You are on page 1of 19

Mitandao Ya Kijamii

By Solly and Flory Corporation

i
Solly & Flory Corporation
E-mail: www.sollydaddy92@gmail.com
www.frolidahilali5@gmail.com
Contact: +255 (0)769 567 263 / +255 (0)753 907 403

ii
MITANDAO YA KIJAMII

Mitandao ya kijamii ni majukwaa ambayo huruhusu watu kuungana,


kushirikiana, na kushiriki maudhui mtandaoni. Watu hutumia mitandao
hii kuwasiliana na marafiki, familia, na wageni, kushiriki picha, video,
na maoni, na kujenga mtandao wa uhusiano na watu kutoka sehemu
mbalimbali duniani.
Mitandao ya kijamii ni njia za kielektroniki ambazo hutumiwa na watu
kupitia makundi makubwa kwa madogo kufikisha mawasiliano. Kwa
njia hiyo, watu hushirikishana, uwazi hutamalaki, mazungumzo huwa
bayana na pia hali ya kuunganishana hudhihirika. Baadhi ya mitandao
kijamii ni pamoja ni: Facebook, Instagram, Tweeter, Jamii Forum,
WhatsApp, Wikipedia, Youtube, Blog, Email, Flickr, MySpace,
Linkedin na Podcast, japo kwa uchache tu.

Ninaendelea kuamini kuwa wakati mitandao hiyo ya kijamii inaibuka


miaka ya 2000, hakukuwa na lengo baya dhidi ya Matumizi yake.
Facebook ilianza mnamo miaka ya 2001 wakati huo Mark Zuckerberg
na wanafunzi wenzake wa Havard University walipogundua mtandao
huo. Hadi kufikia mwaka 2013, Facebook imekuwa na watumiaji
wapatao bilioni 1.1. Tweeter, pia , ni mtandao wa hivi majuzi (mwaka
2006), lakini leo hii una watumiaji wengi sana.
Kwa takwimu chache nilizonazo, mitandao ya kijamii iliyoanzia
ughaibuni, inatumika sana Nigeria (72%) na Marekani (48%). Kwa
Tanzania, takribani 15% ya watanzania hutumia mitandao ya kijamii.
Fikiria kama 62% ya watanzania wana simu, je unadhani [kwa wale
wenye smartphone] hawawezi kujiunga katika mitandao ya kijamii
1
mbalimbali? Zaidi ya yote, kwa mwaka 2012, watanzania wapatao
682,000 walikuwa wamejiunga na Facebook. Baada ya miezi sita kupita
[katika mwaka huo huo], ongezeko hilo lilipanda kwa zaidi ya watu
56,580. Hii ina maana kuwa miaka ijayo huko baadae.
Hapa kuna mambo muhimu ya kuzingatia kuhusu mitandao ya
kijamii:

 Mawasiliano na Ushawishi: Mitandao ya kijamii inakuza


mawasiliano na uhusiano kwa kuwezesha watu kuwasiliana na
wengine kupitia ujumbe wa maandishi, sauti, na video. Watu
wanaweza pia kujenga na kuimarisha uhusiano wa kijamii,
kufuatilia taarifa za wengine, na kuwa na ushawishi kupitia maoni
na maudhui wanayoshiriki.

 Usalama na Faragha: Wakati wa kutumia mitandao ya kijamii, ni


muhimu kuwa na ufahamu wa masuala ya usalama na faragha.
Watumiaji wanapaswa kuweka mipangilio ya faragha kudhibiti
jinsi taarifa zao zinavyotumiwa na kushiriki habari kwa uangalifu
ili kuepuka matumizi mabaya au kuvuja kwa taarifa zao za
kibinafsi.

 Maudhui na Utamaduni: Mitandao ya kijamii inakuza kushiriki


maudhui, kama picha, video, na maandishi. Watu hutumia
mitandao hii kuonyesha mawazo yao, kuelezea maslahi yao, na
kushiriki maisha yao kwa njia ya dijitali. Hii imebadilisha jinsi
watu wanavyoshirikiana na kujenga utamaduni wa dijitali.

2
 Athari za Kijamii na Kisaikolojia: Mitandao ya kijamii ina athari
za kijamii na kisaikolojia kwa watumiaji wake. Inaweza kusaidia
kujenga uhusiano, kuhamasisha mabadiliko ya kijamii, na kutoa
fursa za kujifunza. Hata hivyo, matumizi mabaya, kama vile
unyanyasaji mtandaoni au utegemezi wa mitandao ya kijamii,
yanaweza kuathiri afya ya kihisia na ustawi wa watu .

Hapa kuna mfano wa mitandao ya kijamii ambayo ni maarufu sana,


matumizi yake, na athari zake kwa mtu binafsi na jamii kwa
ujumla:

 Facebook: Facebook ni moja ya mitandao


ya kijamii inayotumiwa sana duniani.
Inaruhusu watu kuunda profaili, kushiriki
maudhui kama picha na video, kuungana na
marafiki na familia, kujiunga na makundi ya
maslahi, na kufuatilia kurasa za bidhaa na
makampuni. Facebook ina athari kubwa kwa
mawasiliano na uhusiano wa kijamii, lakini pia imekabiliwa na
maswala ya faragha na usalama wa data.

 Instagram: Instagram ni jukwaa la picha


na video ambalo linawezesha watumiaji
kushiriki maisha yao kwa njia ya dijitali.
Watu hupakia picha na video
zinazowakilisha maisha yao, maslahi yao,

3
na ubunifu wao. Instagram imekuwa maarufu hasa miongoni mwa
vijana na watu wenye kiu ya kuwasilisha hadithi vizuri na kuunda
umaarufu wa mtandaoni. Hata hivyo, inaweza pia kuathiri afya ya
kihisia kutokana na shinikizo la kuonekana vizuri na idadi ya
"likes" au "followers".

 Twitter: Twitter ni jukwaa la ujumbe mfupi ambapo watu


wanaweza kuchapisha ujumbe wa hadi
herufi 280. Inatumika sana kwa ajili ya
kushiriki mawazo, maoni, na habari.
Twitter inatoa jukwaa kwa ajili ya
majadiliano ya umma na kuhamasisha
mijadala ya kisiasa, kitamaduni, na
kijamii. Hata hivyo, utumiaji usio sahihi
unaweza kusababisha unyanyasaji mtandaoni na kusambaza habari
potofu.

 YouTube: YouTube ni jukwaa la


kushiriki video na kuunda maudhui ya
video. Watu wanaweza kuanzisha njia
zao za YouTube na kushiriki video
kuhusu maslahi yao, muziki, burudani,
elimu, na zaidi. YouTube imekuwa
chanzo kikubwa cha maarifa, burudani, na mapato kwa watu
wengi. Hata hivyo, kuna wasiwasi juu ya ulinzi wa hakimiliki,
yaliyomo yasiyofaa, na athari za kisaikolojia kwa watumiaji.

4
 WhatsApp: Ni programu ya ujumbe wa
papo hapo inayotumiwa sana duniani.
Inatoa uwezo wa kutuma ujumbe wa
maandishi, sauti, picha, na video kwa
watu binafsi au kwenye vikundi vya
mazungumzo.

Faida za WhatsApp:

 Mawasiliano rahisi na haraka: WhatsApp inaruhusu watu


kuwasiliana kwa urahisi na haraka kupitia ujumbe wa maandishi
au sauti. Inaweza kutumiwa kwa mazungumzo ya kibinafsi au
kikundi, kuruhusu watu kushiriki habari, picha, na video mara
moja.

 Wito na video wito: Mbali na ujumbe wa maandishi, WhatsApp


inatoa huduma ya simu za sauti na video. Watumiaji wanaweza
kuzungumza na kuona uso wa mtu mwingine kwa kutumia
intaneti, bila gharama za ziada za simu.

 Kugawana maudhui: WhatsApp inaruhusu watu kugawana picha,


video, na faili zingine kwa urahisi. Unaweza kuchukua na kushiriki
picha au video moja kwa moja kutoka kwenye kamera yako ya
simu au kuchagua kutoka kwenye kumbukumbu yako.

5
 Usalama wa data: WhatsApp inajulikana kwa usalama wake wa
data. Inatumia teknolojia ya end-to-end encryption, ambayo
inamaanisha kuwa ujumbe na mazungumzo ni salama na hayawezi
kusomwa na watu wasiohusika, ikiwa ni pamoja na WhatsApp
yenyewe.

 Vikundi vya mazungumzo: WhatsApp inaruhusu watu kuunda


vikundi vya mazungumzo na kuwaunganisha watu wenye masilahi
sawa au lengo moja. Hii inawezesha mazungumzo ya kikundi,
kushiriki habari, na kufanya mipango kwa urahisi.

 Uwezo wa biashara: WhatsApp pia inatoa huduma za biashara


kwa kampuni na wafanyabiashara. Wamiliki wa biashara
wanaweza kuanzisha akaunti za biashara, kutoa maelezo ya bidhaa
au huduma, na kuwasiliana na wateja kwa njia ya kibinafsi.

Hata hivyo, ni muhimu kutambua kuwa WhatsApp pia inaweza kuwa


na madhara sawa na mitandao mingine ya kijamii. Mfano,
unyanyasaji mtandaoni, uvujaji wa faragha, na utumiaji uliopitiliza
unaweza kusababisha athari hasi kwa watumiaji. Ni muhimu kutumia
WhatsApp na mitandao mingine ya kijamii kwa uwajibikaji na kwa
kuzingatia masuala ya faragha, usalama, na afya ya kihisia.

Mitandao ya kijamii kwa ujumla ina faida kadhaa, zikiwemo:

6
i. Kuwasiliana na kuungana: Mitandao ya kijamii inawezesha watu
kuwasiliana kwa urahisi na kuungana na marafiki, familia, na watu
kutoka sehemu mbalimbali duniani. Inatoa jukwaa la kushiriki
mawazo, habari, na matukio na kuwezesha uhusiano wa kijamii
kuendelea hata kama watu wako mbali kimwili.

ii. Kugawana habari na kuelimishana: Mitandao ya kijamii


inaruhusu watu kugawana habari, taarifa, na maarifa kwa haraka
na kwa kiwango kikubwa. Watu wanaweza kuelimishwa kuhusu
masuala mbalimbali, kujifunza kutoka kwa wengine, na kupata
ufahamu mpya kupitia majadiliano na maudhui yanayoshirikiwa.

iii. Kukuza biashara na fursa za kazi: Mitandao ya kijamii imekuwa


jukwaa muhimu kwa biashara na ujasiriamali. Watu wanaweza
kutumia mitandao hii kujitangaza, kufikia wateja wengi, na
kujenga mtandao wa kitaalamu. Pia, mitandao ya kijamii inaweza
kutoa fursa za kazi na ajira kwa kuwezesha watu kuwasilisha ujuzi
wao, kuanzisha maoni yao, na kushiriki kazi zao.

iv. Kuhamasisha mabadiliko ya kijamii: Mitandao ya kijamii


imekuwa chombo muhimu cha kuhamasisha mabadiliko ya kijamii
na kisiasa. Watu wanaweza kutumia mitandao hii kueneza habari,
kusaidia kampeni za hisani, na kuunganisha watu wenye maslahi
sawa kwa ajili ya mabadiliko chanya katika jamii.

7
v. Kuburudisha na kujenga utamaduni wa dijitali: Mitandao ya
kijamii inatoa burudani na mizaha, kama vile video za komedi,
picha, na maudhui ya kuvutia. Inawezesha watu kujenga na
kushiriki maudhui yao ya ubunifu, kama vile michoro, uandishi, na
muziki. Mitandao hii pia inachangia katika kuunda utamaduni wa
dijitali ambapo watu wanaweza kushiriki katika shughuli za kisanii
na burudani.

Madhara yatokanayo na mitandao ya kijamii

1. Kupoteza umakini
Mitandao imefanya watu kupoteza umakini mara nyingi kwa sasa mda
mwingi umekua ukitumika kujadili mambo katika familia zetu kwa
sababu tunahitaji tumia mda Zaidi kusisitiza jambo kwa sababu mtu
anasikiliza huku akiwa facebook au watsap na Instagram.

2. Kuharibu mahusiano
Mitandao imeharibu ndoa mbalimbali katika maisha watu wamekua
watiifu kujibu post toka kwenye mitandao kuliko kuhudumia familia zao
au kuwajibu watu wao wa karibu vizuri lakini mtu yupo radhi atumie
mda mrefu kufikiri namna ya kujibu katika mtandao kuliko ajibu vipi kw
amtu wa karibu.

8
3. Kupoteza mda na hasara katika kazi na biashara
Kupoteza mda mwingi watu wamekua wakitumia mda mwingi katika
mitandao ya kijamii kuliko mda unaotumika katika kutenda kazi zao
hivyo kupoteza na kuleta hasara katika mashirika mbalimbali na
biashara zao mfano mtu anauliza bei ya bidhaa mhudiaji anakujibu
macho yakiwa whatsap au instagram bila kumuangalia mteja hivyo
mteja huweza kuamua kwenda anakoona anathaminiwa.na pia mda
mwingi mtu anatumia Zaidi ya masaa matatu akiangalia kinachoendelea
katika mitandao ya jamii na mda mwingine katika kazi watu wamekua
watumwa kwamba lazima ajibu awe active katika mitandao ya kijamii.

4. Chanzo cha migogoro na mporomoko wa maadili


Mitandao ya kijamii imekua chanzo cha migogoro katika jamii zetu
mfano watu wamekua wakizusha mambo katika jamii yasiyo na uhalisia
hivyo kufarakanisha watu mfano mtu anataka kuuza taarifa zake
anatumia mitandao ya kijamii kuandika mambo yake ambayo mwisho
wake watu kufarakana.Kuharibika kwa maadili mitandao ya kijamii
imekua sababu kubwa ya kupoteza maadili watu wamekua wakiweka
picha zao za utupu ili kupata umaarufu bila ya kujali watu wanatazama
picha hizo mfano Tanzania imekua changamoto mfano wasanii
wamekua wakiingia na kutekwa na mitandao ya kijamii kwa asilimia
kubwa na kuona kua ni sawa ila cha msingi tunapaswa tukumbuke
tamaduni zetu lakini tusisahau mambo tuyafanyao yana madhara katika
vipindi vya mbele ndio maana kuna baadhi ya watu wameamua kufuta
vitu walivyokua wakiweka katika mitandao hiyo ya kijamii kwa sababu
leo yao inakinzana na mambo walokua wakiyapost bila kujua madhara
yake.

9
5. Upotoshaji
Upotoshaji wa kijamii mfano kumekua na kesi katika nchi mfano
marekani kwamba uchaguzi uliathiriwa na mitandao ya kijamii ambayo
ilikua ikifanya kampeni zisizotakiwa fanyika hivyo kusababisha watu
kupiga kura kwa watu labda walitakiwa wasipigiwe kura mpaka ikafikia
kiongozi wa facebook kwenda kushtakiwa hivyo kuna upotoshaji wa
namna nyingi katika mitandao ya kijamii.taarifa za uongo uzushi
nakuharibiana wadhifu na mambo mengine ya kuharibu wadhifu wa
mtu.

6. Uongo
Mitandao ya kijamii imekua njia ya watu kujificha na kudanganya
kupotosha watu ukiangalia mitandao ya kijamii watu wamekua
wakitumia picha a watu wengine au vitu vya watu wengine mfano
magari nyumba au mavazi kumbe wameazima na hivyo kuwapotosha
vijana kuwafikirisha wanafanya mambo Fulani au kuwavutia watu
kufanya baadhi ya mambo kana kwamba mafanikio yake ni rahisi
kumbe si kitu cha kweli kwamba ukweli kupata vitu hivyo ya pasa mtu
kufanya kazi kwa bidii kujifunza sana kujua uvumilivu wa hali ya juu
kufikia katika viwango hivyo lakini watu wamekua wakipata marafiki
kwa kuangalia sura ambazo mda mwingine sio za kwao hivyo kuleta
matatizo pale wanapokuja kuonana kutokana yaliyoonekana katika
mitandao na uhalisia havifanani na baadhi ya watu wamewahi kupata
matatizo ya kukutana na watu wa ajabu tokana na uongo uliomo katika
mitandao ya kijamii.

7. Kupoteza taarifa muhimu

10
Ili kujisajili katika mitandao ya kijamii imekua ikidai baadhi ya taarifa
ambazo imekua ikiziainisha hivyo watu wengine wasio wema kuweza
kuzitumia vibaya.hivyo ni vyema kua makini wakati wa kujisajili katika
mitandao ya kijamii ujue kwa nini unajisajili na ujue nini madhara au
faida ya tarifa unazojaza hiyo imetokea kwa watu mbalimbali hivyo
twapaswa kua makini katika hilo na kuifahamu vizuri mitandao hiyo.

8. Kusababisha watu kutapeliwa.


Kupitia mitandao ya kijamii, kuna watu wasio waungwana wanaoitumia
vibaya kiasi cha kuwatapeli wenzao. Mara kadhaa, kupitia vyombo vya
habari; magazeti, redio na runinga, tumesikia watu wakitapeliwa kwa
njia ya mitandao ya kijamii hususani Email.

9. Baadhi ya mitandao ya kijamii imechukuliwa katika sehemu


vituo vya kuhamasisha biashara za ngono.
Si ajabu tena kuona baadhi ya wanawake wakijiuza kupitia Instagram,
Facebook na WhatsApp. Kwa bahati mbaya, baadhi ya watumiaji wa
mitandao hii wameshindwa kutambua namna wanavyoshawishiwa
kujiingiza katika biashara hizo.

10. Kuharibu mahusiano ya baadhi ya watu.


Wapo wanajamii ambao kila kukicha wanaugulia maumivu baada ya
wenzi wao kujiingiza kwenye mahusiano na watu wanaofahamiana nao
pengine walisoma nao, walikuwa nao katika maeneo ya kazi na huenda
pia walipotezana muda lakini waliwahi kuwa wapenzi. Hali hii

11
imepelekea vilio kila kukicha kwenye baadhi ya familia. Chanzo cha
huo uozo kikiwa ni mitandao ya kijamii.

11. Kudhalilishana kupitia mitandao.


Ni wazi kuwa mitandao inahusisha watu wengi kama nilivyojaribu
kukubainishia takwimu japo kwa uchache. Wapo baadhi ya watu ambao
ama hukosana na wenzao au hupenda tu kusasisha picha za wenzao
kupitia mitandao ya kijamii. Huenda ni kweli kupitia picha
zinazosasishwa, watendaji wa mambo hayo wametenda. Lakini cha
kushangaza badala ya kuelekezana kwa namna nyingine, watumaji wa
picha wamejikuta wakidhalilisha wenzao kupitia mitandao hiyo.

12. Kupoteza muda wa kufanya masuala mengine.


Kwa kuwa mitandao hii ya kijamii imeshika kasi sana, wapo baadhi ya
watu wanojikuta wanatumia muda mwingi katika mitandao hii ya
kijamii. Katika utafiti mmoja uliofanywa nchini Tanzania, unaonesha
watumiaji wa mitandao ya kijamii hutumia kati ya dakika thelathini hadi
masaa matatu kwa siku [huo ukiwa ni wastani wa muda kwa watumiaji
wote]. Kumbuka, wapo wanaotumia zaidi ya masaa matano kwa siku.
Swali: shughuli nyingine zinaendaje ikiwa mtumiaji ana muda mwingi
kiasi hicho?

13. Sita, kuibua hisia kali na mbaya kwa baadhi ya watu.


Chukulia mfano wa ajali ya tukio lile la Lucky Vincent iliyotokea Mei 6,
2017. Watu wengi walituma na kusasisha picha za ajali ile. Unadhani
watu wangapi wana mioyo ya kuvumilia? Je, umewahi kudhani kabla

12
juu ya wale wenye mioyo myepesi zaidi na kupaniki kwa haraka? Baada
ya tukio lile, wangapi katika familia za wafiwa wameendelea
kuweweseka kutoka na tukio lenyewe? Nadhani, tufike mahala tuwe
makini na namna ya kutumiana ujumbe, picha na kadhalika. Si vema
sana kwa matukio ya kuogofya kuyasasisha kupitia mitandao ya kijamii.
Ni kweli tunahabarishana lakini tuangalie namna. Watu wengine
waliendelea kusasisha picha hata baada ya watoto wale kuzikwa. Hii
ilikuwa na maana gani? Je, ni kuamsha upya hisia za wafiwa kila
watizamapo picha hizo?

14. Mitandao ya kijamii kwa namna nyingine imechangia


watumiaji wake kuharibu lugha adhimu ya Kiswahili.
Unaweza usilione hili kwa macho mawili lakini ukilitazama kwa jicho
la tatu, watumiaji wengi wa mitandao ya kijamii aina ya Facebook
wanaharibu Matumizi sahihi ya lugha ya Kiswahili. Kumekuwa na
vifupisho vingi, changanya msimbo [code mixing], famchezo,
famasihara na kadhalika. Yote haya hayana maana kwa wajifunzaji
lugha na wataalam wa lugha pia.

15. Sehemu ya kuzushia mambo.


Sifa na hadhi ya mitandao ya kijamii imeendelea kushuka kwa kuwa
baadhi ya watumiaji wabaya wa mitandao hiyo wametumia vibaya fursa
kwa kuzusha vitu visivyokuwepo. Matokeo ya uzushi huo ni kushawishi
watumiaji wa mitandao kuamini kwa haraka vitu vinavyozushwa. Kwa
mfano; mara kadhaa kupitia Facebook na Whatsap, tumeshuhudia watu
maarufu kutoka ughaibuni na kwingineko wakizushiwa vifo na wabaya

13
wao. Bila kutambua athari za uzushi, wazushi hao wamejipatia
umaarufu.

Kwa jicho la kisaikolojia, madhara ya mitandao ya kijamii yako


kwa namna hii:

 Kusababisha baadhi ya watu kupoteza maisha yao. Kuna


baadhi ya watu wanapogundua kuwa wamedhalilishwa huchukua
huwaza sana na matokeo ya sonona ni pamoja na kuchukua hatua
kama kujiua.

 Kujifunza mambo mabaya kama ngono. Kadri unavyoona kitu


fulani ndivyo akili yako inavyoshawishika kulifanyia kazi katika
utendaji. Chukulia mfano, kila kukicha wewe ni mtu wa kutazama
video au clip za ngono kupitia Youtube, matokeo ya utazamaji huo
yataathiriwa kiakili na hatimaye hisia zako zitapelekea kutenda
kile ukionacho.

 Kujitenga na watu. Unapotumia muda mwingi katika mitandao


ya kijamii, tambua ya kuwa unafika wakati hali ya kujitenga
hutokea ili ufurahie ulimwengu wa teknolojia. Hali huathiri
maendeleo ya familia, kazi na mahusiano miongoni mwa
wanajamii kwa ujumla. Mtu anayechati sana hapendi kuwa karibu
na watu wengine! Hebu thibitisha hii leo mahala ulipo kama ni
kwenye daladala, nje ya darasa pamoja na nyumbani. Angalia jinsi
mtu anavyohangaika kwenye simu peke yake.

14
 Kupungua uwezo wa kutafakari. Akili ya mwanadamu ipo kwa
namna ya ajabu sana. Kuna muda, akili hutafakari yale yote
yaliyoonwa, hisiwa, guswa, onjwa na kadhalika. Hata wakati
umelala, michakato ya akili huendelea haisimami. Inapotokea
unatumia sana mitandao ya kijamii, unapunguza uwezo wa
kutafakari na hali hii pia inaathiri utendaji kazi wako. Angalia jinsi
vijana wa shule wanatazama masuala yasiyoendana na vile
wanavyosoma.

Ripoti ya BBC News ya mwaka 2013 inasema asilimia 60 ya watumiaji


wa Facebook, moja ya mitandao ya kijamii ni vijana na wanafunzi
[wahanga wa mitandao ya kijamii]. Kwa wanafunzi wanaofanya vema
katika mitihani kitaifa, hujua namna njema kila wanapotumia mitandao
ya kijamii kwa kuwa wanatambua fika mitandao hiyo inaathiri uwezo
wao kiakili.

Mwisho, pale tunapoona madhara ya mitandao inatulazimu tufikiri


vinginevyo. Kuna mambo makubwa matatu nayaita vigezogeu kitaalam
variables. Panapo matumizi ya mitandao ya kijamii [kigezogeu
kinachojitegemea] lazima pia pawe na mchakato [sheria mf: Sheria ya
Makosa ya Mitandao na kadhalika, Vyombo vya Usalama, Elimu juu ya
Matumizi Sahihi ya Mitandao ya Kijamii inayopaswa kutolewa na
familia, wanajamii pamoja na serikali inayoruhusu mitandao itumike]
mwisho ni kigezogeu-maudhui au kigezogeu tegemewa [yale
yaonekanayo, yaandikwayo]. Kigezogeu cha tatu ni matokeo ya
15
vigezogeu vilivyotangulia kwa namna ya kuwa; kigezogeu cha kwanza
na cha pili vikishirikiana vema, madhara (athari) katika kigezogeu cha
tatu yatapungua.

16
17

You might also like