TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS 1914
Nisan 1975

ICS 91.080.01
1. Baskı

YAPILARIN GÜVENLİĞİNİ GERÇEKLEMEDE GENEL

İLKELER

General Principles for the Verification of the Safety of

Structures

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

İÇİNDEKİLER
0 - GİRİŞ..................................................................................................................... 1
1 - KONU, KAPSAM VE UYGULAMA ALANI ........................................................... 1
2 - HESAPLAMADA ANA İLKELER ......................................................................... 2
2.1 - HESAPLAMANIN AMACI .......................................................................................... 2
2.2 - LİMİT DURUMLARININ TARİFİ................................................................................. 2
2.3 - KESİT TESİRLERİNİN TAYİNİNDE GÖZ ÖNÜNDE TUTULACAK ETKENLER2) ...... 3
3 - İHTİMALİ TEORİLERİN UYGULANMASI............................................................. 4
4 - GÜVENLİĞİN TAYİNİ ........................................................................................... 4
5 - KARAKTERİSTİK DEĞERLER ............................................................................ 5
5.1 - MALZEMENİN KARAKTERİSTİK DAYA-MMI ........................................................ 5
5.2 - KARAKTERİSTİK ETKENLER .................................................................................. 5
6 - HESAP DEĞERLERİ ............................................................................................ 6
6.1 - MALZEMENİN HESAP DAYANIMLARI ..................................................................... 6
6.2 - HESAP YÜKLERİ VE YÜKLEME ETKİLERİ.............................................................. 7
6.3 - HESAP DEĞERLERİNİN DÜZELTME OLANAĞI ...................................................... 7
7 - GÜVENLİK TAHKİKİ ............................................................................................ 8
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

YAPILARIN GÜVENLİĞİNİ GERÇEKLEMEDE GENEL İLKELER

0 - GİRİŞ
Bu Standard, kullanõlan gereçler ne olursa olsun (beton, çelik, ahşap vb.) bütün inşaat mühendisliği
yapõlarõnõn yapõm ve kullanma bakõmlarõndan hesaplanma kurallarõ için ortak ilkeleri gösterir. Bununla
birlikte bu kurallarõn her çeşit gerece uygulanmasõnda ortak bir güvenlik derecesi sağlanmasõ gerekdir.

NOT — 1 Hesaplama yöntemleri aşağõdaki biçimde ayõrdedilebilir

1) Güvenlikle ilgili katsayõlarõn hesaba sokulmasõ biçimine göre:

a) Güvenlik gerilmesi metodunda, en büyük yük altõnda gerilmeler, malzeme dayanõmõnõn bir kesri ile
karşõlaştõrõlõr.

b) Limit durumu metodunda, önem katsayõlarõ ile çarpõlarak bulunan yükleme etkileri, yapõnõn taşõma
yeteneği ile karşõlaştõrõlõr (Son limit durumu), veya hizmet yükleri değerleri (kullanõlabilme limit durumu)
değer, leri ile karşõlaştõrõlõr.

2) Güvenlik koşullarõnõn türüne göre

a) Deterministik hesap metodunu (esas parametreler rasgele değildir)

b) ihtimaller hesabõ metodunu (esas parametreler rasgele değişkenlerdir.)

Bu standardda kabul edilen hesap metodu, yukarõdaki maddelerde 1 b ve 2 b ile belirtilenlerin bir
karõşõmõdõr ve bu bakõmdan yarõ - ihtimali bir limit durumu metodudur. Ancak yorulma ve rezonans gibi
bazõ olaylar bu metot-da gözönünde tutulmadõğõndan uygun gerçeklemeler ayrõca yapõlmalõdõr.

1 - KONU, KAPSAM VE UYGULAMA ALANI

Bu Standard, bilinen veya önceden kestirilebilen etkiler altõnda yapõlarõn dayanõmõnõ ve davranõşõm
uygun bir güvenlik derecesi sağlayacak biçimde hesaplamak için, yapõ güvenlik gerçeklemesi genel
ilkelerini kapsar. Güvenlik, yapõnõn dayanõmõna, yapõnõn normal kullanõlmasõ koşullarõna uyulmasõna ve
yapõnõn ömrü ile ilgili nitelik, özelik ve karakteristiklere bağlõ olarak ele alõnmõştõr.

Hesap metodu, deneylerden alõnan verilere (küçük modeller veya prototip yapõlar üzerindeki deneyler
için de) ve olabildiğince istatistik olarak yorumlanmõş bilimsel teorilere dayanõr.
Genel ilkeler sadece yapõlarõn bütünü (binalar, köprüler, sanayi yapõlan, barajlar vb.) için değil, yapõyõ
oluşturan bileşenler ve temeller için de geçerlidir.

İlkeler, öngörülen kullanõlma süresi için yapõlara uygulanabildiği gibi, yapõmõn çeşitli aşamalarõnda,
örneğin bileşenlerin yapõlmasõ, taşõnmasõ, montajõ veya şantiyedeki diğer işler sõrasõnda da
uygulanabilir.

NOT — 2 Söz konusu ilkelerin saptanmasõnda, projelerin, yeterince beceri ve tecrübesi olan kalifiye
personel tarafõndan yürütüldüğü ve sürekli olarak gerekli kontrolün yapõldõğõ gözönünde tutulmuştur.
Ayrõca yapõnõn, ömrü boyunca kullanõlõşõndaki koşullarõn, proje aşamasõnda iken tasarlananlardan
önemli derecede sapmayacağõ kabul edilmiştir.
1)
Genel olarak yapõnõn, örneğin harp zamanlarõnda olduğu gibi olağan üstü etkilere karşõ dayanõmlõ
olmasõ istenilemez. Diğer bazõ etkiler, örneğin deprem, patlama basõncõ, araç çarpmasõ gibi frekansõ
ve şiddeti önceden iyi saptanamayan etkilere karşõ, projeyi yapan kişilerin, yapõnõn tasarõ aşamasõnda
olsun, yapõm aşamasõnda olsun bu gibi etkilere bağlõ risklerin sõnõrlõ kalmasõ için özen göstermeleri ve
bu konulardaki özel standardlara uymalarõ gerekdir.

1) «Etki» deyimi, tek olarak veya birlikte, yapõda gerilmeler ya da deformasyonlar oluşturan yükleri
(ölü yükler, munzam yükler, empoze deformasyonlar) anlamõndadõr.

1
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

Bütün etkilerin ihtimali risk kavramlarõ anlayõşõ içinde göz önünde bulundurulmasõ, kaba bir
değerlendirmeye dayansa bile, bu standardõn amaçlarõ ile uyuşum halinde olan bir çaba sayõlõr. Bu
problemler esas olarak, yapõnõn genel biçimde tasarlanmasõnda, detaylandõrõlmasõnda ve her türlü
koruma tedbiri alõnmasõnda çözümlenir.

2 - HESAPLAMADA ANA İLKELER

2.1 - HESAPLAMANIN AMACI
Yapõlar ve yapõ elemanlarõ, gerek yapõm sõrasõnda gerekse kullanma süresince oluşabilecek bütün
yüklere ve deformasyonlara dayanacak, yeterli bir güvenlikle hesaplanmalõ ve yapõnõn ömrü boyunca
uygun bir dayanõklõlõk göstermelidir. Hesaplamanõn amacõ, kullanma sõrasõnda yapõ veya elemanlarõnõn
işe yaramaz duruma gelmelerini önleyici belli bir güvenlik sağlamaktõr.

NOT — 3 Kullanõlamaz duruma gelmeye karşõlõk olan herhangi bir limit durumunun oluşmasõ olasõlõğõ
yeteri kadar küçük olduğu zaman, yapõ veya yapõnõn bir elemanõnõn kullanõlamaz duruma gelmeye
karşõ güvenliği sağlanmõş olur.

Yapõnõn veya yapõ elemanõnõn bütünlüğü yapõnõn ömrü boyunca sağlanmõş olmalõdõr; dayanõklõlõk da
dayanõm kadar önemlidir.

İhtimal teorileri ilkelerinin uygulanmasõ, yapõda en uygun güvenliğin yanõ sõra optimum maliyeti sağlar.

NOT — 4 Bu optimum yapõ maliyetinde ideal olarak aşağõdaki özellikler göz-önünde bulundurulmalõdõr:
— Yapõnõn ilk maliyeti;
— Yapõya ömrü boyunca kapitalize edilen bakõm giderleri;
— Yapõm ve bakõm sõrasõnda, limit duruma erişmek biçiminde tanõmlanan hizmet dõşõ kalmasõ halinde
insan ve malzeme kayõplarõ;
— Yapõnõn hizmet dõşõ kalmasõndan doğan toplumsal sakõncalar;
— Manevi (insan hayatõ ile ilgili) ve psikolojik (örneğin bir kazadan sonra kamu oyunun tepkisi) gibi
düşünceler.

2.2 - LİMİT DURUMLARININ TARİFİ

Bir yapõ veya yapõnõn bir kõsmõ, tasarlanmõş olduğu fonksiyonu veya koşullarõ karşõlayamaz duruma
(limit durumu) geldiği zaman kullanõlamaz hale gelmiş sayõlõr.

Limit durumu iki kategoride düşünülebilir:

a) En büyük yükü taşõma yeteneğine karşõlõk olan, son limit durumu
b) Yapõnõn normal kullanõlmasõna veya dayanõklõlõğõna etki yapan kriterlere bağlõ olan kullanõlabilme
limit durumu;

NOT — 5 Limit durumunun oluşmasõna yol açan etkilere ait örnekler:

a) Son limit durumu

— Rijit bir bütün olarak düşünülen yapõnõn veya bir kõsmõnõn dengesini kaybetmesi;
— Yapõnõn kritik kesitlerinin kõrõlmasõ;
— Yapõnõn mekanizmaya dönüşmesi;
— Deformasyon dolay õsõ ile stabilitenin kayboluşu;
— Yorulma;
— Yapõnõn değiştirilmesini gerektirecek kadar geometrisini bozan elastik, plastik veya sünme
deformasyonlarõ ya da çatlamalarõ;

2
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

Son limit durumu, tekrarlama halindeki yükler, yangõn, patlama basõncõ gibi etkiler sonucunda da
oluşabilir. Bu gibi etkilerin daha yapõnõn tasarõmõnda gözönünde bulundurulmuş olmasõ gerekir.

b) Kullanõlabilme limit durumu

— Yapõnõn normal kullanõlmamasõna göre aşõrõ deformasyon;

— Vakitsiz veya aşõn çatlamalar;
— Oluşmasõ istenilmeyen tahribat (korozyon);
— Denge kaybõna yol açmayan aşõrõ yer değiştirmeler-,
— Aşõrõ titreşim vb.

2.3 - KESİT TESİRLERİNİN TAYİNİNDE GÖZ ÖNÜNDE TUTULACAK

ETKENLER2)
Çeşitli limit durumlarõ için yapõdaki kesit tesirlerinin tayininde gözönünde tutulacak etkenler (S)
şunlardõr:

a) Dolaysõz etkenler (yükler)

— Devamlõ yükler (zati yük ve diğer değişmez yükler), değişken yükler ve eylemsizlik yükleri

b) Dolaylõ etkenler (empoze şekil değiştirmeler)

— Isõ ve rutubet etkileri, rötre, ilkel .gerilme etkileri, mesnetlerin farklõ oturmasõ vb.

NOT — 6 Empoze şekil değiştirmelere ilişkin gerilme durumu (bileşik etki durumu), munzam şekil
değiştirmelerin oluşmasõndan ortaya çõkar. Munzam şekil değiştirmeler, geometrik bakõmdan sürekli
bir bütün halinde davranan sistemin iç ve dõş bağlantõlarõ ile bağdaşõr olmalõdõr. Bileşik etki durumu, iç
veya dõş bağlantõlarõn bağdaşõrlõ-lõğõnõn gözönünde tutulmasõ bakõmõndan kesitlerde veya yapõnõn
elemanlarõnda belirebilir.

Malzemenin sünmesinden veya plastisitesinden ileri gelen veya çatlaklar açõlmasõndan doğan kalõcõ
şekil değiştirmeler normal olarak yapõnõn, empoze gerilmeler sistemine mukabelesinin bir kõsmõ sayõlõr.
Bu metotla empoze şekil değiştirmeler etkisinin, ancak malzemenin deformasyon yeteneğinin az
bulunduğu ve munzam şekil değiştirmelerde oluşan gerilmeleri artõrdõğõ elastik safhada genellikle
önemli olduğu görülebilir. Buna karşõlõk, bu etki, örneğin çatlama veya son limit durumuna varmadan
önceki plastik şekil değiştirme gibi büyük inelastik şekil değiştirmeler olduğu zaman, daha azdõr. Diğer
bazõ durumlarda, uygulanan yüklerin elastik etkilerine karşõlõk olmayan şekil değiştirmeleri empoze
şekil değiştirmeler içinde saymak yarar sağlar.

2) Kesit tesirleri deyimi, yapõ elemanõnõn bir veya birden çok kesitindeki tesir veya birlikte tesirler
gözönünde tutularak hesaplanan gerilme bileşenleri (normal kuvvet, kesme kuvveti, eğilme momenti
vb.) için kullanõlmõştõr.

3
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

3 - İHTİMALİ TEORİLERİN UYGULANMASI

Bir yapõda limit durumu, güvenlik faktörlerini etkileyen ve aşağõdaki durumlarõ yansõtan rasgele
faktörlerin sonucu olarak elde edilir:

— Yapõnõn limit durumuna etki yapan koşullar gözönünde tutulmak kaydõ ile, mühendisin, kullanõlacak
malzeme için kabul ettiği dayanõm değerlerindeki belirsizlik (Bu değerler herhalde az çok yaygõn olan
değerlerden seçilmeli);

— Yapõnõn veya kesitlerinin geometrisinin gerçekleşmesindeki belirsizlikler;

— Etkenlerdeki belirsizlikler (sürekli veya değişken empoze yükler veya yapõnõn ömrü boyunca
önceden kestirilemeyen empoze şekil değiştirmeler);

— Gerçek yüklerle hesap edilenler arasõndaki farklar;

Hesaplamanõn veya prototip üzerindeki deneylerin amacõ, limit durumuna ulaşma ihtimalini,
gözönünde bulundurulan yapõ tipi için önceden saptanmõş bir değerin altõnda tutmaktõr.
ideal bir hesap tarzõnda aşağõdaki özelliklerin de istatistik olarak değerlendirilmesi gerekir:

— Limit durumu esasõna göre yapõnõn bütünü için yükleme etkileri;

— Çeşitli bileşenlerin bu limit durumunda davranõşlarõ.

4 - GÜVENLİĞİN TAYİNİ
Tam bir ihtimali analiz yapõlabilmesi için, yapõya etki yapan sürekli yükler (ölü yükler), değişken
empoze yükler ve empoze şekil değiştirmeler dağõlõmõnõn (Madde 2.3), bu yüklerden oluşan yükleme
etkilerinin, malzemenin mekanik özeliklerindeki çeşitliliğin ve kesitlerle yapõnõn tüm boyutlarõnõn
bilinmesi gerekdir.

Bu şekilde tam bir çalõşma uygulamada çok güç olduğundan ve gerekli veriler bulunmadõğõndan, çok
karõşõk hesap yollarõna gidilmemesi için:

1) Gerek malzemenin mekanik özeliklerini belirten dayanõmlarõ için, gerekse yapõyõ etkileyen etkiler
için karakteristik değerler kabul etmek; (Bu değerlerin gerçek değerlerden küçük veya büyük olmalarõ
olasõlõğõ önceden kestirilmiş olmalõdõr.)

2) Bu karakteristik değerleri bazõ katsayõlarla çarparak hesap değerlerine dönüştürmek ve böylelikle

başka belirsizlik faktörlerini ortadan kaldõrmak;
uygundur.
1
Malzemenin hesaptaki dayanõmlarõ, karakteristik dayanõmlar katsayõsõ ile çarpõlarak bulunur
γm
(Bu γm katsayõsõ 1 den büyük veya küçüktür.)

Hesapta gözönüne alõnacak etkenler, karakteristik etkenleri — l den büyük veya küçük olabilen —
uygun γs katsayõlarõ ile çarparak elde edilirler .

Çeşitli katsayõlar için kabul edilen değerler, beklenebilecek limit durumun önemine, malzemenin ve
yapõnõn davranõşõna ve yüklerin birlikte etkime olasõlõğõna bağlõdõr.

3) Hesaplanmõş yükleme etkilerinin, beklenen limit durum için yapõnõn taşõyabileceklerinden daha
küçük olduğunu gerçeklemelidir.

NOT — 7 Bu metotta güvenlik, beklenen limit durumuna ve onun tehlike derecesine bağlõ olarak,
çeşitli katsayõlarõn seçilmesi ile sağlanõr. Hesaplar, herhangi bir yapõnõn yapõmõ ve yararlõ kullanõlmasõ
sõrasõndaki belli bir limit duruma gelmesine etki yapan bütün faktörleri, özellikle aşağõdaki özellikleri
kapsamalõdõr:

4
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

a) Yapõnõn ve çeşitli bileşenlerinin niteliği, toplam maliyeti ve yapõnõ metodu gözönünde tutularak
hesaptaki yaklaşõklõk derecesi (özellikle esas kabuller)

b) Yapõm metodunun seçimi ve genellikle işçilik niteliği, kabul edilen kontrol sisteminin niteliği, yapõnõn
kullanõlmasõ süresince yõpranmasõ gibi bir takõm faktörlere bağlõ olarak malzemenin mekanik özelikleri,

c) En gayrõ müsait yüklemeden ileri gelen değerler,

d) Çeşitli nedenlerden doğan yük lerin aynõ zamanda etki yapmasõ.

Bununla birlikte, bu yaklaşõm için gerekli istatistik bilgilerin tümü bulunmadõğõ gibi bazõ faktörler,
istatistik bir analize elverişli değildir. Bu yüzden ihtimal teorilerinin sistematik olarak uygulanmasõ ve
genelleştirilmesi önemli güçlükler göstermektedir. Mevcut istatistik verileri en uygun biçimde kullanmalõ
ve şimdilik verilerin az olduğu hallerde geçerli değerleri elden geldiği kadar kesinlikle kestirmeli, bilgi
arttõkça gerekli düzeltmeler yapõlmalõdõr.

Bu sadeleştirilmiş yöntem, istatistik değerlendirmeye henüz sõğdõrõlmayan durumlarõn da gözönünde

bulundurulmasõ için, karakteristik değerlere l den büyük ve küçük olabilen katsayõlarõn uygulanmasõnõ
da kapsar

5 - KARAKTERİSTİK DEĞERLER
5.1 - MALZEMENİN KARAKTERİSTİK DAYA-MMI
Tarif olarak, malzemede karakteristik dayanõmlar, kesinliğe ulaşamadõğõ için önceden bir olasõlõk kabul
edilebilen dayanõmlardõr. Karakteristik dayanõmõn tayini için uygun bir istatistik dağõlõm kabulü yapõlõr.
Genellikle bu dağõlõm normal dağõlõm varsayõlabilir.

Karakteristik dayanõmlar (RK), aşağõdaki bağõntõ ile belirlenir:

RK = Rm – ks

Burada;

Rm = Değişik deney sonuçlarõnõn aritmetik ortalamasõ;

s = Standard sapma;
k = Deney sonuçlarõnõn Rx dan küçük olmasõ olasõlõğõna bağlõ bir katsayõdõr.

NOT — 8 İstatistik veriler bulunmadõğõ zaman, standardlarda, kural standardlarõnda veya diğer
mevzuatta verilen anma değerleri karakteristik değer olarak alõnabilir. Ancak bunlar, yukarõda
belirtilenlere eşdeğer güvence sağlamõş olmalõdõrlar.

5.2 - KARAKTERİSTİK ETKENLER

5.2.1 - İstatistik verilerin bulunmasõ hali

1) Rasgele kabul edilebilen yükler için, dağõlma eğrisi ile bir çelişki yok ise (Qk) için karakteristik değer

Qk = Qm (1+kδ)

şeklinde bir bağõntõ ile verilebilir.

Burada;

Qm = Yapõnõn beklenen ömrü boyunca, anormal yüksek değerlere doğru bir defa aşõlmasõ olasõlõğõ
% 50 olan en gayri müsaid yüklemeye tekabül eden değer;
δ = Maksimum yüklerin dağõlõmõna ilişkin rölatif ortalama quadratik sapma (Varyasyon katsayõsõ);
k = Maksimum yüklemelerin Qk dan daha büyük olma olasõlõğõna bağlõ bir katsayõdõr

5
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

Qm Ortalama yükleme değeri, gözönünde bulundurulan yapõ ile aynõ tipte ve benzer dayanõklõlõkta olan
bir çok yapõnõn istatistiksel analizinden elde edilir.

2) Öte yandan, yükün hafifletilmesinin yapõnõn stabilitesini tehlikeye düşürebileceği durumlarda,

karakteristik değer Qk aşağõdaki bağõntõ ile gösterilir:

Qk' = Qm' (1 —k' δ')

Burada:
Qm' = Yapõnõn beklenen ömrü boyunca anormal küçük değerlere doğru bir defa azalmasõ olasõlõğõ % 50
olan en gayri müsaid yüklemeye tekabül eden değer;
6' = Minimum yükleme dağõlõmõna ilişkin rölatif ortalama quadratik sapma (varyasyon katsayõsõ);
k' = Minimum yüklemelerin Qk' dan küçük olma olasõlõğõna bağlõ bir katsayõdõr.

5.2.2 - Bir istatistiksel dağõlõmõn kullanõlmasõ olanağõ bulunmamasõ halinde karakteristik yükler, yapõnõn
tasarlanan kullanõlma amacõnõn fonksiyonu olarak seçilmelidir.

Seçilen bu yüklere «anma yükleri» denilir ve değerleri standardlarda veya kural standardlarõnda ya da
diğer mevzuatta belirtilir. Bu «anma yükleri» hesaplara karakteristik yük (Qk') olarak konulmalõdõr.

5.2.3 - Dolaysõz etkenler (kuvvet veya yükler) halinde Qk karakteristik değerleri tarif gereği, yapõnõn
tasarlanan ömrü boyunca bir daha gayrõ müsaid değerlere doğru değişmemesi önceden kabul edilmiş
olasõlõğa dayanan değerlerdir. Yük indirimi yapõnõn stabilitesi bakõmõndan daha tehlikeli olduğu zaman
minimum değerler daha gayrõ müsaid değerler olarak alõnmalõdõr.

5.2.4 - Dolaylõ etkenler (empoze şekil değiştirmeler) halinde, karakteristik değerler, ideal olarak,
yapõnõn tasarlanan ömrü boyunca (daha gayrõ müsaid değerlere doğru) değişmemesi önceden kabul
edilmiş bir olasõlõğa dayanan değerlerdir.

NOT — 9 Genel olarak karakteristik empoze şekil değiştirmelerin tayini, karakteristik yüklerden daha
zordur ve çoğu zaman özel standardlarda veya kural standardlarõnda ya da diğer mevzuatta gösterilen
anma değerleri olarak alõnõrlar.

Bazõ empoze şekil değiştirmeler, örneğin ön gerilme etkileri, hesaplarda bir dõş kuvvet etkisi imiş gibi
sayõlabilirler.

6 - HESAP DEĞERLERİ
Güvenlik katsayõlarõnõn, normal hesaplamalar halinde, içeriği aşağõdaki maddelerde gösterilmiştir.
Deneylere dayalõ, deneysel veriler her katsayõnõn kapsamõna göre değerlendirilmelidir.

6.1 - MALZEMENİN HESAP DAYANIMLARI

Hesap dayanõmlarõ (R) aşağõdaki gibi tanõmlanõrlar :

Rk
R* =
γm

indirim katsayõsõ γm, esasta γm1 ve γm2 gibi iki katsayõnõn fonksiyonudur.

Burada;
γm1 Deney numunesinden elde edilen karakteristik değer ile kõyaslanarak, yapõnõn tümü için
malzemenin dayanõmõnda mümkün olan indirimleri kapsamak üzere,

γm2 Malzemenin dayanõmõndaki indirimden (γm1) başka, yapõda herhangi bir nedenle oluşabilecek
zayõflamayõ kapsamak üzere,

öngörülmüştür.

6
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

Genellikle, hesaplamada, tek bir katsayõ kullanõlabilir :

γm = fonksiyon (γm1. γm2)

6.2 - HESAP YÜKLERİ VE YÜKLEME ETKİLERİ

Hesaplamada yükleme etkileri (S*), (Qk) karakteristik yükleri ve bir γs katsayõsõ gözönünde tutularak
aşağõdaki bağõntõ ile tayin edilir:

S* = (γs. Qk) etkileri

(Karakteristik etkilerin artmasõnda ve bunlarõn değerlendirilmesinde lineer olmayan yöntem kullanõlõr).

Yükler ile yükleme etkileri arasõnda orantõ bulunan özel durumlarda, bağõntõ aşağõdaki gibi yazõlabilir:

S* = γs (Qk nõn etkileri)

γs değerlerinin bulunabilmesi için. aşağõdaki yöntem kullanõlabilir. s katsayõsõnõn, kõsmi katsayõlar olan
γs1 . γs2 ve γs3 ün fonksiyonu olduğu kabul edilir.

Burada:
γs değerlerinin bulunabilmesi için, aşağõdaki müsaid yönde sapmalarõ olanağõnõ gözönünde
bulundurmak ve böylelikle, anormal veya önceden kestirilemeyen etkileri hesaplamak için,

γs2 Çeşitli yüklerin karakteristik değerlerinde aynõ zamanda etki yapmasõnda indirim olasõlõğõnõ
gözönünde bulundurmak için,

γs3 Kusurlu hesap kabulleri (basitleştirilmiş mesnet koşullarõ, mafsallar, saptanmasõ zor olan termik vs
diğer etkilerin ihmali) ve. enkesit boyutlarõ kolonlarõn düşeyden sapmasõ ve arõzi eksantrisiteler gibi
yapõşa! kusurlardan meydana gelmesi muhtemel gayrõ müsaid yükleme etkilerini kapsamak için,
öngörülmüştür.

Genellikle hesaplarda aşağõda gösterilen tek katsayõ kullanõlõr.

γs = fonksiyon (γs1, γs2, γs3)

Böylece;

a) Hesap yükleri (Q*), karakteristik değere (Qk), ve 1 den büyük veya küçük olabilen γs1, γs2 katsayõlarõ
uygulanarak tayin edilebilirler :

Q* = fonksiyon (γs1. γs2) Qk

b) Hesap yüklerinin etkileri (S*), hesap dõş yüklerinin uygulanmasõnda oluşan yükleme etkilerinin,
1 den büyük veya küçük olabilen bir γs3 katsayõsõ ile çarpõlmasõyla tayin edilebilirler:

S* = γs3 (Q* etkileri)

γs katsayõsõnõn yukarõdaki gibi kõsõmlara ayrõlmasõ. Madde 6.1 deki γm için olduğu gibi güvenliğin
ihtimaller yöntemini kullanarak hesaplanmasõyla tutarlõ değildir. Bununla birlikte, burada ele alõnan
yöntem ayrõ ayrõ etkilerini göstermekte ve pratik için y, gibi tek bir sayõnõn çok daha kolaylõkla
bulunmasõna olanak sağlamaktadõr.

6.3 - HESAP DEĞERLERİNİN DÜZELTME OLANAĞI

Madde 6.1 de malzeme için ve Madde 6.2 de hesaplama yüklerinin etkileri için özet olarak belirtilen
hesap değerleri, γc1 ve γc2 gibi iki katsayõya bağlõ olan bir γc katsayõsõ ile çarpõlarak ayarlanabilir.

7
UDK 351.785 TÜRK STANDARDI TS 1914/Nisan 1975

Burada;

γc1 Yapõnõn niteliği ve davranõşõnõ (örneğin, yapõnõn veya yapõ kõsõmlarõnõn herhangi bir uyarõcõ durum
olmadan aniden harabolmasõ, iç kuvvetlerin yeniden dağõlmamasõ veya bir yapõ elemanõnõn
harabolmasõ yüzünden genel bir yõkõlmaya yol açabilmesi) gözönünde tutmak için,

γc2 Yapõnõn başka bakõmlardan (örneğin, ekonomik sonuçlar veya toplum için tehlike vb.) limit duruma
gelmesini gözönünde tutmak için,
düşünülmüştür.

γc katsayõsõ, genellikle, γm ve γs üzerinde gerekli ayarlama yapõlmak suretiyle gözönüne alõnmõş

olmaktadõr. Bununla birlikte, bazõ durumlarda γm ve γs katsayõlarõ üçüncü bir γc katsayõsõ ile
düzeltilmelidirler.

7 - GÜVENLİK TAHKİKİ
Kanõtlayõcõ bir hesap aşağõdaki bağõntõyõ sağlamalõdõr :

R* ≥ S*