PLC

(Programlanabilir Lojik
Denetleyici)
Giriş
Bu günlerde otomasyon çağındayız. Her işletmenin
verimli, mali açıdan etkin ve esnek olması gerekir.
İmalat ve işletme endüstrilerinde bu durum, endüstriyel
kontrol sistemlerine olan talebin artmasıyla önem
kazanmıştır. Çünkü otomatik kontrol sistemleri hız,
güvenlik, kullanım esnekliği, ürün kalitesi ve personel
sayısı bakımından işletmelere çeşitli avantajlar
sağlamaktadır. Günümüzde bu avantajları sağlayan en
etkin sistem PLC veya PC tabanlı kontrol sistemleridir.
PLC’li denetimde sayısal olarak çalışan bir elektronik
sistem, endüstriyel çevre koşullarında sağlanmıştır. Bu
elektronik sistem sayısal veya analog giriş/çıkış
modülleri sayesinde makine veya işlemlerin birçok tipini
kontrol eder.
Giriş
• PLC’ler 80 ‘li yıllardan sonra boyut olarak küçülüp
yetenekleri ise aynı oranda artan kontrol
cihazlarıdır.
• İnsan hatalarını engellemek için tasarlanmışlardır.
• Üretim elemanlarında oluşacak hataları
denetlemek için kullanılması önemli bir avantaj
sağlar.
• Önceleri belirli bir üretim sahasında denetim
amacı ile kullanılmışlardır.
• Günümüzde gelişen iletişim ve ağ teknolojileri
ile herhangi bir yerde yapılan PLC süreç
denetimleri, farklı yerlerden izlenip
denetlenebilir.
PLCNedir? (I)
• PLC (Programmable Logic Controller –
Programlanabilir Lojik Kontrol Cihazı) algılayıcılardan
aldığı bilgiyi kendine yüklenen programa göre işleyen
ve sonuç bilgisini çıkışlara bağlanan iş elemanlarına
aktaran bir mikro işlemci tabanlı cihazdır.
PLCNedir? (II)
• Endüstriyel bir ortamda görev yapmak üzere
tasarlanmış, dijital prensiplere göre çalışan, lojik,
sıralama, sayma, veri işleme, karşılaştırma ve aritmetik
işlemler gibi fonksiyonları programlama desteğiyle
girişleri değerlendirip çıkışları atayan, bellek, giriş/çıkış,
CPU ve programlayıcı bölümlerinden oluşan entegre
bir cihazdır. Otomasyon devrelerinde yardımcı röleler,
zaman röleleri, sayıcılar gibi kumanda elemanlarının
yerine kullanılan bu cihazlarda zamanlama, sayma,
sıralama ve her türlü kombinasyonel ve ardışık lojik
işlemler yazılımla gerçekleştirilir.
PLC’lerin UygulamaAlanları (I)
 Havalandırma ve soğutma tesislerinde
 Paketleme ve ambalajlama tesislerinde
 Taşıma tesislerinde
 Otomobil endüstrisinde
 Petrol dolum ve yıkama tesislerinde
 Çimento sanayinde
 Klima ve iklimlendirme tesislerinde
 Aydınlatma ve vinç tesislerinde
 İmalat, tarım, tekstil ve her türlü makinelerde
 Enerji dağıtım kontrolünde
 Üretim otomasyonunda (gıda, kimya sanayi, vb.)
 Asansör kontrolünde
 Elektro pnomatik–hidrolik sistemlerde
PLC’lerin UygulamaAlanları (II)

• Sıra Denetimi ile İlgili Uygulamalar

• Hareket Denetimi ile İlgili Uygulamalar

• Süreç denetimi ile İlgili Uygulamalar

• Veri yönetimi ile İlgili Uygulamalar

SıraDenetimi ile İlgili Uygulamalar
• Yapılacak işlerin belirli bir sırayla yapılmasını denetler.

• Örneğin;
• Asansörlerin hangi katlara hangi sırayla uğrayacağının
denetlenmesi
• Bir üretim bandında belirli bir konumda çalışan
makinelerin sırasının belirlemesi
 Hareket Denetimi ile İlgili
Uygulamalar
• Doğrusal ve döner hareket denetimi sağlar.

• Örneğin
• Metal kesme
• Metal şekillendirme
• Montaj makinelerinde denetim sağlama
 Süreç denetimi ile İlgili
Uygulamalar
• Sıcaklık
• Basınç
• Nem
• Hız
• Debi
gibi parametrelerin denetlenmesini gerektiren
uygulamalarda kullanılabilmektedir.
Veri yönetimi ile İlgili Uygulamalar
• Bir işletmede yer alan her türlü süreçte
oluşabilecek verilerin toplanması ve süreçlerin
gerektiği şekilde yönlendirilmesi
• Süreç içerisinde yer alan çeşitli makine ve
benzeri teçhizat hakkında veri toplanması
• Toplanan verilerin;
• Referans veriler ile karşılaştırılması
• İncelenmesi
• İzlenmesi
• Raporlanması amacıyla başka bir aygıta
aktarılması
PLC’nin Ana Birimleri(I)
• Giriş Birimi
• Kontrol edilen sisteme ait basınç, seviye, sıcaklık
gibi algılayıcılardan gelen sinyaller giriş birimi
üzerinden alınmaktadır.
• Örneğin
• Herhangi bir metali algılayan
• Statik elektrik yapısıyla bir cismi hisseden
• Işığı algılayan optik algılayıcılar gibi
• İşlem Birimi
• Giriş Biriminden aldığı bilgiyi kendine verilen
programa göre işleyen ve sonucu çıkış bilgisi
olarak aktaran merkezi işlem birimidir.
PLC’nin Ana Birimleri(II)
• Çıkış Birimi
• Ana işlem birimi giriş verilerini, belirlenmiş
programa göre işler, daha sonra çıkış birimi ilgili
denetim için gerekli kontrol sinyallerini üretir.
• Örneğin;
• Bir motorun çalışmasını sağlama,
• Bir cismi itme ve çekme,
• Işık yayma,
• Alarm verme gibi
• Programlayıcı Birim
• İşlem birimi tarafından uygulanacak
programların oluşturulduğu birimdir.
PLC’leri programlamak için genellikle kişisel
bilgisayarlar kullanılmaktadır.
PLC’nin Ana Birimleri (III)
PLC’nin Ana Birimleri (IV)
PLC Giriş-Çıkış Elemanları
PLC’lerin Avantajları(I)
• Güvenilirlik
• Tehlikelere karşı hemen hemen tüm elemanların
korunmuş olduğu elektronik birimlerden
oluşmaktadır.
• Fiziksel Büyüklük
• PLC’ler yeteneklerine göre çok küçük ve az yer
kaplayan cihazlardır. Bu da her ortamda
sorunsuzca kullanılmalarını sağlamaktadır.
• Maliyet
• PLC çözümlerinin gerek ilk yatırım maliyetleri
gerekse de sağladığı üretim kazançları açısından
ekonomik kazanç sağlar.
PLC’lerin Avantajları(II)
• Ortam Dayanıklılığı
• PLC’ler özellikle endüstriyel ortamlar için
tasarlandıklarından bu tip ortamlarda
dayanıklılık göstermektedirler.
• İletişim Kabiliyeti
• PLC’ler kendi aralarında, kişisel bilgisayarlarla, ve
diğer akıllı cihazlarla iletişim
sağlayabilmektedirler.
• Kompleks Yapı
• PLC’ler birçok makinenin aynı anda kontrolünü,
bellekteki her iş elemanına ait alt programlar ile
yapabilmektedirler.
PLC’lerin Avantajları(III)
• Esneklik
• PLC programlarında değişiklik kolay ve hızlı bir
şekilde yapılabilmektedir. Ayrıca PLC bellek
kapasiteleri arttırılabilir.
• İşlem Hızı
• PLC mantıksal ve aritmetik işlemlerden oluşan bir
programı oldukça hızlı bir şekilde
işletebilmektedir.
• Görüntüleme
• Bir PLC programı ve ilgili devrenin çalışması
direkt olarak monitörden izlenebilmektedir.
Ayrıca arıza tarama yapılabilmekte ve geçmiş
çalışma durumları sonradan izlenebilmektedir.
PLC üreten firmalar
• PLC üreten belli başlı firmalar:
 SIEMENS
 DELTA
 MÖLLER
 AEG
 ALLEN BRADLEY
 TELEMECHANİC
 OMRON
 MİTSUBİSHİ
 HİTACHİ
 PANASONIC
 SCHNEIDER
SİEMENS PLC Serileri
• LOGO PLC
• S7-200 SERİSİ
• S7-1200 SERİSİ
• S7-300 SERİSİ
• S7-400 SERİSİ
• S7-1500 SERİSİ
SiemensLOGOPLC
• Küçük uygulamalarda çok başarılı
• PLC program diline gerek yok
• Sembolik programlama çok kolay
• Saat ve Analog girişi üzerinde
S7-200 SERİSİ (I)
Günümüzde oldukça popüler olan PLC
(Programmable Logic Controller) sistemlerinin
kilometre taşlarından biri ve SIMATIC S7-200
ailesinin üyesi olan bu PLC sistemi kullanıcılara,
küçük çaptaki otomasyon projeleri için oldukça iyi
bir ortam sunmuştur. Farklı CPU çeşitleriyle
piyasaya sürülen S7-200, kullanıcının çeşitli
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmıştır.
S7-200 SERİSİ(II)
CPU 21X
• 212
• 214
• 215
• 216
CPU 22X
• 222
• 224
• 226
S7-200 GENELÖZELLİKLER
S71200 Serisi (I)
S7 1200 PLC’ler performans olarak neredeyse S7 200
PLC’ler ile kapasite bakımından aynı kabul
edilmesine rağmen işlem hızı ve belleği gibi ve de
programlama yapısı olarak S7 200 ve S7 300 PLC’ler
arasında sayılabilmektedir.

SIEMENS S7 200 PLC’leri S7 1200 yapısına

dönüştürmüştür. Bunun yanı sıra S7 300 ve S7 400
PLC’leri ise SIEMENS, S7 1500 adını koyarak piyasaya
sürmüştür.
S71200 Serisi (II)
TIA PORTAL ETKİSİ
S7 200 PLC programlanırken MICROWIN, S7 300 ve
S7 400 PLC’ler programlanırken SIMATIC MANAGER
programı kullanılmaktadır. Bu iki yazılımın yapısı
birbirinden çok farklıdır. SIEMENS bu sorunu TIA
PORTAL yazılımı ile hem S7 1200 ve 1500 serisi
PLC’leri hem de S7 300 ve 400 serisi PLC’leri ve
sürücülerin tamamını programlamakta
kullanılmaktadır. S7 200 PLC’ler TIA PORTAL ile
programlanamamaktadır. SIEMENS bu PLC tipini TIA
PORTAL’ın dışında tutmuştur.
S71200 Serisi (III)
Ayrıcı SIEMENS firması operatör panel yani HMI
(Human Machine Interface) programlamak için
geliştirmiş olduğu WinCC Flexible ve scada
programlamak için kullanılan WinCC’de TIA
PORTAL yazılımı ile bir aradadır.

S7 1200 serisi PLC’leri bir adım öne çıkaran en

önemli özelliği PROFINET bulunmasıdır. PROFINET
ile PC ve diğer ara birimlerle bu protokol
aracılığıyla haberleşir.
S71200 Serisi (IV)
S71200 Serisi (V)
S7-300SERİSİ
• SIMATIC S7-300 PLC
• Düşük ve orta performanslı
uygulamalar için modüler mini PLC
• Otomasyon işlerine optimum
adaptasyon için kapsamlı
modül yelpazesi
• Dağıtılmış yapıların ve haberleşme
kapasitesinin çok yönlü olarak
kolayca uygulandığı esnek
kullanım
• Karmaşık olmayan, fansız ve
kullanıcı dostu tasarım
• İşleriniz büyüdükçe sıkıntısız
olarak genişletilebilme
• Birleşik birçok fonksiyonu ile güçlü
yapı
S7-300 Avantajları
• İhtiyaca göre Değişik seviyelerde CPU seçenekleri
• Giriş / çıkış sayısını artırabilmek için çok çeşitli genişleme
modülleri
• PROFIBUS DP, MPI ve AS arabirim veriyoluna bağlantı
• IEC 1131-3 Standardında Kullanımı kolay programlama
yazılımları (STEP 7 (Ladder, STL, FBD),S7-HIGRAPH ,
S7-GRAPH ve S7-SCL)
• Üstün özellikli fonksiyon modülleri ile Cam Control,
Stepper motor control, Position control
• Değişkenleri izleme ve forcing fonksiyonları (giriş ve
çıkışların program yardımı ile lojik değerinin
değiştirilebilmesi)
• Ağ üzerinde veri alışverişi, reel sayı aritmetiği, PID
kontrol, tablo yönetimi fonksiyonları için güçlü
komutlar
• Optimum yazılım donanım ilişkisi
S7-300 CPUSEÇİMİ
S7-400SERİSİ
• Orta ve yüksek performanslı
uygulamalar için güçlü PLC
• Büyük ve önemli uygulamalar
için etkin çözüm
• Çok geniş modül yelpazesi ve
yüksek performanslı CPU'lar
ile otomasyon işlevlerine
optimum adaptasyon
• Dağıtılmış yapıların basitçe
uygulanabilmesi ve geniş
haberleşme imkanları sayesinde
esneklik
• Karmaşık olmayan, fansız tasarım
ve kullanıcı dostu iletişim
• İhtiyaç halinde sıkıntısız
genişleyebilme
S7-400 SERİSİ
S7-1500 SERİSİ
S7-1500SERİSİ
• Yüksek performanslı uygulamalar için güçlü PLC
• En son teknoloji
• Birçok bağlantı seçeneği
• Dahili web desteği
• Çok geniş SCADA uygulamalarını kolaylıkla
yapabilme
• Bilgi ve ayarlama amaçlı dahili bir Operatör Panel
• İhtiyaç halinde sıkıntısız genişleyebilme
S7-1500 Serisi
PLC’de Girişdevresi
• PLC iç devresinin ve işlemcisinin zarar görmemesi
için PLC giriş ve çıkışları optoküplorler
kullanılarak elektriksel olarak izole edilmiştir.
ÇIKIŞ ÜNİTESİ-I
Çıkış ünitesi kontrol edilen sistemdeki kontaktör selenoid
ve röle gibi elemanları sürmeye uygun yapılmış olan
ünitedir. Bu ünitede kullanılan elemanlar transistor, röle ve
triyak olabilir. Kontrol edilen sisteme göre değişir. PLC'nin
çıkışları ile ilgili bilgiler (kaç amper akım çekeceği, türünün
ne olduğu transistor mü, röle mi vs.) kullanılan PLC ile ilgili
dokümanlarda yer almaktadır. Örneğin bir anda hızlı açma
kapama gerektiren yerlerde doğru akım transistörleri
kullanılır. Alternatif akımda ise triyaklı olan çıkışlar kullanılır.
Elektrik motorlarının kumandasında kullanılan kontaktörler
ekseri röle çıkışlı ünitelerle sürülür. Ayrıca PLC'nin kontak
çıkışlı ünitesi 6A, triyak ve transistor çıkışlı ünitesinden
sadece l veya 2 A akım çekilebilir.
ÇIKIŞ ÜNİTESİ - Röle
ÇIKIŞ ÜNİTESİ - Triyak
Çıkış Ünitesi -Transistör
SiemensPLC’lerde Giriş Çıkışlar
• PLCmodel numarasının ardından,
• AC/DC/RLY gibi bir üçlü tanımlama gelir.

• 1. Besleme Türü
• AC: 220V ACveya DC: 24V ile beslenir.

• 2. Giriş, bu S7-1200 PLC lerde tek tiptir (24V DC)

• 3. Çıkış Türü
• DC: Transistör Çıkışlı veya RLY: Röle Çıkışlı
AC/DC/RLY
DC/DC/RLY
DC/DC/DC
PLC Programı
Program Yürütme
Bellek Tipleri(Siemens)
PLC’ye bağlanan normalde açık butonun uyarılmaması
durumunda o kanala ait lojik değer “0”, butonun uyarılması
durumunda o kanala ait lojik değer “1” olur. Normalde
kapalı kontak ise uyarılmadığında lojik değeri “1”,
uyarıldığında ise lojik değeri “0” olur. Bu durum CPU
içerisindeki bütün bellek alanları için (“I” Input, “Q” Output,
“M” Memory, “D” Data) geçerlidir.
Veri Uzunlukları
Bit: Dijital sistemlerde kullanılan en küçük hafıza birimidir.
Açık/kapalı anlamındaki bilgiler “bit” adını alır.
I0.0, Q0.1, M1.0
Nibble: 4-bitlik veri uzunluğu
Byte: 8 bitlik bellek alanına “byte” denir.
IB1, QB2, MB44
Word: 2 “byte” tan meydana gelen veri uzunluğudur.
IW0, QW4, MW45
Doubleword: 4 “byte” tan meydana gelen veri uzunluğudur.
ID 4, QD8, MD0
Veri Uzunlukları

I : Giriş (Input)
Q : Çıkış (Output)
M: Hafıza elemanı (Memory)
D : Veri blok (Data blok)
NOT: SIEMENS PLC’lerde “byte” numaraları soldan sağa
doğru, “bit” numaraları ise sağdan sola doğru artar.
Veri Uzunlukları
Byte, Word,DoubleWord

Örnekler:
•QB3: Çıkış belleği 3. baytı
•MW0: M bellek 0,1 baytları
•MD99: M bellek 99,100,101,102 Baytları
Bellek Adresleme(Bit)

A: Bellek Alanı (I,Q,M,…)

B: Byte numarası
C: Ayırıcı
D: Seçilen Bit

E: Bellek alanı baytlar

F: Adreslenen Bit
Veri Tipleri
PLC Programlama Yöntemleri
 Ladder Diagram (Merdiven Diyagram)

 STL (Statement List :Durum Listesi)

 FBD (Function Block Diagram: Lojik Kapı Gösterimi)

LADDER (LAD)
Değişik Marka PLC Sembolleri