You are on page 1of 46

ООУ ” БРАЌА МИЛАДИНОВЦИ’’ - СТРУГА

Долгорочно планирање на наставниот матерјал Природни науки за VI одд.

Природни науки - 2 часа неделно - 72 годишно

ПРВО ПОЛУГОДИЕ ( П 1 ) ВТОРО ПОЛУГОДИЕ ( П 2 )


ТЕМИ ТЕМИ
1АТема: 6.1Повратни и неповратни 2А Тема: 6.4 Грижа за животната
промени средина
1Б Тема: 6.2 Органи и системи во 2Б Тема: 6. 5 Растење
телото на човекот
1В Тема: 6.3 Спроводници и 2В Тема: 6.6 Синџири на исхрана
изолатори
2Г Тема: 6.7 Сили и движење

Наставник: Славица Тасеска


СРЕДНО РОЧНО ПЛАНИРАЊЕ НА НАСТАВНИОТ МАТЕРЈАЛ ПО ПРИРОДНИ НАУКИ ЗА VI - ОДД.

ПРИРОДНИ НАУКИ - VI ОДДДЕЛЕНИЕ 2015/2016 ГОД.


ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА
ПРВО ПОЛУГОДИЕ - П1 БРОЈ НА ЧАСОВИ
ТЕМА:
Тема: 6.1 Повратни и неповратни промени 10 обработка повторување Септември - октомври
8 2
Тема: 6.2 Органски системи во телото на 1 10 2 Октомври - ноември
човекот 2

Тема: 6.3 Спроводници и изолатори 10 7 3 Ноември - декември

вкупно 3 25 7 Септември - декември


2
VI - ОДД. I - полугодие
Тема: Повратни и неповратни промени 10 часа - хемија 2014/2015 год.

Ред.бр. Наставна единица месец недел Час Час од


а од вкупна
тема настава

1. Запознавање со повратни и неповратни промени IX 1 1 1

2. Одделување на цврсти материи IX 1 2 2

3. Одделување на цврсти материи од течности IX 2 3 3

4. Раствори и смеси IX 2 4 4

5. Повторување за одделување IX 3 5 5

6. Горење IX 3 6 6

7. Невидливо пишување IX 4 7 7

8. Готвење IX 4 8 8

9. Разлики помеѓу сурова и готова храна X 1 9 9

10. Повторување за повратни и неповратни промени X 1 10 10


VI - ОДД. I - полугодие
Тема: ОРГАНСКИ СИСТЕМИ ВО ТЕЛОТО НА 12 часа - биологија 2014/2015 год.
ЧОВЕКОТ

Ред.бр. Наставна единица месец недела Час Час од


од вкупна
тема настава

1. Органи во телото X 2 1 11

2. Дигестија, апсорпција и екскреција X 2 2 12

3. Екскреторен систем X 3 3 13

4. Нервен систем - мозок X 3 4 14

5. Нервен систем X 4 5 15

6. Повторување за дигестивен, екскреторен и нервен систем X 4 6 16

7. Вдишување и издишување XI 1 7 17

8. Циркулаторен систем XI 1 8 18

9. Репродуктивен систем XI 2 9 19
10. Постанете експерт XI 2 10 20

11. Презентации на експертот XI 3 11 21

12. Повторување за органите и системите кај човекот XI 3 12 22

VI - ОДД. I - полугодие
Тема: СПРОВОДНИЦИ И ИЗОЛАТОРИ 10 часа - физика 2014/2015 год.

Ред.бр. Наставна единица месец недела Час Час од


од вкупна
тема настава

1. Повторување за струјни кола XI 4 1 23

2. Примена на спроводници и изолатори XI 4 2 24

3. Промени во струјните кола фер тестирање 1 XII 1 3 25

4. Промени во струјните кола фер тестирање 2 XII 1 4 26

5. Промени во струјните кола фер тестирање 3 XII 2 5 27

6. Промени во струјните кола фер тестирање 4 XII 2 6 28

7. Повторување за спроводници, изолатори и фер тестирање XII 3 7 29


8. Шеми на струјни кола 1 XII 4 8 30

9. Шеми на струјни кола 2 XII 4 9 31

10. Повторување за шеми на струјни кола, спроводници и XII 5 10 32


изолатори
ПРИРОДНИ НАУКИ - VI ОДДДЕЛЕНИЕ 2015/2016 ГОД.

ВТОРО ПОЛУГОДИЕ - П2 БРОЈ НА ЧАСОВИ ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА


ТЕМА:
обработк повторување
Тема:6.4 Грижа за животната средина 12 а Јануар - февруар
10 2
Тема. 6.5 Растење 6 5 1 Февруар - март
Тема: 6.6 Синџири на исхрана 8 6 2 Март - април
Тема: 6.7 Сили и движење 14 11 3 Април – мај - јуни
Вкупно: 40 32 8 Јануар - Јуни

ООУ ” БРАЌА МИЛАДИНОВЦИ - СТРУГА


Тема: 1А 6.1 Повратни и неповратни промени
Оваа тема се надоврзува на она што претходно го учевме во темите1.2 . Од што е направено? 2.3 Промени на
матерјалите , 3.2 Матерјали, 4.2 Цврсти материи, течности и гасови и 5.1 Испарување и кондензација во кои учениците учеа
за топењето, замрзнувањето, испарувањеторастворањето и кондензирањето.

Сега учениците ќе дознаат како да ги класифицираат промените како повратни или неповратни.

Ќе учат за растварањето и подготвувањето раствори. Ќе го повторат она што го учеле за растворливи и нерастворливи
цврсти материи и ќе научат како да одвојат различни состојки од смесата со филтрирање и/ или испарување.

Ќе се запознаат со процесот на горење како неповратна промена.

Научното истражување се фокусира на:

 Дискутирање како да се преточат идеите во форма која може да се провери


 Правење претпоставки користејќи научно знаење и разбирање.
 Избирање кои докази да се соберат за да се истражува некое прашање , осигурувајќи се дека доказот е
доволен.
 Правење мноштво релевантни набљудувања и мерења, притоа правилно користејќи едноставен прибор.
 Користење, табели, графици, со столпчиња и линиски графици за преставување резултати.
 Правење споредби.
 Користење на резултатите за извлекување заклучоци и правење понатамошни претпоставки.

ХЕМИЈА : ПРОМЕНИ НА МАТЕРИЈАТА

• Прави разлика помеѓу повратни и неповратни промени. • Истражува како цврстите материи може да се измешаат и како е често
можно да се одделат повторно од смесата. • Набљудува, опишува, забележува и почнува да ги објаснува промените што се случуваат
кога некои цврсти материи се додаваат во вода. • Истражува како, во случаите кога цврстите материи не се раствораат или не реагираат
со водата, може да бидат одделени од неа со филтрирање, што е слично на сеење. • Истражува како некои цврсти материи се
раствораат во вода и формираат раствори и иако цврстата материја потоа не може да се види, таа е се уште присутна.

Научно истражување
Цели на учењето Препорачливи зборови ( поими ) за оваа
тема
Идеи и докази
Разгледува како научниците комбинираат Повратно Реагира
докази од набљудувањето и мерењето со Неповратно Филтрира
креативно размислување за да предложат промена Филтрирање
нови идеи и објаснувања за феноменот. Цврста материја Сито
Собира докази податоци за да провери Мешавина/смеса Пламен
идеи, вклучувајќи и претпоставки. Одделува Чад
Планира истражувачка работа Вода Токсичен гас
Дискутира како да ги преточи идеите во Растворливо Производи
форма која можат да се провери. Нерастворливо Киселина/киселински
Прави претпоставки користејќи научно Раствор Алкални/алкално
знаење и разбирање. Раствара Индикатор
Избира кои докази да ги собере за да Испарува Топлина
истражува прашање, осигурувајчи се дека Кондензира Температура
доказот е доволен. Замрзнува Готви
Идентификува фактори што се релевантни Се топи Топи
за одредена систуација. Гори
Избира кој/а прибор/опрема да го/ ја
користи.
Ноѓа и претставува докази
Прави мноштво релевантни набљудувања
и мерења и притоа правилно користејќи
едноставен прибор. Научно Опрема
Одлучува кога е потребно да ги провери истражување Прибор
набљудувањата и мерењата преку Разликува Споредува
повторување за да даде поверодостојни Истражува Проценува
податоци . Набљудува заклучува
Користи табели, графици со столпчиња и Опишува
линиски графици за да претстави Запишува
резултати. Објаснува
Разгледува докази и пристапи предвидува
Прави споредувања
Вреднува повторени резултати.
Идентификува шаблони во резултати и резултати кои нвки е се појавуваат како
соодветни со шабланот. Користи резултати за да извлече заклучоци и да направи
понатамошни претпоставки.
Предлага и вреднува објаснувања за претпоставки користејќи научно знаење и
разбирање и јасно разговарајќи за она што со другите.
Кажува дали и како доказот ја подржува секоја направена претпоставка.
Цел на учењето
Предложени активности ресурси терминологија
(по избор)
Недела 1

Недела 1 Прави Час 1 •Запознавање на Примери за повратни и испарува кондензира замрзнува топи гори
разлика помеѓу неповратни промени Вир од раствора мешавина/смеса повратно
повратни и неповратни вода и сонце Пареа од чајник неповратно разликува
повратни и
неповратни промени
промени Потсетете ги на прозорец Свеќа што гори
учениците на претходно Некој става шеќер во шолја
наученото за промена на чај Логорски оган Ред
материјалите, испарување и чоколада и сонце Замрзнато
промена на агрегатната езерце и лизгач на него
состојба. • Покажете некои Автомобил прекриен со слана
цртежи или слики од нешта што Лепче што се пече во тостер
се менуваат или, пак, Јајце што се пржи во тавче
демонстрирајте нешта што се Плажа и кофичка „Дете го сее
менуваат. Побарајте од песокот низ прстите за да ги
учениците да прибележат што се отстрани школките“. Белешка:
случува. За секој од цртежите, на часот за утврдување на
ученикот треба да се изјасни материјата, вратете им ги на
дали процесот е повратен или учениците цртежите со
неповратен. Споделете ги прибелешките и побарајте од
идеите и дискутирајте за нив. нив да ги прошират или да ги
• Заклучете дека некои процеси поправат нивните
се повратни, додека други не се. прибелешки. Тоа е ефективен
начин да се увиди нивниот
напредок по оваа тема.

Недела 1 Прави Час 2 Одделување Смеси од цврсти материи и цврста материја исеано одделува повратно
разлика помеѓу прашоци, вклучително и опрема прибор истражува набљудува
цврсти материи • Дадете некои што се растворливи (на споредува
повратни и им на учениците смеси од
неповратни пр. шеќер, сол) и некои што
промени. цврсти материи и побарајте од не се растворливи (на пр.
Истражува како нив да ги одделат цврстите ориз, песок, чакал, џамлии
цврстите материи материи едни од други, на пр. итн.). Опрема што може да се
може да се ориз и брашно, џамлии и сол, користи за одделување на
измешаат и како е чакал и песок итн. Барем една цврстите материи, на пр. сито,
често можно да се од смесите треба да биде тешка лажица, виљушка
одделат повторно за одделување на цврстите
од смесата. Избира материи со сито (на пр. песок и
кој/а сол). • Учениците поделени во
прибор/опрема да групи треба да се обидуваат да
го/ја користи ги одделат цврстите материи.
Испробуваат идеи и ги
споделуваат сознанијата со
останатите соученици. Кои
методи функционираат
најдобро кај одделни видови
смеси? • Побарајте од
учениците да предложат методи
што може да ги искористат за
одделување материи од други
смеси.
Недела 2

Недела 2 Прави Час 1 Песок Сол Вода Сито Опрема цврста материја вода исеано одделува испарува
за филтрирање, инки, филтрира филтрирање повратно предвидува
разлика помеѓу повратни Одделување филтерна хартија (на пр. опрема прибор истражува набљудува споредува
и неповратни промени. цврста материја филтри за кафе или дебела
Набљудува, опишува,
забележува и почнува да
од течност хартиена крпа)
ги објаснува промените • Потсетете ги
што се случуваат кога учениците на некоја
некои цврсти материи се смеса од која не
додаваат во вода. можеле да ги одвојат
Истражува како, во материите
случаите кога цврстите претходниот час (на
материи не се раствораат пр. песок и сол).
или не реагираат со Побарајте да дадат
водата, може да бидат идеја како да се
одделени од неа со одделат тие две
филтрирање, што е супстанции. Што ќе се
слично на сеење. Прави случи ако додадете
мноштво релевантни вода на смесата? Како
може да одвоите
набљудувања и мерења цврста материја од
притоа правилно течност? – пр. песок од
користејќи едноставен (солена) вода. •
прибор Воведете го терминот
„филтрирање“ и
покажете како се
користи инка и
филтерна хартија за да
се исфилтрира песокот
од водата. • Во
парови, учениците
сами го повторуваат
овој процес. Тие треб
да набљудуваат и да
опишат што се случува
кога ќе додадат вода Масло Суво грозје Ориз
во смесата од сол и Спојници за хартија
песок. • Прашајте ги Растително масло Маслиново
дали водата и песокот масло
се целосно одделени.
Доколку не се, кажете
како може да се
ослободите од
остатокот вода. Кој е
следниот процес што
треба да се случи?
• Учениците нека
направат цртеж со
помош на крукчиња со
различна големина
што ќе ги
претставуваат песокот
и солта. Тие може да
го искористат цртежот
за да објаснат што се
случува кога тие се
филтрираат. • Обидете
се да одделите други
цврсти материи од
вода, како на пример,
да одделите спојници
за хартија, суво грозје
или ориз од вода.
Предвидете ги
резултатите. •
Дискутирајте како
овие процеси може да
ви послужат во
секојдневниот живот.
• Додатна активност:
учениците може да
истражуваат дали
истото се случува со
други течности, како
на пример, масло.
Доколку имате време,
исто така, обидете се
со различни масла. •
Заклучете дека
поголеми цврсти
материи понекогаш
може да се одделат од
смесата со помош на
методот на
филтрирање.

Недела 2 Час 2 цврста материја раствор


Прави разлика раствора растворливо
Раствори и
помеѓу повратни нерастворливо испарува
смеси • повратно предвидува
и неповратни
Покажете како се објаснува
промени.
раствора една
Истражува како
кафена лажица во Шеќер, сол, прашок за перење, брашно Вод
некои цврсти
топол пијалак.
материи се
Прашајте ги
раствораат во
учениците дали
вода и
шеќерот е сè уште
формираат
присутен. Иако
раствори и иако
учениците би
цврстата
можеле да го
материја потоа
вкусат
не може да се
растворениот
види, таа е сè
шеќер, потсетете
уште присутна.
ги дека не смеат
Избира кои
да вкусуваат
докази да ги
раствори што се
собере за да
подготвуваат на
истражува
часот по
прашање,
природни науки. •
осигурувајќи се
Дадете им на
дека доказот е
учениците повеќе
доволен.
различни цврсти
Дискутира како
материи и
да ги преточи побарајте од нив
идеите во форма да измешаат една
која може да се од материите во
провер вода. • Вршете
набљудување и
запишете ги
резултатите. Дали
можете да ја
видите материјата
сега? Дали таа е
сè уште присутна,
а ако е, како
можете да го
докажете тоа? •
Потсетете ги
учениците
терминот
„раствор“ од 5. Сол и песок
одделение. Дали
е возможно да се
поврати
првичната цврста
материја? http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks2/science/materials/changes
Дискутирајте како material/read/1/
може тоа да се
изведе, а потоа
обидете се. Како
се нарекува овој
процес? •
Вратете се на
смесата од сол и
песок на
почетокот од оваа
тема. Побарајте
од учениците да
осмислат метод со
кој ќе докажат
дека оваа смеса
претставува
повратна
промена. Какви
докази ќе ви
бидат потребни за
да го докажете
тоа? Како ќе ги
одделите солта и
песокот? •
Учениците може
да го изведат
експериментот
што го
испланирале. •
Користете он-лајн
ресурси за
учениците да
може да го
проверат и
подобрат своето
разбирање. •
Додатна
активност:
измерете колку
сол ќе ви биде
потребно за да
направите заситен
раствор
(моментот кога
сол повеќе нема
да се раствора).
Дали
температурата на
водата прави
некаква разлика?

Заклучете дека
некои цврсти
материи се
раствораат во
вода и возможно
е тој процес да се
поврати (да се
одвива во обратна
насока).
Растворувањето е
повратна промена
Недела 3

Недела 3 Час 1 Час за


утврдување на
материјата за
одделување на
материите од смесата

Час 2 Горење •
Недела 3 Прави разлика Наставникот покажува како
помеѓу повратни и предметите се менуваат кога Безбедност – користете гори пламен чад токсични нус -
неповратни промени. Прави горат. Запалете шкорче, коритца со песок и обезбедете производи неповратно реагира
мноштво релевантни запалете мало парче хартија апарат за гаснење пожар во
набљудувања и мерења или запалете свеќа. • близина. Коритце со песок
притоа правилно користејќи Дискутирајте што се случува Хартија Кибрит Свеќа
едноставен прибор во секој од случаите.
Внимавајте да забележите Терминолошка забелешка:
дали има промена во Нагласете ги Нештата со загревање стануваат
температурата или бојата и опасностите од жешки. Загревањето ниту ги гори, ниту
дали се ослободува гас (пр. горење/пламен. ги запалува. Нештата што горат имаат
мирис или чад). Дали овие пламен
процеси се повратни? •
Набљудувајте и опишете што
се случува со восокот од
свеќата по 1 минута, по 5
минути. Зошто се менува со
текот на времето? •
Учениците нека изработат
постер
за опасностите од пожар во
домот. Летоци за заштита од пожар
или веб-страница за
• Заклучете дека безбедност од пожар. Би
горењето е неповратен
можело да има поврзана
процес што може да биде
активност со тоа што ќе
опасен.
поканите лице од
противпожарната служба да
зборува за безбедност од
пожар.
Недела 4

Недела 4 Прави разлика Час 1 Невидливо Лимони Вода Стапче за киселина/киселински температура
помеѓу повратни и уши/четка за боење/пердув
неповратни промени. Прави пишување алкалии/алкално индикатор
мноштво релевантни
• Земете половина лимон, Светилка или друг извор на
набљудувања и мерења
исцедете го сокот од него и топлина
притоа правилно користејќи
измешајте го со малку вода.
едноставен прибор. Прави Сода бикарбона/вода
Со помош на стапче за уши,
споредувања. Концентрат од гроздов сок или
четка за боење или пердув
напишете тајна порака на нешто слично
парче хартија и оставете ја
да се исуши. • Откако ќе се
исуши, држете ја хартијата
во близина на светилка за
малку да се загрее и
пораката ќе биде читлива.
Што ни дава знак дека се
случила хемиска реакција?
Дали овој процес е повратен
или неповратен? •
Повторете ја постапката, но
овој пат измешајте сода
бикарбона и вода и
напишете друга порака.
Оставете го напишаното да
се исуши, а потоа намачкајте
го со концентрат од гроздов
сок за да ја

откриете пораката. Што ни


дава знак дека се случила
хемиска реакција?
• Учениците ги користат
своето знаење и разбирање
од претходните активности
за да објаснат како секоја од
пораките била откриена.
Дали пишувањето со сок од
лимон е исто со пишувањето
со бикарбона?
• Заклучете дека
предметите може да се
променат со додавање други
хемикалии или топлина и
дека овие реакции се
неповратни

Недела 4 Прави разлика Час 2 Готвење


помеѓу повратни и • Прашајте ги учениците кои
неповратни промени. промени настануваат кога топлина температура готви се топи се
Дискутира како да ги преточи храната се готви. • Осмислете менува
идеите во форма која може да истражување за тоа како
се провери. Прави различна храна се менува кога
претпоставки користејќи се готви (загрева) и одлучете
научно знаење и разбирање. дали процесот е повратен или
истражува набљудува запишува
Прави мноштво релевантни неповратен. Може да
заклучува
набљудувања и мерења вклучите: тестенини, јајца,
притоа правилно користејќи компири, торта, моркови,
едноставен прибор. леб/печено лепче, тесто, ориз,
кускус, чоколада итн.
• Плановите за истражување
треба

да вклучуваат претпоставка и
метод за проверка на
претпоставката. • Спроведете Различна храна што може да
го експериментот (тоа може да се готви, на пример,
се направи како домашна тестенини, јајца, компири,
работа). Запишете забелешки торта, моркови, леб/печено
пред и по готвењето за лепче, тесто, ориз, кускус,
физичкиот изглед, агрегатната чоколада или која било
состојба друга храна по избор
(цврста/течна/гасовита),
бојата, масата, големината,
обликот. • Домашна работа:
изберете некоја намирница
што ќе ја проверите дома, а
која не сте ја провериле на
училиште. Следниот час
донесете еден примерок од
неа што ќе биде зготвен и
еден примерок што ќе биде
свеж. Потсетете ги учениците
дека мора да направат
забелешки пред да ја зготват
храната. • Заклучете дека
процесот на готвење прави
промени на храната и
честопати е неповратен
Недела 5

Недела 5 Прави разлика Час 1Разлики меѓу Повеќе видови зготвена и повратно неповратно
помеѓу повратни и неповратни сирова храна донесена од
сурова и готова храна
учениците
• Учениците треба да донесат
промени. Прави споредувања.
примерок од зготвена/сирова
Користи резултати за да
извлече заклучоци и да храна (или слики од
направи понатамошни зготвена/сирова храна). •
претпоставки. Користи табели, Прашајте ги учениците кои
графици со столпчиња и забелешки ги направиле пред
линиски графици за да Голема хартија или табла за
готвењето на храната и како ја
претстави резултати внесување на резултатите во истражува набљудува запишува
зготвиле храната – печење,
табела проценува заклучува
варење, пржење. Дали некои
од овие процеси се повратни?
Дали имате доволно резултати
да го поткрепите вашиот
заклучок? • Направете
заедничка табела за целото
одделение и внесете ги
забелешките за разликите
меѓу зготвената и сировата
храна. • Секој ученик нека ги
внесе забелешките во
тетратката во табела или со
фотографија и ставете
забелешки. • Заклучете дека
процесот на готвење прави
неповратни промени на
храната.

Недела 5 Час 2 Повторување за


повратни и неповратни
промени
Час за утврдување на
материјата од целата тема

ОЦЕНУВЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

Дијагностичко проверување и оценувње

На почетокот на училишната година наставникот врши дијагностичко проверување и оценување на


ученикот со цел да ја спознае состојбата во функција на квалитетно планирање и реализирање на идните
активностри. Се спознаваат предзнаењата во најширока смисла на зборот, социјализациските аспекти на
развојот , емоционалниот и физичкиот развој.

ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ во текот на наставата по природни науки во 6 одд. Се препорачува


формативно следење кое вклучува изработка и водење збирка на докази на ученикот што опфаќа:

 Собирање на показатели за секој ученик посебно


 Тековни ( формативни, однапред подготвени евалвациони листи за секој ученик, кои се
пополнуваат по конкретна негова активност која е специфична ( позитивна или негативна )или
студии на случај во кои наставникот ја бележи фактичката состојба.
 Инструменти кои се однесуваат на секое програмско подрачје поединечно во кои наставникот
внесува податоци за постигањата на ученикот во однос на сите развојни аспекти кои се
поттикнуваат со програмата на ПРИРОДНИ НАУКИ ( когнативно – интелектуален, социо –
емоционален и психомоторички аспект ). Евалвационите листи примарно се однесуваат на целите
кои целосно се постигнуваат на нивото на 6 одд. И не се преодни за повисокото одделение.
 Микросумативно оценување - на крајот од второ тримесечие врз основа на сознанијата од
формативното оценување се реализира микросумативно оценување.
 Сумативното оценување - врз основа на целокупните податоци добиени од следњето и
формативното оценување ја констатира( опишува ) развојната состојба на секој ученикво рамките на
секое програмско подрачје.

МЕТОДИ НА РАБОТА: метод на игра, набљудување, истражување, говорен метод( може дијалог или
дискусија ) , метод на работа со текст, ( тестови, работни листови и индивидуални задачи ), метод на
покажување ( сериислики, предмети, играчки,апликации и сл. ), илустративен метод и метод на
практична работа.

ОРГАНИЗАЦИОНИ ФОРМИ НА РАБОТА: ЗАЕДНИЧКА , ГРУПНА, ИНДИВИДУАЛНА И РАБОТА ВО ПАРОВИ –


ТАНДЕМИ.

ПРЕДМЕТНА ПРОГРАМА – ПРИРОДНИ НАУКИ – VI ОДД.

ТЕМА: 1Б: Органи и системи во телото на човекот


Оваа тема се надоврзува на она што претходно го учевме во темите 1.1 Ние, 1.3 Живеење и растење, 3.1 Животни процеси, 3.5 Сетила,
3.6 Одржување на здравјето и 4.5 Скелет и мускули. Учениците ќе учат за конкретни органи, за системите поврзани со нив и нивните
основни функции. Научното истражување се фокусира на: • одлучување кога е потребно да се проверат набљудувањата и мерењата
преку повторување за да се дадат поверодостојни податоци. • користење табели, графици со столпчиња и линиски графици за
претставување резултати.

БИОЛОГИЈА

ЛУЃЕ И ЖИВОТНИ

• Користи научни имиња за некои главни органи од системите во телото (циркулаторен, респираторен, дигестивен, екскреторен,
нервен и репродуктивен). • Ја идентификува местоположбата на главните органи во телото. • Опишува главни функции на главните
органи во телото. • Објаснува како функциите на главните органи се неопходни. • Опишува промени што настануваат кај момчињата и
девојчињата за време на пубертетот и знае дека хормоните се одговорни за овие промени.

VI - ОДД. I - полугодие
Тема: ОРГАНСКИ СИСТЕМИ ВО ТЕЛОТО НА 12 часа - биологија 2014/2015 год.
ЧОВЕКОТ

Ред.бр. Наставна единица месец недела Час Час од


од вкупна
тема настава

1. Органи во телото X 2 1 11

2. Дигестија, апсорпција и екскреција X 2 2 12

3. Екскреторен систем X 3 3 13

4. Нервен систем - мозок X 3 4 14

5. Нервен систем X 4 5 15

6. Повторување за дигестивен, екскреторен и нервен систем X 4 6 16

7. Вдишување и издишување XI 1 7 17

8. Циркулаторен систем XI 1 8 18

9. Репродуктивен систем XI 2 9 19

10. Постанете експерт XI 2 10 20

11. Презентации на експертот XI 3 11 21

12. Повторување за органите и системите кај човекот XI 3 12 22

Научно истражување
Цели на учењето Препорачливи зборови ( поими ) за оваа тема
орган тело главни органи
систем функција мозок црн
Идеи и докази Разгледува како научниците дроб плунка голта желудник ребра срце крв артерии вагина сперма јајце-клетка
комбинираат докази од набљудувањето и тенко црево дебело црево вени кислород јаглерод репродукција дигестија
мерењето со креативно размислување за да бубрези мочен меур бели диоксид тестиси апсорпција исфрла
предложат нови идеи и објаснувања за дробови ејакуларен канал уретра дишење екскреција
феноменот. Собира докази и податоци за да (мочен канал) пенис циркулација нервен
провери идеи, вклучувајќи и претпоставки. јајници јајцеводи матка систем контрола време на
Планира истражувачка работа Дискутира цервикс (грло на матката) реакција череп
како да ги преточи идеите во форма која може
да се провери. Прави претпоставки користејќи
научно знаење и разбирање. Избира кои докази
да ги собере за да истражува прашање,
осигурувајќи се дека доказот е доволен.
Идентификува фактори што се релевантни за
одредена ситуација. Избира кој/а
прибор/опрема да го/ја користи. Наоѓа и
претставува докази Прави мноштво релевантни
набљудувања и мерења притоа правилно
користејќи едноставен прибор. Одлучува кога е
потребно да ги провери набљудувањата и
мерењата преку повторување за да даде
поверодостојни податоци. Користи табели,
графици со столпчиња и линиски графици за да
претстави резултати.

Разгледува докази и пристап Прави


споредувања. Вреднува повторени резултати.
Идентификува шаблони во резултати и
резултати кои не се појавуваат како соодветни
со шаблонот. Користи резултати за да извлече
заклучоци и да направи понатамошни
претпоставки. Предлага и вреднува
објаснувања за претпоставки користејќи научно
знаење и разбирање и јасно разговара за ова со
другите. Кажува дали и како доказот ја
поддржува секоја направена претпоставка.

Научно истражување дискутира набљудува


мери предвидува прашува истражува докази
повторени мерења толкува

Цел на
учењето Предложени ресурси терминологија
активности (по
избор)
Недела 6

Недела 6 Ја идентификува Час 1 • Потсетете ги учениците на она Креда и асфалтна или бетонска орган тело главни
местоположбата на што го имаат учено за скелетот во 4. површина Белешка: внимавајте на органи систем функција
главните органи во телото. одделение. Во парови нека дискутираат кодексот на прифатливо срце циркулација мозок
Опишува главни функции на што друго има во нашето тело. • однесување на учениците. Фото- нервен систем контрола
главните органи во телото. Учениците нека излезат надвор во апарат (изборно) Претходно желудник црево
парови и со креда нека ги исцртаат подготвена контура на тело на дете дигестија бубрези
контурите на партнерот на земја. Потоа, (по можност во реална големина) и екскреција бели
заедно нека нацртаат во контурата она контури на органи за лепење (пр. дробови дишење црн
што се наоѓа во телото, на позицијата на бели дробови, срце, желудник, два дроб
која сметаат дека тоа се наоѓа (не бубрега, мозок, црева)
скелетот). Нека ги означат деловите што
ги знаат. Доколку е возможно нека
фотографираат што нацртале.
Поттикнете ги учениците да разгледаат
што сработиле другите и нека
дискутираат со својот партнер за да ги
идентификуваат разликите со нивниот
цртеж. • Во училницата заедно со
целото одделение подредете ги
главните органи во една заедничка
листа

Недела 6 Користи научни Час 2 Дигестија, апсорпција и


имиња за некои главни екскреција • Што се случува со храната
органи од системите во кога ќе ја изедеме? Слушнете ги
телото (циркулаторен, размислувањата на учениците. • Земете плунка голта желудник
респираторен, дигестивен, сендвич со џем и оцет за да го Инструкции може да се најдат во тенко црево дебело
екскреторен, нервен и моделирате варењето на храната. • Со видео-снимката на: црево дигестија
репродуктивен). Ја помош на ножици моделирајте го https://www.youtube.com/watch?v=a апсорпција исфрла
идентификува загризувањето на секачите, а потоа со emI64NAK08 или
местоположбата на помош на толчник моделирајте го https://www.tes.co.uk/teachingresour
главните органи во телото. џвакањето на катниците. • Ставете ја ce/Making-Poo-The-DigestiveSystem-
Опишува главни функции на храната во најлонско ќесе кое ќе 6211136/ Џем, леб, оцет, вода,
главните органи во телото. претставува желудник и додадете оцет хулахопки, садови, ножици,
Објаснува како функциите којшто ќе ја претставува киселината. виљушки/толчник, пластично
на главните органи се кутиче, кујнска крпа, инка,
неопходни. послужавник Белешка: во 6.
одделение не се бара
„Содржината од желудникот“ ставете ја
во хулахопки. Притиснете ја за да ја разбирање на ензимската
покажете апсорпцијата на хранливите активност.
материи. • Апсорбирајте го вишокот
вода со завиткување на хулахопките во
кујнска крпа за да ја претставите
функцијата на дебелото црево. •
Исечете го едниот крај од хулахопките
за да го претставува аналниот отвор и
истиснете го изметот. Што
забележувате? Што се случува со
вишокот вода и непотребни материи
апсорбирани во крвотокот? Кои се
функциите на забите, желудникот,
тенкото црево, дебелото црево и
Недела 7 аналниот отвор? Зошто овие функции се
неопходни? • Потврдете ја
местоположбата на желудникот,
тенкото црево и дебелото црево на
моделот/контурата од претходниот час.
• Заклучете ја лекцијата со утврдување
на материјата за патот што го мине
храната низ нашиот дигестивен систем
Белешка: постои општо погрешно бубрези мочен меур крв
Недела 7 Користи научни Час 1 Екскреторен систем • Потсетете сфаќање дека во телото има канал екскреција
имиња за некои главни ги учениците на претходната активност што директно ја поврзува устата со
органи од системите во за варењето на храната и дека бубрезите/мочниот меур/уретрата
телото (циркулаторен, несварената храна и другите за течности, исто како што има
респираторен, дигестивен, непотребни материи се отстрануваат од канал што ја поврзува устата со
екскреторен, нервен и телото во форма на измет. • Прашајте ги желудникот/цревата/аналниот
репродуктивен). Ја учениците што се случува со вишокот отвор за храна.
идентификува вода во системот и дискутирајте како
местоположбата на таа се апсорбира во крвотокот и мора
главните органи во телото. да биде посебно отстранета. Тоа е
Објаснува како функциите задача на бубрезите. Водата и
на главните органи се непотребните материи се складираат во
неопходни. мочниот меур и се исфрлаат кога тој ќе
се наполни. • Побарајте од учениците
да ја најдат местоположбата на своите
бубрези допирајќи се на половината. Книги/Интернет Дијаграми од
Тие се во внатрешноста на телото и бубрези и мочен меур
може да се почувствуваат на допир од
двете страни на ‘рбетот помеѓу горниот
крај на колкот и долниот
крај на градниот кош. • Секој ученик сам
нека ги нацрта бубрезите и мочниот меур и
нека има стави ознаки. • Потврдете ја
местоположбата на двата бубрега во
моделот/контурата што го/ја имате во
училницата. • Заклучете дека бубрезите го
отстрануваат вишокот вода и непотребни
материи од телото преку процес што се
нарекува екскреција.

Недела 7 Користи Час 2 Нервен систем – мозокот • 2 (живи) јајца, 2 стаклени тегли со череп мозок
научни имиња за некои Активност за загревање – ставете јајце во капаци, вода
главни органи од голема стаклена тегла, затворете го
системите во телото капачето и протресете ја – тоа набрзо ќе се
(циркулаторен, скрши. Ставете друго јајце во стаклена тегла
респираторен, и скоро целосно исполнете ја со вода, Картончиња со
дигестивен, затворете го капачето и протресете ја. броеви за подигнување 1 x 1 и 11 x 0
екскреторен, нервен и Скоро е невозможно да го скршите. Зошто
репродуктивен). Ја нашиот мозок не се оштетува кога ја
идентификува мрдаме главата? • Колку клетки има во
местоположбата на нашиот мозок? 100.000.000.000 – за да го
главните органи во доловите ова, побарајте од еден ученик да
телото. Опишува главни го крене горе бројот 1, а 11 други ученици
функции на главните да го кренат бројот нула! • Моделирајте
органи во телото. мозок • 2 ученици треба да клекнат на
Објаснува како земја еден до друг, свртени кон таблата.
функциите на главните Тие го претставуваат „мозочното стебло“.
органи се неопходни. Мозочното стебло ги контролира дишењето
и отчукувањето на срцето. Учениците
создаваат дејство или со имитирање го Белешка: целта на оваа активност е
претставуваат тоа. • 2 ученици треба да учениците да разберат дека
клекнат пред мозочното стебло. Тие го мозокот е сложен и има голем број
претставуваат „средниот мозок“. Средниот делови. Не мора да ги знаат сите
мозок е одговорен за сеќавање и емоции. функции на различните делови од
Учениците создаваат дејство или со мозокот.
имитирање го претставуваат тоа. • 2
ученици треба да застанат од по страните и
да се држат за раце над средниот мозок.
Тие го претставуваат „корпус калосум“.
Корпус калосум испраќа пораки меѓу двете
страни од мозокот. Учениците

создаваат дејство или со имитирање го


претставуваат тоа. • 3-4 ученици треба да
застанат од двете страни на средниот мозок Книги/Интернет Дијаграм на мозок
и ја претставуваат левата и десната
хемисфера. Голем број функции се
поврзани со хемисферите (пр. обработка на
информациите добиени од сетилата, јазик,
планирање, движење итн.). Учениците
создаваат дејство или со имитирање го
претставуваат тоа. • Нацртајте дијаграм на
мозокот и означете ги неговите делови и
функции. • Потврдете дека мозокот е точно
поставен на моделот/контурата што го/ја
имате во училницата. • Заклучете дека
мозокот претставува комплексен орган што
ги контролира остатокот од нашето тело и
нашите емоции. Тој е заштитен со череп

Недела 8 Прави мноштво Час 1 Нервен систем Линијар од 30цм или картон и ножици време на реакција
релевантни набљудувања • Покажете како се мери времето предвидува мери повторени
и мерења притоа на реакција со помош на линијар од мерења толкува докази
правилно користејќи 30цм. Доколку немате линијар,
едноставен прибор. исечете парче картон со големина
Одлучува кога е потребно на линијар од 30цм и ставете
да ги провери ознаки по должината. • Побарајте
Милиметарска хартија
набљудувањата и од ученикот да ги постави палецот
мерењата преку и показалецот од двете страни на
повторување за да даде линијарот/картонот на неговата
поверодостојни податоци. долна страна. Тие не треба да го
Користи табели, графици допираат линијарот. • Држете го
со столпчиња и линиски линијарот на горната страна. •
графици за да претстави Пуштете го линијарот (без
резултати. предупредување), а ученикот нека
се обиде да го фати што е можно
побрзо. • Измерете го растојанието
што го има поминато пред да биде
фатено. • Направете повторени
мерења и дискутирајте со
учениците како да го пресметате
просекот на секој ученик (активност
поврзана со математика). •
Учениците ги отчитуваат
резултатите на што е можно повеќе
луѓе и ги запишуваат сознанијата во
табела и во графикон со столпчиња.
• Учениците ги анализираат своите
резултати и одговараат на
прашањето. Дали сите имаат исто
време на реакција? •
Учениците даваат претпоставка
дали времето на реакција се
менува со староста. Учениците
може да собираат податоци за
домашна задача повторувајќи го
експериментот со нивните
браќа/сестри, родители, баби,
дедовци, итн. • Заклучува дека сите
ние имаме различно време на
реакција.

Недела 8 Час 2 Час за утврдување на


материјата за дигестивен,
екскреторен и нервен систем

Недела 9 Користи научни Час 1 Респирација и дишење бел дроб ребра кислород
имиња за некои главни • Објаснете дека во оваа лекција ќе јаглерод диоксид
органи од системите во стане збор за тоа како и зошто ни е
телото (циркулаторен, потребно да дишеме. Побарајте од
респираторен, дигестивен, учениците неколку пати да вдишат
екскреторен, нервен и длабоко, притоа едната рака да им
репродуктивен). Ја биде ставена на градната коска, а
идентификува другата на мекиот дел под ребрата.
местоположбата на Што чувствувате? Зошто ни е
главните органи во телото. потребно да дишеме? Што
Опишува главни функции вдишуваме? Што издишуваме? • Со
на главните органи во помош на балони покажете колку
телото. Објаснува како може да издишат различни ученици
функциите на главните со едно издишување. Направете
органи се неопходни споредба со другите. • Соберете
Балони Белешка: треба да се внимава
податоци за тоа колку долго
некој од учениците да не има
учениците може да го задржат
респираторни проблеми (на пр. асма).
здивот. Потоа учениците може да ја
Стоперки (за мерење на времето)
пресметаат средната вредност –
Интерактивна веб-страница за
просекот (активност поврзана со
составување на деловите од белите набљудува дискутира
предметот математика) . • Со
дробови
помош на он-лајн симулација,
http://www.skoool.ie/content/SKOO
склопете ги деловите на
OL_LEARNING/JUNIOR/sims/scienc
респираторниот систем. • Нацртајте
e/brvsc/launch.html Слики од бели
слика од бели дробови и запишете
дробови
ја нивната функција. Кои гасови ги
вдишуваме, а кои ги издишуваме?
Што ги штити вашите бели дробови
од повреди? • Потврдете дека
белите дробови се точно поставени
во моделот/контурата што го/ја
имате во училницата. Заклучете
дека вдишуваме свеж воздух во
нашите бели дробови за да внесеме
кислород во крвоток а издишуваме
јаглерод диоксид.

Недела 9 Користи научни Час 2 Крвоток и срце Стетоскопи (доколку можете да најдете, срце крв циркулација
имиња за некои главни • Дадете вовед за срцето како пумпа и предупредете ги учениците да не артерии вени кислород
органи од системите во со помош на која крвта циркулира создаваат голема бучава на нив). Во јаглерод диоксид набљудува
телото (циркулаторен, низ вашето тело. • Слушнете замена, учениците може да изработат мери
респираторен, отчукувањето на срцето на некој едноставен стетоскоп со помош на
дигестивен, екскреторен, друг со помош на стетоскоп и цилиндер од картон и инка. Инструкции
нервен и репродуктивен). избројте ги отчукувањата во една може да се најдат на:
Ја идентификува минута. • Побарајте од учениците да http://www.sciencebuddies.org/scien ce-
местоположбата на си го насетат пулсот (на зглобот од fairprojects/Classroom_Activity_Teacher
главните органи во телото. дланката или на вратот). Нека го _Stethoscope.shtml
Опишува главни функции измерат пулсот во една минута
на главните органи во додека се одморени. Потоа нека
телото. Објаснува како трчаат и нека скокаат една минута и
функциите на главните повторно нека го измерат. Зошто
органи се неопходни. пулсот е забрзан? Каква е Стоперка (за мерење на времето)
поврзаноста меѓу срцето и пулсот? •
Дијаграм на срце
Нацртајте слика од срце и означете
ги деловите. • Побарајте од
учениците да објаснат зошто е
неопходно срцето. • Потврдете дека http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks2/sc
срцето е точно поставено во ience/living_things/circulation/read/ 1/
моделот/контурата што го/ја имате Белешка: овде може треба да бидете
во училницата. • Додатна активност: сензитивни во случај некој ученик да
учениците вршат он-лајн имал искуства со проблеми со
истражување за срцето и за циркулаторниот систем или некоја
циркулаторниот систем. • Заклучете болест поврзана со него (без разлика
дека срцето претставува голем дали се тие лични или на некој член на
мускул што пумпа крв низ целото семејството).
тело

Недела 10 Час 1 Репродуктивен систем Дијаграми на: Репродуктивен тестиси ејакулаторен


Користи научни имиња за • Потсетете ги учениците на о што систем кај машките канал
некои главни органи од претходно го учеле за животниот http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks3/sc
системите во телото процес и репродукцијата ience/organisms_behaviour_health/r
(циркулаторен, (повторување). Укажете им дека e production/revision/2/
респираторен, дигестивен, органите што досега ги изучуваа се Репродуктивен систем кај женските
екскреторен, нервен и исти и кај момчињата и кај http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks3/sc
репродуктивен). Ја девојчињата (желудник, црева, ience/organisms_behaviour_health/r
идентификува бели дробови, мозок, срце), но тоа e production/revision/3/ Белешка:
местоположбата на главните не важи за репродуктивниот учениците може слушнале за рак на
органи во телото. Опишува систем. Репродуктивниот систем грлото на матката кога се зборува за
главни функции на главните кај момчињата и кај девојчињата ХПВ вакцината што им се дава на
органи во телото. Објаснува се разликува и тие имаат некои 12-годишнвојчиња. Може да
како функциите на главните различни органи. • Објаснете им позборуват кога ќе го изучуваат
органи се неопходни дека на овој час ќе стане збор за репродуктивниот систем кај
идентификување и лоцирање на женските. За адолесценцијата и
главните репродуктивни органи кај пубертетот може да прочитате во
машкиот пол и кај женскиот пол и Темата 2В „Растење“.
дека ќе се опишат главните
функции на секој дел. • Покажете
им на учениците дијаграм, прво од
репродуктивниот систем кај
мажите, а потоа од
репродуктивниот систем кај
жените, и именувајте ги главните
делови.на • Побарајте од
учениците секој сам да нацрта
дијаграм на овие органи и да ги
означи главните делови. Кај
машките: тестиси, ејакулаторни
канали, уретра (мочен канал),
пенис; кај женските: јајници,
јајцеводи, матка, цервикс (грло на
матката), вагина. • Целото
одделение – На дијаграм опишете
ги функциите на секој дел. На
учениците треба да им биде јасно
дека пенисот има две функции
(екскреторна и репродуктивна) и
дека уретрата може да спроведува
урина (од мочниот меур) или
сперма (од тестисите). • Лоцирајте
ги тестисите – каде што се создава
спермата кај машките и јајниците –
каде што се создава јајце-клетка
кај женските. Објаснете им дека во
второто полугодие ќе научат
повеќе за адолесценцијата и за тоа
како нивното тело се менува.
Потврдете ја местоположбата на
репродуктивните органи (кај
машките и кај женските) на
моделот/контурата во училницата.
• Заклучете дека
репродуктивните органи кај
машките и кај женските се
различни.

Недела 10 Користи научни Час 2 Станете експерт Интернет пристап, доколку има пренесува сознанија
имиња за некои главни органи • Објаснете дека поделени во книги, летоци ЦД-а истражува прашува
од системите во телото групи, учениците мора да изберат
(циркулаторен, респираторен, еден орган од телото и да откријат
дигестивен, екскреторен, интересни факти поврзани со него,
нервен и репродуктивен). Ја што ќе им ги презентираат на
идентификува местоположбата другите. • Учениците истражуваат
на главните органи во телото. еден орган и се подготвени да
Опишува главни функции на одговорат на секое прашање
главните органи во телото. поврзано со нивното истражување.
Објаснува како функциите на • На учениците може да им се
главните органи се неопходни понудат најразлични методи да
изберат како ќе го презентираат
своето истражување, на пример: со
раскажување, преку презентација
на компјутер, преку видео, постер,
цртеж, драма, симулација на улоги
(на пр. интервју со доктор или со
медицинска сестра), 3Д модели,
прикажување, поема, песна, итн.
• Домашна работа: како домашна
работа, учениците може да ја
завршат подготовката за нивната
презентација.
Недела 11 Користи научни Час 1 Презентација на експертот
имиња за некои главни органи • Групите ученици прават кратка
од системите во телото презентација и одговараат на Овие презентации ќе му
(циркулаторен, респираторен, прашања поврзани со неа. • помогнат на наставникот да
дигестивен, екскреторен, Публиката може да поставува само увиди што е научено од
нервен и репродуктивен). Ја прашања што се однесуваат на тематската целина. Недовршени
идентификува местоположбата презентацијата. • Доколку остане контури на телото.
на главните органи во телото. време по завршувањето на
Опишува главни функции на презентациите, дадете им на
главните органи во телото. учениците тело со недовршени
Објаснува како функциите на контури на телото и/или
нивните органи се неопходни. недовршени контури на системите.
Учениците може да ги
комплетираат со што е можно
повеќе детали.

Недела 11 Час 2 Час за утврдување на


целата тема.

ОЦЕНУВЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

Дијагностичко проверување и оценувње


На почетокот на училишната година наставникот врши дијагностичко проверување и оценување на
ученикот со цел да ја спознае состојбата во функција на квалитетно планирање и реализирање на идните
активностри. Се спознаваат предзнаењата во најширока смисла на зборот, социјализациските аспекти на
развојот , емоционалниот и физичкиот развој.

ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ во текот на наставата по природни науки во 6 одд. Се препорачува


формативно следење кое вклучува изработка и водење збирка на докази на ученикот што опфаќа:

 Собирање на показатели за секој ученик посебно


 Тековни ( формативни, однапред подготвени евалвациони листи за секој ученик, кои се
пополнуваат по конкретна негова активност која е специфична ( позитивна или негативна )или
студии на случај во кои наставникот ја бележи фактичката состојба.
 Инструменти кои се однесуваат на секое програмско подрачје поединечно во кои наставникот
внесува податоци за постигањата на ученикот во однос на сите развојни аспекти кои се
поттикнуваат со програмата на ПРИРОДНИ НАУКИ ( когнативно – интелектуален, социо –
емоционален и психомоторички аспект ). Евалвационите листи примарно се однесуваат на целите
кои целосно се постигнуваат на нивото на 6 одд. И не се преодни за повисокото одделение.
 Микросумативно оценување - на крајот од второ тримесечие врз основа на сознанијата од
формативното оценување се реализира микросумативно оценување.
 Сумативното оценување - врз основа на целокупните податоци добиени од следњето и
формативното оценување ја констатира( опишува ) развојната состојба на секој ученикво рамките на
секое програмско подрачје.
МЕТОДИ НА РАБОТА: метод на игра, набљудување, истражување, говорен метод( може дијалог или
дискусија ) , метод на работа со текст, ( тестови, работни листови и индивидуални задачи ), метод на
покажување ( сериислики, предмети, играчки,апликации и сл. ), илустративен метод и метод на
практична работа.

ОРГАНИЗАЦИОНИ ФОРМИ НА РАБОТА: ЗАЕДНИЧКА , ГРУПНА, ИНДИВИДУАЛНА И РАБОТА ВО ПАРОВИ –


ТАНДЕМИ.

You might also like