OMÜ SHMYO

İLKYARDIM

YARALANMALAR

Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

 YARALANMALAR
• Yara çeşitleri
• Ciddi Yaralanmalar
• Delici Göğüs Yaralanmaları
• Delici Karın Yaralanmaları
• Kafatası ve Omurga Yaralanmaları
 YARALANMALAR
⮚ Vücudumuzu örten derinin işlevlerinden biri, mikropların
geçmesini engelleyerek koruma sağlamaktır.

⮚ Derinin bütünlüğü bozulduğunda, bir yaralanmadan söz edilir.

Yara; herhangi bir nedenle deri ya da deri altı dokuları
bütünlüğünün bozulmasıdır. Yaralar bir darbe, düşme ve kesik
vb. sonucu olabilir.
⮚ Derinin bütünlüğünün bozulması ile koruyucu engel işlevi
yitirilir ve mikroplar için bir giriş kapısı oluşur. Mikroplar
bu yolla vücuda girerek enfeksiyon tehlikesi
oluşturabilirler.

⮚ Bir yaralanma olduğunda, vücut kendini onarmaya

çalışarak yeni doku oluşumu ile deri bütünlüğünü
yeniden kazanır.
Yara çeşitleri

⮚ Kesik yara
⮚ Ezikli yara
⮚ Delici cisim yaraları
⮚ Parçalı yaralar
⮚ Kirli( enfekte) yaralar
Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:

⮚ Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla),

⮚ Dikişleri ayrılmış yaralar,
⮚ Kenarları muntazam olmayan yaralar,
⮚ Çok kirli ve derin yaralar
⮚ Ateşli silah yaraları
⮚ Isırma ve sokma ile oluşan yaralar.
Yaraların ortak özellikleri

⮚ Ağrı
⮚ Kanama
⮚ Deri yada mukoza bütünlüğünün bozulması
Ciddi Yaralanmalar
⮚ Kenarları birleşmeyen ya da açıklığı 2-3 cm olan yaralar,
⮚ Kanaması durdurulamayan yaralar,
⮚ Kas ya da kemiğin göründüğü yaralar,
⮚ Delici aletlerle oluşan yaralar,
⮚ Yabancı cisim saplanmış olan yaralar,
⮚ İnsan ya da hayvan ısırıkları,
⮚ Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar,
Ciddi yaralanmalarda ilk yardım
⮚ Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz,
⮚ Kanama varsa durdurulur,
⮚ Yara içi kurcalanmaz,
⮚ Yara temiz nemli bir bezle örtülür,
⮚ Yara üzerine bandaj uygulanır,
⮚ Tıbbi yardım istenir,
Yaralanmalar ilk yardım
⮚ Yaraya müdahaleden önce eller su ve sabunla
yıkanmalıdır,böylece yaraya dokunulduğunda mikrop
bulaştırmaktan kaçınılmış olunur,
⮚ Kanama şiddetli değil ise yara en az 5 dakika boyunca
akan suyun altında tutularak temizlenmesi sağlanır,
⮚ Yarada küçük yabancı cisimler (toprak, küçük taş parçaları,
cam vb.) bulunup, bulunmadığına bakılır.
⮚ Bunlar gevşek bir şekilde ise dikkatlice gazlı bez
yardımıyla uzaklaştırılır.
⮚ Buna karşılık, yaraya saplanmış cisimler çıkarılmaya
çalışılmaz (damara girmiş ve saplanmış bir cam parçası
tıpa işlevi görerek kanın akmasını önleyecektir),
⮚ Kanamanın durması için mümkünse mikropsuz yoksa
temiz bir gaz bezi ya da bez ile bastırılır,
⮚ Yara üzerine herhangi bir ilaç ya da başka bir madde
sürülmez, yara gazlı bez ya da temiz bir bez ile
kapatılarak sarılır,
⮚ Özellikle kirli ortamlarda oluşan yaralanmalarda mevcut
olan bir tehlike de ölüme yol açabilecek tetanos
tehlikesidir.
⮚ Çocuklar okul çağında standart bir aşılama çizelgesine
uygun olarak aşılanırlar ve bir süre sonra aşının
tekrarlanması gerekir.
⮚ Yaralanmalarda tetanos bakımından değerlendirilmek
üzere sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.
Yara Temizliği için kullanılması
uygun olmayan maddeler

⮚ Pamuk,kağıt,mendil, yada peçete türü malzemeler lif

bırakır ve kolayca dağılır,yaraların üzerine yapışarak
enfeksiyon tehlikesi oluştururlar,
⮚ Alkol, iyot vb. Güçlü dezenfektanlar daha fazla doku
kaybına neden olurlar,
⮚ Antibiyotik içeren merhemler ya da pudralara karşı
hasta ya da yaralının alerjisi olabilir ve yara iyileşmesini
geciktirebilir.
Unutmayınız !
• Yaralanmalarda göz önünde alınması gereken bir
tehlike, toprakta, hayvan dışkılarında, hatta bazen insan
dışkısında bile bulunabilen tetanos mikrobunun
bulaşmasıdır.
• Bu nedenle koruyucu aşılama özellikle önem
taşımaktadır.
Delici Göğüs Yaralanmaları
⮚ Göğsün içerisine giren cisim akciğer zarı ve akciğeri
yaralar.
⮚ Bunun sonucu olarak dış ortam havası göğüs boşluğuna
gelerek akciğerin genişlemesini dolayısıyla kişinin nefes
almasını güçleştirebilir.
⮚ Belirti olarak; yoğun ağrı, solunum zorluğu, morarma,
kan tükürme, yarada nefes alıyor görüntüsü oluşabilir.
 Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk
Yardım
⮚ Hasta yada yaralının bilinci kontrol edilir.
⮚ Yaşamsal bulgularına bakılır.
⮚ Yara üzeri plastik poşet, naylon vb. sarılmış bir bezle
kapatılıp, bir ucu açık bırakılır.
⮚ Bilinci açık ise hasta yada yaralıya oturur pozisyon
verilir.
⮚ Batan cisim çıkarılmaz
⮚ Hasta yada yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez
⮚ Şok önlemleri alınır.
⮚ Tıbbi yardım istenir.
DELİCİ KARIN YARALANMALARI

⮚ Bu tip yaralanmalarda karın içindeki organlar zarar

görebilir. Hasta yada yaralıda iç ve dış kanamaya bağlı
şok tablosu gelişebilir.
⮚ Karın tahta gibi sertse ve hasta çok ağrı hissediyorsa
durum ciddidir . Bazen bağırsaklar dışarı çıkmış olabilir.
 Delici karın yaralanmalarında ilk
yardım ;
⮚ Hasta ya da yaralının bilinci kontrol edilir,
⮚ Yaşam bulguları değerlendirilir,
⮚ Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaz,
⮚ Yara üzeri nemli temiz bir bezle örtülür,
⮚ Bilinç açık ve yara enine ise sırt üstü pozisyonda
bacaklar bükülmüş olarak yatırılır,
⮚ Bilinç açık ve yara enine ise sırt üstü pozisyonda
bacaklar bükülmüş olarak yatırılır,
⮚ Bilinci açık ve yara boyuna ise sırt üstü pozisyonda
bacaklar düz olarak yatırılır,
⮚ Ağızdan hiç bir oral bir şey verilmez.
⮚ Tıbbi yardım istenir.
Kafatası ve Omurga Yaralanmaları

⮚ Trafik kazalarında ölümlerin %80’i kafa, beyin

yaralanmalarından olmaktadır .
⮚ Yüksekten düşme, baş ve gövde yaralanmaları, trafik
kazaları, spor ve iş kazaları, yıkıntı altında kalma
kafatası ve omurga yaralanmalarının önemli
nedenlerindendir.
 Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında
Belirtileri
⮚ Bilinç düzeyinde değişme
⮚ His ve hareket kaybı
⮚ Baş ve bel kemiğinde şekil bozukluğu, kanama, ağrı
⮚ Burun ve kulaktan sıvı ve kan gelmesi
⮚ Kulak ve göz çevresinde morluk
Unutmayınız !
• Hasta yada yaralıda hiçbir belirti yoksa bile yüz ve
köprücük kemiği yaralanmalarında, yüksekten düşme
vakaları, trafik kazaları ve bilinci kapalı tüm hasta ya da
yaralılar kafa ve omurga yaralanması olarak
değerlendirilir.
 Kafatası ve Omurga
Yaralanmalarında İlk Yardım
⮚ Hasta ya da yaralının bilinç kontrolü yapılır.
⮚ Yaşamsal fonksiyonlara bakılır
⮚ Tıbbi yardım istenir
⮚ Kişi hareket ettirilmez
⮚ Olay yeri güvenli değil ise baş boyun gövde eksenini
bozmadan ayaklardan ya da koltuk altından ya da
elbisesinden tutularak hasta ya da yaralı sürüklenir
⮚ Hasta ya da yaralı yalnız bırakılmaz
⮚ Bilgiler kaydedilip gelen ekibe bildirilir
 KAYNAKLAR

6. Kızılay İlk Yardım El Kitabı, 2018.

7. MEGEP Ortaöğretim Projesi,İlkyardım Temel İlkeleri, ANKARA 2010