. B 26. C 27. C 28. B 29. B 30. B 31. C 32. D 33. C 34. C 35. C 36. B
37. B 38. B 39. C 40. A 41. D 42. B 43. D 44. B 45. B 46. B 47. D 48. D
49. B 50. C 51. D 52. C 53. C 54. A 55. A 56. B 57. C 58. D 59. B 60. D
61. C 62. A 63. C 64. A 65. A 66. B 67. D 68. A 69. D 70. A 71. C 72. D
73. B 74. B 75. B 76. C 77. D 78. A 79. B 80. C 81. B 82. C 83. B 84. D
85. B 86. C 87. D 88. D 89. D 90. A 91. C 92. C 93. B 94. D 95. B 96. C
97. C 98. C 99. C 100. 1-D 2-A 3-E 4-C 5-B 101. 1-D 2-E 3-B 4-C 5-A
102. 1-B 2-A 3-D 4-C 103. 1-D 2-E 3-A 4-B 5-C 104. 1-D 2-A 3-E 4-C 5-B
105. 1-C 2-D 3-A 4-B 106. 1-E 2-A 3-F 4-C 5-G 6-D 7-B 107. 1-B 2-A 3-D 4-C

SS TUTORIALS - 7382340091 55
2. �వ్స�య
 ��� స�వం� ఉండ��� �ల�రణం అ� �� ���� ఆ�రం �వ్� అ�క �వ�యల�
�రవ్�ంచడ�.
 �ష�ల �ం� శ�త్� ఉతప్నన్ం �యడం� �వ్స�య ��న �� ���త్ం�. అన� �వ్స�య ఆ�రం
�కక్ అంతమ ఉప���� ����త్ం�.
 ఆ�స్జ� అం���� ఉనన్�ప్� ��రణం� �వ్స�య జ���ం�.
 �� శ�రం�� క�ల�న్ ఆ�రం �ం� ల�ం� శ�త్� ఉప��ం��� �వ�యల�న్ �రంత�యం�
జ��� ��త్�. �� �సం క�ల� త�నంత ��, ఆహరం, ఇతర ర�య�� అవసరం అ���.
 �వ్స�య Respiration అ� పదం Respire అ� ��� పదం �ం� ఏరప్�ం�.
 �సప్�� అన� ‘�లచ్డం’ అ� అరధ్ం. అ�� ఇ� �వలం ఉ�చ్�స, ��వ్స�� ��ం� క�ల� ఆ�స్జ�
����ంపబడడం వర� ఉం� అ�న్ దశల� క�� ���త్ం�.
�వ్స�య, ���ల ఆ�షక్రణ :-
 �లచ్డం � ��వబ�� వ�త్నన్ ఈ �వ�య� 14వ శ�బధ్ం తర�త ‘�వ్స�య’ అ� �� ��క��
వ�చ్ం�.
 �� అ�క ���ల ��మం అ� ��య��� �రవ్� �వ్స�య �వన ��ం� ���తత్�
ఆ��ం��.
 ఈ �లం� �వ్స�య� �� ��ర �రగ్ం�, ఉ�ణ్�న్ ఉతప్�త్ �� ��య� �దయ్ ప��� పదం�
ఉప��ం���.
 18వ శ�బద్ం� ���జ�, ��� ��ట్� అ� ���తత్� �� ధ�మ్�, �� ��మయం, �వ్స�య
��ం� ��న సమ� ప��ధనల ఆ�రం� మన శ�రం� జ�� ���ల ��ప్� ��ం� ��న్ �ష��
����గ���.
 ���జ� తన �థ�క ���ల� ��నన్ ప�ళ్ం�, ఒక �నన్ ��న్� ��గ్��� ���� ���
మం�ం�న�� గంట��� ��వ�న ���ల� ‘�థ్ర�న ���’ (fixed air) అ� ��త్ం��.
 ఆ �లం� �రబ్�-�-ఆ��స్� ���� �థ్ర�న ��� �� ��గ్��� ��� అ� �����.
 త��త ���ల� గంట��� �సప్ర� � ఉం� మం�ం��.
 ఈ ���ల �వ్� మం�ం�న�ప్� ��� ఉనన్ ప�రధ్ం ఏ� �సప్ర� � ���త్ంద�, అ� �� ఆ���
�సప్ర� � ��ం �ద� ��త్ం��.
 �సప్ర� � క��త్నన్� �� అ�� �వ�చ్ �� ��� �ంత ప��ణం� ఉం� ��శ�త్ క��న
��� అ�� �వ�చ్, అ� మనం ��చ్ �� �ం�� అ� ఉం�ం� అ� తన ���ల �వ్�
��య���.
 ���జ� తన ���ల �వ్� ��� ��� ��గ్��� ��� (�రబ్�-�-ఆ��స్�) ఉం�ంద�. అ�
��� 1/6 వ వం� ప��ణo ఉం�ంద� ��త్ం��.
 ఆ �లం� ఆ�స్జ� ���� ఖరచ్�య్ ��� (vitiated air) అ� ��ం���.
 ��చ్�� �� ఖరచ్�య్ �� (ఆ�స్జ�) ఊ����త్ల�� ��ల్ ‘�థ్ర�న ��’ (CO2) � ���ం� అ�
���జ� ��ం��.
 ఊ����త్ల� ��న �� రకత్ం� కలవడం వలల్ ��� ఎ�� రం� వ�త్ంద� ��ం��, అ�� త��త
�లం� ���ల్�� వరణ్దం వలల్ ర�త్�� ఎ�� రం� వ�త్ంద� ���తత్� ��త్ం��.
SS TUTORIALS - 7382340091 56
 19వ శ�బద్ం మధయ్���� �ం�న ��య్త ర�యన ���తత్ ‘�� �ప�’ ��న ‘�నవ శ�ర ధరమ్��ం’
�oథం� �వ్స�య ��ం� ఈ �ం� �ష�� ��ప్�.
 ‘��� ��ం� ప��ధ్ల� దహనం �ంద��� ��న�, ��, ఆ�స్జ� ��నం� ఉం��. ఇవ�న్
ఒక��� ఒక� ఆ�రప� జ�� చరయ్ల వలల్ ��కం� �వ�య� జ����, శ�రం �ం� ��దల�య్
�స�జ్�ల� ��, �రబ్� �కక్ ఆ��స్� �, �సప్ర�, సలఫ్�, ��న్ ఇతర ప��ధ్� ఉం��.
�వ్స�య� ��ధ దశ� :-
 �వ్స�య ��ధ దశల మధయ్ సప్షట్�న �భజన �ఖ� ఉండ�.
 �వ్స�య అ�క �వ, ర�యన, ��క చరయ్ల సం�ల్షట్ ��య.
 ఉ�చ్�స ��వ్�� → ఊ����త్ల� �� ��ప్� → రకత్ం �వ్� �� ర�� → కణ���ల్
����ప్� → కణ �వ్స�య.
�వ్�ం�ట (ఉ�చ్�స ��వ్��) :-
 ఉ�చ్�స ��వ్�� అన� ఊ����త్ల��� బయట� జ�� �� సం�రం.
 మనం ��� ��� ��న్ అం��త� ఎ�క్వ�� మ���న్ త�వ�� ఉం��.
 ��నయ్ అరధ్ం� �వ్సవయ్వసథ్ అం� బయ� �ం� ఊ����త్ల�� అతయ్ంత �కష్� ��మ్��న ��
��ల�, అకక్డ �ం� బయట� �� �స�ం� �రగ్ం.
 ����ల� మ�� రకత్��ల మధయ్ �� ��మయం జ���ం�.
�� ��ర �రగ్ం :–
 ��� రం�� → ����హరం → �స� → సవ్ర��క → ���ళం → �వ్స ��� → �వ్స ��క�
→ �� ��� → రకత్ం.
 ��� రం�� - ��రణం� ��� ���రం�ల �వ్� శ�రం�� ����త్ం�.
����హరం –
 ��� వడ�యబ��ం�.
 ��� �హరం�� �మ� ఉం� �ర, ��� ��� ఉం� �మమ్��క�ల� �� వర� ఆ��త్�.
అం���ం� ��� ����హరం �వ్� ���ం� సమయం� �� ఉ�ణ్�త, శ�ర ఉ�ణ్�త� ���
స�నమ��ం�.
 ����� ����హరం�� �మ �రడం వలన �� అంత��ం� కం� ఎ�క్వ �మ� త�ర��ం�.
�స� –
 ��� �చచ్ �యడం, ��� �మ� �రచ్డం వం� �రయ్��� �వ్స, �రణ్ వయ్వసథ్� �ం�ం�� సంబం�ం�న
ఈ �గం� �న����.
 ఉప�హవ్క అ� కండర� క�టం ఆ�ర�, �� (��) ��గ్ల� �యం��త్ తమతమ వయ్వసథ్ల���
స�� ���ం�న�ల్ ��త్ం�.
సవ్ర��క-
 గ�ట్��ట్వం� సవ్ర��క� సవ్రతం�� ఉం��.
 ఊ����త్ల �ం� ��వ్సం� బయట� వ�చ్ �� సవ్రతం�ల �ం� ���ం�ట�� ���
కం�ం�� ��త్ం�.
 ఈ కంప�ల ఆ�రం� మనం ��ల్డడం, �ట� �డడం �ద�న� �యగ���ం.
���ళం –

SS TUTORIALS - 7382340091 57
 ���ళం ఊ����త్ల వర� ��� ����ళ్ ��మ్ణం.
 �ం� �గం వదద్ �టట్ం వం� ��మ్ణ� ���ళం.
�వ్స��� –
 ���ళం ఉరః�హరం మధయ్ �గం� �ం� �వ్స���� �� ఒ�క్కక్ �ఖ ఒ�క్కక్ ఊ����త్���
����త్ం�.
�వ్స��క� –
 �వ్స��� అ�క��ల్ ����� �వర� �వ్స��క� అ� ��ల� అంతమ���.
���శ ��� –
 �వ్స��క� ����ల� అంతమ���.
 ���శ��� (�����) �� �నన్�� ఉం� �� ఎ�క్వ సంఖయ్� ఉం��.
 రకత్�శ��క� �డల� అ�క సంఖయ్� ఉండడం వలన ����ప్� జ���ం�. అం� ఆ�స్జ�
రకత్ం�� , �రబ్�-�-ఆ��స్� ����ల��� ����త్�.
రకత్ం –
 రకత్ం ఆ�స్జ� శ�రం�� �� క��� అంద��త్ం�. మ�� అకక్� �ం� �రబ్� � ఆ��స్� � �క��త్ం�.
 ���రం�ల �ం� ���శ ��ల వర� ఉం� �రగ్ం �చచ్�, �మ� ఉం�ం�.
 ఊ����త్ల �ప� �గం ��యనల్ సంఖయ్� ఉం� ���శ��ల� క�� ఉం� ����ప్� జ��
���య్�న్ �ం��ం�.
 ఊ����త్ల�� �ప� �ర ఎ�క్వ� ��త� ప� ఉండడం వలన �� ��లయ్ం �� ఎ�క్వ�
ఉం�ం�.
 మన ఊ����త్ల�� ���శ��ల�న్ం�� �డ�� ప��త్ 160 చదర� �ట�ల్ (ఒక ��న్� ��ట్)
���య్�న్ ఆ���త్�.
ఉప�హవ్క – �� ��రం :–
 ��చ్న �� ����హరం �ం� �స���� ���ం�.
 �స� �ం� ఒ� రం�ం వదద్ బయ���న �ళం �వ�� �ం�� ���ం�. ఒక �రగ్ం ఊ����త్ల���,
మ�క �రగ్ం ��ణ్శయం��� ����త్�.
 �� ఒక �రగ్ం �వ్�, ఆ�రం ��క �రగ్ం �వ్� ��� ����త్ం�.
 ఉప�హవ్క (epiglottis) అ� ప�చ� క�టం కంఠ�లం �వ్� సవ్ర��క��� ఆ�రం ��ం� ����త్
ఆ�రం, ���ల కద�కల� �మబ�ద్క��త్ం�.
 ఉప�హవ్క అ� క�టం మనం ఆ���న్ �ం� సమయం� �కిష్కం� కంఠ���న్ �� ఉం�, ఆహరం
�వ్స వయ్వసథ్��� ���ంచ�ం� �ం���� ���ధం� �� మ�ళ్�త్ం�.
 మనం �వ్�ం� సమయం� ఉప�హవ్క ��త్� �ర��� �� �వ్స �రగ్ం �వ్� ఊ����త్ల���
����త్ం�.
 ఉప�హవ్క స�మం� ప���త్ ��, ఆ�ర ��గ్ల �వ్� ��, ఆ�ర కద�కల� స�మం� అమ�
జ��� �డ��� �� �యం�ణ �� అవసరం.
�న��� �వ్స�� ��నం :–
 �వ్స�య అం� ఉ�చ్�స ��వ్స�.
 �వ్స�య� ��గ్� ��న అవయ�� ఊ����త్�.
 ఊ����త్� తమంతట��� ��� �ప�� ���వడం ��, బయట� పంపడం�� �య��.
SS TUTORIALS - 7382340091 58
 �� కండ�� మ�� ఉరః�హ��న్ ఉదర�హ��న్ ���� కండర�త�న ఉదర ��నం
(digphragm) అ� �ర ఊ����త్ల��� �� �వ���, బయట� �వ��� స�యపడ��.
 మన ��మ్ �గం �కక్��క�, కండ�ల� త�� �న చరమ్ం� కపప్బ� ఉం�ం�.
 �కక్��క� ��న్�క� ��ద్షట్ �ణం� అ�� ఉం��.
 �కక్��క ��న్�క �ం� ఎ�క �ం���� ఏట��� ���ం� ��మ్ ఎ�క� ���ం�.
 మనం ఉ�చ్�సం జ��న��, �� � ��� బయట� క���ం�. �� వలన ఉరః�హరం (�� �పల)
ఘనప��ణం ����ం�.
 ఉరః�హ��న్ ఒక గ�� ఊ�ం��ం� ఉదర��నం ఆ గ� �ం� �గం అ��ం�.
 ఉదర��నం ��ం� �థ్�� ఉనన్�ప్� ��� ఆ�రం� ఉం�ం�. ��� ఉ�బ్�త్ �గం ఉరః�హరం
��� ఉం�ం�.
 ఉదర��నం కండ�� సం��ం�న�� అ� చ��� త�� ఉ�బ్�త్ �గం �ంద� వ�త్ం�. �� వలన
ఉరః�హర ఘనప��ణం ����ం�.
 ఉరః�హరం ఘనప��ణం ���న��, ఊ����త్ల �ప� �డనం త�గ్ �� బయ� �ం� ���రం�ల
�వ్� ఊ����త్ల��� ����త్ం�. ��� ఉ�చ్�సం అం��.
 త��త ��� వయ్��ఖం� జ���ం� , �� య��థ్��� ���ం�ం�.
 ఉదర��న కండ�� ��ం� దశ� ���వడం వలల్ ��� ��� ఆ���� వ�త్ం�.
 ఉరః�హరం� ఒ�త్� ����ం�. ఊ����త్ల� ఒ�త్� �రగడం వలన �ప� �� ���రగ్ం �వ్�
బయట� ���ం�, ��� ��వ్సం అం��.
 మన ఊ����త్� �ప్ం� �� ఉం��. ఇ� �ం� ఒ� ప��ణం� ఉండ�.
 ఉరః�హరం� ఎడమ�� �ం� ఉండటం వలన ఆ ��న ఉనన్ ఊ����త్ �ం�ం �నన్�� ఉం�ం�.
ఊ����త్ల� క�ప్� ‘�ల్�’ అ� �ం� �ర�ం��. ఈ �రల మధయ్� �వం ఉం� ఊ����త్ల�
అ�తల �ం� ����ం�.
 �ల్� �రల మధయ్ ఉం� �వం ఊ����త్� ��� �ం�ట�ప్� య��థ్�� వ�చ్ట�ప్� జ�� ఘరష్ణ
�ం� ����ం�.
 మనం ��ం� ���� సమయం� మన �వ్స �మమ్���, త�క్వ ఒ�త్��� జ���ం�.
 ప��తత్డం, �య్�మం �యడం వం� ప�� �� సమయం� �గం��, ఎ�క్వ ఒ�త్���
జ���ం�.
 మన శ�ర అవస�ల� త�న�ల్� ఆ�స్జ� � సరఫ� �య���, �రబ్�-�-ఆ��స్� � �ల�ంచ���
�వ్స�� �గం కష్ణకష్ణం ��� �� ��ధయ్భ�తం� ��� సమనవ్యపరచబ�� ఉం�ం�.
�� ��ప్� (����ల �ం� రకత్ �శ��క��� ) :–
 ఊ����త్ల �పల �య్పన పదద్�� ����ల �ం� రకత్ �శ��క���, రకత్ �శ��కల �ం�
����ల��� ���ల ��ప్� జ���ం�.
 అన� రకత్ం�� �రబ్�-�-ఆ��స్�, ����ల�� ఆ�స్జ�ల్ పరసప్రం ��ప్� జ����.
 అ� �కష్��న ����� ఒ� కణం మందం� అసం�య్కం� ఉం��. ఈ ����ల ��ట్ ఒ�
కణం మందం� ఉం� రకత్ �శ��క� ఉం��
 �ం� �ం� ఊ����త్ల� �వ�ం� ��� ఎ�� రం�� ఉం� ఆ�స్జ� ర�త రకత్ం రకత్
�శ��క��� �వ�ం�, ����ల �ం� ఆ�స్జ� � ���త్ం�.

SS TUTORIALS - 7382340091 59
 అ� సమయం� రకత్ం�� �రబ్�-�-ఆ��స్� రకత్ �శ��కల �ం� ����ల�� �య్పనం పదద్��
����త్ం�.
 మనం ��వ్�ం�న�� �రబ్�-�-ఆ��స్� బయట� ���ం�.
 ��శవంత�న ఎ��రం�� ఉం� ఆ�స్జ� స�త రకత్ం �ం�� �� , అకక్డ �ం� శ�ర ��ల�
సరఫ� �యబ��ం�
 ���ల ��ప్� వలన ఉ�చ్��ం�, ��వ్�ం� ���ల సంఘటనం� �� ఉం�ం�.
 ఉ�చ్��ం� ���� ఆ�స్జ� 21%, �రబ్� � ఆ��స్� 0.03%, ��జ� 78%� ఉం��.
 ��వ్�ం� ���� ఆ�స్జ� 16%, �రబ్� � ఆ��స్� 4.4%, ��జ� 78%� ఉం��.
 �న�� ఊ����త్ల �మరధ్�ం 5800 ��ల్ �ట�ల్.
 ��ం� దశ� మనం ���� 500 ��ల్ �టరల్ ��� ���� బయట� వ���ం.
 మనం ��త్� ఊ����త్ల�� ��� బయట� పం�నపప్�� ఇం� 1200 ��ల్ �టరల్ ���
ఊ����త్ల� ��� ఉం�ం�.
���ల ర�� :-
 మన శ�రం�� ���ం� �� ���ల ��మం. ఇ� మన ఊ����త్ల�� ����ల వర�
���ం�.
 ���� ��ధ ���ల ��కష్ సంఘటనం, ���ల్�� మ�� ఇతర ప��ధ్ల� బం��న్ ఏరప్రచగల
�� శ�త్, అ� రకత్ం �వ్� శ�రం� ర�� జ�� ����న్ �రణ్��త్�.
 ��వరణం� ఆ�స్జ� ��రణ �థ్�� ఉనన్�ప్� (��� 21%) �తత్ం రకత్ం�� ఎ� రకత్క�ల� ఉనన్
���ల్�� వరణ్దం ���� ఆ�స్జ� � సంతృపత్ం �ం�, ర�� �యబ��ం�.
 ���ల్�� �� �ల్��� ���� ఒక వరణ్ ప�రధ్ం..
 �ల్��� � ��న్�యం అ�� ఉం�ం�, ���ల్�� మధయ్� ఇ�� (Fe) అ�� ఉం�ం�.
 ఆ�స్జ� రకత్ం�� �య్పన పదధ్� �వ్� ���ంచ�� అ� �ంట� ���ల్�� � బం��న్ ఏరప్ర��� ఆ�స్
���ల్�� � ���ం�.
 ఈ రకత్ం కణ��ల� ��న�� ఆ�స్జ� ���ల్�� �ం� ���� కణ��ల��� ����త్ం�.
 �రబ్�-�-ఆ��స్� ��రణం� � ��బ్�� ల �పం� ర�� �యబ��ం�. �ంత �గం ���ల్��
� క��త్ం�. మ��ంత �ల్�మ్� క���ం�.
Hb + O2 → HbO2 (ఊ����త్ల�)
HbO2 → Hb + O2 (కణ��ల�)
 స��మటట్ం దగగ్ర ���ల్�� ఆ�స్జ� � ��త్� సంతృ�త్ �ం��ం�.
 ��� �� ���ల్�� అ�� ఆ�స్జ� � బం��న్ ఏరప్ర� ఆ�స్ ���ల్�� � ���ం�.
 స��మ�ట్�� 13 ���టరల్ �న (8 ��ళ్) ఆ�స్జ� లభయ్త �� త�క్వ� ఉం�ం�.
 స��మటట్ం� ���త్ �వలం ఐదవ వం� ఆ�స్జ� ��� లభయ్మ��ం�.
 ఈ ప��థ్�ల� లభయ్మ�య్ ఆ�స్జ� సగం ���ల్�� అ��ల� ��� సంతృ�త్ �యగ���ం�.
 ���ల్�� త�క్వ ఆ�స్జ� అ��ల� క��నటల్��, రకత్ం కణ��ల� అవసర�న ర�త్�న్ సరఫ�
�య��.
 కృ�మ�న పదద్�� ఆ�స్జ� సరఫ� (ఆ�స్జ� ��ండరల్�) ��ం� అంత ఎ�త్� ��ంచడం అ�ధయ్ం.
 ఆ��క ���ల� ఆ�స్జ� � స�ప�నంత ఒ�త్�� ����ల� అం�� ఏ�ప్� ఉం�ం�
����ప్� (రకత్ �శ��కల �ం� క�ల�, క�ల �ం� ��క� ) -
SS TUTORIALS - 7382340091 60
 కణ��ల�� రకత్ �శ��కల� ���ల్�� ��త్� ��దధ్�న ��వర��న్ ఎ��క్ం�ం�.
 కణ��� �రంతరం ఆ�స్జ� � ����ంచడం వలన ఆ�స్జ� �ఢత �� త�క్వ� ఉం�ం�. ఇకక్డ
ఆ�స్జ� �ఢత ఊ����త్ల� ��చ్న�� �డవ వం� ��� ఉం�ం�.
 ఆ�స్జ� �ఢత �� త�క్వ� ఉండటం వలన ఆ�స్ ���ల్�� �ం� ఆ�స్జ� ���� క�ల��
����త్ం�.
 క�ల� ఆ�స్జ� ����ం��బ� �రబ్�-�-ఆ��స్�, ��, శ�త్ ��దల���.
 శ�త్ ��ధ శ��వస�ల� ����ంపబ��ం�.
 క�� ��దల ��న �రబ్�-�-ఆ��స్� రకత్ �శ��కల��� ����త్ం�.
కణ �వ్స�య :-
 శ�రం� జ�� ��ధ �వ�యల� అవసర�న శ�త్� �ల్�� అ��ల� గల ర�యన బం�ల�
�డ�టట్డం �వ్� ��దల �� ��ధ ర�యన చరయ్ల స����న్ కణ �వ్స�య (Cellular respiration)
అం��.
 ��ం� ఉనన్ క�ల�న్ �వ్స�య� �రవ్�ం��.
 ఆ�స్జ� సమకష్ం� �వ్స�య జ��� ��న్ ��స�త �వ్స�య (Aerobic respiration) అ�, ఆ�స్జ�
��ం� జ��� ��న్ అ�� �వ్స�య (Anerobic respiration) అ� అం��.
 జం��ల� అ�� �వ్స�య �ల్�� �ం� ��ట్� ఆమల్ం ఏరప్�� ��త్ం�. అ�� �వ్స�య�
ATP� ��ద్ �తత్ం� ఉతప్�త్ అ���.
 �ం�క �రవ్���న �య్�ట్��ల� కణ �వ్స�య కణ�వయ్ం� జ���ం�.
 �జ�ం�క ��ల� �వ్స�య�� �ంత �గం కణ�వయ్ం��, మ��ంత �గం ���ం����
జ���ం�. ఈ చరయ్� ��ద�న శ�త్ ATP �పం� �లవ్ ఉం�ం�. అం�వలల్ ���ం��ల�
కన��త్���� (power houses of energy) అం��.
 �ల్�� అ�� ��చ్నన్ం �ం�ట�ప్� �� దశ�� �� ర�యన ��మ్ణం� వ�చ్ ��ప్� బ�ట్
�నన్�నన్ ��త్ల� శ�త్ ��దల అ��ం�.
 �ల్�� అ�� ��త్� ��చ్నన్ం �ం�న�ప్� ���� శ�త్ ��త్� ��దల �వ��� అ�క ర�యన
చరయ్� ���గతం� జ����.
 �ల్�� ��చ్నన్ం �ందడం వలల్ ��ద�న శ�త్ అ���� � ��ఫ్� (Adinosin tri paaspet) అ� ��య్క ప�రధ్
�పం� �లవ్ ఉం�ం�. ఇ� ర�యన శ�త్. ��� కణం �కక్ ‘ఎన�జ్ క��స్’ అం��.
 ఇ� �లవ్ ఉనన్ శ�త్ కణం� అవసర�న ��� ర�� అ��ం�.
 �� ATP� 7200 �ల�ల శ�త్ �లవ్ ఉం�ం�. ఈ శ�త్ ��ప్� బం�ల �పం� �లవ్ ఉం�ం�. ఈ బం��
����న�� శ�త్ ��దల��ం�.
 �వకణం� �ల్�� అ�� �� ఇతర ఆ�ర ప��ధ్� ఎ� ఒకక్ ర�యన చరయ్�� ��త్� ��చ్నన్ం
�ంద�. ఇ� అ�క ���గత ర�యన చరయ్ల �వ్� జ���ం�.
 �కక్�, జం���, �కష్���ల�న్ం�� శ�త్ ��దల �ర� ��రణం� ����ంచబ� ప�రధ్ం
�ల్��. అ�న్ ��ల�� �ల్�� �ం� దశల� ఆ�స్క�ంపబ��ం�.
 �ద� దశ� �ల్�� �ం� ���� ఆమల్ అ���� �డ�టట్బ��ం�.
 �ండవ దశ� ఆ�స్జ� లభయ్�నటల్�� ���� ఆమల్ం �రబ్�-�-ఆ��స్�, ��� ఆ�స్క�ంపబ��ం�.
����� ఎ�క్వ ప��ణం� శ�త్ ��దల��ం�.

SS TUTORIALS - 7382340091 61
 ఆ�స్జ� లభయ్ం�� పకష్ం� ���� ఆమల్ం ఇథ�� � ���ం�. ఈ ��య� �ణవ్నం అం��. ��న్
��ట్��ల� ��ట్� ఆమల్ం ఏరప్� త�క్వ �తత్ం� శ�త్ ��దల అ��ం�. (ఆ�స్జ� సమకష్ం� జ�� చరయ్ల�
కం� పదవ వం� శ�త్ ��� ��దల��ం�).
 ���న �య్�మ సమయం� కండ�ల� ఉం� ATP �లవ్� అర�క��� ఖరచ్����. �బ�ట్
�ం�� శ�త్ ��దల �� ఆ�స్జ� � త��త ����ం��� పదధ్�� అ�స�ం��స్ ఉం�ం�.
 ��ట్� ఆమల్ం కండ�ల� జత��నటల్��, అ� కండ�ల ��ప్� ����త్ం�.
 మనం న��న�ప్� �� కండ�ల� ��ప్� �రణం కండ�ల� ��ట్� ఆమల్ం �రడ�.
 ����� కండ�� ��రణ �థ్�� �వ��� �� ఎ�క్వ సమయం ప��ం�. ఈ సమయం�
��తమ్క కండ�ల� ఉనన్ �ల్�� ��ట్� ఆమల్ం� �రచ్బ��ం�.
 ��ట్� ఆమల్ం� ఉనన్ శ�త్ �ల్�� అ��ల�� శ�త్ కం� త�క్వ.
 �ల్�� �ం� ��ట్� ఆమల్ం ఏరప్�న�� ��ద�న శ�త్ మర� ADP మ�� ��ప్� �ం� ATP�
త���య��� ఉప��ంపబ��ం�.
 100 �టరల్ ప�� పం�ం� ����� �వ్�ంచడం �����, పం�ం త��త ��ప్��. ఈ దశ�
కండ�� అ�� �వ్స�య �వ్� �ల్�� � �డ��ట్ శ�త్� ��దల ��త్�.
 త��త ��� ������ కండ�ల� �లవ్ ఉనన్ ��ట్� ఆ�ల్�న్ �ల�ంచ��� అవసర�న ఆ�స్జ�
లభయ్మ��ం�.
 అం�వలన మనం ���న �య్�మం ��న�� శ�రం� ‘ఆ�స్జ� ��” ఏరప్��ం�. ఈ ��
త��త జ�� �వ్స�య� ��ంచబ��ం�.
 ఎ�క్వ �రం ప���త్ ����� �రంతరం �వ్��త్ ఉండటం వలన �� ప���త్ సమయం�� �ంత
��ట్� ఆమల్ం �ల�ంచబడటం వలన, ఎ�క్వ సమయం అల���ం� ప��తత్గ����.
 కండ�ల� ��ట్� ఆమల్ం �లవ్ ఉండటం కండ�ల ��ప్� �రణమ��ం�.
 శ���� స���నంత ��ం� ల�ం�నటల్�� కండ�ల అలసట �ల���ం�.
 �ల్�� �వణం� ఈ�ట్ �� �గం� ����ం�.
 వనయ్ ర��న ఈ�ట్ � ���, �కష్ వం� పoడల్�కక్ల �ం� తమ ఆ���న్ �క��త్ �����.
 ఈ�ట్ � సంబం�ం�న ��గo� �ర�� ���న్ �� �ం�� �ల్�� �వణం� ఆ�స్జ� �వణం
ఉనన్� �� ����వ��� ��న్ �కక్� డ��� �� (Diazine Green) �� �న� �� � (Janus Green B)
�వ��న్ �� ��త్�. అ�� ఆ �� రం� �వణం ఆ�స్జ� లభయ్త త�క్�న�� ��� రం��
���ం�.
 �క�ల� ��ట్ల త����� �ం�� ఈ�ట్ � క����.
�ణవ్ణo (Fermentation) –
 ��క్ర �వణం, ఈ�ట్ ల ����న్ క��ంచ�ం�, ఆ�స్జ� లభయ్ం ��ం� ఉం�� �ం�ం �ప� త��త
�� �ం� ఒక ��య్క�న �సన వ�త్ం�. ��� �రణం ఈ�ట్ ��క్ర �వ��న్ ఉప��ం��� త��
��న ఇథ�� అ� �తత్ ప�రధ్ం.
 ��క్ర ఈ�ట్ �వణం �ం� అం�క �వ్దనం (fractional distillation) అ� ��య �వ్� ఇథ�� �
���యవ�చ్.
 ��క్ర �వణం కం� ఇథ�� త�క్వ ఉ�ణ్�త (70 ��ల �ం���) వదద్� మరగడం వలన ఇ�
�ధయ్మ��ం�.
 ఇ��ధ�న �సన ���న ఇ�ల్, �� �ం� �ం� వ�త్ం�.
SS TUTORIALS - 7382340091 62
 ��స�త �వ్స�య� ����� ఈ పదధ్� �వ్� ఆ�స్జ� లభయ్త త�క్వ� ఉనన్�ప్� శ�త్ ��దల
�యబ��ం�.
�వ్స�య – దహనం :–
 18వ శ�బద్� �వ� �గం� ���జ� �రవ్�ం�న ����, ��త ప��లనల �వ్� �వ్స�య దహనం
వం� చరయ్ అ� అ����� వ�చ్�.
 1783� ���జ� ��న �య్�ల� ‘�వ్స�య ఒక దహన �య, ఇ� �� �మమ్�� జ���ం�. ఈ
చరయ్� ఆ�స్జ� �రబ్� � ��� ��ం� ��జ� � �� చరయ్ జ���ం�’ అ� ��క్�న్�.
 ��� స� (raabin son) అ� ���తత్ �� ‘�వ్స�య అ�� ఒక �ధ�న దహన �య, �� వలన� ��ల
శ���� ఉషణ్ం ల��త్ం�’ అ� ��క్�న్�.
 ��క్ర� ����న�� �రబ్�-�-ఆ��స్� , ��� ��� శ�త్ �� �పం� ��దల��ం�.
 �ల్�� � మం�ం�న�� �రబ్�-�-ఆ��స్�, ��, శ�త్ � ��దల���.
 ��గ�ల� �ల్�� � ఎ�క్వ ఉ�ణ్�త వదద్ మం�ం�న�� ��� శ�త్ ��దల��ం�.
 �వక�� ఆ�స్జ� సమకష్ం� �ల్�� � అతయ్ంత �యం�ణ� మం��త్�.
 క�ల� �� ఎ�క్వ �� ఉనన్పప్�� �వ్స�య జ���� ఉం�ం�.
 స���న జం���, �కక్� �� శ�త్� ఉషణ్ం �పం�� ��వ��త్�.
 మన శ�రం ఉప�తలం �ం� �రంతరం ఉ�ణ్�న్ ��ప్�� ఉం�ం�. �బ�ట్ మన శ�రం ��ప్�న ఉ�ణ్�న్
��ంచ��� �రంతరం ఉ�ణ్�న్ ఉతప్�త్ ��త్ ఉం��. �� వలన� శ�ర ఉ�ణ్�త �రంతరం �థ్రం� ఉం�ం�.
 ���న ��రక �మ సమయం� శ�రం� ఎ�క్వ ఉషణ్ం జ��త్ం�. �� వలన� ప��తత్డం వం� ��రక
�మ త��త మనం, మన శ�రం ��� ఉనన్�ల్ అ���� �ం��ం.
 కణ �వ్స�య� శ�త్ ��దల��ం�, ��� �ంత �గం A.T.P � �లవ్ ఉం�ం�. �ంత �గం ��ధ �వ
ర�యన �యల� �రవ్�ంచ��� ఉప��ంచబ��ం�. �గ� శ�త్ ఉషణ్ం �పం� ��దల��ం�.
 ప��తత్డం వం� ఎ�క్వ ��రక �మ� ��న ప�� �య��� ఎ�క్వ శ�త్ అవసరమ��ం�. �బ�ట్
�వ్స�య �� �� ����ం�. ��వ� ఉషణ్ం ప��ణం �� ����ం�. అం�వల� మన� శ�రం
�ం� ఆ�� వ�త్నన్ �వన క���ం�.
 ��రక �మ సమయం� త�నంత ఆ�స్జ� లభయ్త �న�� కండ�� అ�� పదద్�� �వ్��త్�.
అం�వలల్ ‘��ట్� ఆమల్ం’ ��దల��ం�.
 ఇ� ఏరప్�న ��ట్� ఆమల్ం కండరం� ������న�� కండ�ల� ��ప్ క���ం�. �ంత ��ం�
త��త మనం ��రణ �థ్�� వ�త్ం.
 �రఘ్�వ్స� ��� మనం శ�త్ �ం����� ఎంత�� ఉప�గపడ��.
����ప్� వయ్వసథ్ ప��మం :–
 �� ��ప్� అ�� ��ల�న్ం��� జ�� ��రణ�న �వ ��య. �� అ�న్ ��ల�� ఇ� ఒ�
�ధం� జరగ�.
 అ�� వం� ఏక కణ���, ��, పల్��య�ల్, �ం�� ����, �న��� వం� బ�కణ ���
శ�ర �డయ్ం �వ్� �య్పన పదద్�� ఆ�స్జ� � ��ంచడం, �రబ్�-�-ఆ��స్� � ��దల �యడం �రవ్��త్�.
 �మ మ�� జ���ల� �వ�ం� ��� ��ధ ర��న ����ప్� (�వ్స�య) �ధ�ల� తమ
�వన ����� అ��ణం� ఏ�ప్� ����న్�.
 శ�ర ప��ణం, �� లభయ్త, �సరణ వయ్వసథ్ రకం �ద�న అం�ల� ఆ�రప� ��ల� ��ధ ర��న
�వ్�వయ�� అ�వృ�ధ్ �ం��.
SS TUTORIALS - 7382340091 63
 ��ద్ంక, �డతల వం� �ట�ల� ���ళ వయ్వసథ్ �వ్� �స�య జ���ం�.
 ���ళ వయ్వసథ్� ����� అ� ��ట్� శ�రమంత� అమరచ్బ� ఉం��.
 �����, ����క�� �� క�ల� ఆ�స్జ� � ��� అం��త్�.
 �పలవం� ��న్ జలచర ��� �వ్స�య �సం �పప్� �� �ం�� అ� ��య్క అవయ�ల� అ�వృ�ధ్
����న్�.
 ఈ �పప్ల ��య్� ప�చ� ఉం� ఎ�క్వ� రకత్ �శ��క� క�� ఉం��. �� �వ్� �� ��ప్�
జ���ం�. ��� �పప్ల �వ్� �వ్స�య (Branchial or Respiration) అం��.
 �ప �� �ర� �ం� దవడ మధయ్���న్ �ం�� �గడం వలన �� �పల� ����త్ం�. ఇ�ప్�
����, �ం� దవడ మధయ్���న్ �� �పడం �వ్� �� �స� �పల� �టట్బ��ం�.
 �స� �ం� �� �ప� �స� రం�ం �వ్� �పప్ ��కల �వ్� �పప్ల�� �వ��త్ం�.
 �పప్� ��� త�పబ� ��� క��న ఆ�స్జ� � ���త్�.
 చరమ్ం �వ్� ����ప్�� చ�మ్య �వ్స�య (Cutaneous respitation) అం��. ఈ �ధ�న �సవ్�య
కపప్ల వం� ఉభయచ�ల� క���త్ం�.
 కపప్� చరమ్ం, ఊ����త్ల, ఆసయ్�స� �హరం �వ్� �వ్�ంచగల�.
 �మ ���న స�సృ��, పకుష్� మ�� కీష్ర�� ఊ����త్ల �వ్� �వ్��త్�.
 �స�, ��ఫ్� వం� జలచ�� చరమ్ం �వ్� �వ్స�య జ���ం��.
�కక్ల� �వ్స�య :–
 �కక్ల� ప�ల� ఉం� ప� రం�ల �వ్� �� ��మయం జ���ం�.
 ప� రం�ల� ��� ఇం� ��న్ ��� �� ��మయం జ����.
 �రల్ ఉప�తలం, �ండం �ద ఉం� ‘�� రం��’ (�o���స్) కణ�� ��మయం� ��గ్ం��.
 మడ అడ��� ��వబ� �ం�� �కక్ల� �వ్స�య �సం ‘�వ్స��ళ్’ (Respiratory roots) అ� ��య్క
��మ్�� ఉం��.
 ఆ�క్� �� �కక్ల� �వ్స�య �సం ��య్క కణ�లం ఉం�ం�.
 �కక్� �వ్స�య� ఆ�స్జ� � ��చ్�� శ�త్� ఉతప్�త్ �� �రబ్�-�-ఆ��స్� � ��దల ��త్�.
�కక్ల� ��ర�� :–
 ప�రం�� , �o���స్ �కక్ �ప�� ����� ఉం��.
 క�ల� ఉం� ��� (�� గ��) వల ���� �కక్ అం� �సత్�ం� ఉం��. ఈ �� ����
ప�ల� �దద్ ప��ణం�� ���న �కక్ ��ల� �నన్��� ఉం��.
 ఈ �� గ�ల �డ� �� �ర క�� ఉం� �మ� ఉం��.
 ప� రం�ల �వ్� ��� ���ం�న ���� ఆ�స్జ� ���ర� క���ం�. కణకవచం �ం� కణ
ప��ధ్�న్ ���ం�.
 కణం�� �ల్�� � చరయ్ జ�� శ�త్� ��దల ��త్ం�. ��� �� ��, �రబ్�-�-ఆ��స్� ��
��వడ��.
 ఇ� ��ద�న శ�త్ �వ�య �రవ్హణ �సం కణం�� ���ం��� A.T.P �పం� �లవ్ ఉం�ం�.
ఏరప్�న �రబ్�-�-ఆ��స్� ఇ� �రగ్ం� �� గ�ల �ం� బయట� ��వ��ం�. ఈ చరయ్ �య్పన పదద్��
జ���ం�.

SS TUTORIALS - 7382340091 64
 కణం� ఆ�స్జ� ����ంపబడ�� క�ల�, �� గ�ల� మధయ్ �� �ం�త� �� ఏరప్��ం�.
అ� సమయం� �� గ�ల� ప� రం��, �� రం�� ��పల �� �� �ం�త� �� వ�త్ం�.
అం�వలల్ ��ప� �� ప� రం�ల �ం� �ప�� ����త్ం�.
 అ��ధం� �రబ్�-�-ఆ��స్� � ఏరప్�న �ం�త వయ్�య్సం వలల్ � చరయ్� వయ్��క �శ� ��ప�� వ�త్ం�.
�ళళ్ �వ్� �వ్స�య :–
 �కక్� �ళళ్� ఉం� �ల ��� ప�చ� ఉప�తలం �వ్� ����ప్� ��త్�. ఇ� మ�ట్ అ��ల
మధయ్ ఉం� ఆ�స్జ� � ��చ్�ం��.
 అ�� ���� �ద�న �తత్� ���ల� ��� �కక్ల ��ళ్ ఈ ��ల� �రవ్�త్ంచ��. ఇ�వం� �తత్�
���ల� ��� �కక్ల� ��ల్ �� ఉప�తలం� �� ��చ్�వ�చ్ అ��ల��న్ �ద�శ్�త్�. �� �వ్�
�� �య్పనం సమరధ్వంతం� జ���ం�.
 EX – �ం�� �కక్�
 మ�క �ఖయ్�న అ��లనం ��� ఉం� �ండం క�� ఉండడం.
 మడ అడ�ల� ��� �ం�� �కక్ల� �ల�� ��చ్�వ�చ్న �� �ళళ్ �వ్� ఉప�తలం �ం�
ఆ�స్జ� � ��చ్�ం��.
�రణజనయ్ సం�గ�య – �వ్స�య :–
 �కక్� ���� �రబ్�-�-ఆ��స్� �, ��� ఉప��ం��� �రయ్ర�మ్ సమకష్ం� �రణజనయ్
సం�గ�య �వ్� �ంతం� ఆ���న్ త�� ���ం��.
 ఈ చరయ్ అ�క సం�ల్షట్�న ���ల �వ్� జ�� �ం� శ�త్� ర�యన శ�త్� ���త్ం�.
 ఈ చరయ్� �రబ్�-�-ఆ��స్� �ం� ��క్ర� సం�ల్�ంచబడ��.
 ఈ రక�న ��మ్�తమ్క ����నం �ల్��ల్�ట్ ల� జ���ం�. అం� సరళ ప��ధ్ల �ం� సం�ల్షట్
ప��ధ్� ఏరప్డ��.
 �రణజనయ్ సం�గ�� ����న్ �ం� స�కరణం �వ్� ��ంచవ�చ్
�ం� శ�త్
6CO2+12H2O ----→ C6H12O6 + 6H2O + 6O2
ప�హ�తం
 ఇ� ఉతప్�త్ అ�న ��క్రల �ం� �వ�యల� �రవ్�ంచ��� �వల�న శ�త్ �వ్స�య �వ్�
��వ��ం�.
 �వ్స�య అం� �వలం �� ��చ్ వదలడం ��, ఈ చరయ్� సం�ల్షట్ ఆ�ర ప��ధ్ల� ��చ్నన్ం �� చరయ్.
ఇ� ర�యన శ�త్�, �థ్� శ�త్� ఉతప్�త్ �� ��చ్న �య.
 �వ్స�య ����న్ �ం� స�కర�ల �వ్� ��ంచవ�చ్
C6H12O6 + 6O2 -------→ 6CO2 + H2O + శ�త్
 �రణజనయ్ సం�గ�య, �వ్స�య� �డ��� వయ్��క చరయ్�� క��ం�నపప్�� �ం�ం�� �నన్�న
�వర�యన చరయ్ ��గ్�ం��. �కక్ల� జ�� �వ�యల� ఈ �ం� ఎం� అవసరం.
 �కక్ల� జ�� �వ�యల� అవసర�న ��క్ర�, �ం� ప��ధ్� �ద�న అ�క ర�ల ��బ్��టల్
త��� �హదప� �రణజనయ్ సం�గ�య �ల్��ల్�ట్ ల� జ���ం�.
 ���ం��ల� జ�� కణ �వ్స�య� ఈ ��బ్���ల్ దహనం �ం� శ�త్ ఉతప్నన్మ��ం�. ఇ� �వ
�యల �రవ్హణ� ఉప�గప��ం�.

SS TUTORIALS - 7382340091 65
 పగ� సమయం� �కక్ల�న్ం��� �వ్స�య క�న్ �రణజనయ్ సం�గ�య చ�య్�� ఎ�క్వ�
ఉం�ం�.
 �� సమయం� �కక్ల�న్ం��� �వ్స�య క�న్ �రణజనయ్ సం�గ�య చ�య్�� త�క్వ�
ఉం�ం�.
 ఉ�ణ్�త, ��� �మ, �ం� ��త �ద�నవ�న్ �రణజనయ్ సం�గ�య, �వ్స�య �షప్�త్ల� ��వం
���త్�.
 ఊ����త్� �కష్��న ����ల� క�� ఉం��.
 �� �వ్స� 500 ��ల్ �టరల్ �� ఉం�ం�. అ�� ���� ఊ����త్� 5800 ��ల్ �టరల్ ���
ఉం��గ��న �మరధ్�ం� క�� ఉం��.
 మనం �వ్స �వ్� �� ��త్�న్ బయ�� పం���� �� ��� 1200 ��ల్ �టరల్ �� ఇం�
ఊ����త్�ల్� ��� ఉం�ం�. అం� ఇం� మనం 4600 ��ల్ �టరల్ ��� ఊ����త్ల� �ంపవచచ్నన్�ట.
 ��న �ర�య ఆ��వ్ద �దయ్� ‘పతంజ� మహ�ష్ �సతరీయ పదద్�� �వ్స�య �రవ్�ం� ��నం�
‘���య్సం’ అ� ��య� క���న్�. ��� ‘అ�ట్ంగ�గం’ అం��.
 ఈయన ఎ��� ���ల� 195 �గ�� �య�ల� ��శ��ట్�.
ఎ��� ���� -
 యమ - ���క �మ�కష్ణ ��ంచడం
 �యమ - వయ్�త్గత �మ�కష్ణ ��ంచడం
 ఆసన – దృడ�న శ��కృ� �ందడం
 ���య – �వ్స�య శ�త్� �ం�ం�ం��వడం
 ��య్�ర – ఇం��ల� అ��� ఉం��వడం
 �రణ – ఏ��త ��ంచడం
 �య్నం – తప�స్ �యడం
 స�� – ఆతమ్�కాష్�క్రం �ందడం
 అ�ట్oగ�గం� పతంజ� మహ�ష్ ��ప్న ���యం అం� �వ్స�య� ప�ట్ ��ంచడం త�వ్�
ఆ�గయ్కర �వ��న్ గడపడం అ� అరధ్ం.
 ఉ�చ్�స �వ్� ఊ����త్ల�� �� లం�కల �ం�� ����చ్ ఎ�క్వ ఆ�స్జ� � రకత్ం� క���
�యడ� ఈ �య� ఉనన్ ��క ��ం.
 ఇ� �రఘ్ �వ్స� ���వడం �వ్� ��రణం� మనం ����� ��చ్ 20 �ం� 22 �వ్సల� 15 వర�
త�గ్ంచవ�చ్.
 ఎ�క్వ �తత్ం� �� �లచ్డం వలల్ �ద� కణ��ల� త�నంత ఆ�స్జ� ల��త్ం�. అం�వలల్ ��రక
�యల�న్ ���� ఉ�స్హం� జ����.
 �����న్ వయ�స్ మ�� �ంగం� సంబంధం ��ం� ఎవ�� ��ట్��న �� ఉ��య్��
సల�� ��ంచవ�చ్.
 ఊ����త్ల �మ�ధ్��న్ �ం� ఏ��త�, ఆ��య్�న్ ���ం� �����న్ ��చ్�� ��ంచడం
మం��.

SS TUTORIALS - 7382340091 66
�లక ప��
���జ� - �వ్స�య ఒక దహన �య, �మమ్�� జ���ం�. ఈ చరయ్� ఆ�స్జ� �రబ్� � ���
��ం� ��జ� � �� చరయ్ జ���ం� (1783) ATP - అ���� � ��ఫ్�
��� స� - �వ్స�య అ�� ఒక �ధ�న దహన �య, �� వలన� ��ల శ���� ఉషణ్ం ల��త్ం�
�వ్స�య - Respiration - Respire - ��� పదం �ణవ్ణo – ఈ�ట్ + ��క్ర �వణం – ఇథ��
14వ శ�బధ్ం తర�త - �వ్స�య అ� �� ��క�� �� ATP - 7200 �ల�ల శ�త్
18వ శ�బద్ం� - ���జ�, ��� ��ట్� - �� ధ�మ్�, �� ��మయం, �వ్స�య ��ం�
ప��ధన� ఆ�స్జ� రకత్ం�� - �య్పన పదధ్� �వ్� - ఆ�స్ ���ల్��
���జ� - �థ్ర�న ��� - �రబ్�-�-ఆ��స్� - ఖరచ్�య్ ��� - ��� 1/6 వ వం�
�� �ప� - �నవ శ�ర ధరమ్��ం - �వ్స�య ��ం� �ల్��� - ��న్�యం
ఉ�చ్�స ��వ్�� → ఊ����త్ల� �� ��ప్� → రకత్ం �వ్� �� ర�� → కణ���ల్
����ప్� → కణ �వ్స�య. �ల్� - ఊ����త్ల� క�ప్ ఉం� �ర
ఉ�చ్�స ��వ్�� - ఊ����త్ల��� బయట� జ�� �� సం�రం ���ల్�� మధయ్� – ఇ��
��� రం�� → ����హరం → �స� → సవ్ర��క → ���ళం → �వ్స ��� → �వ్స ��క� →
�� ��� → రకత్ం. ��స�త �వ్స�య - ఆ�స్జ� సమకష్ం� �వ్స�య
����హరం – ��� వడ�యబ��ం�. ���ం��� – కణ��త్����
ఉప�హవ్క - ఆ�ర�, �� ��గ్ల� �యం��త్ం� ��ట్ల త��� �� �ం� - ఈ�ట్
సవ్ర��క – సవ్రతం�� – కంప�� - ��ల్డడం �ం�� - మడ అడ�� - �వ్స��ళ్’
���ళం – ఊ����త్ల వర� ��� ����ళ్ ��మ్ణం - �ం� �గం వదద్ �టట్ం వం� ��మ్ణం
�వ్స��క� - ����ల� అంతమ��� ఆ�క్� �� - ��య్క కణ�లం
ఊ����త్� – ���శ��� 160 చ.�. ��లయ్ం ��ట్� ఆమల్ం - కండ�ల ��ప్
ఉప�హవ్క – సవ్ర��క��� ఆ�రం ��ం� ����త్ ఆ�రం, ���ల కద�కల� �మబ�ద్క��త్ం�
ఉ�చ్��ం� ��� - ఆ�స్జ� 21%, �రబ్� � ఆ��స్� 0.03%, ��జ� 78%
��వ్�ం� ��� - ఆ�స్జ� 16%, �రబ్� � ఆ��స్� 4.4%, ��జ� 78%
�న�� ఊ����త్ల �మరధ్�ం - 5800 ��ల్ �ట�ల్ - ��ం� దశ� 500 �.�. ��
స��మ�ట్�� 13 ���టరల్ �న (8 ��ళ్) - ఆ�స్జ� లభయ్త �� త�క్వ
అ�� �వ్స�య - ఆ�స్జ� ��ం� �వ్స�య పతంజ� మహ�ష్ - ���య్సం – అ�ట్ంగ�గం
జం��ల� అ�� �వ్స�య - �ల్�� �ం� ��ట్� ఆమల్ం - ATP� ��ద్ �తత్ం� ఉతప్�త్
�ల్�� �వణం� - ఈ�ట్ �� �గం� ����ం� - ���, �కష్ వం� పoడల్�కక్ల �ం� తమ ఆ���న్
�క��త్ ����� �స�, ��ఫ్� - చరమ్ం �వ్� �వ్స�య
�ప� – �పప్� (�ం��) �వ్� �వ్స�య చ�మ్య �వ్స�య - చరమ్ం �వ్� �వ్� �వ్స�య
కపప్� - చరమ్ం, ఊ����త్ల, ఆసయ్�స� �హరంల �వ్� �వ్స�య
స�సృ��, పకుష్� మ�� కీష్ర�� – ఊ����త్ల �వ్� �వ్స�య
�o���స్ - �రల్ ఉప�తలం, �ండం �ద ఉం� �� రం��
యమ - ���క �మ�కష్ణ ��ంచడం �యమ - వయ్�త్గత �మ�కష్ణ ��ంచడం
ఆసన – దృడ�న శ��కృ� �ందడం ���య – �వ్స�య శ�త్� �ం�ం�ం��వడం
��య్�ర – ఇం��ల� అ��� ఉం��వడం �రణ – ఏ��త ��ంచడం

SS TUTORIALS - 7382340091 67
�య్నం – తప�స్ �యడం స�� – ఆతమ్�కాష్�క్రం �ందడం

��ట్� ��స్
1. �ణవ్నం ��య� ���� ఆమల్ం �ం� 10. �ం� ��� 'కణశ�త్ �ం��రం' � ��వబ�
ఉతప్నన్మ�య్ ప�రథ్ం� ��త్ంచం� క�� ఏ�
A). ��వ్ ఆమల్ం B). �థ�� A). హ�త ���� B). �� �ం��
C). ఇథ�� D). ఎ��� ఆమల్� C). ����� D). �ల��� �
2. Respiration అ� పదం Respire అ� పదం �ం� 11. ���ళం ఉరః�హరం మధయ్ �గం� �ం�
ఉదభ్�ం�o�, అ�� Respire అ�� ఏ �� పదం �వ్స���� �� ఒ�క్కక్ �ఖ ఒ�క్కక్
A). �� B). ��� ఊ����త్��� ���o� �గం ఏ�
C). జరమ్� D). అ��క� A). �స� B). సవ్ర��క
3. �థ్ర�న ��� �� ��గ్��� ��� � C). ���ళం D). �వ్స�ళo
ఈ ���ల్ ఏమ� ���త్� 12. �వ్స����� ���తం �య� �రకం�
A). ఆ�స్జ� B). ��జ� ��త్ంచం�
C). �రబ్� � ఆ��స్� D). ��జ� A). ఉ�ణ్�త B). �ం� ��త
4. మనం ��� ��� �రబ్�-�-ఆ��స్� ఉం�ంద� C). �ఢత D). ఆ�ద్�త
�దట ��త్ం�న ���తత్ ఎవ� 13. �ల్��� � ��న్�యం అ�� ఉం�,
A). ��� ��ట్� B). �� �ప� ���ల్�� మధయ్� ఉం� అ�� ఏ�
C). ���జ� D). �� ���క్ A). �ం� B). �ల్��
5. �రబ్�-�-ఆ��స్� ��� ఎ�న్వ వం� ప��ణo C). ఇ�� D). సలప్�
ఉం�ంద� ���జ� ��త్ం�� 14. ఆ�స్జ� రకత్ం�� ............ పదధ్� �వ్� ���ంచ��
A). 1/4 వ వం� B). 1/5 వ వం� అ� �ంట� ���ల్�� � బం��న్ ఏరప్ర���
C). 1/6 వ వం� D). 1/7 వ వం� ఆ�స్ ���ల్�� � ���ం�
6. �న��� ఆ�ర, �� ��గ్ల� �యం�ం� A). �సరణ పధధ్� B). ���సరణ పధధ్�
�గం ఏ� C). �య్పన పధధ్� D). ఏ���
A). ��� రం�� B). ����హరం 15. �ం� ��� వ�స �మం� ��త్ంచం�
C). ఉప��వ్క D). సవ్ర��క A). ��� రం��, ��� �హరం, �స�,
7. �న�� ఊ����త్ల�� ���శ ��ల సవ్ర��క, �� �ళం,�వ్స ��క�, �వ్స ���,
��లయ్ం ���� ఎ�న్ చదర� �ట�ల్ ఉం�ం� ���శ ���, రకత్ం
A). 140 B). 150 B). ��� రం��, ��� �హరం, �స�,
C). 160 D). 170 సవ్ర��క, �� �ళం, �వ్స ���, ���శ
8. ‘�నవ శ�ర ధరమ్��ం’ అ� �oథం� ర�ం�ం� ���, �వ్స ��క�, రకత్ం
ఎవ� C). ��� �హరం, ��� రం��, �స�,
A). ఎడవ్�డ్ �నన్� B). �గ� �ండ� సవ్ర��క, �� �ళం, �వ్స ���, �వ్స
C). �� �ప� D). �బ�ట్ �� ��క�, ���శ ���, రకత్ం
9. ఊ����త్ల� క�ప్ ఉం� రకష్ణ �ర� ��త్ంచం� D). ��� రం��, ��� �హరం, �స�,
A). కణ �వయ్ B). �ం�� సవ్ర��క, �� �ళం, �వ్స ���, �వ్స
C). �ల్� D). ఏ��� ��క�, ���శ ���, రకత్ం
SS TUTORIALS - 7382340091 68
16. �ణవ్నం పదధ్�� ఎవ� క���న్� A). ��ఛ్నన్�య B). అం�క �వ్దనం
A). �� ���క్ B). ���జ� C). �ణవ్నం D). �సరణం
C). ��� ��ట్� D). ���� 27. ‘�వ్స�య ఒక దహన �య , ఇ� �� �మమ్��
17. ��� కణం �కక్ ‘ఎన�జ్ క��స్’ అం�� జ���ం� , ఈ చరయ్� ఆ�స్జ� �రబ్� � ���
A). GTP B). ATP ��ం� ��జ� � �� చరయ్ జ���ం�’ అ�
C). NADP D). ఏ��� ఏ సంవతస్రం� ���జ� తన �య్�ల�
18. GTP అన� ��క్�న్�
A). �ల్�� � ��ప్� B). �ల్��� � ��ప్� A). 1782 B). 1783
C). గవ్��� � ��ప్� D). గవ్��� � �సప్ర� C). 1784 D). 1785
19. �కక్�, జం���, �కష్���ల�న్ం�� శ�త్ 28. �రణ్ వయ్వసథ్� ఉప��వ్క ��� సంబం�ం�
��దల �ర� ��రణం� ����ంచబ� స�న అంశం� ��త్ంచం�
ప�రధ్ం ఏ� A). ఆ���న్ �ం� సమయం� ��త్�
A). ��ల్� B). ��ట్� ������
C). �ల్�� D). అ��� B). ఆ���న్ �ం� సమయం� �కిష్కం�
20. ఆ�స్జ� �కక్ ఉ��� ��� ��త్ం�న� ఎవ� ������.
A). �� �� B). �� �ప� C). �వ్స�య సమయం� ��త్� ������.
C). ���జ� D). ��� ��ట్� D). B మ�� C
21. �� కండ�ల� ఏ ఆమల్ం �రడం వలన మనం 29. �ం� ��� ఏకకణ ��� ��త్ంచం�
న��న�ప్� �� కండ�ల� ��ప్ వ�త్ం� A). �� B). పల్��య
A). న��మల్o B). ��ఫ్��మల్o C). అ�� D). �న��
C). ��ట్� ఆమల్ం D). స�ఫ్���మల్o 30. �ం� ఏ �కక్ల� �ల�� ��చ్�వ�చ్న ��
22. సతరీల �వ్స కద�కల� ��న �� ��ం�� ఏ� �ళళ్ �వ్� ఉప�తలం �ం� ఆ�స్జ� �
A). �ం���స్ B). �కక్��క� ��చ్�ం��
C). ఉదర ��నం D). ఎ��� A). ���ల్ B). �గ���
23. ��� �� �వ్� ���ం� సమయం� �� C). �ం�� D). ���య్���
ఉ�ణ్�త, శ�ర ఉ�ణ్�త� ��� స�నమ��ం� 31. �సతరీయ పదద్�� �వ్స�య �రవ్�ం� ��నం
A). ��� రం�� B). ����హరం అ�న '���య్సం’ అ� ��య� క��నన్
C). �స� D). సవ్ర��క ���తత్ ఎవ�
24. �క�ల� ��ట్ల త����� �ం�� �ం� A). చర�� B). �శృ��
��� ��� క���� C). పతంజ� D). �ండ�
A). ��ట్ B). ఏసప్�జ్ల� 32. ��ల్�ల�� � ఏరప్� �తత్ం ATP ల సంఖయ్ ఎ�న్
C). ఈ�ట్ D). �ం�� A). �ం� B). ��
25. అ�� �వ్స�య� ఈ�ట్ క�� ���� C). ��� D). ఐ�
ఆ�ల్�న్ ఇథ�� � ��చ్ ��య� ఏమం�� 33. �ల్�� ��చ్నన్ం �ం�న�� ��ద�న శ�త్ ఏ
A). ��ఛ్నన్�య B). అం�క �వ్దనం �పం� �లవ్ ఉం�ం�
C). �ణవ్నం D). �సరణం A). ADP B). ATP
26. ��క్ర ఈ�ట్ �వణం �ం� ఇథ�� � ���� C). NADPH D). GDP
పదధ్�� ఏమం�� 34. ��ద్ంక� ఎ�న్ �వ్స రం�� ఉం��
SS TUTORIALS - 7382340091 69
A). 6 జత� B). 8 జత� 43. మనం ��త్� ఊ����త్ల�� ��� బయట�
C). 10 జత� D). 12 జత� పం�నపప్�� ఇం� ఎ�న్ ��ల్ �టరల్ ���
35. �� స�త �వ్స�య� ఏరప్� శ�త్ ఎంత ఊ����త్ల� ��� ఉం�ం�
A). 656 �� �ల�� B). 676 �� �ల�� A). 1000 ��ల్ �ట�ల్ B). 1100 ��ల్ �ట�ల్
C). 686 �� �ల�� D). 696 �� �ల�� C). 1200 ��ల్ �ట�ల్ D). 1300 ��ల్ �ట�ల్
36. ఆ�గయ్వం�� రకత్ం�� ���ల్�� �తం 44. �ం� ��� వ�స �మం� ��త్ంచం�
���� ఎంత A). ఉ�వ్స ��వ్��, రకత్ం �వ్� �� ర��,
A). 10-18 g/dl B). 6-18 g/dl ఊ����త్ల� �� ��ప్�, కణ��ల�ల్ ��
C). 12-18 g/dl D). 16-24 g/dl ��ప్�, కణ �వ్స�య
37. రకత్ం� ఎ�రకత్క�� �� ��� ��త్ంచం� B). ఉ�వ్స ��వ్��, ఊ����త్ల� ��
A). �ప B). కపప్ ��ప్�, రకత్ం �వ్� �� ర��, కణ �వ్స�య,
C). �న�� D). ఏ��� కణ��ల�ల్ �� ��ప్�
38. �వ్స�య� NADPH ఏరప్�� ప�రథ్ం� C). ఉ�వ్స ��వ్��, ఊ����త్ల� ��
��త్ంచం� ��ప్�, రకత్ం �వ్� �� ర��, కణ��ల�ల్
A). �ం� ప�రథ్ం �� ఆ�స్జ� �� ��ప్�, కణ �వ్స�య
B). �ం� ప�రథ్ం �� �రబ్�ల్ D). ఉ�వ్స ��వ్��, ఊ����త్ల� ��
C). �ం� ప�రథ్ం �� ��జ� ��ప్�, కణ��ల�ల్ �� ��ప్�, కణ �వ్స�య,
D). ���� ��జ� రకత్ం �వ్� �� ర��
39. Respiration �ం� ��� ��� ���త్ం� 45. ��� �చచ్ �యడం , ��� �మ� �రచ్డం వం�
A). ఉ�చ్�స �రయ్��� �వ్స , �రణ్ వయ్వసథ్� �ం�ం��
B). ఉ�చ్�స + ��వ్స సంబం�ం�న ఈ �గం� �న����
C). ఉ�చ్�స + ��వ్స + క�ల� ఆ�స్జ� A). ����హరం B). �స�
����ంపబడడం C). సవ్ర��క D). ���ళం
D). ఏ��� 46. �వ్స�య� �ణ��� �ం� ఆకిష్జ� �
40. �వ్స�య అ� పదం ఏ శ�బద్ం �ం� ��క�� ��త్ం�, �� ��ట్న ���తత్ ఎవ�
వ�చ్ం� A). �� ���క్ B). �� �గ� �ండ�
A). 12వ శ�బద్ం B). 13వ శ�బద్ం C). ���జ� D). ��� ��ట్�
C). 14వ శ�బద్ం D). 15వ శ�బద్ం 47. ఉప�హవ్క ప���� �యం�ం�� ఏ�
41. Respiration అ� పదం Respire అ� పదం �ం� A). ఊ����త్� B). కండర �యం�ణ
ఉదభ్�ం�o�, అ�న Respire అన� C). �� �యం�ణ D). �ం�
A). �గడం B). ఊదడం 48. ���జ� తన �థ�క ���ల త��త
C). �లచ్డం D). ఏ��� ���ల� గంట��� ఏ ���� ఉం�
42. �న�� �వ్స వయ్వసథ్� ����ప్� జ�� మం�ంచడం �వ్� ఆ�స్జ� � ��త్ం��
�గం� ��త్ంచం� A). సలప్� B). �రబ్�
A). �స� B). సవ్ర��క C). �సప్ర� D). ��జ�
C). ���శ ��� D). ���ళం 49. �ం� ��� ఆ�ర �వ్స ��గ్ల �డ� ఏ�
A). �� �ళం B). �స�
C). ఆ�ర ��క D). సవ్ర ��క
SS TUTORIALS - 7382340091 70
50. �న�� ఊ����త్ల �మరధ్�ం ��� ఎ�న్ A). ���సరణం B). �సరణం
��ల్ �ట�ల్ ఉం�ం� C). �ణవ్నం D). ��చ్నన్ �య
A). 5200 ��ల్ �ట�ల్ B). 5400 ��ల్ �ట�ల్ 59. ఊ����త్ల �ం� ��వ్సం� బయట� వ�చ్
C). 5600 ��ల్ �ట�ల్ D). 5800 ��ల్ �ట�ల్ �� సవ్రతం�ల �ం� ���ం�ట�� ���
51. ఉప��వ్క అ� కండర� క�టం ఉం� �గం� కం�ం�� ���
��త్ంచం� A). ����హరం B). �స�
A). ����హరం B). �స� C). సవ్ర��క D). ���ళం
C). సవ్ర��క D). ���ళం 60. �ణవ్నం ��య� ఏరప్� �తత్ ప�రధ్ం ఏ�
52. స��మ�ట్�� ఎ�న్ ���టరల్ �న ఆ�స్జ� A). ��� B). ఇథ��
లభయ్త �� త�క్వ� ఉం�ం� C). �థ�� D). ఇ��
A). 12 �� �ట�ల్ B). 13 �� �ట�ల్ 61. ‘�వ్స�య అ�� ఒక �ధ�న దహన �య , ��
C). 14 �� �ట�ల్ D). 15 �� �ట�ల్ వలన� ��ల శ���� ఉషణ్ం ల��త్ం�’ అ� ఎవ�
53. కణ��� �రంతరం ఆ�స్జ� � ��క్�న్�
����ంచడం వలన ఆ�స్జ� �ఢత �� త�క్వ� A). ��ట్� B). ���జ�
ఉం�ం� , ఇకక్డ ఆ�స్జ� �ఢత ఊ����త్ల� C). ��� స� D). ��ం��
��చ్న�� ఎ�న్వ వం� ��� ఉం�ం� 62. ఆలక్�� �ణవ్నం� ��న �� ��ం�
A). �ం�వ B). �డవ ��ం�o ఏ�
C). ��గ్వ D). ఐదవ A). ఏసప్�జ్ల� B). �ం��
54. �ం�క �రవ్���న �య్�ట్��ల� కణ C). ఈ�ట్ D). ��ట్
�వ్స�య ఏ �గం� జ���ం� 63. ఒక �ల్�� అ�� ఆ�స్కరణం �ం�� ఏరప్�
A). ���ం�� B). కణ�వయ్ం �కర ATP అ��ల సంఖయ్ ఎ�న్
C). ����� D). ఏ��� A). 34 B). 36
55. ఊ����త్ల ��మ్ణ, ��తమ్క ��ణం� C). 38 D). 40
��త్ంచం� 64. మధయ్ వయ� ఉనన్ ��� �వ్స�య జ�� ��
A). ����� B). �స� ����� ఎ�న్ ��ల్
C). �� ��� D). ఉప��వ్క A). 5 - 10 B). 12 - 15
56. �ల్�� ఆ�స్క�ంపబ� �ండవ దశ� ఆ�స్జ� C). 15 - 18 D). 18 - 22
లభయ్ం�� పకష్ం� ���� ఆమల్ం ................. � 65. �ట�ల� ఉం� రకత్ం �కక్ రం� ఏ�
��, .............. � �� �రచ్బ��ం� A). ఎ�� B). ప��
A). �థ��, ��ట్� ఆమల్ం C). న�� D). రం� ఉండ�
B). ��ట్� ఆమల్ం, �� 66. ���మల్ వలం� ఒక వలయం �రత్వ�� ఏరప్�
C). �రబ్�-�-ఆ��స్� , �� ��ద్�� శ�త్ ఏ �పం� �లవ్ ఉం�ం�
D). ఇథ��, ��ట్� ఆమల్ం A). ATP B). ADP
57. ���ల �వ్స కద�కల� ��న �� ��ం�� C). GTP D). NADP
A). �ం���స్ B). �కక్��క� 67. ECG � �సత్�ంచం�
C). ఉదర ��నం D). ఎ��� A). Emergency Cardio Graph
58. ఆ�స్జ� ��ం� జ�� అ�� �వ్స�య� B). Electro Cancer Graph
మ��� C). Electronic Cardio Geo
SS TUTORIALS - 7382340091 71
D). Electro Cardio Graph B). ఊ����త్ల� �� ��ప్�, కణ���ల్
68. అ�� జ�మ్ం�న ���� ����� ఎ�న్ ��ల్ ��ర��, కణ �వ్స�య, రకత్ం �వ్� ��
�వ్స�య జ���ం� ర��
A). 18 ��ల్ B). 26 ��ల్ C). ఊ����త్ల� �� ��ప్�, కణ
C). 32 ��ల్ D). 36 ��ల్ �వ్స�య , రకత్ం �వ్� �� ర��, కణ���ల్
69. అ��� �వ్స�య జ�� ��నం� ��త్ంచం� ��ర��,
A). ���సరణం B). �సరణం D). ఊ����త్ల� �� ��ప్�, రకత్ం �వ్�
C). ��వ్సం D). ఉ�వ్సం �� ర��, కణ���ల్ ��ర��, కణ
70. కణ �వ్స�య� సంబం�ం� స�న ��� �వ్స�య
��త్ంచం� 76. 18వ శ�బద్ం� ఏ ���తత్� �� ధ�మ్�,
A). �ం�క �రవ్ ��ల� కన�వయ్ం� జ��� �� ��మయం, �వ్స�య ��ం� సమ�
B). �జ�ం�క ��ల� కన�వయ్ం మ�� ప��ధన� ���
���ం��� జ���. A). �� �ప�, �లట్�
C). A ��� స�న� B). �� ���క్, �� �శచ్�
D). � �ం� స�న� C). ���జ�, ��� ��ట్�
71. �త ��ల� ఖరచ్�య్ ��� (vitiated air) D). �� �సట్�, అ��ట్��
అ� ఏ ���� ��ం��� 77. ��క�ల్ � ఒక ��ం��న్ క��న�ప్� �రబ్�
A). ��జ� B). ��జ� డ���స్� మ�� ఆ�క్�� ఏరప్�డ్�. ఆ ప�య
C). ఆ�స్జ� D). �రబ్� � ఆ��స్� �� మ�� ఆ ��ం�� �� వ�స�
72. ��చ్�� �� ఖరచ్�య్ �� (ఆ�స్జ�) A). ఆమల్జ� ర�త �వ్స�య మ�� ��స్��
ఊ����త్ల�� ��ల్ ............. � ���ం� అ� B). �ణవ్నం మ�� ఈ�ట్
���జ� ��ం�� C). ��స�త �వ్స�య మ�� ��ట్� ఆమల్ం
A). ��� ��ట్� B). �� �ప� D). అ�� �వ్స�య, ���యం
C). ���జ� D). �� ���క్ 78. ఊ����త్ల వర� ��� ����ళ్ ��మ్ణం�
73. ఉరః�హ��న్ ఒక గ�� ఊ�ం��ం� ��త్ంచం�
ఉదర��నం ఆ గ� �ం� �గం అ��ం�, A). �స� B). సవ్ర��క
ఉదర��నం ��ం� �థ్�� ఉనన్�ప్� ఏ ఆ�రం� C). ���ళం D). �వ్స�ళo
ఉం�ం� 79. ఆ�ర �వ�య ��� ఈ ప��థ్�� అంచ�
A). �� B). �� ��త్�..
C). ��� D). వృతత్ం A). �జ�నంతరం
74. మనం ��� ��� ఉం� అం�� ఏ� B). ��ం�న సమయం�
A). CO2, O2 B). CO2, �� ఆ�� C). �� ఆ�రం ���� ��క్నన్ త��త
C). O2, �� ఆ�� D). �� ఆ�� D). �� ఆ�రం ����ం� ఉదయం ��క్నన్
75. ఊ����త్ల� �వ్స�� �మం� ��త్ంచం� త��త
A). ఊ����త్ల� �� ��ప్�, రకత్ం �వ్� 80. �� ATP� ఎ�న్ �ల�ల శ�త్ �లవ్ ఉం�ం�
�� ర��, కణ �వ్స�య, కణ���ల్ A). 7000 B). 7200
��ర�� C). 7400 D). 7600

SS TUTORIALS - 7382340091 72
81. �ల్�� ఆ�స్క�ంపబ� �ండవ దశ� ఆ�స్జ� C). �రబ్� � ఆ��స్� �ల�ంచబ�ంద�
లభయ్�నటల్�� ���� ఆమల్ం ............. , ............... � ��ధ్�ం�ట�
ఆ�స్క�ంపబ��ం� D). ఆ�స్జ� �ల�ంచబ�ంద� ��ధ్�ం�ట�
A). �థ��, ��ట్� ఆమల్ం 87. ATP ఎ�న్ ��ప్� అ��ల� క�� ఉం�ం�
B). ��ట్� ఆమల్ం, �� A). �ం� B). ��
C). �రబ్�-�-ఆ��స్� , �� C). ��� D). ఐ�
D). ఇథ��, ��ట్� ఆమల్ం 88. �� ప���త్న త��త కండ�ల� ��ప్
82. �ల్�� �వణం� ఏ�� ఆ�స్జ� ��� ఉనన్� �టట్��� �రణ�న ఆమల్ం
�� ����వ��� ఏ �ర��న్ క���� A). స�ఫ్���మల్o B). న��మల్o
A). �న� �� ఎ B). �న� �� � C). ��ట్� ఆమల్ం D). ��� ఆమల్o
C). డ��� �� D). B �� C 89. జతప��� (��వ్స ��� � గల
83. ��ం� దశ� మనం ���� ఎ�న్ ��ల్ �టరల్ ���ల �తం)
��� ���� బయట� వ���ం 1). ఆ�స్జ� A). 4.4%
A). 400 ��ల్ �ట�ల్ B). 500 ��ల్ �ట�ల్ 2). �రబ్� � ఆ��స్� B). 78%
C). 600 ��ల్ �ట�ల్ D). 700 ��ల్ �ట�ల్ 3). ��జ� C). 16%
84. ��న �ర�య ఆ��వ్ద �దయ్� అ�న 90. జతప��� (ఉ�వ్స ��� � గల
‘పతంజ� మహ�ష్’ ఎ�న్ ���ల� ఎ�న్ ���� ���ల �తం)
�య�ల� ��శ��ట్� 1). ఆ�స్జ� A). 0.03%
A). 8, 175 B). 8, 185 2). �రబ్� � ఆ��స్� B). 21%
C). 7, 195 D). 8, 195 3). ��జ� C). 78%
85. ఆ�గయ్వం�� శ�ర ఉ�ణ్�త �ర� �� � 91. జతప��� (�వ్స�య� సంబం�ం�)
A). 94.8 ��� B). 96.4 ��� 1). ��ద్ంక, �డతల A). �పప్� �� �ం��
C). 98.2 ��� D). 98.4 ��� 2). �ప� B). ఊ����త్�
86. అ�� �వ్స�య ��గం� డ��� �� � 3). �స�, ��ఫ్� C). శ�ర �డయ్ం
ఎం�� క���� 4). కీష్ర�� ఊ����త్ల D). ���ళవయ్వసథ్
A). ఈ�ట్ ఉ��� ��త్ం�ట� 5). అ��, �� E). చరమ్ం
B). �ల్�� ఉ��� ��త్ం�ట�
92. జతప��� (పతంజ� మహ�ష్ �కక్ ఎ��� ���ల ��ం�)
1). యమ A). వయ్�త్గత �మ�కష్ణ ��ంచడం
2). �యమ B). ఆతమ్�కాష్�క్రం �ందడం
3). ఆసన C). ���క �మ�కష్ణ ��ంచడం
4). ���య D). ఇం��ల� అ��� ఉం��వడం
5). ��య్�ర E). దృడ�న శ��కృ� �ందడం
6). �రణ F). తప�స్ �యడం
7). �య్నం G). ఏ��త ��ంచడం
8). స�� H). �వ్స�య శ�త్� �ం�ం�ం��వడం
93. జతప���
1). �రకం A). ఊ����త్ల� ��� ��� ఉంచడం
SS TUTORIALS - 7382340091 73
2). �ంభకం B). �మమ్�� ��� వదలడం
3). �చకం C). �రఘ్�వ్స ��� �లచ్డం
జ���
1. C 2. B 3. C 4. C 5. C 6. C 7. C 8. C 9. C 10. B 11. D 12. D
13. C 14. C 15. D 16. D 17. B 18. C 19. C 20. D 21. C 22. B 23. B 24. C
25. C 26. B 27. B 28. D 29. C 30. C 31. C 32. C 33. B 34. C 35. C 36. C
37. C 38. C 39. C 40. C 41. C 42. C 43. C 44. C 45. B 46. C 47. C 48. C
49. D 50. D 51. B 52. B 53. B 54. B 55. C 56. D 57. C 58. C 59. C 60. B
61. C 62. C 63. C 64. C 65. D 66. C 67. D 68. C 69. B 70. D 71. C 72. C
73. C 74. B 75. D 76. C 77. B 78. C 79. D 80. B 81. C 82. D 83. B 84. D
85. D 86. D 87. B 88. C 89. 1-C 2-A 3-B 90. 1-B 2-A 3-C
91. 1-D 2-A 3-E 4-B 5-C 92. 1-C 2-A 3-E 4-H 5-D 6-G 7-F 8-B 93. 1-C 2-A 3-B

SS TUTORIALS – 7382340091
TELANGANA TET - DSC - TRT S.G.T & S.A

��న �తత్ �లబ� ��రం అ�న్ సబజ్��ట్ ల� సంబం�ం�న Online Exams


మ�� ���య� ��స్ �ర� 7382340091 � �� �యగల�
SS TUTORIALS - 7382340091 74

You might also like