elogho?

elogho?

Portada (ilustración de Lara Rey) día da paz_13

ciencia en galego_3 de viaxe_15
en galego_5 cousas da biblio_16
25n no Losada_6 iniciativas_17
dinamizando_8 páxinas creativas_19
avelaíñas_10 despedida_25
uxía R. Nebra_12 Contra (ilustración de Iker Recio)

sobre a capa da revista non está todo

Este ano tivemos menos forzas e
menos páxinas. (E menos tempo)

No está todo, pero o que está, non

podía faltar.

Perdoade as moitas ausencias da

revista deste ano.

O ano que ven prometemos facelo

mellor.

Le, recorda, goza e comparte.

Seguro que Elogho che dá algún
motivo para lembrar.

O ano que ven volvemos.

ILUSTRACIÓN DA PORTADA ILUSTRACIÓN DA CONTRA
Lara Rey Rosende, 3º ESO Iker Recio Matalobos, 3º ESO

Un pouco a casualidade e un pouco a persistencia da profe

de plásica, Eva, trouxo ás nosas mans estas marabillas. Son,
sen dúbida, a portada e a contra perfectas.

Grazas polo voso traballo, que para esta revista é un

agasallo fermoso.
Elogho!

2
 elogho?

Redacción EDLG
Novembro é o Mes da Ciencia en Galego e,
desde distintos departamentos (Bioloxía, Física
e Química, Matemáticas) en colaboración co
Equipo de Dinamización da Lingua Galega e da
Biblioteca do centro, organizáronse, un ano
máis, un conxunto de actividades para
contribuír á divulgación científica en galego,
que se estenderon a outros meses do curso.
Todo o ano a ciencia en galego.

O pasado 15 de decembro, o alumnado de 3º e

4º ESO participou activamente na charla de
Xoana Pintos, catedrática en Bioloxía pola USC.
Falou sobre as mulleres na ciencia, as súas
grandes achegas, a invisivilidade de tantas. A
actividade, organizada polo Dto de Física e
Química tamén formou parte da programación
do EDLG arredor do mes da ciencia en galego.

O 25 de xaneiro contamos coa presenza, un

ano máis con Benito Dorrío, catedrático de
Física da Universidade de Vigo, que volveu ao
centro para falarnos de Luz e cor, dentro do
proxecto Física Re-creativa, achegando
experiencias sorprendentes e rechamantes.
Actividade do Dto. de Física e Química e do
EDLG.

Das moitas actividades arredor da ciencia, e en

galego, destacamos os obradoiros impartidos
por un grupo de estudantes do grao de
Bioloxía, voluntarios do proxecto Plantando
cara ao lume, e encabezados pola nosa querida
ex alumna, Verónica Vázquez Pereiras. Os
contidos xiraron especialmente arredor das
consecuencias ambientas do lume nos
diferentes ecosistemas

Saída do alumnado de 4º ESO dentro do proxecto “Os ríos da Estrada”

3
 elogho?

Departamento de CCNN e alumnado de 3º ESO

Presentamos un par de interesantes achegas algún dos científicos e científicas galegas de

de alumnos e alumnas de 3º de ESO sobre máis sona e recoñecemento.

ISIDRO PARGA PONDAL

Isidro Parga Pondal naceu o 17 de decembro de 1900 en
Laxe, A Coruña, e morreu o 4 de maio de 1986 con 85 anos.
Foi químico e xeólogo e as súas investigacións permitiron
un gran avance nos coñecementos xeolóxicos e químicos
en Galicia, e noutras zonas de España e Europa.
Estudou bacharelato en Santiago de Compostela e obtivo
a licenciatura de Ciencias Químicas na Universidade de
Madrid en 1922.En 1923 obtivo unha praza de profesor de
Química Inorgánica e Analítica na Facultade de Ciencias
da Universidade de Santiago de Compostela.

En 1933 creou o Laboratorio de Xeoquímica na

Universidade de Santiago e comezou as súas
investigacións da Xeoloxía en Galicia.

Paula Coto Morrazo e Emma Duro San Martín_3º ESO

Nuria García Barreiro

Cristian Gómez Patiño
3º ESO A

4

Por quinto curso consecutivo o EDLG publicou o
almanaque anual que foi pesentando ao inicio
de cada trimestre. Os contidos do mesmo foron
seleccionados polo EDLG que tamén se
encargou do seu fermoso deseño.
Cada mes estivo dedicado a alguna figura
senlleira da nosa cultura: Valle Inclán, Xela Arias,
Paco Del Riego, etc.
Foron moitos os grupos e tamén alumnado e
profesorado que descargou e imrimiu o
calendario para convertelo nunha ferramenta
útil para o traballo diario.
Ilustración realizada por Hugo Ribadavia Conde, 3º ESO
5
elogho?
O mes de novembro tivo lugar unha das
novidades máis relevantes dentro das
actividades promovidas polo EDLG.
Premios outorgados polo público a través de
Instagram:
1º Ángela Cabanas Gestoso e Nerea Campos
Rodríguez_2ºESO A
2º Lúa Mariña Fernández Fernández_2ºESO B
3º Antía Buela Bugallo e Iria Requeijo
Vilariño_2ºESOA
Premios outorgados polo EDLG
1º Brais Nogueira Corral_2ºESO B
2º María Victoria Tarrío Pampín_2ºESO B
3º Alejandra Vega Eiras_2ºESO B
O pasado xoves 23 de febreiro, celebrouse un
ano máis o Día de Rosalía coa lectura de poemas
no Teatro Principal organizada polo Concello da
Estrada, e na que participaron os EDL dos
centros de ensino.
En representación do Losada leron, moi ben, Eva
Covas Iglesias (Mais ve que o meu corazón) e
Daniel Canicova Cerviño (Por que?), ambos de 2º
de Bacharelato.

Daniel Canicova, Eva Covas, Noa Míguez, Natalia Recimil_2º Bacharelato
NO LOSADA NON MIRAMOS PARA haber asasinatos. Todos e todas merecemos
OUTRO LADO (MANIFESTO)
A ONU (Organización das nacións unidas)
declarou en 1999 o 25 de novembro como DÍA
POLA ELIMINACIÓN DA VIOLENCIA CONTRA
AS MULLERES. Esta institución afirma que:
«A violencia contra as mulleres designa todo
acto de violencia baseado na pertenza ao sexo
feminino, teña ou poida ter como resultado un
dano ou sufrimento físico, sexual ou
psicolóxico para as mulleres, inclusive as
ameazas de tales actos, a coacción ou
privación arbitraria da liberdade, tanto se se
producen na vida pública
ou privada»
O goberno de España
recoñece 37 mulleres
mortas por violencia
machista no que levamos
de 2022. Sen embargo, as
contas non oficiais elevan
a 76 as persoas mortas por
este tipo de violencia,
incluíndo nenos e nenas.
Segundo datos recollidos
publicados no ano 2020,
no Estado español:
Un 14.2% das mulleres de
dezaseis ou máis anos
sufriu violencia física e/ou
sexual por parte da súa
parella no transcurso da
súa vida, mentres que o
1.8% sufrírono nos últimos
doce meses, o que supón
374.175 mulleres en
situación de violencia de xénero nese ano
2020.
O 14% das mozas afirmou terse sentido
presionada para realizar actividades de tipo
sexual, presión realizada en case todos os
casos por un home, unha violencia que no
55.7% dos casos provén do mozo co que saen.
Como cada 25 de novembro vimos lembrando
as vítimas da violencia machista e como todos
estes anos teremos uns compromisos e
falaremos de propósitos para que non volva a
ocorrer o drama dunha muller morta a mans
dun home. Oxalá, nun futuro non afastado, os
que hoxe falamos desta loucura, non teñamos
nada que conmemorar neste día.
Agardemos a que a sociedade reflexione sobre
o sen sentido que está a suceder e deixe de
6
elogho?
poder escoller con quen compartir a nosa vida.
Ningún ser humano é dono doutor ser
humano, algo que deberiamos ter claro.
Respectémonos, vivamos e deixemos vivir...
Que as mulleres poidan ir pola rúa sen medo a
que lles fagan dano por ir soas.
Que poidan vestir como mellor se vexan sen
que iso poida ser motivo de agresión.
Que poidan desempeñar a profesión na que se
sintan realizadas sen que iso sen que iso
implique insultos ou menosprezo.
Que se respecte a opinión das mulleres no
mesmo nivel que a dos homes.
Sendo o século XX un
século cheo de
revolucións en diferentes
ámbitos, seguimos tendo
inxustizas sociais propias
doutros tempos. Antepor
a idealización dunha
masculinidade tóxica á
saúde física e psicolóxica
dunha persoa e do seu
círculo social semella
impensable pero non
deixa de suceder.
O mal costume de pechar
os ollos e calar os
problemas sociais non
nos vai axudar a mellorar
as nosas vidas. Moita
xente pasou á historia por
abrir os ollos e falar desta
realidade. Ti tamén
podes, ti tamén debes.
Por que hai mentes que
pensan que nunha relación o home debe
ocupar un nivel superior á muller? Por que
pensan que unha muller debe buscar un home
“masculino” para sentirse protexida, un home
forte e valente? E por suposto, a sensibilidade
ou o feito de amosar os seus sentimentos non
é compatible coa masculinidade. Pode que
nos esteamos esquecendo dun concepto que
sempre debe estar presente, a igualdade. Unha
muller non precisa un home para
complementarse e ser unha persoa ao 100%,
ninguén de nós precisamos que nos
complementen para poder ser. Quen debe
acompañarnos é alguén que nos queira de
verdade e que queira ao noso 100% e non
busque reducirnos ao 50 para achegar o seu

outro 50. Querer é antónimo de control, de
violencia, de insultos, de desprezo, de
toxicidade, de sometemento.
E no Losada temos os ollos moi abertos ante
estas situacións e non miramos para outro
lado:
Cando imos camiñando pola rúa e escoitamos
comentarios sobre o noso corpo.
Cando nos plasman a realidade ante os nosos
ollos e vemos que cada día o número de
mulleres mortaAGs, debido á violencia
machista é maior.
Cando pretenden acosarnos, maltratarnos,
insultarnos e invisivilizarnos .....
Cando nos chegan mensaxes intimidatorias ou
ameazantes
O pasado 25 de novembro, foi un día intenso no
Losada. Aí quedan unhas imaxes das actividades nas
que o noso alumnado participou (3º e 4º ESO nas
Estacións da igualdade do CIM da Estrada) e no
segundo recreo, concentración da comunidade
educativa para reivindicar o noso compromiso coa
igualdade e contra a violencia de xénero. Lemas
elogho?
manifesto/acttividades
Cando escoitamos que nós, as mulleres,
agradecemos sempre que nos digan un
“piropo” ou “foi ela o que o buscou”
Cando detectamos calquera conduta de
ataque á vida, á liberdade, á situación
económica ou calquera outro ámbito que nos
afecte.
No Losada non miramos para outro lado.
Enfrontámonos á realidade, rebelándonos así
contra calquera indicio de violencia.
Seguiremos mirando a fronte día a día e non
pararemos ata acadar o respecto, a empatía, a
tolerancia, a xustiza e así poder conseguir a
igualdade entre homes e mulleres.
elaborados polo alumnado de 1º e 2º de ESO e lectura
do manifesto a cargo de Noa, Eva, Dani e Natalia, de 2ª
Bacharaleto, autoras/es do mesmo. E tamén temos a
mesa violeta, con libros moi interesantes sobre o tema.
Non faltaron tampouco sesións arredor do tema para o
alumnado de FPB. NO LOSADA NON MIRAMOS PARA
OUTRO LADO. centrou moitas actividades, resultando
7

Un ano máis o EDLG do Losada participa no
proxecto DINAMIZA TV, promovido polo Conce-
llo da Estrada. Ao peche de edición, agardamos
impacientes a publicación do noso interesante e
O martes 13 de decembro o grupo Os Quin-
quilláns puxo en obra A señora de Forcade-
la, co patrocinio do programa O pasado por
vir da Deputación de Pontevedra. Magnífica
e emotiva reflexión sobre as vítimas da re-
presión da ditadura franquista a partir da
recreación da vida e sufriemento da mestra
Josefa García Segret.
8
elogho?
Ata o martes 28 de marzo poderemos des-
frutar no noso centro dunha das exposi-
cións máis exitosas destes últimos anos.
Trátase da mostra sobre música galega do
século XXI "cantáMOLA EN GALEGO", que
fai un interesante percorrido polos grupos e
tendencias musicais das dúas primeiras dé-
cadas do milenio. A exposición foi realizada
polo Servizo de normalización lingüística, A
lingua Latexa, do Concello de Pontevedra
EDLG Losada preparou un concurso no que
podes participar e gañar premios.
O pasado 30 de marzo o EDLG Losada fixo a
entrega dos agasallos para os gañadores e
gañadoras do concurso sobre a exposición
CANTÁmola EN GALEGO do Concello de
Pontevedra Un concorrido sorteo de 3 fer-
mosas pezas de Casal de Creación deseña-
das para a ocasión. Parabéns ás gañadoras!!!

O mércores 31 de maio, o alumnado de 3º de ESO fo-
mos ao Correlingua na Estrada. Aínda que saímos algo
tarde, chegamos a tempo para todas as actividades.
Fíxome especial ilusión ver aos nenos de primaria e aos
meus antigos profes. O que máis me gusta do Correlin-
gua é dar un paseo cos meus amigos e berrar polas
rúas, mágoa que este ano lles dera máis vergonza.
As cancións non son das miñas preferidas, pero aínda
así puxen moitas ganas para bailar. O que non agarda-
ba é que soara Gaiteiro, unha canción que si coñezo e
que desfrutei bastante..
Este ano son algo máis maior e hai algunhas cousas
polas que xa non toleo, pero non por eso xa non iría
máis ao Correlingua. De feito é unha experiencia que
quero aproveitar ao máximo que poida. Estou moi or-
gullosa de poder contribuír neste festival deseñando
uns adhesos para o Losada. Gustoume moito
Lara Rey Rosende, 3º ESO
elogho?
Dentro das actividades promovidas por DINAMIZAES-
TRADA, que agrupa aos EDLG dos centros educativos
da Estrada, participamos un ano máis no ciclo de video-
conferencias interactivas cos centros de primaria.
Nesta ocasión, tivemos a sorte de asistir á magnífica
presentación realizada por un grupo de alumnos e
alumnas de 6º do CEIP do Foxo baixo o título A ESTRA-
DA ROMÁNICA. O alumnado de 3º ESO, atendeu con
interese á charla e mesmo realizou varias preguntas que
foron puntualmente respondidas polos relatores e rela-
toras. A actividade realizouse o pasado 29 de marzo.
O premio, dotado con 1000 euros, foille outorgado ao
traballo presentado polo Losada baixo o título Lem-
branzas dun galeguista, centrado na figura de Francis-
co Fernández del Riego.O podcast foi realizado por un
grupo de alumnos e alumnas de 3º de ESO, coordinado
polo docente do centro Esteban Folgar, responsable do
proxecto “Radio Xoven” do Losada.
O alumnado de 3º ESO que participou na elaboración
deste podcast foi: Dolores Porto Arca, Iria Pérez Martí-
nez, Candela Rivas Neira, Adrián Fraga Rodríguez, Arón
Durán Iglesias e Pablo Cabaleiro Fernández
O podcast constitúe unha ficción sonora que recrea a
vida de Francisco Del Riego despois da súa morte, des-
tacando os momento máis destacados da mesma.
Compre subliñar que non foi o único traballo presenta-
do, pois outro grupo de alumnos deste mesmo curso
presentou outro proxecto, A ARCA, tamén moi ben rea-
lizado aínda que finalmente non fose premiado.
9
 elogho?

Un curso cheo de teatro no Losada

Alá polo mes de outubro poñíase en marcha, un
curso máis a Aula de teatro Avelaíñas. Todos os
martes, un grupo de vinte rapaces e rapazas,
coordinados e dirixidos por Fran Campos
traballaron duro, pero tamén con alegría e
entusiasmo. Son moitos os resultados dun esforzo
así. Entre eles a posta en escena de dous
espectáculos. Un no primeiro trimestre, no Teatro
Principal, no certame de Teato Escolar Olimpio
Arca, e outro este fin de curso, con cinco función,
catro no Losada e unha, a estrea, no IES Salvaterra
de Miño. Comezamos por este último proxecto.

MADE IN LOSADA Na terceira, unha nai estaba cabreada co seu fillo

porque perderá o Ñ e o LL na escrita pero non na
A obra de teatro MADE IN LOSADA, presentada fala.
pola Aula de teatro Avelaíñas, foi representada por
un grupo de rapaces e rapazas de 1º, 2º e 3º do Na cuarta escena os rapaces dunha clase que non
instituto, e dirixidas por Fran Campos. É unha obra sabían falar galego tiveron que facer unha ouija co
inspirada no Libro Made in Galiza de Séchu Sende. mestre para falar con Castelao. Asustáronse moito
Preséntanse diversas escenas nas que os actores porque pensaban que estaba alí presente. A partir
fan unha defensa do galego e animan a empregar desa experiencia empezaron a falar e estudar en
o noso idioma. galego.
Na primeira aparecen unhas rapazas nun En conclusión, gustoume moito polo que quería
programa de radio, entrevistando a un boneco transmitir que a nosa lingua ten un valor moi
que era moi especial porque ademais de bailar, importante e que nós os adolescentes non
cantar, como todos, tiña algo especial, que era falamos tanto galego como os nosos maiores, por
falar galego. eso debemos facer un esforzo para falar o galego e
así recuperar a nosa lingua. Ademais foi bastante
Na segunda escena son varios rapaces e rapazas divertida, e coas risas que botamos, funme
as que contan as súas experiencias ou anécdotas enganchando cada vez máis á obra.
cando falaban galego e non os entenden.
Antía Álvarez Carabán 3º ESO A

10
 elogho?

Un curso cheo de teatro no Losada

O pasado 30 de novembro un un grupo de "Queridiña dos meus ollos" de Rosalía de Castro,
rapaces e rapazas da Aula de Teatro, Avelaíñas, do realizada polo director do grupo Fran Campos No
Losada participou na V Mostra de teatro Escolar Teatro Principal da Estrada. Aplausos merecidos
Olimpio Arca Caldas, cunha adaptación do poema para a súa posta en escena.

Neste evento organizado o pasado 6 de xuño polo Había dúas modalidades que eran micropoemas e
colectivo DINAMIZAESTRADA coa colaboración do microrrelatos, os primeiros debían incluír a palabra
Concello da Estrada, entregáronse premios a 62 espello, e os segundos, camino, ambas da obra de
rapaces e rapazas, todos eles e elas gañadores e Francisco Fernández del Riego.
gañadoras do concurso de micropoemas e micro-
rrelatos. Nos momentos nos que non pasaba nada actuaba
un grupo chamado Proxecto Valladares que toca-
O XURADO estaba composto por profesores e pro- ban cancións tradicionais galegas recollidas polos
fesoras de lingua galega e tamén escritores e escri- irmáns Marcial e Avelina Valladares algo moderni-
toras dela misma, un dos xuíces era o meu profe- zadas.
sor, Francisco Xabier Camba Sanmartín ou como
lle chaman a gran maioría de alumnos; Camba. A celebración comezou as oito da noite e acabou
sobre as nove e o Teatro Principal ateigouse de xe-
As categorías dividíanse en primeiro e segundo de nte que ovacionou a todos e todas as premiadas.
primaria, terceiro e cuarto de primaria, quinto e
sexto de primaria, primeiro e segundo da ESO e Noel Ramos Caramés_3º ESO A
terceiro da ESO, cuarto da ESO, bacharelato e FP.

Na X Festa das estive-

ron os nosos rapaces e
rapazas recollendo o
seu premio:
Gabriel Marín Sinde,
Carla Álvarez Fonten-
la, Ainhoa Fuentes
Castro, Noel Ramos
Caramés, Yara Fuen-
tes Mosteiro e Noelia
Ferreiro Porto.

E algunhas profes
tamén.

Parabéns!

11

Unha ex do Losada no campionato do mundo de motociclismo
Uxía Rodríguez Nebra, foi alumna do Losada
e veunos falar, o pasado 17 de febreiro, sobre
os ciclos formativos, que non temos que
estar obrigados ou obrigadas a estudar un
bacharelato ou unha carreira universitaria.
Esta charla foi na sala de usos múltiples e
explicounos un pouco a sua experiencia. Ela
non era unha rapaza que tivera unhas notas
de dez pero defendíase, e non lle gustaban
moito as clases así que como case todos os
seus amigos estudaban un ciclo de
mecánica, pois saltábase as sua clases para ir
ás do taller. Ao rematar a ESO elixiu o
camiño de bacharelato, pero como non lle
gustaba nin a motivaba, decidiu deixalo e iso
que os profesores intentaron que se quedara
por todos os medios, pero nada.
E decidiu ir estudar un ciclo de automación a
Santiago, era o mellor que podía facer.
Contouno na casa pero sua nai nona apoiou
e díxolle que fora soa a facer a matricula , e
ela ala foi. Cando empezou no ciclo douse e
conta que ese era o seu lugar, tiña aos seus
12
elogho?
novos amigos que lle axudaban no que
podían asi que con iso ela xa era feliz. Sacaba
notas bastante boas e botou o ciclo para
adiante. Unha vez acabou, eses mesmos
compañeiros comentáronlle que en Xirona
había un ciclo nunha academia privada que
podía darlle traballo, así que pensouno e cos
seus pais fixo contas e foi para alá. Ao
principio custoulle un pouco facer amigos e
o idioma pero agora xa o domina.
Ao pouco tempo de estar no ciclo xa lle
empezaron a saír cousas e agora mesmo
fichouna un equipo italiano de moto 3 para
que faga de mecánica para o mundial e ao
mesmo tempo esta a estudar dous ciclos á
vez.
Uxía díxonos que non nos conformaremos
con pouco e que loitemos polo que nos
gusta, eu xa tiña unha idea do que quería
facer pero grazas a ela dei o paso e xa o teño
decidido por completo.
Loli Porto Arca, 3º ESO
 elogho?

O manifesto pala paz

Nós, alumnado, profesorado e representantes das

asociacións de
familias dicimos SI a unha escola plural, libre, crítica
e participativa, baseada nos valores democráticos e
de responsabilidade cos Dereitos Humanos
Universais, a xustiza social, a paz, o respecto á
diversidade e o medio ambiente.
Porque todas as persoas somos diferentes pero
temos os mesmos Dereitos.
Porque calquera tipo de discriminación baseada na
cor de pel, o idioma, a relixión, a orientación sexual, o
xénero, a diversidade funcional, a nacionalidade, ou
en calquera outro aspecto é inaceptable a
discriminación crea divisións e conduce ao odio
entre persoas.
Porque a diversidade é riqueza e forma parte da
natureza do ser humano.
Porque a paz e o respecto aos Dereitos Humanos son
requisitos imprescindibles para un desenvolvemento
equitativo e sostible.
Porque o sistema educativo debe promover valores
comúns para o exercicio dunha cidadanía
democrática nun contexto global.
Por tanto,e de acordo coa Declaración Universal dos
Dereitos Humanos e a Axenda 2030 como centro
educativo:
Rexeitamos calquera comentario, argumento ou
prexuízo que discrimine a calquera ser humano e
indignámonos ante as inxustizas que causan
exclusión e negan os dereitos fundamentais a
millóns de persoas en todo o mundo.
Rexeitamos a violencia e as condutas agresivas en
calquera das súas formas: psicolóxica, verbal, física,
emocional, cultural, etc. e a través de calquera canle:
redes sociais outros medios electrónicos etc.
Comprometémonos a:
Combater calquera forma de discriminación por mor
de raza, xénero, crenza relixiosa, diversidade
funcional, orientación sexual, ou calquera outro
aspecto, tomando as medidas oportunas que
garantan a convivencia plural na nosa escola, no
noso barrio e nanosa sociedade.
Promover a convivencia e resolver os conflitos desde
un enfoque participativo baseado na cultura de Paz
no noso centro educativo.
Impulsar accións que contribúan á construción
dunha sociedade xusta e equitativa para todas e
todos no marco dunha cultura de paz.
sen dúbida.

Manifesto Asemblea de cooperación pola paz lido

por: Nico, Dulce, Iria, Alba, Dominique, Sara, Nerea,
Xián, Yago, Vicky e Alexandre, de 1º e 2º ESO

13

VIAXE A LONDRES
Día 1 - O primeiro día tivemos que chegar ao aero-
porto de Santiago ás 9:00 e subir ao avión ás 12:00.
Chegamos alí, despedímonos dos nosos pais e fo-
mos a xunto os profesores para coller os billetes e
todo o que precisabamos para a viaxe. Unha vez
que todo estaba listo, fomos facturar e controlar a
equipaxe de man. Son dúas horas en avión e xoga-
mos todos xuntos. Cando chegamos a Londres re-
collemos as maletas e collemos o autobús de dúas
horas ata o hotel. Cando chegamos ao hotel dé-
ronnos a chave da habitación e fomos desempa-
quetar e gardar todo. Despois collemos o metro
ata Picadilly Circus, que é unha praza con moitas
tendas, restaurantes... Alí quedamos a partir das
17.00 ata as 23.30. Despois collemos o metro ata o
hotel para descansar.
Día 2 - Ao día seguinte espertei ás 6:55, puxen o
suadoiro e baixei a almorzar. Despois do almorzo
tivemos ata as nove para vestirnos e facer o que
quixeramos dentro do hotel. Unha vez que esta-
mos todos xuntos fomos ao Museo da Ciencia on-
de temos tres horas para velo, despois imos a co-
mer a South Kensington e déixannos ata as tres
para poder ir onde queiramos.Mais tarde collemos
o metro ata o Big Ben e o London Eye, despois visi-
tamos as Casas do Parlamento e a Abadía de West-
minster, camiñamos 10 minutos ata Downing
Street, outros 10 minutos ata Trafalgar Square e
Cando chegamos ao hotel, déronnos as habitacións, dei-
xamos as cousas e baixamos para ir en metro. Con el che-
gamos á praza Piccadilly Circus , onde atopamos varias
mozas ebrias, algo que me sorprendeu moito, e tamén
me sorprendeu atopar un casino cada cinco pasos.
Fomos ao Natural Museum en metro. Alí probamos o si-
mulador dun terremoto. Despois fomos comer unha ham-
burguesa a un francés. Para rematar asistimos ao musical
The Back to future, que foi moi chulo e fixemos teorías
sobre como voaba o coche.
Samuel Carracedo Álvarez, 3º ESO
Pola tarde vivos o Big Ben, enorme e precioso; despois o
London Eye, dende onde se vía toda a cidade e era incri-
ble. Sen dúbida o que máis me gustou de Londres.
Cando chegamos a Santiago estaban os nosos pais e
unha pancarta que poñía “Londres 2023. IES Antón Losa-
da. Pareceume moi bonito. Foi unha viaxe incrible. Vol-
vería seguro, sen pensalo.
Paula Coto Morrazo, 3º ESO
14
elogho?
Crónica
outros 15 minutos para chegar a Carnaby Street
sobre as 21.00 para cear e reunirnos ás 23.00 horas.
Despois camiñamos 10 minutos ata a estación de
metro que nos levou ata o hotel.
Día 3 - O terceiro día espertei ás 6:55 e baixei a al-
morzar tamén en pixama, despois de dúas horas
déronnos tres horas tamén. Despois visitamos o
Museo de Historia Natural, onde tamén paramos
tres horas, antes de dirixirnos a South Kensington
para xantar. Despois visitamos a Torre de Londres
en metro e camiñamos 15 minutos ata a Tower
Bridge. Camiñamos outros 20 minutos e visitamos
o Shakespeare's Globe e a Millennium Bridge. Des-
pois fomos ao musical ás sete porque tiñamos que
estar media hora antes. Asistimos ao espectáculo
The Back to future ata as 22:30, despois ceamos
no McDonald's de enfronte da rúa e collemos o
metro ata o hotel.
Día 4 - Volvo espertar ás 6:55, póñome o suadoiro,
baixo, almorzo, vístome, ducha, etc. Ás nove fomos
ao British Museum, alí estivemos de 10.00 a 13.00,
despois comemos o que queriamos preto do hotel
e algúns foron ver a Harry Potter o 9 3/4. Despois
volvemos ao hotel e agardamos a que o autobús o
recollese no hotel. Cando chegamos ao aeroporto,
recollemos as maletas e o noso voo atrasouse unha
hora. Saímos de Londres ás 21:30 e chegamos ás
00:30.
Noa Otero Calviño 3º ESO B

Despois dun longo traxecto neste curso 2022-
2023, os alumnos de 4º ESO lograron ir de
excursión a Barcelona. En compañía dos seus
profesores Alba e Miguel.
A aventura comezaba o 12 de abril coa partida
desde o aeroporto de Santiago de Compostela. Os
alumnos prepararíanse para embarcar e dirixirse
á capital catalá. Unha vez alí, o primeiro día
consistiu no descubrimento da zona antiga de
Barcelona coa axuda dun guía. Ademais, ese día
tamén deu lugar ao primeiro contacto dos
rapaces e rapazas coa que sería a súa casa
durante a súa estancia alí, o hostal Generator. Así
mesmo, pola tarde aplicaron o aprendido pola
mañá para identificar os 7 palacios de Gaudí no
Passeig de Gràcia mediante un xogo proposto
polo profesorado. E foi así como puxerom fin ao
primeiro día de estancia.
No segundo día, xa descansados, os rapaces e
rapazas tiveron o pracer de poder ver a famosa
15
elogho?
Crónica
Sagrada Familia, non só por fóra, senón tamén
por dentro cunha guía que lles axudou a
entender a esencia da Sagrada Familia e por que
é tan importante para Barcelona. Por outra parte,
despois da mañá de cultura, os alumnos terían
unha tarde de gozo na praia. Para por fin ao
segundo dia de viaxe
O terceiro e último día que durmiron no hostal
sería o día de PortAventura. No famoso parque de
atraccións catalán, os alumnos disfrutaron dun
día de diversión sen fin que aproveitaron o
máximo posible xa que ao dia seguinte tocaría
volver a terra galega. O día de partida, o
alumnado aproveitou a mañá para comprar
agasallos ás súas familias ou algún caprichiño
para si mesmos. Aínda así non terían moito
tempo, xa que o avión non ía agardar por eles e
tiñan que ser puntuais.
Despois dunha curta pero interesante viaxe, os
rapaces e rapazas de cuarto da ESO despedironse
de Barcelona que sempre estará non seus
corazóns.
Xian Agra Pampín_4º ESO
O alumnado de 2º de Bacharelato quedou sen
excursión de 4º por causa da pandemia. Insisti-
ron, insistiron e conseguírono. Non marcharon do
centro sen a súa viaxe de estudos. Foi a Valencia,
onde pasaron 4 días ben agradables e reparado-
res.
(PARABÉNS, por certo, polos vosos resultados na
ABAU)

A maioría da xente da miña idade pensa que o
xadrez é un xogo aburrido e vello, pero por outra
banda hai xente que lle gusta xogar ao xadrez e
aprender novos movementos. Este xogo de mesa
axuda moito a mellorar a concentración, a
paciencia e fai que teñamos unha mellor
memoria entre outras moitas cousas. Pero sobre
todo é unha nova forma de socializar e facer
novos amigos.
No meu instituto fixemos un torneo de xadrez no
que se podían apuntar alumnos de todas as
idades. Unha cousa que me molestou un pouco
foi que das 20 persoas que se apuntaron só dúas
eran rapazas, espero que o número de rapazas
16
elogho?
Actividades
que se apuntan a este torneo aumente ao longo
do ano.
Aínda que eramos dúas nenas, paseino moi ben.
Despois de xogar varias partidas neste torneo
coñecín a un profesor que agora me axuda e
ensíname nalgúns descansos novos movementos
de xadrez para poder mellorar as miñas
habilidades neste xogo.
En resumo, foi unha experiencia que me gustou
moito e espero mellorar para que no seguinte
curso, se aínda hai este tipo de torneos, poida
participar. Tamén chegou aos meus oídos que
pode haber algunha actividade extraescolar para
o ano na que nos ensinen a xogar mellor ao
xadrez
Lía Tato Matalobos. 1ºESO B
Durante o mes de maio, o moi disputado
primeiro torneo de xadrez tivo lugar cada mér-
cores enfrontando nos recreos a un total de vin-
te competidores na biblioteca do centro. O for-
mato para decidir os emparellamentos ba-
seábase no sistema suizo, situando a cada lado
do taboleiro a un xogador co número de puntos
máis próximo ó do seu adversario. Coa finalida-
de de igualar o nivel amosado no campionato
en cada partida, a tensión incrementaba ó parti-
cipar contra un rival directo. Estes terían que
executar nun período de 6 minutos os seus mo-
vementos, detendo tras cada un o seu reloxo e
activando o do opoñente, decidindo por medio
dun xaque mate, o culme do tempo ou unha
posición de táboas o reparto de puntos.
Darío Blanco Ruzo_ 1º BAC
Un dos moitos clubs de Lectura do Losada
 elogho?

Medio ambiente

UN DÍA DE LIMPEZA EN PRAIA AMÉRICA

PROXECTO STOP AND HELP
O primeiro que fixemos foi coller un autobús de
camiño a praia; a viaxe durou arredor dunha hora e
media, ao chegar, dividímonos en tres grupos de
doce persoas, cada un, se encargaría de unha zona
de praia, a min tocoume no centro desta,
posteriormente asignóuselle capachos a tres
membros do grupo, eu non me ofrecín, debido a
que quería ter o rol de recolledor, despois diso
fomos a recoller o lixo, foron dúas horas de
encontrar obxectos, onde máis encontrei foron nas
acumulacións de algas, onde encontrei desde
sedais, ata anacos de plástico dun tamaño
considerable, o que máis encontrei foron cabichas
e plásticos, despois de estar recollendo lixo
durante dúas horas (case sempre encontrando o
mesmo) marchamos da praia, fun a comer froita e
galletas e vinme noutro viaxe de unha hora e
media, de camiño ao instituto.

Joel Castro Toledo_3º ESO A

baixo a coordinación do profesor de Tecnoloxía,

Un dos proxectos máis destacados do curso foi a
participación dun grupo de alumnas e un alumno
de 2º de ESO participou na final da Liga Maker
Drone, na súa segunda edición, que se celebrou o
pasado 5 de maio no Coliseum da Coruña. O equi-
po estaba formado por: Carla Álvarez, Antía Buela,
Antía Campos, Lúa Fernández, Iria Requeijo, Julia
Sinde, Vicky Tarrío, Alejandra Vega e Xián Torres,
Emilio Villanueva.
Traballaron moito durante todo o curso no deseño
e consturción un mecanismo de recollida de resi-
duos, que debía ir instalado sobre o dron que lles
facilitou a organización. Tamén tiveron que apren-
der a pilotar o aparello.
Un fallo no dron do equipo do Losada impediu o
acceso aos premios, sen embargo o excelente tra-
ballo de preparación e de execución ata ese mo-
mento é digno de mención e felicitación.

17

A RADIO XOVE DO LOSADA
PARTICIPA NO PROXECTO HISTORIAS
NON CONTADAS
As historias non contadas, unha iniciativa
promovida polo CIM do Concello da Estrada e
integrada na programación do Pacto de Estado
contra a violencia de xénero. A proposta consiste
nun programa de podcasts desenvolvido pola
Asociación Profesional de Axentes de Igualdade
de Oportunidades Galega (Apaioga) en
colaboración cos centros de ensino Secundario
do municipio. O alumnado implicouse na
elaboración de podcasts que serven de
O sábado 12 de novembro, no Teatro Lope de Ve-
ga de Madrid, Iria Pérez e Lara Rey (3º ESO) acom-
pañadas do profe Emilio Villanueva recolleron o
premio na sección reportaxe polo vídeo realizado
o curso pasado "As tics con xeito: contrasinais"
outorgado polo Festival EMOVE (Festival escolar y
universitario de las artes audiovisuales).
18
elogho?
altofalante para visibilizar a mulleres relevantes
inxustamente descoñecidas. Ata o momento o
alumnado elaborou dous programas, da man dos
seus profesores. No primeiro participaron un
grupo de alumnos do IES Antón Losada co
episodio As mulleres non mundo dá moto. Neste
programa Hugo Moure, Martín Vázquez e Nicolás
Pereira explicaron as historias de varias mulleres
vinculadas ao mundo do motor, como Jutta
Kleinschmidt, Susie Wolf, Laia Sanz, María Herrera
e María Villota.
(Texto extraído de La Voz de Galicia/Rocío García)
Iniciativa moi interesante posta en marcha este curso.
Pretende crear un espazo e tempo de formación
conxunta entre familias e escola, acompañando o
desenvolvemento dos nosos rapaces e rapazas. As dúas
actividades realizadas tiveron unha gran acollida.
Outra novidade no centro foi a creación dunha Aula de
emprendemento para a Formación Profesional. Foron
moitas as iniciativas da mesma durante este curso, e
mesmo foi convocado un concurso para escoller un lo-
gotipo para a Aula.
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA
[creación literaria]
[poemas finalistas concurso dinamizaestrada]
[espello]

Acercáronse
Miráronse
Estudáronse
E tanto aquela moza coma o espello
Odiáronse

Carla Álvarez Fontenla, 2º ESO

O DESEXO DUNHA PRINCESA

Unha princesa de cabelo louro,
pediulle ao seu espello un tesouro,
un tesouro co que soñar,
sería máis bonito que despertar,
e así todo o mundo soñaría,
coa princesa que quería,
cambiar a noite polo día.

Nerea Campos Rodríguez, 2º ESO

Princesa quero ser,

sen príncipes nin espellos,
forte e independente,
o amor non é o primeiro.

Alejandra Vega Arias, 2º ESO

19
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA
[creación literaria]
[poemas finalistas concurso dinamizaestrada]
[espello]

Un espello é o reflexo da alma,

a nosa persoa,
mirándose fronte a fronte
nunha batalla que non ten calma

Noelia Ferreiro Porto, 4º ESO

QUEN SON NO ESPELLO?

Mírome día e noite nel

e non atopo semellanza ningunha.
Parece que non son eu
a persoa á cal se está a ver.

Non me recoñezo,
síntome invisible.
Parece que o espello
non sabe que dicirme.

Uxía Vilariño Novio, 4º ESO

Era un espello tan brillante

e reflectante que se podía ver o bo corazón que
tiña.

Deixei que o ensuciaran

e golpearan e agora
volveuse un espello
apagado e sen vida,
Coma un corazón que deixa de later.

Sonia Ríos Cores, 3º ESO

20
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA
[creación literaria]
[poemas finalistas concurso dinamizaestrada]
[espello]

Berro en silencio
e só ti me escoitas.
Afloran de min bágoas,
bágoas silenciosas.
Reflexadas no espello
dinme moitas cousas,
quero escoitalas
pero xa están borrosas.

Yara Fuentes Mosteiro 1 BAC

Busco respostas
respostas a preguntas que non sei formular,
miro no espello
e non me chego a atopar,
busco entre os sinais
un que me saiba guiar,
ese faro que a un barco naufragado
a terra firme lle axuda a chegar.

Noa Tosar Rocamonde, 1º BAC

Na auga tranquila
vexo o meu reflexo
a auga quieta
actúa de espello.
Debaixo do río,
nas augas revoltas,
mentres as herbas bailan
os peixes dan voltas

Sara Ribadavia Ferro, 1 BAC

21
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA
[creación literaria]
[poemas finalistas concurso dinamizaestrada]
[camiño]

A súa vida parecía bonita, aínda que el non o sentía, non lle gustaba sufrir,
aínda que si lle gustaba vivir.
Parece ser que tiña que escoller por onde ir, e escolleu o camiño que lle pa-
receu mellor, un camiño cheo de paz, pero tamén de soidade, onde a vida
era tranquila e chea de amor.
El pensando en nós e nós pensando nel. El tendo paz e nós vivindo a vida,
el mirando dende enriba e nós mirando as estrelas cada noite. Nos poñendo
flores e el poñendo o brillo do sol cada mañá.

Ainhoa Fuentes Castro, 1º ESO

Quixo ir polo camiño curto, pero o malo é que non tivo en conta as fochan-
cas.

Lorena Balado Gamallo, 1º ESO

Un día espertei nun ancho e longo camiño. Non había nin árbores, nin flo-
res, nin civilización. Nada que puidera darme a tranquilidade de volver a ver
aos meus pais. Camiñei cara unha voz que repetía unha e outra vez o meu
nome, Hugo, Hugo. Notei que alguén me sacudía e espertei na miña clase.
Esas voces e sacudidas eran da miña profesora. Estaba gritándome porque
me durmira en metade da clase.

Lía Tato Matalobos, 1º ESO

22
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA
[creación literaria]
[poemas finalistas concurso dinamizaestrada]
[camiño]

O detective buscou probas do presunto asasino no corpo das vítimas. Mirou

nas súas casas, no camiño no que foron atopados e no coche do asasinato. Can-
do buscaba mostras de ADN, no coche encontrou un pelo ce coincidía co seu
propio e decatouse que tiña un coitelo an man e estaba cheo de sangue. Tras
pestanexar estaba no xulgado e nun pestanexo máis estaba no cárcere.

Noel Ramos Caramés, 3º ESO A

Cando botou a correr polo camiño lembrou a xente, as paisaxes, os momentos;

a terra que deixaba. Agora só era todo cinzas, a escola na que estudara ardía
bravamente. E corría entre os entullos baixo os que quedaran seus pais mentres
lle caían as bágoas. Había un mes que un exército sen corazón manchara de
vermello unha bandeira azul e amarela.

Lara Rey Rosende, 3º ESO

Aínda que camiñe cara o meu presente, o camiño do pasado aínda segue aí.

Carla Iglesias Blanco, 4º ESO

23
 elogho?

ENSAIO
ARTES
OPINIÓN
CREACIÓN LITERARIA

[creación literaria]
[relatos finalistas concurso dinamizaestrada]
[camiño]

Xurxo de Ribeira emprendeu a súa travesía.

-Ei, ti, a onde vas?
-Dixéronme que o camiño era por aquí.
-Ai, es deses...
-Que?
-Nada, nada, que lle vaia ben!
Xurxo non sabía ao que se refería aquel home coas súas palabras, aínda que
non tardou moito en descubrilo.

Gabriel Marín Sinde, 1º BAC

Aquelas bágoas que baixaban polas miñas meixelas fixéronme comprender

que xa non te quería no meu camiño.

Paula Puente Fernández, 1 BAC

Centos de veces nas que me preguntei o porqué da miña escolla, tentando

xustificar o motivo daquel acto, nunca fun quen de demostrarme realmente
o que vin nese camiño.

Darío Blanco Ruzo, 1 BAC

24
 elogho?

CS Adm. Sistemas informáticos en rede CM Sistemas microinformáticos e redes. CM Insta. e amoblamento

CS Admintstración e Finanzas CS Desenvolvemento de aplicacións multiplataforma

CM Electromecánica de vehículos. CM Carpintaría e Moble

2º Bacharelato

25
 elogho?

26