TRİGONOMETRİ

📐 Yönlü Açılar: Trigonometride saat yönünü negatif (-), saat yönünün tersi pozitif (+)
yöndür.

Negatif yönlü ABC açısı Pozitif yönlü CBA açısı

📐 Derece: Bir çemberin 1

360
‘ına 1 derecelik yay, bu
𝑜
yayı gören merkez açısının ölçüsüne 1 ’lik açı denir.

📐Radyan: Çemberde yarıçap uzunluğundaki yayı

gören merkez açısının ölçüsüne 1 radyanlık açı denir.

📐Esas Ölçü: Bir açının derece olarak [1, 360 ) aralığındaki

𝑜

radyan, olarak [0,2π) aralığındaki ölçüsüne esas ölçü denir.

𝑜
0≤ α < 360 veya 0≤ α < 2π ❗360 veya 2π’den büyük açılarda 360 ve
𝑜 𝑜

k ∈ Z olmak üzere katları, 2π ve katları atılarak esas ölçü bulunur

𝑜
s(θ) = s( α + k . 360 ) = α
s(θ) = s( α + k . 2π) = α

📐Birim Çember: Analitik düzlemde merkezi O(0,0) ve yarıçapı 1 birim olan çembere birim
çember denir.

Birim çemberin denklemi;

2 2
𝑥 +𝑦 =1 dir.
 ✔️Açının birimi ne olursa olsun, esas ölçü negatif olamaz.
✔️Derece cinsinden verilen pozitif açılarda açı 360 ’ye bölünür. Elde edilen
𝑜

kalan esas ölçüdür.

✔️Derece cinsinden verilen negatif yönlü açılarda, açının mutlak değeri 360
𝑜
𝑜

’ye bölünür; kalan 360 ’den çıkarılarak esas ölçü bulunur.

✔️Radyan cinsinden verilen açılarda açının içerisinden 2π’nin katları atılır.
Geriye kalan esas ölçüdür.
✔️Radyan cinsinden verilen negatif yönlü açıların esas ölçüsü bulunurken,
verilen açı pozitif yönlü açı gibi düşünülerek esas ölçü bulunur. Bulunan değer
2π’den çıkarılır.

Trigonometrik Fonksiyonlar
a. Kosinüs Fonksiyonu: Bir x reel sayısını cosx e dönüştüren fonksiyona kosinüs
fonksiyonu denir.
b. Sinüs Fonksiyonu: Bir x reel sayısını sinx e dönüştüren fonksiyona sinüs
fonksiyonu denir.

𝑥𝑜= cosθ ve 𝑦𝑜= sinθ

-1≤ cosθ ≤ 1 ve -1≤ sinθ ≤ 1
2 2 2 2
OPH dik üçgeninde, 𝑥0 + 𝑦0 = 1 olduğundan, 𝑐𝑜𝑠 θ + 𝑠𝑖𝑛 θ = 1’dir.

c. Tanjant ve Kotanjant Fonksiyonu: A(1,0) noktasından geçen x=1 doğrusuna

tanjant ekseni denir. B(0,1) noktasından geçen y=1 doğrusuna kotanjant
ekseni denir.
,

𝑠𝑖𝑛α
𝑡𝑎𝑛α =
𝑐𝑜𝑠α
 𝑐𝑜𝑠α
𝑐𝑜𝑡α=
𝑠𝑖𝑛α

d. Sekant ve Kosekant Fonksiyonu:

1
𝑠𝑒𝑐θ = 𝑐𝑜𝑠θ

1
𝑐𝑜𝑠θ = 𝑠𝑖𝑛θ

𝑜 𝑜 𝑜 𝑜 𝑜
0 30 45 60 90

sin 0 1 2 3 1
2 2 2

cos 1 3 2 1 0
2
2 2

tan 0 1 1 3 tanımsız
3

cot tanımsız 3 1 1 0
3

Bölgelerde Trigonometrik Fonksiyonların İşareti

✔️ 𝑡𝑎𝑛α =
𝑠𝑖𝑛α
𝑐𝑜𝑠α

✔️𝑐𝑜𝑡α = 𝑐𝑜𝑠α
𝑠𝑖𝑛α

✔️𝑡𝑎𝑛α . 𝑐𝑜𝑡α = 1
Trigonometrik Fonksiyonlarla Sıralama

Trigonometrik fonksiyonlarda sıralama yapılırken, fonksiyonların eksenleri kullanılır.

Adım Adım İzlenecek Yöntem

1. Açıların hepsi dar açıya dönüştürülür.
2. Kosinüs fonksiyonları sinüse, kotanjant fonksiyonları tanjanta dönüştürülür.
3. İşaretlerine dikkat edilerek, sinüsün açısı büyük olanlar, sinüsün küçük açılı
olanlarından büyük; tanjantın açısı büyük olanlar, tanjantın küçük açılı olanlarından
büyüktür.
4. Aynı açılı olanlarda tanjant her zaman sinüsten büyüktür.
𝑜
5. Tanjantın 45 den büyük dar açıları sinüsten her zaman büyüktür.

❗
Trigonometrik Fonksiyonların Periyotları

Trigonometrik fonksiyonlar belirli

aralıklarla aynı değerleri aldıkları için

periyodik fonksiyonlardır.

Sinüs-Kosinüs Fonksiyon Periyotları Tanjant-Kotanjant Fonksiyon Periyotları

+ +
n ∈ 𝑍 olmak üzere n ∈ 𝑍 olmak üzere,
𝑛 𝑛
f(x) = a + b . 𝑠𝑖𝑛 (cx + d) f(x) = a + b . 𝑡𝑎𝑛 (cx + d)
𝑛 𝑛
f(x) = a + b . 𝑐𝑜𝑠 (cx + d) fonksiyonlarının f(x) = a + b . 𝑡𝑎𝑛 (cx + d)
esas periyotları bulunurken; fonksiyonlarının esas periyotları
2π π
n tek sayı ise T = |𝑐| bulunurken T = |𝑐| ile bulunur.
π
n çift sayı ise T = ile bulunur.
|𝑐|

Trigonometrik Fonksiyonların Grafikleri

📈f(x) = sinx Fonksiyonu 📈f(x) = cosx Fonksiyonu

📈f(x) = tanx Fonksiyonu 📈f(x) = cotx Fonksiyonu

🤸 Ters Trigonometrik Fonksiyonlar
a. Arksinüs Fonksiyonu
π π
f(x)= sinx fonksiyonunun tanım aralığı [- 2 , 2
] alınırsa bu fonksiyon birebir ve örten olur.
Bu durumda,
π π
f: [- 2 , 2
] → [-1, 1]
−1 −1 −1
f(x) = sinx fonksiyonun tersi 𝑓 (x) = 𝑠𝑖𝑛 x veya 𝑓 (x) = arcsin x şeklinde gösterilir.
π π
arcsin: [-1, 1] → [- 2 , 2
] dir.

b. Arkkosinüs Fonksiyonu
f(x)= cosx fonksiyonunun tanım aralığı [0,p] alınırsa bu fonksiyon birebir ve örten olur.
Bu durumda,
f: [0,p] → [-1,1]
−1 −1 −1
f(x) = cosx fonksiyonunun tersi 𝑓 (x) = 𝑐𝑜𝑠 x veya 𝑓 (x) = arccos x şeklinde gösterilir.
arccos: [-1,1] → [0,p] dir.

c. Arktanjant Fonksiyonu
π π
f(x) = tanx fonksiyonunun tanım aralığı (- 2 , 2
) alınırsa bu fonksiyon birebir ve örten olur.
Bu durumda,
π π
f: (- 2 , 2
) → R,
−1 −1 −1
f(x) = tanx fonksiyonunu tersi 𝑓 (x) = 𝑡𝑎𝑛 x veya 𝑓 (x) = arctan x şeklinde gösterilir.
π π
arctan: R → (- 2 , 2
) dir.

d. Arkkotanjant Fonksiyonu
f: (0,π) → R, f(x) = cotx fonksiyonu birebir ve örtendir.
−1 −1 −1
𝑓 (x) = 𝑐𝑜𝑡 (x) ile tanımlı, 𝑓 : R → (0,π) fonksiyonuna cotx’in ters fonksiyonu denir.
−1
Kotanjant fonksiyonunun tersi, 𝑓 (x)= arccos x şeklinde gösterilir.