YARALANMALARDA

İLK YARDIM
İÇERİK
• Yara Nedir?
• Yaralanma Nedir?
• Yaralanma Belirtileri
• Açık Yaralarda İlk Yardım
• Kapalı Yaralarda İlk Yardım
• Kafa, Göz, Kulak ve Burun Yaralanmalarında İlk Yardım
• Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım
• Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım
• Karın Yaralanmalarında İlk Yardım
ÖĞRENİM HEDEFLERİ

Bu dersin sonunda öğrenciler;

• Yaralanma çeşitlerini açıklar
• Yaralanma belirti bulgularını listeler
• Yaralanmalarda ilk yardım uygulamalarını açıklar
• Yaralanmalarda ilk yardım uygulamalarında dikkat edilecekleri tartışır
• Yaralanmalarda ilk yardım uygulamaya hazır olduğunu gösterir
 Yara nedir ?
Yara; doku bütünlüğünün bozulması ya da dokuların bel
li bir kısmının kaybıdır.

Akansel N, 2018
 Yaralanma nedir ?
Deri ve deri altı dokuların bütünlüğünün zedeleyici bir
etkene bağlı olarak bozulmasıdır.

Akansel N, 2018
 Sıyrık Yara

Kesik Yara

Açık Yaralar Delici Yara

Parçalı Yara

YARA ÇEŞİTLERİ
Enfekte Yara

Kapalı Yaralar Ezik Yara

Akansel N, 2018; Sarı A, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 SIYRIK YARALAR

• Cilt yüzeyinin sert bir zemine sürtünmesi sonucunda oluşur

• Genellikle diz,el, ayak gibi derinin ince olduğu bölgelerde meydana gelir
• Kapiller kanama gözlenir ve kanama fazla değildir
• Yüzeysel yaralardır
• Hafif ağrı vardır

Yüksel & Cücen 2016

 KESİK YARALAR

• Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur.

• Genellikle basit yaralardır.
• Yaralanmaya neden olan objenin özelliğine göre kesi alet deriye,
deri altındaki damarlara ya da sinir gibi yapılara zarar verebilir

Yüksel & Cücen 2016

 DELİCİ YARALAR

• Uzun ve sivri aletlerle ve ya kurşun ile oluşan yaralardır.

• Yüzey üzerinde derinlik hakimdir.
• Cilt yüzeyinde görülen küçük kesik alan yanıltıcı olabilir, yara derin
olabilir
• Cisim büyük damar ya da iç organları yaraladıysa yaşamı tehdit edi
ci olabilir
• Tetanoz tehlikesi vardır

Yüksel & Cücen 2016

 PARÇALI YARALAR

• Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir.

• Derinin bir parçası ya kopmuştur ya da küçük bir yerinden bağlı
kalmıştır
• Kanamalı yaralardır
• Doku ile ilgili tüm organ zarar görebilir

Yüksel & Cücen 2016

 ENFEKTE YARALAR

• Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır.

• Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:
• Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla),
• Dikişleri ayrılmış yaralar,
• Kenarları muntazam olmayan yaralar,
• Çok kirli ve derin yaralar,
• Ateşli silah ile oluşan yaralar,
• Isırma ve sokma ile oluşan yaralar.

Yüksel & Cücen 2016

 EZİK YARALAR

• Taş, yumruk ya da sopa gibi etkenlerin şiddetli olarak çarpması ile

oluşan yaralardır.
• Yara kenarları eziktir.
• Deri altında morarma ve hematom olabilir
• Doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır.

Yüksel & Cücen 2016

 ➢Kanaması durdurulamayan yaralar,

➢Kenarları birleştirilemeyen yaralar,

➢Kas ya da kemiğin göründüğü yaralar,

➢Delici aletlerle oluşan yaralar,

➢Yabancı cisim saplanmış olan yaralar,

➢İnsan ya da hayvan ısırıkları,

➢Görünür yerde iz bırakma olasılığı olan yaralar

CİDDİ YARALANMALAR OLARAK KABUL EDİLİR

Yüksel & Cücen 2016
YARALARIN ORTAK BELİRTİLERİ

• Ağrı

• Kanama

• Yara kenarının ayrılması

Yüksel & Cücen 2016

 AÇIK YARALARDA İLKYARDIM
Hasta/yaralının CAB’si değerlendirilir
Yara yeri değerlendirilir,
- Oluş şekli
- Süresi
- Yabancı cisim varlığı
- Kanama
• Kanama durdurulur,
• Yara temiz su ile yıkanır
• Yara gazlı bez ya da temiz bir bez ile kapatılır
• Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,
• Tetanoz konusunda uyarıda bulunulur.

Akansel N, 2018; Sarı A, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 UNUTMAYIN!!!
• İlk yardımcı kendini koruyacak önlemleri almalıdır.
• Eller yıkanmalıdır
• Ellere eldiven giymeli ya da elini birkaç kat bez, plastik torba gibi
malzemelerle kaplamalıdır
• Büyük yaralanmalarda yaralının giysileri kesilerek çıkarılmalıdır
• Kanama uygun yöntemle kontrol altına alınmalıdır
• Yara üzerine öksürülmemeli, hapşırılmamalıdır
• Yaraya temiz bez ile dokunulmalıdır
• Yara temizlenmesinde iyot, hidrojen peroksit gibi solüsyonlar
kullanılmamalıdır
• Yabancı cisimler çıkarılmamalıdır
• Ciddi yaralanmalarda tıbbi yardım istenmelidir

Akansel N, 2018; Sarı A, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 KAPALI YARALARDA İLKYARDIM
• Yarayı kalp seviyesinden yukarıda kalacak şekilde kaldırın

• Ağrı ve ödemi önlemek için bölgeyi hareketsiz hale getirin

• Temiz bir bez ile buz uygulaması şişlik gelişmesini önler

Akansel N, 2018; Sarı A, 2019; Yüksel & Cücen 2016

KAFA, GÖZ, KULAK VE BURUN
YARALANMALARINDA
İLK YARDIM
 A) KAFA YARALANMALARI

Nedenleri:
Trafik kazaları
Yüksekten düşmeler
Ev, spor ve iş kazaları
Göçük altında kalma
Fiziksel saldırı

Akansel N, 2018; Sarı A, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 Kafa Yaralanması Çeşitleri

Saçlı deride Kafatası Yüz Beyin

yaralanmalar kırıkları yaralanmaları yaralanmaları

Ertürk Yavuz M, 2018; Yüksel & Cücen 2016

 Kafa Yaralanması Çeşitleri
• Saç derisi herhangi bir darbe sonucu kolayca
kafatasından ayrılabilir.
Saçlı deride
• Saçlı deride fazla sayıda kan damarı
yaralanmalar
bulunduğu için ciddi kanamalara neden
olabilir

• Kafatası kırıklarında beyin zedelenmesi,

kemiğin kırılmasından daha önemlidir.
Kafatası
• Bu nedenle beyin hasarı bulguları
Kırıkları:
değerlendirilmelidir.

Ertürk Yavuz M, 2018; Yüksel & Cücen 2016

 Kafa Yaralanması Çeşitleri
• Ağız ve burun yaralanmalarında solunum
ciddi şekilde etkilenebilir ve duyu organları
zarar görebilir.
Yüz
• Bir yüz yaralanması sonucunda burun, çene
Yaralanmaları kemiği kemiklerinde yaralanma görülebilir.

• Künt travmaya bağlı hızlı hareket sonucu

kafadaki hareket hızının ani değişmesine
bağlı ortaya çıkar
Beyin • Beyin darbenin olduğu bölgeye ya da
Yaralanmaları karşı tarafına çarpar
• Beyinde sarsıntı, ezilme, kafa içi kanama
ya da beyin sapı yaralanması şeklinde
görülür
Ertürk Yavuz M, 2018; Yüksel & Cücen 2016
 Unutmayın!!!

Hastada hiçbir belirti yoksa bile,

Aksi ispatlanana kadar tüm kafa yaralanmalarında
omurga yaralanması var olarak sayılmalıdır.

Yüksel & Cücen 2016

 Kafa Yaralanmalarında Belirti Bulgular

Bilinç değişikliği Denge Bozukluğu

Hafıza değişikliği/kaybı His ve Hareket kaybı
Uykuya eğilim Konvülziyon
Anormal davranışlar Hipertermi
Dolgun ve yavaş nabız Ağrı
Hırıltılı zor solunum Şekil bozukluğu
Anizokori Kulak/burundan kan ya da BOS
Görme bozukluğu gelmesi

İşitme güçlüğü Göz ve kulak çevresinde morarma

Ertürk Yavuz M, 2018; Erbil B, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 Kafa Yaralanmalarında İlk Yardım
• Bilinç kontrolü yapılır,
• CAB değerlendirilir,
• Hemen tıbbi yardım istenir (112),
• Hareket etmemesi sağlanır, Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır,
• Herhangi bir tehlike söz konusu ise, düz pozisyonda sürüklenir,
• Beyin zedelenmesi belirti bulguları izlenir,
• Kulak ve burundan BOS geliyorsa akışı engellenmez, steril ya da temiz
malzeme ile gevşek olarak kapatılır,
• Açık yaraları steril ya da temiz malzeme ile kapatılır,
• Kanamayı durdurulur,
• Isı kaybını önlemek için üzerini örtülür,
• Kusma var ise beden bütünlüğünü koruyacak şekilde yan çevirilir,
• Konvülziyon geçiriyorsa dilini ısırmasını ve ek yaralanmaları önlenir ,
• Tüm yapılanları ve hasta/yaralı hakkındaki bilgileri kaydedin ve gelen ekibe
bildirilir,
• Yardım geldiğinde sedyeye baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan alınır.
Ertürk Yavuz M, 2018; Erbil B, 2019; Yüksel & Cücen 2016
 UNUTMAYIN !!!

• Kafa yaralanması olduğu düşünülen kazazedenin kafasındaki şapka/

kask vb. çıkarılmamalıdır
• Kafatasında kırık ya da yara da yabancı cisim varsa doğrudan basınç
uygulamayın
• Yaraya batmış cisimleri çıkarmayın
• Kafada derin ve kanayan yarayı yıkamayın
• Gerekmediği sürece hareket ettirmeyin
• Asla yalnız bırakmayın

Ertürk Yavuz M, 2018; Erbil B, 2019; Yüksel & Cücen 2016

 B) GÖZ YARALANMALARI
Nedenleri:
Doğrudan darbe
Keskin, yontulmuş metal parçaları
Cam vb. kesici delici aletler

Belirti Bulgular:
Bulanık Görme
Ağrı, rahatsızlık hissi
Batma Hissi
Sulanma
Gözlerin kırpılıp ovuşturulması
Kanama
Ertürk Yavuz M, 2018
Gözde Yabancı Cisim Bulunması Durumunda
İlk Yardım
• Toz, kum ve böcek gibi kesici olmayan yabancı cisimler gözde bulun
duğunda gözü birkaç dakika kapatın ve gözyaşı ile yabancı cisimin a
tılmasını bekleyin
• Bu şekilde cisim çıkmazsa yabancı cismin gözün alt kısmına gelerek
atılmasını sağlamak için bireyin gözünü kırpıştırmasını isteyin.
• Cisim çıkmaz ise bol su ile yıkayın

Ertürk Yavuz M, 2018

Gözde Yabancı Cisim Bulunması Durumunda
İlk Yardım
Yabancı cisim çıkmamış ise;
• Yaralıyı sandalyeye oturtun ve başı hafif arkaya eğin
• Baş ve işaret parmağınızla yaralının göz kapaklarını aralayın
• Yaralının sağa sola, aşağı yukarı bakmasını isteyin. Cismin yerini tespit
edin
• Cisim alt göz kapağında ise nemli ve temiz bir mendil ucuyla cismi çıkarın
• Cisim gözün üst yarısında ise cismi almak için üst göz kapağını yukarı
çekerken yaralının aşağı bakmasını isteyin ve cismi nemli ve temiz bir
mendil ucuyla çıkarın
• Cisim gözün orta kısmında ise cismi almak için üst göz kapağını dışarı
çevirin ve cismi nemli ve temiz bir mendil ucuyla çıkarın
• Temiz bir bezle gözü kapatın
• Sağlık kuruluşuna sevkini sağlayın

Ertürk Yavuz M, 2018

 UNUTMAYIN !!!

• Göz ovuşturulmaz
• Yabancı cisim iris ya da pupilde ise cisme dokunulmaz
• Yabancı cismi çıkarmak için sivri bir alet ya da cımbız kullanılmamalıdır

Ertürk Yavuz M, 2018

 Gözün Penetran Yaralanmalarında
İlk Yardım

Yaralanan göz temiz bir bezle baskı uygulamadan kapatılır

Kazazedenin en kısa sürede sağlık kurumuna sevki sağlanır

Ertürk Yavuz M, 2018

 UNUTMAYIN !!!

• Gözü kapatmak için yapışabilecek kağıt mendil, pamuk kullanmayın.

• Kanama varsa durdurmaya çalışmayın
• Batan cismi çıkarmayın ve oynatmayın
• Temizlemeye çalışmayın.

Ertürk Yavuz M, 2018

 Gözün Künt Yaralanmalarında
İlk Yardım
Görmede azalma, bulanıklık gibi belirtiler var ise kazazede en yakın sağlık
kuruluşuna götürülür
Sağlık kuruluşuna gidene kadar göze soğuk uygulama yapılır

Ertürk Yavuz M, 2018

C) KULAK YARALANMALARI

Nedenleri:
Kulak yoluna kaçan yabancı
cisimler,
Uygun olmayan cisimlerle
kulağın temizlenmesi
Travma

Ertürk Yavuz M, 2018

Kulakta Yabancı Cisim Bulunması Durumunda
İlk Yardım
• Bireyi sakinleştirin
• Kulakta bulunan cismin türünü ve özelliklerini belirleyin
Yabancı cisim dış kulak yolunda kolaylıkla görülebiliyorsa;
• Bireyin başını yana çevirin
• Kulak kepçesini küçük çocukta geriye ve aşağıya, yetişkinde geriye ve
yukarıya çekerek yabancı cismin çıkmasını sağlayın
• Yabncı cisim çıkmaz ise sağlık kuruluşuna sevkini sağlayın
• Dış kulak yoluna böcek girmiş ise kulağa ışık tutularak çıkması sağlanır

Ertürk Yavuz M, 2018

 UNUTMAYIN !!!

• Yabancı cisim batması durumunda çıkarılmaya çalışılmaz

• Yabancı cismi çıkarmak için sivri bir alet ya da cımbız kullanılmamalıdır
• Kulak yoluna su damlatılmamalıdır

Ertürk Yavuz M, 2018

 Kulakta Kepçesi Yaralanmalarında
İlk Yardım
• Kanayan bölgeye temiz malzeme ile kapatılır
• Kulak kepçesinde kopma var ise uygun şekilde organın ve yaralının sevki
sağlanır
• Kulak içi kanama var ise birey kanayan kulağı üzerine yan yatırılır
• Kulaktan BOS geliyorsa tampon yapılmaz, akışı engellenmez

Ertürk Yavuz M, 2018

D) BURUN YARALANMALARI

Nedenleri:
Travma
Yabancı cisimler
Trafik Kazası
Fiziksel Saldırı vb

Ertürk Yavuz M, 2018

 Burunda Yabancı Cisim Durumunda
İlk Yardım
• Bireyi sakinleştirin
• Normal hızda nefes alıp vermesini isteyin
• Yabacı cisim görülüyorsa cismin olmadığı deliği
kapatın ve yaralıdan kuvvetli bir nefes vermesini
isteyin
• Yabancı cisim çıkmaz ise en yakın sağlık kurulu
şuna sevki sağlayın

Burun Kırıklarında İlk Yardım

• Kanama varsa kazazedenin öne doğru eğilmesi istenir
• Burun üzerine buz tutulur
• Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır

Ertürk Yavuz M, 2018

 UNUTMAYIN !!!

• Yabancı cisme bağlı kanamalarda burun kanamasını durdurmak için bur

un sıkılmamalıdır
• Burun yabancı cismin atılmasını sağlamak için sıkılmamalıdır
• Yabancı cismi çıkarmak için parmak, sivri bir alet ya da cımbız kullanılm
amalıdır
• Yabancı cismi çıkarmak için su kullanılmaz
• Buruna gliserin ya da damla damlatılmaz

Ertürk Yavuz M, 2018

 OMURGA
YARALANMALARINDA
İLK YARDIM
 OMURGA YARALANMALARI

Nedenleri:
Trafik Kazaları
Yüksekten Düşme
Suya Atlama
Darp
Spor Kazaları
Göçük Altında Kalma

Çeçen D, 2018
 OMURGA YARALANMALARI

Omurgada kırık ve kaymalar söz konusu olduğunda

medulla spinalisi ve sinir uçlarını hasara uğratarak
felçlere ve ölüme neden olabilir.
 OMURGA YARALANMALARINDA
GENEL BELİRTİ VE BULGULAR
Yüzdeki morluk ve kesikler
başa darbe alındığını gösterir.
Başa isabet eden darbeler
omurga yaralanmasına neden Hareketle ya da hareketsiz ağrı hissedilebilir
olur AĞRI Birey ağrı kontrolü için hareket ettirilmemeli
Omurga yaralanmalarında
sırt ve karın bölgesinde
morluk ve ezikler görülebilir
LASERASYON UYUŞUKLUK
VE VE
KONTÜZYON GÜÇSÜZLÜK
Ekstremitelerde karıncalanma,
Servikal yaralanmalarda duyu ve güç kaybı varsa omu
dört ekstremite rga yaralanması ihtimali yüks
paralizisi ve solunum ektir
güçlüğü görülür
Lomber yaralanmalarda
üst ekstremiteler
PARALİZİ VE
etkilenmez ANESTEZİ
DEFORMİTE

Omurgada şekil bozukluğu ciddi

Vertebral çıkıntılar boyunca hassasiyet olmas yaralanmayı düşündürmelidir
ı omurga yaralanmasının önemli bir belirtisid Her zaman şekil bozukluğu olmaz
ir HASSASİYET

Çeçen D, 2018
 OMURGA YARALANMALARINDA
KOMPLİKASYONLAR
Solunumun bozulması
* Servikal
Spinal Şok
yaralanmalarda
Otonomik
görülür *Hipotansiyon Disrefleksi
* Göğüs duvarı *Nabız hızında *6. torasik vertebra altı
hareketi azalır azalma yaralanmalarda görülür
* Solunum yavaş ve *Lezyon seviyesi *Kan basıncında artma
hızlıdır altında refleks aktivite *Nabız hızında azalma
kaybı
*Yüz ve boyunda
*Sempatik sinir kızarıklık
aktivite kaybı *Baş ağrısı
*Paralizi *Terleme
*Paralitik ileus *Bulantı
*Bulanık görme

Çeçen D, 2018
 Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım
• Olay yeri güvenliğini sağlayın
• Yaralıyı yaşamsal fonksiyonlar (CAB) açısından değerlendirin (Acil tehlike yoksa
hasta/yaralıyı olduğu yerde, ).
• Kardiyak arrest gelişmişse temel yaşam desteğine başlayın
• Yaralının bilinci açıksa hareket etmemesini sağlayın
• Sırt üstü düz bir zemine yatırın ve omurga stabilizasyonunu sağlayın. Bunun için
kum torbası, rulo battaniye vb kullanılabilir.
• Sağlık kurumuna sevki sağlayın.

Çeçen D, 2018
 UNUTMAYIN !!!
• Kask vb. çıkarılmamalıdır
• Hava yolu açıklığı sağlanırken çene itme yöntemi kullanılmalıdır
• Yardım geldiğinde sedyeye baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan alınır.
• Herhangi bir tehlike söz konusu ise, düz pozisyonda sürüklenir
• Hava yolu açıklığını sürdürmek ve aspirasyonu önlemek için sabit lateral pozi
syonda tutulabilir.

Çeçen D, 2018
 GÖĞÜS
YARALANMALARINDA
İLK YARDIM
 Göğüs duvarında
bıçak, kurşun gibi
AÇIK penetran
YARALANMALAR cisimlerin yol
açtığı açık bir
yaralanma vardır.

GÖĞÜS
YARALANMALARI

Yüksekten
düşme, göçük
KAPALI altında kalma,
YARALANMALAR trafik kazaları,
darp ve spor
yaralanmaları
gibi künt
travmalar
sonucunda gelişir

Şimşek P, 2018; Akarca, 2019

Göğüs travmalarının sonucunda kemik yapı, akciğerler, kal
p, büyük damarlar, ve diyaframda yaralanmalar gelişebilir.

Şimşek P, 2018; Akarca, 2019

Göğüs Yaralanmalarında Belirti ve Bulgular

• Solunum güçlüğü,
• Derin solunum, öksürük ve hareketle artan ağrı,
• Normal solunumda göğüs duvarının genişleyememesi
• Akciğer seslerinin azalması
• Hemoptizi
• Siyanoz
• Boyun venlerinde dolgunluk
• Hipotansiyon
• Taşikardi, yüzeyel nabız
• İnspiryumda kan basıncında 10-15 mm hg düşüş

Şimşek P, 2018; Akarca, 2019

 GÖĞÜS YARALANMALARINDA İLK YARDIM
• Olay yeri değerlendirin ve çevre güvenliğini sağlayın
• Yaralının bilincini ve CAB’sini değerlendirilirin
• Hava yolu açıklığı sağlayın
• Kıyafetleri çıkararak belirti bulguları izleyin
• Açık yarayı plastik poşet naylon vb. sarılmış bir bezle kapatın.
Nefes alma sırasında yaraya hava girmesini engellemek, nefes
verme sırasında havanın dışarı çıkmasını sağlamak için yara
üzerine konan bezin bir ucunu açık bırakın
• Bilinci açık ise dik oturtun
• Şok bulgularını değerlendirin
• Kanama varsa durdurun
• Sağlık kurumuna sevkini sağlayın
 UNUTMAYIN !!!
• Servikal travma ihtimaline karşı hastanın boynu sabit tutulmalıdır.
Hava yolu açıklığı sağlanırken çene itme yöntemi kullanılmalıdır
• Kosta kırığından şüpheleniyorsa hareketsiz kalması sağlanmalıdır.
• Herhangi bir tehlike söz konusu ise, düz pozisyonda sürüklenir
• Hava yolu açıklığını sürdürmek ve aspirasyonu önlemek için sabit
lateral pozisyonda tutulabilir.
• Yaralanma göğüs duvarının yan tarafında ise yaralı taraf altta kalacak
şekilde lateral pozisyon verilmelidir.
• Ağızdan hiçbir şey verilmemalidir
• Batan cisim çıkarılmamalı ve sabitlenmelidir

Şimşek, 2018; Akarca, 2019

 KARIN
YARALANMALARINDA
İLK YARDIM
 Penetran
travmalar (delici-
AÇIK kesi alet, kurşun)
YARALANMALAR ile laserasyon ve
eviserasyonlar bu
grupta yer alır.

KARIN
YARALANMALARI

Batında
dışarıdan görülen
KAPALI bir kesi yoktur.
YARALANMALAR Künt travma
sonucu iç
organlarda
yaralanmalar
oluşur

Sarıkaya , 2019; Koçan, 2018

Künt Penatran
Karın Karın
Yaralanmalarında Yaralanmalarında
Belirti ve Bulgular Belirti ve Bulgular

• Karın ağrısı • Dıştan gözle farkedilen

kanama
• Distansiyon
• Karın ağrısı
• Karında renk değişikliği
• Kanama
• Hipovolemik şok belirtileri • Karında yabancı cisim
• Bulantı • Eviserasyon
• Kusma • Hipovolemik şok

Koçan, 2018
 KARIN YARALANMALARINDA İLK YARDIM
• Olay yeri değerlendirin ve çevre güvenliğini sağlayın
• Tıbbi yardım isteyin
• Yaralının bilincini ve CAB’sini değerlendirilirin
• Yaralının hava yolu açıklığı sağlayın
• Yaralıyı sırt üstü yatırın. Vücut eksenine dik bir yara varsa dizleri
bükün. Açık yara vücut eksenine paralelse bacakları uzatın
• Yaralı kusuyorsa başı yan çevirin
• Dışarı çıkan organ var ise organların üzerini ılık su ile ıslatılmış
temiz bir bez ile kapatın. Hava geçirmeyen bir folyo veya plastik
poşet ile bezin üzerini kapatın ve dört tarafını kapatın
• Kanama varsa kontrol altına alın
• Tıbbi yardım gelene kadar yaşamsal bulguları takip edin

Sarıkaya , 2019; Koçan, 2018

 UNUTMAYIN !!!

• Dışarı çıkan organlar yerine sokmaya çalışılmamalıdır

• Batan cisim çıkarılmamalı ve sabitlenmelidir
• Ağızdan yiyecek ya da içecek verilmemelidir

Sarıkaya , 2019; Koçan, 2018

 KAYNAKLAR

• Akansel D. Yumuşak Doku Yaralanmaları. Gürsoy A, Çilingir D (eds). İçinde: Temel İlkyardım Bilgi ve
Uygulamaları. Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2018. 80-89.
• Ertürk Yavuz M. Kafa, Göz, Kulak ve Burun Yaralanmaları. Gürsoy A, Çilingir D (eds). İçinde: Temel
İlkyardım Bilgi ve Uygulamaları. Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2018. 92-105.
• Akarca F. Göğüs Travmasında İlk Yardım. Karcıoğlu Ö (ed). İçinde: Güncel İlk Yardım Kılavuzu. Hipokrat
Yayıncılık, Ankara, 2019.199-208
• Erbil B. Kafa Travmasında İlk Yardım. Karcıoğlu Ö (ed). İçinde: Güncel İlk Yardım Kılavuzu. Hipokrat
Yayıncılık, Ankara, 2019.185-198
• Çeçen D. Vertebra Yaralanmalarında İlk Yardım. Gürsoy A, Çilingir D (eds). İçinde: Temel İlkyardım Bilgi
ve Uygulamaları. Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2018. 108-121.
• Koçan S. Batın Yaralanmaları. Gürsoy A, Çilingir D (eds). İçinde: Temel İlkyardım Bilgi ve Uygulamaları.
Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2018. 138-145.
• Sarı A. Yaralanmalarda İlk Yardım. Karcıoğlu Ö (ed). İçinde: Güncel İlk Yardım Kılavuzu. Hipokrat
Yayıncılık, Ankara, 2019.179- 183
• Sarıkaya S. Karın Travmasında İlk Yardım. Karcıoğlu Ö (ed). İçinde: Güncel İlk Yardım Kılavuzu. Hipokrat
Yayıncılık, Ankara, 2019.179- 183
• Şimşek P. Toraks Travmalarında İlk Yardım. Gürsoy A, Çilingir D (eds). İçinde: Temel İlkyardım Bilgi ve
Uygulamaları. Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2018. 124-136
• Yüksel S, Cücen Z. İlkyardım ve Temel Uygulamalar. 4. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. 2016
ALLPPT.com _ Free PowerPoint Templates, Diagrams and Charts