Professional Documents
Culture Documents
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
RAPORU
GELECEĞİNE
GÜÇ KAT
TÜM GÜCÜMÜZLE HAYALLERI
GERÇEKLEŞTIRMEK IÇIN ÇALIŞIYORUZ.
Toplam satışlar
13,9 milyar TL
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 3
AR-GE ILE AÇTIĞIMIZ KANATLARIMIZ,
DÜNYANIN DÖRT BIR YANINA ULAŞIYOR.
Sadece savunma sanayiinde değil Ar-Ge
gücümüzle çok önemli gökyüzü projelerine de
imza atıyoruz. Sürdürülebilir bir ekosistem
için tedarikçilerimizle birlikte çalışıyoruz.
Uluslararası endüstrinin güvenilir ortağı,
sektörün yükselen küresel oyuncusuyuz.
Örneğin dünya devi Boeing’in kalite
standartlarını, zamanında teslimatını
ve karşılanabilirlik hedeflerini
gerçekleştirmede üstün performanslı
bir tedarikçiyiz. Malezya’dan
Pakistan’a, Almanya’dan
Fransa’ya kadar pek çok
ülkedeyiz. Şirketimiz
üzerinde güneş
batmıyor.
11.424
Ar-Ge çalışanı sayısı
3.809
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 4
SADECE ÜLKEMIZ IÇIN DEĞIL,
GEZEGENIMIZ IÇIN ÇALIŞIYORUZ.
7 ilde 7 okul
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 6
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
İÇINDEKILER
08 Faaliyet Alanlarımız Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
09 2021 Sürdürülebilirlik Performansımız 22 Paydaş Haritamız ve Paydaş Toplum İçin 59 Sürdürülebilir Büyüme
İletişimimiz 30 İnsan Kaynakları Performansımız
Bir Bakışta Türk Havacılık Uzay Sanayii 32 Çalışan Profilimiz 60 Ürün ve Hizmetlerimiz
10 Kısaca Türk Havacılık Uzay Sanayii Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin 33 Eşit Fırsatlar 66 Kalite Yönetimimiz
10 Misyonumuz, Vizyonumuz ve 24 Kurumsal Yönetim 33 Ücretlendirme ve Yan Haklar 68 Havacılık Emniyeti
Değerlerimiz 24 Komiteler 35 Performans Gelişimi, Kariyer ve 71 Teknoloji ve İnovasyon
10 Stratejik Odaklarımız 25 Etik İlkeler Yönetimi Yetenek Yönetimi 71 Teknoloji Yol Haritamız
11 Bağlı Ortaklıklarımız ve 26 Süreç Yönetimi 36 İç İletişim 72 Ar-Ge Projelerimiz
İştiraklerimiz 27 Risk Yönetimi 38 Akademi Faaliyetlerimiz 73 Ar-Ge ve İnovasyon İş
12 Organizasyon Yapımız 41 İş Sağlığı ve Güvenliği Birliklerimiz
12 Ortaklık Yapımız 43 Sosyal Sorumluluk 75 Öneri Sistemimiz
13 Yönetimin Mesajı 75 Lift-Up Sanayi Odaklı Lisans
15 Ödül ve Başarılarımız Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Bitirme Projelerimiz
19 Kilometre Taşlarımız 45 Çevre Yönetimi ve İklim Değişikliği 76 Patent Mühendisliği
Uygulamaları 76 Yerlileştirme Faaliyetlerimiz
48 Hava Kalitesi ve Sera Gazı 77 Bilgi Teknolojileri
Çalışmaları 80 Tedarik Zinciri Yönetimimiz
49 Su Yönetimi
50 Atık Yönetimi İletişim
52 Yeni Dönem Çevre ve İklim
Değişikliği Projelerimiz
53 Çevre Farkındalığı
55 Enerji Yönetimi
FAALİYET ALANLARIMIZ
Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı A.Ş. T129 ATAK, İnsansız Hava Aracı ANKA, Küresel ölçekte lider markalarla 2021 yılı itibarıyla 11 bini aşkın
olarak 28 Haziran 1973 tarihinde ülkemizin Yeni Nesil Eğitim Uçağı HÜRKUŞ ve imzaladığımız güçlü iş birliklerimiz çalışanımızla “Dünyanın en iyi 10
savunma sanayiinde dışa bağımlılığını haberleşme uydusu GÖKTÜRK projelerini kapsamında başarılı teslimatlarımızla alt oyuncusu arasında yer almak” ve
azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji yürütüyoruz. 2023 yılında, Türkiye’nin yüklenici olarak üretim faaliyetlerimizi “Yetişmiş insan kaynağını geleceğe
Bakanlığı bünyesinde kamu iktisadi beka projesi Milli Muharip Uçak’ı sürdürüyoruz. Bu alandaki gücümüzü taşımak” için var gücümüzle çalışıyoruz.
teşekkülü olarak kurulduk. 1984 yılında hangarından çıkarmak ve HÜRJET’i dünyanın en büyük 4. kompozit tesisini Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak
F-16 uçaklarının üretimi, uçak üzerindeki ilk kez gökyüzüne taşımak için hız hayata geçirerek pekiştirdik. Yapısal en büyük vizyonumuz; 10 yıl sonra
sistemlerin entegrasyonu ve uçuş kesmeden çalışıyoruz. T625 GÖKBEY’in alandaki yeteneklerimizi termoplastik Türkiye’nin havacılığa yön veren ülkeler
testlerini yapmak üzere temelleri atılan ilk teslimatını gerçekleştirmek, kompozit malzemelerin yanı sıra, yeni arasında kabul görerek, önemli roller
Türk-ABD ortak yatırım şirketi TUSAŞ TÜRKSAT 6-A uydusuyla Ağır Sınıf nesil malzemelerin üretiminde söz sahibi üstlenmesini sağlamaktır.
Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. (TAI) ile Taarruz Helikopteri’nin üretim sürecini olmak amacıyla geliştiriyoruz.
2005 yılında %100 yerli sermayeyle tek tamamlamak ve ilk saha görevine
çatı altında birleştik. başlayan AKSUNGUR’un seri üretimine Ülkemizin ihtiyaç duyduğu insan
geçmek için de çalışmalarımıza hız kaynağını yetiştirmek üzere
Özgün ürünlerimiz, projelerimiz, teknoloji kesmeden devam ediyoruz. Yerli ve millî üniversitelerimizin mühendislik
merkezlerimiz, Ar-Ge yatırımlarımızla ürünlerimizin sayısını her sene artırarak, fakültelerinde eğitimlerini başarıyla
ülkemizin havacılık ve uzay üssü olarak özgün ürünlerimizin ihracat süreçlerini tamamlamış olan gençlerimizi ailemize
faaliyetlerimizi yürütüyoruz. 2005 tamamlamak için çalışmalarımızı kazandırmak amacıyla staj programları
yılında başlatılan “Yerli ve Milli Teknoloji sürdürüyoruz. Türkiye’nin havacılık düzenliyoruz.
Hamlesi” çerçevesinde paydaşlarımızla sektöründeki ilk özgün ürün ihracatını
gerçekleştirerek yeni bir devrin kapılarını
aralayacağız.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK PERFORMANSIMIZI BİR ADIM DAHA ÖTEYE Sera Gazı Karbon Salımı
TAŞIDIK. SATIŞ GELİRLERİMİZ 2021 YILI İTİBARIYLA 13,9 MİLYAR TL’YE Yıllık (Bin/tCO2) 2021
Misyon
• Dürüstlük ve Güvenilirlik
• Yaratıcılık
• Verimlilik
• Paydaş Memnuniyeti
İngiltere
TR Research & Almanya
Technology Ltd. (2018) TAI GmbH (2016)
TAI Hamburg GmbH
& Co. KG (2016)
Pakistan
TUSAŞ Pakistan Şubesi (2020)
ABD
TAI USA Inc. (2016) Fransa
- Urbana Ofisi (IL) TAI GmbH Toulouse
- Seattle Ofisi (WA) Şubesi (2018)
- Wichita Ofisi (KS)
- Atlanta Ofisi (GA)
Türkiye
TEI - TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (1985)
TCI - Kabin İçi Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (2011)
C Tech Bilişim Teknolojileri San. Tic. A.Ş. (2018)
TRMOTOR Güç Sistemleri San. A.Ş. (2018)
TAAC Havacılık Teknolojileri San. Tic. A.Ş. (2019)
GSATCOM Uzay Teknolojileri A.Ş. (2019)
TR Mekatronik Sistemler San. Tic. A.Ş. (2018)
TR Uçuşa Uygunluk Belgelendirme Hizm. A.Ş. (2018)
İspanya Malezya TeknoHAB Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yön. A.Ş.(2018)
Airbus Military Sociedad TUSAS Malaysia SDN BHD (2019) TASECS İklimlendirme A.Ş. (2019)
Limitada (2002)
TRD Mikroelektronik San. A.Ş. (2018)
TR Eğitim ve Teknoloji A.Ş. (2018)
TUSAŞ Dış Ticaret A.Ş. (2019)
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 11
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
Yönetim Kurulu
İç Denetim ve
Hissedarlarımız Hisse Oranı
Genel Müdür
Değerlendirme Başkanı Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) %54,49
T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) %45,45
Uzay İHA Milli
Üretim Yapısal Mühendislik Helikopter Türk Hava Kurumu %0,06
Sistemleri Sistemleri Uçak Genel Muharip
Genel Genel Genel Genel
Genel Genel Müdür Uçak Genel
Müdür Müdür Müdür Müdür
Müdür Müdür Yardımcısı Müdür
Yardımcısı Yardımcısı Yardımcısı Yardımcısı
Yardımcısı Yardımcısı Yardımcısı
Lojistik Hizmetler
Mali İşler Başkanı
Başkanı
İnsan Kaynakları ve
Bilgi Teknolojileri
Yetenek Yönetimi
Başkanı
Başkanı
Kurumsal Pazarlama ve
Akademi Başkanı
İletişim Başkanı
Kalite ve Sertifikasyon
Basın Müşavirliği
Başkanı
YÖNETİMİN MESAJI
Kıymetli paydaşlarımız, Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin imza attık. Türkiye’nin ihracat liderleri yılında da devam ettik. Enerji tasarrufunu
Yarım asırlık tecrübeye havacılık ve arasındaki yerimizi perçinledik. Dünya önceleyen yatırımlarımız ile Şirketimizin
İnsanı merkeze alan gelişim odaklı uzay alanında önemli başarılar sığdıran genelinden önemli heyetleri Şirketimizde sürdürülebilir temiz enerji politikasına
yaklaşımımız ile sürdürülebilir Şirketimizin sahip olduğu geniş ürün misafir ederek Şirketimizin ve katkı sağladık. Hâlihazırda Türkiye’de
rekabet avantajı sağlamak için yelpazesini, global pazarlardaki faaliyetlerimizin bilinirliğine katkı sağladık. sanayi kuruluşları arasında Çevre ve
çalışmalarımıza devam ediyoruz. en güncel gereksinimlere göre Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen
Yenilikçi teknolojilerin ve kabiliyetlerin şekillendirmeyi hedefliyoruz. Bu vizyonla Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Temel Seviye Sıfır Atık Belgesi’ni almaya
Şirketimize kazandırılmasına yönelik gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerimiz Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak; hak kazanan ilk şirket konumundayız.
gerçekleştirdiğimiz bu çalışmalarda, neticesinde 2021 yılını yaklaşık 14 milyar sorumlu üretim, değer yaratma, Diğer taraftan İngiltere’de bulundan The
doğal kaynakların israfını önleyecek genel TL ciro ile kapatırken, sayısı 12.000’e çevreyi koruma, sürekli dönüşüm ve Green Organisation tarafından 2020
kabul görmüş uygulamaların ötesine yaklaşan çalışma arkadaşımızla dünyanın iyileştirme prensiplerini gözeterek yılında yapılan değerlendirmede 500
geçerek çevre ve enerji alanında sıfır
ilk 100 havacılık ve uzay şirketi arasında sürdürülebilir kalkınma amaçlarını iş proje arasından birinci seçildik ve Atık
atık temelli yatırımlarımızı sürdürüyoruz.
yer almayı sürdürdük. 4.000’e yakın süreçlerimize entegre ediyoruz. Çevresel Yönetimi kategorisinde dünyanın en
Gerçekleştirdiğimiz Ar-Ge çalışmalarımız
Ar-Ge çalışanımızla gerçekleştirdiğimiz sürdürülebilirlik politikalarımız ile sürekli prestijli çevre ödüllerinden biri olarak
ile havacılık endüstrisinin lider Ar-Ge
120 proje ile toplamda 84 patent iyileştirme ilkesi çerçevesinde tüm kabul gören Green World Environmental
kuruluşları arasında yer alıyoruz. Kalite
odaklı performansımız neticesinde ürün başvurusu gerçekleştirdik. 2 milyar süreçlerde çevresel etkileri yasal ve diğer Awards “Altın” ödülünü aldık. ISO 50001
tasarım, üretim, teslimat ve sonrasını 648 milyon TL tutarına ulaşan Ar-Ge şartlara uygun olarak azaltarak, kirliliğin Enerji Yönetim Sistemi Sertifikası’na
içeren tüm süreçlerimizin sürdürülebilirlik harcamamız ile “Ar-Ge 250, Türkiye’nin En önlenmesini sağlıyoruz. İklim değişikliği sahip, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme
stratejimiz doğrultusunda yürütülmesine Çok Ar-Ge Harcaması Yapan Şirketleri” ile mücadeleyi göz önünde bulundurarak Vakfı’na (TSKGV) bağlı ilk şirket
yönelik yoğun çalışmalarımıza hız araştırmasında ikinci olduk. Uluslararası çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlamak olarak enerji verimliliğini merkeze alan
kazandırdık. Bu kapsamda; çalışma gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerimiz ile politikamız kapsamında faaliyetlerimizi yatırımlarımızı sürdürüyoruz.
arkadaşlarımızın kişisel ve mesleki ihracat alanında önemli başarılara imza yürütüyoruz. Karbon ayak izimizin ve
yeteneklerini destekleyerek, ülkemizin attık. İhracat başarılarımıza yenilerini karbon salınımının azaltılmasında, geri
bağımsız havacılık, uzay ve savunma kazandırmak için yeni iş birliklerine dönüşüm oranımızın artırılmasına 2021
ekosistemine güç katmaya devam
ediyoruz.
YÖNETİMİN MESAJI
Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve belirli kısıtlamalar uygulamak zorunda uzun dönemde ekonomik kazanç Ülkemizde, havacılığın geleceğine güç
Toplum İçin kalmamıza rağmen 2021 yılında toplam yaratarak istikrarlı büyüme sağlıyoruz. katmak hedefiyle gerçekleştirdiğimiz tüm
İnsan Kaynakları Politikamızı; yüksek 2.056 öğrenciye Şirketimizde staj imkânı Şirketimizdeki ilişkilerin daha uyumu hâle faaliyetlerimizde emeği geçen çalışma
nitelikli insan kaynağını ülkemize ve sağladık. Havacılığın sürdürülebilir getirilmesi için etik iklimi güçlendiriyor arkadaşlarımıza şükranlarımızı sunarız.
Şirketimize kazandırmak, geliştirmek, geleceğine yönelik ulusal ve uluslararası ve etik değerleri merkeze alan bir kurum
kurum kültürüne olan aidiyetin akademik iş birliklerine imza atmaya kültürü geliştiriyoruz. Bu kapsamda;
sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla devam ettik. Her geçen gün büyüyen etik yapılanma çalışması başlatarak,
oluşturduk. İnsan kaynakları süreçlerimizi ailemizde, İş Sağlığı ve Güvenliği Etik Uyum Kurulumuzu ve Etik Uyum
çalışanlarımızı odağımıza alarak konularına verdiğimiz azami önem Alt Komisyonumuzu oluşturduk, Etik El
tasarlıyor, İnsan Kaynakları Yönetimimizin neticesinde çalışma arkadaşlarımızın fiziki Kitabımızı yayınladık ve çalışanlarımızın
temelini oluşturan ilkelerin sürekliliğini ve mesleki güvenliğine yönelik önemli etik ilke ihlallerini bildirebilmeleri için
sağlamak amacıyla projeler geliştiriyoruz. çalışmalara imza attık. Etik Hattı’nı oluşturduk. Risklerimizi
Türkiye’nin en büyük istihdam sağlayan süreçlerimizle entegre biçimde tanımlıyor,
teknoloji şirketleri arasında yer alıyoruz. Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin risk yönetimi stratejileri oluşturuyor ve
Mesleki gelişimi odak noktası olarak Kurumsal yönetim ilkeleri olan risk yönetimi faaliyetini güvence altına
belirleyen Şirketimiz bünyesinde faaliyet adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve almak amacıyla tüm risklerimizi Kurumsal
gösteren Akademi çatısı altında; 2021 sorumluluk doğrultusunda hak sahipleri Risk Yönetimi Sistemimizde proaktif
yılı içinde, 6 kategoride toplam 796 ve kamuoyunun menfaatlerine zarar olarak yönetiyoruz. 2021 yılında Kurumsal
farklı eğitim programı sunduk, kişi vermeyecek şekilde çalışmalarımızı yerine Risk Yönetim Sistemi’ne 8 farklı risk
başı ortalama 57 saat eğitim sağladık. getirirken, bu ilkelere azami düzeyde sınıfında grupladığımız toplam 4.561 risk
Geleceğin mühendis ve teknisyenlerinin uyum sağlayarak mali kaynakları ve tanımlayarak, bu konudaki farkındalığımızı
yetiştirilmesine yönelik olarak, Covid-19 insan kaynaklarını Şirketimize çekiyoruz. artırmaya devam ettik.
tedbirleri nedeniyle staj programlarımızda Verimli çalışarak, hissedarlarımız için
ÖDÜL VE BAŞARILARIMIZ
Gökyüzüne İlham Veren Kadınlar Boeing Premier Bidder Programı Kariyer sitemiz kariyer.tusaş.com ile 1 milyon rekor erişime ulaşan “Gücümüz
Mentorluk Programımız ile “Prida” kapsamında ödül aldık. “Best in Class” seçildik. Mirasımız” kampanyamızla “Bronz
ödülünü aldık. 2020 yılında Boeing-787 Elevator, Cargo Kariyer sitemiz kariyer.tusaş.com ile Stevie” aldık.
Havacılığa gönül veren kadınlarımızı Barrier ve Horizontal Leading Edge başta internet sitelerini, tasarım, içerik ve 18 Mart Çanakkale Zaferi’nin hatırasını
buluşturarak, sektördeki geleceğimizin olmak üzere sürdürdüğümüz projelerde geliştirilme gibi özellikleriyle tasarımcılar, taşıdığımız “Gücümüz Mirasımız” dijital
temellerini daha da güçlendirmemize sergilediğimiz %100 kalite ve teslimat programcılar ve reklamcılarla birlikte peç iletişim kampanyamız 1 milyondan
vesile olan Gökyüzüne İlham Veren performansımız ile Boeing firmasının değerlendiren Interactive Media fazla vatandaşımızın katılımıyla rekor
Kadınlar Mentorluk Programımız ile “Gold Skor” ödülünü almıştık. 2021 yılında Awards’ta (IMA) uluslararası arenada bir erişime ulaşmıştı. Bu vesileyle aday
bir ödül daha aldık. Daha önce üç ayrı “Gold” teslimat ve kalite performansımızı “Best in Class” seçildik. Kariyer sitemiz gösterildiğimiz Uluslararası Stevie
uluslararası ödül aldığımız Gökyüzüne başarıyla sürdürerek “Boeing Premier ile aynı zamanda International Awards Ödüllerinde dünya çapında itibarlı iletişim
İlham Veren Kadınlar Mentorluk Bidder Programı” kapsamında ödül aldık. Associate (IAA) tarafından düzenlenen uzmanlarından oluşan jüri üyelerinin
Programımız ile, birbirinden önemli Muse Creative Awards’dan da “Platinum” değerlendirmesiyle “Dijital Medya
projelerin yarıştığı, Türkiye’nin en prestijli ödül kazandık. İlişkileri” kategorisinde “Bronz Stevie”
iletişim ödüllerinden biri olan “Prida” aldık.
ödülünü aldık.
ÖDÜL VE BAŞARILARIMIZ
İşveren Markamızın başarısını Kusursuz üretimimiz ile “Yılın Communicate Dergisi’nin İşveren İstanbul Uluslararası Buluş Fuarı (ISIF)
uluslararası arenada Stevie Awards Tedarikçisi” unvanına layık görüldük. Markası Yönetim Ödüllerinde “Bronz” 2021’de Türk Havacılık Uzay Sanayii
for Great Employers “Bronz” ödülüyle Dünyanın önde gelen hava araçları için ödül aldık. olarak pek çok ödül aldık.
taçlandırdık. çeşitli parçaların tek kaynak üreticisi Communicate dergisi tarafından 5 yıl TEKNOFEST kapsamında gerçekleştirilen
Genç yetenek kazanımı odaklı olarak gerçekleştirdiğimiz kusursuz önce başlatılan ve şirketlerin işveren İstanbul Uluslararası Buluş Fuarı (ISIF)
programlarımızla, Stevie Awards for üretim neticesinde Spirit tarafından “Yılın markası faaliyetlerinin değerlendirildiği 2021 ödüllerinde “Dünya Fikri Mülkiyet
Great Employers’ın “Most Innovative Tedarikçisi” ödülüne layık görüldük. Employer Brand Management Awards’ta Teşkilatı (WIPO) Ulusal Ödülü”nü aldık.
Talent Acquisition Program” (İşveren Markası Yönetimi Ödülleri) ISIF 2021 ödül töreninde 3 Altın, 11 Gümüş
kategorisinde “Bronz” ödül aldık. SKY “Bronz” ödül aldık. ve 18 Bronz ödül olmak üzere toplam 33
Experience, SKY Discover, LIFT-UP, VLA ödül aldık.
ve Meslek Lisesi/Meslek Yüksekokulu
İş Yeri Eğitimi programlarımızla aday
olduğumuz Stevie Awards for Great
Employers’ın “Most Innovative Talent
Acquisition Program” kategorisinde
aldığımız ödülle genç yeteneklere yönelik
çalışmalarımızın başarısını ve İşveren
Markamızın gücünü uluslararası arenada
ödülle taçlandırdık.
ÖDÜL VE BAŞARILARIMIZ
Youth Awards’da En Beğenilen Şirket 2021 yılında da “Yılın Savunma Sanayii Gerçekleştirdiğimiz ihracatla ülke
olduk. Şirketi” olarak onurlandırıldık. ekonomisine sunduğumuz katkı ile ödül
Gençlerin, şirketlerin işveren markası Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin aldık.
faaliyetlerini 15 farklı kategoride temsilcilerinin, akademisyen ve Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları
değerlendirdiği Youth Awards tarafından öğrencilerin katılım sağladığı Boğaziçi Birliği tarafından “Savunma ve
3 ödüle layık görüldük. 46.238 genç Üniversitesi tarafından düzenlenen Havacılık Sanayiinde Küresel Stratejiler
yeteneğin katıldığı oylamada “Gençlerin “Boğaziçi İş Dünyası Ödülleri”nde “Yılın Konferansı’21” kapsamında en fazla
En Beğendiği Dijital Kariyer Etkinliği” Savunma Sanayii Şirketi” ödülünü bu yıl ihracat yapan şirket unvanını aldık.
kategorisinde “CEO’ya Sor!” etkinliğimiz da almaya hak kazandık. Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları
ile 1., “Gençlerin En Beğendiği Staj Birliği’nin kuruluşunun 10. yıl dönümüne
Programı” kategorisinde “SKY” ile 2., özel olarak hazırlanan ve en fazla ihracat
“Kampüs Etkinliklerinin En Beğenilen yapan şirketlerin ödüllendirildiği törende
Şirketi” kategorisinde ise 3. olduk. son 10 yılda gerçekleştirdiğimiz ihracat ile
1. olduk ve 2 ödül aldık.
En İyi İç İletişim kategorisinde “Gümüş”
ödülün sahibi olduk.
Communicate dergisi tarafından 2011
yılında başlatılan, prestijli markaların
değerlendirildiği program kapsamında
“Best Internal Communications”
kategorisinde “Gümüş” ödülün sahibi
olduk.
ÖDÜL VE BAŞARILARIMIZ
Kurum içi eğitimlerimiz ile ödüle layık “Türkiye’nin En Beğenilen Yetenek Türkiye’nin En Çok Ar-Ge Harcaması İnovasyon ve Ar-Ge alanındaki
görüldük. Programı” seçilen “SKY Discover” ve Yapan 2. şirketi olduk. performansımızla üst sıralarda yer
2021 yılında gerçekleştirdiğimiz kurum “SKY Experience” programlarımızla bir 2 milyar 648 milyon TL tutarına ulaşan aldık.
içi eğitim odaklı çalışmalarımız ile “Platin başarıya daha imza attık. Ar-Ge harcamamız ile Turkishtime 2021 yılında Türkiye’nin ilk inovasyon
100 Ödülleri”nde “Eğitim” ödülüne layık Gençlerin beğenisini kazanan Yetenek tarafından hazırlanan “Ar-Ge 250, geliştirme programı İnovaLİG’in büyük
görüldük. Programları Yönetimi ve İşveren Markası Türkiye’nin En Çok Ar-Ge Harcaması ölçek şampiyonları arasında İnovasyon
Genç Yetenek İletişimi çalışmalarımızla Yapan Şirketleri” araştırmasında 2. olduk. Kaynakları kategorisinde Türkiye 3.’sü
fark yarattık. TOP 100 Talent Program olduk. “Ar-Ge Personeli Sayısı” ve “Ar-
oylamasında “Türkiye’nin En Beğenilen Ge’de Çalışan Kadın Personel Sayısı”
“En Gözde Şirketler” listesinde 250
Yetenek Programı” seçilen “SKY Discover” Genç yetenekler için cazibe merkezi kategorilerinde de 2. sırada yer aldık.
firma arasında 9. sırada yer aldık.
ve “SKY Experience” programlarımızla olmaya devam ettik. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
Realta Danışmanlık tarafından
başarılarımıza bir yenisini daha ekledik. Universum tarafından hazırlanan ve düzenlenen 7. Teknoloji Geliştirme
gerçekleştirilen “En Gözde Şirketler”
global ölçekte en prestijli işveren markası Bölgeleri ve Ar-Ge Merkezleri Ödül
araştırmasının 2021 yılı sonuçlarına
araştırması olarak kabul gören World’s Töreni’nde Ar-Ge Merkezimizde en
göre 250 şirket arasından sıyrılarak, 9. Türkiye’nin En Değerli Markaları
Most Attractive Employers (WMAE) fazla yeni Ar-Ge personeli istihdamı
sıraya yerleştik. 70 binden fazla genç arasında 35. sırada yer aldık.
araştırmasının Türkiye sonuçlarına sıralamasında 3. olduk. Ar-Ge Merkezi
yeteneğin katılımıyla yapılan araştırmada Brand Finance tarafından en değerli
göre 2021 yılında “En Çekici İşverenler Teknoloji Yönetimi Müdürümüzün
geçtiğimiz sene dört basamak çıkarak 10. ve en güçlü 100 markanın açıklandığı
Araştırması”nda en büyük çıkışı yapan katılımıyla 11 farklı ülkeden temsilciyle
sırada yer aldığımız listede bir basamak “TURKEY 100 - Türkiye’nin En Değerli
marka olduk. birlikte çalıştığımız SAS-123 çalışma
daha yükselerek, İşveren Markası’ndaki Markaları” araştırmasında 35. sırada yer
grubumuzla, 2021 Yılı “SAS Panel
başarımızı taçlandırdık. aldık.
Excellence Award” ödülüne layık
Defense News tarafından yapılan görüldük.
değerlendirme 68. sırada yer aldık.
Defense News tarafından yapılan
değerlendirmede 2021 yılında Top 100
Listesi’nde 68. sırada yer aldık.
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 18
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
KİLOMETRE TAŞLARIMIZ
2000’ler
• İlk CN-235 Deniz Karakol Uçağı’nı
S.G.K.lığına teslim ettik.
• Tadilat programını tamamladığımız 19
adet Cougar helikopterini K.K.K.lığına
teslim ettik.
• Özgün İHA Sistemi Pelikan’ın ilk
uçuşunu gerçekleştirdik.
• Lockheed Martin ve General Electric
hisselerini satın aldık.
• 25 yıllık süreç tamamlanmadan 2005
yılında TAI’nin yabancı hisseleri Türk
hissedarlarımız tarafından satın alındı
ve Şirketimizi yeniden yapılandırdık. TAI
1973 ve TUSAŞ’ı birleştirerek faaliyetlerimizi 2010 2011
Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı A.Ş. TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii • Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile • Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın
olarak 28 Haziran 1973 tarihinde ülkemizin A.Ş. çatısı altında genişlettik. protokol imzalayarak ilk Sanayii için taarruz/taktik keşif helikopter ihtiyacını
savunma sanayiinde dışa bağımlılığını • İlk eğitim uçağımıza Vecihi Hürkuş Araştırmacı Yetiştirme Programı karşılamak üzere ATAK Helikopter
azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji anısına “HÜRKUŞ” adını verdik. (SAYP) projesini başlattık. Programı kapsamında ürettiğimiz
Bakanlığı bünyesinde kamu iktisadi • Milli Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK • Ülkemizde ve bölge ülkelerde T129 ATAK helikopterinin ilk uçuşunu
teşekkülü olarak kurulduk. Başkanlığı ve TÜBİTAK UZAY- Türk oluşan asker/polis ve sivil helikopter başarıyla gerçekleştirdik.
Havacılık Uzay Sanayii İş Ortaklığı pilot eğitimi ihtiyacının uluslararası • Jet Eğitim ve Muharip Uçak Kavramsal
1980’ler ile 2,5 m Çözünürlüklü Görüntüleme standartlarda karşılanmasını sağlamak Tasarım Projesi sözleşmesini imzaladık.
• 1984’te TUSAŞ Havacılık ve Uzay Amaçlı Bilimsel Araştırma ve vizyonuyla Uçuş Okulumuzu faaliyete • İş dünyasında mükemmeliyet, en iyi
Sanayii A.Ş. (TAI) Türk-ABD ortak Teknoloji Uydusu Geliştirme geçirmek için çalışmalara başladık. uygulama ve yenilikçilik konularının
yatırım şirketi olarak 25 yıllığına Projesi “GÖKTÜRK-2” Destekleme • T-38’i hangarından çıkararak motorunu değerlendirildiği 2011 Avrupa İş
kuruldu. Sözleşmesi’ni 13 Nisan 2007 tarihinde ilk kez çalıştırdık. Ödülleri Yarışması’nda (European
• Lockheed Martin firması ile iş birliği imzaladık. • Barış Kartalı Programı kapsamında ilk Business Awards 2011) “Yılın Şirketi”
anlaşması imzaladık. • İlk uydu tasarım faaliyetlerimize uçuşu gerçekleştirdik. kategorisinde ilk 10 firma arasında yer
• TAI üretim hattından geçerek üretilen başladık. • ANKA’nın ilk uçuşunu gerçekleştirdik. aldık ve “Ruban d’Honneur” (Onur
ilk F-16 teslim ettik. • Uçak Uydu Montaj ve Entegrasyon Kurdelesi) alan ilk Türk havacılık firması
• TAI tesislerimizin açılışını gerçekleştirdik. Tesisimizi açtık. unvanına hak kazandık.
• Özel Kuvvetler Helikopter
1990’lar Modernizasyonu Programı
• İlk TAI üretimi CN-235 uçağını Türk “YARASA”nın ilk helikopterini
Hava Kuvvetleri’ne teslim ettik. Öz.K.K.lığına teslim ettik.
• Cougar Helikopter üretim • Şirketimiz bünyesinde Denetimden
faaliyetlerimize başladık. Sorumlu Komite’yi kurduk.
KİLOMETRE TAŞLARIMIZ
2012 2014
• Avrupa Havacılık Otoritesi (EASA) • Ülkemizin ilk yerli haberleşme uydusu
ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü TÜRKSAT 6A’nın yapısal, ışıl ve
(SHGM) tarafından gerçekleştirilen kimyasal itki alt sistemleri ile mekanik
denetimler sonucunda eğitim uçağımız yer destek ekipmanlarının geliştirilmesi,
“HÜRKUŞ” için EASA Tasarım kablaj tasarımı ve üretimini üstlendik.
Organizasyonu Sertifikası’nı aldık. Fikir • T70 Genel Maksat Helikopteri Programı
aşamasından uçuşa kadar Şirketimizin sözleşmesini imzaladık.
tüm organizasyonunun uluslararası • T129A Erken Duhul Helikopteri’ni
standartlara uyumunu belgeleyen K.K.K.lığına teslim ettik.
sertifika ile EASA’nın Türkiye’ye verdiği • Bilgi birikimimizi gelecek kuşaklara
ilk uçak tasarlama yetkisine sahip olduk. aktarmak için Akademimizi hayata
• HÜRKUŞ’un “roll out” törenini geçirdik.
düzenledik. • Milli uçağımız HÜRKUŞ’un tasarımında
• Özkaynaklarımız ve TEYDEB 2013 gösterdiğimiz üstün performans ile 2016
desteği ile satıh-hava ve hava-hava • HÜRKUŞ’un ilk uçuşunu gerçekleştirdik. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme • Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın
füze sistemlerinin kilitleme ve atış • T625 GÖKBEY Özgün Helikopter Bakanlığı Sivil Havacılık Genel ihtiyacını karşılayacak ve dünya
eğitimlerinde kullanılmak üzere Programı sözleşmesini imzaladık. Müdürlüğü’nden Türkiye’nin ilk Uçak pazarına girebilecek bir eğitim uçağı
geliştirdiğimiz Yüksek Hızlı Hedef • Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) Tasarım Organizasyonu onayını (Design geliştirilmesi amacıyla başlattığımız
İnsansız Hava Aracı (İHA) “ŞİMŞEK”in ilk ile imzaladığımız Özgün Helikopter Organization Approval-DOA) aldık. HÜRKUŞ Projesi kapsamında ürettiğimiz
uçuşunu gerçekleştirdik. Programı Sözleşmesi kapsamında Hürkuş-A için EASA’dan Tip Sertifikası
• Ana hissedarımız Türk Silahlı Kuvvetlerini ODTÜ Teknokent’te; helikopter alanında 2015 aldık ve 1. prototip uçağımızın mülkiyet
Güçlendirme Vakfı’nın (TSKGV) 25. geleceğin teknolojilerini kazanmak, • Kazan Tesislerimizdeki Uzay Sistemleri ve kullanım hakkını elde ettik.
kuruluş yıldönümünde kapılarımızı ilk kez üniversite-sanayi iş birliğini geliştirmek Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi’nin • SSB ile MMU Projesi Dönem-1 Aşama-1
halkımızın ziyaretine açtık. ve bu alanda yetişmiş insan kaynağına açılışını Cumhurbaşkanımızın katılımıyla sözleşmesini imzaladık.
• TÜBİTAK UZAY ile gerçekleştirdiğimiz katkıda bulunmak amacıyla Döner gerçekleştirdik. • GÖKTÜRK-1 Fransız Guyanası’nda
iş ortaklığı sonucunda tesislerimizde Kanat Teknoloji Merkezimizi (DKTM) • T625 GÖKBEY Özgün Helikopter bulunan Kourou Fırlatma Üssü’nden
yapısal yeterlilik modeli, yeterlilik kurduk. Programı tesislerinin temel atma fırlatıldı. Sayın Cumhurbaşkanımızın
modeli ve uçuş modeli olmak üzere 3 • Gazi Üniversitesi iş birliğinde başta törenini düzenledik. teşrifleriyle gerçekleştirdiğimiz
uydunun üretimini, entegrasyonunu ve havacılık ve uzay olmak üzere • Sanata olan desteğimizi 19. Ankara GÖKTÜRK-1 Uydu Fırlatma Törenini
test aşamalarını tamamladık. İlk gözlem bölgedeki sanayi kuruluşlarının ara Caz Festivali’nin açılış konserine tesislerimizde canlı olarak izledik.
uydumuz GÖKTÜRK-2 Çin’den uzaya eleman ihtiyacını karşılamak üzere sağladığımız sponsorlukla sürdürdük.
fırlatıldı. 2.000 öğrenci kapasiteli Meslek Yüksek • Şirketimiz bünyesinde Riskin Erken 2017
• Lockheed Martin firması ile Okulu projesi için anlaşma imzaladık. Saptanması ve Kurumsal Yönetim • HÜRKUS-C deneme çalışmaları
geliştirdiğimiz Peace Onyx IV Programı Komitelerini kurduk. kapsamında ilk atış gösterimini
kapsamında Hava Kuvvetleri Komutanlığı tamamladı.
için ürettiğimiz 308. Gelişmiş Blok 50 • İlk Türk JSF/F-35 uçağının orta
Tipi F-16 uçağını teslim ettik. gövdesini teslim ettik.
KİLOMETRE TAŞLARIMIZ
2018 2019 • Atık Yönetimi ve Yeşil Bayrak Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ile
• ANKA-S’nin ilk teslimatını • Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri’nin Proje Ligi Projemiz ile 500 projenin kurduğumuz iş birliği ile güçlendirdik.
gerçekleştirdik. Geliştirme Sözleşmesini imzaladık. yarıştığı ve dünyanın en iyi çevresel • Kuala Lumpur Üniversitesi Malezya
• T129 ATAK helikopterinin J.Gn.K.lığına • AKSUNGUR ilk uçuşunu gerçekleştirdi. uygulamalarının seçildiği Green World Havacılık Teknolojileri Enstitüsü ile
teslim törenini düzenledik. • İstanbul Atatürk Havalimanı’nda Awards’da Atık Yönetimi kategorisinde teknik ve uygulamalı havacılık eğitimleri
• T625 GÖKBEY helikopterinin ilk gerçekleştirilen TEKNOFEST’te 5. “Altın Ödül” kazandık ve uluslararası ve araştırma programları geliştirmek
uçuşunu gerçekleştirdik. nesil savaş uçağımız Milli Muharip alanda “Yeşil Dünya Elçisi” unvanının için iş birliği anlaşması imzaladık.
• ANKA’nın PD-170 yerli motor ile ilk test Uçak (MMU) başta olmak üzere tüm sahibi olduk. • Yetkin mühendisler yetiştirmek ve milli
uçuşunu gerçekleştirdik. ürünlerimizi teknoloji ve savunma havacılık ekosistemine kazandırmak
• Airbus firması ile Airbus uçak sanayi meraklılarıyla buluşturduk. 2021 amacıyla 2021 yılı Ocak ayında
programları için hareketli parçaların • Malezya’nın havacılık ekosistemine katkı başlattığımız “Mühendis Geliştirme
yapılarında Ar-Ge konusunda çözüm 2020 sunmak amacıyla, Malezya Ekonomi Programı (MGP)” ile farklı disiplinlerden
ortağı olarak anlaşma imzaladık. • AKSUNGUR tam 49 saat havada Bakanlığı’na bağlı Standartlaştırma 400’ü aşkın mühendisi ağırladık, MGP
kalarak, 20 bin feet irtifada bayrağımızı ve Ar-Ge kuruluşu SIRIM ile iş birliği kapsamında eğitimini tamamlayan
gökyüzüne kazıdı. anlaşması imzaladık. 200 mühendisin Şirketimizde farklı
• Boeing firmasıyla, Türkiye’de havacılık • Havacılık alanında bilgi paylaşımı için projelerinde göreve başlamasını
standartlarına uygun termoplastik uluslararası çalışmalarımız kapsamında sağladık.
parça üretim kabiliyetinin geliştirilmesi Ukrayna Ulusal Havacılık Üniversitesi • Şirketimiz bünyesinde Sürdürülebilirlik
amacıyla iş birliği anlaşması imzaladık. (National Aerospace University-Kharkiv Komitesi’ni kurduk.
• Tesislerimizde çevresel atık yönetimi Aviation Institute) ile ortak akademik ve
konusunda yürüttüğümüz örnek araştırma faaliyetleri yürütmek üzere iş
çalışmalar ile Türkiye’deki tüm sanayi birliği anlaşması imzaladık. Uluslararası
kuruluşları arasında ilk kez Çevre ve akademik iş birliğimizi İstanbul Teknik
Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve
“Sıfır Atık Belgesi”ni almaya hak
kazandık.
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 21
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
KURUMSAL YÖNETİM
KURUMSAL YÖNETİM
ETİK İLKELER YÖNETİMİ • Çalışanlarımızın etik kurallarımıza Etik Hat Etik Çalışmaları Kapsamında Planlanan
uygun hareket etmelerinde yön Etik Hat, çalışanlarımızın çalışma Aksiyonlar
Etik Yapılanma göstermeyi alanlarımızdaki etik ilke ihlallerini • İşe yeni giren çalışanlarımıza,
Şirket organizasyonumuzda etik iklimi • Çalışanlarımızın etik hakkındaki bilincini bildirebilmeleri için oluşturduğumuz oryantasyon eğitimi kapsamında
güçlendirmek ve etik değerleri merkeze artırarak mesleki ahlak kurallarının e-posta adresi ve tüm çalışanlarımıza Şirketimizin etik kuralları ve kavramları
alan bir kurum kültürü geliştirmek amacıyla gelişmesini sağlamayı, duyurduğumuz telefon numaramızdan ile ilgili eğitim vermek.
etik yapılanma çalışması başlatarak • Çalışma hayatımızda iş etiği ve yasalara oluşan bildirim hattımızdır. • Düzenli aralıklarla ekran koruyucularda,
Etik Uyum Kurulumuzu ve Etik Uyum uygun davranış biçimleri geliştirmeyi, Çalışanlarımızın etik ihlal başvurularını portalda, billboardlarda vb. etik
Alt Komisyonumuzu oluşturduk. Etik • İlgili tüm yasa ve yönetmelikler ile hizmet aldığımız bağımsız bir şirket ilke tanımları, ihlaller gibi konularda
yapılanma ile çalışanlarımızın birbirleriyle etik standartlara ve endüstriyel aracılığıyla form doldurmak suretiyle de hatırlatmalar ve bilgilendirmeler
ve diğer gruplar ile daha uyumlu ilişkiler yükümlülüklere uygun davranış iletmesine olanak sağlıyoruz. yaparak etik bilincinin yerleşmesini
geliştirmesini sağlamayı ve daha mutlu bir biçimlerini destekleyen bir ortam sağlamak.
çalışma ortamı tesis etmeyi amaçlıyoruz. yaratmayı ve sürdürmeyi, Etik Konusunda Eğitimler • Etik eğiticiler yetiştirerek Şirketimizde
• Etik standartları Şirketimizde kurumsal 2021 yılında çalışanlarımızda ve hatırlatma, bilinçlendirme, etik kültür
Etik El Kitabı yaşama kazandırmayı, yöneticilerimizde etik bilinç oluşturmak oluşturma eğitimleri vermek ve böylece
Etik El Kitabımızı, yasalara saygı ilkesi • İş ilişkilerimizde rehberlik yaparak için danışmanımız Prof. Dr. İnayet Aydın etik bilinci sürdürülebilir kılmak.
ışığında faaliyetlerimizi yürürlükteki kişiler arası ilişkileri uyumlaştırmayı, iş ile birlikte “İş Yaşamında Etik Değerler • Etik kültürü yerleştirmek ve etik
yasalara, hukuk ve etik kurallarına uygun birliği ve iş barışının sağlanmasına katkı Söyleşisi” ve “Mobbing Farkındalık davranışları teşvik etmek amacıyla
bir çerçevede yürütmek için izleyeceğimiz sağlamayı amaçlıyoruz. Söyleşisi” gerçekleştirdik. “Yönetim Etiği “Etik Davranışı Ödüllendirme” sistemi
temel politika ve prosedürleri içeren bir ve Liderlik”, “Bilim ve Teknolojide Etik”, kurmak ve uygulamak.
rehber niteliğinde hazırladık. Etik Uyum Kurulu “Etik Eğiticilerin Eğitimi”, “Mühendislik
Etik Uyum Kurulumuzun katkısıyla Etiği” ve “Bilim ve Araştırmada Etik”
Etik El Kitabımızla: çalışanlarımızın Kişisel Verilerin konulu bilgilendirme seminerleri
• Şirketimizde iş etiği konusunda ortak Korunması Kanunu kapsamında, Etik El düzenledik.
bir kurum kültürü oluşturarak bunu Kitabımızda yer alan etik değer, ilke ve
yazılı hale getirmeyi, sorumluluklara aykırı hareket edildiği
• Etik kurallarımızı ve uygulama yönündeki bildirimlerini inceliyoruz ve
süreçlerimizi net ve açık bir şekilde karar alıyoruz.
tanımlamayı,
KURUMSAL YÖNETİM
Kurumsal Süreç Yönetimi
BÜTÜN KURUMSAL SÜREÇLERİMİZİ Sistemi’ne tanımlanan ana
PLANLA-UYGULA-KONTROL ET-ÖNLEM AL (PUKÖ) süreç sayısı
DÖNGÜSÜ İLE SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
YAKLAŞIMIYLA YÖNETİYORUZ. 14
SÜREÇ YÖNETİMİ Kurumsal Süreç Yönetimi Sistemi Kurumsal Süreç Yönetimi Sistemimize
14 ana süreç ve 180 alt süreç tanımladık.
Kurduğumuz Kurumsal Süreç Yönetimi Ana süreçlerimizi operasyonel, yönetsel
Sistemi aracılığı ile tüm süreçlerimizi etkin ve destek olmak üzere 3 grupta
bir şekilde izleyebiliyoruz. İhtiyaçlarımıza değerlendiriyoruz.
uygun olarak yeni süreçler tanımlıyor ve
mevcut süreçlerimizi güncelliyoruz. Bütün Kurumsal Süreç Yönetimi Sistemimizi;
kurumsal süreçlerimizi Planla-Uygula- yürüttüğümüz tüm operasyonel, yönetsel
Kontrol Et-Önlem Al (PUKÖ) Döngüsü ve destek süreçlerimiz ile bu süreçlerin
Süreç Süreç Modelleri Risk alt süreçlerini ve faaliyetlerimizi,
ile sürekli iyileştirme yaklaşımıyla Yönetimi Yönetimi
ile Entegrasyon tedarikçilerimizi, müşterilerimizi,
yönetiyoruz.
girdi ve çıktılarımızı, kaynaklarımızı,
süreç sahibi ve sorumlularını içerecek
Kurumsal
Süreç şekilde tasarladık. Kurumsal Süreç
Yönetimi Yönetimi Sistemimizde, performans
Sistemi göstergelerimizi ve hedeflerimizi
tanımlamak, sürece ait risklerimizi
Süreç Modelleri ile Risk Uygunluk belirlemek, güncellemek ve birbirleri ile
Entegrasyon Seviyesi Ölçümü ilişkilerini Sistem vasıtasıyla sürdürmek
üzere yürüttüğümüz tüm faaliyetlerimize
yer verdik.
Süreç Performans
Yönetimi
RİSK YÖNETİMİ
Kurumsal Risk Yönetimi Politikamız kapsamında; stratejik hedeflerimize ulaşmak Risk yönetimi faaliyetlerimizi Şirketimizin Risk Yönetimi sürecimizi; riskleri belirleme
amacıyla yürüttüğümüz faaliyetler dâhilinde karşılaşabileceğimiz her türlü fırsat risk alma profiline, risk iştahına, kültürüne ve Kurumsal Risk Yönetim Sistemimize
ve tehdidi proaktif olarak yöneterek, kurumsal sürdürülebilirliğe katkı sağlamayı ve sürekli iyileştirme prensibine uyumlu tanımlama, riske ilişkin ilgililerle görüşme,
amaçlıyoruz. Risklerimizi, süreçlerimizle entegre olarak tanımlıyor ve stratejik olarak ve yasal mevzuatlara uygun bir risk kritiklik seviyelerini hesaplama,
hedeflerimizle uyumlu risk yönetimi stratejileri oluşturuyoruz. şekilde proaktif metotlarla yürütüyoruz. yanıtlama yönetimini ve sorumluları
Karar verme mekanizmalarımız için belirleme, kontrol planlarını oluşturma,
Risk Yönetimi Amaçlarımız riskleri görünür ve ölçülebilir hale risk kontrol ve takibi adımlarından oluşan
getirerek subjektifliği azaltılmayı döngüsel bir yapıya sahip olacak şekilde
hedefliyoruz. Tüm riskleri proaktif tasarladık.
Sürdürülebilir
kârlılık ve büyüme
olarak yönetmek için oluşturduğumuz
sağlamak risk yönetimi modelimizi ve altyapımızı
Kurumsal yönetim güncel ihtiyaçlar doğrultusunda sürekli
Gelir
kalitesinin
dalgalanmalarını
sürekliliğini
minimize etmek
geliştiriyoruz.
sağlamak
Risklerin Belirlenmesi ve
Sistemde Tanımlanması
Yönetim Sistemi
Kontrol Planlarının Risk Kritiklik
Rekabet gücünü Belirsizliklere hazır
artırmak olmak
Oluşturulması Seviyelerinin
Hesaplanması
Fırsatları ve
tehditleri daha iyi
tespit etmek Yanıtlama Sistemi ve
Sorumluların Belirlenmesi
RİSK YÖNETİMİ
2021 yılında Kurumsal Risk
Yönetim Sistemine 8 farklı
TÜRK HAVACILIK UZAY SANAYİİ OLARAK, SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME risk sınıfında grupladığımız
STRATEJİMİZ DOĞRULTUSUNDA HEDEFLERİMİZE ULAŞMAK AMACIYLA toplam 4.561 risk tanımladık.
RİSKLERİMİZİ TESPİT EDİYOR VE METRİKLER ARACILIĞIYLA KONTROL
EDİYORUZ. 4.561
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak, Şirketimizin farklı bölümlerinin tespit Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak risklerimizi Kurumsal Risk Yönetimi Sisteminde
sürdürülebilir büyüme stratejimiz ettiği, farklı etkilere sahip fakat birbirini 8 farklı risk sınıfında takip ediyoruz.
doğrultusunda hedeflerimize ulaşmak etkileyen riskleri, tutarlı ve optimal
amacıyla risklerimizi tespit ediyoruz şekilde yönetmek, Şirketimiz genelinde Risk Sınıflarımız
ve metrikler aracılığıyla kontrol ortak risk algısını oluşturmak ve risk
ediyoruz. Sağladığımız kaynak/destek yönetimi çalışmalarına tüm bölümlerimizi
ve belirlediğimiz sınırlar çerçevesinde, dâhil ederek farkındalığı artırmak temel
önceliğimizdir. Kurumsal Riskler
Dinamiktir
Süreçlerle entegredir
İş Sağlığı ve
Çevresel Riskler
Güvenliği Riskleri
Şeffaftır
Adildir
Emniyet Riskleri
RİSK YÖNETİMİ
İş Sürekliliği Şirketimizde iş sürekliliğini sağlamak Covid-19 pandemisinin neden olduğu • Şirkete girişlerde aşı kartı kontrolleri
Ana faaliyetlerimizi kısmen veya için farklı birimlerimizden üyeler olumsuz koşulları en az zararla atlatmak ve aşı olmayan çalışanlarımıza yönelik
tamamen kesintiye uğratacak seçerek İş Sürekliliği Takımımızı kurduk. için risk değerlendirmeleri yapıyoruz ve haftalık PCR kontrolleri yaptık.
beklenmedik olaylar karşısında, Periyodik olarak İş Sürekliliği Takımı gerekli aksiyon planlarını hazırlıyoruz. • Çalışanlarımıza koruyucu ekipman
ana süreçlerimizi, hizmetlerimizi, toplantıları düzenleyerek senaryoları sağladık.
uygulamalarımızı tedarikçiler gözden geçiriyoruz ve yeni senaryolar 2021 yılında aldığımız önlemler aşağıda • Maske, mesafe, hijyen gibi koruma
ile yürütülecek işlemlerimizi ve planlıyoruz. yer alıyor. önlemlerini sürdürdük.
gerçekleştirilecek düzeltici/önleyici • Pandemi süresince ülkemizde
faaliyetleri planlamak, koordine etmek ve Covid-19 ile Mücadele Çalışmalarımız uygulanan tüm kısıtlamalar Bu dönemde tedarik zinciri kaynaklı
gerektiğinde yönetmek için İş Sürekliliği 2021 yılının başından itibaren aşılma çerçevesinde Şirketimizde yeni kararlar gecikmeler veya kesintiler risk teşkil
Planımızı oluşturduk. Bu kapsamda oranı ve seyrine bağlı olarak atılan almak ve değerlendirmeler yapmak için ettiği için, kritik tedarikçilerimizle daha
Şirketimiz genelinde iş sürekliliğini normalleşme adımları ekonomik ve sosyal Pandemi Koordinasyon Kurulumuzu sık periyotlarda risk değerlendirme
sağlamak için gerek duyduğumuz hayatı canlandırmış olmasına rağmen oluşturduk. çalışmaları gerçekleştirdik. Tedarik
kaynaklarımızı; kritik çalışanlar, kritik pandeminin etkilerinin sürdüğü ve yeni • Çalışanlarımızı pandemi hakkında zincirindeki kesintileri ve aksamaları
tezgahlar, kritik yardımcı sanayi firmaları, varyantların endişe yaratmaya devam periyodik e-postalarla bilgilendirdik. önlemek adına tedarikçi portföyümüzü
kritik tedarikçiler, kritik alt yükleniciler ettiği bir yılı geride bıraktık. • Sağlık Merkezimizde kendi sağlık çeşitlendirmek için çalışmalarımızı
ve kritik binalar olarak tanımladık ve kadromuzun çalışanlarımıza Covid-19 sürdürüyoruz. Gecikmelerin yaşanması
faaliyetleri belirledik. Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak aşısı yapmasını sağladık. veya ürünün iletilememesi muhtemel
ülkemizde uygulanan tedbirlere, çevik • Katılımcı sayıları yüksek olan ise nakliyata ilişkin alternatif yöntemleri
Beklenmedik olaylara karşı hazırlık olmak karar alma mekanizmalarımız ve dinamik toplantılarımızı çevrim içi olarak veya rotaları oluşturmak için gayret sarf
için senaryolar oluşturduk, senaryolar insan kaynağımız sayesinde hızla uyum planladık. ediyoruz.
kapsamında hayata geçireceğimiz sağlarken insan sağlığını önceliklendiren • Şirket içi eğitimlerimizi e-Learning/
proaktif ve reaktif stratejileri belirledik, önlemler almaya devam ettik. Belirsizliğin çevrim içi platforma taşıdık.
proaktif stratejileri uygulamaya almak için yaratabileceği motivasyon kaybını • Yemekhanelerimizde sosyal mesafeye
çalışmalarımızı sürdürüyoruz. önlemek ve iş sürekliliğini sağlamak için uygun oturma planları oluşturduk.
paydaşlarımızla şeffaf iletişim kurmaya
özen gösterdik.
İNSAN KAYNAKLARI
İNSAN KAYNAKLARI
İşe başlayan her bir çalışanımız Sürdürülebilir İnsan Kaynağı Kurumsal hafıza ve deneyim kaybını Yeni kuşağın sürdürülebilirlik konusundaki
için geçmiş yıllarda olduğu gibi Çalışmalarımız önlemek için yürüttüğümüz çalışmalarla ilgi ve beklentisinin kurumsal
Şirketimizin Hatıra Ormanına ve İnsan kaynağımızın sürdürülebilirliğini çalışan bağlılığını ve memnuniyetini sürdürülebilirlik faaliyetlerimize sunduğu
ülkemizin çeşitli bölgelerine fidan bağışı güvence altına almak için Türk Havacılık artırmayı böylelikle iş gücü devir oranını olumlu katkının bilinciyle çeşitlilik ve
yaparak ormanlarımıza katkı sunduk. Uzay Sanayii olarak, faaliyetlerimize azaltmayı hedefliyoruz. Mutlu ve motive kapsayıcılık prensipleri doğrultusunda Y
Çalışanlarımıza yıllık olarak tanımlanan istihdamda fırsat eşitliği, çeşitlilik ve çalışanların kurumsal sürdürülebilirlik ve Z kuşağı istihdamına yer veriyoruz.
motivasyon bütçesi dâhilinde sosyal kapsayıcılık ilkelerini gözeterek yön yolunda en etkili güç olduğunun
sorumluluk ve yeşil insan kaynakları veriyoruz. farkındayız. Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak
uygulamalarımız kapsamında “Fidan kadınların toplumun her alanında
Dikim” seçeneği sunduk. Çalışanlarımızla Gerçekleştirdiğimiz işten ayrılış Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak ve her kademesinde yer almasını
beraber kendilerine tanımlanan bütçe mülakatları, odak grup toplantıları, geçmişten bugüne genç ve dinamik önemsiyor ve teşvik ediyoruz. Engelli
ile yerleşkemizde belirlenen alanlara çalışan görüşmeleri, çalışan bağlılığı ve bir kadro ile çalışmaya devam vatandaşlarımızın iş hayatında aktif
fidan dikimi gerçekleştirdik. 2022 memnuniyeti anketi çalışmalarından ediyoruz. Alanında uzman ve kıdemli yer almalarını destekliyoruz. İş-Kur ile
yılına yönelik olarak hazırladığımız edindiğimiz geri bildirimler yaptığımız kök çalışanlarımızla birlikte, yeni kuşaktan gerçekleştirdiğimiz iş birliği kapsamında
çalışanlarımızın doğum günü hediyelerini neden araştırmasında etkin rol oynuyor. da istihdam sağlayarak yaş ortalamasını engelli çalışanlarımıza yönelik işbaşı
sürdürülebilir cam malzemelerden Kök neden analizleri doğrultusunda dinamik bir düzeyde tutuyoruz. eğitim programı verilmesine ve alanda
seçerek ve paketlerin üzerine sıfır atığa iyileştirmeler yaparak Şirketimizden ayrılış Kıdemli çalışanlarımız ve yeni kuşak gerekli ekipman sağlanmasına yönelik
dair bilgilendirme mesajımızı ekleyerek oranını azaltmayı hedefliyoruz. Kurumsal çalışanlarımızın bir arada üretmesini proje için görüşmelerimizi devam
bu yöndeki farkındalığı artırmak için hafıza ve deneyimin sürekliliğini sağlamak teşvik ederek kurumsal deneyim ettiriyoruz.
gayretlerimizi sürdürüyoruz. ve kurum kültürünü güçlendirmek ve öngörü aktarımını destekliyoruz.
için alanında tecrübe kazanmış ve Şirket politikalarımızın, yürüttüğümüz
uzmanlaşmış insan kaynağının çalışma faaliyetlerin ve oluşturduğumuz kurumsal
hayatına Şirketimizde devam etmesine hafızanın devamlılığını sağlamak
özen gösteriyoruz. için mentorluk ve tersine mentorluk
uygulamalarıyla deneyim ve öngörü
aktarımının sürekliliğini sağlamayı
hedefliyoruz.
İNSAN KAYNAKLARI
ÇALIŞAN PROFİLİMİZ 2021 yıl sonu itibarıyla %33,4’ünü Yaş Gruplarına Göre Çalışan Sayıları
(3.809) Ar-Ge çalışmalarımızda
görevlendirdiğimiz Şirketimizin toplam Yaş Aralığı Çalışan Sayısı
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak,
çalışan sayısını 11.424’e çıkarttık.
genişleyen faaliyet alanlarımız ve artan 0-29 Yaş 3.745
iş hacmimiz paralelinde istihdamımızı
Çalışanlarımızın yaş grupları, cinsiyet, 30-39 Yaş 5.024
her yıl artırarak kadromuzu yeni katılan
sözleşme türü ve kıdeme göre
çalışanlarımızla güçlendiriyor, ülke 40-49 Yaş 1.908
dağılımına aşağıdaki tablolarda yer
ekonomisine yetişmiş iş gücü kaynağı ile 50-59 Yaş 640
verdik. Mevcut çalışanlarımızın bahsi
katkı sunuyoruz.
geçen kategorilerdeki dağılımın yanı 60 Yaş ve Üzeri 107
sıra iş gücündeki değişimi takip etmek
Yıllar İtibarıyla Çalışan Sayıları amacıyla 2021 yılında işe yeni başlayan Cinsiyetlerine Göre Çalışan Sayıları ve Oranları
çalışan sayısı ve iş gücü devir oranı
11.424 hakkında bilgiyi de aşağıdaki tablolarda
paylaşıyoruz. Çalışan Sayısı Oran
İNSAN KAYNAKLARI
TÜRK HAVACILIK UZAY SANAYİİ OLARAK, ALANINDA DENEYİMLİ 2021 yılında işe başlayan
VE UZMAN İNSAN KAYNAĞIMIZI İSTİHDAM ETTİĞİMİZ GENÇ çalışan sayısı
NESİL ÇALIŞANLARIMIZLA GÜÇLENDİRİYOR, DİNAMİK KADRO
YAPIMIZI KORUYORUZ. 2.179
Kıdeme Göre Çalışan Sayıları EŞİT FIRSATLAR ÜCRETLENDİRME VE YAN
HAKLAR
Çalışma Süresi Çalışan Sayısı Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak fırsat
eşitliğini güvence altına almak için işe Ücretlendirme Politikamız
0-3 Yıl 4.100
alım sürecinde aday taraması ve başvuru Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak eşit
3-5 Yıl 2.988 değerlendirme aşamalarını eğitim işe eşit ücret yaklaşımını benimsiyor;
5-10 Yıl 1.833 kurumu, cinsiyet, köken, din vb. özellikleri ücretlendirme politikamızı işin değerini
ayırt etmeksizin akademik başarı ve göz önünde bulundurarak ölçülebilir,
10-15 Yıl 1.517 yeterliliğini dikkate alarak, pozisyona şeffaf, dengeli ve adil değerlendirmeler
15 Yıl ve Üzeri 986 uygun kriterleri sağlayan adayları işe alım yaparak belirliyoruz. Sektörel ücret
süreçlerine dâhil ediyoruz. araştırmaları eşliğinde şirket içi ve dışı
2021 Yılı İş Gücü Devir Oranı ücret dengesini korumak için analizlerden
İnsan Kaynakları ve Yetenek Yönetimi faydalanıyoruz. Ülkemizin ekonomik
sorumluluğunda yürüttüğümüz kariyer göstergeleri ve sektörel piyasa verilerini
Çalışan Devir Oranımız (%) 4,32
yönetiminin bir parçası olan terfi ve gözeterek daha rekabetçi, motive edici,
transfer süreçlerimizde, çalışanlarımıza ödüllendirici uygulamaları objektif bir
2021 Yılında İşe Başlayan Çalışan Sayısı
eşit fırsatlar sağlanması ilkesini yaklaşımla hayata geçirmeyi hedefliyoruz.
benimsiyor ve ayrım yapmaksızın
İşe Başlayan 2.179 tüm çalışanlarımız için aynı kurallar Akademik İzin
çerçevesinde ilgili süreç prosedürlerine Çalışanlarımızın akademik birikimlerinin
uygun olarak hareket etmeye büyük Şirketimize kattığı değerin farkındalığıyla
özen gösteriyoruz. Bu doğrultuda çalışanlarımızın iş yerinde deneyim
çalışanlarımızın kendi yetkinliklerini, kazanmalarının yanı sıra akademik
niteliklerini, tecrübelerini ve ilgi alanlarını alanda da kendilerini geliştirmelerini
değerlendirdiği, kariyer hedeflerine önemsiyoruz. Bu nedenle çalışanlarımıza
ulaşırken bireysel gelişimlerine de katkı yüksek lisans ve/veya doktora eğitimleri
sağlayacak gelişim odaklı eşit, adil, süresince akademik izin kullanma
açıklanabilir ve verilere dayalı Kariyer hakkı tanıyor, çalışanlarımızın ders
Sistemi uygulamalarımızla çalışmalarımızı
sürdürüyoruz.
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 33
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
İNSAN KAYNAKLARI
İNSAN KAYNAKLARI
İNSAN KAYNAKLARI
İÇ İLETİŞİM Çalışan Bağlılığı ve Memnuniyeti Anketi İnsan Kaynakları İş Ortaklığı Çalışan Destek Programı
Çalışanlarımızın bağlılığını artırmak, Yapılanması İş Ortaklığı yapısının yanı sıra,
yıl boyu mutluluk ve motivasyonlarını Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak 2021 yıl çalışanlarımızın yaşadıkları sorunları,
İnsan Kaynakları Yönetimimizi, canlı tutmak, olası iyileştirme alanlarını sonu itibarıyla 11 bini aşkın çalışanımızla şikayetlerini ve önerilerini birebir
çalışanlarımız için adalet ve eşitlik tespit etmek üzere belirli periyotlarda her geçen yıl daha da büyüyen dinamik aktarabilecekleri alternatif iletişim
ilkelerini gözettiğimiz huzurlu, mutlu ve Çalışan Bağlılığı ve Memnuniyeti Anketi bir aileyi temsil ediyoruz. Tüm ana kanalları kullanıyoruz. Çalışanlarımızı
motive edici bir iş ortamı sunmak üzerine yapıyoruz. Anket sonuçlarından hareketle birimlerimizin insan kaynakları süreçlerini etkin olarak dinlemek ve çözüm önerileri
kurguladık. İnsan Kaynakları Yönetimi aksiyon çalıştayları düzenliyoruz ve etkin bir şekilde yürütmek, mevcut ve sunmak amacıyla geliştirdiğimiz Çalışan
süreçlerimizin odağında çalışanlarımızın bir sonraki anket dönemine kadar potansiyel problemleri tespit etmek, Destek Programı kapsamında şikayet ve
memnuniyeti ve gelişimine yer verdik. süreçlerimizi iyileştirmek için çalışmalar iyileştirme önerilerini değerlendirerek önerilerini İnsan Kaynakları Yönetimimize
Bu değerlerin sürekliliğini sağlamak yürütüyoruz. Çalışanlarımızın Şirketimize hızlı aksiyon almak için “İnsan Kaynakları aktarmak isteyen çalışanlarımızla yüz
amacıyla çalışanlarımızla işe başladıkları ve politikalarımıza olan güvenlerini İş Ortaklığı” birimimizi kurduk. İş yüze görüşmeler yapıyoruz. Kendisi veya
ilk günden emekliliklerine kadar geçen pekiştirmeyi ve Şirketimize olan ortaklarımızın katılımıyla, birimlerimizde ailesi psikolojik desteğe ihtiyaç duyan
sürede belirlediğimiz temas noktaları ve bağlılıklarını artırmayı hedefliyoruz. kısa sohbetler ve odak grup toplantıları çalışanlarımız için ise ücretsiz olarak, 7/24
geliştirdiğimiz platformlarımız aracılığıyla gerçekleştiriyoruz. Birimlerimizdeki ulaşılabilen telefonla ve/veya yüz yüze
etkin iletişim kurmak için faaliyetlerimizi Çalışan Bağlılığı ve Memnuniyeti mevcut problemleri ve gelişime psikolojik destek hizmeti sağlıyoruz.
sürdürüyoruz. Anketlerinin yanı sıra, yıl içinde açık alanları çalışanlarımızla birlikte
gerçekleştirdiğimiz faaliyet ve değerlendirerek çözüme ortak olmalarını Geri Bildirim Süreci
programların sonunda da çalışanlarımızın destekliyoruz. Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak işten
geri bildirimlerini anlık anketler ayrılan çalışanlarımızın geri bildirimlerini
düzenleyerek alıyoruz. önemsiyoruz. İstifa yoluyla işten ayrılacak
olan çalışanlarımız ile bu süreçte yüz yüze
işten ayrılış mülakatları gerçekleştiriyoruz
ve geribildirimlerini alıyoruz. Aldığımız
geri bildirimler ile ilgili alanlarda aksiyon
alıyoruz.
İNSAN KAYNAKLARI
Çalışan Deneyimi Haritaları İletişimi Güçlendirme Çalışmaları ve yöneticilerimizin de sorulara Veriye dayalı kararlar almak ve İK
Çalışanlarımızın Şirketimize işe Çalışanlarımızın mutluluğunu ve açık yüreklilikle yanıt vermelerini stratejileri geliştirmek amacıyla insan
girişlerinden, emekliliklerine kadar bağlılığını sağlamak için yöneticilerimizin bekliyoruz. Bu sayede üst yönetimimiz kaynakları verileri ile analitik çalışmalar
uzanan süreçte çalışanlarımıza temas yaklaşımlarını ve çalışanlarımız ile ile çalışanlarımız arasındaki iletişimi yürütüyoruz. İK verilerini kullanarak
edeceğimiz noktaları özenle belirliyoruz iletişimlerini belirleyici unsurlar olarak güçlendirmeye, iletişim odaklı bir kurum detaylı metrikler sunan interaktif iş zekası
ve çalışan deneyimi haritamızı varsayıyoruz. Bu çerçevede Şirketimize kültürü oluşturmaya ve çalışan bağlılığını raporları hazırlıyoruz. Veri bütünlüğünü
oluşturuyoruz. Çalışan deneyimi yön veren liderlerimizi çok yönlü artırmaya katkı sağlıyoruz. sağlamak ve veri kalitesini arttırmak
haritamızın başlangıç noktası olan olarak desteklemek ve yöneticilerimiz için protokoller geliştiriyoruz. 2022
oryantasyon programımız kapsamında ile çalışanlarımız arasındaki iletişimi İnsan Kaynakları Süreçlerinde yılında işten ayrılış tahminleme modelleri
işe yeni başlayan çalışanlarımızı ilk iş kuvvetlendirmek amacı ile “Yüksek Dijitalleşme oluşturarak çalışanlarımızı Şirketimizde
günlerinde sıcak bir şekilde karşılamaya İrtifa” yönetsel yetkinlik programımızı İnsan kaynağımızın sürdürülebilirliği tutmaya yönelik stratejiler geliştirmeyi
özen gösteriyoruz. Gökyüzü ve Ötesi 2021 yılında hayata geçirdik. için çalışanlarımızın mutluluğu ve hedefliyoruz. İşten ayrılmaya yakın olan
101 ismi ile markaladığımız oryantasyon Yüksek İrtifa programı kapsamında motivasyonunu önemsiyor ve insan çalışanlarımızı önceden tespit ederek
programımızda Şirketimizi yeni yöneticilerimiz ile çalışanlarımızı kaynakları süreçlerinde çalışanlarımızı proaktif bir yaklaşımla aksiyonlar
çalışanlarımıza tanıtmak için fabrika çeşitli etkinliklerde buluşturarak birim odağımıza alıyoruz. Yetkin insan almayı planlıyoruz. 2022 yılında hayata
yerleşkemizde saha gezileri düzenliyoruz, içi iletişimin güçlendirilmesine katkı kaynağımızı sürdürülebilir kılmak geçirmeyi planladığımız RPA (Robotik
çalışanlarımızın birbirleri ile iletişim sağlıyoruz. Yöneticilik eğitimleri ile için insan kaynakları süreçlerinde Süreç Analizi) yazılımları ile birçok
kurmalarını sağlamak için grup oyunları yöneticilerimizin liderlik yetkinliklerini dijital dönüşümün ve İK veri analitiği sürecimizi otomatize ederek verimliliği
tasarlıyoruz. İşe yeni başlayan her bir geliştiriyoruz. “Kırmızı Mikrofon” adıyla çalışmalarının da diğer çalışan bağlılığını artırmayı ve iş gücü maliyetlerimizi
çalışanımız için “Hoş geldin!” konseptli markaladığımız iletişim projemizde artıran faaliyetlerimiz kadar önemli azaltmayı hedefliyoruz.
bir karşılama hediyesi hazırlıyor ve ise yöneticilerimizi ve çalışanlarımızı olduğunu düşünüyoruz.
hatıra ormanımıza fidan dikiyoruz. samimi bir atmosferde buluşturarak
Çalışan deneyimi haritamızdan hareketle çalışanlarımızın, üst yöneticilerimize
çalışanlarımıza bayram, doğum günü, diledikleri soruları rahatça yöneltmelerini
evlilik, bebek sahibi olma, emeklilik gibi
özel günlerinde tebrik mesajlarımız
eşliğinde hediye takdim ederek
mutluluklarını paylaşıyoruz.
İNSAN KAYNAKLARI
AKADEMİ Akademi Temel Eğitimleri Kurum kültürümüzün ana bileşenlerinden biri olarak kabul ettiğimiz sürdürülebilirliğe
ilişkin farkındalık çalışmalarımızı Akademi bünyesinde yer verdiğimiz enerji verimliliği,
FAALİYETLERİMİZ sıfır atık ve çevresel farkındalık eğitimleriyle destekliyoruz. Akademi bünyesinde
Kategori Ders Sayısı
verdiğimiz çevre ve enerji eğitimlerine katılan çalışan sayısı ve bu eğitimlere ayrılan
Küresel rekabet gücümüzü artıran Teknik Eğitimler 452 toplam süreye ilişkin detaylara aşağıdaki tabloda yer veriyoruz.
en önemli faktör olan yüksek nitelikli Mühendislik Eğitimleri 204
insan kaynağımızın temelinde, Akademi Enerji ve Çevre Eğitimleri
“yaşam boyu öğrenme” anlayışıyla Organizasyonel Eğitimler 66
yürüttüğümüz eğitim ve gelişim Uzmanlık Eğitimleri 41
Eğitim Adı Çalışan Sayısı Süre (saat)
faaliyetlerimiz bulunuyor. Şirketimizin
Kişisel Gelişim Ve 20
hedef ve stratejileriyle uyumlu Enerji Verimliliği Farkındalık ve Enerji 5.283 6.647
Yöneticilik Eğitimleri
olarak yapılandırdığımız ve sürekli Yönetim Sistemi Tanıtım Eğitimi
iyileştirdiğimiz öğrenme ve gelişim Yasal Zorunluluk Eğitimleri 13
Çevresel Farkındalık ve Çevre Yönetim 8.939 29.985
faaliyetlerimiz ile çalışanlarımızın mesleki Toplam 796 Sistemi Tanıtım Eğitimi
gelişimlerinin yanı sıra kişisel gelişimlerine
de katkı sunuyoruz. Çevre Denetimleri ve Çevresel 6.964 6.964
2021 yılında Akademi bünyesinde kişi
Yükümlülükler Eğitimi
başı ortalama 57 saat eğitim verdik.
Akademi Eğitim Programları 2019, 2020, 2021 yıllarında kurum içi Sıfır Atık Yönetim Sistemi Eğitimi 8.484 15.540
2021 yılı içerisinde çalışanlarımıza eğitimlerimizin toplam eğitim saatlerini Çevresel Yönetim Sistemi ve Çevresel Bilgi 4.700 10.233
Akademi çatısı altında 6 kategoride aşağıdaki tabloda sunuyoruz. Formları Eğitimi
toplam 796 farklı eğitim sağladık ve bu
eğitimlerin 45’ini çevrimiçi ders olarak Gerçekleştirilen Eğitim Süreleri (saat) Çalışanlarımızın yanı sıra faaliyet gösterdiğimiz ekosistemdeki iş ortaklarımızın da
çalışanlarımıza sunduk.
eğitim ihtiyacına yanıt vermek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 2021 yılında alt
2019 2020 2021 yüklenici ve yardımcı sanayi firmalarından gelen 2.443 eğitim talebini karşılamak üzere
toplam 17.469 saat eğitim hizmeti sunduk.
472.254 475.468 578.502
İNSAN KAYNAKLARI
Akademi Geliştirme Programları Liderlik Üssü Yönetici Geliştirme Değişim Ustaları Başteknisyen
Staj Programı 2021
Programı Geliştirme Programı
Yönetici Geliştirme Programları Şirketimizde ortak bir yönetsel dil İç analiz çalışmaları sonucunda SKY (Lisans) Programları 1.341
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak farklı oluşturarak stratejik hedeflerimize önceliklendirdiğimiz iletişim becerilerini MYO/MTAL Programları 684
düzeydeki yöneticilerimiz için farklı ulaşmak için yöneticilerimize ve geliştirme ve duygusal zeka, iş yaşamında
yaklaşımlarla birçok programı eş zamanlı çalışanlarımıza rehberlik etmek nezaket ve protokol kuralları, liderlik, SKY International ve Özel 31
olarak yürütüyoruz. amacıyla 2019 yılından bu yana Liderlik takım yönetimi konularında Değişim Programlar
Üssü Yönetici Geliştirme Programı Ustaları Başteknisyen Geliştirme Toplam 2.056
“Accelerated Executive Leadership for uyguluyoruz. Program kapsamında ilk Programı uyguluyoruz. Programı, Liderlik
Transformation” Programı kademe yöneticilerimizin pozisyonlarının Üssü Yönetici Geliştirme Programı’nda SKY Discover Programı
2020 yılında Boeing firmasıyla gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeler çalışılan yöntem ve içeriklere paralel Her yıl Haziran ve Eylül ayları arasında
kurduğumuz iş birliği kapsamında yönünden farkındalıklarını artırmayı, bir yapıda hazırladık. Bugüne kadar 24 20 iş günü süreyle, üniversitelerin 3. ve
“Accelerated Executive Leadership for esnek liderlik stilleri geliştirmelerini başteknisyenimizin tamamladığı program 4. sınıflarının mühendislik fakültelerinde
Transformation” gelişim programını sağlamayı, kuşaklar arası farklılıkları ile ilk amirlerle başteknisyenler arasında öğrenim gören ülkemizin geleceği
uygulamaya başladık. 2021 yılında ise gözeten ve doğru iş dağılımına sahip, ekip yönetiminde ortak dil oluşturmayı ve genç yeteneklerimize yönelik olarak
360 derece değerlendirme çalışmalarıyla çevik ve sonuç odaklı takımlar yaratmayı iletişimi kolaylaştırmayı hedefliyoruz. geliştirdiğimiz SKY Discover Programı ile
elde ettiğimiz verileri esas alarak, üst amaçlıyoruz. Çok boyutlu bir öğrenme gençlerin havacılık ve uzay teknolojileri
düzey yöneticilerimiz için yönetsel koçluk ve gelişim modeline dayanan 12 haftalık Üniversite ve Meslek Liseleri ile ile savunma sanayiini keşfetmelerini
programını hayata geçirdik. Bu kapsamda programda; ön hazırlık, yüz yüze eğitim Yürütülen Genç Yetenek Programları sağlamayı hedefliyoruz. SKY Discover
tüm yöneticilerimizin, koçlarıyla birlikte modülleri, modüller arasında pekiştirme Akademi bünyesinde birçok farklı eğitim Programı ile stajyerlerimize havacılık ve
belirledikleri gelişim alanlarında minimum görevleri, çevik çalışma metodu, koçluk/ düzeyine yönelik çok sayıda staj programı uzay sektörüne yönelik tasarım/imalat/
6 seanslık koçluk programını takip mentorluk görüşmeleri ve Değerlendirme yürütüyoruz. Covid-19 tedbirleri nedeniyle montaj/test ve entegrasyon faaliyetlerinin
etmesini sağlıyoruz. 2022 yılında bu Merkezi uygulamalarına yer veriyoruz. staj programlarımızda belirli kısıtlamalar gerçekleştirildiği çalışma alanlarını
kapsamda Blanchard SLII liderlik Modeli uygulamak zorunda kalmamıza rağmen görme ve büyük ölçekli kurumsal bir
üzerine, 2 günlük bir eğitim programını 2021 yılında toplam 2056 öğrenciye staj şirketin çalışma kültürü ile mühendislik
hayata geçirmeyi planlıyoruz. imkânı sağladık. nosyonunu yerinde keşfetme fırsatı
sunuyoruz.
İNSAN KAYNAKLARI
SKY Experience Programı yıl eğitim-öğretim dönemi öncesinde SKY International ve Özel Staj Lisansüstü Eğitim Programlarımız
Üniversitelerin 3. ve 4. sınıflarının tanımladığımız kontenjan çerçevesinde Programları • İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Hava
mühendislik fakültelerinde öğrenim gören stajyer teknisyenleri kabul ediyoruz. Uluslararası ölçekteki ilişkilerimizi Aracı Yapıları ve Malzemeleri Yüksek
genç yeteneklerimize, havacılık ve uzay Uçak Teknolojisi, Makine Teknolojisi güçlendirmek amacıyla geliştirdiğimiz staj Lisans Programı
teknolojileri ile savunma sanayiini 6,5 ay ve Mekatronik Teknolojisi programları programları kapsamında Türk ve yabancı • Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
süreyle deneyimleme fırsatı sunmak için başta olmak üzere üniversitelerin ilgili ülke vatandaşı mühendis adaylarını (AYBÜ) Havacılık ve Uzay Mühendisliği
stajyer mühendislik programı geliştirdik. bölümlerinde öğrenim gören stajyer Şirketimizde ağırlıyoruz. Yurt dışında Yüksek Lisans/Doktora Programı
Mühendis adaylarına, havacılık ve uzay teknisyenlere, montaj/imalat/entegrasyon çalışan gurbetçi vatandaşlarımız başta • Yıldız Teknik Üniversitesi Aviyonik
sektörüne yönelik tasarım/imalat/ ve test faaliyetlerinin gerçekleştiği olmak üzere, Pakistan ve Endonezya ile Mühendisliği Yüksek Lisans Programı
montaj/test ve entegrasyon faaliyetlerinin çalışma alanlarında yaz stajı ve iş yeri başlattığımız bu programlar aracılığıyla, • Gebze Teknik Üniversitesi Havacılık ve
gerçekleştirildiği çalışma alanlarında eğitimi kapsamında pratik kazanma fırsatı Şirketimizin pazar faaliyetlerine ve Uzay Teknolojilerinde Uygulamalı İtki
öğrenim gördüğü esnada yarı zamanlı sağlıyoruz. yabancı uyruklu mühendislerin olası Sistemi Tasarım Mühendisliği Yüksek
çalışma ve büyük ölçekli kurumsal bir istihdamına katkı sunmayı planlıyoruz. Lisans Programı
şirketin çalışma kültürü ile mühendislik Mesleki Teknik Anadolu Lisesi (MTAL)
nosyonunu deneyimleme olanağı Programları İş Birliği Protokolleri
sunuyoruz. Kalifiye ve kurum kültürünü bilen SKY Experience Programı kapsamında
teknisyenler yetiştirmek amacıyla 95 Üniversite ile MYO Programları
Meslek Yüksek Okulu (MYO) tasarladığımız MTAL Programları kapsamında Ankara merkezli 7
Programları kapsamında, Mesleki Teknik Anadolu üniversitenin meslek yüksekokulu ile,
Kurum kültürümüze uygun kalifiye Lisesi Uçak Teknolojisi, Makine Teknolojisi MTAL Programları kapsamında 4
teknisyenler yetiştirmek amacıyla ve Metal Teknolojisi bölümlerinde okuyan Mesleki Teknik Anadolu Lisesi ile
üniversitelerin ilgili meslek yüksekokulları öğrencilere iş yeri beceri eğitimi ve/veya gerçekleştirdiğimiz iş birliği protokolü
ile yaptığımız iş birlikleri çerçevesinde yaz stajı kapsamında deneysel öğrenme bulunuyor. Protokoller kapsamında ilgili
yürüttüğümüz MYO Programları fırsatı sunuyoruz. okul öğrencilerine yaz dönemi veya
kapsamında ilgili yüksekokullara her eğitim-öğretim dönemlerinde staj ve/
veya iş yeri eğitimi olanağı sağlıyoruz
ve stajyerlerimize istihdamda öncelik
veriyoruz.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
SOSYAL SORUMLULUK
SOSYAL SORUMLULUK
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak 11 Okul Yardımları Huzurevi Ziyaretleri Çocuk Evlerine Teknoloji Desteği
bini aşkın çalışanımızla birlikte ülkemizin Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak Toplumumuzun en önemli kıymetlerinden Devlet himayesinde büyüyen kimsesiz
yarınları için havacılık ve uzay alanında her çocuğun geleceğe hazırlanması olan yaşlılarımızın ihtiyaçlarının evlatlarımızın hayatına dokunmak, onlara
öncü projelere imza atarken; bir için eşit ve adil bir ortamda eğitim karşılanması için çalışanlarımızın umut olmak ve gelecek kuşakların en
yandan da sosyal topluluklarımız olan görmesini ön koşul olarak benimsiyoruz. destekleri ile T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler iyi şartlarda yetişmesi için başlatılan
Elini Uzat Topluluğu ve TUSAŞ Doğal Çalışanlarımızın desteği ile 2021 yılında Bakanlığı Süleyman Demirel Huzurevi’ni kampanya ile Aile Çalışma ve Sosyal
Yaşamı Koruma Topluluğu (TADOK) Çankaya İlköğretim Okulu Ana Sınıfında ziyaret ederek maddi destek sağladık. Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki
ile birlikte sosyal sorumluluk projeleri boyama ve zemin yenileme çalışmalarına Ankara Çocuk Evleri sitesinde yaşamını
geliştiriyor ve çalışanlarımızın gönüllü katkı sunduk, Çankaya Nene Hatun Yangından Etkilenen Bölgelere Destek sürdüren 250 çocuğumuzu teknoloji ile
desteğiyle toplumumuza geri verme İlkokulu Anasınıfı ve Şehit Erhan Ar İklim krizinin etkilerinin derinden buluşturduk.
olanağı buluyoruz. Çalışanlarımız sosyal Gökyüzü Proje sınıflarını yeniledik. hissedildiği Hatay, Trabzon ve
sorumluluk projelerine verdikleri gönüllü Eğitim-öğretim yılının başlangıcında Kahramanmaraş başta olmak üzere Ramazan Kolisi Yardımı
destek ile sürece aktif olarak katılıyor ve ihtiyacı olan okulları belirleyerek kıyafet, ülkemizin muhtelif yerlerinde 2021 Kahramankazan Kaymakamlığı ile
toplumsal katkıya ortak oluyor. kırtasiye malzemesi ve projeksiyon yılının yaz aylarında çıkan yangınlarda koordineli olarak belirlenen ailelere
desteği sağlamayı sürdürüyoruz. zarar gören ormanlarımızın yeşertilmesi yönelik Ramazan ayında dayanışma kolisi
ELİNİ UZAT TOPLULUĞU İLE amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı hazırlayarak gönüllü çalışanlarımız ile
GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ PROJELER Kitap Bağışı tarafından başlatılan “Geleceğe Nefes” birlikte gerçekleştirdiğimiz ziyaretlerle
Çalışanlarımızın gönüllü katkısıyla ihtiyaç Çocuklarımızın ve gençlerimizin kampanyasına çalışanlarımızın desteği ile kolileri ailelere teslim ettik.
sahibi gruplara yönelik çalışmalarımıza eğitimlerinde kitap okumanın öneminden 1.111 fidan bağışladık.
2021 yılında da devam ettik. Bu hareketle, kütüphanesi olmayan TADOK-TUSAŞ DOĞAL YAŞAMI
kapsamda öncelikli olarak ülkemizin Beypazarı Şehit Hacı Kazım Anadolu Antalya’nın Manavgat ilçesinde meydana KORUMA TOPLULUĞU
genç kuşaklarının eğitimine, yaşlılarımızın Lisesi’ne çalışanlarımızın destek ve gelen orman yangını için düzenlediğimiz TADOK gönüllülerinin emekleri ile kurulan
bakımına ve doğal varlıklarımızın katılımları ile bir kütüphane kurduk ve yardım kampanyasından elde ettiğimiz barınaklarda köpeklerin; yerleşkemizdeki
sürdürülebilirliğine yönelik destek geniş bir yelpazede kitap bağışı yaptık. yardım tutarını, yangından etkilenen kedi evlerinde ise kedilerin beslenme ve
sunuyoruz. vatandaşlarımızın ve bölgede çalışma bakım ihtiyaçlarını karşılıyoruz.
yürüten ekiplerin acil ihtiyaçlarının
karşılanması amacıyla Türk Kızılayı’na ve
Tema Vakfı’na bağış olarak ilettik.
Çevresel Sürdürülebilirlik ve İklim 2022 yılında kurumsal karbon ayak • Atık yönetimi: 2020 yılı ile
Değişikliği Adımlarımız izimizi hesaplamak ve doğrulatmak için kıyaslandığında, 2021 yılında
2021 yılında gerçekleştirdiğimiz çalışmalar çalışmalarımızı planladık. oluşan toplam atık miktarında %8
ile iklim değişikliği ile mücadele • Su yönetimi: Makine, tezgah ve oranında düşüş sağladık. 2021 yılında
kapsamında karbon yönetimi, su ekipmanlarımızdan kaynaklanan atıklarımızın %99 oranında geri
yönetimi, atık yönetimi alanlarında önemli atıksuların yaklaşık %85 oranında dönüşümünü/geri kazanımını sağladık.
adımlar attık. yerinde kazanılması için Sıfır Sıvı Deşarjı • Döngüsel ekonomi ve sıfır atık
(ZLD) sistemlerini projelendirdik. yaklaşımı: Tehlikeli atıklarımızı
• İklim değişikliği ile mücadele ve Kuru peyzaj uygulama çalışmaları lisanslı firmaya geri kazanım için
uyum: Karbon Saydamlık Projesi (CDP) gerçekleştiriyoruz. Arıttığımız gönderiyoruz. Yeniden kullanım amacı
Raporlaması yapmak için hazırlık atıksuların %45’ini sulamada kullanarak ile ihtiyaç fazlası olan malzemelerimizi,
çalışmalarımıza başladık. 2022 yılında geri kazandık. farklı üretim alanlarında tekrar
CDP Raporlaması yapmak üzere • Su ayak izimizi azaltmak için öncelikle değerlendiriyoruz. 2021 yılında,
firma görüşmelerimizi ve şartname mevcut su haritamızı oluşturmak üzere toplam 8.483 kg miktarında, 91 farklı
hazırlıklarımızı tamamladık. kurulum çalışmalarına 2021 yılında malzemeyi (bilgisayar ekipmanı,
• Karbon yönetimi: Yanma kaynaklı sera başladığımız İçme ve Kullanma Suyu dolap, kasa, sandık, masa, metal parça
gazı emisyonlarımızı 2015 yılından Şebekesi Ölçüm ve SCADA Sistemi’ni vb.) fabrikamızda 69 ayrı üretim
bugüne yıllık olarak hesaplıyoruz ve 2022 yılında tamamlamayı planlıyoruz. noktamızda tekrar kullandık. Sıfır Atık
doğrulamasını yapıyoruz. 2021 yılında 2022 yılında CDP Su Programı Yönetim Sistemimiz sayesinde 2021
karbon ayak izimizi 0,15 tCO2e/(m2) kapsamında Su Güvenliği Raporlaması yılında topladığımız atıkların %59’unu
olarak hesapladık. ISO 14064 Sera Gazı yapmayı hedefliyoruz. Su tüketiminin geri dönüşüme kazandırdık.
Envanteri Standardı doğrultusunda azaltılması ve geri kazanımı amacıyla
Kurumsal Karbon Ayak İzi hesaplama Su Kaynaklarının Yönetimi ve Etkin
çalışmaları yapmak üzere şartnamemizi Kullanımı prosedürümüzü oluşturduk.
hazırladık ve firmalardan teklif aldık.
• Kömürlü kazanlarda yanma işlemi • Yeni boyama hattı projelerimizde Sera gazı emisyonlarımıza sebep olan Karbon Ayak İzimiz
sonucu oluşan kükürt ve toz solvent yerine su bazlı boya tercih en önemli kaynak akışı %69 oranla
emisyonlarını azaltmak üzere baca ediyoruz ve yaygınlaştırmak için doğalgaz tüketimi kaynaklıdır. Toplam
(tCO2e/(m2))
gazı arıtma tesislerimiz bulunuyor. Atık çalışmalar yapıyoruz. sera gazı emisyonlarımızın içinde, yanma
gazlara kuru haldeki sodyumbikarbonat • İnorganik kimyasal içeren işlem tankları kaynaklı sera gazı emisyonlarımız %72, 2021
0,15
verdikten sonra gaz torbalı filtrelerden emisyonlarını atmosfere vermeden satın aldığımız elektrik kaynaklı sera gazı
geçirerek dışarıya veriyoruz. önce sulu yıkama sistemlerinden emisyonlarımız ise %28 oranında paya
• Kojenerasyon tesisimiz sayesinde geçiriyoruz. sahiptir.
fabrika alanımızdaki elektrik • Organik kimyasal içeren işlem
ihtiyacımızın büyük çoğunluğunu tanklarının emisyonlarını atmosfere Planladığımız yeni dönem kurumsal
doğalgazdan karşılayarak şebekeden vermeden önce rejeneratif aktif karbon ayak izi hesaplama çalışmaları ile
aldığımız elektrik miktarını azalttık. karbonlu arıtma sistemlerinden birlikte karbon ayak izimizi azaltmayı ve
Tesisimizdeki atık ısıdan faydalanarak geçiriyoruz. iklim değişikliği ile mücadele ve uyum
sıcak su ve buhar üretiyoruz. • Toz içeren sistemleri de torbalı toz süreci için kurumsal dayanıklılığımızı
• Üretim hattımızdaki boyama tutma filtreleri ile tutuyoruz. yükseltmeyi hedefliyoruz.
ünitelerinde açığa çıkan uçucu
organik karbonları tutmak için sulu Sera Gazı Emisyonlarının Takibi
yıkama sistemleri (scrubber), aktif Yönetmeliği ile Sera Gazı Emisyonlarının
karbon filtreleri ve diğer hava filtreleri İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında
kullanıyoruz. Tebliğ kapsamında doğalgaz, kömür,
motorin, sodyumbikarbonat gibi emisyon
kaynaklarının sebep olduğu yanma
kaynaklı sera gazı emisyonları için
doğrulama raporu hazırlıyor ve Çevre,
Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na
sunuyoruz.
SU YÖNETİMİ
Su Kaynaklarının Yönetimi ve Etkin • Sulamada kullandığımız su İçme ve Kullanım Suyu Arıtma Verileri
Kullanımı miktarını azaltmak için kuru peyzaj
Su kaynakları yönetimimizin temel uygulamalarını tercih ediyoruz. (m3) 2019 2020 2021
amacı, su kaynaklarımızı etkin ve verimli • Evsel Atıksu Arıtma Tesisimizde
kullanmak olup tüm faaliyetlerimizde su arıttığımız atıksuyun ilgili sulama suyu Arıtılan Toplam Ham Su Miktarı 1.248.840 1.374.600 1.485.460
tasarrufu prensibini gözetiyoruz. Su kalite parametrelerini sağlıyoruz ve Su Tüketimi 870.928 899.654 938.291
kaynaklarımızın yönetimi ve verimli bahçelerimizin sulama işlemlerinde
Sulama Suyu (Lojman Sahası) 84.580 132.680 127.510
kullanımı konusundaki tüm süreçleri kullanarak ilave su tüketimini önlüyoruz.
sürdürülebilirlik ilkelerine uygun olacak Toplam Su Tüketimi 955.508 1.032.334 1.065.801
şekilde bütüncül olarak değerlendiriyoruz. 2022 yılında tamamlayacağımız su ölçüm Kişi Başı Toplam Su Tüketimi 91,89 92,64 84,86
ve otomasyon projemiz çerçevesinde (m3/Kişi)
Su kaynaklarımızı verimli kullanmak üretim alanlarımızda ve lojmanlarımızın
amacıyla yürüttüğümüz çalışmalar bulunduğu bölgedeki su tüketimini 2021 yılında, bir önceki yıla göre kişi başı su tüketimimizi %8 oranında azalttık.
aşağıdaki gibidir: SCADA sistemi ile günlük olarak bina
bazlı ölçmeyi planlıyoruz. Atıksu Arıtma Verileri
• Yeni bina projelerinde uygun armatür
ve ekipmanlar seçiyoruz, yağmur Fabrika ve lojman alanlarımızda, içme
suyu toplama, arıtma ve kullanım ve kullanım suyu ihtiyacını karşılamak 2019 2020 2021
seçeneklerini araştırıyor ve atıksu amacı ile 360 m3/saat kapasiteli içme Arıtılan Atıksu Miktarı (m ) 3
387.485 287.440 320.868
geri kazanım uygulamalarını (gri-su suyu arıtma tesisimiz bulunuyor. Evsel
Sulamada Kullanılan Arıtılmış Su 41.890 127.800 143.284
sistemleri) değerlendiriyoruz. atıksuların arıtılması amacı ile 100 m3/saat
Miktarı (m3)
• Üretim faaliyetlerimizde su tüketimi kapasiteli atıksu arıtma tesisi işletiyoruz.
gerektirmeyen kuru tip endüstriyel Geri Kazanım Oranı (%) 11 44 45
sistem ve ekipmanları tercih ediyoruz. Arıtma tesislerimize ait operasyonel Kişi Başına Düşen Arıtılmış Atıksu 40,88 29,60 29,02
• Makine, tezgah ve ekipmanlarımızdan verileri alt başlıklar halinde aşağıda Miktarı (m3/kişi)
kaynaklanan atıksuların %85’ini sunuyoruz.
geri kazanmak için yerinde geri 2021 yılında, bir önceki yıla göre toplam arıttığımız atıksu miktarını %11,6 oranında
kazanım sistemlerini (sıfır sıvı deşarjı- artırdık.
ZLD) uygulamaya almak üzere
çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
ATIK YÖNETİMİ
Atık Yönetim Sistemi ve Geri Dönüşüm Topladığımız atıkların türlerine göre 2021 Yılı Atık Türlerinin Atık İşleme
Faaliyetleri dağılımını gösterir grafiğe aşağıda yer Yöntemine Göre Dağılımı Geri Kazanım: Piyasada ya da bir
Atık yönetim sistemimizle yaşam verdik. tesiste kullanılan malzemelerin
döngüsü çerçevesinde faaliyetlerimizden Tehlikesiz Atık Tehlikeli Atık
yerine ikame edilmek üzere atıkların
kaynaklanan atık miktarını önlemeyi Geri Kazanım Geri Kazanım
belirli işlemlerden geçirilerek başka
ve/veya en aza indirmeyi amaçlıyoruz. %38 %78,4
2021 Yılı Atıkların Türlerine Göre bir ürüne veya enerjiye çevrilmesidir
Atık üretimimizin kaçınılmaz olduğu Dağılımı (Örn: organik atıklardan biyogaz
durumlarda atıkları; yeniden kullanmak, elde edilmesi)
geri dönüştürmek ve ikincil hammadde
Tehlikeli Atık Tehlikesiz
elde etmek üzere diğer işlemler ile Geri Dönüşüm: Atıkların işlenerek
Miktarı Atık Miktarı
geri kazanmak, enerji kaynağı olarak ürünlere ve malzemelere
%37 %63
kullanmak veya bertaraf etmek/ettirmek dönüştürüldüğü ve üretim sürecine
için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Tehlikesiz Atık Tehlikeli Atık yeniden dâhil edildiği atık geri
Geri Dönüşüm Geri Dönüşüm kazanımı işlemidir (Örn: kâğıt
Sıfır atık felsefesini daima gözeterek %62 %21,1 atıkların işlenerek tekrar kâğıt
hurda malzemelerin öncelikle Şirketimiz üretiminde kullanılması)
içinde yeniden kullanmaya uygunluğunu
değerlendiriyoruz. Atık yönetim Bertaraf: Atıkların geri kazanımının
sistemimiz kapsamında topladığımız atık sağlanamadığı durumlarda yakma,
miktarında 2021 yılında bir önceki yıla toprağa gömme gibi yöntemlerle
kıyasla %8 oranında düşüş sağlayarak 2021 yılında faaliyetlerimiz sonucu oluşan ortadan kaldırılması/yok edilmesi
yaklaşık 7.400 ton tehlikeli ve tehlikesiz atıkları %99 oranında geri dönüşümünü/ durumudur.
atık topladık. geri kazanımını sağladık. Topladığımız Tehlikesiz Atık Tehlikeli Atık
tehlikeli ve tehlikesiz atıkların atık işleme Bertaraf Bertaraf
yöntemlerine göre dağılımına yan tarafta - %0,5
yer verdik.
ATIK YÖNETİMİ 2021 Yılında Sıfır Atık Yönetim Sistemi ile Elde Edilen Kazançlar(*)
(*)
Verileri hesaplarken, sifiratik.gov.tr sitesindeki atık sayacını kullandık.
2019-2021 Yılları Arasındaki Tehlikeli Sıfır Atık Uygulamaları ve Kazanımlar • Sosyal tesislerimizin bulunduğu • İhtiyaç fazlası malzemelerimizi,
Atık Miktarı Değişimi (bin ton) Kaynaklarımızı verimli kullanmak, atık bölgede tamamen geri dönüşüm yeniden kullanım amacıyla farklı üretim
miktarımızı azaltmak, etkili atık toplama malzemeleri ile inşa ettiğimiz Ahşap alanlarımızda tekrar değerlendiriyoruz.
sistemimizi kurmak ve atıklarımızın geri Kafemizi kullanıma açtık. 2021 yılında, toplam yaklaşık 8,5
4,1 kazanımını/geri dönüşümünü sağlamak • İşe yeni başlayan çalışanlarımıza ton miktarında, 91 farklı malzemeyi
amacı ile 2019 yılı Mart ayında Sıfır Atık verdiğimiz ajandalar için geri (bilgisayar ekipmanı, dolap, kasa,
3,6
Projemizi hayata geçirdik. Türkiye’de dönüştürülebilir kâğıt malzemelerden sandık, masa, metal parça vb.)
sanayi kuruluşları arasında Çevre ve yapılmış ürünler tercih ediyoruz. fabrikamızda 69 ayrı üretim noktasında
2,6 Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen • Şirketimiz iç duyurularını kağıt israfını tekrar kullandık.
Temel Seviye Sıfır Atık Belgesini almaya önlemek amacıyla çevrimiçi olarak
hak kazanan ilk şirket olduk. yapıyoruz. Yeniden kullanımı mümkün olmayan
• Sıfır Atık bilinçlendirme ve farkındalık malzemeleri ve parçaları, atık olarak
Sürdürülebilir ve döngüsel ekonomi çalışmaları yürütüyoruz. değerlendiriyoruz ve Atık Geçici
bilinciyle kurduğumuz Sıfır Atık Yönetim • Hurdalık alanımızdaki ahşap ve metal Depolama Alanımıza gönderiyoruz. Sıfır
Sistemimiz kapsamında Sıfır Atık Yönetim malzemeleri kullanarak kafe, park Atık Yönetim Sistemimiz çerçevesinde
2019 2020 2021 Planımızı oluşturduk ve bu çerçevede oturma grupları, masa ve sandalyeler, 2021 yılında topladığımız atıkların
aşağıdaki çalışmaları yürütüyoruz. mescit, çiçeklik gibi peyzaj ürünleri ve %59’unu geri dönüşüme kazandırdık.
sosyal tesisler yaptık.
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak • Sıfır Atık Projesi kapsamında • Doğal kaynaklarımızın verimli kullanımı 2021 yılında tehlikesiz atıklarımızı
topladığımız tehlikeli atık miktarlarını son atıklarımızın %99’unu geri dönüşüm ve atık yönetimi uygulamalarımızdaki kaynağında ayrıştırarak geri dönüşüme
üç yılda yaklaşık %35 oranında azalttık. ve geri kazanım yöntemi ile iyileştirmelere birimlerimizin çevre kazandırmak üzere yürüttüğümüz
değerlendiriyoruz. hedefleri arasında yer veriyoruz. faaliyetlerin sonucunda elde ettiğimiz
• Yemek artıkları olan organik atıklarımızı, kazançlara bir sonraki sayfadaki tabloda
Kampüsümüzde bulunan Evcil Hayvan yer verdik.
Barınağında değerlendiriyoruz ve
sokak hayvanlarının yemek ihtiyacının
karşılamak için kullanıyoruz.
YENİ DÖNEM PROJELERİMİZ Sürdürülebilirlik Süreci ve İklim Kurumsal karbon ayak izi hesaplamaları CDP İklim Değişikliği ve Su Programları
Değişikliği Yönetimi ile ISO 14064:2018 standardına uygun Raporlamaları
Çevre ve Atık Yönetim Sistemi Yazılımı Ulusal ve uluslararası gelişmeler olarak sera gazı emisyonlarımızı CDP İklim Değişikliği Programı ile
Atık yönetimi ile ilgili çevre alanındaki ışığında, iklim değişikliği ile ilgili risk ve ve kurumsal karbon ayak izimizi karbon ve iklim değişikliği konularındaki
işlemlerimizi dijital ortama taşıyarak fırsatlarımızı belirleyerek iş stratejilerimize hesaplamayı ve raporlamak için sera yönetişim yapımızı, politikalarımızı, risk
iş gücünden önemli ölçüde tasarruf ve finansal süreçlerimize dâhil etmeyi ve gazı envanterimizi oluşturmayı, yol ve fırsatlarımızı, hedef ve stratejilerimizi,
sağlamayı hedefliyoruz. Çevre ve faaliyetlerimizden kaynaklanan karbon haritamızı belirlemeyi, ileriye yönelik sera emisyon yönetim uygulamalarımızı,
Atık Yönetim Sistemi yazılımı ile atık emisyonlarımızı azaltmayı hedefliyoruz. gazı azaltım hedeflerimizi belirlemeyi, enerji verimliliği çalışmalarımızı ve
gönderimi, atık taşıma talepleri, yeni sera gazı emisyon ve izleme planımızı tedarik zinciri yönetim stratejilerimizi
Tehlikeli Atık Noktası talepleri, sıfır atık Bu kapsamda, 2022 yılında ISO oluşturmayı, mevcut ve gelecekteki raporlamayı amaçlıyoruz. Değişen iklim
girişleri, atık konteyneri talebi ve çevre 14064:2018 Kurumsal Sera Gazı yasal düzenlemelere hazırlık yapmayı politikalarına ve yasal düzenlemelere
hedefleri girişi işlemlerimizi Şirketimiz Hesaplamaları ve Doğrulanması ile ve çalışanlarımızı sera gazı emisyonları uyum sağlamak, iklimle bağlantılı
Portalı üzerinden gerçekleştirmeyi Karbon Saydamlık Projesi (Carbon ve iklim değişikliği konusunda risk ve fırsatları belirleyerek proaktif
planlıyoruz. Disclosure Project – CDP) Raporlamasına bilinçlendirmeyi amaçlıyoruz. çözümler üretebilmek, karbon ve iklim
yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz. değişikliğine bağlı riskler ile ilgili olarak
kurumsal farkındalığımızı artırmak,
faaliyetlerimizden kaynaklanan sera
gazı emisyon salımını azaltmak ve
sürdürülebilir ekonomiye katkı sağlamak
hedeflerimiz arasında yer alıyor. CDP
Su Programı ile su kaynakları ve
kaynakların verimli kullanımı kapsamında
yürüttüğümüz çalışmaları şeffaf bir
şekilde raporlamayı planlıyoruz.
ÇEVRE FARKINDALIĞI
ÇEVRE FARKINDALIĞI
Yeşil Bayrak Ligi’nin son çeyrek Çevre Bilinci Anketleri Çevre Önerileri Sistemimiz Kurumsal İletişim Çalışmalarımız
performansını dikkate aldığımızda, Bölümlerimizi çevre uygulamalarımız ile Çevresel farkındalığı artırmak ve
çalışanlarımızı çevre uygulamalarımıza 2019 2020 2021 ilgili önerilerini sunmaları yönünde teşvik sürdürülebilirlik, iklim değişikliği
daha etkin katılma yönünde teşvik ettiğini ediyoruz. 2021 yılında çalışanlarımızın döngüsel ekonomi, kaynak verimliliği,
ve bu yöndeki gayretimize olumlu katkı Anket 9.463 9.469 10.025 öneri sistemimiz aracılığıyla 174 adet sıfır atık konularına toplumun dikkatini
sunduğunu gözlemledik. gönderilen çevresel öneri sunmasına olanak sağladık. çekmek için Kurumsal İletişim Birimimiz
kullanıcı ile iş birliğinde gerçekleştirdiğimiz
Yeşil Bayrak Ligi birinci yılında; sayısı Yeşil Bayrak Ligi programımızın yanı
Farkındalık 75 87 91 2021 Yılı Çevre Önerileri sıra “Sıfır Atık Yaşam Felsefesi” ve “
• Çalışanlarımızın çevre konusundaki oranı (%) Sürdürülebilir Bir Dünya İçin” temaları ve
farkındalığını %12, “Ben mi Kurtaracağım” sloganından yola
Öneri Konusu
• Çalışanlarımızın çevre anketimize Çevre Farkındalığı Çalışmalarımıza çıkarak kurumsal iletişim çalışmalarımızı
katılımlarını %22, Uluslararası Ödül gerçekleştirdik.
• Birimlerimizin çevre hedefi belirleme Yeşil Bayrak Ligi ve Sıfır Atık Yönetim Diğer Doğal
oranını %40, Sistemi uygulamalarımızla, İngiltere’de 20 Kaynakların
• Atık azaltımını %26, bulundan The Green Organisation Verimli
• Çevre öneri sayısını %62, tarafından 2020 yılında yapılan Su İsrafının
Kullanılmasıı
• Çalışanlarımızın çevre eğitimlerimize değerlendirmede 500 proje arasından Engellenmesi
92
katılımını %59 birinci seçildik ve Atık Yönetimi 13
kategorisinde dünyanın en prestijli çevre Atık
oranında artırdı. ödüllerinden biri olarak kabul gören Azaltımı Toplam
Green World Environmental Awards 15 174
Çevre Bilinci Anketleri “Altın” ödülünü aldık.
Yeşil Bayrak Ligi’ne paralel olarak yılda
4 kez Çevre Bilinci Anketi düzenliyoruz.
Şirketimiz genelinde çalışan sayımızdaki
Atıkların Yeniden Kullanımı ve
yükselişe rağmen, çevre bilinci ve
Kaynağında Etkin Ayrıştırılması
farkındalık oranımızı 2019 yılından bu
34
yana her yıl daha fazla çalışanımıza
ulaşarak artırdık.
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 54
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
ENERJİ YÖNETİMİ
ENERJİ YÖNETİMİ Misyonumuz; enerji performansımızı Enerji Tüketimi Dağılımı • Kondenstopları yenileme
sürekli iyileştirmek ve enerji çalışmalarımızla birlikte yıllık ortalama
Enerji politikamızı; ilgili yasal ve diğer maliyetlerimizi azaltmak, paydaşlarımızın (MWh) 2019 2020 2021 480.000 kWh enerji tasarrufu elde
gerekliliklere uyarak paydaşlarımızın enerji verimliliği konusunda farkındalığını ediyoruz.
enerji verimliliği farkındalığını artırmak, artırmak ve faaliyetlerimizin uzun vadeli Doğal 213.077 279.931 324.986 • Çalışanlarımızın önerisi ile Kondens
enerji performansımızı iyileştirecek çevresel ve ekonomik sürdürülebilirliğini Gaz Kazanım Projesi’ni uygulamaya aldık
tasarım ve enerji verimli satın alma sağlamaktır. Kömür 21.935 13.655 19.577 ve yıllık ortalama 560.500 kWh enerji
faaliyetlerimiz ile enerji performansımızı tasarrufu elde ediyoruz.
Şebeke 78.337 47.793 46.986
sürekli iyileştirmek, enerji maliyetlerimizi Enerji Tüketimimiz • Kojenerasyon tesisimizin iyileştirme
Elektrik
azaltmak ve uzun vadeli çevresel ve 2019 yılına kıyasla 2021 yılında projesi sonucunda yıllık ortalama
ekonomik sürdürülebilirliği sağlamak toplam kapalı alanımızı %55 oranında Toplam 313.349 341.379 391.549 429.521 kWh enerji tasarrufu sağlıyoruz.
olarak tarifliyoruz. artırmamıza rağmen enerji tüketim • Buhar kazanı ekonomizerini yeniledik
miktarımızı %25 oranında bir artışla Kojenerasyon tesisimizde doğal gaz ve yıllık ortalama 1.646.275 kWh enerji
Vizyonumuz; enerji tüketimini azaltmak sınırladık. Enerji yönetim sistemi girdisi ile elektrik ve ısı çıktısı elde tasarrufu sağlıyoruz.
için enerji verimliliği fırsatlarını tespit faaliyetlerimiz ve artan farkındalık ile ediyoruz.
ederek tüketimi yerinde azaltmak, yeni enerji performansımızı yükselterek enerji Aydınlatma Tüneli Uygulamalarımız
aldığımız ürün ve proseslerin temini tüketimimizin Şirketimizin büyüme • 2021 yılında; toplam elektrik Bazı binalarımıza, güneş ışınlarını
esnasında enerji verimli ekipmanları ve oranının altında kalmasını sağladık. tüketimimizin %59’unu, toplam ısı aydınlatmak istediğimiz ortama bir
teknolojileri seçmek, binalarımızdaki tüketimimizin %41’ini kojenerasyon ayna düzeneğiyle iletmemizi sağlayan
ekipmanları enerji verimli olacak şekilde tesisimizdeki üretimle karşılayarak aydınlatma tüneli kurduk. Görünüş
yönetmek, kurumsal iletişim gücümüzü 21.962.008 TL tutarında tasarruf olarak LED armatürlerden farkı olmayan
kullanarak enerji verimliliği farkındalığı sağladık. aydınlatma tünelleri sayesinde enerji
yaratmak ve yenilenebilir enerji kullanım • Vana ve yüzey ısıl kayıplarını önlemek harcamamızı azaltıyor ve ortam
oranımızı artırmaktır. üzere yürüttüğümüz çalışmalar aydınlatma ihtiyacımızı gündüz
kapsamında yıllık ortalama 65.000 saatlerinde minimuma indiriyoruz.
kWh enerji tasarrufu elde ediyoruz.
ENERJİ YÖNETİMİ
SolarWall Uygulamalarımız Önemli enerji kullanım alanlarımızda • Enerji etüdünde verimsizlik Enerji İzleme Sistemimiz
Şirketimizde ortam ısıtması ve üretim gelecek dönemlerdeki enerji tespit ettiğimiz noktalarda bakım Enerji yönetimimizin önkoşulu
proseslerimizde kullanmak üzere tüketimlerimizi tahmin etmek için faaliyetlerimiz neticesinde yıllık varsaydığımız enerji tüketimlerini
ihtiyaç duyduğumuz ısıyı; dışarıdan öncelikle önemli enerji kullanımımızı ortalama 158.716 kWh enerji tasarrufu ölçmek ve izlemek amacıyla yüksek
aldığımız taze havayı ısı santrallerinden ve tüketimimizi etkileyen değişkenleri sağlıyoruz. enerji tüketimi olan bölgeleri ve çeşitli
aldığımız kızgın su ile ısıtarak sağlıyoruz. belirliyoruz. Enerji tüketimimiz ile bir • Çalışanlarımızın önerileri doğrultusunda ölçüm noktalarını belirledik. Tüketimin
Kurduğumuz SolarWall sistemi dışarıdan veya daha fazla sayıda enerji değişkeni gerçekleştirdiğimiz klima santralleri ve yapacağımız iyileştirmelerin
aldığımız soğuk, taze havayı içindeki arasındaki ilişkiyi ölçmek ve tüketimimizi otomasyon yazılım revizyonu ile sonuçlarını ölçmek için kızgın su/sıcak su
kanallarda gezdirerek güneş enerjisiyle tahmin etmek amacıyla regresyon analizi temper fırını boşaltma arabası yapımı kalorimetreleri, buhar sayaçları, basınçlı
ön ısıtmaya tabii tutuyor. Kurduğumuz 2 yöntemi kullanıyoruz. sayesinde fırınımızın kullanım süresini hava debimetreleri ve enerji analizörleri
adet SolarWall sayesinde yıllık 1.085.664 kısaltarak yıllık ortalama 1.360.857 kWh tedarik ettik ve montajlarını sağladık ve
kWh ve 6.258.830 kWh enerji tasarrufu Elektrik tüketim performansımızı enerji tasarrufu sağlıyoruz. sayaç sayısını 1.172’ye yükselttik. Enerji
sağlıyoruz. iyileştirmeye yönelik aşağıdaki faaliyetleri • Basınçlı hava kaçaklarını önleyerek yıllık verimlilik fırsatlarını tespit ederek aylık
gerçekleştiriyoruz. ortalama 300.000 kWh enerji tasarrufu olarak bina bazlı enerji tüketim raporları
Elektrik Tüketimimiz sağlıyoruz. oluşturuyoruz.
Elektrik ihtiyacımızı hem şebekeden • Aydınlatma revizyonlarımız kapsamında
hem de kojenerasyon tesisimizde doğal düşük verimli sodyum buharlı halojen Üretim tezgahlarımızın enerji tüketimini
gazdan ürettiğimiz elektrikten sağlıyoruz. tip aydınlatma armatürlerimizi LED tip izlemek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
ile değiştirerek yıllık ortalama 3.416.816 Halihazırda 107 adet kritik tezgaha
Elektrik Tüketimi kWh enerji tasarrufu sağlıyoruz. enerji analizörü montajı gerçekleştirdik.
• Çatı Işıklığı uygulamamız neticesinde Enerji ölçüm ve izleme altyapımızı
(MWh) 2019 2020 2021 yıllık ortalama 54.750 kWh enerji güçlendirerek tezgah bazlı enerji tüketim
Şebeke Elektrik 78.337 47.793 46.986 tasarrufu sağlıyoruz. raporları oluşturmayı planlıyoruz.
Tüketimi • Otoklav ünitelerimizde ortak kürlemeyi
Kojenerasyon 38.487 65.643 75.571 artırarak yıllık ortalama 336.000 kWh
Elektrik enerji tasarrufu sağlıyoruz.
Tüketimi
Toplam 116.824 113.436 122.557
ENERJİ YÖNETİMİ
2020 yılı sonu itibarıyla sayaçlardan ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Enerji yönetim sistemimiz kapsamında • Enerji Yönetim Sistemimizin
elde ettiğimiz toplam elektrik Enerji yönetimi kapsamında 2018 yılı aşağıda yer verdiğimiz faaliyetleri düzenlemelere, amaç ve hedeflerimize
tüketimimiz faturalanan tüketimimizin Temmuz ayında ISO 50001 Enerji gerçekleştiriyoruz: uygunluğuna yönelik iç tetkik
%80,23’ünü oluşturmaktayken, enerji Yönetim Sistemi çalışmalarımıza başladık. denetimleri gerçekleştirdik.
ölçüm altyapımızda gerçekleştirdiğimiz • Enerji Çalışma Grubu oluşturduk ve 2 • Satın alma faaliyetlerimizde enerji
iyileştirmeler sonucunda 2021 yılı 2019 yılında BSI’nın (British Standards aylık periyotlarda Enerji Çalışma Grubu verimliliğini bir değerlendirme
sonunda bu oranı %96,12’ye yükselttik. Institution) Şirketimizde iki aşamalı olarak toplantıları düzenliyoruz ve enerji kriteri olarak belirledik. Enerji
gerçekleştirdiği ISO 50001:2011 Enerji performansımızı değerlendiriyoruz. performansımıza etki edebilecek yeni,
Enerji İzleme Sistemimizi devreye aldık, Yönetim Sistemi denetimleri sonucunda • Enerji yönetim sistemi standardı modifiye edilecek ve/veya yenilenecek
izleme-ölçme cihazlarımızın haberleşme dünyada sınırlı sayıda havacılık gereği kayıtlarımızı dokümante tesis, sistem, ekipman ve proseslerin
altyapılarını oluşturduk ve enerji izleme ve şirketinin sahip olduğu sertifikayı Türk ediyoruz. Enerji Yönetim Sistemi’nin tasarımında enerji performansımızı
ölçme altyapımızı güçlendirdik. Havacılık Uzay Sanayii olarak TSKGV temel unsurlarını ve bu unsurların iyileştirme fırsatlarını ve işletim
şirketleri arasında bir ilke imza atarak birbirleriyle etkileşimlerini açıklayan kontrolünü dikkate alıyoruz.
Bu programı hayata geçirerek; ilk sertifikasyon sürecimizde ve bulgu prosedürlerimizi oluşturduk. • Enerji Politikamız ile uyumlu olarak,
• Enerji tüketimlerimizi anlık izleme, olmaksızın almaya hak kazandık. • Enerji tüketim verilerini izleyerek, enerji yönetim sistemimizi etkin kılacak
• Enerji tüketimimize etki eden etmenleri enerji tüketim yoğunluklarına göre ve enerji performansımızı sürekli
ve verimlilik artırıcı fırsatları tespit Şirketimizde 2020 yılı Ekim ayında önemli enerji kullanım alanlarımız iyileştirecek faaliyetler ve prosesleri
etme, ISO 50001:2018 Enerji Yönetim Sistemi belirledik. Bu alanlar için topladığımız irdeleyerek riskleri belirliyoruz ve bu
• Enerji verimliliğini artıran işlemlerin standardına geçiş denetimlerini bulgu tüketim verileri ile çeşitli istatistik risklerle ilişkili eylemleri planlayarak
etkilerini gözlemleme, olmaksızın tamamlayarak ISO 50001:2018 yönetimleri kullanılarak bu alanlarda riskleri ortadan kaldırmak için
• Enerji tüketimlerimize ilişkin rapor Enerji Yönetim Sistemi standardına enerji tüketiminin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapıyoruz.
oluşturma, sahip olan ilk TSKGV şirketi olduk. çalışmalar yapıyoruz. • Enerji tüketimimizin daha nitelikli takibi
2021 yılı Ekim ayında ISO 50001:2018 • Şirketimizdeki iyileştirme fırsatlarının için enerji izleme ekipmanları tedarik
konularında yetkinliklerimizi geliştirdik. Enerji Yönetim Sistemi takip denetimini belirlenmesi için enerji etüdü ederek montajlarını gerçekleştirdik.
de bulgu olmaksızın tamamlayarak gerçekleştirdik ve aksiyon planlarımızı
belge sürekliliğini sağladık. Denetimde oluşturduk.
de vurgulandığı üzere 2021 yılında
yürüttüğümüz sürekli iyileştirme
çalışmalarımız sonucunda 16 bin ton CO2
salımını engelledik.
ENERJİ YÖNETİMİ
348 ADET HALOJEN TİP ARMATÜRÜ 360 ADET DAHA VERİMLİ LED
AYDINLATMA ARMATÜRLERİ İLE DEĞİŞTİRDİK. AYRICA ÇALIŞMA
KAPSAMINDA AYDINLATMA OTOMASYONU KURULUMUNU DA
GERÇEKLEŞTİRDİK. KONFOR/GÜVENLİK ŞARTLARI BOZULMADAN
ENERJİ TASARRUFU SAĞLAMAYI HEDEFLİYORUZ.
Verimlilik Artırıcı Projelerimiz Soğutma Suyu Sirkülasyon Pompası Değişimi: Üretim alanlarımızın iklimlendirilmesi
Bina Aydınlatma Revizyonu: 348 adet halojen tip armatürü 360 adet daha verimli için kapalı çevrim soğutma suyu sirkülasyonu sağlıyoruz.
LED aydınlatma armatürleri ile değiştirdik. Ayrıca çalışma kapsamında aydınlatma
otomasyonu kurulumunu da gerçekleştirdik. Konfor/güvenlik şartları bozulmadan
Önceki Durum Yeni Durum
enerji tasarrufu sağlamayı hedefliyoruz.
Pompa Sayısı 4 4
Armatür Sayısı 348 360 Yıllık Çalışma Süresi (saat) 3.960 3.960
Armatür Gücü (W) 429 165 Elektrik Birim Fiyatı (TL/kWh) 0,66 0,66
Yıllık Çalışma Süresi (saat) 5.600 5.600 Yıllık Enerji Tüketimi (kWh/yıl) (*)
645.163 473.458
7,4
2021
6,5
Yurt İçi 7.401.536.393
Yurt Dışı 6.488.443.659
Toplam 13.889.980.052
verileridir.
Toplam
13,9 milyar TL
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
HELİKOPTER GRUBU
T129 ATAK T625 GÖKBEY AĞIR SINIF TAARRUZ HELİKOPTERİ T70 GENEL MAKSAT HELİKOPTERİ
Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri Genel Maksat Helikopteri Ana yüklenicisi olduğumuz, özgün olarak Türk Genel Maksat Helikopteri Programı
Gece ve gündüz operasyonlarında T625 GÖKBEY’i, yalnızca günümüzün geliştirdiğimiz yüksek mühimmat taşıma ile ülkemizin genel maksat helikopter
zorlu coğrafi ve çevre koşullarına karşı değil, aynı zamanda geleceğin kapasitesine sahip Ağır Sınıf Taarruz ihtiyacını karşılamayı hedefliyoruz.
“sıcak hava ve yüksek irtifa” performans operasyonel gereksinimlerini de Helikopteri’ni, sıcak hava ve yüksek irtifa, T70 Genel Maksat Helikopteri’nin Türk
gereksinimleri için optimize ettiğimiz göz önünde bulundurarak, gelişmiş gece/gündüz ve buzlanma koşulları dahil endüstrisinin, askeri ve sivil alanlarda
modern ve gelişmiş sistemlere sahip olan aviyoniklerle üstün performans ve tüm zorlayıcı görevleri gerçekleştirmek yurt içi ihtiyaçlarını önemli ölçüde
T129 ATAK ile kullanıcılara savaş alanında kullanım kalitesi için tasarladık. Yüksek üzere tasarladık. karşılayacağını öngörüyoruz.
esnek ve uyarlanabilir silah konfigürasyon yük kapasitesine ve geniş kabin alanına
çözümleri sunuyoruz. sahip T625 GÖKBEY ile, dünyanın dört
bir yanındaki sivil ve askeri kullanıcılara,
muhtelif görev profillerini icra etmeleri
için kolay konfigürasyon olanağı
sunuyoruz.
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
İHA/SİHA GRUBU
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
HABERLEŞME UYDULARI SMALL-GEO UZAY SİSTEMLERİ ENTEGRASYON VE Yüksek teknoloji tasarımı USET
Small-GEO; televizyon yayını, TEST (USET) MERKEZİ Merkezimiz ile ülkemizi, uzay sistemleri
TÜRKSAT 6A multimedya uygulamaları, mobil ve sabit montaj, entegrasyon ve test hizmetleri
Ülkemizin ilk yerli haberleşme uydusu internet erişimi, güvenli haberleşme Uzay alanında söz sahibi olan birkaç sağlayan çok yönlü uluslararası bir
olmasını öngördüğümüz TÜRKSAT gibi geleneksel haberleşme uydusu ülkede bulunanlara benzer nitelikte oyuncu konumuna taşıyoruz.
6A Uydusu’nu; yerli endüstri ve fonksiyonlarını performans düşümü ülkemizin tam kapsamlı ilk ve tek Uzay
enstitülerimizin birbirlerini destekleyen ve olmadan karşılayabilen, nispeten Sistemleri Entegrasyon ve Test (USET)
tamamlayan yetkinlikleri doğrultusunda daraltılmış hacimli konfigürasyona Merkezi’ni, Akıncı Yerleşkemizde kurduk.
oluşturduğumuz iş paylaşımı ile sahip, maliyet etkin haberleşme uyduları
geliştiriyoruz. TÜRKSAT 6A Uydusu’na konseptidir. Alanında uzman mühendislerimiz ve
ilişkin yürüttüğümüz tasarım faaliyetleri uzay sistemleri üzerinde çalışmak üzere
sonrasında uydunun montaj, entegrasyon eğitilmiş sertifikalı teknisyenlerimiz
ve test faaliyetlerini proje yüklenicilerinin ile USET Merkezimizde millî projelere
iş birliğinde Uzay Sistemleri Entegrasyon ilaveten uluslararası uzay/uydu projelerine
ve Test Merkezimizde gerçekleştiriyoruz. de hizmet vererek birden fazla uydunun
aynı anda montaj, entegrasyon ve test
faaliyetlerini gerçekleştirebiliyoruz.
ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ
KALİTE YÖNETİMİMİZ
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak; sivil Ürün ve Hizmet Kalitesi Çalışmalarımız
ve askeri kullanım amaçlı uçak, helikopter,
insansız hava aracı (İHA) sistemleri, uzay Kalite Yönetim Sistemimizi, ulusal ve
sistemleri, Milli Muharip Uçak (MMU) uluslararası standartlara uygun olarak
ve yapısal ürünlerin tasarımı, üretimi mükemmel müşteri memnuniyetine
ve teslimat sonrası faaliyetlerimizi ulaşmak, yüksek kalitede ürün sağlamak
yürütürken yasal mevzuat ve şartlara ve bakım ile sürekli uçuşa elverişlilik
tam uyum ilkesinden vazgeçmeden, yönetimi hizmeti vermek amacıyla
sürekli iyileştirme ve ilk seferde kalite yapılandırdık.
yaklaşımını benimsiyoruz. Paydaşlarımızın
memnuniyetini sağlamayı ve daha iyiye Kalite Yönetim Sistemimizde Şirketimizde
ulaşmayı hedefliyoruz. oluşturduğumuz, geliştirdiğimiz ve
etkin bir şekilde yönettiğimiz sistemleri,
Kalite Yönetim Sistemimizin amacına standartları, organizasyonu, süreçleri,
uygunluğunu, yeterliliğini, etkinliğini prosedürleri ve kabiliyetleri tanımladık.
sürdürmesini ve Şirketimizin stratejik Tanımladığımız bu kavramları; müşteri ve
hedefleriyle uyumunu güvence altına geçerli yasal ve düzenleyici gereklilikleri
almak için yılda 2 defa Yönetim karşılayan veya aşan, yüksek kalitede
Gözden Geçirme (YGG) toplantısı ürünlerin üretimi ve bakımı veya uçuşa
gerçekleştiriyoruz. elverişliliğin sürekli olarak yönetilmesi
gibi hizmetleri sağlamak için gerekli
görüyoruz.
KALİTE YÖNETİMİMİZ
Müşterilerimizin beklentilerini Kalite Yönetim Sistemi planlamamızı; • AS/EN 9110 Havacılık Bakım Sivil ve Askeri Otorite Onaylarımız
zamanında teslimat prensibinden ödün Kalite Yönetim Sistemi süreçlerimizi, kalite Organizasyonları Gereklilikleri için • Tasarım Organizasyonu Onayı (DOA/
vermeden yüksek kaliteli ürünlerle hedeflerimize ulaşmak için gerekli olan Kalite Yönetim Sistemi TOO)/EASA - SHGM
karşılamayı birincil önceliğimiz olarak kaynakları ve sistemi sürekli iyileştirmek • AQAP 2110 Tasarım, Geliştirme ve • Tasarım Organizasyonu Yeterlilik Onayı
görüyoruz. Kalite Yönetim Sistemimiz ile için yürüttüğümüz faaliyetlerimizi Üretim için NATO Kalite Güvence (TOYO)/SSB
müşterilerimizin kalite gereksinimlerini kapsayacak şekilde yapıyoruz. Gerekleri • Üretim Organizasyonu Onayı (POA/
nasıl karşıladığımızı Şirketimizin • AQAP 2310 Havacılık, Uzay ve ÜOO)/EASA - SHGM
prosedürlerinde tarif ederek belgeledik Kalite Yönetim Sistemimiz Savunma Yüklenicileri için NATO Kalite • Üretim Organizasyonu Yeterlilik Onayı
ve denetim altına aldık. Yönetim Sistemi Gerekleri (ÜrOYO)/SSB
Kalite Yönetim Sistemimizin tanımlarını, • Tip Sertifikası (EASA - SHGM - SSB)
Ulusal ve uluslararası standartlara uygun süreçlerini ve performansını 2021 yılında Yönetim sistemlerinde standardizasyonu • Bakım Organizasyonu Onayı (MOA)/
olarak yapılandırdığımız Kalite Yönetim iç ve dış denetimlerle doğrulattık sağlamak amacı ile ayrıca belgelendirilmiş SHGM
Sistemimizi, inşa edilmiş süreçleri ve belgelendirdik. 2021 yılı itibarıyla, aşağıdaki yönetim sistemlerine de • Onaylı Eğitim Organizasyonu (ATO)
izlemek, ölçmek, analiz etmek ve aşağıdaki standartlara ve modellere sahibiz. SHGM
bunları sürekli olarak iyileştirmek, ayrıca uygunluğunu akredite kurumlara • Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim
planlanan sonuçlara ulaşmak için gereken onaylattığımız Kalite Yönetim Belgelendirilmiş Yönetim Sistemlerimiz Organizasyonu (CAMO)/SHGM
faaliyetleri yerine getirmek amacıyla Sistemimizin belirli periyotlarda kontrol • ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
oluşturduk. edilmesiniz sağlıyoruz. Şirketimizde • ISO/IEC 20000 Bilgi Teknolojileri NADCAP Özel Proses Onaylarımız
yönetim sistemleri standartlarının Hizmeti Yönetim Sistemi Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak
Müşterimizin gereksinimleri ve uluslararası şartlarının etkili bir şekilde uygulanmasını • ISO/IEC 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim faaliyetlerimizi; kompozit, kimyasal
regülasyonlardan doğan zorunluluklarımız ve sürekliliğinin sağlanmasını tetkikler Sistemi işlemler, ısıl işlemler, tahribatsız muayene,
doğrultusunda, Kalite Yönetim vasıtası ile güvence altına alıyoruz. • ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği yüzey güçlendirme, kaynak, ölçüm ve
Sistemlerini kurduk ve dokümante ettik. Yönetim Sistemi muayene, yapısal montaj dâhil 8 özel
Süreçlerimizi standartların gerektirdiği Belgelendirilmiş Kalite Yönetim • ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi proseste NADCAP (National Aerospace
gibi sürekli iyileştirme politikamız Sistemlerimiz and Defense Contractors Accreditation
çerçevesinde geliştiriyoruz. • ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Yönetim Sistemleri standartlarının Program) sertifikasyonu çerçevesinde
• AS/EN9100 Havacılık, Uzay ve yanı sıra sivil ve askeri otoriteler sürdürüyoruz.
Savunma Sanayii Kuruluşları için Kalite tarafından belirlenmiş aşağıda
Yönetim Sistemi listelediğimiz regülasyonlara bağlı olarak
çalışmalarımıza devam ediyoruz.
2021 Sürdürülebilirlik Raporu 67
Bir Bakışta Sürdürülebilirlik Anlayışımız Daha Sağlam Bir Yönetişim Yapısı İçin Daha Güçlü İnsan Kaynağı ve Toplum İçin Daha Temiz ve Sağlıklı Bir Çevre İçin Daha Yüksek Ekonomik Refah İçin
HAVACILIK EMNİYETİ
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak ICAO Ek 19 ve SHY-SMS kapsamında yer alan tüm
havacılık faaliyetlerimizde Emniyet Yönetim Sistemini tesis etmek ve etkin işletmek
için planlı şekilde faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.
HAVACILIK EMNİYETİ
HAVACILIK EMNİYETİ
Adil Kültür: Çalışanlarımıza emniyet Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak Emniyet Güvencesi: olan sebepleri ortadan kaldırmak
bilgisini paylaşabilecekleri adil ve güvenli Emniyet Gözden Geçirme Kurulumuzda Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak için süreçlerimizi oluşturarak iç
bir çalışma atmosferi sunmakla birlikte belirlediğimiz emniyet hedeflerimizi Emniyet Güvencesinin 3 temel unsurunu; değerlendirmeler, iç ve dış denetimler
çalışanlarımızın açık bir şekilde neyin tüm çalışanlarımızla şeffaf bir şekilde emniyet performansının izlenmesi, ile sürekli iyileştirme yaklaşımımızı
kabul edilebilir neyin kabul edilemez paylaşıyoruz ve periyodik olarak gözden ölçülmesi, iyileştirilmesi ve takibi, gözetiyoruz.
olduğunu ayırt edebilecek bilgi ve geçiriyoruz. değişiklik yönetimi, EYS’nin sürekli
deneyime sahip olmalarını sağlıyoruz. iyileştirilmesi olarak belirledik. Emniyet Teşviki:
Emniyet Risk Yönetimi: Tehlike ve risk • Emniyet Performansının İzlenmesi, Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak uçuş belirleme sürecinde; geriye dönük elde Ölçülmesi, İyileştirilmesi ve Takibi: EYS Emniyet Yönetim Sistemi kapsamında
emniyetini sürdürülebilir bir şekilde ettiğimiz emniyet verilerini değerlendirme kapsamında performans göstergelerini belirlediğimiz emniyet hedeflerine
sağlamak üzere pozitif emniyet kültürünü yöntemleri ile ileriye yönelik öngörüsel ve kabul edilebilir emniyet seviyelerini ulaşmak için pozitif bir emniyet
ve etkin Emniyet Yönetim Sistemini emniyet verisi toplama yöntemlerini belirlerken ICAO Doküman 9859’i kültürünü geliştirmeyi amaçlıyor ve
yaygınlaştırmayı hedefliyoruz. bir arada kullanarak faaliyetlerimizdeki rehber doküman olarak kullanıyoruz. emniyet teşviki ile destekliyoruz. Pozitif
tehlikeler ile ilgili geri bildirimleri etkin Emniyet performansımızı izlemek emniyet kültürümüzün ana bileşenleri
Emniyet Yönetim Sistemimiz (EYS) biçimde topluyor, kayıt altına alıyor, ve ölçmek üzere tehlike/risk olarak gördüğümüz değer, tutum
değerlendiriyor, uygulanabilir hale raporlama, olay bildirimleri, denetim ve davranışları; eğitim ve öğretimle
Emniyet Politika ve Hedefleri: Emniyet getiriyor ve geliştiriyoruz. ve incelemeler, emniyet toplantıları desteklediğimiz teknik yeterlilik, etkin
politika ve hedeflerimiz ile emniyet vasıtasıyla bilgi topluyoruz. iletişim ve bilgi paylaşımı ile sağlıyoruz.
teşviki bileşenlerimizi EYS’nin zorunlu Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak • Değişiklik yönetimi; Emniyet etkisi Emniyet kültürünün Şirketimiz içinde
organizasyonel düzenlemelerini Emniyet Risk Yönetimi’ni Kurumsal bulunan değişiklikler için EYS gelişmesi için gerekli kaynakları sağlamayı
kapsayacak şekilde belirliyoruz. Emniyet Risk Yönetim Sistemi (KRYS) Emniyet kapsamında değişiklik yönetimi taahhüt ediyoruz.
Yönetim Sistemimizin temelinde emniyet Risk Değerlendirme modülü üzerinden toplantıları düzenliyoruz. Periyodik
risk yönetimi ve emniyetin güvence gerçekleştiriyoruz, modülün tüm olarak gerçekleştirdiğimiz emniyet Ulusal ve uluslararası alanda kabul
bileşenlerine yer veriyoruz. çalışanlarımızın katılımına açık olmasını toplantılarında değişiklikleri ve olası görmüş bir Emniyet Yönetimi Sistemi’ni
sağlıyoruz. etkileri değerlendiriyoruz. Şirketimizin tüm havacılık faaliyetlerini
• EYS’nin Sürekli İyileştirilmesi: EYS içine alacak şekilde tutarlı, işler ve etkin
standartları altında kalan emniyet çalışabilmesi için belirlediğimiz stratejiler
performansımızın olası nedenlerini ve politikalar ışığında tesis etmeye gayret
tanımlamak ve bu duruma neden gösteriyoruz.
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
TÜRK HAVACILIK UZAY SANAYİİ OLARAK 2021 YILINDA TEMEL 2021 Ar-Ge
ARAŞTIRMA, UYGULAMALI ARAŞTIRMA VE ÜRÜN GELİŞTİRME Projesi Sayısı
AŞAMALARI DÂHİL OLMAK ÜZERE GENİŞ BİR BANTTA VE
9 TEKNOLOJİ HAZIRLIK SEVİYESİNİ KAPSAYACAK ŞEKİLDE
120 AR-GE PROJESİ YÜRÜTTÜK.
120
Teknoloji Yol Haritamızı, gelecekte Mühendislik Araçları Teknolojileri
havacılık sanayiinde daha fazla (ÖMAT) Merkezi ve Gelişmiş Hava
kullanılacağını öngördüğümüz nano Aracı Konseptleri Teknolojileri
katkılı kompozitler, yeni nesil kaplamalar, (GeHAKT) Merkezinde yürütüyoruz.
eklemeli imalat, termoplastik kompozit Kurduğumuz araştırma ve teknoloji
malzemelere ilişkin uygulamaları merkezleri ile küresel ölçekte geliştirilen
kapsayacak şekilde genişlettik. Bu teknolojik ve bilimsel yenilikleri takip
alanlardaki teknolojileri kazanmak, ediyor ve edindiğimiz yetkinlikleri
yerlileştirmek ve ürünlerimize entegre Ar-Ge projelerimiz aracılığıyla hayata
etmek amacıyla yatırımlarımızı geçiriyoruz.
yönlendiriyoruz ve Ar-Ge projeleri
yürütüyoruz. 2021 yılında Fonksiyonel Kaplamalar
ve Saydamlar Teknoloji Merkezi, İleri
AR-GE PROJELERİMİZ Kompozit Malzemeler Teknoloji Merkezi
ve Eklemeli İmalat Teknoloji Merkezi’ni
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak 2021 kurduk. Geleceğin teknolojilerine yönelik
yılında temel araştırma, uygulamalı olarak üniversiteler ve Tekno-KOBİ’ler
araştırma ve ürün geliştirme aşamaları ile geliştirdiğimiz iş birlikleri kapsamında 2021 Yıl Sonu İtibarıyla Tamamlanan/Devam Eden Ar-Ge Projelerimiz
dâhil olmak üzere geniş bir bantta ve 9 yürüttüğümüz projelerimiz için güçlü bir
teknoloji hazırlık seviyesini kapsayacak alt yapı oluşturduk. Tamamlanan Ar-Ge Projelerimiz 8
şekilde 120 Ar-Ge projesi yürüttük.
Özkaynaklarımızdan ve/veya Ar-Ge Dış Kaynak ile Finanse Ettiğimiz Ar-Ge Projeleri -
Ar-Ge çalışmalarımızı Şirketimiz destek fonlarından finanse ettiğimiz Özkaynak ile Finanse Ettiğimiz Ar-Ge Projeleri 8
bünyesinde bulunan Ürün Gruplarında, teknoloji merkezi projelerimizi
Devam Eden Ar-Ge Projelerimiz 112
Mühendislik Genel Müdür Yardımcılığında Teknoloji Yönetimi süreçleri sonucunda
oluşturduğumuz Teknoloji Yol Dış Kaynak ile Finanse Ettiğimiz Ar-Ge Projeleri 36
ve Döner Kanat Teknoloji Merkezi
(DKTM), İleri Malzeme, Proses ve Enerji Haritamızda belirlediğimiz önceliklere Özkaynak ile Finanse Ettiğimiz Ar-Ge Projeleri 76
Teknolojileri (İMPET) Merkezi, Özgün uygun şekilde yönlendiriyoruz.
Toplam 120
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
2021 yılında Öneri
GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ ÜRETİM, TASARIM, YAZILIM, TEDARİK Sistemi’ne tanımlanan
FAALİYETLERİNE AİT YÖNETSEL, OPERASYONEL VE DESTEK önerilerden sağlanan kazanç
DÂHİL OLMAK ÜZERE TÜM SÜREÇLERDE ÇALIŞANLARIMIZIN
FİKİRLERİNİ ŞİRKETİMİZİN ÖNERİ SİSTEMİ’NE TANIMLAMASINA
İMKÂN VERİYORUZ.
16,9
milyon ABD Doları
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
Gelişmiş Mühendislik Yazılımları ve süreçlere tek bir havuzdan ortak erişim Yazılım Geliştirme Süreci (SCRUM)
Kullandığımız gelişmiş mühendislik sağlarken, kazandığımız bilgi, tecrübe ve
yazılımları sayesinde henüz geliştirme fikri mülkiyeti koruyoruz.
aşamasında olduğumuz ürünlerimizin
gerçek hayattaki performansını Yazılım Yaşam Döngüsü
inceleyebiliyoruz ve henüz üretmeden Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak,
Günlük Scrum
ürünlerin eksikliklerini ve zayıf yönlerini analiz, tasarım, kodlama ve test Product Owner Scrum Master
teşhis edebiliyoruz. Gelişmiş mühendislik fazlarından oluşan yazılım geliştirme
yazılımları kullanarak, ürün geliştirme faaliyetlerimizde, 2021 yılından Gözden Geçirme
Toplantısı den
Göz
süresini kısaltıyoruz, fiziksel prototip itibaren Bilgi Yönetim Sistemi olarak Geç
irme Te
st
maliyetlerini düşürüyoruz ve ürün waterfall yöntemi yerine çevik (agile)
Scrum Paydaşlar
kalitesini iyileştiriyoruz.
e
yöntemlerden biri olan SCRUM ile
İyil üreç
irm
Takım
eşt
çalışmaya başladık. Yazılım geliştirme Üyeleri
Kodlama
Engel Logları
Ürün Yaşam Döngüsü - PLM fazlarının bir kez uygulanabildiği Süreç İyileştirme SPRİNT
Ürünlerimizin tasarımından üretimine, waterfall yönteminde fazlar ilerledikçe Toplantısı
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
Mühendis Verimliliği ile İş Gücü ve İş Ürün Üretimi Sürdürülebilirliği Üretilen Ürün Uygunsuzluk Yönetimi Veri Bilimi
Yükü Sürdürülebilirliği Tasarım verisini üretim verisine Parça üretimimiz sırasında oluşan tüm Güncel veri bilimi teknolojilerinin
Mühendislik çalışmalarımız kapsamında dönüştürme aşamasında kullandığımız uygunsuzlukları kalite standartlarımız sunduğu imkânlar doğrultusunda
Ana İş Paketi, Mühendislik İş modülün yanı sıra yardımcı sanayi gereği kayıt altına alıyoruz. Uygunsuzluğu veriye hızlı erişme ve veriyi analiz etme
Paketi ve Mühendis seviyesinde firmalarına yönelik planlamaları da tanımlamaktan çözüm oluşturmaya kapasitemizi yükseltmek amacıyla iş
iş detaylandırmasının takibini hazırlıyoruz. ve gerekirse çözümü üretime zekası platformumuz Kokpit’i geliştirdik.
yapmak için MIT sistemini devreye yansıtmaya kadar tüm aşamaları Ulaştığımız veri ve analizler sayesinde
aldık. Mühendislerimizin planlanan Tasarım ürün ağacı yapısı ile ilişkili şekilde uygunsuzluk yönetim sistemi vasıtası geçmiş performansımız ile gelecek
ve gerçekleşen işlerini ve günlük üretim ürün ağacı yapısını bu sistem ile gerçekleştiriyoruz. Uygunsuzluk hedeflerimiz arasında ilişki kurarak
çalışmalarını MIT sisteminde kayıt altına içinde oluşturuyoruz ve oluşturduğumuz neticesinde almamız gereken tedbirleri ve sürdürülebilirlik hedeflerimizi etkin bir
alıyoruz, böylelikle tüm mühendislerin iş bu bilgiyi Üretim Kaynak Planlamamızı aksiyonları da ilgili uygunsuzluk kaydıyla şekilde yönetiyoruz. Sürdürülebilirlik
yükünü sistem üzerinde işlem maddeleri beslemek için kullanıyoruz. beraber değerlendiriyoruz. performansımızı düzenli olarak
bazında planlayabiliyor ve mühendis izlememizi, risk ve fırsatları proaktif bir
verimliliğini hesaplayabiliyoruz. İzlenebilirlik şekilde değerlendirmemizi sağlayan
Tüm sistemlerimiz ile havacılık Kokpit iş zekası platformumuz sayesinde
sektörünün temel gereksinimi olan hızlı karar alarak rekabette avantaj elde
izlenebilirlik gerekliliklerini sağlıyoruz. ediyoruz.
Parça ve malzeme izlenebilirliği sayesinde
son ürün üzerinde bulunan ve izlenmesi
gereken tüm parçaları ürün ağacının en
alt seviyesine kadar takip edilebiliyoruz,
bu parça ve malzemelerin ürün yaşam
döngüsünde başından geçen işlemleri
izleyebiliyoruz. Ürün ağacında en alt
seviyeden kullanılan son ürüne erişim
sağlayabiliyoruz.
Ürün
Sözleşme ve Hizmet Üretim/Montaj/
Uçakların müşteriye satışının
Sözleşme Yürütme Kabulü İlk Uçuş Test
tamamlanması/Aidiyetin Müşteriye
Öncesi Faaliyetleri (Fabrika Operasyonları SoF,
Devir
Başlangıcı Testleri vs.) TRR vs.)
Alt Yüklenici Performans • Alt sözleşmelerde belirlenmiş olan sabit Tedarik Zinciri Risk Değerlendirme Tedarikçilerimizin teknik yeterliliklerini
Değerlendirme Çalışmalarımız fiyata ek bedel talebi olmadan uyum Faaliyetleri değerlendirirken yürütülen/yürütülecek
Alt yüklenici firmaların faaliyetlerini, sağlayabilmesi, faturalama faaliyetlerini Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak olan faaliyetlere etki edebilecek
sözleşmeye bağlı ürün ve/veya hizmet hatasız gerçekleştirmesi, sözleşme tedarik zinciri risklerimizi Risk Yönetimi durumları, bilişim altyapılarını göz önüne
tedarik ettiğimiz çevresel kontrol ve değişikliği gerektirecek ek konuları Prosedürümüzde belirlediğimiz tanım, alarak bilgi güvenliğine etki edebilecek
akışkan sistemler, itki sistemleri, mekanik en üst ölçüde kendi içinde önlemesi kapsam ve esaslara uygun olarak durumları ve fiziksel altyapılarını
sistemler, aviyonik sistem ve yazılımlar ancak değişikliklerin kaçınılmaz olduğu Kurumsal Risk Yönetimi Sistemi’nde inceleyerek iş sürekliliğine etki edebilecek
kapsamında değerlendirerek her yıl durumlarda tekliflerini makul tutmaları yönetiyoruz. alanları tespit ediyoruz. Tedarikçilerimizin
sonunda firma bazında “Alt Sözleşme ve müzakereye açık olmalarına ilişkin bulundukları lokasyonlarda meydana
Firma Performans Değerlendirme Ham malzeme, yarı mamul ve gelebilecek potansiyel olaylar, endüstriyel
Raporu” düzenliyoruz. temel ölçütleri dikkate alarak mamul tedarikçilerinin risk/fırsat güvenlikleri, sözleşmeleri, ihracat
değerlendiriyoruz. değerlendirmelerini Tedarik Risk seçenekleri ve lojistik faaliyetleri, sahip
Alt yüklenici firmaları; Değerlendirme modülümüz aracılığıyla oldukları insan kaynağı, müşteri ve
• Yaptığı işin kalitesi kapsamında Belirlenen temel ölçütler doğrultusunda kapasite, kabiliyet, finansal yeterlilik, otorite gereksinimlerini karşılayabilme
tesislerinin temizliği, dokümantasyon alt yüklenici firmaya puan vererek lokasyon/coğrafi konum, bilişim altyapısı, kapasiteleri ve en önemlisi tek kaynak
gereksinimlerine ve ürün şartnamesine kategorilerini Altın, Gümüş, Bronz, Sarı ve fiziksel altyapı, endüstriyel güvenlik, yasal durumlarını değerlendiriyoruz.
uyumu, teslim ettiği ürün ve/veya Kırmızı olarak belirliyoruz. mevzuatlar, sözleşme, tedarik zinciri
hizmetlerin kalitesi, (alt yüklenici), lojistik, insan kaynakları, Tedarik birimlerimizle risk kategorilerini
• Sözleşmenin proje uygulama takvimi Kategori bazlı değerlendirmelere ek gereksinimlerin karşılanması (analiz ve belirleme ve tanımlama süreçlerini
ekinde anlaşma sağlanmış olan takvime olarak sözleşme yürütme faaliyetleri teknik dokümantasyon), tek kaynak yürütüyor ve Tedarik Risk Değerlendirme
uyumu kapsamında hızlı cevap/ kapsamında; takvimsel, ticari veya teknik kategorileri altında tedarik birimlerimizin toplantılarında tedarikçilere ait riskleri
çözüm oluşturma kabiliyeti, proje anlamda risk oluşturan veya sorun iş birliğinde gerçekleştiriyoruz. değerlendiriyoruz. Çalışma ortaklarımızın
takvimindeki güncellemelerin veya olası yaşadığımız tüm hususların, sözleşmeleri değerlendirmesini tedarik, alt yüklenici,
gecikmelerin zamanında bildirilmesi, hazırlayan ve müzakere sürecini yürüten Çalışma ortaklarımızın üretim ve tasarım alt sistem, prototip risk gruplarına
üründeki uygunsuzlukların zamanında birimlerimize resmi yazışma yoluyla alanları için kapasite değerlendirmesi ayırarak gerçekleştiriyoruz.
giderilmesi ve ürün teslimatının asıl bildirilmesini sağlıyoruz. yaparak faaliyetlerimize etki
takvime uygunluğu, edebilecek durumları tespit ediyoruz.
• Sözleşmenin sahibi olan Şirketimiz Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak ilgili Tedarikçilerimizin kapasitelerini
ile kurduğu iş ilişkisi kapsamında iş tüm çalışanlarımızın Şirketimizin alt Yardımcı Sanayi Portalı üzerinden
birliği/iletişim kalitesi, varsa kendi alt yüklenicilerinin performansı ile ilgili gerçekleştirdikleri veri girişleri yardımıyla
yüklenicileri ile ilişkileri, toplantılara eşit bilgiye ve risk farkındalığına sahip aylık olarak veya iş aktarım süreçlerinde
zamanında ve kalifiye iş gücü ile katılım olmalarına özen gösteriyoruz. Gelecekte kontrol ediyoruz. Orta ve uzun vadede
sağlaması, yapacağımız sözleşmelerin kurgusu ve darboğaz öngörmemiz durumunda
• Proje için ayırdığı iş gücünün hem müzakeresinde etkinliğimizi artırmak risk girişlerini yaparak tedarikçilerimiz
teknik hem yönetsel yeterliliği, işin ve tedarikçi seçim sürecimizi doğru ile ortak kontrol ve iyileştirme planları
yürütülmesi için gerekli alt yapının kararlarla yönetmek için alt yüklenici devreye alıyoruz.
varlığı, performansının ilgili tüm birimlerce
takip edilmesini sağlayarak kapsayıcı bir
yaklaşım sergiliyoruz.
Kalite Performans Göstergeleri • Sipariş Yönetimi: Yerli tedarikçilerimize • Kapasite Yönetimi: Yerli firmalarımızda Üründe Kullanılan Malzeme Tedariki
Türk Havacılık Uzay Sanayii olarak tedarik açtığımız tüm siparişlerin takip kullanılan tezgah bilgileri ve parça Sürdürülebilirliği
zincirinde teslimat performansı, kalite ve yönetimini portal üzerinden rotalarının portalda tanımlanması ile iş Satın Alma Yönetim Sistemimiz
performansı, tedarikçi performansı, gerçekleştiriyoruz. yükü ve kapasite analizleri yapıyoruz. vasıtasıyla tedarikçi firma bilgilerini,
gecikme süresi, tekrarlı hata sayıları • Stok Yönetimi: Sağladığımız ve 20 • Sevkiyat Yönetimi: Yerli tedarikçilerimiz satın alma talebi süreçlerini, satın
gibi birçok göstergeyi takip ediyor, farklı tedarikçimizin deposunda tarafından Şirketimize gönderilen alma emri süreçlerini, Şirketimize
risk değerlendirmeleri yaparken Kalite bulunan 4.000 çeşit malzemenin tüm tüm siparişler için barkod sistemi gelen malzemelerin kabul aşaması
Performans Göstergelerinin çıktılarını stok hareketlerini portal aracılığıyla kullanıyoruz. Yıllık yaklaşık 120.000 olan tesellüm süreçlerini sistemsel
dikkate alıyoruz. Göstergelerde ani yönetiyoruz. Bu sayede malzemelerin siparişi bu sistem aracılığı ile takip olarak yönetiyoruz. Firmalardan talep
olumsuz değişim veya olumsuz üretimde doğru miktarlarda kullanılması ediyoruz. Ankara’da bulunan 6 farklı ettiğimiz enerji tüketim miktarı, yıllık
gidişat gözlemlememiz durumunda sağlıyoruz ve malzeme israfının önüne sanayi bölgesinden teslim alınacak bakım maliyeti gibi parametreleri de
ivedi olarak aksiyon almak amacıyla geçiyoruz. ürünlerin sevk sürecini portal üzerinden teklifleri değerlendirirken göz önünde
riskleri tanımlayarak kontrol planları • Uygunsuzluk Yönetimi ve Teknik yönetiyoruz. bulunduruyoruz.
oluşturuyoruz. Destek: Üretim sırasında meydana • Teslimat Performansı Değerlendirmesi:
gelen uygunsuzlukların portal Aylık hazırladığımız karnelerle Tedarikçi firmaların denetimlerinin kalite
Yardımcı Sanayi Portalı üzerinden bildirilmesine, kalite ve imalat tedarikçilerimizi birçok metriğe göre standartlarına uygunluğunu sistematik
Geliştirdiğimiz yüksek işleve sahip birimlerimizin sorunları kalem bazlı değerlendiriyoruz. Tedarikçilerimizin olarak takip ediyoruz. Kriterlerimizi
Yardımcı Sanayi Portalımız aracılığıyla incelemesine, üretim sürecinde teknik kendilerine ait performans metriklerini sağlayan tedarikçiler ile iş birliği yaparak
tüm yerli tedarikçilerimizle çevrimiçi destek talebi oluşturulmasına olanak Yardımcı Sanayi Portalı üzerinden ürün/hizmet alımı gerçekleştiriyoruz.
ortamda etkileşim sağlıyoruz ve sağlıyoruz takip etmelerine imkân sağlıyoruz. Kalite seviyesini korumak üzere
karşılıklı veri alışverişinde bulunuyoruz. Portal üzerinden edindiğimiz verilerle belirlediğimiz plan ve standartlar
Yardımcı Sanayi Portalımız sayesinde kalite, planlama ve teknik analizler dâhilinde ön kontroller yapıyoruz. Ön
Tedarik Zinciri Yönetimi kapsamında oluşturabiliyoruz. kontrol aşamasında sorun tespit edilen
kullandığımız tüm sistemlerin noktalarda; ürün ve firma bazında
sürdürülebilirliğini ve tedarikçilerimiz ile gerekli aksiyonları alarak tedarik kalite
entegrasyonu güvence altına alıyoruz. standartlarının korunmasını sağlıyoruz.