Politeknik Dergisi Journal of Polytechnic

Cilt: 8 Say : 4 s. 381-395, 2005 Vol: 8 No: 4 pp. 381-395, 2005

Yap Elemanlar n n Yang na Dayan m

Performanslar n n Avrupa Birli-i Direktiflerine Göre
S n fland r lmas ve Konunun Türkiye – Avrupa
Genelinde 5rdelenmesi
Füsun DEM5REL*, Sedat ALTINDA<**
* Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarl k Fakültesi Mimarl k Bölümü / ANKARA
**Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarl k Fakültesi Mimarl k Bölümü Doktora Ö-rencisi

ÖZET
Avrupa Birli-ine uyum çerçevesinde Türkiye’de her alanda köklü de-iCiklikler yaCanmakta olup, bu de-iCimden yap
sektörü de önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu ba-lamda çal Cman n amac ; yap elemanlar n n yang na dayan m performanslar na
iliCkin yeni Avrupa S n flar n n tan t lmas ve bu konuda geliCtirilen yeni yaklaC mlar n ortaya konmas d r. Bu amaçla makalede;
yap elemanlar n n yang na dayan m performanslar na iliCkin ortak Avrupa S n flar na yer verilerek, ulusal s n flardan Avrupa
s n flar na geçiC konusunda, Avrupa Birli-ine üye ülkelerde ve Türkiye’de yap lan uyum çal Cmalar ortaya konulmuCtur. Bu
çal Cma sonucunda ise; yap sektörümüzün yang n güvenli-i alan nda radikal bir de-iCime do-ru yol ald - görülmüCtür.
Anahtar Kelimeler: Yang n, Yap Elemanlar n n Yang na Dayan m (direnci), Yang n Güvenli-i

Classification of Fire Resistance of Building Elements

According to European Union Directives and
Comparison Between Turkey and Europe
ABSTRACT
In the frame of European Union (EU) harmonisation fundemental changes have been experienced in Turkey and
construction sector has been affected considerably. The aim of this study is to introduce the new Euroclasses related with the fire
resistance of building elements, and to display the new approaches developed in this subject . With this purpose in this article,
the common Euroclasses on fire resistance of building elements and the harmonisation works of EU Member States and Turkey
in the subject of transition from national to the common Euroclasses will be given. As a result, this study showed that our
construction sector is heading towards the radical changes in the field of fire security.
Keywords: Fire, Fire Resistance of Building Elements, Fire Security

1. G R best dolaC m n sa-lamak amac yla yap malzeme ve

GeliCmiC ülkelerin yap mevzuatlar nda, yang n
güvenlik önlemlerine iliCkin hükümler, geniC yer bul-
maktad r. Her ülkenin yerel standart ve yönetmelikleri,
yang n risklerini minimuma indirgemeyi amaçlayan ta-
sar mc ya, uygun ve etkin önlemleri hangi koCullarda
sa-lamalar gerekti-i konusunda yol göstermektedir.
Ülkelerin yap mevzuatlar nda, yang n güvenlik
önlemlerine iliCkin hükümlerin önemli bir bölümü, yap
malzemeleri ve yap elemanlar ile iliCkilidir. Ülkeler,
yap malzeme ve elemanlar n kendi mevzuat ve stan-
dartlar eCli-inde de-erlendirmektedirler. Bu durum, her
ülkeye ait farkl standart, s n fland rma ve de-erlen-
dirme kriterlerinin oluCmas na neden olmaktad r. An-
cak, tek bir Avrupa ülkesi konumuna gelmek isteyen
Avrupa Birli-i, üye ülkeler aras nda oluCan farkl yakla-
C mlar ortadan kald rmak ve yap malzemelerinin ser-
elemanlar na genel bir yaklaC m getiren Yap Malze-
meleri Direktifini [(Construction Products Directive –
89/106/EEC)(1)] yay mlam Ct r.
Avrupa Birli-i’nin yirminin üzerinde ürün grubu
için geliCtirdi-i yeni yaklaC mlar ndan biri olan Yap
Malzemeleri Direktifi; alt temel gere-i içinde bar nd r-
maktad r (1). Bunlar önem s ras na göre; Mekanik Da-
yan m ve Stabilite, Yang n Durumunda Emniyet, Hijyen
Sa-l k ve Çevre, Kullan m Emniyeti, Gürültüye KarC
Korunum, Enerjiden Tasarruf ve Is Korunumudur.
5kinci temel gerek olan “Yang n Durumunda
Emniyet” ise, beC alt gere-i içermektedir. Bu alt gerek-
lerden birincisi; “5nCa edilen yap n n yük taC ma kapa-
sitesi belli bir süre azalmamal d r (Yang na Direnç-Fire
Resistance)” Ceklinde tan mlanm Ct r (2).

381
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005
Bu çal Cman n amac ; Avrupa Birli-ine (AB)
üye ülkelerde ve Türkiye’de yap elemanlar n n yang na
dayan m (Yang na Direnç) performans na iliCkin geliC-
meleri araCt rmak ve ulusal s n flardan Avrupa s n fla-
r na geçiC konusunda yap lan uyum çal Cmalar n ortaya
koymakt r.
2. YAPI ELEMANLARININ YANGINA
DAYANIM PERFORMANSLARININ
(YANGINA D RENC N) YAPI
MALZEMELER D REKT F NE (CPD -
89/106/EEC) GÖRE SINIFLANDIRILMASI
Yap Malzemeleri Direktifi ba-lam nda, yap
elemanlar n yang na dayan m performanslar ile ilgili
s n flar; 3 May s 2000 tarihinde yay mlanan
2000/367/EC (3) say l Komisyon Karar nda ortaya ko-
nulmuCtur (Tablo 1,2,3,4,5,6). Bu s n fland rma; Avrupa
Standardizasyon Komitesi (European Committe for
Standardization-CEN) taraf ndan EN 13501-2 (4), prEN
13501-3 (5), prEN 13501-4 (6) nolu standartlara dö-
nüCtürülmüCtür.
<ekil 1. Yap elemanlar n n yang na dayan m performanslar (12)
Türkiye’de; Gümrük Birli-i antlaCmas ile adap-
tasyonu gereken Avrupa Birli-i Teknik Mevzuat n n
uyumlaCt r lmas aCamalar ndan biri olarak, Yap Mal-
zemeleri Yönetmeli-i (7); 8 Eylül 2002 tarihinde ya-
y mlanm Ct r. Bu Yönetmelik ba-lam nda 29 Temmuz
2004 tarihinde Bay nd rl k ve 5skan Bakanl - taraf ndan
yay mlanan tebli- (8) ve TSE taraf ndan yay mlanan TS
EN 13501-2 (9) standard ile yap elemanlar n n yang na
dayan m performans s n flar na iliCkin AB kriterleri, ül-
kemize girmiC bulunmaktad r (10).
Yap Malzemeleri Direktifi (CPD) kapsam nda
her temel gere-i açmak üzere bir “Aç klay c Doküman”
yay mlanm Ct r. Aç klay c Dokümanlar; bilgilendirme
amac n taC makta olup, temel gerekler ayr nt l bir bi-
çimde bu dokümanlarda tariflenmektedir. Yang nla ilgili
temel gerek; “5nterpretative Document Number 2:
Safety in Case of Fire” ad alt nda Avrupa Birli-i Resmi
Gazetesinde yay mlanm Ct r (2). Benzer Cekilde Ülke-
mizde de, Yap Malzemeleri Yönetmeli-i kapsam nda
Aç klay c Dokümanlar; 29 Kas m 2004 tarihinde Resmi
Gazetede yay mlanm Ct r (11).
382
Yukar da sözü edilen “Aç klay c Doküman”da
(2,11), “Bir yap eleman n n yang n dayan m ; yük ta-
C ma, bütünlük ve termal yal t m kapasitesini, Standart
Yang n Dayan m Testinde1 belirli bir süre koruyarak,
yang na karC direnç göstermesi” Ceklinde tan mlan-
maktad r.
Bir yap eleman n n yang na dayan m perfor-
mans n n karakterize edilebilmesi için kullan lan temel
kriterler, aCa- da s ralanm Ct r [(2,3) (<ekil 1)].
R - Yük TaC ma Kapasitesi (Load-bearing
Criterion): Y k lmaya veya aC r e-ilmeye dayan m.
BaCka bir ifade ile, yap eleman n n yang na maruz
kalma durumunda belli bir süre strüktürel kararl l - n
(stabilite) koruma kapasitesidir.
E - Bütünlük (Integrity) : Eleman n s cak gaz ve
alev geçirmezlik dayan m ,
I - Yal t m (Insulation) : Aleve maruz kalan yü-
zeydeki yo-un s cakl k art C na karC dayan m. BaCka bir
ifade ile, yap eleman n n yang na maruz kalan taraftan
di-er tarafa s transferi sonucunda önemli bir s akta-
r m olmadan, yaln z bir taraftan yang na maruz kal-
maya dayan m yetene-idir2 (4).
Yukar da belirtilen semboller, kay tl performans
süresi için “dakika” cinsinden ifade edilmekte olup,
standart zaman/s cakl k e-risine göre belirlenmesi ha-
linde kullan lmaktad r (2).
Yap elemanlar n n yang na dayan m performan-
s (Yang na Direnç) Avrupa s n flar aCa- daki Cekilde
tan mlanmaktad r (2,3,4,12,13,14).
1
Standart Yang3n Dayan3m Testi: Standart zaman / s cakl k
e-rileri ile yönetilen testlerdir. Ayr nt l bilgi için bkz. EN
1363-1(21,22)
2
Is transferinin s n rl kalmas hem aleve maruz kalan yüzey,
hem de o yüzeyin yak n çevresindeki herhangi bir maddenin
tutuCmamas aç s ndan önemlidir (4).
 YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005
Strüktürel elemanlar için;
R süresi (dakika) : Tek bir kriterin, yük taC ma
kapasitesinin karC land -
minimum süre,
RE süresi (dakika) : 5ki kriterin, yük taC ma
kapasitesi ve bütünlü-ün
karC land - minimum süre,
REI süresi (dakika) : Tüm kriterlerin (yük taC ma
kapasitesi, bütünlük ve ya-
l t m n) karC land - mini-
mum süredir.
Strüktürel olmayan elemanlar için;
E süresi (dakika) : Bütünlük kriterinin karC -
land - minimum süre,
EI süresi (dakika) : Bütünlük ve yal t m kriter-
lerinin birlikte karC land -
minimum süredir.
Performans süresi (dakika); 15, 20, 30, 45, 60,
90, 120, 180, 240, 360 rakamlar ndan biri cinsinden
ifade edilerek s n fland rma;
R 15, R 30,.......,RE 15, RE 30,........., REI 15,
REI 30,........Ceklinde tan mlanabilmektedir.
Bu Cekilde 160 dakika yük taC ma kapasitesine,
85 dakika bütünlü-e ve 43 dakika termal yal t ma sahip
bir yap eleman R 120/RE 60/REI 30 olarak veya 75
dakika yük taC ma kapasitesine ve 40 dakika bütünlü-e
sahip bir yap eleman da R 60/RE 30 olarak
s n fland r labilmektedir. Bu örnekte görüldü-ü gibi test
sonuçlar daima en yak n alt s n fa yuvarlanmaktad r.
Semboller birleCti-i takdirde (RE, REI gibi), beyan
edilen “zaman” ise; en düCük süreye sahip sembolün
zaman ile ifade edilmektedir (4,5).
S n fland rma için temel kriterler aCa- daki Ce-
kilde geniCletilebilmektedir (2);
W: Yay lan radyasyon kontrol edildi-i zaman,
M: Mekanik eylemler göz önüne al nd - zaman,
C: Kap lar için kendinden kapanma söz konusu
oldu-u zaman,
S: Duman s z nt s ile ilgili belli s n rlamalara
sahip elemanlar söz konusu oldu-u zaman,
P veya PH : Gücün süreklili-i veya sinyal ver-
mesi dikkate al nd - zaman,
G: 5sli yang n direnci göz önünde bulundurul-
du-u zaman,
K: Yang na karC koruma yetene-i (koruyucu
kaplamalar için) söz konusu oldu-u zaman,
2003/629/EC (15) say l Avrupa Komisyon ka-
rar uyar nca yang na dayan m performans n n ifade
edilebilmesi için gerekli temel kriterlere, aCa- daki ilave
yap lm Ct r.
383
D: Sabit s cakl k alt nda dayan m süresi,
DH: Standart zaman/s cakl k e-risi alt nda daya-
n m süresi,
F: GüçlendirilmiC duman ve s havaland r c la-
r n iClevselli-i,
B: Do-al duman ve s havaland r c lar n iClev-
selli-i,
2000/367/EC (3) say l Komisyon Karar uya-
r nca yap elemanlar n n yang na dayan m performans
s n flar , Tablo 1,2,3,4,5 ve 6’da verilmiCtir. Bu tablola-
r n incelenmesi ile anlaC labilece-i gibi tüm periyotlar,
tüm elemanlar için geçerli de-ildir (4).
Bir yap eleman n n yang na dayan m perfor-
mans n n belirlenebilmesi için temel kriter, yang n ve
duman yay l m n n s n rl olmas ve yap n n yük taC ma
kapasitesinin belirli bir süre korunmas d r. Bu gereksi-
nim; yük taC y c eleman n ve/veya bölücü eleman n
yang na karC direnç sa-lamas ile ilgilidir (16).
Avrupa Birli-ine üye ülkelerde; yap elemanlar -
n n yang na karC direncinin de-erlendirilmesi, aCa- da
verilen 3 yöntemle mümkün olmaktad r (16):
a) Do-al yang n senaryolar n n düCünülmesi,
b) Konvansiyonel yang n senaryolar n n düCü-
nülmesi (Tablo 7),
c) Yang na karC direncin hesaplanmas .
Bir yap eleman n n yang na direncinin de-er-
lendirilmesi için termal etken3 düzeylerinden bir veya
daha fazlas ndan faydalan lmaktad r. Daha sonraki aCa-
mada ise, termal etkenin hangi yap elemanlar için
kullan ld - belirtilmelidir (16,4). Termal etkenin farkl
seviyelerini Tablo 7’de gösterilen yang n senaryolar
karC lamaktad r. Hidrokarbon e-risi ve bu e-ri d C nda
var olan ancak, Tablo 7’de belirtilmemiC olan di-er e--
riler, s ra d C yang n senaryolar için geçerli olmaktad r.
Sözü edilen bu e-riler, TS EN 13501-2 standard nda
belirtilen yap elemanlar n n yang na dayan m perfor-
mans n n de-erlendirilmesinde kullan lmamaktad r (4).
Yap Elemanlar n n Yang na Dayan m Perfor-
manslar n n Test Yöntemleri 5le De-erlendirilmesi du-
rumunda hangi yang n senaryolar n n, hangi yap ele-
manlar için kullan laca- Tablo 8’da gösterilmektedir
(17).
Yap elemanlar n n yang n dayan m perfor-
manslar n n de-erlendirilmelerine iliCkin kullan lan Av-
rupa S n fland rma ve Deney Standartlar ise Tablo Ek
1’de verilmektedir.
Burada dikkatlerin çekilmesi gereken husus; yük
taC y c elemanlar d C ndaki tüm yap elemanlar n n
yang na dayan m performanslar n n ortaya konulabil-
3
Termal etken; radyasyon, konveksiyon ve kondüksiyondan oluCur.
Zamana karC termal etken düzeyi, yang n n geliCme safhas yla
tan mlan r (2).
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005
mesi için gerekli olan tek yolun, yang n testlerinin ya-
p lmas oldu-udur (17) (Tablo 9). Bu noktada en büyük
sorun, sözü edilen testlerin maliyetinin yüksek oluCu-
nun4 yan s ra, bu testlerin yap labilece-i bir laboratua-
r n henüz Türkiye’de bulunmay C d r. Ancak, bu konu-
daki haz rl klar, Bay nd rl k ve 5skân Bakanl - taraf n-
dan ivedilikle sürdürülmektedir.
3. YAPI ELEMANLARININ YANGINA
DAYANIM PERFORMANSI AVRUPA
SINIFLARI BA=LAMINDA TÜRK YE –
AVRUPA KAR ILA TIRMASI
Tablo 10,11,12 ve 13’de 5ngiltere, Almanya ve
Türkiye’deki mevcut ulusal yang n s n flar n n EN
13501-2’de yeni olarak ortaya konan yap elemanlar n n
yang na dayan m performans ortak Avrupa s n flar na
dönüCümüne iliCkin düzenlemelere yer verilmiCtir.
5ngiltere örne-i incelendi-inde (Tablo 10, 11);
yap elemanlar n n BS 476 standard n n ilgili bölümüne
göre test edildi-i ve yük taC ma kapasitesi, bütünlük ve
yal t m performans kriterlerinin ayr ayr de-erlendiril-
di-i görülmüCtür. Avrupa S n flar n n temelinde de bu
üç temel kriterin yer almas nedeniyle, mevcut ulusal s -
n flara göre düzenlenen mevzuat n, yeni Avrupa S n fla-
r na dönüCtürülmesi kolaylaCm Ct r.
Almanya’da; taC y c yap elemanlar ile kap ,
pencere, havaland rma kanal vb. yap elemanlar nda F,
T, K, L gibi birbirinden farl semboller kullan larak,
yap elemanlar n n yang na direnci de-erlendirilmiCtir.
Söz konusu farkl sembollerin temsil etti-i performans
kriterlerinin Avrupa s n flar na karC l k gelenleri tespit
edilerek, yap elemanlar n n yang na dayan m perfor-
mans s n flar aras ndaki denklikleri sa-lanm Ct r (Tablo
12).
Türkiye’de ise TS 1263 (18) ve TS 12116
(19)’da yap elemanlar n n konumuna göre istenen yan-
g na dayan m koCullar ile yang na direnç s n flar ve-
rilmekte olup, söz konusu s n flar, Binalar n Yang ndan
Korunmas Hakk nda Yönetmelikte de kullan lm Ct r
(20).
TS EN 13501-2, prEN 13501-3, prEN 13501-4
(4,5,6)’da ise, yap elemanlar n n yang na direnç Av-
rupa s n flar ve yap elemanlar n n bulundu-u konuma
göre uygulanacak deney standartlar ile s n fland rma
kriterleri verilmektedir.
TS 1263’de; dakika olarak “F” de-eri, bütünlük,
yal t m ve yük taC ma kapasitesi performans kriterlerinin
tümünü karC layan bir süre olarak ifade edilmektedir. TS
EN 13501-2’de ise yap elemanlar n n yang na dayan m
performans kriterleri, daha önce söz edildi-i R, E, I
Ceklindeki farkl sembollerle ifade edilmektedir.
TS 12116’da yap elemanlar n n yang na daya-
n m s n flar olarak, Alman standartlar na benzer Cekilde
“F” den baCka sembollerinde kullan lmas na ra-men,
4
Her bir testin maliyeti yaklaC k, 17.000 Euro’dur (17).
384
Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk nda Yönetme-
likte (20) tüm yap elemanlar n n yang na karC dayan -
m n belirtmek için tek bir sembol olarak, “F” kullan l-
m Ct r. Bunun sonucunda EN 13501-2,3,4’de ve AB
komisyon kararlar nda (3) belirtilmiC olan Yap Ele-
manlar n n Yang na Dayan m Performans Avrupa S -
n flar n n (R,E,I,…), 2002/4390 Karar Say l Binalar n
Yang ndan Korunmas Hakk nda Yönetmelikte belirti-
len Yap Elemanlar n n Yang na Dayan kl l k S n fla-
r na göre denkliklerinde, tüm performans kriterlerinin
(R,E,I,..) karC l - n n; “F” dayan kl l k s n f oldu-u gö-
rülmektedir (Tablo 13).
4. SONUÇ
AB’ye üye ülkelerin, yap malzemesi ve ele-
manlar na iliCkin mevzuatlar nda yap lan Avrupa Birli-
-ine uyum çerçevesindeki önemli de-iCiklikler; yap
malzemelerinin yan c l k özelliklerine iliCkin Avrupa
S n flar n n (Euroclasses) yan s ra, yap elemanlar n n
yang na dayan m performans (yang na direnç) Avrupa
s n flar konusunda gerçekleCtirilmiCtir.
Daha önce her ülkede var olan yap elemanlar -
n n yang na direnç ulusal s n flar , yap malzeme ve
ürünlerinin Avrupa Birli-ine üye ülkelerde serbest dola-
C m n engelleyen en önemli hususlardan biri olarak gö-
rülmüCtür. Ulusal s n flar kald r larak, ortak Avrupa
Yang na Direnç s n flar na geçiC ile birlikte, AB’ye üye
ülkelerde; yap malzemesi ürünlerinin serbest dolaC m -
n n sa-lanmas amaçlanm Ct r.
Gümrük Birli-i antlaCmas nedeniyle, Yap Mal-
zemeleri Direktifi (89/106/EEC) ve buna ba-l olarak
ç kar lan Bay nd rl k ve 5skân Bakanl - Tebli-i (8) ile
ortaya konan yap malzemeleri ve elemanlar na iliCkin
ortak Avrupa S n flar n n; uyumlaCt r lm C standartlara
tabii ürünler için, Türkiye’de de kabul edilmesiyle, Av-
rupa Birli-ine üye tüm ülkelerde Türk ürünlerinin ser-
best dolaC m n n sa-lanmas amaçlanm Ct r.
Gerek TSE taraf ndan ç kar lan uyumlaCt r lm C
ürün ve deney standartlar , gerekse Bay nd rl k ve 5skân
Bakanl - nca ç kart lan mevzuatlar ile ülkemiz yap
sektörü, radikal bir de-iCme do-ru yol almaktad r.
5. SEMBOLLER
R Yük taC ma kapasitesi
E Bütünlük
I Yal t m
W IC n m yayma
M Mekanik dayan m
C Kendili-inden kapanma
S Duman s z nt s
P veya Gücün süreklili-i veya sinyal verilmesi
PH (alarm)
G 5sli yang n direnci
K Yang na karC koruma yetene-i
D Sabit s cakl k alt nda dayan kl l k süresi
DH Standart zaman-s cakl k e-risi alt nda
dayan kl l k süresi
 YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005
F GüçlendirilmiC duman ve s
havaland r c lar n n iClerli-i
B Do-al, duman ve s havaland r c lar n n
iClerli-i
T Ortalama f r n s cakl - (oC)
t Testin baClang c ndan itibaren olan zaman
(dak.)
6. KAYNAKLAR
1 Construction Product Directive CPD (89/106/EEC),
Official Journal of the European Union L 40, P:92,
11.2.1989
2 5nterpretative Document Number 2: Safety in case of fire,
Official Journal of the European Union, C 62, 28.2.1994
3 Commission Decision 2000/367/EC, Official Journal of
the European Union L 133, p.26-32, 06.06.2000
4 EN 13501-2 Fire classification of construction products
and building elements - Part 2: Classification using data
from fire resistance tests, excluding ventilation service,
European Committe for Standardization, 2003
5 prEN 13501-3 Fire classification of construction
products and building elements - Part 3: Classification
using data from fire resistance tests on components of
normal building service installations, European Committe
for Standardization
6 prEN 13501-4 Fire classification of construction
products and building elements - Part 4: Classification
using data from fire resistance tests on components of
smoke control systems, European Committe for
Standardization.
7 Yap Malzemeleri Yönetmeli-i, Resmi Gazete,
Say :24870, 08.09.2002
8 “Yap Malzemeleri Yönetmeli-i (89/106/EEC) Kapsa-
m nda, Yap Malzemelerinin Yang na Tepki S n flar na
ve Yap Elemanlar n n Yang na Dayan kl l - na Dair
Tebli- (Tebli- No:TAU/2004-001)”, Resmi Gazete,
Say :25537, 29 Temmuz 2004
9 TS EN 13501-2 Fire classification of construction
products and building elements - Part 2: Classification
using data from fire resistance tests, excluding ventilation
services, TSE, 2003
10 DEM5REL, F., ALTINDA<, S., “Yang ndan Korunum
Ba-lam nda Yap Malzemeleri Direktifi (89/106/EEC),
Yap Malzemelerinin Yang na Tepki Avrupa S n flar Ve
Konunun Türkiye - Avrupa Genelinde 5rdelenmesi”,
GÜMMF Dergisi, 2005 (Hakem De-erlendirmesinde)
11 “Yap Malzemeleri Yönetmeli-i’ne (89/106/EEC) 5liCkin
Aç klay c Dokümanlar Hakk nda Tebli- (Tebli-
No:TAU/2004-008)”, Resmi Gazete, Say :25537, 29 Ka-
s m 2004.
12 Singapore Fire Code 2002 (Master Version)
http://www.scdf.
gov.sg/html/info/new_fire_code_master.html
13 TS ENV 1992-1-2+AC, Eurocode 2: Beton Yap lar n
Projelendirmesi - Bölüm 1-2: Genel Kurallar - Yap sal
Yang n Projelendirmesi, TSE, 3.9.1996
385
14 ENV 1999-1-2:1998, Eurocode 9: Design of aluminium
structures - Part 1-2: General rules - Structural fire
design, European Committe for Standardization, 1998
15 Commission Decision 2003/629/EC, Official Journal of
the European Union L 218, p. 51-54, 30.8.2003
16 M117 The Evaluation Of Construction Product And
Elements 5n Respect Of Their Resistance To Fire,
Horizontal Complement To The Mandates To
CEN/CENELEC, European Comission, Directrote-
General III Industry, (CONSTRUCT 96/207 Rev 1)
17 SAINRAT, A., Fire Safety of buildings covered by the
construction product directive 89/106/EEC(CPD), EU
MEDA Programme “Support to the Quality Infrastructure
in Turkey”, Bay nd rl k ve 5skan Bakanl - , 05-
09.07.2004
18 TS 1263 Yap Elemanlar n n Yanmaya Dayan kl l k
S n flar ve Yanmaya Dayan kl l k Deney Metotlar , TSE,
8.9.1983
19 TS 12116, Yang n Önleme-Yap Malzemeleri-Yang na
Dayan kl l k S n flar ve Özellikleri, TSE, 07.01.1997
20 “Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk nda Yönetme-
lik”, Resmi Gazete, Say :4390, 12.06.2002
21 TS EN 1363-1, Yang na Dayan kl l k Deneyleri - Bölüm
1:Genel Kurallar, TSE, Nisan 2001
22 ISO 834-1 Fire-resistance tests -- Elements of building
construction - Part 1: General requirements, International
Organization for Standardizasyon, 1999
23 TS EN 1363-2, Yang na Dayan kl l k Deneyleri - Bölüm
2: Alternatif ve 5lave 5Clemler, TSE, Mart 2002
24 PrENV 13381-1 Test methods for determining the
contribution to the fire resistance of structural members
Part 1: Horizontal protective membranes, European
Committe for Standardization, 2001
25 TS EN 1991-1-2, Eurocode 1: Yap lar üzerindeki etkiler -
Bölüm 1-2: Genel etkiler - Yang na maruz kalan yap lar
üzerindeki etkiler, TSE, Nisan 2004
26 The Building Regulations 2000, Approved Document B:
Fire Safety (with 2002 amendments), Office of the
Deputy Prime Minister, England,
http://www.odpm.gov.uk/stellent/groups/odpm_buildreg/
documents/page/odpm_breg_027756.pdf
27 SOMMER, T., Stand der Normung im Branschutz,
Normenausschuss Bauwesen (NABau) DIN, Berlin ,
April 2004 www2.nabau.din.de/sixcms/media.php/
1361/Normung%20im%20Brandschutz_Stand%2004-
2004.pdf
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

Tablo 1. Yang n ay r c fonksiyonu olmayan taC y c elemanlar

Uygulama alan3 Duvarlar, döCemeler, çat lar, kiriCler, kolonlar,balkonlar merdivenler, sahanl klar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1365-1, 2, 3, 4, 5, 6; EN 1992-1.2; EN 1993-1.2; EN 1994-1.2; EN 1995-1.2; EN 1996-1.2; EN

1999-1.2
S3n3fland3rma:
R 15 20 30 45 60 90 120 180 240 360
Notlar -

Tablo 2. Yang n ay r c fonksiyonu olan taC y c elemanlar (yang n bariyerleri)

Uygulama alan3 Duvarlar
Standart(lar) EN 13501-2; EN 1365-1; EN 1992-1.2; EN 1993-1.2; EN 1994-1.2; EN 1995-1.2; EN 1996-1.2; EN 1999-1.2
S3n3fland3rma:
RE 20 30 60 90 120 180 240 360
REI 15 20 30 45 60 90 120 180 240 360
REI-M 30 60 90 120 180 240 360
REW 20 30 60 90 120 180 240 360
Notlar -

Uygulama alanlar3 DöCemeler ve çat lar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1365-2; EN 1992-1.2; EN 1993-1.2; EN 1994-1.2; EN 1995-1.2; EN 1999-1.2
S3n3fland3rma:
R 30
RE 20 30 60 90 120 180 240 360
REI 15 20 30 45 60 90 120 180 240 360
Notlar -

Tablo 3.TaC y c elemanlar yang ndan koruyan eleman veya sistemler

Uygulama alanlar3 Yang n direnci olmayan ba- ms z tavanlar (asma tavanlar)

Standart(lar) EN 13501-2; EN 13381-1

S3n3fland3rma: Korunan yük taC y c eleman1 için kullan lan terimlerin ayn lar yla ifade edilir
Notlar “yar -do-al” yang nla ilgili gerekleri de karC l yorsa, “yd” sembolü s n fland rmaya eklenir

Uygulama alanlar3 Yang n koruyucu kaplamalar, giydirmeler, levhalar, s valar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 13381-2’den 7’ye kadar
S3n3fland3rma: Korunan yük taC y c eleman2 için kullan lan terimlerin ayn lar yla ifade edilir
Notlar -

Tablo 4.TaC y c olmayan elemanlar ve ilgili ürünler

Uygulama alanlar3 Bölme duvarlar (birleCtirici parçalar dahil)
Standart(lar) EN 13501-2; EN 1364-1 ; EN 1992-1.2; EN 1993-1.2; EN 1994-1.2;
EN 1995-1.2; EN 1996-1.2; EN 1999-1.2
S3n3fland3rma:
E 20 30 60 90 120
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
EI-M 30 60 90 120 180 240
EW 20 30 60 90 120
Notlar -

Uygulama alanlar3 Yang n direnci olan ba- ms z tavanlar (asma tavanlar)

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1364-2
S3n3fland3rma:
EI 15 30 45 60 90 120 180 240
Notlar Eleman n test edilip edilmedi-i ve sadece yukar dan veya aCa- dan m yoksa her iki taraftan m gerekleri
karC lay p karC lamad - n göstermek için, s n fland rma ‘(y a)’3, ‘(a y)’ veya ‘(a y)’ ile tamamlan r

Uygulama alanlar3 D C cepheler ve d C duvarlar (caml elemanlar dahil)

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1364-3, 4, 5, 6; EN 1992-1.2; EN 1993-1.2; EN 1994-1.2; EN 1995-1.2; EN 1996-1.2; EN
1999-1.2

1
S n fland rmada döCeme ve çat lar için verilen kriterler geçerlidir.
2
S n fland rmada duvarlar için verilen kriterler geçerlidir.
3
y: yukar , a: aCa- ifadesini simgelemektedir.

386
YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

S3n3fland3rma:
E 15 30 60 90 120
EI 15 30 60 90 120
EW 20 30 60
Notlar Eleman n test edilip edilmedi-i ve sadece içerden veya d Cardan m yoksa her iki taraftan m gerekleri karC lay p
karC lamad - n göstermek için, s n fland rma ‘(i d)’4, ‘(d i)’ veya ‘(i d)’ ile tamamlan r.
Gerekti-inde, Mekanik dayan m, E yada E1 s n fland rmalar na ait süre boyunca yaralanmaya yol açabilecek
parça düCmesi olmayaca- anlam na gelir.

Uygulama alanlar3 YükseltilmiC döCemeler

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1366-6
S3n3fland3rma:
R 15 30
RE 30
REI 30
Notlar Tam yang n dayan m n göstermek için “ty”5 ibaresinin veya sadece azalt lm C sabit s cakl -a maruz kald - n
göstermek için “as”5 ibaresinin ilavesiyle s n fland rma tamamlan r.

Uygulama alanlar3 S zd rmazl k ve derz dolgu malzemeleri

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1366-3, 4
S3n3fland3rma:
E 15 30 45 60 90 120 180 240
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
Notlar

Uygulama alanlar3 Yang n kap lar ve kepenkler (cam ve donan m içerenler de dahil) ve bunlar n kapatma cihazlar
Standart(lar) EN 13501-2; EN 1634-1
S3n3fland3rma:
E 15 20 30 45 60 90 120 180 240
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
EW 20 30 60
Notlar Hangi yal t m tan m n n kullan ld - n göstermek için “1” veya “2” ibaresinin ilavesiyle I s n fland r lmas
tamamlan r. “C” sembolünün ilavesi malzemenin “kendili-inden kapanma” kriterini de sa-lad - n gösterir
(geçti/kald testi)

Uygulama alanlar3 Duman kontrol kap lar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1634-3
S3n3fland3rma:GerçekleCtirilen test koCullar na ba-l olarak S200 veya Sa
Notlar “C” sembolünün ilavesi malzemenin “kendili-inden kapanma” kriterini de sa-lad - n gösterir (geçti/kald testi)

Uygulama alanlar3 Konveyör ve trackbound (Bantl ve rayl ) nakil sistemleri için muhafazalar
Standart(lar) EN 13501-2; EN 1366-7
S3n3fland3rma:
E 15 30 45 60 90 120 180 240
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
EW 20 30 60
Notlar Hangi yal t m tan m n n kullan ld - n göstermek için “1” veya “2” ibaresinin ilavesiyle I s n fland r lmas
tamamlan r. I s n fland rmas , test numunesinin konveyör sistemin muhafazas olarak de-erlendirilmeyen boru
veya kanal biçiminde, olmas halinde yap lacakt r.“C” sembolünün ilavesi malzemenin “kendili-inden
kapanma” kriterini de sa-lad - n gösterir (geçti/kald testi)

Uygulama alanlar3 Servis kanallar ve Caftlar (borular )

Standart(lar) EN 13501-2; EN 1366-5
S3n3fland3rma:
E 15 20 30 45 60 90 120 180 240
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
Notlar Eleman n test edilip edilmedi-ini ve sadece içerden veya d Cardan m yoksa iki taraftan m gerekleri karC lay p
karC lamad - n göstermek için, s n fland rma ‘(i d)’, ‘(d i)’ veya ‘(i d)’ ile tamamlan r. Ayr ca, “ya”
ve/veya “di” sembolleri yatay veya dikey kullan m için uygunlu-u gösterir.
4
i: iç, d: d C ifadesini simgelemektedir.
5
ty: tam yang n, as: azalt lm C s cakl k ifadesini simgelemektedir.

387
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

Uygulama alan3 Bacalar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 13216
S3n3fland3rma: G + mesafe [mm olarak ifade edilir (örne-in: G 50)].
Notlar Bina içinde kullan lan malzemeler için mesafenin belirtilmesi gerekmez.

Uygulama alan3 Duvar ve tavan kaplamalar

Standart(lar) EN 13501-2; EN 14135
S3n3fland3rma:
K1 10
K2 10 30 60
Notlar “1” ve “2” ibareleri hangi alt tabakalar n (yang n davran C kriterleri ve C n m genleCme kurallar n n)
bu s n fland rmada kullan ld - n gösterir

Tablo 5. Havaland rma sistemlerinde kullan lan ürünler [duman ve s egzoz (boCalt m) havaland rmas hariç]
Uygulama alanlar3 Havaland rma kanallar
Standartlar EN 13501-2; EN 1366-1
S3n3fland3rma:
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
E 30 60
Notlar Eleman n test edilip edilmedi-ini ve s n fland rma performans kriterlerinin iç taraftan gelen yang n
halinde mi, yoksa d C taraftan gelen yang n halinde mi yada her iki durumda m karC lan p
karC lamad - n göstermek için, s n fland rma ‘(i d)’4 ‘(d i)’ veya ‘(i d)’ ile tamamlan r.
Ayr ca, “ya” ve/veya “di” sembolleri yatay veya dikey kullan m için uygunlu-u gösterir. “S”
sembolünün ilavesi; daha az bir duman s z nt s n n oldu-unu gösterir.
Uygulama alanlar3 Yang n damperleri
Standart(lar) EN 13501-2; EN 1366-2
S3n3fland3rma:
EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240
E 30 60 90 120
Notlar Eleman n test edilip edilmedi-ini ve sadece içerden veya d Cardan m yada iki taraftan m gerekleri
karC lay p karC lamad - n göstermek için, s n fland rma ‘(i d)’, ‘(d i)’ veya ‘(i d)’ ile
tamamlan r. Ayr ca, “ya” ve/veya “di” sembolleri yatay veya dikey kullan m için uygunlu-u
gösterir. “S” sembolünün ilavesi; daha az bir duman s z nt s oldu-unu gösterir.

Tablo 6.Servisler içinde kullan lacak ürünler

Uygulama alanlar3 Elektrik, fiber optik kablolar ve aksesuarlar ; borular ve kablolar için yang n koruyucu sistemler
Standart(lar) prEN 13501-3
S3n3fland3rma:
P 15 30 60 90 120
Notlar -

Uygulama alanlar3 Küçük çapl güç veya sinyal kablolar yada sistemleri (<20 mm çap ve iletken kesit alan 2.5 mm²
olanlar)
Standart(lar) prEN 13501-3; EN 50200
S3n3fland3rma:
PH 15 30 60 90 120
Notlar

388
 YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

Tablo 7 Konvansiyonel yang n senaryolar (4,17,22,23,25)

Yang3n Senaryolar3 çerik S3cakl3k/Zaman EFrisi Aç3klama

Standart s cakl k / zaman Bir kompart manda uygulanan tam geliCmiC bir Uygulamaya dönük
e risi yang n n modelidir. ayr nt l bilgi için Bkz. EN
(Standard temperature/time T=345log10(8t+1)+20 1363-1[(21)(Tablo 11)]
curve) ISO 834 Part 1 (22)
Hidrokarbon e risi Baz pratik uygulamalarda, Standard Cartlardan Uygulamaya dönük
(Hydrocarbon curve) önemli derecede bir sapman n olabilece-i ayr nt l bilgi için Bkz. EN
durumlar için senaryolar belirlemek mümkün 1363-2 [(23)(Tablo 11)]
olabilir.S v havuz yang nlar gibi çok Ciddetli T = 1080 [1 – 0,325e-0,167t -
-2,5t
yang nlara maruz kalma tehlikesinin bulundu-u 0,675e ] + 20
petrokimya ve aç k deniz petrol sanayileri buna bir
örnektir. Bu tür yang nlar yüksek s cakl k ve çabuk
büyüme h z ile karakterize edilirler(23).
Yava s tma e risi EN 1363-1’de belirtildi-i Cekilde standard Uygulamaya dönük
[Slow heating curve s cakl k-zaman e-risi kullan larak tayin edilen baz 0 < t 21 ayr nt l bilgi için Bkz. EN
(Smouldering fire)] ürünlerin yang na dayan kl l - yavaC büyüyen T=154t0,25 + 20 1363-2 [(23)(Tablo 11)]
yang nda önemli oranda azalt labilir. Is n n tesiri
alt nda tepkime veren ürünler bunlara örnektir. Bu t>21
nedenle, yavaC büyüyen s cakl k -zaman e-risi T=345log10(8(t-20)+1)+20
önerilmektedir (23).
Yar -do al Yang n Bu testte, yang n sonucu oluCan gazlarla temas Uygulamaya dönük
(Semi-natural fire) eden tavan kaplamas n n alt yüzeyindeki s cakl k, ayr nt l bilgi için Bkz.
testin baClamas ndan itibaren 10-20 dakikada 1000 prENV 13381-1
0
C’ye ulaC r (4). [(24)(Tablo 11)]
Bu s cakl -a klasik f r nlarla ulaCmak zor oldu-u
için yumuCak a-açlardan elde edilen parçac klar n
yanmas yla s cakl k art C sa-lanabilir .
Harici yang na maruz D Car da ba- ms z yanan bir yang n veya bina Uygulamaya dönük
T= 660 (1 - 0,687 e-0,32t –0,313 e-
kalma e risi pencerelerinden ç kan aleve maruz kalan 3,8t ayr nt l bilgi için Bkz. EN
)+ 20
(The external fire exposure duvarlar n d C yüzeyleri için kullan l r (4). 1363-2 [(23)(Tablo 11)]
curve)
Sabit s cakl k etkisi Yukar daki s rejimlerine ilave olarak, baz Duman kontrol kap lar n n s z nt
(Constant temperature elemanlar n de-erlendirilmesinde soyut sabit s miktar n n çevresini saran
attack) de-erleri kullan l r. Tayin edilen s cakl k, yap s cakl kta de-erlendirilmesi için
eleman n tipine ba-l d r. 5lgili her test 20 0C
standard nda, bu s cakl k oran n n ulaCt - nokta Orta s cakl k duman kontrol
belirlenmiCtir (4). kap lar n n s z nt miktar n n
de-erlendirilmesi için 200 0C
YükseltilmiC döCemelerin yang n
performans n n de-erlendirilmesi
için 500 0C
Baca ve baca ile ilgili ürünlerde
isli yang n direncinin de-erlen-
dirilmesi için 1000 0C (4)

Tablo 8: Yap elemanlar n n yang na dayan m performanslar n n test yöntemleri ile de-erlendirilmesi (17)

Standart s3cakl3k Harici yang3na maruz

YavaK 3s3tma eFrisi
zaman eFrisi (standard kalma eFrisi Yar3 doFal yang3n
(Slow heating curve
temperature/time (The external fire (Semi-natural fire)
(Smouldering fire))
curve) exposure curve)
Yük TaC y c Elemanlar
DöCemeler + Asma Tavanlar

Perde Duvarlar ve Giydirmeler

(Yan c Malzemeler)
Bölücü Elemanlar
(Yük taC mayan d C cephe
elemanlar )
Kanallar ve <aftlar
Havaland rma ve Duman
UzaklaCt rma Kanallar
Elektrik ve Fiber Optik Kablolar

389
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

390
YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

Tablo 10. 5ngiliz ulusal yap elemanlar n n yang na dayan m performans s n flar ile Avrupa yang na dayan m performans
s n flar denklikleri (26)

Yap3 Elemanlar3 BS 476’n3n ilgili bölümüne göre test edildiFinde minimum hükümler
(dakika)
BS EN 13501-2
Yük taK3ma
Bütünlük Yal3t3m
kapasitesi
Yap3sal çerçeve, kiriC veya 30 R 30
kolon 60 lgisiz lgisiz R 60
90 R 90
Yük taK3y3c3 duvar (aCa- daki 30 R 30
maddelerde de aç klanmayan 60 lgisiz lgisiz R 60
bir duvar) 90 R 90
DöKemeler 60 60 60 REI 60
90 90 90 REI 60
Çat3lar 30 30 30 REI 30
60 60 60 REI 60
90 90 90 REI 90
D3K duvarlar 60 60 60 REI 60
90 90 90 REI 90
Bölücü duvarlar 60 60 60 REI 60
90 90 90 REI 90
Korumal3 aftlar 30 30 30 REI 30
60 60 60 REI 60
90 90 90 REI 90
Cam konstrüksiyon olmas
durumunda lgisiz 30 Hüküm yok E 30
Yang3nla mücadele kanallar3 60 60 60 REI 60
120 120 120 REI 120
BoKluk bariyeri lgisiz 30 15 EI 30
Tavan lgisiz 30 30 EI 30
Boru lgisiz 30 Hüküm yok E 30
Koruyucu kaplama lgisiz 30 Hüküm yok E 30

Tablo 11. 5ngiliz ulusal yap elemanlar n n yang na dayan m performans s n flar ile Avrupa yang na dayan m performans
s n flar denklikleri [(kap lar) (26)]

BS 476 (Part 22)’ye göre test edildiFinde kap3lar3n minimum lgili Avrupa standartlar3na göre test edildiFinde kap3lar3n
yang3n dayan3m3 (Dakika) minimum yang3n dayan3mlar3 (dakika)
FD 30S E 30 Sa
FD 20S E 20 Sa
FD 30 E 30
FD 20 E 20

Tablo 12. Alman ulusal yap elemanlar n n yang na dayan m performans s n flar ile Avrupa yang na dayan m performans
s n flar denklikleri (27)

Yap3 Elemanlar3 DIN 4102 DIN EN 13501-2

TaK3y3c3 sistemler F 30, 60, 90 R 30, 60, 90
F 30, 60, 90 REI 30, 60, 90,
ç duvarlar (taK3y3c3 olmayan) F 30, 60, 90 EI 30, 60, 90
D3K Duvarlar (TaK3y3c3 olmayan) W 30, 60, 90 E 30, 60, 90 (i o) veya
EI 30, 60, 90 (i o)
Asma tavanlar F 30, 60, 90 EI 30, 60, 90 (a b)
EI 30, 60, 90 (a b)
EI 30, 60, 90 (a b)
Duble döKemeler F30 REI 30
ETK (f)
Yang3n kap3lar3 Duman Korumas3z T30, 60, 90 EI2 30, 60, 90 – C
Duman Korumal3 T30, 60, 90-Rs EI2 30, 60, 90 – CS200
Kablo Kaftlar3 S 30, 60, 90, 120 EI 30, 60, 90, 120
Boru Kaftlar3 R 30, 60, 90, 120 EI 30, 60, 90, 120
Havaland3rma kanallar3 L 30, 60, 90 EI 30, 60, 90 (Veho i o)-S
Klapeler K 30, 60, 90 EI 30, 60, 90 (Veho i o)

391
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

Tablo 13. 5lgili AB Komisyon Kararlar ile ortaya konulmuC olan Yap Elemanlar n n Yang na Dayan m Performans Avrupa
S n flar n n, 2002/4390 Karar Say l Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk nda Yönetmelikte belirtilen Yap
Malzemelerinin Dayan kl l k S n flar na göre denklikleri (8)

Binalar3n Yang3ndan Korunmas3

Yap3 Elemanlar3 TS EN 13501-2
Hakk3nda Yönetmelik
F 30 R 30
F 60 R 60
Yang3na Ay3r3c3
F 90 R 90
TaK3y3c3 ve DeFil
F 120 R 120
RijitleKtirici F 180 R 180
Duvarlar,
F 30 RE, REI, REI-M, REW 30
KiriKler ve
Kolonlar F 60 RE, REI, REI-M, REW 60
Yang3n Ay3r3c3 F 90 RE, REI, REI-M, REW 90
F 120 RE, REI, REI-M, REW 120
F 180 RE, REI, REI-M, REW 180
F 30 E, EI, EW 30
TaK3y3c3 Olmayan D3K Duvarlar (Caml3 F 60 E, EI, EW 60
Elemanlar Dahil) F 90 E, EI 90
F 120 E, EI 120
F 30 E, EI, EI-M, EW 30
F 60 E, EI, EI-M, EW 60
Daireler ve Özel Hacimler Aras3ndaki F 90 E, EI, EI-M, EW 90
Bölücü Duvarlar
F 120 E, EI, EI-M, EW 120
F 180 EI, EI-M 180
F 30 E, EI 30
F 60 E, EI 60
Bölücü Duvar BoKluklar3 F 90 E, EI 90
F 120 E, EI 120
F 180 E, EI 180
F 30 E, EI, EI-M, EW 30
F 60 E, EI, EI-M, EW 60
Yang3n Duvarlar3 ve Özel S3n3r
F 90 E, EI, EI-M, EW 90
Duvarlar3
F 120 E, EI, EI-M, EW 120
F 180 E, EI, EI-M, EW 180
F 30 E, EI, EI-M, EW 30
F 60 E, EI, EI-M, EW 60
Yang3n Duvar3 BoKluklar3 F 90 E, EI, EI-M, EW 90
F 120 E, EI, EI-M, EW 120
F 180 E, EI, EI-M, EW 180
F 30 R, RE, REI 30
F 60 RE, REI 60
DöKemeler F 90 RE, REI 90
F 120 RE, REI 120
F 180 RE, REI 180
F 30 E, EI 30
F 60 E, EI 60
DöKeme BoKluklar3 F 90 E, EI 90
F 120 E, EI 120
F 180 E, EI 180
F 30 EI 30
F 60 EI 60
Asma Tavanlar F 90 EI 90
F 120 EI 120
F 180 EI 180
YükseltilmiK DöKemeler F 30 R, RE, REI 30
F 30 E, EI, EW 30
F 60 E, EI, EW 60
Yang3n Kap3lar3 ve Kepenkler F 90 E, EI 90
F 120 E, EI 120
F 180 E, EI 180

392
 YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

F 30 R, RE, REI 30
F 60 RE, REI 60
Çat3lar F 90 RE, REI 90
F 120 RE, REI 120
F 180 RE, REI 180
F 30 E, EI 30
F 60 E, EI 60
Havaland3rma Sistemi Boru ve
F 90 EI 90
BaFlant3 Elemanlar3
F 120 EI 120
F 180 EI 180
F 30 E, EI 30
F 60 E, EI 60
Hava Kanal3 Klapeleri çin Yang3n
F 90 E, EI 90
Klapeleri
F 120 E, EI 120
F 180 EI 180

Tablo Ek 1. Yap elemanlar n n yang n dayan m performanslar n n de-erlendirilmelerine iliCkin temel Avrupa S n fland rma ve
Deney Standartlar

S3n3fland3rma Standartlar3

Standart No ngilizce Ad3 TS No Türkçe Ad3

Yap Mamulleri ve Yap Elemanlar –

Fire Classification of construction Products and
Yang n S n fland rmas - Bölüm 2: Yang na
building elements-Part 2: Classification using
EN 13501-2 TS-EN 13501-2 Direnç Deneylerinden Elde Edilen Veriler
data from fire resistance tests (excluding
Kullan larak S n fland rma [Havaland rma
ventilation servies)
servisleri hariç]
Fire Classification of construction Products and
building elements-Part 3: Classification using
prEN 13501-3 data from fire resistance tests on components of
normal service installations (other than smoke
control systems)
Fire Classification of construction Products and
building elements-Part 4: Classification using
prEN 13501-4
data from fire resistance tests on components of
smoke control systems

Deney Standartlar3

Standart No ngilizce Ad3 TS No Türkçe Ad3 Kapsam3

Fire Resistance Tests, Part –1-Ge- Yang na Dayan kl l k Bu standart, çeCitli yap ele-
EN 1363-1 neral Requirements TS EN 1363-1 Deneyleri Bölüm 1: Genel manlar n n standart yang na
Kurallar maruz kalma Cartlar nda
yang na dayan kl l - n tayin
için genel prensipleri kapsar.
EN 1363-2 Fire Resistance Tests, Part –2- TS EN 1363-2 Yang na Dayan kl l k Bu standart, özel durumlar
Alternative and additional Deneyleri Bölüm 2: Alternatif alt nda uyarlanmas gereke-
procedures ve 5lave 5Clemler bilecek alternatif s tma
Cartlar n ve di-er iClemleri
kapsar. Bu standart EN 1363-
1 ile birlikte de-erlendiril-
melidir.
EN 1363-3 Fire Resistance Tests, Par3 –1- TS ENV 1363-3 Yang na Dayan kl l k Bu standard, ay rma elemanlar -
Verification of furnace Deneyleri - Bölüm 3: F r n n n deneyi için yang na daya-
performance Performans n n n kl f r nlar n s l ve bas nç
Do-rulanmas özelliklerinin do-rulanmas ndaki
iClemi kapsar.

393
Füsun DEM5REL, Sedat ALTINTA< / POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005
Fire Resistance Tests for non-load
EN 1364-1 bearing elements, Part –1-Walls
EN 1364-2 Fire Resistance Tests for non-load
bearing elements, Part –2-Ceilings
EN 1364-3 Fire Resistance Tests for non-load
bearing elements, Part –3-Curtain
walls-full configuration
EN 1364-4 Fire Resistance Tests for non-load
bearing elements, Part –4- Curtain
walls-part configuration
EN 1364-5 Fire Resistance Tests for non-load
bearing elements, Part –5-Semi-
natural fire test for facades and
curtain walls
Fire Resistance Tests for load
EN 1365-1 bearing elements, Part –1-Walls
EN 1365-2 Fire Resistance Tests for load
bearing elements, Part –2-Floors
and roofs
EN 1365-3 Fire Resistance Tests for load
bearing elements, Part –3-Beams
Fire Resistance Tests for load
EN 1365-4 bearing elements, Part –4-Columns
EN 1365-5 Fire Resistance Tests for load
bearing elements, Part –5-
Balconies
EN 1365-6 Fire Resistance Tests for load
bearing elements, Part –6-Stairs
and walkways
Fire Resistance Tests for service
installations, Part –1 Ducts
EN 1366-1
EN 1366-2 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –2 Fire dampers
EN 1366-3 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –3 Penetration
seals
EN 1366-4 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –4 Linear joint
seals
Yük TaC mayan Elemanlar-
TS-EN 1364-1 daki Yang na Dayan kl l k
Deneyleri Bölüm 1: Duvarlar
TS-EN 1364-2 Yük TaC mayan Elemanlar-
daki Yang na Dayan kl l k
Deneyleri Bölüm 2: Tavanlar
Yang na Dayan kl l k De-
TS-EN 1365-1 neyleri- Yük TaC y c Ele-
manlar 5çin- Bölüm 1: Du-
varlar
TS-EN 1365-2 Yang na Dayan kl l k De-
neyleri-Yük TaC y c Ele-
manlar-Bölüm 2: DöCemeler
ve Çat lar
TS-EN 1365-3 Yang na Dayan kl l k De-
neyleri-Yük TaC y c Ele-
manlar-Bölüm 3: KiriCler
Yang na Dayan kl l k De-
TS-EN 1365-4 neyleri-Yük TaC y c Ele-
manlar - Bölüm 4: Kolonlar
Servis Tesisatlar 5çin Yan-
TS-EN 1366-1 g na Dayan kl l k Deneyleri-
Bölüm 1: Kanallar
TS-EN 1366-2 Yang na Dayan kl l k De-
neyleri- Servis Yang na Da-
yan kl l k Deneyleri- Servis
Tesisatlar - Bölüm 2: Yang n
Damperleri
394
Bu standard, yük taC mayan
duvarlar n yang na dayan k-
l l - n kapsar. EN 1363-1 ile
birlikte de-erlendirilmelidir.
Bu standard, kendi üzerinde
herhangi bir bina eleman na
ba- ml olmaks z n kendi
bünyelerinde yang na daya-
n kl l k ihtiva eden tavan-
lar n yang na dayan kl l - n
belirleme metodunu kapsar.
Bu standard, yük taC y c duvar-
lar n yang na dayan m deneyle-
rine ait metotlar n kapsar.
Bu standard, alt taraf ndan yan-
g na maruz kalan, havaland rma
aral kl veya aral ks z döCeme ve
çat yap lar n n ve astarl bir
eleman ile birleCtirilmiC döCeme
ve çat yap lar n n yang na da-
yan kl l klar n belirlemek için
kullan lan metotlar kapsar.
Bu standard, yang ndan koruma
sistemleri olan veya olmayan
aral kl veya aral ks z kiriClerin
yang na dayan kl l klar n belir-
lemek için kullan lan metotlar
kapsar.
Bu standart, bütün kenarlar n
tamamen yang na maruz kalmas
durumunda kolonlar n yang na
karC dayan kl l k metotlar n
kapsar.
Bu standart, panel yang n Cartlar
alt ndaki düCey ve yatay hava-
land rma kanallar n n yang -na
dayan kl l - n belirleme meto-
dunu kapsar.
Bu standart, s cakl -a ve yüksek
s cakl ktaki duman ve gazlar n
geçiCine karC koymak için tasa-
r mlanan yang n bölmesi ele-
manlar n n içine monte edilen
yang n damperlerinin yang na
dayan kl l klar n belirleyen
metodu kapsar.
 YAPI ELEMANLARININ YANGINA DAYANIM PERFORMANSLARININ AVRUPA…/ POL5TEKN5K DERG5S5, C5LT 8, SAYI 4, 2005

EN 1366-5 Fire Resistance Tests for service TS-EN 1366-5 Servis montajlar için yang na
installations, Part –5 Service ducts dayan m deneyleri – Bölüm
and shafts 5: Servis kanallar ve bacalar
EN 1366-6 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –6 Raised floors
EN 1366-7 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –7 Closures for
conveyors and trackbound
transportation systems
EN 1366-8 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –8 Smoke
extraction ducts
EN 1366-9 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –9 Single
compatmet smoke extruction ducts.
EN 1366-10 Fire Resistance Tests for service
installations, Part –10 Smoke
control dampers.

Test Methods for determining the

ENV 13381-1 contribution to the fire resistance of
structural members, Part 1-
Horizontal protective membranes
ENV 13381-2 Test Methods for determining the
contribution to the fire resistance of
structural members, Part 2-Vertical
protective membranes
ENV 13381-3 Test Methods for determining the
contribution to the fire resistance of
structural members, Part 3-Applied
protection to concrete members
ENV 13381-4 Test Methods for determining the
contribution to the fire resistance of
structural members, Part 4-Applied
protection to steel members
ENV 13381-5 Test Methods for determining the
contribution to the fire resistance of
structural members, Part 5-Applied
protection to concrete/profilled
sheet steel composite members
Test Methods for determining the
ENV 13381-6 contribution to the fire resistance of
structural members, Part 6-Applied
protection to concrete filled hollow
steel columns
ENV 13381-7 Test Methods for determining the
contribution to the fire resistance of
structural members, Part 7-Applied
protection to timber members

Fire resistance tests for door and
EN 1634-1 shutter assemblies, Part 1-Fire
Doors and shutters
Fire resistance tests for door and
EN 1634-2 shutter assemblies, Part 2-Fire
Door hardware
EN 1634-3 Fire resistance tests for door and
shutter assemblies, Part 3-Smoke
control doors
Yang na Dayan kl l k De-
TS-EN 1634-1 neyleri-Kap ve Kepenkler-
Bölüm 1: Yang n Kap lar ve
Kepenkleri
TS-EN 1634-3 Yang na Dayan kl l k Deneyi-
Kap ve Kepenkler-Bölüm 3:
Duman Kontrol Kap lar ve
Kepenkleri
Bu standard düCey ay rma ele-
manlar ndaki aç kl klara montaj
için tasar mlanm C kap ve ke-
peklerin yang na dayan kl l - n n
tayin metodunu kapsar.
Bu standard, belirlenmiC Cartlar
alt nda, kap teçhizat n n bir
taraf ndan di-er taraf na so-uk
ve s cak duman s zmas n n tespit
edilmesi için bir metodu kapsar.

395