Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan 9 - Modyul 7 3 18
Araling Panlipunan 9 - Modyul 7 3 18
Mga Layunin
1
Subukin
A. Panuto: Tukuyin kung tama o mali ang isinasaad ng pangungusap. Isulat ang salitang
TAMA o MALI sa patlang. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.
Balikan
Panuto: Kompletuhin ang nilalaman ng graphic organizer sa ibaba. Pagkatapos ay sagutin
ang mga tanong. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.
? ?
? ?
Sektor ng
? Paglilingkod ?
2
Mga katanungan.
1. Ano ang ibig sabihin ng sektor ng paglilingkod?
2. Isa-isahin ang bumubuo sa sektor ng paglilingkod?
3. Sumasang-ayon ka bang ang malaking bilang ng sektor ng paglilingkod sa bansa
ay maaaring isang indikasyon ng kaunlaran ng ekonomiya?Pangatwiranan
Tuklasin
Suriin ang mga larawan na nasa ibaba at sagutin ang pamprosesong tanong.
Pamprosesong Tanong:
1. Patungkol saan ang mga larawan?
2. Paano ito nagsisimula?
3. Paano mo maiuugnay ang mga larawang ito sa ekonomiya at pamumuhay ng mga
tao?
3
Suriin
ANG IMPORMAL NA SEKTOR: ISANG PAGPAPALIWANAG
4
Congressional Planning and Budget Department(House of Representatives)noong
Nobyembre 2008. Ito ay nagsasaad ng Informal Sectors Share in Asian Countries sa loob ng
mga taong 2001-2006 ayon sa datos ng BLES NSO 2007.
5
sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa, partikular na sa pagbibigay ng empleyo o hanapbuhay
sa mga mamamayan.
6
gawaing labag sa batas ay ang prostitusyon,pagbebenta ng ipinagbabawal na
gamot, at ang pagkakaroon ng mga ilegal na pasugalan. Isa sa pinakamaiinit na
isyu ngayon ay ang pamimirata partikular na ang software piracy. Ayon sa
Microsoft Corporation, ang software piracy ay tumutukoy sa ilegal o walang
permisong pangongopya ng mga computer software na kung saan nilalabag ng
isang tao ang karapatang pagmamay-ari ng lumikha o orihinal na nagmamay-
ari nito (Intellectual Property Rights---IPR).
7
ay malaking tulong sa impormal na sektor sapagkat ayon sa datos na inilabas ng National
Statistics Office (NSO), halos kalahati ng mga bumubuo sa sektor na ito ay kababaihan.
8
Enterprises Act (R.A. 9178). Samantala, ang sumusunod ay ilan sa mga programa at proyekto
ng pamahalaan para sa mga mamamayan na bumubuo sa impormal na sektor:
4. CASH-FOR-WORK PROGRAM(CWP)
Ito ay programa ng Department of Social Welfare and Development(DSWD),na kung
saan sa ilalim nito,ang mga biktima ng kalamidad o mga evacuee ay bibigyan ng kabayaran
kapalit ng serbisyong kanilang isasagawa o pagtulong sa panahon ng rehabilitasyon at
rekonstruksiyon ng mga nasalantang lugar.
Ang programang ito ay ipnatutupad ng pamahalaan bilang pansamantala o
alternatibong mapagkukunan ng kabuhayan o kita ng mga taong nawalan ng hanapbuhay
dulot ng mga nabanggit na sitwasyon.
Tunay ngang maganda ang mga batas, programa, at proyekto ng pamahalaan para sa
impormal na sektor. Ngunit, ang kaukulang implementasyon nito para sa kapakanan ng mga
mamamayan at kabuuan sa ekonomiya ng bansa ang kinakailangang mabigyan ng
kasiguraduhan. Kinakailangan ang pagtutulungan ng pamahalaan at mga mamamayan upang
makamit natin ang minimithing pambansang kaunlaran. Gayumpaman, hindi rin natin masisi
ang mga tao kung sila ay maging bahagi ng impormal na sektor sapagkat ayon kay Bernardo
Villegas, isang kilalang ekonomistang Pilipino,” Gugustuhin pa ng mga tao ang lumabag sa
batas kaysa magutom o mamamatay”. Kung kaya’t, upang maiwasan ito, marapat lamang na
ang mga mamamayan at pamahalaan ay magkaisa para sa implementasyon ng mga
magagandang batas, programa, at patakarang pang-ekonomiya para sa kabutihan ng lahat.
9
Pagyamanin
Gawain A:
WORDS/CONCEPT OF WISDOM/Sabi Nila! Isulat Mo!
Panuto: Punan sa boxes ang mahahalagang konseptong sinabi ng ilang piling tao o
organisasyon tungkol sa impormal na sektor mula sa tekstong iyong nabasa.
1 W. ARTHUR LEWIS
HEDAYET ULLAH
2
CHOWDHURY
3 CLEOFE S. PASTRANA
INTERATIONAL LABOR
4
ORGANIZATION (ILO)
5 CIELITO HABITO
6
Ibon FOUNDATION
HOUSE OF
7
REPRESENTATIVES
INFORMAL SECTOR
8 SURVEY / NATIONAL
STATISTICS OFFICE (NSO)
Gawain B
MULTIPLE CHOICE:
PANUTO: Isulat sa notebook ang letra na naglalaman ng pinakatamang sagot:
1. Alin sa mga batas na kikila bilang Social Reform and Poverty Alleviation Act of 1997?
A. Republic Act 8425 C. Republic Act 7796
B. Republic Act 9710 D. Presidential Decree 442
2. Alin sa mga batas na nilagdaan noong Agosto 14,2009 at kinilala bilang Magna Carta of
Women?
A. Republic Act 8425 C. Republic Act 442
B. Republic Act 7796 D. Republic Act 9710
10
3. Alin sa mga batas ang kilala bilang Philippine Labor Code na naisabatas noong Mayo
1,1974?
A. Republic Act 8425 C. Republic Act 7796
B. Republic Act 9710 D. Presidential Decree 442
4. Alin sa mga batas ang kilala bilang Technical Education and Skills Development Act of
1994 na nilagdaan bilang batas noong Agosto 25,1999?
A. Republic Act 7796 C. Republic Act 8080
B. Republic Act 8282 D. Republic Act 81 81
5. Alin sa mga batas ang kilala bilang Social Security Act of 1997?
A. Republic Act 7875 C. Republic 442
B. Republic Act 8282 D. Republic Act 1072
6. Alin sa mga batas ang kinilala bilang National Health Insurance Act of 1995?
A. Republic 7875 C. Republic Act 8282
B. Republic Act 8080 D. Republic Act 8181
10. Alin sa mga programa ng Department of Social Livelihood Development, na kung saan
sa ilalim nito, ay mga biktima ng kalamidad o pagtulong sa panahon ng rehabilitasyon at
rekonstruksiyon ng mga nasalantang lugar?
A. CASH FOR WORK PROGRAM
B. DOLE Integrated Livelihood Program
C. Self-Employment Assistance Kaunlaran
D. Integrated Services for Livelihood Advancement of the fishfolks
11
Isaisip
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.Isulat ang sagot sa nakalaang espasyo.
1. Bakit hindi lubusang ipinagbabawal ng pamahalaan ang pag-iral ng underground
economy?
________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. Paano maiiwasan ang paglaganap ng hindi legal na mga transakiyon sa mga pamilihan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Isagawa
Epekto
ng
Impormal
na Sektor
12
Tayahin
MULTIPLE CHOICE:
Panuto: Basahin nang mabuti ang bawat item o aytem at piliin ang letra ng tamang
sagot. Gamitin ang iyong notebook o kwaderno upang isulat ang iyong mga sagot.
1. Sino ang nagsusuri ng mga gawaing pang-ekonomiya ng mga taong naninirahan sa
Acra, Ghana?
A. Cleofe S. Pastrana C. Cielito Habito
B. Keith Hart D. Arthur Lewis
8. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa kadahilanan kung bakit pumapasok ang
mga mamamayan sa impormal sektor?
A. Makaligtas sa pagbabayad ng buwis sa pamahalaaan
B. Mapangibabawan ang matinding kahirapan
C. Makapaghanapbuhay nang hindi nangangailangan ng malaking kapital o
puhunan.
D. Pinayagan ng Cental Bank of tne Philippines
13
9. Alin sa mga sumunod ang hindi kabilang sa epekto ng ekonomiya dahil sa pag-iral ng
impormal na sektor?
A. pagbaba ng halaga ng nalilikom na buwis
B. banta sa kapakanan ng mga mamimili
C. paglaganap ng mga ilegal na gawain
D. may quality control o standard
10. Alin sa mga sumusunod na batas na nilagdaan noong Agosto 25,1994, na ang layunin na
hikayatin ang kabuuang partisipasyon at pakikiisa ng iba’t ibang sektor ng lipunan gaya
ng industriya, paggawa, local na pamahalaan, teknikal, at bokasyonal na mga institusyon
upang mapaghusay ang mga kasanayan para sa pagpapataas o pagpapaibayo ng kalidad
ng yamang tao ng ating bansa?
A. Republic Act 7796 C. Republic Act 7875
B. Republic Act 8282 D. Republic Act 8425
Karagdagang Gawain
Gumawa ng isang slogan na nagpapakita ng iyong pananaw tungkol sa impormal na sektor.
Ipaliwanag mo ang slogan na nagawa mo.Gawing batayan ang ruriks na sumusunod.
Rubric sa Pagmamarka
Nilalaman ng slogan ……… 20
Pagkamalikhain…….15
Tamang paggamit ng salita ….15
Kabuuan ………….50
14
15
MGA PAMPROSESONG TANONG.(SAGOT)
1. Ito ang sektor na gumagabay sa buong yugto ng produksyon, distribusyon,
kalakalan at pagkonsumo ng mga produkto sa loob o labas ng bansa.
2. A. Transportasyon, komunikasyon, at mga Imbakan – binubuo ito ng mga
paglilingkod na nagmumula sa pagbibigay ng publikong sakayan, mga paglilingkod ng
telepono, at mga pinapaupahang bodega.
B. Kalakalan – mga gawaing may kaugnayan sa pagpapalitan ng iba’t-ibang produkto at
paglilingkod.
C. Pananalapi – kabilang ang mga paglilingkod na binibigay ng iba’t ibang institusyong
pampinansiyal tulad ng mga bangko, bahay-sanglaan, remittance agency, foreign exchange
dealers at iba pa.
D. Paupahang bahay at Real Estate– mga paupahan tulad ng mga apartment, mga
developer ng subdivision, town house, at condominium.
E. Paglilingkod ng Pampribado – lahat ng mga paglilingkod na nagmumula sa pribadong
sektor ay kabilang dito.
F. Paglilingkod ng Pampubliko – lahat ng paglilingkod na ipinagkakaloob ng pamahalaan.
3. Ang kasagutan ay maaaring magkaiba-iba.
Pananalapi
Paupahang
Bahay at Real
Kalakalan State
Paglilingkod
ng
Pampubliko
Transportasyon SEKTOR NG
, Paglilingkod
PAGLILINGKO
Komunikasyon, ng
at mga D Pampribado
I. SUBUKIN
1. Tama 2. Tama 3. Mali 4. Mali 5. Tama
6. Mali 7. Tama 8. Tama 9. Tama 10. Tama
Susi sa Pagwawasto
16
ISAISIP
(Ang kasagutan ay maaaring magkaiba ayon sa kaalaman ng mag-aaral.)
ISAGAWA
(Ang kasagutan ay maaaring magkaiba.)
TAYAHIN
1. B 2. C 3. C 4. A 5. A
6. B 7. C 8. D 9. D 10. C
Pagyamanin
Sinasabing nagmula ang paggamit ng konsepto ng impormanl na sektor. Inilarawan niya ito bilang
W. ARTHUR LEWIS uri ng hanapbuhay na kabilang sa mga bansang papaunlad pa lamang (developing countries).
Ang paglaganap ng impormal na sektor ay isang global phenomenon. Ang pag-iral nito sa iba’t
ibang bansa ay kakikitaan lamang ng pagkakaiba-iba nito ayon sa lawak, dami at pangkalahatang
HEDAYET ULLAH
CHOWDHURY sisitema ng operasyon. Gayunpaman, hindi maikakaila ang kontribusyon nito sa pag-unlad ng
ekonomiya ng bansa, partikular na sa pagbibigay ng empleyo o hanapbuhay sa mga mamamayan.
Ang impormal na sektor ay nakatutulong sapagkat nakapagbibigay ito ng empleyo o trabaho sa
CLEOFE S. PASTRANA
mga mamamayan. Ito ay nagdudulot din ng pagkakalikha ng mga produkto at serbisyong tutugon
sa ating mga pangangailangan.
INTERATIONAL LABOR Ang impormal na sektor ay nagtataglay ng malawak na katangian. Ito ay binubuo ng mga yunit na
ORGANIZATION (ILO) nagsasagawa ng pagbuo ng produkto at serbisyo na may layuning makalikha ng empleyo o
trabaho at magdulot ng kita sa taong lumalahok dito.
Kaniyang sinabi na ang tinatayang kabuuang bahagdan ng impormal na sektor sa GDP ay
CIELITO HABITO
40%.Tinawag niya rin ang impormal na sektor bilang underground economy o hidden economy.
Ang impormal na sektor ay paraan ng mga mamamayan lalo na ang kabilang sa tinatawag na
Ibon FOUNDATION
“isang kahig isang tuka” upang magkaroon ng kabuhayan lalo na sa tuwing panahon ng
pangangailangan at kagipitan. Maliban pa dito, inilalarawan din nito ang pag-iral ng kawalan ng
hanapbuhay at ang kahirapan ang siyang nagtutulak sa tao na pumasok sa ganitong uri ng
sitwasyon.
HOUSE OF Ayon dito ay ang Impormal na sektor ay nakapagdagdag ng kita ng GDP ng bansa.
REPRESENTATIVES
INFORMAL SECTOR Batay rito, lumabas na mayroong halos 10.5 milyong tao ang kabilang sa impormal na sektor. Ang
SURVEY / NATIONAL
tinatawag na self-employed ay humigit-kumulang 9.1 milyong katao at ang mga employers ay nasa
STATISTICS OFFICE (NSO)
1.3 milyong katao. Maliban pa rito, sa isinagawang Labor Force Survey(LFS) ng taong ding
iyon(Apri 2008), lumabas na mayroong 36.4 milyong tao ang kabilang sa lakas-paggawa at 30%
nito ay kabilang sa mga informal sector operator. Sa kabuuang bilang na ito, 2/3 ay mga
kalalakihan at, kung ibabatay naman sa edad o gulang, ¾ o 75% ay nasa 35 gulang pataas.
B.
1. A 2. D 3. D 4. A 5. B
6. A 7. A 8. C 9. D 10. A
III. Tuklasin
(Mga Suhestiyong kasagutan lamang. Maaaring magkaiba ang sagot.)
1. Ang larawan ay tungkol sa iba’t ibang gawain na makikita sa palengke tulad ng pagtitinda.
2. Nagsismula ito dahil nais nilang matustusan ang kanilang pangangailangan sa pamamagitan ng
pagtitinda.
3. Ang mga ito ay nagpapakita na maraming tao ang gumagawa ng paraan upang matustusan ang
pangangailagan kahit sa simpleng paraan lamang.