МЕХАНИКА НА

ФЛУИДИ

Предметен наставник: Вон. Проф. Д-р ВИОЛЕТА ЃЕШОВСКА

Предметен наставник: Вон. Проф. Д-р ВИОЛЕТА ЃЕШОВСКА

МЕХАНИКА НА ФЛУИДИ

I ГЛАВА VI ГЛАВА
Физички карактеристики на флуидите Мерење на флуидните текови
II ГЛАВА VII ГЛАВА
Мирување на флуидите Стационарно течење во системи под притисок
III ГЛАВА VIII ГЛАВА
Кинематика на флуидите Стационарно течење во отворени текови
IV ГЛАВА предавања
Динамика на флуидите IX ГЛАВА
V ГЛАВА Хидрауличка сличност
2
Режим на течење и отпори
 МЕХАНИКА НА ФЛУИДИ
Професор: Д-р Виолета Ѓешовска
Соработници: Бојан Илиоски,
Александар Божинов,
Валерија Станоевска,
Литература: Поповска Цветанка,(2016),
Механика на флуиди,
Градежен факултет-Скопје

www.gf.ukim.edu.mk/khhuv предмети:механика на флуиди

3
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

1
Присуството на наставата е
статутарна обврска МЕХАНИКА НА
истата директно не се оценува ФЛУИДИ
4
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

2
Во рамки на часовите за вежби се
изработуваат 5 задачи МЕХАНИКА НА
секоја задача се оценува со 2 поени (5x2=10)
во завршната оцена учествуваат со 10% ФЛУИДИ
5
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

3
Во тек на семестарот се предвидени
3 колоквиуми (задачи+теорија) МЕХАНИКА НА
секоја колоквиум се оценува со 30 поени
(15x2=30), вкупно: 30x3=90 поени ФЛУИДИ
во завршната оцена учествуваат со 90%
6
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

4
За потпис потребно е да се
предадат навремено сите задачи МЕХАНИКА НА
секоја задача мора да биде позитивно
оценета (2 поени)
ФЛУИДИ
7
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

5
За положување на испитот потребно
е 50% од поените од колоквиумите, МЕХАНИКА НА
односно 55 поени (10+3x15) ФЛУИДИ
секој колоквиум мора да биде положен
мин.50% од секој колоквиум 8
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ

6
Ако не ги полжи колоквиумите, може
да полага на испит (писмен, усен) МЕХАНИКА НА
со мин.50% од писмен испит
се полага усен испит ФЛУИДИ
9
 НАЧИН НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА НАСТАВАТА И
НАЧИН НА ОЦЕНУВАЊЕ
Активност Учество
Задачи од вежби 10%
A Колоквиуми 90%
Писмен испит 50%
B Завршен (усен) испит 50%

оцена 6 (шест) 7 (седум) 8 (осум) 9 (девет) 10 (десет)

Собрани поени 55÷65 66÷75 76÷85 86÷93 94÷100

Конечната оцена се формира на два начина:

A – полагање колоквиуми
Б –полагање писмениот испит и усен испит МЕХАНИКА НА
ФЛУИДИ
10
 Дата Предавања Вежби
17.02.2020 Воведен час ДИНАМИЧКИ ПЛАН
објаснување-1 задача,
24.02.2020 I ГЛАВА
работа на час НА ПРЕДАВАЊА И
Физички карактеристики на
02.03.2020 флуидите
објаснување-2 задача
Предавање на 1 задача
ВЕЖБИ
II ГЛАВА
објаснување-2 задача,
09.03.2020 Мирување на флуидите
работа на час
III ГЛАВА
Предавање на 2 задача
16.03.2020 Кинематика на флуидите
Подготовка за колоквиум
23.03.2020 Колоквиум 1
30.03.2020 IV ГЛАВА Објаснување на 3 задача
Динамика на флуидите
Работа на час - 3 задача
06.04.2020 V ГЛАВА
Режим на течење и отпори
13.04.2020 Објаснување на 4 задача
VI ГЛАВА
Мерење на флуидните текови Работа на час-4 задача
27.04.2020 VII ГЛАВА Предавање на 4 задача
Стационарно течење во системи Подготовка за колоквиум
под притисок
04.05.2020 Колоквиум 2 МЕХАНИКА НА
VIII ГЛАВА Објаснување-5 задача
11.05.2020
Стационарно течење во отворени ФЛУИДИ
текови предавања Предавање на 5 задача
18.05.2020 IX ГЛАВА Подготовка за колоквиум
Хидрауличка сличност
11
по договор
Колоквиум 3
Д-р Виолета Ѓешовска

ФИЗИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ
НА ФЛУИДИТЕ

Материјата се појавува во две состојби:

▰ Цврста состојба

▰ Флуидна (течна и гасовита) состојба

МЕХАНИКА НА
12
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СЛОБОДА НА ДВИЖЕЊЕ НА МОЛЕКУЛИТЕ

ГАСОВИ
Најголема слобода на движење на молекулите

ФЛУИДИ
Помала слобода на движење на молекулите

ЦВРСТИ МАТЕРИИ
МЕХАНИКА НА Многу мала слобода на движење на молекулите
13
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска МЕЃУМОЛЕКУЛАРНИ КОХЕЗИОНИ СИЛИ
Компактност и
ЦВРСТИ МАТЕРИИ крутост на
формата
Големи меѓумолекуларни кохезиони сили

Слободно
ФЛУИДИ движење
Определен
Помали меѓумолекуларни кохезиони сили волумен

Го исполнуваат
ГАСОВИ просторот
МЕХАНИКА НА Многу мали меѓумолекуларни кохезиони сили
14
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ОСНОВНИ МЕРНИ ЕДИНИЦИ
ФЛУИДИ
Меѓународни систем на мерки (International Unit Sistem-SI)
ОСНОВНИ:

Маса Должина Време

Ознака: М Ознака: L Ознака: T

мерна мерна мерна
единица: [kg] единица: [m] единица: [s]
15
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ОСНОВНИ МЕРНИ ЕДИНИЦИ
ФЛУИДИ
Меѓународни систем на мерки (International Unit Sistem-SI)
ИЗВЕДЕНИ:
притисок
сила работа снага
Ознака: p
Ознака: F Ознака: A Ознака: N
мерна
мерна мерна мерна единица: [Pa]
единица: [N] единица: [J] единица: [W] [Pa=N/m2=kg/ms2]
[N=kgm/s2] [J=Nm=kgm2/s2] [W=Nm/s=kgm2/s3] 16
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ОСНОВНИ МЕРНИ ЕДИНИЦИ
ФЛУИДИ
Меѓународни систем на мерки (International Unit Sistem-SI)
ИЗВЕДЕНИ:
Дефиниција: Силата е производ од маса и забрзување
сила
Nuwton: F=Ма

маса м [kg] забрзување а [m/s2] СИЛА [N=kgm/s2]

17
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ГУСТИНА
ФЛУИДИ
Содржина на маса од некоја материја во единица волумен

густина течности гасови

Ознака: r r=m/V r=p/RT

мерна m-маса [kg] p-Притисок [Pa][s]
единица:[kg/m3] V-волумен [m3] R-Гасова константа [J/kgK]
T-Температура [K=273+oC]
18
Д-р Виолета Ѓешовска Густината се намалува со МЕХАНИКА
зголемување на температурата НА
ФЛУИДИ
r=1000 [kg/m3]

Промена на густината
на водата со промена
4[oC] на температурата
19
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
РЕЛАТИВНА ГУСТИНА
ФЛУИДИ
Однос на содржината на две различни маси во еднаков волумен

вода
течности 4 [oC] r=1000 [kg/m3]

водород
гасови 0 [oC], p=105Pa

Релативна густина на вода: rжива/rвода=1000/1000=1,0

Релативна густина на жива: rжива/rвода=13570/1000=13,57
Релативна густина на масло: rмасло/rвода=750/1000=0,75
20
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
СПЕЦИФИЧНА ТЕЖИНА
ФЛУИДИ
Содржина на тежината изразена како сила во единица волумен

g=Fg/V=Mg/V=rVg/V=rg

Мерна единица: [kg/m3][m/s2]=[kgm/m3/s]=[N/m3]

За вода: g=1000.9.81=9810 [N/m3]

21
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
СТИСЛИВОСТ, ЕЛАСТИЧНОСТ
ФЛУИДИ
Флуидите под дејство на силите од притисок го менуваат волуменот
Односно, се однесуваат стисливо или еластично
dp
p K  Модул на стисливост
F dV V1
(dp)-елементарна промена на притисокот
(d/1)-релативна промена на волуменот
M  r  const
dp
dM  rd  dr
V1 dp
K
V
dV/V1 dr r
V/V1

Стисливи флуиди-гасовите 22
Нестисливи флуиди-течностите
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
СТИСЛИВОСТ, ЕЛАСТИЧНОСТ
ФЛУИДИ
Стисливи флуиди-гасовите Течностите се третираат како стисливи само во
Нестисливи флуиди-течностите исклучителни случаи
Пр.при проучување на хидраулички удар

брзина на пренесување на звукот низ хомогени средини (СОНИЧНА БРЗИНА)

Стисливоста се занемарува во случаи кога брзината на
пренесување на звукот е голема, а струјниот простор мал

a=335 m/s пренесување на звукот низ воздух Ако гасот се движи со брзина помала од
a=1440 m/s пренесување на звукот низ вода брзина на звукот, стисливоста се занемарува
и гасот се проучува како да е течност
Ma=V/a-МАЧОВ БРОЈ Ma<1-Движењето е СУБСОНИЧНО
Ma>1 -Движењето е СУПЕРСОНИЧНО 23
M =0, M <0,3-СТИСЛИВОСТА МОЖЕ ДА СЕ ЗАНЕМАРИ
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ВИСКОЗИТЕТ
ФЛУИДИ
Флуидните честички лепејќи се за цврстите површини ја губат брзината
du 
 
dy du dy
()-напрегањето [Pa]
(F)-силата, (A)-површината, (=F/A),
() е апсолутна/динамичка вискозно
[N/m2]/[m/s]/[m]=[Pas]
(poise=10-1Pas)
 ()- кинематската вискозност

r [Pas]/[kg/m3]= [m2/s]
(stokes=10-4 m2/s) 24
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ВИСКОЗИТЕТ
ФЛУИДИ
(=const)-ЊУТНОВИ флуиди
(const) се НЕ-ЊУТНОВИ
Совршен цврста материја

и тогаш напрегањата
се определуваат:
n1
 
n
 du  du
  k    k 
 dy   dy 
(k) е коефициент на пропорционалност,
(n) е експонент
(n>1) за флуиди со големо внатрешно
триење,
Совршен флуид =0
(n<1) за флуиди со
мало внатрешно триење
25
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ПОВРШИНСКИ НАПОН
ФЛУИДИ
Површински напон: s [N/m2]
sdy R1
sdy
 pi  po dxdy  2sdy sin x  2sdx sin y
sdx
(sinx =dx/2R1)  1 1
R2 (siny=dy/2R2)
 pi  po   s   
dy po pi  R1 R 2 

sdx (R1=R2=R),
dx (sin=r/R), 2s sin 
(pi=0) y
(po= rgy). rgr
26
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ПОВРШИНСКИ НАПОН ФЛУИДИ
R

p
r
po sin  
R
r y

2s 2s sin  4s sin 
y  
rgR rgr rgd

27
Д-р Виолета Ѓешовска МЕХАНИКА
НА
ПОВРШИНСКИ НАПОН ФЛУИДИ

стаклена стаклена
површина површина

0

130

атхезија < кохезија

вода жива

28
атхезија > кохезија
Д-р Виолета Ѓешовска

МИРУВАЊЕ НА ФЛУИДИТЕ
ПРИТИСОК

Делот од Механика на флуиди кој ги изучува состојбите на мирување

се нарекува СТАТИКА или ХИДРОСТАТИКА НА ФЛУИДИТЕ

Хидростатиката е состојба на флуидите без:

o релативно движење на флуидните честички,
o брзина и градиент на брзината,
o тангенцијални напрегања.
Во состојба на мирување ВИСКОЗИТЕТОТ нема никакво влијание

МЕХАНИКА НА
29
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СИЛИ КОИ ДЕЛУВААТ НА ФЛУИДИТЕ

ВОЛУМЕНСКИ
СИЛИ ОД ТЕЖИНАТА

ПОВРШИНСКИ
СИЛИ ОД ПРИТИСОК

ИНЕРЦИЈАЛНИ
СИЛИ КОИ СЕ РЕЗУЛТАТ НА
МЕХАНИКА НА ДВИЖЕЊЕТО НА ФЛУИДИТЕ 30
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СИЛИ КОИ ДЕЛУВААТ НА ФЛУИДИТЕ

ВОЛУМЕНСКИ
СИЛИ ОД ТЕЖИНАТА
Согласно Newton-овиот закон, силата од тежина се определува како производ од
елементарна маса и забрзување од гравитација

dF  dM  g
dM  rd
dF  rd  g
МЕХАНИКА НА
31
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СИЛИ КОИ ДЕЛУВААТ НА ФЛУИДИТЕ

ПОВРШИНСКИ
СИЛИ ОД ПРИТИСОК
dA0
dN/dA нормално напрегање
A v dT/dA тангенцијално напрегање
dA II
Тангенцијалните напрегања во состојба на мирување
dN се во меѓусебна рамнотежа,
I нема лизгање на флуидните честички,
dP флуидот се однесува како идеален флуид

Нормалното напрегање во внатрешноста на флуидот

dT може да биде само ПРИТИСОКОТ

МЕХАНИКА НА
32
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СИЛИ КОИ ДЕЛУВААТ НА ФЛУИДИТЕ

ПОВРШИНСКИ
СИЛИ ОД ПРИТИСОК
ПРИТИСОКОТ е сила која делува на единица површина

p  dP / dA [Pa=N/m2]

ЕЛЕМЕНТАРНАТА СИЛА ОД ПРИТИСОКОТ се определува:

dP  p  dA [N]

МЕХАНИКА НА
33
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска СИЛИ КОИ ДЕЛУВААТ НА ФЛУИДИТЕ

ПОВРШИНСКИ
СИЛИ ОД ПРИТИСОК
ПОВРШИНСКИТЕ СИЛИ=СИЛИ ОД ПРИТИСОК
Во флуидот постои притисок и во состојба на мирување и во
состојба на движење
Основни својства на притисокот во состојба на мирување
(СТАТИЧКИ ПРИТИСОК):

o Секојпат е нормален на површината,

o Има иста вредност во една точка без разлика каква е површината
МЕХАНИКА НА
34
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска ПРИТИСОК / СИЛА ОД ПРИТИСОК
ПРИТИСОКОТ е сила која делува на единица површина
ПОВРШИНСКИ
p  P/ A [Pa=N/m2]
СИЛА ОД ПРИТИСОКОТ се определува:

P  p A [N]
Во Меѓународниот систем на мерки како единица за притисок се користи:
1bar=100 000 Pa=105 Pa
1mbar=100 Pa=102 Pa
Атмосферскиот притисок на морската површина=Нормален атмосферски притисок

pat=po=101 325 Pa=101 kPa

МЕХАНИКА НА
ФЛУИДИ pat=po=760 mmHg=10.3 mH2O 35
Д-р Виолета Ѓешовска
ИНТЕГРИРАЊЕ НА ОСНОВНИ РАВЕНКИ

1
Xdx  Ydy  Zdz  dp p1 p2
r rg rg

(X=0), (Y=0) i (Z= g)  p 

  z   const
dp  rgdz  rg 
1
p2 z2 h
 dp  rg  dz
z1
+z
2
p z z2
1 1

   rgh
hor i zont al na r amni na

p  p  rg z  z p1 p p  po  rgh
2 1 1 2
 z1  2  z2  const
rg rg

МЕХАНИКА НА 36
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска
МЕРЕЊЕ НА ПРИТИСОКОТ

Притисокот се мери со манометри

Манометрите може да бидат: a) b)

• Мехнички
• Течносни

membr ana
cev~e

anaer oi den
ci l i nder

МЕХАНИКА НА 37
ФЛУИДИ
Д-р Виолета Ѓешовска
МЕРЕЊЕ НА ПРИТИСОКОТ

p1  pA  rg  a p1  pA  r1g  a
p1=p2 p1=p2
p2  pat  r1g  h p2  p B  r2g  b  r3g  h
pA  pat  r1g  h  rg  a pA  pB  r2g  b  r3g  h  r1g  a

МЕХАНИКА НА 38
ФЛУИДИ