ΔΙΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Β’ ΕΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΩΝ ΟΜΑΔΑΣ,

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ-ΨΥΧΟΔΡΑΜΑΤΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Ἀκαδημαϊκὸ Ἔτος 2012-2013

Α’ Τετράμηνο
Παρασκευὴ 22.00-23.30, ἀνὰ δεκαπενθήμερο
Αἴθουσα Οἰκογενειακῆς Θεραπείας
Παρατηρητής: Λάμπης Σιδηρόπουλος

Παρασκευή, 2013

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Νικόλαος Κασιμάτης

ΘΕΜΑ: Ὁ Θεραπευτής: Βασικοὶ Στόχοι

ΚΥΡΙΟ ΒΟΗΘΗΜΑ: Yalom, I. with Leszcz, M. 2005. The Theory and Practice of Group Psychotherapy. 5th ed.
New York: Basic Books. Ἑλληνιστί Θεωρία καί Πράξη τῆς Ὁμαδικῆς Ψυχοθεραπείας. Ἀθήνα: Ἐκδόσεις
Ἄγρα, 2006.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ὁ Yalom στὸ πέμπτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του Θεωρία καὶ Πράξη τῆς Ὁμαδικῆς Ψυχοθεραπείας
στρέφεται στὸ ρόλο τοῦ θεραπευτῆ μέσα στὴν θεραπευτικὴ διαδικασία, καὶ εἰδικά, μὲ τοὺς βασικούς του
στόχους καὶ μὲ τὶς τεχνικὲς μὲ τὶς ὁποῖες μποροῦν νὰ ἐπιτευχθοῦν οἱ στόχοι αὐτοί. Σημειώνει βεβαίως
πὼς τίποτα καὶ κανένα ζήτημα τεχνικῆς δὲν ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπὸ τὴ δημιουργία μιᾶς σταθερῆς
θετικῆς ἀνάμεσα σὲ θεραπευτῆ καὶ θεραπευομένου, στηριζόμενη στὸ ἐνδιαφέρον, τὴν ἔγνοια καὶ τὴν
ἀποδοχή, τὴν αὐθεντικότητα καὶ τὴν ἐνσυναίσθηση.

Ὅπως εἴδαμε στὰ προηγούμενα κεφάλαια ἡ θεραπεία εἶναι σίγουρα μία πολὺ σύνθετη διαδικασία
γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῆς ὁποίας δροῦν διάφοροι παράγοντες. Ἡ δουλειὰ τοῦ ὁμαδικοῦ θεραπευτῆ, μᾶς λέει ὁ
Yalom, «εἶναι νὰ δημιουργήσει τοὺς μηχανισμοὺς τῆς θεραπείας, νὰ τοὺς θέσει σὲ κίνηση, καὶ νὰ τοὺς
διατηρήσει σὲ λειτουργεία μὲ τὴ μέγιστη ἀποδοτικότητα». Πιὸ εἰδικά, μᾶς λέει ὅτι ὁ θεραπευτὴς πρὸς τὴν
ἐπίτευξη τριῶν βασικῶν στόχων:

1. τὴ δημιουργία καὶ τὴ διατήρηση τῆς ὁμάδας

2. τὴν οἰκοδόμηση μιᾶς ὁμαδικῆς κουλτούρας
3. τὴν ἐνεργοποίηση καὶ τὴν ἐπισήμανση (illumination) τοῦ ἐδῶ-καὶ-τώρα.

Σὲ αὐτὸ τὸ κεφάλαιο ἀσχολεῖται πολὺ σύντομα μὲ τὸν πρῶτο στόχο καὶ διεξοδικὰ μὲ τὸν δεύτερο.
Τὸν τρίτο θὰ τὸν συζητήσει στὸ ἐπόμενο κεφάλαιο. Σὲ σχέση μὲ τὸν πρῶτο στόχο λοιπόν, ἄς ἀναφέρουμε
καὶ ἐμεῖς ἐν παρόδῳ πὼς ἔχει νὰ κάνει κυρίως μὲ τὴν ἐπιλογὴ καὶ τὴν προετοιμασία τῶν μελῶν άπὸ τὸν
θεραπευτῆ πρὶν εὶσέλθοῦν στὴν ὁμάδα, καὶ μὲ τὴν καλλιέργεια τῆς συνεκτικότητας μέσῳ τῆς πρόληψης
τῶν ἀρχικῶν τριβῶν, αφ’ ὅτου ξεκινήσει ἡ ὁμάδα. «Στὴν ἀρχὴ οἱ θεραπευόμενοι εἶναι ξένοι μεταξύ τους
καὶ γνωρίζουν μόνο τὸν θεραπευτή, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τὴν πρωταρχικὴ ἐνωτικὴ δύναμη τῆς ὁμάδας» μὲ
τὰ μέλη ὡς ἀποτέλεσμα στὰ ἀρχικὰ στάδια τῆς ὁμάδας, νὰ σχετίζονται κυρίως μέσα ἀπὸ τὴν κοινὴ
γέφυρα ποὺ ἐκπροσωπεῖ γιὰ αὐτὰ μέσα στὴν ὁμάδα ὁ θεραπευτής.

Σὲ σχέση μὲ τὴν οίκοδόμηση κουλτούρας τώρα, ὁ Yalom ἀναφέρεται στὴν καλλιέργεια τῆς
παιδείας τῆς ὁμάδας ἀπὸ τὸ θεραπευτή, μιᾶς σειρᾶς ἀπὸ «νόρμες», ἀπὸ ἄγραφοὺς κανόνες ἤ ἀπὸ
πρότυπα συμπεριφορῶν, ποὺ θὰ καθοδηγήσει τὴν ἀλληλεπίδραση τῆς ὁμάδας. Ποιές εἶναι αὐτές; Βάσει
τῶν θεραπευτικῶν παραγόντων ποὺ εἴδαμε στὰ προηγούμενα κεφάλαια θὰ ἀναφέραμε τὴν ἀποδοχὴ καὶ
τὴν ὑποστήριξη, τὴν καθολικότητα, τὴν παροχὴ συμβουλῶν, τὴν διαπροσωπικὴ μάθηση, τὸν ἀλτρουισμὸ
καὶ τὴν ἐλπίδα. Τὰ παραπάνω, μέσα στὴν ὁμαδικὴ διαδικασία παρέχονται κατὰ κόρον ἀπὸ τοὺς
θεραπευόμενους καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν συντονιστή. Ὅπως εἴδαμε στὰ προηγούμενα κεφάλαια, οἱ παρεμβάσεις
τῶν ἄλλων μελῶν εἶναι αὐτὲς ποὺ τὶς περισσότερες φορὲς ἔχουν τὴν πιὸ μεγάλη ἀξία γιὰ τὸν
θεραπευόμενο, ἀφοῦ εἶναι «ἀληθινές», μὴ βασίζόμενες σὲ καμμία «πελατιακὴ» σχέση θεραπευόμενου-
θεραπευτή. Ὁ ὁμαδικὸς θεραπευτὴς δρᾶ λοιπὸν ἀρκετὰ ἔμμεσα:

«ἄν τὰ μέλη τῆς ὁμάδας εἶναι ἐκεῖνα ποὺ θέτουν σὲ κίνηση τοὺς πολλοὺς θεραπευτικοὺς παράγοντες μέσα
ἀπὸ τὴν ἀλληλεπίδρασή τους, τότε τὸ ἔργο τοῦ θεραπευτῆ εἶναι νὰ δημιουργήσει μία ὁμαδικὴ κουλτούρα ποὺ
νὰ εὐοδώνει στὸ μέγιστο βαθμὸ τὴν ἀποτελεσματικὴ ὁμαδικὴ διάδραση.

Οἱ νόρμες μιᾶς ὁμάδας δημιουργοῦνται τόσο ἀπὸ τὶς προσδοκίες ποὺ ἔχουν τὰ μέλη γιὰ τὴν
ὁμάδα, ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς ρητὲς ἤ ἔμμεσες ὁδηγίες τοῦ συντονιστῆ καὶ τῶν μελῶν μὲ τὴν μεγαλύτερη
ἐπιρροή. Τὶς περισσότερες φορὲς ὁ συντονιστὴς ὲπηρεάζει τὴν διακατέχουσα αὐτὴ παιδεία τῆς ὁμάδας
ἀσυνείδητα, ἀφοῦ ἡ ὁμάδα διαποτίζεται φυσικὰ ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ τρέφουν τὰ μέλη της, καὶ φυσικά, τὸ
πιὸ ἰσχυρό της μέλος, ὁ συντονιστής. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Yalom λέει ὅτι ὁ συντονιστὴς πρέπει νὰ προσπαθήσει
νὰ ἔχει συνείδηση τῶν νορμῶν ποὺ δημιουργεῖ. Νομίζω πάντως πὼς πρέπει ὅλοι μας νὰ κατανοήσουμε,
πὼς ἡ ἐπιβολὴ νορμῶν δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἐσκεμμένα καὶ αὐθαίρετα. Θυμίζει τοὺς γονεῖς οἱ ὁποῖοι
τελευταία στιγμὴ διαβάζουν βιβλία γιὰ τὸ πῶς νὰ μεγαλώσεις ἕνα παιδί. Ὅτι πρότυπο συμπεριφορᾶς καὶ
ὅποιες ἀξίες χαρακτηρίζουν τὴ προσωπικότητα τοῦ θεραπευτῆ, αὐτὲς θὰ καθρευτιστοῦν στὴν ὁμάδα. Γι’
αὐτὸ ἀγρυπνᾶτε!

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ὁ Yalom, στὸ δεύτερο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου μας

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΓΛΩΣΣΑΡΙ
  Ἐπισήμανση τοῦ ἐδῶ-καὶ-τώρα: Illumination


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Yalom, I. with Leszcz, M. 2005. The Theory and Practice of Group Psychotherapy. 5th ed. New York: Basic Books.
Ἑλληνιστί Θεωρία καί Πράξη τῆς Ὁμαδικῆς Ψυχοθεραπείας. Ἀθήνα: Ἐκδόσεις Ἄγρα, 2006.