Przemoc rodzaje, akty

prawne,
molestowanie,
wykorzystywanie
seksualne, formy
pomocy,
instytucje
pomocowe -
zakres ich
działań
Świadome, gwałtowne naruszenie, Przemoc i agresja
przekroczenie, lub naruszenie
granic drugiej osoby
przemocą jest zamierzone i celowe użycie
siły fizycznej, rzeczywistej lub zagrażającej
przeciw sobie, innej osobie lub grupie ludzi,
co albo powoduje, alo niesie
prawdopodobieństwo spowodowania
zranienia, uszkodzeń fizycznych, śmierci,
bólu psychologicznego, zaburzeń rozwoju
czy deprywacji.
Przemoc jest patologią i przestępstwem
Jedynie zdecydowana reakcja interwencji
może zatrzymać spiralę przemocy, mającą
niestety tendencję do eskalacji

Mechanizmy oraz skutki przemocy są dla

wszystkich takie same bez względu na płeć

Rolą terapęty, pomagającego jest

towarzyszenie poszkodowanamu w wyjściu ze
statusu ofiary do statusu człowieka
ocalonego
Przyczyny agresji, źródła przemocy
Powodem agresywnego zachowania u dzieci i
młodzieży mogą być zaniedbania doświadczone przez
nich w początkowym i wczesnym okresie życia.
Przemoc może mieć związek z poczuciem zagrożenia
realnego, lub jego prawdopodobieństwa, może także
wyłonić się podczas prób uzyskania zasobów będących
w deficycie
Kryteria przemocy:
rodzaj zachowania sprawcy

intencje sprawcy

skutki przemocy u ofiary

Jakie są rodzaje przemocy?
W zależności od kierunku w którym jest wymierzona, można podzielić przemoc na trzy rodzaje

● autoagresja
● przemoc interpersonalna
● przemoc grupowa
Autoagresja
Destrukcyjny sposób radzenia sobe z napięciem.
Samookaleczanie, działania służące okaleczeniu ciała,
jest przemocą skierowaną wobec siebie, może mieć
również charakter werbalny, kiedy przybiera postać
krytyki i odbierania wydarzeń życiowych jako porażek.

Próba zastąpienia psychicznego bólu fizycznym,

łatwiejszym do zniesienia
Przemoc interpersonalna
Dzieli się na dwie podkategorie takie jak przemoc
wobec członka rodziny (najczęściej dziecka, osób
starszych, żony lub męża) lub partnera, czasem też
zwierząt domowych. Przemoc wobec osoby
niespokrewnionej najczęściej ma miejsce poza domem.
Przemoc grupowa
Polega na instrumentalnym użyciu przemocy
przez ludzi, którzy identyfikują się jako
członkowie danej grupy przeciwko innej
grupie w celu osiągnięcia celów
ekonomicznych, politycznych lub
społecznych.
Dehumanizacja- My i Oni
niebezpieczny mechanizm usprawiedliwiający
przemoc
Wzajemne animozje pomiędzy grupami mogą doprowadzić do
odczłowieczania grupy przeciwników, co ma również związek z
polaryzacją grupową nasilającą wzajemną niechęć do grupy obcej.
Stereotypy i uprzedzenia podsycają wzajemną niechęć, zwłaszcza gdy
zasobów czy przywilejów jest niewiele, albo ich podział jest nierówny.
W sytuacji zagrożenia dochodzi do dehumanizacji grupy stanowiącej
zagrożenie. Ludzie są skłonni do popierania przemocy wobec wrogiej
grupy, posuwając się nawet do okrucieństwa wobec niej, w zależności od
tego jak ta wroga grupa dehumanizuje i zagraża ich własnej
Preferowanie członków własnej grupy
w toku ewolucji wyłoniła się zdolność tłumienia
umysłowej aktywności sieci tzw. teorii umysłu, która
odpowiada za empatyczne porozumienie i czyni ludzi
zdolnych do okrucieństwa wobec grupy wrogiej i
zagrażającej
Przemoc rówieśnicza- typy ofiar
● ofiara uległa

słaba fizycznie, mało aktywna, wycofana, wątpiąca w siebie i trudno

przyjmująca krytykę,takie dzieci niechętnie chodzą do szkoły. Postawa
nauczycieli wobec takiego ucznia oscyluje pomiędzy ignorancją a
nadopiekuńczością.

● ofiara masochistyczna

charaktetyzuje się postawą cierpiętniczą, skłonność do

wagarowania i używek, zachowanie odwzorowuje postawę
rodziców

● ofiara ratownik, uległość i łatwość w podporządkowaniu się

Przemoc wobec dziecka - przemoc domowa
Formy przemocy domowej - przemoc interpersonalna

● fizyczna
● psychiczna
● seksualna - pedofilia i kazirodztwo
● zaniedbywanie
● nadopiekuńczość
● przemoc wobec rodzeństwa
● przemoc lub zaniedbanie prenatalne
● dzieciobójstwo
Przemoc w rodzinie jest sytuacją chronicznej traumy
koncepcja zaburzeń pourazowych
kiedy świat przestaje być bezpiecznym miejscem
-wpływ przemocy na życie ofiar

● ostre zaburzenia pourazowe

● chroniczne zaburzenia pourazowe
● odroczony zespół pourazowy
● syndrom kobietymaltretowanej
● syndrom bitej kobiety
● wyuczona bezradność
Obniżone poczucie własnej wartości, zanik szacunku do
samej siebie, obwinianie się i postrzeganie się jako
osoby bezbronnej. Trudności z wyrażaniem gniewu, z
obawy przed eskalacją przemocy
Formy przemocy:

- Fizyczna
- Psychiczna
- Seksualna
 PRZEMOC FIZYCZNA

Jest to intencjonalne zachowanie, które powoduje rany, uszkodzenia na ciele. Do tego rodzaju przemocy wlicza się
między innymi również popychanie, szarpanie, ciągniecie za włosy, za ucho, przypalanie papierosem czy bicie
ręką. Najczęściej występujące nadużycie.

Przemoc fizyczna wobec dziecka to nie tylko zadawanie mu bólu fizycznego, ale także wymuszanie na nim
wykonywania czynności która jest ponad jego siły
PRZEMOC PSYCHICZNA- trudna do rozpoznania i udowodnienia

To inaczej naruszenie godności osobistej. Do przemocy psychicznej możemy zaliczyć

dogadywanie, lekceważenie, czytanie wiadomości i szantażowanie, ocenianie,
krytykowanie i straszenie.
 PRZEMOC SEKSUALNA

Inaczej naruszenie intymności. Polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, lub do
wykorzystywania seksualnie gdy osoba jest nieprzytomna lub nieświadoma.
Akty prawne W życiu społecznym przemoc jest niestety zjawiskiem
dość często spotykanym, jest wykorzystaniem fizycznej
dotyczące przemocy przewagi i siły wobec słabszych w celu narzucenia
swojej woli. Dopiero po II wojnie światowej zjawisko
przemocy stało się obiektem szerszego
zainteresowania, o doprowadziło do skonstruowania
deklaracji praw człowieka przez Organizację Narodów
Zjednoczonych. Utworzono min. ;
● powszechną deklarację praw człowieka
● Międzynarodowe pakty praw Obywatelskich i
Politycznych
● Konwencję o likwidacji wszelkich form
dyskryminacji wobec kobiet
● Konwencję o prawach dziecka
● Deklarację Podstawowych zasad
sprawiedliwości w odniesieniu do ofiar
przestępstw i Nadużycia Władzy
 Przemoc seksualna a prawo w Polsce:

Art. 197. [Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej]

§ 1.
Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 2.
Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania
takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3.
Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia:
1) wspólnie z inną osobą,
2) wobec małoletniego poniżej lat 15,
3) wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 4.
Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1-3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności na czas
nie krótszy od lat 5.
Art. 198. [Seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności]

Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej
brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem,
doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania
takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 199. [Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia]

§ 1.
Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do
obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2.
Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3.
Karze określonej w § 2 podlega, kto obcuje płciowo z małoletnim lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej
czynności seksualnej albo doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania,
nadużywając zaufania lub udzielając w zamian korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy.
Art. 200a. [Elektroniczna korupcja seksualna małoletniego]
§ 1.
Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 lub art. 200, jak również produkowania lub utrwalania treści
pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim
poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania
sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2.
Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję
obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści
pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 200b. [Propagowanie pedofilii]

Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 201. [Kazirodztwo]
Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata
lub siostry,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 202. [Publiczne prezentowanie treści pornograficznych]

§ 1.
Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie
życzy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2.
(uchylony).
§ 3.
Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub prezentuje
treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub
posługiwaniem się zwierzęciem,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4.
Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4a.
Kto przechowuje, posiada lub uzyskuje dostęp do treści pornograficznych z udziałem małoletniego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 4b.
Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony albo
przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4c.
Karze określonej w § 4b podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego uczestniczy w prezentacji treści pornograficznych z
udziałem małoletniego.
§ 5.
Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw
określonych w § 1-4b, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 203. [Zmuszenie do uprawiania prostytucji]
Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną
osobę do uprawiania prostytucji,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 204. [Stręczycielstwo, sutenerstwo i kuplerstwo]

§ 1.
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2.
Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3.
Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4.
(uchylony).
Większość osób pokrzywdzonych w wyniku przemocy seksualnej to kobiety.
Przemocy seksualnej mogą doznać osoby w każdym wieku: dziecięcym,
nastoletnim, dojrzałym, senioralnym. Sprawcami przemocy seksualnej mogą
być zarówno obce osoby, jak i te znane osobie pokrzywdzonej: mąż, partner,
członek rodziny, kolega, znajomy z pracy. Istnieją również przypadki przemocy
wobec zwierząt
Zaniedbywanie
niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka przez
osoby sprawujące nad nim opiekę. Może to być
zaniedbanie fizyczne, emocjonalne,psychiczne,
edukacyjne, materialne, wychowawcze, może być też
związane z celowym opóźnianiem rozwoju fizycznego.
W najprostszej postaci zaniedbanie jest zaprzestaniem
działania, co jest zaniedbywaniem pasywnym
Nadopiekuńczość - syndrom Munchhausena
Kobiety neurotyczne charakteryzujące się wysokim
poziomem lęku oraz niepewne własnych kompetencji
macierzyńskich, próbują wyrównać to przesadną troską o
dziecko, próbują chronić je przed zagrożeniami których
wszędzie upatrują, uniemożliwiając naturalny rozwój.

Wymyślanie dziecku chorób, próby domowego “leczenia”

dziecka, co czasem ma przynosić korzyści materialne
Przemoc wobec rodzeństwa
Najczęściej zauważyć ją można w rodzinach w których jest większość
chłopców, gdyż często pomiędzy rodzeństwem tej samej płci
występuje więcej sytuacji konfliktowych, może być to rywalizacja o
względy rodziców. Akty przemocy między rodzeństwem to:

● popychanie
● kopanie
● uderzanie przedmiotem
● drapanie
● szczypanie
● ciągnięcie z włosy
● gryzienie
● duszenie
● zamykanie w pokoju lub w ubikacji
Zaniedbanie prenatalne
Jest to inaczej nieodpowiednia opieka fizyczna i medyczna wobec dziecka. Brak edukacji szkolnej, krzywdzące
traktowanie, wystawianie dziecka na wpływy kryminalne. Zaniedbywanie w okresie prenatalnym jak i po jego
urodzeniu to między innymi również czynne palenie rodziców, opiekunów, nieprawidłowe żywienie dziecka i
antyzdrowotne zachowania kobiety ciężarnej.
Dzieciobójstwo
Inaczej uśmiercanie własnego dziecka, zabicie dziecka, które
nawet nie zdobyło jeszcze zdolności do funkcjonowania samemu.

Artykuł 149 kodeksu karnego mówi następująco “Matka, która

zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jakie mogą być skutki przemocy wobec dzieci?
● PTSD
● Wiktymizacja
● wyuczona bezradność
● syndrom sztokholmski
● mechanizm błędnego koła
● samobójstwo
Molestowanie seksualne
To inaczej rodzaj dyskryminacji ze względu na płeć. Należy do
niego każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub
odnoszące się do płci osoby, którego celem lub skutkiem jest
naruszenie osoby, w szczególności stworzenie wobec niej wrogiej,
poniżającej, upokarzającej a nawet zastraszającej atmosfery.
Molestowaniem seksualnym mogą być niestosowne żarty z
seksualnym podtekstem, dotykanie, szantaż emocjonalny itp.
Wykorzystanie seksualne
To każdy akt seksualny lub o
podłożu seksualnym, przez
który osoba czuje się
niekomfortowo i na który nie
wyraziła świadomej zgody
Formy pomocy
Interwencja kryzysowa
psychoterapia
grupy wsparcia
● wsparcie emocjonalne osób dorosłych tel.: 116 ;123
centrum wsparcia osób dorosłych tel. : 800 70 22 22
● zagrożenie życia i zdrowia 112
● dziecięcy telefon zaufania: 800 12 12 12
● telefon zaufania dzieci i młodzierzy 116 ; 112
Przemoc w mediach
● cyberprzemoc
● nękanie internetowe
● mobbing elektroniczny
Cyberprzemoc
● nękanie
● straszenie
● szantażowanie
● publikowanie informacji, filmów lub zdjęć
kompromitujących
 Skutki przemocy- zaburzenia pourazowe
Trauma wywołana przez przemoc, poza bezpośrednią szkoda fizyczna, ma też
negatywny wpływ postrzeganie siebie i świata przez ofiarę. Przestaje ona widzieć w
otaczającym ją świecie bezpieczne miejsce, drastycznie spada również poczucie o
własnej sprawczości, oraz poczucie własnej wartości.
Zespół stresu pourazowego PTSD
w wypadku ofiar maltretowania, długotrwałego powtarzającego się urazu występuje
trauma chroniczna, mogąca spowodować bardzo głębokie zmiany w osobowości.
Sytuacja zagrożenia życia, lub uszkodzenia ciała, również innych ludzi jest urazem
typu pierwszego wg. Terr, jeżeli zaś ma charakter permanentny, czyli utrzymuje się
od dłuższego czasu stając się codziennością ofiary, ma charakter powtarzającego się
urazu i jest urazem typu II charakteryzującego się takimi objawami:
● zaprzeczenie
● psychiczne odrętwienie
● objawy dysocjacyjne
● gwałtowne zmiany nastroju i napędu, co może oscylować pomiędzy skrajną
wręcz biernością a gwałtownymi wybuchami gniewu
Zespół stresu pourazowego nie jest kategorią jednorodną. Istnieje różnica w odczuwaniu go
pomiędzy ofiarami wydarzeń ograniczonych w czasie (np. gwałt, katastrofa), a ofiarami długotrwałej
przemocy. Obraz kliniczny zaburzeń u osób doświadczających chronicznej traumy, problem jest dużo
bardziej złożony i często prowadzi do głębokich zmian osobowości.

Lenore Terr dokonała podziału w rozróżnianiu skutków pojedyńczego urazu (uraz typu I ) i tego
powtarzającego się (uraz typu II).
 Zaburzenia stresu pourazowego to według DSM-IV są skutkiem
doświadczania zagrożenia śmiercią lub ciężkimi obrażeniami, w
trakcie których odczuwa się intensywny strach, przerażenie,
bezradność.

Objawy po doświadczeniu takich sytuacji należą do trzech kategorii:

1. Utrzymujące się odtwarzanie traumatycznego wydarzenia poprzez:

- Nawracające przypomnienia np. podczas zabawy u dzieci

- Nawracające przykre sny.
- Nagłe i nieadekwatne do sytuacji zachowania i emocje, wynikające z ponownego przeżywania
traumatycznego zdarzenia. Iluzje, epizody dysocjacyjne.
- Negatywne emocje, gdy jest się wystawionym na sytuację, które symbolizują lub przypominają
traumatyczne wydarzenia np. rocznica traumy.
2. Unikatowe reakcje na bodźce związane z traumą, lub ogólne odrętwienie,
których wskaźnikiem mogą być:

- Wysiłek w kierunku unikania myśli i uczuć związanych z traumą.

- Wysiłki związane z unikaniem aktywności i sytuacji, które mogłyby przypominać o
traumie.
- Psychologiczna amnezja
- Spadek zainteresowań znaczącymi aktywnościami (u dzieci objawy regresyjne)).
- Poczucie odrętwienia i obcości wobec innych
- Sztywny afekt, niezdolność do przeżywania uczuć np. miłości
- Skrócenie perspektywy czasowej (dzieci nie planują małżeństwa, posiadania potomstwa
lub długiego życia)
3. Stałe symptomy pobudzania współtowarzyszące reakcjom natrętnego
odtwarzania bądź unikania, nieobecne przed traumą.

- zaburzenia snu
- drażliwość lub wybuchy gniewu
- trudności z koncentracją uwagi
- wzmożona czujność uwagi i nadwrażliwość na bodźce
- przesadne reakcje przestrachu na nieoczekiwane bodźce
- zwiększona reaktywnośc fizjologiczna na sytuacje przypominające traume
Instytucje oferujące pomoc
● policja
● służba zdrowia
● placówki pomocy społecznej
● system oświaty
● psycholodzy
● sąd rodzinny i opiekuńczy
● prokuratura
● rzecznik praw dziecka
● organizacje pozarządowe
● gmina (samorząd lokalny)
Bibliografia
1. ABC Bioetyki, Pedofilia, przemoc wobec dzieci
2. Agresja- Nowe tabu? Jesper Juul
3. Przemoc w rodzinie, interwencja kryzysowa i psychoterapia Wanda Badura-
Madej, Agnieszka Dobrzyńska- Mesterhazy
4. http://mobbing-dyskryminacja.pl/molestowanie.html
5. Przetrwają najżyczliwsi; jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa? Brian
Hare, Vanessa Woods
Twórcy prezentacji:
● Małgorzata Sajewiec
● Zuzanna Siwiec
● Agata Świercz