PEYZAJ TASARIMI TEMEL

ELEMANLARI
DERS 9
YAPILAR-MEKAN OLUŞTURMA

Dr.Öğr.Üyesi Simay Kırca

YAPILAR VE MEKAN
Bir bina tek başına mekan oluşturmazken, 2 veya daha fazla
yapının bir araya gelmesiyle görüntüler sınılar ve düşey
yüzeylerle mekan hissi yaratılır.
• Yapılarla çevrili mekanlarda
▫ Sabit mimari yapıdan dolayı gün için içindeki güneş-gölge alan
değişimleri dışında değişkenlik görülmez.
▫ Pencereler mekanın algılanmasında önemli rol oynar.
▫ Mekan karakteri yapı yüksekliğine, binaların
konumlandırılmasına ve bina cephelerinin mimari yapısına göre
değişir.
Pancras Square

Piazza del
Campidoglio
Kapalılık miktarı ve bunun
sonucunda oluşan mekan algısı
kısmen, mekanda duran kişinin
yapıya olan uzaklığının yapı
yüksekliğine oranına bağlıdır.

Maksimum kapalılık hissi

Uzaklık/yükseklik = 1:1

Kapalılık hissi yok

Uzaklık/yükseklik = 4:1

Bu oran mekanın nasıl kullanıldığını da

doğrudan etkilemektedir.
 En samimi ve iç mekan hissi En açık ve ferah mekan hissi veren
yaratan uzaklık/yükseklik oranı uzaklık/yükseklik oranı 6 ≤
1-3 arası

Çok kapalı ve rahatsızlık hissi

yaratan uzaklık/yükseklik oranı
1≥
Mekansal kapalılık hissinin oluşması ve yapının izlenmesi için
en ideal uzaklık/yükseklik oranı 2:1
Yapıların konumlandırılması

Mekansal sızıntılar
 Yapıların duvarları birbiriyle
örtüşerek mekansal sızıntılar
önlenebilir.

Bitkilendirme, duvar, su öğesi,

vb. diğer tasarım
elemanlarıyla mekansal
sızıntılar önlenebilir.
Lawrence Halprin
Ghiradelli Square farklı kotlarda yapılan düzenlemelerle sunulan bakış açıları
Mekansal kapalılık hissi yok.

Zayıf mekansal
kapalılık

Merkezi kapalı mekan hissi var,

ancak bina cephelerinde
girintilere yer verilmemesinden
dolayı alt mekanlar oluşmamış.
Sıkıcı, kolay anlaşılır, sıradan
Merkezi kapalı mekan ve yapıların girinti çıkıntılarıyla destekliyici alt
mekanlar oluşmuş.
Zayıf bir kompozisyon. Odak Güçlü bir kompozisyon. Odak
oluşturan baskın açık alan yok. oluşturan baskın açık alan mevcut.
Yapılar arası mesafe maksimum 24 m. Yapılar arası mesafe 24-137 m.
Samimi mekan algısı Geniş mekan algısı
Yapı karakteri

• Yapıların rengi, dokusu, cephe detayları ve büyüklüğü, bunlara eşlik eden

açık alanın karakterini de etkiler.

Yapı duvarları renkli, ince

detaylara sahip ve insan
ölçeğinde tasarlandığında
mekan zarif, aydınlık,
havadar ve davetkar bir
etkiye sahip olur.

İri, gri ve detaydan yoksun

cephelere sahip yapılar
mekanın soğuk, kaba ve
insan ölçeğinden uzak
algılanmasına sebep olur.
Düz duvar kesin bir mekansal sınırı Kemerli açıklıklar, iç mekan ile dış
ifade eder. Mekanlar arası geçiş ve mekan arasında geçiş hissini
bağlantı hissi söz konusu değil. güçlendirir.
Aslanlı Avlu - Alhambra Sarayı
Pencere, kapı, vb. detaylardan Pencere, kapı, vb. detaylar mekana
yoksun, az detaya sahip yapılar insan ölçeği katar.
insan ölçeğinden uzak hissedilir.
 İ.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Binası
Sedat Hakkı Eldem

Sosyal Sigortalar Kurumu – Zeyrek

Sedat Hakkı Eldem
Cam cepheler yansıtma özelliğiyle mekanda
genişlik hissi uyandırır. Mekan ve yapı bütün
olarak algılanır.
Mekan Tipleri
I. Merkezi Açık Alan

II. Odaklanmış Açık Alan

III. Kanalize Çizgisel Alan

IV. Organik Çizgisel Alan

 I. Merkezi Açık Alan
Odak oluşturma Farklı aktiviteleri barındırma
Merkezi Mekansal veya görsel sızıntılar minimum düzeyde
Çekim merkezi olma Kullanıcıları mekanda durmaya ve vakit geçirmeye
davet eden mekan tipi
Piazza della Signoria
Floransa
Piazza di San Pietro
Roma
“Rüzgar gülü” şeklinde veya döngüsel
merkezi açık alan.

Piazza del Campo

Siena
 Tercih edilmez. Büyük kitleler ortada
konumlandırılarak mekanın açık olma
özelliği kaybolmuş.

Tercih edilir. Kitleler yapılara yakın,

mekanın çevresinde konumlandırılarak
mekanın açık olma özelliği
güçlendirilmiş.
 II. Odaklanmış Açık Alan
Yapıların bir tarafı açılarak peyzajdaki baskın karakterde bir alanın odak olarak
güçlendirilmesi (örn. Manzara, önemli bir yapı, vb.), bakışın ve/veya hareketin
yönlendirilmesi amaçlanır.

Piazza Venezzia
Roma

Peyzaj Tasarımı Temel Elemanları Dersi / Yrd.Doç.Dr. Simay Kırca / 2017-2018

Odaklanmış açık alan yaratılırken
mekan 3 tarafından çevrelenir.
Anack açık bırakılan kısmın
genişliğine dikkat edilmelidir.
Açıklığın çok geniş olması
durumunda mekan olma özelliği
yitirilir.
III. Kanalize Çizgisel
Alan
Uzun ve dardır.
Her iki ucunda açıklıklar vardır.
Genellikle düzdür.
Odak objeleri ilgiyi dağıtmamak Piazza Venezzia
için kenarlarda değil, sonlarda Roma
veya ortalarda kullanılmalıdır.

İstiklal Caddesi
Taksim
Maria-Theresia Strasse
Innsbruck
 IV. Organik Çizgisel Alan
Mekan sürekli farklı mekanlara açılarak sürpriz etkisi yapar.
İlgi sürekli farklı noktalara kayar. Roma

Peyzaj Tasarımı Temel Elemanları Dersi / Yrd.Doç.Dr. Simay Kırca / 2017-2018

Bu mekanlar farklı açılarda
oluşturulabilir.
 YARARLANILAN KAYNAKLAR

Peyzaj Tasarımı Temel Elemanları Dersi / Yrd.Doç.Dr. Simay Kırca / 2017-2018

DERS BİTTİ!