KAFA İÇİ • Dr. Öğr.

Üyesi
BASINÇ • Ahmet Tuğrul
ERUYAR
ARTIŞI • KOÜ. TIP FAKÜLTESİ
PATOLOJİSİ • PATOLOJİ A.B.D.
 Kafa İçi Hacim Dinamikleri ve Ödem

İNTRAKRANİAL HACİMLER
Toplam intrakranial kapasite 1600
cc
Beyin hacmi: 1200-1500 cc
İntravasküler kan hacmi 75 cc
BOS: Ventrikül ve subaraknoid
aralık : 75 -100 ml
İntraventriküler üretim= 20
ml/saat=480 ml/gün
Normal basınç: 50-200 ml su arası
200 ml supatolojik.
Kafa içi basınç artışı (KİBAS)
nedenleri
İntraserebral: Meningial:
• Kanama ve • Kanama
hematom(spontan veya
veya travmatik) hematom
• İnfarkt (travmatik)
• Tümör(primer – Epidural
veya metastatik) – Subdural
• Enfeksiyonlar – Subaraknoid
• Tümör
• Enfeksiyonlar
Herniasyon (fıtıklaşma)

Beyin dokusunun KİBAS artışına

bağlı olarak intrakranial alanda, bir
kompartmandan diğerine veya
kafatası deliklerinden dışarıya doğru
yer değiştirmesidir.
İntrakranial kompartmanlar:
• İnfratentorial kompartman:
tentorium serebellinin altı,
posterior fossa.
• Supratentorial kompartman:
falks serebri ile sağ ve sol
olmak üzere ikiye ayrılır.
• Her iki tarafta da anterior ve
orta fossa bulunur.
Herniasyon (fıtıklaşma)

Subfalksian (singulat)
herniasyon:
• Bir serebral hemisferin tek
taraflı ya da asimetrik bir
şekilde genişleyip singulat
gyrusu falks serebrinin
altından karşı tarafa itmesi
ile gerçekleşir. Sıklıkla
anterior serebral arterde
sıkışma oluşur.
• Medial serebral hemisfer
dokusunda infarktüs
meydana gelir.
 Herniasyon (fıtıklaşma)

Transtentorial (unsinat) herniasyon:

• Serebral herniasyonların en sık
görüleni.
• Temporal lobun medial kısmının,
tentorii serebellinin serbest
kenarında sıkışması.
• Okülomotor sinirde sıkışma, aynı taraf
pupillada dilatasyon (pupil şişmesi).
• Aynı taraf oküler hareketlerde
bozulma.
• Posterior serebral arterin
sıkışmasına sekonder, primer
görme korteksinde infarktüs.
• Karşı taraf serebral pedinkülde
sıkışma sonucunda herniasyon ile
aynı tarafta hemiparezi ve hemipleji
(yanlış lokalizasyon). (Kernohan’ın
çentiği)
• Orta beyin ve ponsu besleyen
arterlerde sıkışma ve yırtılmaya
bağlı kanama ( Duret kanamaları).
Herniasyon (fıtıklaşma)

Serebellar tonsiller herniasyon:

• Serebellar tonsillerin foramen
magnuma doğru yer
değiştirmesi.
• Tüm beyin sapı ve dördüncü
ventrikül sıkışır.
• Cushing etkisi: medulla
oblongatanın
kompresyonuna bağlı
yüzeyel ve düzensiz solunum
ile sistolik kan basıncı artışı
ve bradikardi..ölüm..
Serebellumun yukarı doğru
herniasyonu:
• Serebellum yerleşimli kitle
veya ödeme bağlı gelişir.
• Orta hattaki vermisin incisura
tentoriiden yukarı doğru
fıtıklaşması.
• Aquaductus cerebri sıkışır
obstrüktif hidrosefali
Non kommünikan hidrosefali

• Ventrikül sistemi içinde

BOS akışının önünde
herhangi bir engel
bulunduğu zaman
ventriküllerin bir
bölümünde genişleme söz
konusu iken, diğer
kısımlarda etkilenme olmaz.
• En sık Foramen Monro ve
Aquaduktus serebri ye bası
yapan kitlelerde olur.
Kommünikan
hidrosefali
• Ventrikül sisteminin
tamamında genişleme
mevcut.
• Sıklıkla BOS geri
emiliminde azalma
ile karakterize.
Hidrosefali ex vacuo

İnfarktüs, nörodejeneratif
hastalıklar, yaş artışı vb.
sebeplerle beyin parankiminin
azalmasına sekonder gelişen
kompensatuar BOS artışı ve
ventriküler sistemde
genişleme.
 İlk başta sitotoksik etkenler ön
plandadır.
• Hücre şişmesi
• Na girişi ve K kaybı
Beyin • Plazmadan parankimal intersellüler alana sıvı
çekilişi > İnterstisyel sulu ödem

ödemi Daha sonraki (2.–3.) günler vazojenik

etkenler ön plandadır.
• Kapiller geçirgenlikte değişiklik
• Proteinöz sıvı çıkışı
• İnterstisyumda proteinden zengin ödem
 • Sitotoksik ve vazojenik etkenler
çakışır/ birlikte çalışır.
• Ödem sıvısı beyaz cevherde toplanma
eğilimindedir.

Beyin • Ödem oluş hızını ve klinik gidişi

tahmin
ödemi zordur.
• Tedavi ilkeleri
– Başlatıcı etkenin ortadan
kaldırılması
– Ödem oluşumunun azaltılması
 S.S.S. TRAVMALARI
PATOLOJİSİ

DR. ÖGR. ÜYESİ

AHMET TUĞRUL
ERUYAR KOÜ TIP
FAKÜLTESİ
PATOLOJİ A.B.D.
 S.S.S. TRAVMALARI
1. KAFATASI KIRIKLARI
2. PARANKİM YARALANMALARI
a. Konküzyon (kommosyo serebri)
b. Kontüzyon (ezilme morarma)
c. Laserasyon (yırtılma)
d. Doğrudan parankim zedelenmesi
e. Yaygın akson zedelenmesi
3. TRAVMATİK DAMAR YARALANMALARI
a. Epidural hematom
b. Subdural hematom
c. Subaraknoid hematom
d. İntraparankimal kanama
4. BEYİN TRAVMASI SEKELLERİ
5. SPİNAL KORD TRAVMASI
 KAFA TRAVMALARI
• Penetran veya açık kafa travmaları: Deri
ve kafatası kemiklerini delerek içeri girmiş
yaralanmalar.
• Non penetran veya kapalı kafa travmaları: Oluşan hasarın boyutu ve dağılımı:
Saçlı deri ve kafa kemiklerinin çok • Etkenin şekli, bileşimi ve
etkilenmediği fakat beyinde hasar oluşturan
yaralanma biçimi. Künt travmalar büyüklüğü,
• Akselerasyon deselerasyon hasarları:
Kafatası içinde beynin hızla hareket etmesi ile • Hızı, çarpma kuvveti,
gerçekleşir. Beyin kafatası iç yüzeyine veya • O sırada kafanın hareket halinde
duramaterin keskin kenarlarına çarparak hasar
alır olup olmadığı ile ilişkilidir.
• .
Sıkışma ve kompresyon travmaları:
Kafatası kemiklerinin sıkışmasına bağlı
olarak kırılması ve altta beyin parankiminin
kompresyonu
Kafatası Kırıkları
KIRIK TİPLERİ:
• ÇÖKME KIRIKLARI; Hasar gören kemik dokusu
beynin içine doğru yer değiştirir.
• LİNEER KIRIK VE
ÇATLAKLARI; darbenin olduğu
yerin biraz uzağındaki kemiklerin
eğilmesi ve çatlaması
• DİASTATİK KAFA
KIRIKLARI; Kranial sütürlerin
ayrılması ile karakterize kırıklar,
çocuklarda sütürlerin
kemikleşmesinden önce görülürler.
• BİLEŞİK KAFATASI KIRIKLARI; saçlı deri
laserasyonunun eşlik ettiği kırıklar.
• İLERLEYEN KAFATASI
KIRIKLARI; çocukluk çağında
sıklıkla görülen ilerleyen çatlaklar,
durada yırtıklara neden olur ve
kırığın olduğu bölgeye bos dolu
meninks herniasyonu ile
sonuçlanır.
Kafa kaidesi kırıkları
• Kafatası kaidesinde bulunan
deliklerden geçen sinir ve
damarların hasar görmesine yol
açar.
• Battle işareti; petröz kemik
kırıklarında mastoid üzerinde
subkutan kanamaların olması.
Genellikle VIII. Sinir hasarı,
timpanik zar yırtılması ve dış
kulak yolundan BOS sızıntısı
( BOS otoresi)
• Rakun gözleri; Ant. Kranial
fossa kırıkları sonrasında,
gözlerin çevresindeki subkutan
dokuda kan birikimi. Sinüslerde
BOS birikimi ve Bos rinoresi
• Karatikokavernöz fistül;
kavernöz sinüs hasarı ve arteria
karotis ile şant oluşturması:
ağrılı pulsatif exoftalmus
• BOS sızıntısı ve pnömosel
 PARANKİM YARALANMALARI
Konküzyon (kommosyo serebri):
• Kafa travmasından sonra yapısal bozukluk olmaksızın nöronal
fonksiyonlarda geçici kayıp
 Geçici bilinç kaybı
 Solunum durması
 Geçici nöronal disfonksiyon
 Refleks kaybı
 Tam iyileşme olmakla birlikte travma anıyla ilgili
hafıza kaybı devam eder.
 Tekrarlayan sarsıntılar; bilişsel bozukluk, parkinsonizm
vb kalıcı ve derin nörolojik defisitler ve nörodejeneratif
hastalıklara neden olabilir (kronik travmatik ensefalopati).
Kontüzyon (Ezilme) ve laserasyon( yırtılma):
• Beyin dokusunun fiziksel distorsiyonuna bağlı nekroz
kanama ve ödem oluşumu.
 «Coup» lezyonu; darbenin olduğu bölgede,
 «Contrecoup» lezyonu; darbenin olduğu bölgenin karşı
tarafında meydana gelir.
 En sık frontal yüzün alt kısmı temporal lob anterioru,
orbita altı ve sfenoid kemik çıkıntıları, incisura
tentorii kenarı ve falks serebrinin keskin ucu.
• Sıklıkla korteksin yüzeyel kısımları
PARANKİM YARALANMALARI

Kontüzyon ve laserasyon:
Travmatik hasara en duyarlı yerler gyrus
tepeleridir.
Makroskopi; Tabanı darbenin geldiği
yere, ucu beyaz cevhere gelecek şekilde
bir alanı kaplar (kama lezyon)
1-4 saat içinde kanama serebral korteks,
beyaz cevher ve subaraknoid yüzeyi
kaplar.
Mikroskopi; ilk 24 saat içinde nöronal
hasar, nötrofil ve makrofaj infiltrasyonu.
Eski travmatik lezyonların tipik
makroskopik görüntüsü; gyrus
çıkıntılarını tutan çökmüş çekintili sarı
kahverenkli lekeler
 PARANKİM YARALANMALARI
Diffüz aksonal hasar:
Ani hızlanma ve yavaşlamalar beynin
uzun traktuslarını oluşturan
aksonlarda gerilme ve yırtılmalar
olarak tanımlanır.
En sık beyaz cevherde görülür.
Retiküler formasyonun tutulması koma
ile sonuçlanır.
Herhangi bir darbeli temas olmadan
gerçekleşebilir.
Mikroskopik olarak akson hasarı,
aksonlarda şişme, sferoid birikimi, ve
beyaz cevherde gliozis
TRAVMATİK VASKÜLER HASARLAR
EPİDURAL HEMATOM:
Genellikle kafatası kemiklerinde kırılma veya
travmatik yer değiştirme sonucu (özellikle
temporoparietal kemiklerde) medial meningeal arter
yırtılması.
 Arter yırtılmasına bağlı yüksek basınçlı kan
akımı, hızla duramater ile kafatası arasına dolar
ve kitle etkisi oluşturur.
 Klinik olarak travma anı ile nörolojik
belirtilerin ortaya çıkışına kadar birkaç saat
boyunca hastaların bilinçleri açık olabilir.
 Amnezi
 Başağrısı kanamanın olduğu tarafta pupil
genişlemesi (transtentorial herniasyon)
 Nabız ve solunumda azalma (Cushing etkisi)
 Acil müdahale ile hematomun boşaltılması
gerekir.
Subdural hematom:
TRAVMATİK VASKÜLER HASARLAR
Sıklıkla serebral hemisferlerin lateral
yüzlerinde meydana gelir. Bilateral olabilir.
• Akut subdural hematom; Genellikle venöz
sinüslerde zedelenmeye bağlı hızlı gelişen • Subdural hematom morfolojisi:
hematom. Kliniği epidural hematoma • 1. hafta: Pıhtının erimesi
benzer.
• 2. hafta: Dura mater yüzeyinden hematom
• Kronik subdural hematom; Beyin ve
süperior sagittal sulkus arasındaki içine fibroblast göçü,
köprüleşen venlerde yırtılma sonucunda • 1-3 ay: Hyalinize bağ dokusu oluşumu.
dura ile araknoid arasına kanama olması.
• Granülasyon dokusuna ait ince duvarlı
• Yaşlılarda beyin atrofisi, bebek
ve çocuklarda ise venlerin ince damarlardan yeniden kanamalar olabilir.
yapısı nedeniyle daha sık görülür. • İlk kanamadan sonraki birinci ayda kanama
• Kan yavaş aktığı için birkaç saat riski yüksek
içinde kendi basısı nedeniyle
kendiliğinden durabilir. • Tedavi: hematom ve organize dokunun
• Baş ağrısı, apati, letarji, hemiparezi çıkarılması.
gibi belirtiler yavaş seyirli olarak
devam eder. Komaya kadar gidebilir.
• Düşen veya istismara uğrayan
çocuklarda görülebilir.
Akut subdural hematoma
Kronik subdural hematoma
Beyin travması sekelleri

• Post travmatik epilepsi:

Serebral korteksin
kontüzyonu ve laserasyonu
sonrasında ortaya çıkar.
• Ani: dakikalar içinde
• Erken: travmayı izleyen hafta içinde
• Geç: travmadan 1 hafta sonrasında
görülenler.
Kapalı kafa travması %5, açık kafa travması %50
• Posttravmatik hidrosefali: subaraknoid alanda
oluşan hematom BOS
reabsorsiyonunu engeller
• Posttravmatik demans (punch
drunk send/ dementia
pugilistica.): Sık tekrarlayan
beyin hasarı. Yıllar sonra
ortaya çıkar. Dizartri,
konfüzyon, parkinsonizm
bulguları vb. semptomlarla
seyreder.