TEMAT 2

 Sposoby finansowania przedsiębiorstw- zasilanie finansowe

przedsiębiorstwa; zasilanie wewnętrzne i zewnętrzne
 Istota procesu finansowania
przedsiębiorstwa
 Procesy decyzyjne w przedsiębiorstwie obejmują1:
• pozyskiwanie kapitałów – finansowanie działalności bieżącej
i inwestycyjnej;
• inwestowanie zgromadzonych kapitałów w różnego rodzaju
przedsięwzięcia;
• zarządzanie kapitałem pracującym – sterowanie aktywami obrotowymi i
zobowiązaniami bieżącymi.

A. Skowornek- Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, s. 17

Fazy obiegu środków finansowych

Procesy finansowe w procesach biznesowych można ująć jako obieg środków

finansowych w czterech fazach:
 Faza I. Pozyskanie kapitału, finansowanie zewnętrzne.
 Faza II. Wykorzystanie kapitału, czyli dokonywanie inwestycji.
 Faza III. Uwolnienie kapitału, czyli deinwestycja i odtworzenie kapitału.
 Faza IV. Odpływ kapitału (wydatki) – spłata kredytu, wypłata zysku,
powstała strata.

t. Kaczmarek, Finanse przedsiębiorstw, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2014, s. 17

Proces finansowania

• Obejmuje on wszystkie przedsięwzięcia w firmie, które zapewniają

przedsiębiorstwu kapitał oraz służą kształtowaniu racjonalnej struktury źródeł
finansowania w konkretnych warunkach rynkowych;
• Wyrazem tego procesu jest określona strategia finansowania przedsiębiorstwa.
Obejmuje ona pozyskiwanie do firmy określonych źródeł finansowania.
• Logika procesu decyzyjnego związanego z finansowaniem pozwala
wyodrębnić jego podstawowe składniki, którymi są:
 zasady finansowania działalności przedsiębiorstw;
 cele finansowania;
 metody i narzędzia realizacji zasad i celów;
 etapy realizacji.
Etapy kształtowania i realizacji strategii
finansowania przedsiębiorstwa
• źródła danych;
• prognoza celów strategii;
• diagnoza kondycji firmy – potrzeby kapitałowe;
• stworzenie katalogu źródeł finansowania;
• ocena alternatywnych strategii finansowania;
• realizacja wybranej strategii finansowania;
• kontrola i analiza odchyleń;
• wnioski na przyszłość.
 Rodzaje finansowania

 Procesy finansowania przedsiębiorstwa można rozpatrywać z wielu punktów widzenia. Najczęściej można dokonać podziału rodzajów
finansowania opierając się na następującej systematyce uwzględniającej różnorodne kryteria1:

• prawo własności kapitału;

- kapitał własny;

- kapitał obcy.

• źródła pochodzenia kapitału;

- wewnętrzne

- zewnętrzne

• czas dyspozycji określonym kapitałem, obejmującym kapitały:

- krótkoterminowe

- długoterminowe

• powód finansowania

- pierwotne

- bieżącej działalności

- rozwoju, czyli procesów inwestycyjnych

J. Ostaszewski, Źródła pozyskiwania kapitału przez spółkę akcyjną, 2003

J. Ickiewicz, Pozyskiwanie, koszt i struktura kapitału w przedsiębiorstwach, 2004
Kapitał własny

• daje dawcy tego kapitału prawo własności przedsiębiorstwa;

• uczestniczy w podziale wypracowanego zysku lub w pokryciu straty
odpowiednio do wartości poniesionych kapitałów;
• Kapitał własny stanowi bazę gwarancyjną przedsiębiorstwa dla
potencjalnych wierzycieli;
• Właściciele z kolei zainteresowaniu są wzrostem jego wykorzystania i mają
wpływ na dysponowanie nim.
Kapitał obcy

• Cechuje się tym, że jest oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas

określony, po terminie umowy musi być zwrócony;
• korzystanie z niego jest związane z określonym kosztem – w postaci
odsetek;
• Dawcy kapitału obcego z reguły mają wpływ na jego wykorzystanie,
natomiast nie mają prawa podejmowania decyzji dotyczących
całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Finansowanie wewnętrzne

• występuje w samym podmiocie, określa się je mianem samofinansowania;

• Jest ono traktowane jako podstawowe źródło finansowania, gwarantujące
dalszy rozwój przedsiębiorstwa i osiąganie określonych korzyści właścicieli;
Finansowanie wewnętrzne

 wkład własny;
 zysk zatrzymany;
 amortyzacja.
Finansowanie zewnętrzne

 To dopływ środków finansowych spoza firmy;

 Jest ono przede wszystkim wykorzystywane w procesach rozwojowych, gdy
konieczny jest znaczny dopływ kapitałów;
 Może ono polegać na zwiększaniu kapitałów własnych;
Finansowanie zewnętrzne

 emisja akcji;
 pozyskanie nowego udziałowca;
 venture capital;
 anioły biznesu.
Źródła krótkoterminowe

 Do źródeł krótkoterminowych zalicza się te, o okresie zwrotu do 1 roku;

 Maja one najczęściej charakter kapitałów obcych – zobowiązań.
Źródła krótkoterminowe

 kredyt handlowy/kupiecki
 faktoring
 pożyczka z sektora pozabankowego
 emisja krótkoterminowych papierów dłużnych
Źródła długoterminowe

 Do źródeł długoterminowych zalicza się te kapitały obce, które podlegają

spłacie w okresie powyżej 1 roku, a także kapitały własne
Źródła długoterminowe

 leasing
 forfaiting
 franchising
 emisja obligacji
 dotacje i subwencje
Finansowanie bieżącej działalności

 Polega na zapewnieniu ciągłości podstawowych procesów

gospodarczych wskutek dopływu środków finansowych uzyskanych
z przychodów;
 Zadaniem finansowania bieżącego jest taka synchronizacja między
przychodami i wydatkami, która ma zapewnić płynność finansową firmy;
Finansowanie rozwoju

 W funkcjonowaniu każdego przedsiębiorstwa pojawia się, na pewnym

etapie jego istnienia, problem dalszego rozwoju, rozszerzenia rozmiarów
działalności;
 Realizacja procesów inwestycyjnych jest możliwa poprzez wykorzystanie
różnego rodzaju źródeł finansowych.
Podział finansowania

 Właściwie najistotniejszym podziałem źródeł finansowania jest wyróżnienie źródeł

wewnętrznych i zewnętrznych oraz źródeł własnych i obcych;
 Pierwszy podział związany jest z metodami pozyskiwania kapitałów. Klasyfikacja ta
nazywana jest teorią hierarchii. Zakłada ona hierarchiczny dobór źródeł finansowania,
uznając, że:
• przedsiębiorstwa preferują wewnętrzne źródła finansowania, takie jak wygenerowane
zyski, odpisy amortyzacyjne, wpływy ze sprzedaży wyodrębnionych lub zbędnych
aktywów;
• Firmy unikają nagłych zmian w wysokościach wypłacanych dywidend;
• Jeżeli zyski zatrzymane są wyższe od potrzeb inwestycyjnych, firma spłaca swoje
zobowiązania, a nadwyżki inwestuje w łatwo zbywalne papiery wartościowe;
• Jeżeli wewnętrzne źródła finansowania są niewystarczające dla sfinansowania
planowanych inwestycji, to przedsiębiorstwo w pierwszej kolejności zaciąga kredyty lub
pożyczki, a dopiero po wyczerpaniu się tych możliwości zwiększa kapitały własne drogą
pozyskiwania zewnętrznego dopływu.
Rodzaje źródeł finansowania
wykorzystywane w przedsiębiorstwach
• Kapitał wykorzystywany w finansowaniu firmy i jej rozwoju można
generalnie podzielić jak już wcześniej wspomniano na: kapitał własny
i kapitał obcy.
• Kryterium wyodrębnienia tych rodzajów jest pozycja prawna dawcy
kapitału.
• Innym kryterium podziału kapitału jest źródło pochodzenia w stosunku do
przedsiębiorstwa, tj. kapitał wewnętrzny i kapitał zewnętrzny.
Kapitał własny

• Kapitał własny stanowi odzwierciedlenie sfinansowania podjęcia

działalności przez firmę (jej powstania) oraz podwyższenia jego wysokości,
związanego z rozwojem firmy;
• Jego cechą charakterystyczna jest długoterminowe zaangażowanie oraz
statyczność;
• Jest on trwale związany z funkcjonowaniem firmy;
• Podmiot wnoszący kapitał własny z reguły nie ma prawa do jego zwrotu
i otrzymywania odsetek, lecz uczestniczy w podziale wypracowanego
i zysku netto lub w podziale majątku, w przypadku likwidacji
przedsiębiorstwa).
• Kapitały własne mogą występować w przedsiębiorstwach pod różnymi
nazwami. Zależne jest to od formy prawnej prowadzenia działalności firmy.
 Nazwy zasadniczych kapitałów własnych w
różnych rodzajach przedsiębiorstw
Rodzaj przedsiębiorstwa Nazwa kapitału podstawowego
Spółki osobowe Kapitał własny
Przedsiębiorstwa państwowe Fundusz założycielski, fundusz
przedsiębiorstwa
Spółdzielnie Fundusz udziałowy, fundusz zasobowy
Spółki kapitałowe Kapitał zakładowy, kapitał zapasowy,
kapitał rezerwowy

Skowronek – Mielczarek A., Małe i średnie przedsiębiorstwa, Źródła finansowania, CH Bech, Warszawa 2007, s. 23
Kapitał własny

 Kapitał własny powinien stanowić główne źródło finansowania

przedsiębiorstwa. Może on mieć charakter wewnętrzny w stosunku
do przedsiębiorstwa, jak i zewnętrzny.
 Główne źródła kapitału własnego wykorzystywane w sektorze małych
i średnich przedsiębiorstw są podobne, jak dla wszystkich firm. Natomiast
ich struktura może wykazywać pewne cechy szczególne.
 Zależy to m.in. od:
• wielkości przedsiębiorstw;
• formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej;
• poziomu rentowności.
 Źródła powiększania kapitałów
własnych w przedsiębiorstwie
Kapitały własne
Źródła wewnętrzne Źródła zewnętrzne
Zysk netto Dopłaty wspólników
Amortyzacja Poszukiwanie nowych wspólników
Przekształcenia w aktywach Fundusze venture capital
Przekształcenia w kapitałach Emisja na rynku pozagiełdowym
Kapitały obce

 Kapitały obce mają natomiast zawsze charakter zewnętrzny w stosunku do

przedsiębiorstwa;
 Ich cechą charakterystyczną jest czasowość wykorzystywania środków,
konieczność ich zwrotu w określonym terminie i odpłatność za możliwość
wykorzystania tych kapitałów;
 Kapitał obcy dopływa do przedsiębiorstwa poprzez powiązania firmy z rynkiem
pieniężnym i kapitałowym, drogą wykorzystywania szczególnych form
finansowania;
 Cechą kapitału obcego jest brak wpływu pożyczkodawcy na decyzje firmy
jako całości;
 W przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa uprzywilejowana
sytuacja dawców tego kapitału przed właścicielami.
 Źródła kapitałów obcych w
przedsiębiorstwie
Kapitały obce
Kapitały długoterminowe Kapitały krótkoterminowe
rezerwy Bankowe kredyty krótkoterminowe
Bankowe kredyty długoterminowe Zobowiązania odnawialne
Poręczenia kredytowe Kredyty od dostawców
Leasing Kredyty od odbiorców
Franchising Faktoring
Obligacje Pożyczki z sektora pozabankowego
Dotacje i subwencje Krótkoterminowe papiery dłużne
Środki z funduszy pomocowych
Pożyczki od rodziny i znajomych Pożyczki od rodziny i znajomych
Fazy obiegu środków finansowych

Procesy finansowe w procesach biznesowych można ująć jako obieg środków

finansowych w czterech fazach:
 Faza I. Pozyskanie kapitału, finansowanie zewnętrzne.
 Faza II. Wykorzystanie kapitału, czyli dokonywanie inwestycji.
 Faza III. Uwolnienie kapitału, czyli deinwestycja i odtworzenie kapitału.
 Faza IV. Odpływ kapitału (wydatki) – spłata kredytu, wypłata zysku,
powstała strata.

t. Kaczmarek, Finanse przedsiębiorstw, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2014, s. 17

Rodzaje finansowania

 Skoro przez finansowanie rozumiemy wszelkie działania zmierzające

do pokrycia zapotrzebowania przedsiębiorcy na kapitał, to pojęcie to
obejmuje wszystkie możliwości pozyskania kapitałów;
 Należy do nich zaliczyć takie formy pozyskania kapitału z zewnątrz,
jak pożyczka lub obce kapitały (zewnętrzne źródła finansowania);
 W dalszej kolejności trzeba uwzględnić proces sprzedaży wyrobów
(wewnętrzne finansowanie)
 Wewnętrzne finansowanie z jednej strony następuje poprzez przyrost
majątku i tworzenie kapitałów w drodze zatrzymania zysku
(samofinansowanie) albo poprzez tworzenie rezerw długookresowych,
względnie przez restrukturyzację aktywów.
Możliwość restrukturyzacji kapitałów
własnych i obcych
1) Przekształcenie kapitałów obcych na własne;
2) Przekształcenie własnego kapitału w obcy;
3) Przekształcenie określonego rodzaju obcego kapitału w inny rodzaj
kapitału, np. kredyt krótkoterminowy zostaje przekształcony w
długoterminowy;
4) Przekształcenie jednego rodzaju własnego kapitału w inny rodzaj kapitału.
Sposoby finansowania - kryteria

 Pochodzenia kapitału: zewnętrzne i wewnętrzne finansowanie;

 Dawca kapitału: własny i obcy kapitał;
 Czasookres: nieograniczony, długoterminowy, średnioterminowy
i krótkoterminowy;
 Cel finansowania: tworzenie firmy, podwyższenie kapitału, wejście
na giełdę, fuzja, przekształcenie, sanacja firmy.
 Usystematyzowanie źródeł
finansowania
 1. Kapitałodawcy – to kryterium pozwala wskazać podział kapitału na własne i obce finansowanie.
 2. Źródło pochodzenia kapitału. Kierując się tym kryterium, wyróżniamy finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne.
Przy zewnętrznym finansowaniu kapitał dostarcza przedsiębiorcy zewnętrzny kapitałodawca, natomiast w
wewnętrznym finansowaniu kapitał pochodzi z procesu sprzedaży towarów i usług, odpisów oraz restrukturyzacji
aktywów.
 3. Kryterium czasu. W tym przypadku chodzi o moment udostępnienia kapitału oraz wskazanie okresu korzystania
z niego. Mamy więc do czynienia z obcym kapitałem krótko-, średnio- i długoterminowym. Zgodnie z ustaleniami
NBP i KSH obowiązuje następująca klasyfikacja kapitału:
- krótkoterminowy: do 12 miesięcy;
- średnioterminowy: od 1 do 5 lat;
- długoterminowy: powyżej 5 lat.
 4. Własne kapitały. Z reguły są udostępnione przedsiębiorstwu długookresowo, a nawet na czas nieokreślony.
W zależności od umowy wspólników oprócz uwzględnionego okresu zastosowanie ma również intencja
udostępnienia własnego kapitału na określony czas;
 5. Cel. Decyduje o tym, czy jest to kapitał przeznaczony na utworzenie firmy, na rozszerzenie jej zakresu działania
i potencjału wytwórczego, czy wreszcie na sanację w krytycznej sytuacji przedsiębiorstwa;
 6. Rozgraniczenie między zapotrzebowaniem na kapitał i zasobami kapitałowymi. Biorąc pod uwagę
to kryterium, mówimy o odpowiednio zrównoważonym poziomie finansowania, o niedofinansowaniu oraz
o nadpłynności, czyli nadmiernym finansowaniu. Przedsiębiorca powinien dążyć do osiągnięcia odpowiednio
zrównoważonego poziomu finansowania, czyli do osiągnięcia optymalnej płynności. Niedofinansowanie jest
niebezepieczeną sytuacją dla firmy, natomiast nadmierne zasoby finansowe mają negatywny wpływ na
rentowność przedsiębiorstwa.
Podział źródeł finansowania
Pochodzenie kapitału Finansowanie zewnętrzne Finansowanie wewnętrzne
(pozyskanie kapitału) (tworzenie kapitału)
Własne finansowanie (własny 1. Własne Samofinansowanie
kapitał) finansowanie/finansowanie (tezauryzacja zysku)
udziałowe w spółkach / 1. Otwarte samofinansowanie
firmach nie mających (opodatkowane lub
zdolności do emisji akcji nieopodatkowane);
2. Własne finansowanie przez 2. Ciche samofinansowanie
papiery wartościowe/ (nieopodatkowane)
finansowanie udziałowe w
spółkach mających
zdolność emisyjną
Obce finansowanie (obcy Zewnętrzne obce finansowanie Wewnętrzne obce finansowanie
dawca kapitału) / finansowanie kredytem 1. Długookresowe (np.
1. Długookresowe (np. rezerwy na fundusz
obligacje i kredyty emerytalny)
bankowe) 2. Krótkookresowe (rezerwa na
2. Krótkoterminowe (np. kredyt podatek od zysku i na
dostawcy i kredyt banków) premie).

T. Kaczmarek, Finanse przedsiębiorstw. Teoria i praktyka, Wolter Kluwer 2014 ,s. 22

Warunki prawidłowego finansowania
działalności przedsiębiorstwa
 Szybkość;
 Elastyczność
 Niższe zabezpieczenia kredytu;
 Ochrona własnych środków;
 Niskie koszty kredytu
Ograniczenia kapitałowe
w działalności przedsiębiorstw
 Ograniczenie kapitałowe;
 Dostępność kapitałów zewnętrznych oraz ich koszt mają szczególnie istotne
znaczenie dla rozwoju oraz ekspansji małych i średnich przedsiębiorstw
w UE;
 z kolei możliwości rozwojowe przekładają się na wzrost konkurencyjności
tych przedsiębiorstw i umocnienie ich pozycji na rynku.
Bariery ograniczające dostęp
przedsiębiorstwa do zewnętrznych źródeł
finansowania
 Niski poziom zdolności akumulacyjnych tych przedsiębiorstw, nie dający
gwarancji zwrotu zainwestowanych kapitałów;
 Wysokie koszty funkcjonowania firm
 Ograniczenia związane ze specyficzną gospodarka finansową przedsiębiorstw;
 Trudności w dokonaniu obiektywnej oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej
przedsiębiorstw
 Wysokie koszty pozyskiwania kapitałów z sektora bankowego
 Skomplikowane i czasochłonne procedury związane z pozyskiwaniem kapitałów
z różnych źródeł
 Ograniczenia związane z formą prawną prowadzenia działalności
gospodarczej;
 Niewielki poziom środków publicznych przeznaczanych na wsparcie rozwoju
sektora MSP w porównaniu z jego potrzebami
Wykorzystanie różnorodnych źródeł
finansowania
 Na wykorzystanie różnorodnych źródeł finansowania w sektorze przedsiębiorstw wpływają
bardzo często czynniki o charakterze subiektywnym. Mogą to być:
 Poziom wiedzy kadr zarządzających i właścicieli firm;
 Stan umiejętności w zakresie zarządzania finansami przedsiębiorstwa;
 Poziom kwalifikacji i świadomości, dotyczący stosowania nowoczesnych instrumentów
finansowania i zarządzania pozyskiwaniem kapitałów z różnych źródeł;
 Umiejętności wykorzystywania różnorodnych informacji o dostępnych funduszach,
programach;
 Konieczność ciągłego dopasowywania ofert różnych form finansowania do potrzeb
przedsiębiorstwa
 Stała obserwacja otoczenia biznesowego
 Kreatywne podejście do tworzenia różnych kombinacji różnych źródeł finansowania.