TRİGONOMETRİ − 2

TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR Örnek...1 :

BİR AÇININ KOSİNÜS VE SİNÜS DEĞERLERİ Birim çember kullanarak aşağıdaki ifadeleri
hesaplayınız.
Merkezi

ekseni
Sinüs
y
orijin ve a) sin 900 b) cos 1800
yarıçapı 1 B 1
birim olan P(a,b)
çembere
1
birim çember
d e n i r. Kosinüs x x
C A
Standart ekseni O −1 O 1
pozisyonda
(Köşesi
orijinde,
başlangıç
kenarı x y −1 D
ekseni ve c) sin 2250 d) cos 3300
yönü pozitif yön olan açı) ve ölçüsü θ
olan açının birim çember üzerinde yay
bitim noktası P(a,b) olsun:

˙
A ) cos(θ)=a o l a r a k t a n ı m l a n ı r.
O x e k s e n i n e k o s i n ü s e k s e n i d e n i r.

θ reel sayısını cos θ ile eşleyen Örnek...2 :

www.matbaz.com

f o n k s i y o n a k o s i n ü s f o n k s i y o n u d e n i r. sin 2 12+cos 2 12−1

sin 67+cos 34. sin 41
Kosinüs Fonksiyonu işleminin sonucu kaçtır?
cos : R → [−1,1]
θ → cos θ
Burada cos θ nın değer aralığı
−1≤ cos θ ≤1 d i r.

Ay r ı c a , c o s ( θ + k . 2 π )= c o s θ d ı r.

B ) sin(θ)=b o l a r a k t a n ı m l a n ı r. Örnek...3 :
Oy eksenine ise sinüs ekseni denir 8+cos 2 x +sinx+2
sinx+3
θ reel sayısını sin θ ile eşleyen işleminin sonucu kaçtır?
fonksiyona sinüs fonksiyonu denir

Sinüs Fonksiyonu
sin : R → [−1,1]
θ → sin θ
Burada sin θ nın değer aralığı
−1≤ sinθ ≤1 d i r.

Ay r ı c a , s i n ( θ + k . 2 π )= s i n θ d ı r.

Örnek...4 :
13+5 sinx
SONUÇ a=
3
ise a kaç farklı tam sayı değeri alır?
O K P d i k ü ç g e n i n d e cos2(θ)+sin2 (θ)=1 d i r.

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 1/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

BİR AÇININ TANJANT VE KOTANJANT

Örnek...5 : DEĞERLERİ
Değerleri üçgenleri kullanarak bulunuz
Birim y
çembere Kotanjant )
M k,1
M
A(1,0) ekseni B 1 K(
a a
a T(1,t)
30 o
45o 45o Z x
B Z T 2a A
1

Tanjant
ekseni
cos 45=

sin45= noktasından çizilen teğete tanjant

A) ekseni, B(0,1) noktasından çizilen teğete
tan 45= d e k o t a n j a n t e k s e n i d e n i r.

cot 45= Bir açının tanjant (kotanjant) değeri

bulunurken şu adımlar izlenir :

A d ı m 1 ) Ve r i l e n a ç ı y a e ş i t o l a n p o z i t i f
yönlü standart biçimli yayın bitim noktası
www.matbaz.com

b i r i m ç e m b e r d e i ş a r e t l e n i r,

Adım 2) Yay bitim noktası ve orijini

cos 30= b i r l e ş t i r e n d o ğ r u ç i z i l i r,

sin30= Adım 3) Doğru tanjant ekseni ile

B) k e s i ş t i r i l i r,
tan 30=
Adım 4) Kesim noktasının ordinatı açının
cot 30= t a n j a n t ı d ı r.

Ay n ı ş e k i l d e k o t a n j a n t d e ğ e r i d e y a y
bitim ve orijini birleştiren doğrunun (veya
uzantısının) kotanjant eksenini kestiği
n o k t a n ı n a p s i s i d i r.

Örnek...6 :
cos 60= Birim çember kullanarak aşağıdaki ifadeleri
hesaplayınız.
sin60=
C) a) tan 60 b) cot 120 c) tan 225
tan 60= y
cot 60= B 1

C A x
−1 O 1

−1 D

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 2/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

DAR AÇILARIN TRİGONOMETRİK Örnek...8 :

DEĞERLERİ c o s 2 1 o + c o s 2 2 o + c o s 2 3 o + . . . . . . . .+ c o s 2 9 0 o k a ç t ı r ?

K F
R
1 tanθ
sinθ
x
O cos P T Örnek...9 :
1 2
x d a r b i r a ç ı o l m a k ü z e r e , cos(x)= ise
3
sin2 (x)−tan2 (x) k a ç t ı r ?

P O R d i k ü ç g e n i n d e cos2(θ)+sin2 (θ)=1 e l d e
edilir

Ş e k i l d e k i P O R v e TO F ü ç g e n l e r i n i n
benzerliğinden

sin (θ)
tan (θ)= ve Z Örnek...10 :
cos(θ) 1
cos (θ) tan2 x− +sin2 x+cos2 x=?
cot(θ)= r cos2 x
sin(θ)
www.matbaz.com

e l d e e d i l i r. y

Bu benzerliğin M x T
rastgele benzer
bir dik üçgene uygulanmasıyla

x y y x
cos(θ)= , sin(θ)= , tan (θ)= , cot(θ)=
r r x y
e l d e e d i l i r. Örnek...11 :
TBZ bir dik üçgen T
^
m (TMZ )=90 o
^
TRİGONOMETRİK ÖZDEŞLİKLER m (BTZ)=90 o
6
|TM|=6 br
2 2
cos (θ)+sin (θ)=1 v e tan(θ).cot(θ)=1 d i r. |MZ|=4 br i s e
B Z
cos(^
TBM) k a ç t ı r ? M 4

Ay r ı c a b i r b i r i n i 9 0 o y e ( π y e )
2
tamamlayan açılar için
birinin sinüsü diğerinin kosinüsüne ;
birinin tanjantı diğerinin kotanjantına
e ş i t t i r. Ya n i ,
y x
cos(90 o−θ)= =sin(θ) , tan(90o −θ)= =cot (θ)
r y
Örnek...12 :
Örnek...7 : a=cos70o b=sin70o c=tan70o sayılarını
5 sinx cosx sıralayınız.
= ise tanx kaçtır?
9 tanx . cotx+2

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 3/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

Örnek...14 :
Örnek...13 : Ta b l o d a b o ş k a l a n y e r l e r i d o l d u r u n u z .

y 1. Bölge 2. Bölge 3. Bölge 4. Bölge

F cos
R
K sin +
tan −
x cot
O P T
sec

Örnek...15 :
a=cos190o , b=sin170o , c=tan70o , d=sec320o
şekilde O merkezli birim çember ve bu e=cosec179o sayılarının işaretlerini
çembere T(1,0) noktasında teğet olan TF belirleyiniz.
d o ğ r u p a r ç a s ı v e r i l m i ş t i r. R K / / O T o l d u ğ u n a
göre A(RFK) kaç birim karedir?

SEKANT VE KOSEKANT FONKSİYONLARI :

Örnek...16 :
www.matbaz.com

Standart y
√ 2 .(tan 30o . cos 45o +cosec 60o . sin 45 o)=?
pozisyonda S(0,c)
( köşesi
orijin ve B
başlangıç
kenarı Ox P
ekseni ) L
verilmiş ve R(s,0)
ölçüsü θ
olan K A x
açının
birim Örnek...17 :
çember 1−sinx cosx
+ ifadesinin en sade halini
üzerinde cosx 1−sinx
gördüğü bulunuz.
yayın bitim noktası P(x,y) noktası olsun.
P(x,y) noktasında birim çembere çizilen
teğetin x eksenini kestiği R noktasının
apsisine θ nın sekantı ; y eksenini
kestiği S noktasının ordinatına θ nın
k o s e k a n t ı d e n i r. θ r e e l s a y ı s ı n ı s e c θ
ile eşleyen fonksiyona sekant fonksiyonu;
cosec θ ile eşleyen fonksiyona ise
k o s e k a n t f o n k s i y o n u d e n i r.

SONUÇLAR Örnek...18 :
1 1 1 1
cosec(θ)= sec(θ)= + ifadesinin en sade halini
sinθ cos θ 1+tan 2 x 1+cot 2 x
bulunuz.

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 4/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

İNDİRGEME BAĞINTILARI Örnek...19 :

Aşağıdaki ifadelerin özdeşlerini bulunuz.
Şekli
inceleyiniz. y
1) tan(180+x)
Birim P'(-a,b)
çemberde P(a,b)
standart π−θ
biçimde ve 2) cos(90+2x)
θ θ x
ölçüsü θ
radyan olan bir O K
dar açı alalım.
Bu açının 3) sin(270−4x)
gördüğü yayın
bitim
4) cot(90−7x)
noktasının
koordinatı P(a,b) olsun.
cos θ =a , sin θ =b , tan θ =b/a olmak 5) cos(360−4x)
ü z e r e , π−θ v e π −θ t ü r ü n d e k i a ç ı l a r ı n
2
t r i g o n o m e t r i k o r a n l a r ı ş ö y l e h e s a p l a n ı r.
6) tan(270+8x)

π−θ BİÇİMİNDEKİ AÇILAR

7) a) cos(−x)
π−θ ‘ l ı k y a y ı n b i t i m n o k t a s ı P ' ( − a , b ) b) sin(−x)
olacağından :
www.matbaz.com

c o s (π−θ) = − a = − c o s θ c) tan(−x)
s i n (π−θ) = b = s i n θ
t a n (π−θ) = − b / a = − t a n θ d) cot(−x)
c o t (π−θ) = − a / b = − c o t θ o l u r. e) cosec(−x)

π −θ BİÇİMİNDEKİ AÇILAR
2 8) sin(−5x)
π −θ ‘ l ı k y a y ı n b i t i m y
2
noktası P(b,a) P(b,a) 9) tan (9x−270)
olacağından :
c o s π −θ = b = s i n θ
( )
2 x
s i n π −θ = a = c o s θ O K
( )
2 10) cot(4x−180)
t a n π −θ = c o t θ
( )
2
c o t π −θ = t a n θ o l u r.
( )
2

GENELLEME (GENEL İNDİRGEME BAĞINTISI) 11) cos240+sin150

Ölçüsü π
( 2 ∓θ)
3π
2 (
∓θ (2 π−θ ) o l a r a k
( π±θ )
)
verilen ifadelerde π sadeleştirilmesi için

Adım 1 Açının bölgesinden yaralanılarak 12) tan135o−cos(−240)=?

i ş a r e t b u l u n u r. ( A ç ı d a i m a d a r k a b u l e d i l i r )

Adım 2 π,2π için isim değiştirilmez,

π ,3 π için isim sin↔cos, tan↔cot
2 2
ş e k l i n d e d e ğ i ş t i r i l i r.

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 5/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

DEĞERLENDİRME
sin2 x +cos3 x+cosx . sin2 x
8) ifadesinin en sade
1−cos x
1) sinx+cosx=0,7 ise sinx.cosx kaçtır? hali nedir?

2) sinx=0,8 ise sin4x+cos4x kaçtır?

9) ( sin x
−
sin x
1−cos x 1+cos x )
. tanx ifadesinin en sade

hali nedir?
3) cosx−sinx=m ise cos3x−sin3x m türünden
nedir?
www.matbaz.com

4) tanx+cotx=m ise tan3x+cot3x m türünden

nedir?
cos2 x
10) ifadesinin en sade hali
sin x−cosec 2 x+cot 2 x
2

nedir?

5) a=cos10o ,b=cos20o ,c=sin50o sayılarını

sıralaması nasıldır?
11) sin ( 7 π ) +cos ( 7 π ) =?
4 4

6) a=tan100o ,b=tan120o ,c=tan150o sayılarını

sıralaması nasıldır?

12)
cos ( 3π
2 )
−x +sin (x−2 π )
ifadesinin en sade hali
( )
cot
5π
4
7) tan1o. tan3o. tan5o..........tan89o kaçtır? nedir?
1

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 6/7

TRİGONOMETRİ − 2
TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

13) sinx=a ise sin(π+x)+cos ( 3 π −x)+sin(−π−x)

o o
17) tan24o =p ise tan 114 o−tan 156o ifadesinin p
2 tan 564 −tan 225
ifadesinin a türünden eşiti nedir? türünden eşiti nedir?

14) x+y= π ve sin x=0,3 ise cos (4x+5y) kaçtır?

5

www.matbaz.com 18) sin21o + sin22o + sin23o +..........+ sin290o kaçtır?

15) Ş e k i l d e M o r t a T
nokta, TBZ dik
ü ç g e n d i r.
M 3
|TZ|=3br ,
|BZ|=5 br i s e
^
cos(BMZ)
B Z
kaçtır? 5

19) Eş kareler kullanılarak elde

edilen şekilde ki x açısı için
tan x kaçtır? x

16) Ş e k i l d e M T Z T 3
eşkenar 20) 0<x<45 o olmak üzere , sin2x= olduğuna
5
ü ç g e n d i r. göre, tanx+cotx kaçtır?
|MZ|=4.|MB| , i s e
^
cos (MBT)
M Z
kaçtır? B

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 7/7