ICS 53.

060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

ÖNSÖZ
− Bu standard, ISO tarafından kabul edilen ISO 6055 (1997) standardı esas alınarak, TSE Makina
Hazırlık Grubu’na bağlı Otomotiv ve İnşaat Makinaları Özel Daimî Komitesi’nce TS ISO 6055
(1997)’nin revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 14 Nisan 2000 tarihli
toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

İÇİNDEKİLER
1 - KAPSAM............................................................................................................... 1
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 1
3 - TASARIM ÖZELLİKLERİ...................................................................................... 1
3.1 - GENEL ...................................................................................................................... 1
3.2 - BOYUTLAR............................................................................................................... 2
4 - DENEYLER........................................................................................................... 2
4.1 - GENEL ...................................................................................................................... 2
4.2 - STATİK DENEY ........................................................................................................ 3
4.3 - DİNAMİK DENEY ...................................................................................................... 3
4.4 - ÖZELLİKLER (ŞEKİL 2 VE ŞEKİL 3)......................................................................... 4

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

SÜRÜCÜLÜ, YÜKSEK KALDIRMALI İSTİF MAKİNALARI - BAŞÜSTÜ

KORUYUCULAR - ÖZELLİK VE DENEY

1 - KAPSAM
Bu standard, kaldırma yüksekliği 1800 mm’yi aşan sürücülü, yüksek kaldırmalı istif makinasının
herhangi bir tipi için başüstü koruyucularının özelliklerini ve deney metotlarını kapsar.

Bu standard, ayarlanabilir çatallı taşıyıcılara uygulanmaz.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standardda atıf yapılan standardların atıf yapılan madde hükümleri, bu standardın hükümleri
sayılır. Atıf yapılan standardın yayımı tarihinde yürürlükteki baskısı geçerlidir. Ancak bütün
standardların zamanla tadil veya revizyona tabi tutulması söz konusu olduğundan, ilgililer aşağıda
verilen standardların en yeni baskılarını kullanma olanaklarını araştırmaya özen göstermelidir. Bütün
standardların en yeni baskıları TSE’den temin edilebilir.

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 5353 : 1995 Earth - Moving machinery, and TS 10279 İnşaat ve Kazı Makinaları,
tractors and machinery for ISO 5353 : 1996 Traktörler, Tarım ve
agriculture and forestry - Seat Ormancılık Makinaları - Koltuk
index point Referans Noktası

3 - TASARIM ÖZELLİKLERİ
3.1 - GENEL
3.1.1 - Başüstü koruyucusu, istif makinasının imalâtçısı tarafından yerleştirilerek çalışan kumandaları
ve operatör mahallindeki operatörün üzerini kaplamalıdır. Bu durum, aynı zamanda, kızağa bağlı
başüstü koruyucularında, eğimli kızaklı makinalara da uygulanır.

Kumanda levyeleri (boş konumlarında), koruyucusuz pedallar, ayaklardan herhangi biri ve direksiyon
simidi, bir yatay düzlem üzerinde başüstü koruyucu ana hattının düşey izdüşümünden kızak
doğrultusunda en fazla 150 mm ötesindeki mesafeye kadar, çıkabilir (Şekil 1). Park freninin kendi
devre dışındaki konumu göz önünde bulundurulmaz.

Başüstü koruyucusunun ön tarafı ile korunmayı sağlayan istif makinası şasesinin ön kısmındaki
yapının arka tarafı arasında, yatay düzlem üzerindeki düşey izdüşüm mesafesi 150 mm’yi aşmazsa,
operatörün bacakları ve ayaklarının korumasının yeterli olduğu kabul edilir (Şekil 1).

3.1.2 - Eğme mekanizmasının arızası, başüstü koruyucusu yüzünden doğrudan veya dolaylı olarak
operatörü tehlike içine sokmamalıdır.

1
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

Ölçüler mm’dir.

ŞEKİL 1 - Başüstü Koruyucusu İle Yeterli Korunma

3.2 - BOYUTLAR
3.2.1 - Koruyucu, iyi bir görüş alanına engel olmayacak bir tarzda yapılmalıdır.

3.2.2 - Başüstü koruyucusunun üzerindeki açıklık, genişlik veya uzunluk boyutlarının birinde 150
mm’yi geçmemelidir.

3.2.3 - Operatörü oturan yüksek kaldırmalı istif makinalarında, istif makinasının normal çalışması
esnasında, 90 kg’lık bir kütleye sahip operatörün altındaki koltuğunun en fazla çökme noktası ile
altında operatörün kafasının bulunduğu koruyucu bölmesinin alt tarafı arasında en az 1000 mm’lik
düşey mesafe korunmalıdır. Herhangi bir şekilde düşey koltuk ayarı mümkünse, bu orta konuma
ayarlanmalıdır.

3.2.4 - Operatörü ayakta duran yüksek kaldırmalı istif makinalarında istif makinasının normal çalışması
esnasında, operatörün ayakta durduğu plâtform ile altında operatörün kafasının bulunduğu koruyucu
bölmenin alt tarafı arasında en az 1880 mm’lik düşey mesafe korunmalıdır.

3.2.5 - Kullanıcı tarafından istendiğinde, en büyük normal koruyucu yüksekliğini ve başüstü

koruyucusunun açıklığının istif makinasının en büyük yüksekliğini sınırladığı alanlarda makinanın bir
üst koruyucu ile çalışmasına müsaade eden koruyucu altındaki operatörün kafası için gerekli düşey
açıklık, imalâtçı tarafından azaltılabilir.

4 - DENEYLER
4.1 - GENEL

2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

4.1.1 - Statik ve dinamik deney, tasarımlanmış olduğu tip ve beyan kapasitesindeki istif makinasına
takılı bir koruyucu üzerinde yapılmalıdır. Alternatif olarak, başüstü koruyucusu, tasarımlanan istif
makinası üzerindeki tespit şeklinin aynı olması kaydıyla bir deney şasesi üzerine bağlanabilir.

Sipariş toplama istif makinalarında, tertibat; başüstü koruyucu veya kabın tavanın üzerine takılı
hareketli yavaşlatma tertibatı biçiminde ise, Madde 4.2’de belirtilen statik deneyden vazgeçilebilir.
Hidrolik kaldırma mekanizmalarında yeterli dayanımda başüstü koruyucusu var ise basınç sınırlayıcı,
bu amaç için kullanılabilir.

4.1.2 - Aynı başüstü koruyucusu ve bağlantısı kullanılarak önce Madde 4.2’ye uygun olarak statik
deney ve bunu takiben Madde 4.3’e uygun olarak dinamik deney yapılır.

4.2 - STATİK DENEY

4.2.1 - Amaç
Başüstü koruyucusunun dayanımının yeterliliğini belirlemektir.

4.2.2 - Deney Yükü

Deney yükü, başüstü koruyucusunun üzerinde düzgün bir şekilde dağıtılmalıdır. Yükün kütlesi, istif
makinasının beyan edilen kapasitesine göre Çizelge 1’de belirtilmiştir.

4.2.3 - İşlem
Başüstü koruyucusu, deney yükü ile en az 1 dakika yüklenmelidir.

ÇİZELGE 1 - Statik Deney Yükleri

Değerler kg’dır.
Beyan kapasitesi Q Deney yükü
Q ≤ 2000 2Q
2000 < Q ≤ 5000 2000 + Q
5000 < Q ≤ 10000 4500 + Q/2
Q > 10000 9500

4.3 - DİNAMİK DENEY

4.3.1 - Amaç
Operatörün altında oturduğu veya ayakta durduğu başüstü koruyucusunun bir bölümünün kalıcı
eğilmeye karşı dayanımını belirlemektir.

NOT 1 - Özel tasarımlı istif makinalarına baş üst koruyucular takıldığında, özelliklere uygunluğun
belirlenmesi için hesaplama yolu veya önceki deney sonuçları gibi yöntemler kullanılabilir.

4.3.2 - Genel
Madde 4.3.4’te belirtilen şartlar altındaki uygulamada, başüstü koruyucu ve bağlantılar Madde 4.3.3’te
belirtilen deney cisminin çarpmasına dayanabilecek özellikte olmalıdırlar.

4.3.3 - Deney Cismi

Deney cismi, bir kenar uzunluğu 300 mm olan kare şeklinde çarpma yüzeyine sahip 45 kg’lık bir kütle
olmalıdır. Çarpma yüzeyi, en az 50 mm kalınlığında meşe odunu veya benzer yoğunluktaki
malzemeden olmalıdır. Köşe ve kenarlar 10 mm ilâ 15 mm arasında yuvarlatılmış olmalıdır.

4.3.4 - İşlem
Deney cismi, çarpma yüzeyi başüstü koruyucusunun üzerine hemen hemen paralel durumda kenar
veya köşesi çarpmayacak ve serbest olarak düşecek şekilde konumlandırılmalıdır. Deney cismi, 1,5
m’lik bir yükseklikten 10 defa bırakılır.

Düşümlerden biri, TS 10279 ISO 5353’e uygun olan orta ayar konumundaki operatör koltuğunun tespit
noktasının veya ayakta duruş konumunun merkezinin düşey olarak üzerinde deney cisminin merkez
noktasından yapılmalıdır.

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

Diğer 9 düşüm, orta ayar konumundaki operatör koltuğunun tespit noktasının veya ayakta duruş
konumunun merkezinin ve bu merkezî esas alan 600 mm çaplı dairenin düşey olarak üzerinde deney
cisminin merkez noktasından rasgele yapılmalıdır.

NOT 2 - Bazı konumlarda çarpma esnasında deney cisminin bir bölümünün başüstü koruyucusunun
kenarına geldiği görülmüştür.

4.4 - ÖZELLİKLER (ŞEKİL 2 VE ŞEKİL 3)

Her iki deneyden sonra, orta konum ayarındaki operatör koltuğunun veya ayakta duruş konumunun
merkezinin düşey olarak üzerindeki ve bu merkezî esas alan 600 mm çaplı dairenin içinde
koruyucunun alt tarafındaki parçalarda kırılma, ayrılma veya 20 mm’yi aşan kalıcı düşey şekil
değişikliği görülmemelidir. Dinamik deney esnasında, Madde 3.2.2’ye göre müsaade edilen açıklıkların
önüne takılan malzemede (tel kafes, emniyet camı, şeffaf panel gibi) bozukluk ihmal edilmelidir.

Ölçüler mm’dir.

1) Orta ayar konumundaki operatör koltuğunun tespit noktasının veya ayakta duruş konumunun
merkezi

ŞEKİL 2 - Bütün Kenarlarından Desteklenen Başüstü Koruyucusunun Müsaade Edilen Şekil

Bozukluğu

4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.060 TÜRK STANDARDI TS ISO 6055/Nisan 2000

Ölçüler mm’dir.

1) Orta ayar konumundaki operatör koltuğunun tespit noktasının veya ayakta duruş konumunun
merkezî

ŞEKİL 3 - Sadece Bir Kenarından Desteklenen Başüstü Koruyucusundaki Müsaade Edilen Şekil
Değişikliği

5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE BURSA'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 09.05.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.