Professional Documents
Culture Documents
33027 พัฒนาธุรกิจ-1
33027 พัฒนาธุรกิจ-1
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~3~
ขอบเขตเนื้อหา
1) ความรูทั่วไปเกี่ยวกับธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร 4
ประวัติความเปนมา ธกส. 4
วัตถุประสงคของธนาคาร 5
การดําเนินงานของธนาคาร 6
2) ความรูสินเชื่อเบื้องตน 16
บริการของ ธ.ก.ส. 16
วิสัยทัศน พันธกิจ และคานิยม 23
ทิศทางนโยบาย ธกส. 26
โครงการลงทุนที่สําคัญของ ธกส. 27
การกํากับดูแลกิจการที่ดี 33
3) จริยธรรมทางธุรกิจและจรรยาบรรณ 40
ตราสัญลักษณ ธกส. 40
พรบ.ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 และแกไข 42
นโยบายการเปดเผยขอมูลขาวสารของ ธกส. 62
4)ความรูเกี่ยวกับบัญชีเบื้องตน 68
ขอสมมติฐานทางการบัญชี 68
งบการเงิน 70
สมการบัญชี 73
การวิเคราะหรายการคา 82
ผังบัญชี 86
สมุดรายวันชั้นตน 93
งบทดลอง 98
การปรับปรุงรายการบัญชี 114
กระดาษทําการ 119
สมุดรายวันเฉพาะ 129
5) ความรูเกี่ยวกับการพัฒนาชนบทและชุมชน 144
ความหมายของการพัฒนาชุมชน 144
ความสําคัญของการพัฒนาชุมชน 146
การพัฒนาชุมชนโดยประชาชนมีสวนรวม 195
6) ความรูเกี่ยวกับสังคม เศรษฐกิจ การเมือง 205
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับที่ 11 205
ความรูเกี่ยวกับอาเซียน 226
7) ความรูเกี่ยวกับการบริหารงานเบื้องตน 256
8) ความรูเกี่ยวกับเศรษฐศาสตร 284
9) ความรูเกี่ยวกับการตลาด 321
10) ตัวอยางแนวขอสอบ ธกส. 330
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~4~
ประวัติความเปนมาธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.)
ความคิด ที่จะจัดตั้งธนาคารของชาวไรชาวนาหรือธนาคารเกษตร ไดเริ่มขึ้นเมื่อปลายสมัยรัชกาลที่
5 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อปลดเปลื้องหนี้สินของชาวนา ทั้งนี้ก็เพราะวาเกษตรกรในระยะนั้นมีฐานะยากจน
มาก ไมมีเงินทุนเพียงพอสําหรับใชสอยระหวางฤดูเพาะปลูก จึงตองกูยืมเงินจากเอกชนซึ่งตองเสีย
ดอกเบี้ยในอัตราที่สูงมาก บางครั้งตองขายผลิตผลใหแกผูใหกูเงินโดยผูใหกูเงินเปนผูกําหนดราคา ซื้อ
ตามใจชอบ เกษตรกรจึงตกอยูในฐานะที่เสียเปรียบเปนอยางมาก และมีหนี้สินพอกพูนตลอดเวลา
วัตถุประสงค อีกประการหนึ่งในการจัดตั้งธนาคารเกษตรขึ้นในสมัยนั้น ก็เพื่อที่จะประคองฐานะ
ของชาวนาไมใหทรุดโทรมลงเมื่อประสบภัยธรรมชาติทั้ง นี้ก็เพราะวาเกษตรกรมักจะประสบภัยทาง
ธรรมชาติติดตอกันจนยากที่จะฟนตัว ดังเชนใน พ.ศ. 2460 เกิดน้ําทวมใหญทั่วประเทศแตใน พ.ศ. 2462
เกษตรกรกลับตองผจญกับภาวะฝนแลง เปนตนแตในที่สุด ธนาคารเกษตรในระยะนั้นก็ไมอาจตั้งขึ้นได
เนื่องจากมีปญหาขัดของเกี่ยวกับหลักประกันเงินกูและปญหาในการควบคุมมิ ใหราษฎรละทิ้งนาและ
หลบหนีหนี้สิน ซึ่งเปนการยากที่จะควบคุม และระมัดระวังมิใหเกิดความเสียหายได ความคิดที่จะจัดตั้ง
ธนาคารเกษตร โดยมุงหมายใหชาวนาไดกูยืมเงินในครั้งนั้นจึงตองเลิกลมไป
ตอมาไดมีการจัดตั้งสหกรณหาทุนขึ้นเปนครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ 2459
คือ สหกรณวัดจันทรไมจํากัดสินใชจังหวัดพิษณุโลก มีการใหกูเงินแกสมาชิกโดยทั่วไป เกษตรกรซึ่งเปน
สมาชิกก็ไดอาศัยเงินทุนจากสหกรณเพื่อนําไปใชลงทุนประกอบ อาชีพทางการเกษตรของตน แตก็เปนที่พึ่ง
ไดไมมากนัก เพราะตัวสหกรณเองก็มีปญหาในดานการเงินตอง ขอกูจากที่อื่นๆ มาดําเนินงานเชนกัน โดย
ในระยะเริ่มแรกขอกูเงินจากธนาคารสยามกัมมาจล จํากัด ตอมาใน พ.ศ. 2476 ภาวะเศรษฐกิจตกต่ํา มาก
รัฐบาลตองขออนุมัติเงินงบประมาณแผนดินประจําปใหเปนทุนของสหกรณดวย และใน พ.ศ. 2483
รัฐบาลตองใชวิธีอนุมัติใหธนาคารชาติไทยจัดการจําหนายพันธบัตรเงินกู เพื่อหาทุนใหกับสหกรณ
ในที่สุดจึงไดมีการจัดตั้งธนาคารเพื่อการสหกรณขึ้น ตามพระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการสหกรณ
พ.ศ. 2486 โดยเริ่มดําเนินงานในพ.ศ. 2490 ทําหนาที่เปนแหลงกลางทางการเงินและอํานวยสินเชื่อแก
สหกรณทั้งหลายที่มี อยูใน ประเทศไทยในขณะนั้น
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~5~
วัตถุประสงคของธนาคาร
ธกส. มีวัตถุประสงคใหความชวยเหลือทางการเงิน เพื่อสงเสริมอาชีพหรือการดําเนินงานของ
เกษตรกร กลุม เกษตรกร หรือสหกรณการเกษตร
เพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคดังกลาว ธกส.ไดดําเนินการใหกูเงินแกเกษตรกรเปน 3 ทางดวยกัน คือ
1. ใหกเู งินแกเกษตรกรซึ่งเปนลูกคาของธนาคารโดยตรง
2. ใหกเู งินแกสหกรณการเกษตร
3. ใหกเู งินแกกลุมเกษตรกร
ตอมามีการแกไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการ เกษตรเมื่อ พ.ศ.
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~6~
สถานที่ตั้งของสํานักงานใหญและสาขาหรือตัวแทนของธนาคาร
ธกส. มีสํานักงานใหญตั้งอยูเลขที่ 469 ถนนนครสวรรค แขวงจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
และมีสํานักงานสาขาหรือตัวแทนตั้งอยูในตัวจังหวัดตางๆ หรือบางอําเภอที่สําคัญๆ ภายในราชอาณาจักร
ไทย
นอกจากสํานักงานสาขาแลว ธนาคารไดจัดตั้งหนวยอําเภอประจําอําเภอตางๆ ขึ้น เพื่ออํานวยความ
สะดวกและบริการแกเกษตรกร ผูมีถิ่นที่อยูและประกอบอาชีพการเกษตรในอําเภอนั้นๆ ดวย ซึ่งใน พ.ศ.
2528 ธกส. มีสาขาระดับจังหวัด 68 แหง ระดับอําเภอและกิ่งอําเภอ 580 แหง
ฐานะและคณะกรรมการของธนาคาร
ธกส. จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 และ
ไดเริ่มดําเนินงานตั้งแตวันที่ 1 พฤศจิกายน 2509 เปนตนมา โดยรับโอนบรรดาทรัพยสิน สินทรัพย หนี้สิน
ความรับผิดชอบธุรกิจ พนักงานและลูกจางมาจากธนาคารเพื่อการสหกรณ
ธกส. มีฐานะเปนรัฐวิสาหกิจ สังกัดกระทรวงการคลัง มีคณะกรรมการ ธกส. เปนผูวางนโยบาย
และควบคุมดูแลกิจการทั่วไปของธนาคาร
คณะกรรมการ ธกส. ดังกลาวประกอบดวยรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลังเปนประธานกรรมการ
และมีรองประธานกรรมการและกรรมการอื่นไมเกิน 8 คน ซึ่งคณะรัฐมนตรีแตงตั้ง และใหผูจัดการเปน
กรรมการและเลขานุการ
การดําเนินงานของธนาคาร
ธกส. แบงการดําเนินงานออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~7~
1. การดําเนินงานสินเชื่อดานเกษตรกร
1.1 การใหกูเงินแกเกษตรกรรายคนเกษตรกรรายคน คือเกษตรกรที่ไมไดเปนสมาชิกสหกรณ
การเกษตร หรือสมาชิกกลุมเกษตรกรเกษตรกรรายคนนี้นิยมเรียกวา เกษตรกรลูกคาธกส. วิธีการใหกูยืม
แกเกษตรกรประเภทนี้แบงเปน 2 ลักษณะ คือ
ลักษณะแรก ใหกูแกเกษตรกรรายคน ซึ่งรวมตัวกันเปนกลุมลูกคาของธนาคารเกษตรกรที่กูยืมโดย
วิธีนี้สวนมาก เปนกลุมเกษตรกรขนาดเล็ก และขาดหลักทรัพยเปนประกันเงินกูดังนั้น จึงใชบุคคลในกลุม
รวมค้ําประกันแทนเกษตรกรที่กูเงินจาก ธกส. สวนใหญจะขอกูเงินในลักษณะนี้
ลักษณะที่สอง เปนการใหกู แกเกษตรกรรายคน ซึ่งไมจําเปนตองสังกัดกลุม ลูกคาของ ธกส. ที่กูยืม
โดยวิธีนี้สวนมากเปนผูที่มีฐานะคอนขางดี และมีหลักทรัพยเปนประกันเงินกู
1.2 การสนับสนุนเงินทุนแกสหกรณการเกษตร พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและ
สหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 ไดบัญญัติความหมายของคําวาสหกรณการเกษตรไวดังนี้
"สหกรณการเกษตร" หมายความวา สหกรณที่ประกอบดวยสมาชิกทั้งหมดเปนเกษตรกร และได
จดทะเบียนตามกฎหมายวาดวยสหกรณ กับใหหมายความรวมถึงสหกรณดังกลาวที่ไดรวมกันเปนชุมชน
สหกรณตามกฎหมาย วาดวยสหกรณ
ธกส. ใหการสนับสนุนในดานเงินทุนการดําเนินงานแกสหกรณการเกษตร ตลอดจนใหคําปรึกษา
และแนะนําเกี่ยวกับการดําเนินงานสินเชื่อและธุรกิจอื่นๆ ที่เกี่ยวของ เพื่อใหสหกรณการเกษตรมี
ประสิทธิภาพในการบริหารเงินกูและอํานวยผลประโยชน อยางแทจริงแกเกษตรกรสมาชิกซึ่งแบงออกได
ตามลักษณะดังตอไปนี้
1) เงินกูเพื่อใชเปนทุนสําหรับใหสมาชิกกูตอตามขอบังคับของสหกรณการเกษตร
2) เงินกูเพื่อใชเปนทุนหมุนเวียนในการดําเนินงานจัดหาวัสดุอุปกรณการเกษตร ตลอดจน
สิ่งจําเปนอื่นๆ มาจําหนายแกสมาชิกและเกษตรกร
3) เงินกูเพื่อใชเปนทุนหมุนเวียนในการดําเนินการขายผลิตผลการเกษตร
4) เงินกูระยะยาวเพื่อการเกษตร
1.3 บริการเงินกูแกกลุมเกษตรกรพระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการ เกษตร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~8~
2. บริการเงินฝากของธนาคาร
หนาที่โดยตรงของ ธกส. นอกเหนือไปจากการใหกูเงินแกเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรแลว ธกส.
มีบริการรับฝากเงินเชนเดียวกับธนาคารแหงอื่นๆ อีกดวยบริการเงินฝากของ ธกส. มีอยู 2 ประเภท คือ
1. เงินฝากออมทรัพย
2. เงินฝากประจํา
บริการเงินฝากของ ธกส. ทั้ง 2 ประเภทนี้ ผูที่ฝากเงินไวจะไดดอกเบี้ยตอบแทนในอัตราเดียวกับ
อัตราดอกเบี้ยเงินฝาก จากธนาคารแหงอื่นๆ
และที่สาํ คัญก็คือ ผูที่นําเงินมาฝากไวกับ ธกส. จะเปนผูที่มีสวนใหความชวยเหลือเกษตรกรหรือ
ประชาชนสวนใหญที่ทุกขยาก แสนเข็ญของแผนดิน เพราะเงินทุกบาททุกสตางคที่ฝากไวกับ ธกส. จะ
หลั่งไหลไปสูเกษตรกร เพื่อใชเปนทุนในการประกอบอาชีพ โดยการกํากับและแนะนําอยางใกลชดิ ของ
ธกส. เพื่อใหเงินฝาก ทุกบาททุกสตางคของผูที่มีจิตใจชวยเหลือเกษตรกรสัมฤทธิ์ผลสูงสุด คือความกินดี
อยูดีของเกษตรกร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~9~
ความรูเกี่ยวกับสินเชื่อเบื้องตน
ตั้งแตอดีตที่ประเทศของเรามี กลุมเกษตรกรเปนเสมือนเสนเลือดหลักทางการคา และ
ปากทองของคนไทย แตคนกลุมนี้มักจะประสบปญหาดานฐานะทางการเงิน ไมมีเงินทุน
เพียงพอสําหรับใชสอยระหวางฤดูเพาะปลูก หรืออาจเกิดปญหาภัยธรรมชาติจนไมสามารถ
ทําการเพาะเกี่ยวไดทําใหขาดทุน จึงตองกูยืมเงินและตองเสียดอกเบี้ยในอัตราที่สูงมาก
บางครั้งตองขายผลิตผลใหแกผูปลอยเงินกูซึ่งจะถูกกําหนดราคาซื้อเองตามใจ ชอบ
เกษตรกรจึงตกอยูในฐานะที่เสียเปรียบเปนอยางมาก และมีหนี้สินพอกพูนตลอดเวลา
จากปญหาเหลานี้ รัฐบาลจึงไดกอตั้ง ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร
(ธ.ก.ส.) ใหเปนสถาบันระดับชาติทําหนาที่อํานวยสินเชื่อใหแกเกษตรกรอยางกวางขวาง ทั้ง
ในดานของเกษตรกรโดยตรงและสถาบั นเกษตรกร โดย ธ.ก.ส. ไดจัดตั้งขึ้น ตาม
พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร ในป พ.ศ. 2509 มี
จุดมุงหมายหลักเพื่อใหความชวยเหลือและพัฒนาเกษตรกรไทย ดวยอุดมการณในการ
ทํางานที่พนักงาน ธ.ก.ส. ถือปฏิบัติมาจนถึงปจจุบัน คือ ไมเบียดเบียนเกษตรกรลูกคา จง
ทํางานหนัก เรงรัด ฉับไว ถูกตอง และแมนยํา ดวยความซื่อสัตยสุจริต
สําหรับที่ตั้งของสํานักงานนั้น ตั้งอยูที่ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร
(ธ.ก.ส.) 469 ถนนนครสวรรค แขวงสวนจิตรลดา เขตดุสิต กรุงเทพ 10300 และในปจจุบัน
ธ.ก.ส. ก็ไดขยายพื้นที่ใหบริการ ไปในหลายพื้นที่ของแตละจังหวัด โดยในป 2555 นี้ มี
สาขารวม 1,169 แหงทั่วประเทศ และมีผูใชบริการที่เปนบุคคลธรรมดาถึง 4,991,220
ราย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 10 ~
- ดําเนินกิจการตามโครงการที่เปนการสงเสริมหรือสนับสนุนการประกอบ
เกษตรกรรม ซึ่งเปนการดําเนินการรวมกับผูประกอบการ เพือ่ เพิ่มรายไดหรือ
พัฒนาคุณภาพชีวติ ของเกษตรกรหรือครอบครัวของเกษตรกร
2. ประกอบธุรกิจอื่นอันเปนการสงเสริมหรือสนับสนุนการประกอบ
เกษตรกรรม
3. ดําเนินงานเปนสถาบันการเงินเพื่อการพัฒนาชนบท โดยใหความ
ชวยเหลือทางการเงินหรือการบริหารจัดการแกบุคคล กลุมบุคคล ผูประกอบการ
กองทุนหมูบา น หรือชุมชน รวมทั้งองคกรที่จัดตัง้ ขึ้นในรูปแบบใด ที่มี
วัตถุประสงคในการสนับสนุนการประกอบอาชีพของเกษตรกรหรือชุมชน ทั้งนี้
เพื่อสงเสริมใหมีการพัฒนาผลผลิต หรือผลิตภัณฑของเกษตรกร หรือชุมชนใหมี
ประสิทธิภาพทั้งในดานการลงทุน การผลิต การแปรรูป และการตลาด หรือเพือ่
สงเสริมใหชุมชนมีความเขมแข็งในดานเศรษฐกิจหรือเพื่อการพัฒนา คุณภาพ
ชีวติ
4. ใหความชวยเหลือทางการเงินแกสหกรณ เพือ่ ใชดําเนินงานภายใต
ขอบเขตวัตถุประสงคในการจัดตั้งสหกรณ
ดวยการดําเนินงานตามวัตถุประสงคเหลานี้ ทําให ธ.ก.ส. ไดกาวเขามา
เปนสถาบันทางการเงินที่มีบทบาทและบริการที่หลากหลายแก เกษตรกรและกลุม
ลูกคาทั่วไป ทั้งในการการใหสินเชื่อเพื่อการกูยืม และบริการที่สงเสริมการ
ออมเงิน พรอมทั้งบริการที่หลากหลายเพื่ออํานวยความสะดวกใหแกผูใชบริการ
ดังนี้
-
1. บริการดานการออม
1.1. เงินฝากกระแสรายวัน "ใชเช็คฝาก-ถอนสะดวก งาย และคลองตัว"
จุดเดนของบริการ
- หมุนเวียนบัญชีไดทุกวัน
- สามารถสั่งจายในวงเงินที่สูงไดไมจํากัด
- สรางเครดิตและความนาเชื่อถือของตนเอง
- สะดวกปลอดภัย ไมตอ งพกพาเงินสดติดตัวเปนจํานวนมาก
คุณสมบัตผิ ูฝาก
บุคคลธรรมดา ที่บรรลุนติ ิภาวะแลว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 11 ~
นิติบุคคล
จํานวนเงินเปดบัญชีครั้งแรก
ไมต่ํากวา 10,000 บาท
เงื่อนไขการถอน
ถอนเปนเช็ค
1.2. เงินฝากออมทรัพย "เงินฝากออมทรัพย ออมเงินไวคราวละเล็กละนอย เพื่อสะสม
ไวเสริมสรางความมั่นคงทางการเงิน"
จุดเดนของบริการ
ไดรับผลตอบแทนทุก 6 เดือน
เก็บออมเปนเงินกอนไวใชจาย
สะสมเปนเงินเก็บไวในอนาคต
เหมาะสําหรับบุคคลทั่วไป และนิติบคุ คล
คิดดอกเบี้ยเปนรายวัน ไมเสียภาษีดอกเบี้ย
สามารถนําสมุดเงินฝาก ค้ําประกันเงินกู
วัตถุประสงค
เก็บเปนเงินออมไวใชจาย
สะสมไวใชในอนาคต
คุณสมบัตผิ ูฝาก
บุคคลธรรมดา ที่มีอายุตั้งแต 7 ปขึ้นไป
นิติบุคคล
จํานวนเงินเปดบัญชีครั้งแรก
ไมต่ํากวา 50 บาท
การคิดดอกเบี้ย/ผลตอบแทน
คิดดอกเบี้ยเปนรายวัน
บุคคลธรรมเนียมไมเสียภาษีดอกเบีย้
นิติบุคคลเสียภาษีตามประกาศกรมสรรพากร
1.3. เงินฝากออมทรัพยพิเศษ "ออมเงินระยะยาว ไดดอกเบี้ยเงินฝากสูง"
จุดเดนของบริการ
ไดรับดอกเบี้ยในอัตราพิเศษ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 12 ~
เก็บเปนเงินออมไวใชจาย
สะสมไวใชในอนาคตตามที่ตองการ
ดอกเบี้ยสูงกวาเงินฝากออมทรัพยธรรมดา
คิดดอกเบี้ยเปนรายวัน ไมเสียภาษีดอกเบี้ย
สามารถนําสมุดเงินฝาก ไปใชค้ําประกันเงินกูได
วัตถุประสงค
เก็บเปนเงินออมไวใชจาย
สะสมเปนเงินออมไวใชยามฉุกเฉินในอนาคต
คุณสมบัตผิ ูฝาก
บุคคลธรรมดา อายุตั้งแต 7 ปขึ้นไป
นิติบคุ คล
จํานวนเงินเปดบัญชีครั้งแรก
ไมต่ํากวา 10,000 บาท
จํานวนเงินฝาก-ถอนขัน้ ต่ํา
ฝากครั้งละไมต่ํากวา 1,000 บาท
ถอนครัง้ ละไมต่ํากวา 1,000 บาท ยกเวนการถอนดอกเบี้ยและการ
ถอนปดบัญชี
การคิดดอกเบี้ย/ผลตอบแทน
คิดดอกเบี้ยเปนรายวัน ถายอดคงเหลือต่ํากวา 10,000 บาท จะคิดให
ในอัตราดอกเบี้ยเงินฝากออมทรัพย
บุคคลธรรมดาไมเสียภาษีดอกเบี้ย
นิติบุคคลเสียภาษีตามประกาศกรมสรรพากร
เงื่อนไขการถอน
ถอนครัง้ ละไมนอยกวา 1,000 บาท และถอนไดเดือนละ 1 ครั้ง ถา
ถอนเงินฝากครั้งที่ 2 ตองเสียคาธรรมเนียมรอยละ 1 ของจํานวนเงินที่
ถอน แตไมต่ํากวา 500 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 13 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 14 ~
โครงการใหขาราชการบํานาญกูเงินโดยใชสิทธิบําเหน็จตกทอดเปนหลักประกัน
โครงการสินเชื่อเพื่อจัดหาเครื่องจักร เครือ่ งยนต
สินเชื่อจัดหาเครือ่ งจักรเครื่องยนตที่ใชในการผลิต การแปรรูป และการขนสงเพื่อลด
ตนทุนและเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต
โครงการ Value Chain (ขาวโพด)
โครงการเพิ่มมูลคาขาวโพดเลี้ยงสัตวครบวงจร ใหแกเกษตรกร
สินเชื่อสวัสดิการ สปสช.
สินเชื่อสานฝนแรงงานคืนถิน่
สินเชื่อเพือ่ พัฒนาคุณภาพชีวติ
โครงการรับซื้อลดเช็คคาบํารุงออย (เช็คเกี๊ยว) ที่โรงงานน้ําตาลเปนผูสั่งจาย
2.2 ลูกคาผูประกอบการ
โครงการเพิ่มศักยภาพและลดตนทุนใหกับผูเลี้ยงไกไขและสุกร
โครงการ Value Chain (ขาวโพด)
โครงการเพิ่มมูลคาขาวโพดเลี้ยงสัตวครบวงจร ใหแกผูประกอบการรายคน
สินเชื่อเพือ่ เพิม่ ประสิทธิภาพการจัดเก็บและการกระจายสินคา (Logistics)
สินเชื่อ ธ.ก.ส. สําหรับผูประกอบการ และบุคคลทั่วไป
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 15 ~
4. บริการดานกองทุนธนาคารอิสลาม
ซึ่งแบงอออกเปน เงินฝากและสินเชื่อเพือ่ ประกอบพิธีฮัจยและอุมเราะฮ ดดยมีหลักเกณฑ
ดังนี้
เงินฝากเพือ่ ประกอบพิธีฮัจยและอุมเราะฮ
1. ผูฝากเปดบัญชีเงินฝากเพื่อประกอบ พิธีฮจั ยและอุมเราะห รหัสโครงการ "8021"
2. เปดบัญชีครั้งแรกตั้งแต 100 บาท ขึ้นไป
3. ธนาคารจะใหตามหลัก "ฮิบะฮ" ดังนี้
3.1) ธนาคารใหสทิ ธิขอสินเชื่อสนับสนุนคาใชจายใหเพียงพอในการเดินทาง
3.2) ธนาคารจัดทําตะกาฟุลอุบตั ิเหตุวงเงิน 100,000 บาท ขณะเดินทาง
3.3) ธนาคารใหชุดตะละกง หรือ ชุดเอี๊ยะราม
3.4) ธนาคารใหเงินสนับสนุนจํานวน 20,000 บาท แกผฝู ากจากทุก 100 บัญชี ที่มี
เงินฝากจํานวน 100,000 บาทขึ้นไป เปนเวลา 4 เดือน คัดเลือกให 3 บัญชีทั่วประเทศ
สินเชื่อเพื่อเตรียมไปประกอบพิธีฮัจย หรืออุมเราะฮ
1. ผูขอใชสินเชือ่ ตองไดรับการขึ้นทะเบียนเปนลูกคาประจําสาขา
2. มีรายไดหลังหักคาใชจายเหลือเพียงพอในการชําระคืนหนี้
3. มีหลักประกันจํานองที่ดนิ หรือเงินฝาก ค้ําประกันในระบบอิสลาม
4. มีหลักฐานขอมูลการเงินจากบริษัทเครดิตแหงชาติ (สําหรับแซะห และผูป ระกอบการ)
5. มีใบอนุญาตเปนผูประกอบกิจการจากกรมการศาสนา (สําหรับผูประกอบการ)
5. บริการดานธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส
สามารถเบิกถอนเงินสด โอนเงินทั้งภายในธนาคาร หรือระหวางธนาคาร อีกทั้งยัง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 16 ~
บริการของธกส.
• บริการดานสินเชื่อ
1. ดานสินเชื่อเกษตรกรรายคน
เปนการใหเงินกูแกเกษตรกรรายคนโดยตรง ซึ่งเกษตรกรผูจะขอกูเงินจาก ธ.ก.ส.ได จะตองขึ้น
ทะเบียน เปนลูกคาของ ธ.ก.ส. กอน โดยแจงความประสงค ตอพนักงานพัฒนาธุรกิจของ ธ.ก.ส. ประจํา
สาขา หรือหนวยอําเภอ ที่ตั้งอยูในทองที่ ที่เกษตรกรผูนั้น มีถิ่นที่อยู พนักงานของ ธ.ก.ส. จะใหความ
ชวยเหลือ และแนะนํา วิธีการตาง ๆ ในการขึ้นทะเบียนเปนลูกคาของ ธ.ก.ส.
เกษตรกรผูทจี่ ะขอขึ้นทะเบียนเปนลูกคาของ ธ.ก.ส. จะตองมีคุณสมบัติดังนี้
1. เปนเกษตรกรตามขอบังคับของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.)
2. ตองบรรลุนิตภิ าวะ
3 มีสัญชาติไทย
4. มีความชํานาญหรือไดรับการฝกอบรมในการเกษตรมาแลวพอสมควร
5. มีถิ่นที่อยูและประกอบอาชีพการเกษตรสวนใหญ ในทองที่ดําเนินงาน ของสาขา ซึ่งตน
ขอขึ้นทะเบียนเปนลูกคาประจํามาแลว เปนเวลาติดตอกัน ไมนอยกวา 1 ป
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 17 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 18 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 19 ~
3.ดานสินเชื่อเพื่อการประกอบอาชีพเกษตรกรรม
เปนการใหกูเงินแกผูเปนเกษตรกรเพื่อนําไปประกอบอาชีพเกษตรกรรม เชน การทํานา การทําไร การเลี้ยง
สัตว การประมง การทํานาเกลือ ฯลฯ เปนตน แบงเปน
1) เพื่อเปนคาใชจายหมุนเวียนในการประกอบอาชีพเกษตรกรรม กําหนดชําระคืน
เงินกูใหเสร็จสิ้นภายใน 18 เดือน
2) เพื่อเปนคาลงทุนในทรัพยสินและวัสดุอุปกรณเพื่อประกอบอาชีพเกษตรกรรม กําหนด
ชําระคืนเงินกูใหเสร็จสิ้นภายใน 20 ป
อัตราดอกเบี้ย ขึ้นอยูกับการจัดชั้นลูกคาในแตละป สําหรับลูกคาปกติอัตรารอยละ7.00 - 10.00 บาท ตอป
4. ดานสินเชื่อนอกภาคการเกษตรเปนการใหกูแกผูประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมที่เปนเกษตรกร
หรือบุคคลในครอบครัวในการประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมการผลิต ธุรกิจพาณิชยกรรม และธุรกิจบริการ
- เพื่อสงเสริมและสนับสนุนกิจการ หรือธุรกิจของผูประกอบการขนาดกลาง และขนาดยอมในชนบท
- เพื่อใหความชวยเหลือทางวิชาการดานการตลาด การผลิต การจัดการ การเงิน และอื่น ๆ แก
ผูประกอบการอยางเปนระบบและครบวงจร
- เพื่อชวยลดปญหาการวางงาน
5.ดานสินเชื่อวิสาหกิจชุมชนเปนการใหกูเงินเพื่อประกอบอาชีพทั้งในภาคการเกษตร และนอกภาค
การเกษตรในลักษณะรวมกลุมโดยมีวัตถุประสงคคือ
1) เพื่อสงเสริมและสนับสนุนกิจการหรือธุรกิจของกลุมผูประกอบการซึ่งเปนเกษตรกร
2) เพื่อใหความชวยเหลือทางวิชาการดานการตลาด การจัดการ การเงิน และอื่นๆ แกกลุม
ผูประกอบการ อยางเปนระบบและครบวงจร
3) เพื่อชวยลดปญหาการวางงาน
6. ดานสินเชื่ออื่นๆ เชน
- โครงการสินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัย
- โครงการสินเชื่อเพื่อไปทํางานตางประเทศ
- โครงการรับซื้อลดเช็คคาบํารุงออย (เช็คเกี๊ยว) ที่โรงงานน้ําตาลเปนผูสั่งจาย
- โครงการสินเชื่อเพื่อการพัฒนาความรูในประเทศ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 20 ~
- โครงการสงเกษตรกรไปฝกอบรมยังประเทศอิสราเอล
- โครงการสินเชื่อเพื่อการรักษาพยาบาล
• บริการดานเงินฝากและบริการตอเนื่อง
- บัญชีเงินฝากกระแสรายวัน
- เงินฝากออมทรัพย
- เงินฝากออมทรัพยพิเศษ
- เงินฝากออมทรัพยทวีโชค
- เงินฝากออมทรัพยทวีสิน
- เงินฝากประจํา
บริการเสริมเงินฝาก
- บริการสงเสริมใหชาวไทยมุสลิมไปแสวงบุญที่นครเมกกะ
- บริการประกันภัยอุบัติเหตุสวนบุคคล
- บริการบัตรประกันสุขภาพ
- บริการฌาปนกิจสงเคราะห
• บริการดานการเงินการธนาคาร
- บริการรับชําระคาสาธารณูปโภค
- การโอนเงิน
- เช็คของขวัญ
- แคชเชียรเช็ค
- การเรียกเก็บตามตั๋วเงิน
NPLs
ธ.ก.ส. ประมาณ 8 %
ธนาคารพาณิชยทั่วไปประมาณเกือบ 50 %
กิจกรรมเพื่อสังคม
• ธนาคารสีเขียว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 21 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 22 ~
โครงการสนับสนุนดานสังคม ( SSP )
โครงการสนับสนุนดานสังคมเปนกลไกการใหความชวยเหลือ แกธกส.เพื่อพัฒนาและดําเนินการ
ปรับปรุงคุณภาพของการบริการทางการเงินตาม รูปแบบที่เหมาะสม และชวยสนับสนุนงานสงเสริมการ
บริการของธ.ก.ส.ในภูมิภาคตางๆ
โครงการสนับสนุนดานสังคมดําเนินงานตามแผนที่วางไวในแผนงานประจําป ซึ่งประกอบดวย
กิจกรรมตางๆและงบประมาณโครงการในแตละป เพื่อบรรลุวัตถุ ประสงคตามที่วางแผนไว โดยเฉพาะ
อยางยิ่งเพื่อผลลัพธสําคัญ 5 ดาน คือ
1. การใหบริการการเงินขนาดเล็กไดรับการปรับปรุงใหดียิ่งขึ้น ดวยการดําเนินการใหบริการ
การเงินขนาดเล็กในรูปแบบที่เหมาะสมโดยสถาบันการเงินขนาดเล็ก
2. ลูกคาไดรับบริการที่ดีขึ้นจากธ.ก.ส.
3. ความสามารถชําระคืนสินเชื่อของลูกคาดีขนึ้ สําหรับหนี้ที่ปรับโครงสราง เมื่อสิ้นสุดปที่ 3 ของ
การดําเนินงานโครงการ
4. สมาชิกครอบครัวภาคการเกษตรและผูประกอบการขนาดเล็กมีความสามารถ มากขึ้นในการ
ชวยหารายไดใหครอบครัวและการออมสําหรับครอบครัว
5. บทเรียนและขอเสนอแนะเกี่ยวกับจุดประสงคของโครงการ ไดรับการบันทึกเปนหลักฐาน และ
ผนวกไวในนโยบายและแนวปฏิบัติของธ.ก.ส.
โครงการสนับสนุนดานสังคมดําเนินงานใน 6 จังหวัดนํารองในประเทศไทย ซึ่งไดแก ขอนแกน
มุกดาหาร พะเยา อุทัยธานี กระบี่ และสุราษฎรธานี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 23 ~
จุดแข็งของ ธกส.
1.เกษตรกรสามารถขอกูเงินจากธกส.ไดถึงแมวาจะไมมีที่ดินเปนของตัวเอง ทั้งนี้โดยใชบุคคลค้ําประกัน
หรือทําหนังสือรับรองผิดอยางลูกหนี้รวมกันระหวางผูกู
2.มีประสิทธิภาพในการลดปญหา asymetric information เนื่องจากการปลอยเงินกูจะคํานึงถึงแผนการ
ผลิต และความสามารถในการชําระหนี้ของเกษตรกร และจะใหกูเงินเฉพาะเทาที่จําเปนตอการลงทุนและ
คาใชจายในการผลิตทางการเกษตรหรือเกี่ยวเนื่องในการเกษตรเทานั้น
3.เจาหนาที่สินเชื่อ Specialization จากการที่ปลอยสินเชือ่ เฉพาะดานเกษตรอยางเดียว
4.อัตราดอกเบี้ยต่ํากวาธนาคารพาณิชยทั่วไป โดยคิดตามระดับลูกคา
5.การบริการอยางเขาถึงพื้นที่ รวมทั้งมีการตรวจสอบอยางใกลชิด
จุดออนของ ธกส.
เนื่องจากเปนองคกรที่อยูในรูปของรัฐวิสาหกิจ ซึ่งมีความสัมพันธในดานการดําเนินงานที่
เกี่ยวของกับรัฐบาล ดังนั้นสงผลใหการดําเนินงานขององคกรจะคอนขางมีความลาชา เมื่อเทียบกับสถาบัน
การเงินของเอกชนทั่วไป
หลักการและแนวทางการดําเนินงานตามแนวนโยบายของผูถือหุนภาครัฐ
1) เปนกลไกขับเคลื่อนยุทธศาสตรทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ บนพื้นฐานการดําเนินงานที่มี
ประสิทธิภาพตามหลักธรรมาภิบาล
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 24 ~
2) เปนกลไกของภาครัฐ เพื่อสรางโอกาสใหประชาชนเขาถึงแหลงเงินทุนควบคูกับการยกระดับคุณภาพ
ชีวิตภายใตการบริหารจัดการองคกรที่มั่นคง มีมาตรฐาน ตลอดจนใชทรัพยากรรวมกันอยางมี
ประสิทธิภาพ
3) มุงเนนการใหความชวยเหลือดานเงินทุนแกภาคการเกษตรและชนบท ควบคูกับการเสริมสรางองค
ความรูและสนับสนุนการพัฒนาอาชีพ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร โดยมีการบริหารจัดการและ
ระบบขอมูลทีม่ ีประสิทธิภาพ
วิสัยทัศน (Vision)
"เปนธนาคารพัฒนาชนบทที่มั่นคง มีการจัดการที่ทันสมัย เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร
รายยอย"
พันธกิจ (Mission)
เพื่อกาวสูการเปนธนาคารพัฒนาชนบทเต็มรูปแบบ ธ.ก.ส. ไดกําหนดพันธกิจสําคัญไว 5 ประการ
คือ
1) บริการสินเชื่อครบวงจร เพื่อเสริมสรางโอกาสในการพัฒนาขีดความสามารถการผลิตและเพิ่ม
มูลคาใหกับสินคาเกษตร
2) พัฒนาการเรียนรูการจัดการทรัพยากร เพื่อเสริมสรางความเข็มแข็งของเกษตรกร ชุมชนและ
สถาบันเกษตรกร
3) บริหารจัดการเงินทุน ใหเพียงพอและมีตนทุนที่เหมาะสมตอลูกคาและการดําเนินงาน
4) พัฒนาบริการใหม ๆ เพื่อตอบสนองความตองการของลูกคาอยางมีคุณภาพและประสิทธิภาพ
5) มุงมั่นหลักการกํากับดูแลกิจการที่ดีและยึดมั่นในความรับผิดชอบตอสังคมและสิง่ แวดลอม
เพื่อความมั่นคงและยั่งยืน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 25 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 26 ~
ทิศทางและนโยบายของ ธกส.
ยุทธศาสตรการดําเนินงาน ปบัญชี 2556-2560
ธ.ก.ส. นอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง รวมถึงหลักการบริหารจัดการที่ดี (Good
Governance) ที่มีความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอม (Social Responsibility) มาเปนแนวทาง ใน
การขับเคลื่อนภารกิจองคกร ธ.ก.ส. อยางบูรณาการ ภายใตวิสัยทัศนและพันธกิจ เพื่อพัฒนาภาค
การเกษตรและภาคชนบทใหเปนสังคมอุดมปญญา เปนแหลงแลกเปลี่ยนเรียนรูเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืน
โดยใหชุมชนเปนศูนยกลางในการพัฒนาการยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร โดย ธ.ก.ส. สรางโอกาส
การเขาถึงแหลงเงินทุน พัฒนาเกษตรกรและเครือขาย สรางมูลคาเพิ่มทางการตลาดและหาแนวทางประกัน
ความเสี่ยงใหกับลูกคา? จึงไดกําหนดยุทธศาสตรการดําเนินงานไว? 6? ดาน ดังนี้?
ยุทธศาสตรที่ 1 สนับสนุนสินเชื่อเชิงรุกอยางมีคุณภาพ
เพื่อเปนการเพิ่มโอกาสการเขาถึงแหลงเงินทุนใหเกษตรกรรายยอย ธ.ก.ส. จึงสนับสนุนการใหบริการ
ดานสินเชื่อโดยเฉพาะสินเชื่อเพิ่มมูลคาผลผลิตตลอด Value Chain ทั้งตนน้ํา กลางน้ํา และปลายน้ํา โดย
ใชเครือขายธุรกิจชุมชน และขบวนการสหกรณเปนกลไกในการขับเคลื่อนควบคูกับการพัฒนาองคความรู
แก เกษตรกรและสถาบันเกษตรกร และสนับสนุนใหลูกคามีการประกันความเสี่ยงและความเสียหาย ทั้ง
ดานชีวิต ดานอาชีพ และดานรายได รวมทั้ง การปรับปรุงกระบวนการสินเชื่อทุกขั้นตอนใหมีประสิทธิภาพ
เพื่อรองรับการ เปลี่ยนโครงสรางทางการเงินภาคชนบท
ยุทธศาสตรที่ 2 พัฒนาการเรียนรูและเสริมสรางความเขมแข็งใหกับลูกคา
เสริมสรางความเขมแข็งใหเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรใหสามารถพึ่งพาตนเองได อยางยั่งยืน
ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง โดยการพัฒนาชุมชนเกษตรใหเปนเครือขายเกื้อกูลกันและกันผานศูนยเรียนรู
เศรษฐกิจพอเพียงตนแบบ ธ.ก.ส. และสถาบันพัฒนาเกษตรกรและชนบท? และพัฒนาเกษตรกรรายคนให
มีการจัดการการผลิตที่ทันสมัย มีคุณภาพ และเสริมสรางการรวมกลุมผลิตเพื่อเพิ่มอํานาจการตอรอง
รวมทั้ง พัฒนาทักษะของสถาบันเกษตรกรดานการจัดการทางธุรกิจและการตลาดเพื่อเพิ่ม ศักยภาพการ
จัดการสูสากล
ยุทธศาสตรที่ 3 บริหารเงินทุนใหสมดุลและเพียงพอ
มุงเนนการเติบโตดานเงินฝากดวยการรักษาลูกคาเดิมและขยายฐานลูกคาใหม ทั้งภาครัฐและ
เอกชน โดยการบริหารความสัมพันธและกระตุนการออมอยางตอเนื่อง โดยกําหนดอัตราผลตอบแทนที่
สอดคลองกับอัตราดอกเบี้ยในตลาด ตลอดจนเพิ
คู่มือเตรี ่มชอกงทางและความสะดวกรวดเร็
ยมสอบพนั งานกพัฒนาธุรกิจ วในการใหบริการ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 27 ~
โครงการลงทุนที่สําคัญของธ.ก.ส.
การลงทุนในงานวิจัยและพัฒนา
ธ.ก.ส. มุงวิจัยและพัฒนาดานธนาคารและลูกคา รวมถึงเศรษฐกิจการเกษตร และพัฒนาระบบ
ขอมูลและสารสนเทศการเกษตรและชุมชนเพื่อเปนคลังความรูในการนํา ไปสูการกําหนดนโยบาย ทิศทาง
ของธนาคารเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกร และพัฒนาศักยภาพบุคลากรดานงานวิจัย โดยมีการ
ดําเนินงานที่สําคัญดังนี้
1. การวิจัยและพัฒนาฐานความรู
2. การวิจัยและพัฒนาสภาวะธุรกิจการเกษตร
สถานการณและแนวโนมราคาสินคาเกษตร เพื่อเปนขอมูลวิเคราะหเพื่อการตัดสินของผูที่สนใจ
รายงานการวิเคราะหสถานการณและแนวโนมราคาขาว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 28 ~
1. การขยายจุดใหบริการเครื่องปรับสมุดเงินฝากอัตโนมัติ (PAM)
2. การขยายจุดใหบริการเครื่องรับฝากเงินอัตโนมัติ
4. การสนับสนุนคอมพิวเตอรพรอมอุปกรณและโปรแกรมการใชงาน สําหรับกองทุนหมูบาน/สถาบัน
การเงินชุมชนที่เปนลูกคา
6. การจัดหาระบบสารสนเทศตามกฎหมายและหนาที่ของสถาบันการเงิน
7. การจัดหาระบบการหักบัญชีดวยภาพเช็คและระบบการจัดเก็บภาพเช็ค (ICAS)
9. การพัฒนาระบบ CRM
10. การพัฒนาระบบประชาสัมพันธและการสื่อสาร
ปบัญชี 2555
2. การเพิ่มประสิทธิภาพระบบเครือขายสื่อสารใหกับสาขาทั่วประเทศ
4. การใหบริการบัตรสินเชื่อเกษตรกร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 29 ~
การลงทุนเพื่อพัฒนาทรัพยากรมนุษย
ธนาคารใหความสําคัญในการบริหารและพัฒนาทรัพยากรมนุษยใหเปน คนดี คนเกงและมี
ความสุข โดยมีนโยบายในการพัฒนาเพื่อเพิ่มขีดความสามารถของบุคลากรใหมีความพรอมเปนกลไก
สําคัญในการขับเคลื่อนภารกิจองคกรใหบรรลุวิสัยทัศน “เปนธนาคารพัฒนาชนบทที่มั่นคง มีการจัดการที่
ทันสมัยเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรรายยอย” รวมทั้งเสริมสรางพฤติกรรมการเรียนรู การ
สรางนวัตกรรมในการเพิ่มศักยภาพใหมีความพรอมสอดคลองยุทธศาสตรธนาคาร ตลอดจนปลูกฝง
คุณธรรมจริยธรรมในการปฏิบัติงานตามระบบบริหารจัดการองคกรที่ เปนเลิศ นอกจากนี้ธนาคารยังมีการ
สนับสนุนใหประชาชนโดยทั่วไป ไดมีโอกาสในการพัฒนาความรูความสามารถ ธนาคารจึงไดจัดกิจกรรมใน
การสรางเสริมศักยภาพใหกับพนักงานอยางตอเนื่อง โดยมีโครงการที่สําคัญดังนี้
การฝกอบรมบุคลากรของธนาคารทั้งภายในประเทศและตางประเทศ
การใหทุนการศึกษาทั้งแกบุคลากรของธนาคารและบุคคลภายนอก
การพัฒนาตามแนวทางอื่น ๆ
1. การฝกอบรมบุคลากรของธนาคารทั้งภายในประเทศและตางประเทศ
ป 2555 ป 2556
การฝกอบรมภายในธนาคาร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 30 ~
การฝกอบรมภายนอกธนาคาร
โครงการอบรมพัฒนาผูบริหาร โครงการอบรมพัฒนาผูบริหารระดับสูงสถาบัน
ระดับสูงสถาบันพระปกเกลา พระปกเกลา
หลักสูตรพัฒนานักบริหาร หลักสูตรพัฒนานักบริหารระดับสูง (นบส.)
ระดับสูง (นบส.) สํานักงาน ก.พ.
สํานักงาน ก.พ. หลักสูตรพัฒนากรรมการธนาคารและผูบริหาร
หลักสูตรพัฒนากรรมการ ระดับสูง สมาคมสงเสริมสถาบันกรรมการบริษัทไทย (IOD)
ธนาคารและผูบริหารระดับสูง สมาคม โครงการอบรมหลักสูตรนักบริหารการคลัง
สงเสริมสถาบันกรรมการบริษัทไทย
(IOD)
โครงการอบรมหลักสูตรนัก
บริหารการคลัง
2. การใหทุนการศึกษาทั้งแกบุคลากรของธนาคารและบุคคลภายนอก
ป 2555 ป 2556
บุคลากรของธนาคาร
บุคคลภายนอก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 31 ~
3. การพัฒนาตามแนวทางอื่น ๆ
สรางเสริมวัฒนธรรมการถายโอนความรูจากบุคลากรทรงคุณคาโดยมีการแบงปนความรูจาก
บุคลากรผูมีความรูที่ลาออกและเกษียณ
โครงการ E-learning เพื่อสงเสริมสนับสนุนใหมีการเรียนรูดวยตนเองผานระบบสื่อ
อิเล็กทรอนิคส ไดทุกที่ ทุกเวลา
พัฒนาคุณธรรม จริยธรรมของพนักงาน ดวยการสงเสริมใหพนักงานเขารับการอบรมพัฒนา
จิตใจใหมีสติและจริยธรรมในการทํางาน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 32 ~
โครงการลงทุนเพื่อพัฒนาลูกคา
ธนาคารมุงพัฒนาเกษตรกรลูกคาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโดยยึดชุมชน เปน
ศูนยกลางเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรรายยอยโดยมี โครงการที่สําคัญ คือ
1. โครงการเพิ่มมูลคาขาวโพดเลี้ยงสัตวครบวงจร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 33 ~
การลงทุนในบริษัทตางๆ
ธนาคารมีการลงทุนในบริษัทอื่นๆที่มีธุรกิจเชื่อมโยงสนับสนุนภาคเกษตรกรรม เพื่อสรางความ
เขมแข็งใหเกษตรกรในดานปจจัยการผลิตและดานการตลาด โดยมีตารางแสดงขอมูลบริษัทที่ธนาคารถือ
หุนอยูโดยตรงไมเกินรอยละ 10 ของทุนที่ชําระแลว ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2555 ดังนี้
การกํากับดูแลกิจการทีด่ ี
นโยบายธรรมาภิบาล
นโยบายดานธรรมาภิบาล ธ.ก.ส. “คณะกรรมการ และผูบริหาร ธ.ก.ส. ไดแสดงเจตนารมณที่จะสงเสริม
และสนับสนุน ใหมีการนําหลักการและแนวทางปฏิบัติดานธรรมาภิบาล มายึดถือและปฏิบัติใน ธ.ก.ส. ให
เกิดเปนวัฒนธรรมองคกร พัฒนาระบบการควบคุมภายใน การตรวจสอบ การปฏิบัติตามกฎเกณฑ และ
การบริหารความเสี่ยงที่เปนมาตรฐาน พรอมทั้งสงเสริมใหมีการปฏิบัติตอผูมีสวนไดสวนเสียอยางเปนธรรม
และมีสวนรวมในเรื่องสําคัญของ ธ.ก.ส.”
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 34 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 35 ~
จริยธรรมทางธุรกิจและจรรยาบรรณสําหรับกรรมการ ผูบริหารและพนักงาน
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรไดมีการทบทวนจริยธรรมทางธุรกิจและ
จรรยาบรรณสําหรับกรรมการ ผูบริหารและพนักงาน ตามแนวทางปฏิบัติที่ดี โดยมี 14 หัวขอยอย ดังนี้
1. การเคารพกฎหมายและหลักสิทธิมนุษยชน
2. การสนับสนุนภาคการเมือง
3. การมีสวนไดสวนเสียและผลประโยชนขัดกัน
4. การเก็บรักษาความลับ การเก็บรักษาขอมูล และการใชขอมูลภายใน
5. การปฏิบัติตอลูกคา
6. การปฏิบัติตอคูแขงทางการคา
7. การปฏิบัติตอผูถือหุน
8. การจัดซื้อ จัดหาและการปฏิบัติตอคูคา
9. การรับผิดชอบตอชุมชนและสังคมโดยรวม
10. การปฏิบัติตอกรรมการ ผูบริหารและพนักงาน
11. การควบคุมภายในและการตรวจสอบภายใน
12. การรับ การใหของขวัญ ทรัพยสนิ หรือประโยชนอื่นใด
13. ความปลอดภัย สุขอนามัยและสิ่งแวดลอม
14. ทรัพยสิน ทรัพยสินทางปญญา และการใชระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารโทรคมนาคม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 36 ~
1. ยุทธศาสตรหลักในการบริหารความเสี่ยงของ ธ.ก.ส.
(1) ใชแนวทางการบริหารความเสี่ยงที่มีมาตรฐาน เปนที่ยอมรับ ใหเหมาะสมกับภารกิจและ
กิจกรรมของ ธ.ก.ส.
(2) ใชประโยชนจากการบริหารความเสี่ยงเพื่อสรางโอกาสทางธุรกิจ สรางมูลคาเพิ่ม กระจายความ
เสี่ยง และลดการสูญเสียขององคกร ดวยการพัฒนาระบบการบริหารความเสี่ยงใหสอดคลองกับ
สภาพแวดลอมที่เปลี่ยน แปลง และพัฒนาระบบการบริหารความตอเนื่องทางธุรกิจ ใหรองรับเหตุการณที่
อาจจะทําใหการปฏิบัติงานตามปกติตองหยุดชะงัก
(3) การบริหารความเสี่ยงเปนความรับผิดชอบของคณะกรรมการ ธ.ก.ส. ฝายจัดการ ผูบริหาร
และพนักงาน ธ.ก.ส. ทุกคน ที่จะตองตระหนัก และปฏิบัติจนเกิดเปนวัฒนธรรมองคกร
(4) พัฒนาบุคลากรและเครื่องมือในการบริหารความเสี่ยงอยางตอเนื่อง ทันตอสถานการณ เพื่อสู
ความเปนมืออาชีพในการจัดการความเสี่ยงใหอยูในระดับที่ยอมรับได และสามารถตอบสนองตอเปาหมาย
ความสําเร็จของธนาคาร รวมถึงการดูแลสังคมและสิ่งแวดลอม
2. โครงสรางและระบบการบริหารความเสี่ยง
(1) การจัดใหมีโครงสรางที่เอื้ออํานวยตอการดําเนินงาน โดยกําหนดใหคณะกรรมการ ธ.ก.ส. มี
บทบาทสําคัญในการกําหนดนโยบายและเพดานความเสี่ยง และกํากับดูแลความเพียงพอของระบบบริหาร
ความเสี่ยง มีคณะกรรมการบริหารความเสี่ยงที่ประกอบดวยตัวแทนกรรมการธนาคารและผูบริหาร
ระดับสูง ทําหนาที่ทบทวนปจจัยเสี่ยง กําหนดกลยุทธและแผนบริหารความเสี่ยงและติดตามกํากับใหความ
เสี่ยงหลงเหลือ อยูในระดับยอมรับได มีการกําหนดใหทุกสวนงานตองรับผิดชอบในการบริหารความเสี่ยง
(2) มีฝายบริหารความเสี่ยงทําหนาที่บูรณาการการบริหารความเสี่ยงและการควบคุม ภายในของ
ทุกสวนงาน ใหขับเคลื่อนไปตามวัตถุประสงคและเปาหมายที่กําหนด
(3) จัดใหมีกระบวนการบริหารความเสี่ยงและการควบคุมภายในอยางเปนระบบ ตั้งแตการ
ทบทวนเปาหมายและวัตถุประสงค แผนนโยบายของธนาคาร ใหสอดคลองกับสภาพแวดลอมในการ
ดําเนินงาน สอดคลองกับพันธกิจและนโยบายของภาครัฐ มีการระบุความเสี่ยงที่มีนัยสําคัญตอการ
ดําเนินงาน มีการประเมินระดับความเสี่ยง การกําหนดมาตรการและติดตามกํากับใหการบริหารความเสี่ยง
เปนไปตามเปาหมายภายใตระดับเพดานความเสี่ยงที่คณะกรรมการธนาคารกําหนด
(4) มีการรายงานความเสี่ยงประเภทตางๆใหผูเกี่ยวของรับทราบเพื่อใชในการจัดการความเสี่ยงได
ทันตอเหตุการณ อยางตอเนือ่ ง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 37 ~
ผังโครงสรางการบริหารความเสี่ยง
3. เครื่องมือในการบริหารความเสี่ยง
ธ.ก.ส.จัดระบบและใชเครื่องมือในการประเมินความเสี่ยงและจัดการความ เสี่ยง อยางมี
ประสิทธิภาพ และมีการพัฒนาเครื่องมือดังกลาวอยางตอเนื่อง เชน
ระบบ BRMS และ Balance Score Card (BSC) ในดานกลยุทธ
ระบบประเมินความเสี่ยงดานสินเชื่อ (Credit Scoring) และจัดการพอรตสินเชื่อ (Credit
Portfolio Management)
ระบบเตือนภัยลวงหนา (Early Warning System)
ระบบจัดการความเสี่ยงทางการเงิน ทั้งในดานความผันผวนของอัตราดอกเบี้ย อัตรา
แลกเปลี่ยน การดูแลสภาพคลอง และความเพียงพอของเงินกองทุนดําเนินงาน
ระบบควบคุมภายใน Control Self Assessment (CSA)
ระบบ Loss Data
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 38 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 39 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 40 ~
ตราสัญลักษณของ ธ.ก.ส.
ตราธนาคารในอดีต (พ.ศ. 2509 – 2528)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 41 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 42 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 43 ~
กําหนดโดยใหประกาศในราชกิจจานุเบกษา และใหหมายความรวมถึงเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยการ
ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
“ กลุม เกษตรกร” หมายความวา เกษตรกรซึ่งรวมกันเปนกลุมโดยมีกฎหมาย
รับรองใหเปนนิติบุคคลและมีวัตถุ ประสงคดําเนินการทางธุรกิจเพื่อประโยชนในการประกอบอาชีพของ
เกษตรกร
“ สหกรณการเกษตร” หมายความวา สหกรณที่ประกอบดวยสมาชิกทั้งหมดเปน
เกษตรกร และไดจดทะเบียนตามกฎหมายวาดวยสหกรณ กับใหหมายความรวมถึงสหกรณดังกลาวที่ได
รวมกันเปนชุมนุมสหกรณตามกฎหมายวาดวยสหกรณ
“ รัฐมนตรี” หมายความวา รัฐมนตรีผูรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้
มาตรา 4 ใหรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลังรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้ และใหมี
อํานาจออกกฎกระทรวงเพื่อปฏิบัติการตามพระราชบัญญัตินี้
กฎกระทรวงนั้น เมื่อไดประกาศในราชกิจจานุเบกษาแลวใหใชบังคับได
หมวด 1 การจัดตั้ง
มาตรา 5 ให จั ด ตั้ ง ธนาคารขึ้ น เรี ย กว า “ ธนาคารเพื่ อ การเกษตรและสหกรณ
การเกษตร” และใหธนาคารนี้เปนนิติบุคคล
มาตรา 6 ใหธนาคารมีสํานักงานใหญในกรุงเทพมหานครหรือจังหวัดอื่น และจะตั้งสาขา
หรือตัวแทน ณ ที่อื่นใดภายในและภายนอกราชอาณาจักรก็ได แตการจะตั้งสาขาหรือตัวแทนภายนอก
ราชอาณาจักร ตองไดรับอนุมัติจากรัฐมนตรีกอน
มาตรา 7 ใหกําหนดทุนเรือนหุนของธนาคารไวสี่พันลานบาท แบงเปนสี่สิบลานหุน มี
มูล คาหุนละหนึ่งร อ ยบาท โดยใหธนาคารขายหุ น ใหแกกระทรวงการคลั ง เกษตรกร กลุมเกษตรกร
สหกรณการเกษตร สหกรณ สถาบันการเงิน หรือบุคคลอื่น และกองทุนดานการเกษตรหรือกองทุนอื่นของ
รัฐตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด ทั้งนี้ ตามที่กําหนดไวในขอบังคับของธนาคาร
ใหกระทรวงการคลังถือหุนของธนาคารไมนอยกวารอยละเจ็ดสิบหาของจํานวนหุนที่
จําหนายไดแลวทั้งหมด
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 44 ~
ใน กรณีที่มีหุนเหลือจากการถือหุนของกระทรวงการคลัง ใหธนาคารขายหุนแกผูอื่นตาม
วรรคหนึ่งได แตถาเปนสถาบันการเงินที่มิใชเปนสถาบันการเงินของรัฐหรือบุคคลอื่นที่มิ ใชเปนหนวยงาน
ของรัฐจะขายหุนในจํานวนที่นับรวมกันแลวเกินกวารอยละหา ของจํานวนหุนที่จําหนายไดแลวทั้งหมดมิได
ภายใตบังคับวรรคสองและวรรคสาม บุคคลใดจะถือหุนธนาคารเกินรอยละหาของจํานวน
หุนที่จําหนายไดแลวทั้งหมดมิได
หุนของธนาคารที่บุคคล หางหุนสวน หรือบริษัทดังตอไปนี้ถืออยู ใหนับรวมเปนหุนของ
บุคคลตามวรรคสี่ดวย
(1) คูสมรสของบุคคลตามวรรคสี่
(2) บุตรที่ยังไมบรรลุนิติภาวะของบุคคลตามวรรคสี่
(3) หางหุนสวนสามัญที่บุคคลตามวรรคสี่หรือบุคคลตาม (1) หรือ (2) เปนหุนสวน
(4) หางหุนสวนจํากัดที่บุคคลตามวรรคสี่หรือบุคคลตาม (1) หรือ (2) เปนหุนสวนจําพวก
ไมจํากัดความรับผิด หรือเปนหุนสวนจําพวกจํากัดความรับผิดที่มีหุนรวมกันเกินอัตราที่รัฐมนตรีประกาศ
กําหนด
(5) บริษัทจํากัดหรือบริษัทมหาชนจํากัดที่บุคคลตามวรรคสี่หรือบุคคลตาม (1) หรือ (2)
หรือหางหุนสวนตาม (3) หรือ (4) ถือหุนรวมกันเกินอัตราที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
(6) บริษัทจํากัดหรือบริษัทมหาชนจํากัดที่บุคคลตามวรรคสี่หรือบุคคลตาม (1) หรือ (2)
หรือหางหุนสวนตาม (3) หรือ (4) หรือบริษัทจํากัดหรือบริษัทมหาชนจํากัดตาม (5) ถือหุนรวมกันเกิน
อัตราที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
เมื่อ ปรากฏวาการไดมาซึ่งหุนของธนาคารเปนเหตุใหบุคคลหนึ่งบุคคลใดถือหุนเกิน
จํานวนที่จะถือไดตามวรรคสี่ บุคคลนั้นจะยกเอาการถือหุนในสวนที่เกินจํานวนดังกลาวขึ้นยันตอธนาคารมิ
ไดและธนาคารจะจายเงินปนผลหรือเงินตอบแทนอยางอื่นใหแกบุคคลนั้น หรือใหบุคคลนั้นออกเสียง
ลงคะแนนในที่ประชุมของผูถือหุนตามจํานวนในสวนที่ เกินมิได
เพื่อประโยชนในการปฏิบัติตามวรรคสี่และวรรคหก ใหธนาคารตรวจสอบทะเบียนผูถือ
หุ นทุ กคราวก อนการประชุ มผู ถื อหุ นและก อนจ ายเงิ นปนผลหรื อเงิ นตอบแทนอื่ นใด แล วแจ งผลการ
ตรวจสอบตอรัฐมนตรีตามรายการและภายในเวลาที่รัฐมนตรีกําหนด และในกรณีที่พบวาผูถือหุนรายใด
ถือหุนเกินจํานวนที่กําหนดตามวรรคสี่ ใหธนาคารแจงใหผูนั้นทราบ เพื่อดําเนินการจําหนายหุนที่เกินนั้น
เสีย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 45 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 46 ~
มาตรา 10 ใหธนาคารมีอํานาจกระทํากิจการภายในขอบเขตแหงวัตถุประสงคตามมาตรา
9 อํานาจเชนวานี้ใหรวมถึง
(1) ใหกูเงินเพื่อใหเปนไปตามวัตถุประสงคในมาตรา 9
(2) ค้ําประกันตามที่กําหนดไวในขอบังคับของธนาคาร
(3) จัดหาเงินทุนเพื่อใชในการดําเนินงานของธนาคาร
(4) จัดใหไดมา ถือกรรมสิทธิ์หรือทรัพยสิทธิ ครอบครอง เชาหรือใหเชา เชาซื้อหรือใหเชา
ซื้อ โอนหรือรับโอนสิทธิการเชาหรือสิทธิการเชาซื้อ จํานองหรือรับจํานอง จํานําหรือรับจํานํา ขายหรือ
จําหนายดวยวิธีอื่นใด ซึ่งสังหาริมทรัพยหรืออสังหาริมทรัพย
(5) รับฝากเงินที่ตองจายคืนเมื่อทวงถามหรือเมื่อสิ้นระยะเวลาอันมีกําหนด
(6) ใหกูเงินหรือออกหนังสือค้ําประกันใหแกผูฝากเงินหรือบุคคลใดภายในวงเงินที่ฝากไว
กับธนาคารโดยใชเงินฝากเปนประกัน
ความในวรรคหนึ่ง มิใหใชบังคับในกรณีที่ผูฝากเงินเปนธนาคารพาณิชยตามกฎหมายวา
ดวยการธนาคารพาณิชย
(6/1) ใหกูเงินหรือออกหนังสือค้ําประกันใหแกผูถือตราสารทางการเงินซึ่งออกโดยธนาคาร
หรือใหแกบุคคลใดตามที่คณะกรรมการกําหนด โดยใชตราสารทางการเงินซึ่งออกโดยธนาคารเปนประกัน
(7) ออก ซื้อ หรือขายตั๋วเงินหรือตราสารเปลี่ยนมืออื่นใด รวมทั้ง เก็บเงินตามตั๋วเงินหรือ
ตราสารเปลี่ยนมือดังกลาว
(8) มีบัญชีเงินฝากไวกับสถาบันการเงินอื่นเทาที่จําเปนแกการดําเนินธุรกิจของธนาคาร
(9) ซื้ อ หลั ก ทรั พ ย ข องรั ฐ บาล เช น พั น ธบั ต รหรื อ ตั๋ ว เงิ น คลั ง ตามที่ ค ณะกรรมการ
เห็นสมควร
(10) เรียกเก็บดอกเบี้ยเงินกู คาธรรมเนียมเกี่ยวกับการใหกูเงินหรือค้ําประกันเงินกูและ
คาบริการอื่น ๆ
(11) เปนตัวแทนของสวนราชการหรือรัฐวิสาหกิจเพื่อจาย เรียกเก็บ หรือรับชําระคาที่ดิน
คาชดเชยการลงทุน คาบริการ คาธรรมเนียม หรือเงินประเภทอื่นตามที่สวนราชการหรือรัฐวิสาหกิจได
มอบหมายใหธนาคารจาย เรียกเก็บ หรือรับชําระจากบุคคลหนึ่งบุคคลใด หรือเปนตัวแทนของบุคคลอื่น
เพื่อดําเนินการดังกลาวไดโดยตองเปนไปตามขอบังคับของธนาคาร
(12) รับฝากเงินเพื่อสงเคราะหชีวิตของเกษตรกรและครอบครัวของเกษตรกรตามที่
กําหนดในขอบังคับของธนาคาร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 47 ~
(13) รวมดําเนินการตามโครงการชดเชยความเสียหายแกเกษตรกรจากภัยธรรมชาติใน
การประกอบเกษตรกรรม ตามระเบียบของทางราชการ
(14) จัดตั้งบริษัทจํากัด หรือบริษัทมหาชนจํากัด เพื่อประกอบธุรกิจเกี่ยวกับเกษตรกรรม
หรือธุรกิจที่เปนประโยชนโดยตรงแก กิจการของธนาคารตามที่คณะกรรมการเห็นสมควรโดยไดรับความ
เห็นชอบจากรัฐมนตรี และเสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อทราบ
(15) รวมลงทุนกับนิติบุคคลที่มีวัตถุประสงคการดําเนินงานภายใตขอบเขตที่กําหนดไวใน
มาตรา 9 ตามที่คณะกรรมการเห็นสมควร โดยไดรับความเห็นชอบจากรัฐมนตรี และเสนอคณะรัฐมนตรี
เพื่อทราบ
(16) จัดใหมีการสงเคราะหตามสมควรแกผูจัดการ พนักงาน ลูกจาง หรือผูซึ่งพนจากการ
เปนผูจัดการ พนักงาน หรือลูกจางของธนาคาร และครอบครัวของบุคคลดังกลาว
(16/1) ประกอบธุรกิจเงินตราตางประเทศตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
(16/2) ใหสินเชื่อหรือบริการทางการเงินในรูปแบบอื่นที่เปนประเพณีปฏิบัติของธนาคาร
พาณิชยเพื่อใหเปนไปตามวัตถุประสงคในมาตรา 9 ทั้งนี้ ตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด
(17) กระทํากิจการอยางอื่นบรรดาที่เกี่ยวกับหรือเนื่องในการจัดใหสําเร็จตามวัตถุประสงค
ของธนาคารตามที่คณะกรรมการเห็นสมควร โดยไดรับความเห็นชอบจากรัฐมนตรี
มาตรา 11 หามมิใหธนาคารกระทําการดังตอไปนี้
(1) ใหกรรมการหรือผูจัดการ หรือภริยาหรือสามีของกรรมการหรือผูจัดการ กูยืมเงิน
(2) รับหุนของธนาคารเองเปนประกัน
(3) จายเงินหรือทรัพยสินใหแกกรรมการ ผูจัดการ พนักงานหรือลูกจางของธนาคาร เปน
คานายหนา หรือคาตอบแทนสําหรับหรือเนื่องแตการกระทําหรือการประกอบธุรกิจใด ๆ ของธนาคาร
ทั้งนี้ นอกจากเงินเดือนและเงินอื่น ๆ ซึ่งพึงจายตามมาตรา 20 มาตรา 26 และตามขอบังคับของธนาคารที่
ออกตามมาตรา 18 (6) และ (8)
(4) ซื้อหรือมีไวซึ่งอสังหาริมทรัพย เวนแต
(ก) เพื่อใชเปนสถานที่สําหรับดําเนินธุรกิจ หรือสําหรับผูจัดการ พนักงานและ
ลูกจางของธนาคารใชประโยชนตามสมควร
(ข) เปนการไดมาจากการชําระหนี้หรือจากการประกันตนเงินที่จายใหกูยืมไปหรือ
จากการซื้ออสังหาริมทรัพยที่จํานองไวแกธนาคารจากการขายทอดตลาดโดยคําสั่ง ศาล
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 48 ~
บรรดาอสังหาริมทรัพยที่ตกเปนของธนาคารเนื่องจากการชําระหนี้ การประกันตนเงินที่
จายให กู ยืม ไป หรือเนื่ องจากการที่ ธนาคารได ซื้อ อสังหาริมทรัพยที่จํานองไวแก ธนาคารจากการขาย
ทอดตลาดโดยคําสั่งของศาล จะตองจําหนายภายในเกาปนับแตวันที่อสังหาริมทรัพยนั้นตกเปนของ
ธนาคาร หรือภายในกําหนดเวลากวานั้นตามที่ไดรับอนุญาตจากรัฐมนตรี ทั้งนี้ เวนแตรัฐมนตรีจะอนุญาต
ใหใชเปนสถานที่สําหรับดําเนินธุรกิจ หรือสําหรับผูจัดการ พนักงานหรือลูกจางของธนาคารใชประโยชน
การจําหนายอสังหาริมทรัพยดังกลาวในวรรคกอน ใหกระทําโดยวิธีขายทอดตลาด หรือ
โดยวิธีอื่นใดตามที่คณะกรรมการเห็นสมควรและไดรับความเห็นชอบของรัฐมนตรี
หมวด 3
การกํากับ การควบคุมและการจัดการ
มาตรา 12 รัฐมนตรีมีอํานาจหนาที่กํากับโดยทั่วไปซึ่งกิจการของธนาคาร เพื่อประโยชน
ในการนี้รัฐมนตรีมีอํานาจสั่งใหธนาคารชี้แจงขอเท็จจริง แสดงความคิดเห็นหรือทํารายงานเกี่ยวกับกิจการ
ของธนาคาร และมีอํานาจตั้งบุคคลเพื่อตรวจสอบและรายงานกิจการและทรัพยสินของธนาคาร แตไมวาใน
กรณีใด รัฐมนตรีจะสั่งใหตรวจสอบหรือรายงานเพื่อทราบกิจการหรือทรัพยสินของเอกชนคนหนึ่งคนใด
โดยเฉพาะที่มีหรือปรากฏอยูในธนาคารมิได
เมื่อ รัฐมนตรีไดรับรายงานจากผูตรวจสอบแลว ถาเห็นวาการดําเนินงานของธนาคารขัด
ตอมติคณะรัฐมนตรีหรืออยูในลักษณะอันจะ เปนเหตุใหเกิดความเสียหายอยางรายแรงแกธนาคารหรือแก
ประโยชนของประชาชน รัฐมนตรีมีอํานาจยับยั้งหรือสั่งแกไขการดําเนินงานของธนาคารได
มาตรา 12/1 ใหธนาคารดํารงเงินกองทุนเปนอัตราสวนกับสินทรัพย หนี้สิน หรือภาระ
ผูกพัน และใหธนาคารดํารงเงินสดสํารองและดํารงสินทรัพยสภาพคลองเปนอัตราสวนกับเงินฝากและเงิน
กูยืม ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ วิธีการ และเงื่อนไขที่กําหนดในกฎกระทรวง
มาตรา 13 ในกรณี ที่ ธ นาคารจะต อ งเสนอเรื่ อ งไปยั ง คณะรั ฐ มนตรี ต ามความใน
พระราชบัญญัตินี้ ใหคณะกรรมการนําเรื่องเสนอรัฐมนตรีเพื่อเสนอตอไปยังคณะรัฐมนตรี
มาตรา 14 ให มี ค ณะกรรมการธนาคารเพื่ อ การเกษตรและสหกรณ ก ารเกษตร
ประกอบดวยรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง เปนประธานกรรมการ รองประธานกรรมการหนึ่งคนและ
กรรมการอื่นอีกไมเกินสิบสองคนซึ่งคณะรัฐมนตรีแตงตั้ง และใหผูจัดการเปนกรรมการและเลขานุการ
กรรมการซึ่งคณะรัฐมนตรีแตงตั้งอยางนอยตองมีผูแทนกระทรวงการคลังหนึ่งคน ผูแทน
กระทรวงเกษตรและสหกรณหนึ่งคน ผูแทนกรมสงเสริมสหกรณหนึ่งคน ผูแทนสํานักงานการปฏิรูปที่ดิน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 49 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 50 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 51 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 52 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 53 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 54 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 55 ~
เมื่อเงินสํารองตามวรรคกอนมีจํานวนเทากับจํานวนเงินมูลคาหุนที่ชําระแลว หรือมากกวา
นั้น ธนาคารจะงดการจัดสรรหรือลดจํานวนเงินที่จะตองจัดสรรเปนเงินสํารองก็ได
หมวด 8
การสอบบัญชีและรายงาน
มาตรา 38 ใหคณะกรรมการจัดใหมีการสอบบัญชีของธนาคารอยางนอยปละหนึ่งครั้ง
ภายในหกสิบวันนับแตวันที่พระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ ใหคณะกรรมการตั้งผูสอบบัญชี
เพื่อสอบบัญชีของธนาคารประจําปปฏิทินแรก
มาตรา 39 ภายในหนึ่งรอยหาสิบวันนับแตวันสิ้นปบัญชีของแตละป ใหคณะกรรมการ
เสนองบดุล บัญชีกําไรและขาดทุนซึ่งผูสอบบัญชีไดรับรองแลวตอที่ประชุมใหญเพื่อพิจารณา และให
คณะกรรมการเสนอรายงานกิจการประจําปของธนาคารตอที่ประชุมใหญพรอมกันดวย
มาตรา 40 ใหธนาคารรายงานกิจการประจําป งบดุล บัญชีกําไรและขาดทุนที่ไดรับอนุมัติ
จากที่ประชุมใหญแลวตอคณะรัฐมนตรีภายในหนึ่งรอยแปดสิบวันนับแตวันสิ้นปบัญชีของแตละป รายงาน
นั้นใหกลาวถึงผลงานของธนาคารในปที่ลวงมาแลว คําชี้แจงเกี่ยวกับนโยบายของธนาคารและแผนงานที่จะ
จัดทําในปตอไป
หมวด 9
บทเบ็ดเสร็จ
มาตรา 41 ใหธนาคารไดรับยกเวนการเสียภาษีอากรตามประมวลรัษฎากร
ถาธนาคารเกี่ยวของกับกิจการใดที่กฎหมายกําหนดใหมีการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม
ในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเชนวานั้นใหธนาคารไดรับยกเวนไมตองเสียคาธรรมเนียม เพื่อการ
ดังกลาวตามกฎหมายวาดวยการนั้น
มาตรา42ในการชําระบัญชีธนาคาร ใหจายคืนคาหุนแกผูถือหุนอื่นกอนกระทรวงการคลัง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 56 ~
หมวด 10
บทกําหนดโทษ
มาตรา 43 ผูใดฝาฝนมาตรา 32 ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหนึ่งป หรือปรับไมเกินสอง
พันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
ความผิดตามมาตรานี้เปนความผิดอันยอมความได
ผูรับสนองพระบรมราชโองการ
จอมพล ถนอม กิตติขจร
นายกรัฐมนตรี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 57 ~
แตงตั้งอยูกอนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ รวมทั้งผูจัดการปฏิบัติหนาที่คณะกรรมการตอไปจนกวาจะ
มีการแตงตั้งคณะกรรมการชุดใหม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 58 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 59 ~
ของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรตามที่กําหนดไวนั้น ในขณะนี้มีจํานวนไมเพียงพอทําให
ความชวยเหลือในการประกอบอาชีพของ เกษตรกรอยูในวงจํากัด สมควรที่จะขยายความหมายของคําวา
เกษตรกร ใหรวมถึงเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม และขยายวัตถุประสงค
ของธนาคารตามพระราชบัญญัตินี้ใหกวางขึ้นใหเกษตรกร สามารถกูเงินไปเพื่อการประกอบอาชีพอยางอื่น
ที่เกี่ยวเนื่องในการเกษตร เพื่อเปนการเพิ่มรายไดกับครอบครัวไวดวย และแกไขในเรื่องการเพิ่มทุนเรือน
หุนของธนาคารเพื่อใหธนาคารสามารถใหความ ชวยเหลือในดานการใหสินเชื่อแกเกษตรกรไดมากขึ้น
นอกจากนี้ เพื่อใหการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามกฎหมายวาดวยการปฏิรูปที่ดิน เพื่อเกษตรกรรมมี
ประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น สมควรใหมีกองทุนที่ดินขึ้นในธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร โดยให
ผูจัดการธนาคารเปนผูบริหารกองทุนที่ดินตามระเบียบ ขอบังคับ หรือมติที่คณะกรรมการกองทุนที่ดิน
กําหนด และแยกการดําเนินงานออกตางหากจากการดําเนินงานตามปกติของธนาคาร จึงจําเปนตองตรา
พระราชบัญญัตินี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 60 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 61 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 62 ~
นโยบายการเปดเผยขอมูลขาวสารของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ
การเกษตร
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร ใหความสําคัญในการบริหารจัดการและ
การดําเนินงานตามหลักการกํากับดูแลกิจการที่ดี เพื่อใหการเปดเผยขอมูลขาวสารของธนาคารเปนไปอยาง
ถูกตอง ครบถวน โปรงใส และเทาเทียมกัน สอดคลองกับพระราชบัญญัติขอ มูลขาวสารของราชการ พ.ศ.
2540 และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวของ และใหประชาชนมีสวนรวมในการตรวจสอบกระบวนการบริหารการ
ดําเนินการที่กระทบ สิทธิหรือกอใหเกิดความเสียหาย จึงกําหนดนโยบายการเปดเผยขอมูลขาวสารของ
ธนาคารเปนแนวทางปฏิบัติเพื่อถือ ใชเปนมาตรฐานเดียวกัน สําหรับพนักงานทุกระดับทุกสวนงานทั้งใน
สวนกลางและสวนภูมิภาค
1. หลักการสําคัญในการเปดเผยขอมูล
1.1 ขอมูลขาวสารที่เปดเผยจะตองถูกตอง ครบถวน ชัดเจน และทันกาล
1.2 มีการปฏิบัติตามกฎขอบังคับที่เกี่ยวกับการเปดเผยขอมูลขาวสารอยางถูกตอง
1.3 ผูมีสวนไดสวนเสียซึ่งรวมถึงผูถือหุน และผูที่มีความสนใจอื่น ๆ มีสิทธิที่เทาเทียมกันในการ
รับทราบและเขาถึงขอมูลขาวสารที่เผยแพร
2. ผูมีหนาที่รับผิดชอบในการเปดเผยขอมูล
2.1 ประธานกรรมการ ผูจัดการ ผูบริหารสูงสุดที่รับผิดชอบในกลุมงาน ผูบริหารสูงสุด
ที่รับผิดชอบในสายงาน ผูอํานวยการฝาย/สํานัก สามารถพิจารณาและตัดสินใจเกี่ยวกับประเภทเนื้อหา
ของขอมูลที่สําคัญ เพื่อการพิจารณาเปดเผย โดยจะเปดเผย/ชี้แจงขอมูลดวยตนเอง หรืออาจมอบหมาย
ใหผูที่เกี่ยวของเปนผูเปดเผย/ชี้แจง
2.2 สํานักประชาสัมพันธและสื่อสารองคกรเปนสวนงานผูรับผิดชอบในการทําหนาที่เปน
สวนงานหลักในการประสานกับสวนงานเจาของขอมูลในการเผยแพรขอมูลสําคัญของธนาคารผาน
ชองทางการเปดเผยขอมูลตาง ๆ
3. ประเภทขอมูลขาวสารที่จะเผยแพรและชองทางการเปดเผยขอมูล
3.1 ประเภทขอมูลขาวสารที่จะเผยแพร ธนาคารจะเผยแพรขอมูลภายในกําหนดเวลา และความถี่
ตามที่กฎหมายหรือหนวยงานทางการ หรือหนวยงานที่กํากับดูแลธนาคารกําหนด ตามแตประเภทของ
ขอมูล
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 63 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 64 ~
ความรูเกี่ยวกับบัญชีเบือ้ งตน
ความหมายของการบัญชี
การบัญชี(Accounting) คือ “การชวยอํานวยใหการบริหารงานทางเศรษฐกิจ
ของธุรกิจดําเนินไปไดอยางราบรื่น”
นักบัญชีจึงมีหนาที่เก็บรวบรวมขอมูลมาบันทึกรายการ ซึ่งเกิดขึ้นกับธุรกิจ
เฉพาะที่สามารถตีคาเปนตัวเงินได รวมทั้งการจัดระบบการทํางาน การจัดแยกประเภท
รายการคา การวิเคราะหรายการและการรายงานสรุปผลการดําเนินงานตามรายการคาที่
เกิดขึ้น
“AICPA” (The American Institute of Certified Public Accountants) เปน
สมาคมนักบัญชีและสถาบันผูสอบบัญชีรับอนุญาตของอเมริกา ไดใหความหมายของการ
บั ญ ชี ว า “การบั ญ ชี เ ป น ศิ ล ปะของการเก็ บ รวบรวมจดบั น ทึ ก รายการ หรื อ เหตุ ก ารณ ที่
เกี่ยวกับการเงิน ไวในรูปของเงินตราและการจัดหมวดหมูรายการคาที่เกิดขึ้น เพื่อสรุปผล
พรอมทั้งวิเคราะหความหมายของรายงานที่ไดจัดทําไว”
จากคําจํากัดความขางตน อาจสรุปไดวา การบัญชีตองประกอบดวย
กระบวนการดังตอไปนี้
1. การบันทึกรายการที่เกิดขึ้นประจําวัน (Recording Daily
Transactions) ในการดําเนินกิจการทุกวัน การบันทึกบัญชีจะเริ่มตนตอเมื่อกิจการมีรายการ
คาทางธุรกิจเกิดขึ้นเฉพาะในสวนที่เกี่ยวกับจํานวนเงิน และตองเปนรายการคาที่เกิดขึ้นแลว
เทานั้น หรือมีหลักฐานที่เชื่อถือไดวาจะเกิดขึ้นอยางแนนอนเหตุการณบางอยางซึ่งเปนเพียง
การคาดการณวาจะเกิดขึ้น ไมถือวาเปนรายการที่สมบูรณพอที่จะนํามาบันทึกได ตัวอยาง
รายการคาที่ถือวาเปนรายการบัญชี เชน รายการที่เกี่ยวกับการซื้อ–ขาย การรับ-จายเงิน
ซึ่งรายการเหลานี้สามารถตีคาเปนจํานวนเงินได และจะนําไปบันทึกไวในสมุดรายวัน
ขั้นตน (Journatasin thongsean)
2. การจัดหมวดหมูของรายการ (Classifying Recorded Data)
เกิดขึ้นภายหลังจากที่ไดบันทึกรายการลงในสมุดรายวันขั้นตน จากนั้นจึงมาแยกรายการ
ออกเปนหมวดหมู และแยกประเภทรายการชนิดเดียวกันใหรวมอยูในที่เดียวกัน โดยการ
ฝายรายการตาง ๆ จากสมุดรายวันขั้นตน ไปยังบัญชีแยกประเภทที่เกี่ยวของ (LEDGERS)
ตามหมวดหมูนั้น ๆ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 65 ~
ประโยชนของการบัญชี
การบัญชีมีประโยชนตอ บุคคล 2 ฝาย คือ
1. บุคคลภายใน เชน ผูบ ริหารภายในกิจการ ตองการทราบวากิจการ
มีสินทรัพย และหนี้สินอยูเทาใด และเปนประเภทไหนบาง เชน เงินสด , ลูกหนี้ , สินคา
ฯลฯ หรือ เจาหนี้การคา , เจาหนี้เงินกู ฯลฯ เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 66 ~
ขอแตกตางระหวางการบัญชีและการทําบัญชี
การทําบัญชี (Bookkeeping) เปนสวนหนึ่งของการบัญชี (Accounting)
กลาวคือการทําบัญชีหมายถึง การรวบรวมขอมูลประจําวัน เพื่อนํามาจดบันทึก ทําให
สามารถจั ด ทํ า งบการเงิ น ต า ง ๆ ได บุ ค คลผู ป ฏิ บั ติ ง านดั ง กล า ว เรี ย กว า ผู ทํ า บั ญ ชี
(Bookkeeper) สวนผูปฏิบัติงานเกี่ยวกับการวางระบบบัญชี ตรวจสอบงานบัญชีของผูทํา
บัญชี เรียกวา นักบัญชี (Accountant)
ประเภทของกิจการธุรกิจ
การแบงประเภทของกิจการ สามารถแบงได 2 ลักษณะคือ
1. แบงตามลักษณะการดําเนินงาน จัดไดเปน 3 ประเภทใหญ คือ
1.1 กิจการใหบริการ (Service Firm) รายไดที่เกิดขึ้นเกิดจากการ
ใหบริการ เชน รานซักรีด โรงแรม ภัตตาคาร ฯลฯ
1.2 กิจการพาณิชยกรรม (Merchandising Firm) เปนกิจการซื้อ
สินคามาเพือ่ ขายตอ เชน หางสรรพสินคา ซุปเปอรมารเก็ต รานขายยา เปนตน
1.3 กิจการอุตสาหกรรม (Manufacturing Firm) เปนกิจการผลิต
สินคาสําเร็จรูป โดยเปลี่ยนสภาพของวัตถุดิบมาผลิตเปนสินคาเพื่อขาย เชน บริษทั ผลิต
ผลไมกระปอง บริษัทผลิตเฟอรนิเจอร เปนตน
2. แบงตามรูปแบบของการประกอบกิจการตามกฎหมายแบงได 3
ประเภท คือ
2.1 กิจการเจาของคนเดียว (Individual Proprietorship) เปน
กิจการขนาดเล็ก ใชเงินทุนไมมาก เจาของบริหารงานเอง เชน รานคายอย
ลักษณะเฉพาะของธุรกิจประเภทนี้ คือ เจาของตองรับผิดชอบในหนี้สินของกิจการ โดยไม
จํากัดจํานวนและการเพิม่ ทุน ขยายกิจการทําไดยาก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 67 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 68 ~
ขอสมมุติฐานทางการบัญชี
ในการจัดทํางบการเงินเพื่อใหนักบัญชีไดปฏิบตั ิในแนวทางเดียวกัน และผูใช
ขอมูลทางการบัญชีไดรบั ขอมูลที่ถูกตอง ครบถวน ตามความเหมาะสมนั้น สิ่งที่นักบัญชี
ตองทําความเขาใจ ก็คอื การตั้งขอสมมุติฐานทางการบัญชี เพื่อนํามาใชในการปฏิบัติงาน
ของตน ดังนี้
1. การใชหนวยเงินตราเปนเครื่องวัด (Monetary Unit Assumption) การ
ใชหนวยเงินตราเปนหนวยวัดราคา ก็เพื่อจัดทํารายงานขอมูลทางบัญชี คือ งบการเงิน
ขอมูลใดที่ไมสามารถวัดไดเปนหนวยเงินตรา จะไมนํามาใชเปนขอมูลทางบัญชี เพราะการ
แสดงขอมูลที่เปนตัวเลขใหประโยชน ในการตัดสินใจมากกวาการแสดงขอมูลในลักษณะการ
บรรยายและการแสดงหนวยเงินตรามีคาคงที่ในทางบัญชีเสมอ เชน เมื่อ 5 ปที่แลวซื้อ
ที่ดินมา 50,000 บาท ในปจจุบันมูลคาที่ดนิ ทางบัญชีก็ยังแสดงจํานวน 50,000 บาท ในงบ
การเงิน
2. ความเปนหนวยงาน (Business Entity Assumption) หมายความวา
กิจการเปนหนวยงานซึ่งตองแสดง สินทรัพย หนี้สิน และสวนของเจาของ เปนของกิจการ
เอง ทั้งนี้ เพื่อใหสามารถประเมินผลการดําเนินงานของกิจการได ดังนั้น ขอมูลทางบัญชี
ของกิจการ จึงแยกออกจากขอมูลสวนตัวของเจาของกิจการโดยสิ้นเชิงไมเกี่ยวของกัน
3. การใชหลักฐานอันเที่ยงธรรม (Objective Evidence Assumption) การที่
กิจการบันทึกบัญชีและการจัดทํางบการเงินนั้น ขอมูลทางบัญชีที่ไดตอ งถูกตอง เชือ่ ถือได
เปนที่ยอมรับของผูใชงบการเงิน ซึ่งการเชื่อถือไดตองมีหลักฐานที่ชัดเจน เที่ยงธรรม อัน
ไดแก ผลการตรวจนับสต็อก ผลการตรวจนับเงินสดในมือ เช็คที่จายเงินแลว เปนตน
4. หลักรอบเวลา (Periodicity Assumption) การดําเนินกิจการตองกระทํา
อยางตอเนือ่ งตลอดไป ดังนั้น การจัดทํางบการเงินสําหรับแตละรอบระยะเวลาโดยปกติ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 69 ~
คือ 1 ป เพื่อวัดผลการดําเนินงานและแสดงการเปลี่ยนแปลงฐานะการเงินของกิจการ ก็
เพื่อประโยชนในการตัดสินใจของผูใชงบการเงิน เชน เจาของ เจาหนี้ นักลงทุน
5. การดํารงอยูของกิจการ (Going–concern Assumption) กิจการที่ตั้ง
ขึ้นมายอมมีวัตถุประสงคในการดํารงอยูโดยไมมีกําหนด ดังนั้น สินทรัพยตาง ๆ ของ
กิจการ เชน เครือ่ งจักรและอุปกรณจะถูกใชในการดําเนินงานอยางตอเนือ่ งตลอดไป จึง
ตองยึดถือการบันทึกสินทรัพยตามราคาทุน แตถาหากกิจการเกิดเลิกลมไปก็จะใชราคาสุทธิ
ที่ขายไดแทน
6. หลักราคาทุน (Cost Assumption) การบัญชีถือเอาราคาทุนเปนหลักใน
การบันทึกบัญชีสินทรัพย หนี้สิน เพราะการใชราคาทุนใหความแนนอนในการวัดฐานะ
การเงินและผลการดําเนินงานมากกวาการใชราคาตลาด หรือราคาอืน่ ซึ่งอาจทําใหผูใชงบ
เกิดการเขาใจผิดได
7. หลักการเกิดขึ้นของรายได (Revenue Realization Assumption) การ
บันทึกรายไดของกิจการในรอบเวลาใดเวลาหนึ่งจะบันทึกตอเมื่อรายไดนั้นไดเกิดขึ้น ถาเปน
การขายสินคาจะบันทึกเมื่อมีการสงมอบสินคาทีข่ าย ถาเปนธุรกิจบริการจะบันทึกเมื่อได
เสนอบริการใหแกลูกคาแลว
8. หลักการเปรียบเทียบคาใชจายกับรายได (Matching Assumption) การ
บันทึกบัญชีตองยึดหลักการเกิดขึ้นของรายไดในงวดบัญชีใดก็ใหบันทึกในงวดบัญชีนั้น
ดังนั้น การบันทึกคาใชจายที่เกิดขึ้น ก็ตองมีบนั ทึกตามงวดบัญชีที่กอ ใหเกิดรายไดตามงวด
บัญชีนั้นดวย
9. หลักเงินคาง (Accrual Assumption) การบันทึกขอมูลทางการบัญชี
ตองบันทึกในรอบระยะเวลาที่เกิดรายการคานั้น โดยไมสนใจวารายการคานั้นจะไดรบั เงิน
หรือตองจายเงินเมื่อใด ซึ่งอาจจะจายหรือรับเงินขามงวดบัญชีก็ได
10. หลักความระมัดระวัง (Conservatism Assumption) ปกติการบันทึก
บัญชีสามารถทําไดมากกวา 1 วิธี แตละวิธีใหผลลัพธที่แตกตางกัน ดังนั้น ควรเลือกวิธีที่
แสดงผลลัพธในทางต่ํามากกวาวิธีทแี่ สดงทางสูง เพือ่ หลีกเลี่ยงการแสดงสินทรัพยและกําไร
มากกวาความเปนจริง
11. หลักความสม่ําเสมอ (Consistensy Assumption) ในการบันทึกบัญชี
อาจมีหลายวิธีแตถากิจการเลือกวิธีการบันทึกแบบใดแลว ก็ควรใชวิธีนั้นอยางสม่ําเสมอ
เพื่อใหสามารถเปรียบเทียบงบการเงินที่ตางปกันของกิจการได เชน วิธีการตีราคาสินคา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 70 ~
งบการเงิน
กิจกรรมทางเศรษฐกิจของหนวยงานตาง ๆ สามารถดําเนินไปได เพราะใช
ขอมูลทางบัญชีเพือ่ การตัดสินใจของฝายบริหาร ไมวาจะเปนการจัดหาเงินทุนจากผูล งทุน
การใชเงินทุนเพื่อการผลิต หรือซือ้ สินคา และการจําหนายสินคาหรือบริการ ฯลฯ
นอกจากนีบ้ คุ คลภายนอกก็ใชขอมูลทางการบัญชี เพื่อประโยชนในการ
ตัดสินใจตาง ๆ ขอมูลทางการบัญชีของหนวยงานตาง ๆ จึงเปนขอมูลเกี่ยวกับทรัพยากร
และสิทธิเรียกรองซึ่งกิจการมีอยู
การจัดทํารายงานทางบัญชี ซึ่งเกิดจากการประกอบกิจการจะถูกจัดทําในรูป
ของงบการเงิน ซึ่งประกอบดวย งบดุล งบกําไรขาดทุน งบกําไรสะสม และงบแสดงการ
เปลี่ยนแปลงฐานะการเงิน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 71 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 72 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 73 ~
สมการบัญชี
ความสัมพันธระหวางสินทรัพย หนี้สิน และสวนของเจาของ เขียนเปน
สมการบัญชีไดดังนี้
สินทรัพย = หนี้สิน + สวนของเจาของ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 74 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 75 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 76 ~
แบบของงบการเงินที่กําหนดโดยกระทรวงพาณิชย
บริษทั ABCการคา จํากัด
งบดุล
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25xx
สินทรัพย
บาท
สินทรัพยหมุนเวียน
เงินสดและเงินฝากธนาคาร 165,346
เงินลงทุนระยะสั้น 210,000
ลูกหนี้การคา 947,624
หัก คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ 16,400 931,224
ตั๋วเงินรับ 32,500
เงินใหกูยืมแกบริษทั ในเครือและบริษัทรวม 314,765
สินคาคงเหลือ (หมายเหตุ 1) 2,417,826
สินทรัพยหมุนเวียนอื่น 63,520
รวมสินทรัพยหมุนเวียน 4,135,181
ลูกหนี้และเงินใหกูยืมแกกรรมการและลูกจาง 74,579
เงินลงทุน (หมายเหตุ 1 และ 2 ) 290,428
ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ (หมายเหตุ 1)
ที่ดิน 175,840
อาคาร 843,241
เครื่องจักรและอุปกรณ 1,645,726
เครื่องตกแตงและเครื่องใชสํานักงาน 154,624
2,819,431
หัก คาเสื่อมสะสมและรายการตัดบัญชี 843,360
ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ-สุทธิ 1,976,071
สินทรัพยอื่น
เงินมัดจํา 64,000
รวมสินทรัพย 6,540,259
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 77 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 78 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 79 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 80 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 81 ~
หมายเหตุ 1 – สรุปนโยบายการบัญชีที่สําคัญ
สินคาคงเหลือ
สินคาคงเหลือ แสดงในราคาทุนตามวิธีเขากอน – ออกกอน
เงินลงทุน
เงินลงทุน ถือหุนในบริษทั อื่นแสดงในราคาทุน และบันทึกเงินปนผลรับเปน
รายไดในปทปี่ ระกาศจาย
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ แสดงในราคาทุน คาเสื่อมราคาคํานวณโดยวิธี
เสนตรง ในอัตรารอยละ 5-20 ตอป
กําไรตอหุน
กําไรตอหุน คํานวณโดยการหารกําไรสุทธิดวยจํานวนหุนที่ออกแลว ณ วัน
สิ้นป
หมายเหตุ 2 – เงินลงทุน
เงินลงทุนประกอบดวย
หุนบริษทั เจริญอุตสาหกรรม จํากัด 2,000 หุน 290,428 บาท สวนใน
สินทรัพยสุทธิของบริษทั เจริญอุตสาหกรรม จํากัด ณ วันสิ้นปเปนจํานวน 362,096 บาท
หมายเหตุ 3 – เงินกูยืมระยะยาว
เงินกูยืมระยะยาวประกอบดวย :
เงินกูยืมจากธนาคาร 1,000,000 บาท
ตั๋วเงินจาย 240,000 บาท
1,240,000 บาท
หัก สวนที่ถึงกําหนดชําระภายใน 1 ป 120,000 บาท
รวม 1,120,000 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 82 ~
การวิเคราะหรายการคา
การดําเนินธุรกิจในแตละวันยอมมีผลทําให สินทรัพย หนี้สิน และสวนของ
เจาของเปลี่ยนแปลงไป เชน กิจการขายสินคาไปเปนเงินสด มีผลทําใหสินทรัพยที่เปนเงิน
สดเพิ่มขึ้น และสินทรัพยที่เปนสินคาลดลง กิจกรรมทางเศรษฐกิจของกิจการที่กอใหเกิด
ผลกระทบเชนนี้ เรียกวา “รายการคา” (Business Transaction)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 83 ~
สรุปสมการบัญชีไดดังนี้ :
สินทรัพย = หนี้สิน + ทุน + รายได – คาใชจาย หรือ
สินทรัพย+คาใชจาย = หนี้สิน + ทุน + รายได
เพิ่ม ลด
สินทรัพย ดานที่อยู เดบิต + เดบิต - เครดิต
หนี้สิน “ เครดิต + เครดิต - เดบิต
ทุน “ เครดิต + เครดิต - เดบิต
รายได “ เครดิต + เครดิต - เดบิต
คาใชจาย “ เดบิต + เดบิต - เครดิต
การวิเคราะหรายการคา
เมื่อมีรายการคาเกิดขึ้น จําเปนตองวิเคราะหวารายการดังกลาวมีผลกระทบ
ตอ สินทรัพย หนี้สิน และสวนของเจาของ อยางไรบาง รวมทั้งผลกระทบตอรายไดทําให
สวนของเจาของเพิ่มขึ้นและคาใชจายทําใหสวนของเจาของลดลง
ตัวอยาง รายการที่เกิดขึ้นในกิจการ รานABCซักรีด ในระยะเวลา 1 เดือน เริ่ม 1
มกราคม 25xx ถึง 31 มกราคม 25xx ดังนี้ :
1. นายตนนําเงินสดมาลงทุน 25,000 บาท
2. ซื้อของใชสนิ้ เปลืองเปนเงินสด 3,000 บาท
3. ซื้ออุปกรณซักรีดจากราน ABC เปนเงิน 14,000 บาท ตกลงชําระเงิน
15 ก.พ. 25xx
4. ระหวางเดือน กิจการมีรายไดจากการใหบริการเปนเงินสด 6,200 บาท
5. ระหวางเดือน จายเงินสดเปนคาใชจา ยดังนี้
เงินเดือน 1,500 บาท
คาเชา 2,000 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 84 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 85 ~
รานABCซักรีด
งบกําไรขาดทุน
สําหรับรอบระยะเวลา 1 เดือน สิน้ สุด วันที่ 31 มกราคม 25xx
รายไดคาซักรีด 6,200 บาท
หัก คาใชจาย :
เงินเดือน 1,500
คาเชา 2,000
คาน้ํา-คาไฟฟา 280
วัสดุสํานักงานใชไป 1,600 5,380 บาท
กําไรสุทธิ 820 บาท
รานABCซักรีด
งบดุล
ณ วันที่ 31 มกราคม 25xx
สินทรัพย หนี้สนิ และทุน
เงินสด 10,420 หนี้สนิ
คาเชาจายลวงหนา 6,000 เจาหนี้ 11,000
วัสดุสํานักงาน 1,400 สวนของเจาของ
อุปกรณสํานักงาน 14,000 ทุน – นายอวน 25,000
บวก กําไรสุทธิ 820
หัก ถอนใชสวนตัว 5,000 20,820
31,820 31,820
จากงบดุล สามารถอานฐานะการเงินไดวา
สินทรัพยรวม 31,820 บาท นั้น สวนหนึ่งเปนกรรมสิทธิข์ องเจาหนี้
11,000 บาท และอีกสวนหนึ่งเปนกรรมสิทธิ์ของนายอวน ผูเปนเจาของ 20,820 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 86 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 87 ~
221 คาใชจายคางจาย
260 หนี้สินระยะยาว
261 เงินกูระยะยาว
300 สวนของเจาของ (ทุน)
301 ทุนเรือนหุน
302 กําไรสะสม
303 เงินปนผล
400 รายได
401 ขาย
402 ดอกเบี้ยรับ
403 รายไดอื่น ๆ
500 คาใชจาย
501 ตนทุนขาย
502 เงินเดือน
503 คาเชา
504 คาน้ําประปา
505 คาไฟฟา
ตัวอยางการบันทึกรายการคาในบัญชีแยกประเภทของรานABCซักรีด
1. นายอวน นําเงินสดมาลงทุน 25,000 บาท
บัญชีที่เกี่ยวของ คือ เงินสด (สินทรัพย) Dr. เพิ่ม
+ 25,000 บาท และ
บัญชีทนุ –นายอวน Cr. เพิ่ม + 25,000 บาท
Dr. บัญชีเงินสด Cr. Dr. บัญชีทุน–นายอวน Cr.
(1) 25,000 (1) 25,000
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 88 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 89 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 90 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 91 ~
รานABCซักรีด
งบทดลอง
สําหรับป สิน้ สุดวันที่ 31 มกราคม 25xx
ชื่อบัญชี เลขที่บัญชี เดบิต เครดิต
เงินสด 11 10,420
คาเชาจายลวงหนา 12 6,000
วัสดุสํานักงาน 13 1,400
อุปกรณืสํานักงาน 14 14,000
เจาหนี้ 21 11,000
ทุน–นายอวน 31 25,000
ถอนใชสวนตัว 32 5,000
รายไดคาซักรีด 41 6,200
เงินเดือน 51 1,500
คาเชา 52 2,000
คาน้ํา–คาไฟ 53 280
วัสดุสํานักงานใชไป 54 1,600
42,200 42,200
งบทดลองมีประโยชน ดังนี้
1 เปนที่รวมของยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภททุกบัญชี
2. เปนเครื่องพิสูจนความถูกตองของการบันทึกบัญชีแยกประเภท คือ
การบันทึกรายการคาตาง ๆ ตองบันทึกตามหลักบัญชีคู ดังนั้น ผลรวมทุก ๆ บัญชีที่มียอด
คงเหลือเดบิต ตองเทากับผลรวมทุก ๆ บัญชีทมี่ ียอดคงเหลือเครดิต เรียกวา งบทดลองลง
ตัว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 92 ~
3. บางครั้งงบทดลองลงตัว โดยที่มีของผิดพลาดในการบันทึกบัญชีก็ได
เชน ควรจะบันทึก เดบิตสินทรัพย แตไปบันทึกเดบิตคาใชจาย หรือบันทึกบัญชีคาใชจาย
ผิดประเภท เปนตน
ขอผิดพลาดที่เกิดจากงบทดลองที่ยอดเทากัน
1. บันทึกรายการคากลับขางกันในบัญชีแยกประเภท เชน
ขายสินคาเปนเงินสด บันทึกโดย Dr. ขาย xx
Cr. เงินสด xx
ทําใหยอดคงเหลือทั้งสองบัญชีต่ําไปเปนจํานวนสองเทาของรายการนั้น
2. บันทึกรายการคาผิดประเภทบัญชี เชน
มีการจายเงินเดือน แตบันทึกเปนคาซอมแซม ทําใหยอดคงเหลือใน
บัญชีเงินเดือนต่ํากวาความเปนจริง และยอดคงเหลือในบัญชีคาซอมแซมสูงกวาความเปน
จริง
3. ลืมบันทึกรายการคา หรือ บันทึกรายการคาซ้ํา
4. บันทึกจํานวนเงินผิดทั้งเดบิต และเครดิต อาจบันทึกจํานวนเงินสูงหรือ
ต่ําไป
การหาขอผิดพลาดเมือ่ งบทดลองไมเทากัน
1. เกิดจากเขียนจํานวนเงินกลับหลักกัน เชน 187 เขียนเปน 178 ใหนํา 9
มาหาร ผลตางกันดานเดบิตและเครดิต
2. คํานวณยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภทใหม
3. คํานวณตัวเลขในงบทดลองใหมทั้งดานเดบิต และเครดิต
4. ตรวจสอบการผานรายการจากสมุดรายวันขั้นตนมายังบัญชีแยกประเภท
วา ไดมีการผานรายการครบถวนทุกรายการเปนจํานวนเงินที่ถูกตอง
5. ตรวจสอบตัวเลขในบัญชีแยกประเภท กับตัวเลขในงบทดลอง เพราะอาจ
ลอกตัวเลขจากบัญชีแยกประเภทมาใสในงบทดลองผิดก็ได
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 93 ~
สมุดรายวันขั้นตน
ในอดีตรายการคาเกิดขึ้นไมมาก ดังนั้น การบันทึกรายการคาจึงบันทึกผาน
สมุดแยกประเภทโดยตรงไดไมยาก แตปจจุบันไมอาจบันทึกรายการคาในบัญชีแยกประเภท
ไดโดยตรง เพราะรายการคามีมาก จึงมีความจําเปนในการจดบันทึกรายการคาที่เกิดขึ้น
ตามลําดับกอนหลัง เพือ่ ใหสามารถอางอิงไดในภายหลัง กิจการจึงตองมีสมุดรายวันขั้นตน
วิธีการบันทึกรายการในสมุดรายวันทั่วไปมีดังนี้
1. เขียนวันที่ของรายการไวในชอง วัน เดือน ป โดยเขียน พ.ศ. ไวตอนบน
2. เขียนชื่อบัญชีที่เดบิตไวในชอง รายการชิดดานซายแลวบันทึกจํานวนเงิน
ลงในชองเดบิต
3. เขียนชื่อบัญชีเครดิตไวในชอง รายการบรรทัดตอมายอหนาไปทางขวา
แลวบันทึกจํานวนเงินลงในชองเครดิต
4. เขียนคําอธิบายรายการในบรรทัดตอมาของชองรายการ ใหไดใจความ
โดยยอ
5. รายการคาทุกรายการที่บันทึกในสมุดรายวันทั่วไป ตองมีหลักฐาน
เอกสารประกอบโดยสมบูรณ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 94 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 95 ~
การผานรายการ (Posting)
การผานรายการ คื อ การนําผลการบั นทึ กบัญชีในสมุ ดรายวั นทั่วไป ไป
บันทึกในสมุดแยกประเภทเมื่อผานรายการเสร็จแลวใหเขียน เลขที่บัญชีแยกประเภทที่
เกี่ยวของไวในสมุดรายวันทั่วไปที่ชองเลขที่บัญชี สวนในบัญชีแยกประเภทใหอางอิงถึง
แหลงที่มาของรายการในสมุดขั้นตน โดยเขียนหนาของสมุดรายวันทั่วไปไวในชองหนาบัญชี
เพื่ออางอิงการผานรายการและทําใหทราบวาไดผานรายการใดไปบัญชีแยกประเภทเสร็จ
แลว
ตัวอยาง
สมุดรายวันทัว่ ไป
วัน เดือน ป เลขที่ ชื่อบัญชีและคําอธิบายรายการ เลขที่บัญชี เดบิต เครดิต
ใบสําคัญ
25xx
ม.ค. 1 เงินสด 11 25,000
ทุน–นายอวน 31 25,000
นายอวนนําเงินสดมาลงทุน
บัญชีเงินสด เลขที่
บัญชี 11
วัน เดือน ป รายการ หนา จํานวน วัน เดือน ป รายการ หนา จํานวน
บัญชี เงิน บัญชี เงิน
25xx
ม.ค. 1 ทุน–นาย รว.1 25,000
อวน
บัญชีทุน เลขที่
บัญชี 31
วัน เดือน ป รายการ หนา จํานวน วัน เดือน ป รายการ หนา จํานวน
บัญชี เงิน บัญชี เงิน
25xx
ม.ค. 1 เงินสด รว.1 25,00
0
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 96 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 97 ~
เจาหนี้ 21
25xx 25xx
6 เงินสด รว.1 3,000 3 อุปกรณ รว.1 14,000
ทุน–นาย ก. 31
25xx
1 เงินสด รว.1 25,000
ถอนใชสวนตัว 32
25xx
8 เงินสด รว.1 5,000
รายไดคาซักรีด 41
25xx
4 เงินสด รว.1 6,200
เงินเดือน 51
25xx
5 เงินสด รว.1 1,500
คาเชา 52
25xx
5 เงินสด รว.1 1,500
คาน้ํา–คาไฟ 53
25xx
5 เงินสด รว.1 280
วัสดุสํานักงานใชไป 54
25xx
7 วัสดุสํานักงาน รว.1 1,600
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 98 ~
เงินสด 11 40,220
วัสดุสํานักงาน 12 1,200
อุปกรณสํานักงาน 13 50,000
เจาหนี้ 21 1,200
ทุน–นายABC 31 90,000
ถอนใชสวนตัว 32 1,ฅ500
รายไดคารักษาพยาบาล 41 10,300
เงินเดือน 51 5,000
คาเชา 52 2,000
คาน้ํา–คาไฟ 53 1,420
คาใชจายเบ็ดเตล็ด 54 160
101,500 101,500
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 99 ~
ABCคลีนิค
งบกําไรขาดทุน
สําหรับงวด 1 เดือน สิน้ สุดวันที่ 31 มกราคม 25xx
รายได :
รายไดคารักษาพยาบาล 10,300
คาใชจาย :
เงินเดือน 5,000
คาเชา 2,000
คาน้ํา-คาไฟ 1,420
คาใชจายเบ็ดเตล็ด 160 8,500
กําไรสุทธิ 1,720
ABCคลีนิค
งบดุล
ณ วันที่ 31 มกราคม 25xx
สินทรัพย หนี้สนิ และทุน
เงินสด 40,220 เจาหนี้ 11,000
วัสดุสํานักงาน 1,200 ทุน–นายABC 90,000
อุปกรณสํานักงาน 50,000 บวก กําไรสุทธิ 1,720
91,720
หัก ถอนใชสวนตัว 1,500 90,220
91,420 91,420
การปดบัญชี
การปดบัญชี คือ การบันทึกรายการเพื่อหักยอดคงเหลือในบัญชีรายไดและ
คาใชจายตาง ๆ ใหมีคา เทากับศูนย แลวโอนเขาบัญชีกําไรขาดทุน เพื่อที่จะโอนกําไรหรือ
ขาดทุนสุทธิที่เกิดขึ้นในระหวางงวดเขาบัญชีทุน
การปดบัญชีของกิจการขายบริการมีขั้นตอนดังนี้
1. โอนปดยอดคงเหลือของบัญชีรายได เขาบัญชีกาํ ไรขาดทุน
2. โอนปดยอดคงเหลือของบัญชีคาใชจา ยตาง ๆ เขาบัญชีกําไรขาดทุน
3. โอนปดยอดคงเหลือของบัญชีกําไรขาดทุน เขาบัญชีทนุ
4. โอนปดบัญชีถอนใชสวนตัวเขาบัญชีทุน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 100 ~
สมุดรายวันทัว่ ไป
25xx
ม.ค. 31 รายไดคารักษาพยาบาล 41 10,300
1 กําไรขาดทุน 33 10,300
โอนปดบัญชีรายไดเขากําไรขาดทุน
2 กําไรขาดทุน 33 8,580
เงินเดือน 51 5,000
คาเชา 52 2,000
คาน้ํา–คาไฟ 53 1,420
คาใชจานเบ็ดเตล็ด 54 160
โอนปดบัญชีคา ใชจายตาง ๆ เขากําไรขาดทุน
3 กําไรขาดทุน 33 1,720
ทุน–นายABC 31 1,720
โอนปดบัญชีกาํ ไรขาดทุนเขาบัญชีทุน
4 ทุน–นายABC 31 1,500
ถอนใชสวนตัว 32 1,500
โอนปดบัญชีถอนใชสวนตัวเขาบัญชีทนุ
กําไรขาดทุน
25xx 25xx
ม.ค. 31 เงินเดือน 5,000 ม.ค. 31 รายไดคารักษาพยาบาล 10,300
คาเชา 2,000
คาน้ํา–คาไฟ 1,420
คาใชจายเบ็ดเตล็ด 160
ทุน–นายABC 1,720
10,3600 10,300
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 101 ~
หลักการบันทึกบัญชีโดยทั่วไปของกิจการขายบริการ มีดังนี้
1. เมื่อเจาของกิจการนําสินทรัพยมาลงทุน เชน เงินสด , อุปกรณสํานักงาน ฯลฯ
Dr. เงินสด (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Dr. อุปกรณสํานักงาน (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. ทุน (+ทุนเพิ่ม) xx
2. ระหวางดําเนินงานเกิดคาใชจายขึ้นในกิจการ ซึ่งมี 2 ประเภท คือ
2.1 คาใชจายที่จา ยชําระเงินทันที เกณฑเงินสด (Cash Basic)
Dr. คาใชจาย (+คาใชจา ยเพิ่ม) xx
Cr. เงินสด / ธนาคาร (-สินทรัพยลด) xx
2.2 คาใชจายคางจาย เรียกวา เกณฑคา งจาย (Accrual Basic) ยังไมชําระเงิน
Dr. คาใชจาย (+คาใชจา ยเพิ่ม) xx
Cr. คาใชจายคางจาย (+หนี้สินเพิ่ม) xx
3. กรณีกิจการซื้อสินทรัพย เพือ่ นํามาใชในกิจการเกิดขึ้น 2 ประเภท คือ
3.1 ซื้อสินทรัพยโดยจายเปนเงินสด
Dr. สินทรัพย (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. เงินสด / (ธนาคาร) (-สินทรัพยลด) xx
3.2 ซื้อสินทรัพยเปนเงินเชื่อ
Dr. สินทรัพย (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. เจาหนี้ (+หนี้สินเพิ่ม) xx
4. ระหวางดําเนินงานเกิดรายได ซึ่งมี 2 ประเภท คือ
4.1 ไดรับชําระเปนเงินสด
Dr. เงินสด / (ธนาคาร) (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. รายไดคาบริการ (+รายไดเพิ่ม) xx
4.2 ยังไมไดรับชําระเปนเงินสด เปนรายไดคางรับใหถือเสมือหนึ่งกิจการมีลูกหนี้
Dr. รายไดคาบริการคางรับ (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. รายไดคาบริการ (+รายไดเพิ่ม) xx
5. กรณีที่กิจการกูยืมเงินมาเพื่อใชในกิจการ
Dr. เงินสด / (ธนาคาร) (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. เงินกูยืมจาก…….. (+หนี้สินเพิ่ม) xx
6. บันทึกการจายชําระหนี้เงินกูยืม
Dr. เงินกูยืมจาก………. (-หนี้สินลด) xx
Cr. เงินสด/ธนาคาร (-สินทรัพยลด) xx
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 102 ~
7. กรณีเจาของถอนเงินสดไปใชสวนตัว
Dr. ถอนใชสวนตัว (-ทุนลด) xx
Cr. เงินสด (-สินทรัพยลด) xx
8. ระหวางปกิจการมีการเพิม่ ทุนโดยนําเงินสดหรือสินทรัพยมาลงทุนเพิ่ม
Dr. เงินสด หรือสินทรัพย (+สินทรัพยเพิ่ม) xx
Cr. ทุน (+ทุนเพิ่ม) xx
9. เมื่อถึงวันสิน้ งวดบัญชี กิจการตองปดบัญชีรายไดและคาใชจาย เขาบัญชีกําไรขาดทุน
แบงเปน 2 ขั้นตอน
9.1 ปดบัญชีรายไดเขาบัญชีกําไรขาดทุน
Dr. รายได xx
Cr. กําไรขาดุทน xx
9.2 ปดบัญชีคาใชจายเขาบัญชีกําไรขาดทุน
Dr. กําไรขาดทุน xx
Cr. คาใชจาย xx
10. บันทึกการปดบัญชีกําไรขาดทุน แบงออกเปน 2 กรณี
10.1 กิจการมีผลกําไรสุทธิ
Dr. กําไรขาดุทน xx
Cr. ทุน (+ทุนเพิ่ม) xx
10.2 กิจการมีผลขาดทุนสุทธิ
Dr. ทุน (-ทุนลด) xx
Cr. กําไรขาดทุน xx
หมายเหตุ จากขอ 9 กิจการมีผลกําไรขาดทุน คือ รายได – คาใชจาย
ถาบัญชีกําไรขาดทุน มียอดคงเหลือทางดาน เครดิต แสดงวามีกําไรสุทธิ
ทุนเพิ่ม
ถาบัญชีกําไรขาดุทน มียอดคงเหลือทางดาน เดบิต แสดงวามีขาดทุนสุทธิ
ทุนลด
11. จากขอ 7 กรณีเจาของถอนเงินไปใชสวนตัว ณ วันสิ้นงวดบัญชี ตองโอนปดบัญชีถอนใช
สวนตัวเขาบัญชีทนุ ดวย
Dr. ทุน-นายอวน (-ทุนลด) xx
Cr. ถอนใชสวนตัว xx
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 103 ~
การบันทึกบัญชีสําหรับกิจการจําหนายสินคา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 104 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 105 ~
ขายดวยเงินสด บันทึกบัญชีโดย
Dr. เงินสด 10,000
Cr. ขาย 10,000
ขายสินคาเปนเงินสด
การขายเชื่อ บันทึกบัญชีโดย
Dr. ลูกหนี้ 2,000
Cr. ขาย 2,000
ขายสินคาเปนเงินเชื่อ
บัญชีรับคืน
สินคาที่ขายใหลูกคาแลว อาจชํารุดหรือคุณภาพไมถูกตองตามที่สั่ง กิจการ
ตองรับคืนสินคาเหลานั้นจากลูกคา
การรับคืนทําใหยอดขายลดลง แตกิจการไมนยิ มนําไปหักออกจากยอดขาย
ทันทีแตจะเปดบัญชีรบั คืน โดยบันทึกรายการรับคืนสินคาทางดานเดบิต และเมือ่ สิน้ งวดให
นํายอดรับคืนไปหักจากยอดขาย ในงบกําไรขาดทุน เพือ่ หาผลการดําเนินงาน การบันทึก
บัญชีเปนดังนี้
การรับคืนสินคาที่ขายดวยเงินสด
Dr. รับคืน 1,000
Cr. เงินสด 1,000
รับคืนสินคา
การรับคืนสินคาที่ขายดวยเงินเชื่อ
Dr. รับคืน 200
Cr. ลูกหนี้ 200
รับคืนสินคา
บัญชีสวนลดจาย
ในการขายสินคาเปนเงินเชื่อ กิจการอาจกําหนดเงื่อนไขการชําระคาสินคา
เชน 30 วัน หากลูกคาชําระหนี้ใหภายใน 10 วัน จะลดใหอีก 2% สวนลดนี้เรียกวา
สวนลดจาย (Sales Discounts)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 106 ~
วิธีการบันทึกบัญชีเปนดังนี้
Dr. เงินสด 1,764
Dr. สวนลดจาย 36
Cr. ลูกหนี้ 1,800
รับชําระหนี้โดยหักสวนลดจาย
จากขอมูลขางตน ขายสุทธิหาไดจาก
ขาย (10,000+2,000) 12,000
หัก รับคืน (1,000+200) 1,200
สวนลดจาย 36 1,236
ขายสุทธิ 10,764
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 107 ~
วิธีการบันทึกเกี่ยวกับสินคา
Perpetual Periodic
1. เมื่อซื้อสินคา
Dr. สินคา xx Dr. ซื้อ xx
Cr. เจาหนี้ xx Cr. เจาหนี้ xx
ซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ ซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ
2. จายคาขนสงเขา
Dr. สินคา xx Dr. คาขนสงเขา xx
Cr. เงินสด xx Cr. เงินสด xx
จายคาขนสงสินคาเขา จายคาขนสงสินคาเขา
3. สงคืนสินคาใหผูขาย
Dr. เจาหนี้ xx Dr. เจาหนี้ xx
Cr. สินคา xx Cr. สงคืน xx
สงคืนสินคา สงคืนสินคา
4. ชําระหนี้คา ซื้อสินคา
Dr. เจาหนี้ xx Dr. เจาหนี้ xx
Cr. สินคา xx Cr. สวนลดรับ xx
Cr. เงินสด xx Cr. เงินสด xx
จายชําระหนี้คา สินคาไดรับสวนลด จายชําระหนี้คา สินคาไดรับสวนลด
Perpetual Periodic
5. เมื่อขายสินคา
Dr. ลูก หนี้ xx Dr. ลูก หนี้ xx
Cr. ขาย xx Cr. ขาย
xx
บันทึกการขายเชื่อ (ตามราคาที่ขาย) บันทึกการขายเชื่อตามราคาที่ขาย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 108 ~
6. เมื่อรับคืนสินคา
Dr. รับคืน xx Dr. รับคืน xx
Cr. ลูกหนี้ xx Cr. ลูกหนี้
xx
บันทึกลดหนี้สาํ หรับสินคาทีร่ ับคืน บันทึกลดหนี้สาํ หรับสินคาทีร่ ับคืน
บันทึกลดตนทุนขาย
Dr. สินคา xx ไมบันทึก
Cr. ตนทุนขาย xx
บันทึกสินคาทีร่ ับคืน
สรุป 1. การบันทึกสินคาแบบตอเนื่อง (Perpetual) ทําใหสามารถทราบมูลคาสินคา
คงเหลื อไดทุ ก ขณะ โดยไมจํา เปน ตองทํา การตรวจนั บ และตี ร าคาสิ น ค า
คงเหลือ
2. การบันทึกสินคาคงเหลือสิ้นงวด (Periodic) จะแสดงยอดคงเหลือของสินคา
ตนปในบัญชี ระหวางปถาซื้อสินคาเขามาจะแสดงไวในบัญชีซื้อ ทําใหไม
สามารถทราบยอดสินคาคงเหลือขณะใดขณะหนึ่ง ในวันสิ้นปจึงตองทําการ
ตรวจนับและตีราคาสินคาคงเหลือ
ตัวอยาง การบันทึกบัญชีของกิจการขายสินคา
บริษัท ABCการคา จํากัด เริ่มดําเนินการเมื่อ 1 มีนาคม 25xx โดยออกจําหนายหุน
สามัญ 10,000 หุน มูลคาหุนละ 100 บาท รายการคาระหวางเดือนมีดังนี้
25xx
มี.ค. 2 ซื้อที่ดินเปนเงินสด 200,000 บาท
3 ซื้อเครื่องตกแตงสํานักงาน 45,000 บาท
5 ซื้อวัสดุสํานักงานเปนเงินเชือ่ 3,000 บาท
ซื้อสินคาเปนเงินสด 10,000 บาท
6 ซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ 15,000 บาท โดยผูซ ื้อเปนผูรับภาระคาขนสงเอง 500 บาท แตใหผูขาย
จายแทนไปกอน
8 ขายสินคาราคาทุน 4,000 บาท ในราคา 5,600 บาท เปนเงินเชื่อ
10 ขายสินคาราคาทุน 6,000 บาท ในราคา 8,000 บาท เปนเงินสด
11 สงสินคาที่ซื้อเมื่อวันที่ 6 คืนผูขาย 1,000 บาท
12 ซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ 8,500 บาท
15 ชําระหนี้คาสินคาทีซ่ ื้อเมื่อวันที่ 6 ไดสวนลด 2%
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 109 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 110 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 111 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 112 ~
19 รับชําระหนี้คาสินคาที่ขายไปเมื่อวันที่ 8 ใหสวนลด 2%
การบันทึกบัญชีเหมือนกัน
Dr. เงินสด (+สินทรัพยเพิม่ ) 4,802
Dr. สวนลดจาย (+คาใชจา ยเพิม่ ) 98
Cr. ลูกหนี้ (+สินทรัพยลด) 4,900
วันที่ 8 ขายไป 5,600 บาท วันที่ 17 รับคืน 700 บาท วันที่ 19 เหลือหนี้ (5,600-700) =
4,900 ใหสวนลด 2% (4,900x2%) = 98 บาท
เดบิต สวนลดจาย ถือเปนคาใชจายที่ตองนําไปหักกับยอดขายเพื่อคํานวณกําไรสุทธิ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 113 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 114 ~
การปรับปรุงรายการบัญชี
กิจการคาตาง ๆ ทีต่ ั้งขัน้ ยอมมีวัตถุประสงคเพือ่ แสวงหากําไร การที่จะทราบ
กําไรไดตองมีการปดบัญชีเพื่อจัดทํา งบกําไรขาดทุน และงบดุล เพื่อแสดงผลการ
ดําเนินงานและฐานะการเงิน
กอนที่จะปดบัญชีเมื่อสิ้นงวด ยอดรายไดและคาใชจายที่บันทึกไวอาจยังไม
สมบูรณ เชน รายได หรือคาใชจายของรอบระยะเวลาบัญชีตอ ไป อาจรวมอยูในงวดบัญชี
ปจจุบนั หรือรายไดและคาใชจายในงวดบัญชีปจจุบันยังไมไดบันทึกบัญชี เปนตน
ดังนั้น เพือ่ ใหการคํานวณกําไรขาดทุน ของรอบระยะเวลาบัญชีเปนไปโดย
ถูกตอง จึงจําเปนตองปรับปรุงยอดรายได และคาใชจายดังกลาวใหถูกตอง เรียกวา “การ
ปรับปรุงรายการบัญชี”
รายการปรับปรุง (Adjusting Entries) คือ รายการที่บันทึกเมือ่ สิ้นรอบ
ระยะเวลาบัญชี เพือ่ แกไขปรับปรุงรายได และคาใชจายตามบัญชีใหถูกตองกอนจะที่ปด
บัญชี เพือ่ คํานวณกําไรขาดทุนสําหรับรอบระยะเวลาบัญชี อีกทั้งยังทําใหสินทรัพยและ
หนี้สินถูกตองดวย
รายการปรับปรุงที่ควรตรวจสอบกอนปดบัญชี มีดังนี้ :
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 115 ~
จายคาเชาอาคารลวงหนาสําหรับ 1 ป
1 พ.ย. 25xx 31 ธ.ค. 25xx 31 ต.ค. 25xx
2 เดือน 10 เดือน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 116 ~
คาเชาอาคาร
25xx
ธ.ค. 31 คาเชาอาคารจายลวงหนา 6,000
วิธที ี่ 2 บันทึกไวเปนคาใชจายทั้งจํานวน
25xx
พ.ย. 1 Dr. คาเชาอาคาร 36,000
Cr. เงินสด 36,000
บันทึกการจายคาเชาอาคารลวงหนาสําหรับ 1 ป
31 ธ.ค. 25xx สิ้นงวดใหโอนคาเชาสวนของปตอไป ออกจากบัญชีคาเชาในปนี้ไปตั้งปนคา
เชาจายลวงหนาถือเปนทรัพยสินไว 10 เดือน
รายการปรับปรุงเปนดังนี้ :
25xx
ธ.ค. 31 Dr. คาเชาอาคารจายลวงหนา (36,000x 10 ) 30,000
12
Cr. คาเชาอาคาร 30,000
ปรับปรุงคาเชาอาคารจายลวงหนา
คาเชาอาคาร
25xx 25xx
พ.ย.. 31 เงินสด 6,000 ธ.ค. 31 คาเชาอาคารจายลวงหนา 30,000
คาเชาอาคารจายลวงหนา
25xx
ธ.ค. 31 คาเชาอาคาร 30,000
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 117 ~
1 เดือน 2 เดือน
การปรับปรุงรายการเปนดังนี้ :
25xx
ธ.ค. 31 Dr. รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา 300
Cr. รายไดคาสมาชิก (900x ) 1 300
3
ปรับปรุงรายไดคาสมาชิกรับลวงหนาเปนรายได
รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา
25xx 25xx
ธ.ค. 31 รายไดคาสมาชิก 300 ธ.ค. 1 เงินสด 900
รายไดคาสมาชิก
25xx
ธ.ค. 31 รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา 300
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 118 ~
วิธที ี่ 2 บันทึกไวเปนหนี้สิน
25xx
ธ.ค. 1 Dr. เงินสด 900
Cr. รายไดคาสมาชิก 900
รับเงินคาสมัครเปนสมาชิกราย 3 เดือน
31 ธ.ค. 25xx ณ วันสิ้นงวด กิจการตองโอนรายไดสวนของปตอไป ออกจากบัญชีรายได
เพื่อตั้งเปนบัญชีรายไดรับลวงหนา ถือเปนหนี้สินของกิจการ 2 เดือน
การปรับปรุงรายการเปนดังนี้ :
25xx
ธ.ค. 31 Dr. รายไดคาสมาชิก 600
Cr. รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา (900x 2 ) 600
3
ปรับปรุงรายไดคาสมาชิก
รายไดคาสมาชิก
25xx 25xx
ธ.ค. 31 รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา 600 ธ.ค. 1 เงินสด 900
รายไดคาสมาชิกรับลวงหนา
25xx
ธ.ค. 31 รายไดคาสมาชิก 600
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 119 ~
เงินเดือนคางจาย
25xx
ธ.ค. 31 เงินเดือน 30,000
หมายเหตุ หลังจากปรับปรุงแลว คาใชจายคางจายถือเปน หนี้สินหมุนเวียนของกิจการ
กระดาษทําการ
กระดาษทําการ (Work Sheet)
กระดาษทําการ คือ กระดาษที่นักบัญชีใชเพื่อชวยในการปรับปรุงรายการ
ตอนสิ้นงวดบัญชี ซึ่งมีขอมูลและรายการคามากอันอาจทําใหเกิดขอผิดพลาดไดงาย
การจัดทํากระดาษทําการ จะทําขึ้นภายหลัง ที่ไดบั นทึกรายการคาต าง ๆ
ของกิจการในบัญชีครบถวนแลว แตยังไมไดบันทึกรายการปรับปรุงและปดบัญชีในสมุด
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 120 ~
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
วิธีการจัดทํากระดาษทําการ
1. เขียนชื่อกิจการ และขอความวา กระดาษทําการ สําหรับรอบระยะเวลา
บัญชีสิ้นสุดเมื่อใด
2. ลอกงบทดลองที่จัดทําแลว ใสในชองจํานวนเงินคูที่ 1 รวมยอดดานเด
บิตและเครดิตใหเทากัน
3. บันทึกรายการปรับปรุงไวในชองจํานวนเงินคูที่ 2 เพื่อเดบิตหรือเครดิต
บัญชีที่เกี่ยวของ ถาบัญชีที่ปรับปรุงยังไมมีในงบทดลอง ใหบันทึก
เพิ่มเติมในตอทายงบทดลอง
4. ออกยอดงบทดลองที่ปรับปรุงแลวในชองจํานวนเงินคูที่ 3 โดยนําจวนเงิน
ที่อยูในชองงบทดลองรวมกับจํานวนเงินในชองรายการปรับปรุงในกรณีที่
อยูดานเดียวกัน และหักลบกันในกรณีที่อยูคนละดาน คือ ชองเดบิตใน
งบทดลอง รวมกับชองเดบิตในรายการปรับปรุง หรือชองเดบิตในงบ
ทดลอง หักกับชองเครดิตในรายการปรับปรุง เพื่อออกยอดในงบทดลอง
ที่ปรับปรุงแลว สวนชองเครดิตก็ปฏิบตั ิเหมือนกัน จากนั้น ใหรวมยอด
ชองเดบิตและเครดิตใหเทากัน
5. รายการในงบทดลองที่ปรับปรุงแลว ถาเปนรายไดและคาใชจายที่จะ
ปรากฏในงบกําไรขาดทุน ใหออกยอดในชองจํานวนเงินคูท ี่ 4 ถาเปน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 121 ~
ตัวอยางการจัดทํากระดาษทําการ
บริษัท ABCการคา จํากัด งบทดลองสําหรับป สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 2546 ดังนี้
เงินสด 1,700
ลูกหนี้ 70,000
ตั๋วเงินรับ 50,000
คาเบี้ยประกันจายลวงหนา 36,000
สินคาคงเหลือ 42,000
เครื่องใชสํานักงาน 14,000
เครื่องตกแตง 30,000
เจาหนี้ 63,000
คาเชารับลวงหนา 12,000
ทุนเรือนหุน 50,000
กําไรสะสม 20,200
ขาย 720,000
ซื้อ 460,000
เงินเดือน 110,000
คาเชา 40,000
คาใชจายเบ็ดเตล็ด 11,500
865,200 865,200
ขอมูลเพิ่มเติม
1. คาเชาจายเมื่อ 1 มิถุนายน 2546 เปนคาเชาสํานักงานเดือนละ 5,000
บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 122 ~
คําอธิบายชองรายการปรับปรุง :
1. คาเชาจายตัง้ แต 1 มิ.ย. – 31 ธ.ค. = 7 เดือน ๆ ละ 5,000 บาท รวม 35,000
บาท แตงบทดลองบันทึกไว 40,000 บาท แสดงวาบันทึกไวเปนคาใชจายทั้ง
จํานวน
ดังนั้น สวนตาง 40,000 – 35,000 บาท = 5,000 บาท ถือเปนสินทรัพย คือ
จายลวงหนา
รายการปรับปรุง :
Dr. คาเชาจายลวงหนา 5,000
Cr. คาเชา 5,000
1. คาเสื่อมราคาสินทรัพยถาวร 20% ตอป
สินทรัพยถาวรมี เครือ่ งใชสํานักงาน และเครือ่ งตกแตง
คาเสื่อมราคาเครื่องใชสาํ นักงาน = 14,000 x 100 20 = 2,800 บาทตอป
รายการปรับปรุง :
Dr. คาเสื่อมราคา-เครื่องใชสํานักงาน 2,800
Dr. คาเสื่อมราคา-เครื่องตกแตง 6,000
Cr. คาเสื่อมราคาสะสม-เครื่องใชสํานักงาน 2,800
Cr. คาเสื่อมราคาสะสม-เครื่องตกแตง 6,000
2. ตั้งสํารองหนี้ 5% ของยอดลูกหนี้
หนี้สงสัยจะสูญ = 70,000 x 100 5 = 3,500 บาท
รายการปรับปรุง :
Dr. หนี้สงสัยจะสูญ 3,500
Cr. คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ 3,500
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 123 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 124 ~
คําอธิบายการออกยอดชองกําไรขาดทุนและงบดุล
จากงบทดลองที่ปรับปรุงแลว สามารถจัดทํางบการเงินได 2 งบ คือ
1. งบกําไรขาดทุน แสดงถึงผลการดําเนินงานในรอบบัญชีที่ผา นมาวามี
กําไรหรือขาดทุน
2. งบดุล แสดงถึงมูลคาสุทธิของสินทรัพย หนี้สนิ และทุน ณ วันสิ้นสุด
รอบบัญชีวาเพิ่มขึ้น หรือลดลง
งบกําไรขาดทุน
ภายหลังไดงบทดลองที่ปรับปรุงแลว
บัญชีรายได จะออกยอดปรากฏในชองงบกําไรขาดทุน ดานเครดิต
บัญชีคาใชจา ย จะออกยอดปรากฏในชองงบกําไรขาดทุน ดานเดบิต
บัญชีสินคาคงเหลือตนงวด ในชองงบทดลองหลังปรับปรุงจะปรากฏในชองงบ
กําไรขาดทุน ดานเดบิต และจํานวนเงินที่ปรากฏไมมีการเปลี่ยนแปลง เพราะกิจการ
บันทึกบัญชีสินคาแบบ Periodic Inventory System คือ ระบบการตรวจนับสินคาคงเหลือ
ณ วันสิ้นงวด ฉะนั้น สินคาคงเหลือตนงวด จึงตองเปลี่ยนสภาพเปนตนทุนขาย เพราะถือ
วา ณ วันสิน้ ปสินคาคงเหลือตนงวดไดจําหนายไปแลว
บัญชีสินคาคงเหลือปลายงวดที่ทราบจากการตรวจนับและตีราคา ถือเปน
สินคาที่จําหนายไมหมด ขณะเดียวกันสินคาปลายงวดนี้ก็สามารถนําไปจําหนายในงวดบัญชี
หนาได ซึ่งถือเปนสินทรัพยยกไปงวดบัญชีหนา ดังนั้น
จึงตองบันทึกเพิ่มเติมในกระดาษทําการ
ชองงบกําไรขาดทุน ดานเครดิต และ ชองงบดุล ดาน เดบิต
จากงบกําไรขาดทุน เมือ่ ไดยอดรายได รายจาย สินคาคงเหลือตนงวดและ
ปลายงวดแลว ตองรวมตัวเลขดานเดบิต และเครดิต
ถากรณีรายไดดานเครดิต มากกวา รายจายดานเดบิต ผลตาง คือ กําไร
สุทธิ ใสดานเดบิตในทางกลับกัน ถา รายจายดานเดบิต มากกวา รายไดดานเครดิต
ผลตาง คือ ขาดทุนสุทธิ ใหใสดานเครดิต
เมื่อบันทึกผลตาง กําไร หรือ ขาดทุน เสร็จแลว ใหรวมตัวเลขทั้งดานเด
บิตและเครดิต ยอดทั้ง 2 ขางตองเทากัน
งบดุล
ภายหลังไดงบทดลองที่ปรับปรุงแลวใหแยกรายการดังนี้
สินทรัพย ใหออกยอดในงบดุล ดานเดบิต
หนี้สิน ใหออกยอดในงบดุล ดานเครดิต
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 125 ~
ผลตางกําไรหรือขาดทุนในชองงบกําไรขาดทุน ใหออกยอดในชองงบดุลดังนี้
กรณีกําไร ใหออกยอดในงบดุลดานเครดิต ถือวากําไรทําใหทุนเพิ่มขึ้น
กรณีขาดทุน ใหออกยอดในงบดุลดานเดบิต ถือวาขาดทุนทําใหทุนลดลง
การจัดทํางบกําไรขาดทุน และงบดุลจากกระดาษทําการ
เมื่อจัดทํากระดาษทําการเสร็จเรียบรอยแลว สามารถจัดทํางบการเงินได
สะดวกขึ้นโดยอาศัยตัวเลขจาก ชองงบกําไรขาดทุน และชองงบดุล
ดังนั้น อาจกลาวไดวา กระดาษทําการไมไดเปนสวนหนึ่งของการบันทึก
บัญชี แตเปนเครื่องมือชวยใหการปรับปรุงและปดบัญชี เพือ่ ทํางบการเงินสะดวกและ
รวดเร็วขึ้น
ฉะนั้น เมื่อไดจัดทํากระดาษทําการเสร็จเรียบรอยแลว จะตองบันทึกในสมุด
บัญชีของกิจการ ดังตอไปนี้
1. บันทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวันทั่วไป แลวผานไปบัญชีแยก
ประเภท
2. บันทึกรายการปดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป แลวผานไปบัญชีแยก
ประเภท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 126 ~
คาใชจายเบ็ดเตล็ด 11,500
คาเสื่อมราคา-เครื่องใชสํานักงาน 2,800
คาเสื่อมราคา-เครื่องตกแตง 6,000
หนี้สงสัยจะสูญ 3,500
คาเบี้ยประกัน 30,000 208,800
กําไรสุทธิจากการดําเนินงาน 39,200
รายไดและคาใชจายอื่น ๆ
รายไดคาเชา 8,000
ดอกเบี้ยรับ 3,000 11,000
กําไรสุทธิ 50,200
กําไรสะสม-ตนป 20,200
กําไรสะสม-สิ้นป 70,400
บริษัท ABCการคา จํากัด
งบดุล
ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2546
สินทรัพย
ทรัพยสินหมุนเวียน
เงินสด 1,700
ลูกหนี้ 70,000
หัก คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ 3,500 66,500
ตั๋วเงินรับ 50,000
สินคาคงเหลือ 30,000
คาเบี้ยประกันจายลวงหนา 6,000
คาเชาจายลวงหนา 5,000
ดอกเบี้ยคางรับ 3,000 162,200
สินทรัพยถาวร
เครื่องใชสํานักงาน 14,000
หัก คาเสื่อมราคาสะสม 2,800 11,200
เครื่องตกแตง 30,000
หัก คาเสื่อมราคาสะสม 6,000 24,000 35,200
197,400
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 127 ~
หนี้สินและสวนของผูถอื หุน
หนี้สินหมุนเวียน
เจาหนี้ 63,000
คาเชารับลวงหนา 4,000
เงินเดือนคางจาย 10,000 77,000
สวนของผูถอื หุน
ทุนเรือนหุน 50,000
กําไรสะสม 70,400
197,400
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 128 ~
รายการปดบัญชี
วัน เดือน ป รายการ เดบิต เครดิต
2546
ธ.ค. 31 ตนทุนขาย 502,000
1 สินคาคงเหลือปลายป 42,000
ซื้อ 460,000
โอนปดบัญชีซอื้ เขาบัญชีตนทุนขาย
2 สินคาคงเหลือปลายป 30,000
ตนทุนขาย 30,000
บันทึกสินคาคงเหลือปลายงวด
3 ขาย 720,000
รายไดคาเชา 8,000
ดอกเบี้ยรับ 3,000
กําไรขาดทุน 731,000
โอนปดบัญชีขายและรายไดอื่น ๆ
4 กําไรขาดทุน 680,800
ตนทุนขาย (502,000–30,000) 472,000
เงินเดือน 120,000
คาเชา 35,000
คาเสื่อมราคา–เครื่องใชสํานักงาน 2,800
คาเสื่อมราคา–คาตกแตง 6,000
หนี้สงสัยจะสูญ 3,500
คาเบี้ยประกัน 30,000
คาใชจาเบ็ดเตล็ด 11,500
โอนปดบัญชีตน ทุนขายและคาใชจายตาง ๆ เขาบัญชี
กําไรขาดทุน
5 กําไรขาดทุน 50,200
กําไรสะสม 50,200
โอนปดบัญชีกาํ ไรขาดทุนเขาบัญชีกําไรสะสม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 129 ~
สมุดรายวันเฉพาะ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 130 ~
แบบของสมุดเงินสด มีความแตกตางกันขึ้นอยูกับวัตถุประสงคในการใชของ
กิจการแตละแหง สมุดเงินสดที่ใชโดยทั่วไปจะใชแบบบัญชีแยกประเภท กลาวคือ เมือ่ มี
การรับเงิน จะบันทึกทางดานเดบิต เมื่อมีการจายเงินจะบันทึกทางดานเครดิต
ตัวอยาง การบันทึกรายการรับ–จายเงินสดในสมุดเงินสด
2546
มิ.ย. 1 เงินสดคงเหลือยกมา 50,000 บาท
3 นายนพนําเงินสดมาลงทุนเพิ่ม 40,000 บาท
5 จายเงินซื้อเครื่องใชสํานักงาน 7,000 บาท
จายคาเชารานประจําเดือน 3,000 บาท
9 รับเงินคาขายสินคา 24,000 บาท
13 จายชําระหนี้ใหนายABC 8,000 บาท
18 รับชําระหนี้จากราน ABC 13,000 บาท
21 จายคาเบี้ยประกัน 8,000 บาท
23 จายคาใชจายเบ็ดเตล็ด 250 บาท
24 รับเงินคาขายสินคา 16,000 บาท
30 จายเงินซื้อสินคา 11,000 บาท
Dr. สมุดเงินสด Cr.
ว.ด.ป. เลขที่ รายการ รหัส จํานวน ว.ด.ป. เลขที่ รายการ รหัส จํานวน
ใบสําคั บัญชี เงิน ใบสําคั บัญชี เงิน
ญ ญ
2546 2546
มิ.ย. 1 ยอดยกมา 11 50,000 มิ.ย. 5 ซื้อเครื่องใชสํานักงาน 14 7,000
3 รับเงินลงทุน 31 40,000 13 จายคาเชาราน 52 3,000
9 รับคาขายสินคา 41 24,000 21 จายชําระหนี้ABC 21 8,000
18 รับชําระหนี้ราน 12 13,000 23 จายคาเบี้ยประกัน 53 8,000
ABC 30 จายคาใชจายเบ็ดเตล็ด 54 250
24 รับเงินคาขายสินคา 41 16,000 ซื้อสินคา 51 11,000
ยอดยกไป 105,750
143,000 143,000
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 131 ~
สมุดซื้อ
สมุดซื้อ เปนสมุดที่ใชบนั ทึกรายการซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ ลักษณะของสมุด
ซื้อ คือ ชองรายการจะระบุชื่อ ผูทขี่ ายสินคาให (เจาหนี้) เพื่อจะไดบนั ทึกบัญชีเจาหนี้ ใน
บัญชีเจาหนี้รายตัวไดถูกตอง
ตัวอยาง การบันทึกรายการซื้อสินคาในสมุดซื้อ
2546
มิ.ย. 1 ซื้อสินคาจากราน ABC จํานวน 4,000 บาท
5 ซื้อสินคาจากราน นกนอย เปนเงิน 13,000 บาท เงือ่ นไขการชําระเงิน
2/10,n/30
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 132 ~
2546
มิ.ย. 1 ราน ABC 3 4,000
5 ราน นกนอย 2/10,n/30 3 13,000
10 รานABC 3 5,200
13 หาง พรเทพ 3 8,400
17 ราน คุณเอ 2/10,n/30 3 21,000
28 หาง พรเทพ 3 7,000
58,600
การผานบัญชี ในวันที่มกี ารซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ จะผานจํานวนเงินของแต
ละรายการไปบัญชีแยกประเภทเจาหนี้รายตัว แลวใสเครื่องหมาย (3) ในชอง “หนาบัญชี”
เพื่อใหทราบวามีการผานบัญชีเจาหนี้รายตัวเรียบรอยแลว
ในวันสิ้นเดือน จะผานรายการซื้อทั้งหมดไปบัญชีแยกประเภทซื้อทางดานเด
บิต และผานดานเครดิตไปบัญชีแยกประเภทเจาหนี้ (หรือบัญชีคมุ ยอด)
Dr. ซื้อ (51) xx
Cr. เจาหนี้ (21) xx
Dr. ซื้อ
(51) Cr.
2546
มิ.ย. 30 สมุดซื้อ 58,600
Dr. เจาหนี้
(21) Cr.
2546
มิ.ย. 30 สมุดซื้อ 58,600
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 133 ~
บัญชีแยกประเภทรายตัว ซึ่งเปนบัญชีแยกประเภทยอยจะมีรายการเฉพาะ
บัญชีทมี่ ีชอื่ ในสมุดซื้อเทานั้น เชน
ราน ABC
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
มิ.ย. 1 สมุดซื้อ 4,000 4,000
สมุดขาย
การบันทึกรายการขายสินคาเปนเงินเชื่อในสมุดขาย และการผานบัญชีแยก
ประเภททั่วไป และแยกประเภทยอย มีลักษณะเหมือนกับการบันทึกรายการในสมุดซื้อ
ตัวอยาง การบันทึกรายการขายสินคาในสมุดขาย
2546
มิ.ย. 3 ขายสินคาใหนายABCเปนเงินเชื่อ 10,000 บาท
6 ขายสินคาใหราน ABC เปนเงินเชื่อ 8,500 บาท
11 ขายสินคาใหราน นกนอย เปนเงินเชื่อ 14,000 บาท
18 ขายสินคาใหราน คุณเอ เปนเงินเชือ่ 7,500 บาท
20 ขายสินคาใหรานคุณ พรเทพ เปนเงินเชื่อ 31,000 บาท
สมุดขาย
สมุดขาย
วัน เดือน ป บัญชีที่เครดิต เงื่อนไข หนาบัญชี จํานวนเงิน
2546
มิ.ย. 3 รานABC 3 10,000
6 ราน ABC 3 8,500
11 ราน นกนอย 3 14,000
18 ราน คุณเอ 3 7,500
20 หาง พรเทพ 3 31,000
71,000
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 134 ~
นายABC
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
มิ.ย. 3 สมุดขาย 10,000 10,000
ตัวอยาง การบันทึกรายการในสมุดรายวันเฉพาะ
บริษทั ABCการคา จํากัด มีสินทรัพย หนี้สิน คงเหลือยกมาเมื่อวันที่ 1 มกราคม
2546 ดังนี้
เงินสด 15,000 บาท
เงินฝากธนาคาร 34,500 บาท
ลูกหนี้-นาย พรเทพ 1,700 บาท
ลูกหนี้-นายสมบูรณ 1,340 บาท
ลูกหนี้-นางสาวเอ 2,180 บาท
สินคา 13,000 บาท
เครื่องตกแตง 2,400 บาท
เจาหนี้-นายสมเกียรติ 3,470 บาท
เจาหนี้-นายสมหมาย 2,150 บาท
ตั๋วเงินจาย 13,000 บาท
ทุน 400 หุน @ 100 บาท 40,000 บาท
กําไรสะสม 11,500 บาท
รายการคาในเดือน มกราคม มีดังตอไปนี้
ม.ค. 2 ขายสินคาไดเงินสด 1,500 บาท
5 ขายสินคาเชื่อใหนาย พรเทพ 3,000 บาท ลดให 3% ในราคาสินคาเงื่อนไข
2/10,n/30
6 ซื้อสินคาดวยเช็ค 13,000 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 135 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 136 ~
เงินฝากธนาคาร 12
2546 2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 34,500 ม.ค. 31 สมุดรายวันรับเงิน 13,000
31 สมุดรายวันรับเงิน 10,000 31,500
44,500 44,500
ลูกหนี้ 13
2546 2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 5,220 ม.ค. 16 รับคืน 400
31 สมุดขาย 17,910 31 สมุดรายวันรับคืน 17,640
23,130 5,090
23,130
สินคา 14
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 13,000
เครื่องตกแตง 15
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 2,400
เจาหนี้ 21
2546 2546
ม.ค. 16 สงคืน 500 ม.ค. 1 ยอดยกมา 5,620
31 สมุดรายวันจายเงิน 6,790 31 สมุดขาย 6,500
4,650 12,120
12,120
ตั๋วเงินจาย
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 13,000
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 137 ~
ทุน 31
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 40,000
กําไรสะสม 32
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 11,500
สมุดแยกประเภทลูกหนี้รายตัว
นาย พรเทพ
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 1,700 1,700
5 สมุดขาย ข. 1 2,910 4,610
17 สมุดรายวันรับเงิน รง. 1 1,700 2,910
นายสมบูรณ
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 1,340 1,340
13 สมุดขาย ข. 1 15,000 16,340
16 สมุดรายวันทัว่ ไป รว. 1 400 15,940
สมุดรายวันรับเงิน รง. 1 15,940
นางสาวเอ
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 2,180 2,180
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 138 ~
นายสมเกียรติ
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 3,470 3,470
11 สมุดซื้อ ซ. 1 2,500 5,970
สมุดรายวันจายเงิน จง. 1 100 5,870
สมุรายวันจายเงิน จง. 1 5,870
นายสมหมาย
วัน เดือน ป รายการ หนาบัญชี เดบิต เครดิต คงเหลือ
2546
ม.ค. 1 ยอดยกมา 2,150 2,150
10 สมุดรายวันจายเงิน จง. 1 1,000 1,150
20 สมุดซื้อ ซ. 1 4,000 5,150
21 สมุดรายวันทัว่ ไป รว. 1 500 4,650
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 139 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 140 ~
2546
ม.ค. 5 นาย พรเทพ 2/10,n/30 2,910
13 นายสมบูรณ 2/10,n/30 15,000
17,910
สมุดซื้อ ซ. 1
วัน เดือน ป บัญชีที่เครดิต เงื่อนไข หนาบัญชี จํานวนเงิน
2546
ม.ค. 11 นายสมเกียรติ 2/10,n/30 2,500
20 นายสมหมาย 2/10,n/30 4,000
6,500
สมุดรายวันทัว่ ไปใชบันทึกเฉพาะรายการที่ไมกระทบกับเงินสด และรายการปรับปรุงตาง ๆ
สมุดรายวันทัว่ ไป
วัน เดือน ป รายการ เลขทีบ่ ัญชี เดบิต เครดิต
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 141 ~
2546
ม.ค. 16 รับคืน 42 400
ลูกหนี–้ สมบูรณ 13 400
รับคืนสินคาจากลูกหนี้
21 เจาหนี–้ สมหมาย 21 500
สงคืน 43 500
สงคืนสินคาใหเจาหนี้
30 เงินเดือน 54 100
ภาษีหัก ณ ทีจ่ าย 23 100
จายเงินเดือนหักภาษี ณ ทีจ่ าย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 142 ~
สวนลดจาย 43
2546
ม.ค. 31 เจาหนี้ 292
สวนลดรับ 54
2546
ม.ค. 31 สมุดรายวันจายเงิน 70
คาขนสงเขา 52
2546
ม.ค. 7 สมุดรายวันจายเงิน 500
เงินเดือน 55
2546
ม.ค. 31 สมุดรายวันจาย 2,900
ภาษีหัก ณ ที่จาย 100
3,000
คาเชา 56
2546
ม.ค. 7 สมุดรายวันจาย 1,000
ภาษีหัก ณ ทีจ่ าย 23
2546
ม.ค. 31 เงินเดือน 100
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 143 ~
เงินสด 11 14,548
เงินฝากธนาคาร 12 31,500
ลูกหนี้ 13 5,090
สินคา 14 13,000
เครื่องตกแตง 15 2,400
เจาหนี้ 21 4,650
ตั๋วเงินจาย 22 13,000
ภาษีหัก ณ ทีจ่ าย 23 100
ทุน 31 40,000
กําไรสะสม 32 11,500
ขาย 41 21,510
รับคืน 42 500
สวนลดจาย 43 292
ซื้อ 51 19,500
คาขนสงเขา 52 500
สงคืน 53 500
สวนลดรับ 54 70
เงินเดือน 55 3,000
คาเชา 56 1,000
91,330 91,330
*************************************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 144 ~
ความรูเกี่ยวกับการพัฒนาชนบท และชุมชน
ความหมายของการพัฒนาชุมชน
สุวิทย ยิ่งวรพันธ (2509) ไดใหความหมายวา การพัฒนาชุมชน คือ กระบวนการที่
มุงสงเสริมความเปนอยูของประชาชนใหดีขึ้น ทั้งนี้ โดยประชาชนเขารวมมือและริเริ่ม
ดําเนินงานเอง และสรุปความหมายของการ “พัฒนาชุมชน” ไวดังนี้ คือ
1. การปรับปรุงสงเสริมใหชุมชนหนึ่งดีขึ้นหรือมีวิวัฒนาการดีขึ้น
2. การสงเสริมใหชุมชนนั้น ๆ มีวิวัฒนาการดีขึ้น คือ เจริญทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม
และวัฒนธรรม
3. การพัฒนาชุมชนนั้น จะตองพัฒนาทางดานวัตถุและพัฒนาดานจิตใจ
3.1 การพัฒนาดานวัตถุ คือ การสรางความเจริญใหแกชุมชน เพื่อสงเสริมใหเกิดมี
หรือเปลี่ยนแปลงในสิ่งที่เห็นโดยแจงชัด เชน การสงเสริมดานการผลิตผล การสงเสริมระบบ
ขนสง การคมนาคม การชลประทาน และดานอื่น ๆ
3.2 การพัฒนาดานจิตใจ คือ การสรางความเจริญ โดยมุงจะใหการศึกษาอบรม
ประชาชน ซึ่งรวมทั้งการใหการศึกษาตามโรงเรียน มหาวิทยาลัย ตามโครงการของ
กระทรวงศึกษาธิการและการศึกษานอกระบบโรงเรียน
4. การพัฒนาชุมชน คือ กระบวนการที่สงเสริมความเปนอยูของประชาชนใหดีขึ้น
ทั้งนี้ โดยประชาชนเขารวมมือและริเริ่มดําเนินงานเอง
Arthur Dunham กลาววา การพัฒนาชุมชน คือ การรวมกําลังดําเนินการปรับปรุง
สภาพความเปนอยูของชุมชนใหมีความเปนปกแผนและดําเนินงานไปในแนวทางที่ตนเอง
ตองการ โดยอาศัยความรวมกําลังของประชาชนในชุมชนนั้นในการชวยเหลือตนเองและ
รวมมือกันดําเนินงาน และตองไดรับการสนับสนุนชวยเหลือทางดานวิชาการจากหนวยงาน
ภายนอก
องคการสหประชาชาติ (2505) ใหคําจํากัดความวา การพัฒนาชุมชน เปนขบวนการ
ซึ่ง ประชาชนทั้งหลายไดพยายามรวบรวมกันทํ าเองและมาร วมกั บเจ าหน าที่ ของรั ฐบาล
เพื่อที่จะทําใหสภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมของชุมชนนั้น ๆ เจริญดีขึ้นและผสมผสาน
ชุมชนเหลานั้นเขาเปนชีวิตของชาติและเพื่อที่จะทําใหประชาชนอุทิศกาย ใจ ความคิด
ความรู และทรัพย เพื่อความเจริญเติบโตของชาติอยางเต็มที่
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 145 ~
ความสําคัญของการพัฒนาชุมชน
ในปจจุบันงานดานการพัฒนาชุมชนมีความสําคัญตอการพัฒนาประเทศมาก เพราะ
สภาพปญหาของการพัฒนาชุมชนนั้นเปนวงจรที่สงผลกระทบตอกันเปนลูกโซ จากความไมรู
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 146 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 147 ~
วัฏจักรแหงความยากจน
การมีทุนนอย
(Capital Deficiency)
การมีอุปสงคต่ํา การมีรายไดที่แทจริงต่ํา
(Low Demand) (Low Real Income)
จุดมุงหมายในการพัฒนาชุมชน
จุดมุงหมายในการพัฒนาที่นักพัฒนาจะตองระลึกอยูเสมอ เพื่อชวยใหการดําเนินงาน
ไปสูจุดหมาย ก็คือ
1. เพื่อพัฒนาคนใหมีประสิทธิภาพ
2. สงเสริมใหประชาชนรวมมือกันในการพัฒนาหมูบานของตนเอง
3. สงเสริมใหประชาชนรูสึกภาคภูมิใจที่จะอาศัยและประกอบอาชีพในหมูบานของ
ตนอยางสงบสุข
4. สงเสริมฐานะทางเศรษฐกิจของครอบครัวและชุมชนใหดีขึ้น
5. สงเสริมความสามารถของแตละบุคคล ใหแตละคนนําเอาความสามารถในตัวเอง
ออกมาใชใหเปนประโยชน
6. สงเสริมการรวมกลุมในการดําเนินชีวิตตามระบอบประชาธิปไตย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 148 ~
7. เพื่อพัฒนาสิ่งแวดลอมในสังคมใหดีขึ้น
8. เพื่อสงเสริมใหประชาชนสามารถแกปญหาของตนเองและชุมชนได
9. เพื่อกระตุนใหประชาชนไดมีสวนรวมในการพัฒนาตนเอง ชุมชน ประเทศชาติ
10. เพื่อใหการศึกษาแกประชาชนในทุกรูปแบบเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเอง
และครอบครัวใหดีขึ้น
จากจุดหมายดังกลาวแลว ถานักพัฒนาไดดําเนินการใหบรรลุตามความมุงหมายที่ได
วางไว นับวาการพัฒนาไดเกิดขึ้นแลวในชุมชน (วรรณี เลาสุวรรณ, 2526)
แนวคิดที่เกี่ยวกับชุมชน
“ชุมชน” มีนัยและความหมายที่เปนไปตามพลวัตหรือกระแสของสังคม แตถา
พิจารณาโดยละเอียด จะพบวา นักวิชาการ นักพัฒนา หรือผูคนที่ใหความหมายของคําวา
“ชุมชน” ลวนตางใหความหมายที่สอดคลองกับความรู ทัศนคติ หรือโดยมีจุดมุงหมายที่หวัง
ชวงชิงอํานาจในการนิยามความหมายของตนเพื่อผลประโยชนประการใดประการหนึ่ง
ความเป น ชุ ม ชนหรื อ ความเป น หมู ค ณะมี ก ารเปลี่ ย นแปลงและเคลื่ อ นไหวอยู
ตลอดเวลา การจํากัดคํานิยามของคําวา “ชุมชน” ไวในแนวใดแนวหนึ่งยอมจะขาดความ
หลากหลายหรือความไมเขาใจในความเปนชุมชนและถาพิจารณาโดยรวมก็จะเห็นวา ความ
เปนชุมชนนั้น เนนเรื่องของความสัมพันธและการเกาะเกี่ยวกันของเพื่อนมนุษยในระดับ
ตางๆ อยางไรก็ตาม การพยายามทําความเขาใจแนวคิดตาง ๆ เหลานี้ยอมจะกอใหเกิด
ประโยชน แ ก ผู ศึ ก ษาในการที่ จ ะเลื อ กความเหมาะสมและสอดคล อ งกั บ ฐานปฏิ บั ติ ก าร
(Practical Base) ของตน
โดยแนวคิดแลว “ชุมชน” มีความหมายที่หลากหลายและสามารถจะจัดกลุมตามนัย
หรือความหมายที่ใกลเคียงกันได 4 แนวคิด คือ
1. แนวคิดทางสังคมวิทยา (Sociological Perspective)
2. แนวคิดทางมานุษยวิทยา (Humanistic Perspective)
3. แนวคิดเกี่ยวกับชุมชนประชาคม (Civil Society Perspective)
4. แนวคิดเกี่ยวกับชุมชนในรูปแบบใหม (Virtual Community Perspective)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 149 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 150 ~
2. ชุมชนมีอิทธิพลตออาณาบริเวณทางภูมิศาสตร แมวาตัวแปรเกี่ยวกับอาณา
บริเวณทางภูมิศาสตร จะมีอิทธิพลตอสถานที่ตั้งและพบวัตการเจริญเติบโตของชุมชน
(Growth and Dynamics of Community) แตการปรับตัวของคนตออาณาบริเวณทาง
ภูมิศาสตรของชุมชนก็ขึ้นอยูกับวัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถิ่นดวย ดังนั้น มนุษยเองมีสวน
ในการกระทําตอภาวะแวดลอมของตนไมวาจะโดยทางบวกหรือทางลบ เชน
2.1 การปรับใหสิ่งแวดลอมทางกายภาพใหสอดคลองกับความตองการและความ
จําเปนของมนุษย เชน การทํานาแบบขั้นบันได การสรางเหมืองฝายชลประทาน ปรับปรุง
แกไขสรางที่อยูอาศัยใหสอดคลองกับสภาพภูมิศาสตร
2.2 ทําลายสิ่งแวดลอม เชน การตัดไมทําลายปา
การศึกษาชุมชนตามแนวคิดทางสังคมวิทยาถือวา ตัวแปรทางดานภูมิศาสตรจะเปน
สิ่งที่ละเลยเสียมิได แนวคิดนี้จัดวามีอิทธิพลตอทฤษฎีนิเวศวิทยาของมนุษย
ชุมชนในฐานะหนวยทางสังคม (Community as Unit of Social Organization)
การวิเคราะหแบบ Social system approach จะใหภาพของลําดับขั้น (hierarchy)
เริ่มจากระดับลางที่ประกอบดวยกลุมบุคคลตั้งแต 2 คนขึ้นไปจนถึงระดับชาติหรือระดับโลก
ชุมชนเปนระบบยอยอันแรกที่มีศักยภาพในการจัดใหมีสิ่งตาง ๆ เพื่อตอบสนองความ
ตองการของคนทั้งกายภาพ จิตใจ และสังคม ซึ่งในระบบครอบครัวกลุมเครือญาติมีขนาดเล็ก
เกินไป ไมมีสถาบันทางสังคมที่สมบูรณเพื่อตอบสนองความตองการของมนุษย สวนระบบที่
ใหญกวานี้ เชน กลไกของรัฐก็ใหญโตและซับซอนเกินไป จนเขาไมถึงอารมณความรูสึกของ
คนจึงไมสามารถตอบสนองความตองการ ทั้งทางกายและทางใจได
บางทัศนะวิเคราะหชุมชนที่เปนระบบทางสังคมวาเปน
เครือขายการปฏิสัมพันธของมนุษย (Network of interaction) ซึ่งประกอบดวย
สถานภาพ บทบาท กลุมคน และสถาบัน ชุมชนจึงมีความสัมพันธกันเหมือนลูกโซ ที่ระบบ
ยอยระบบหนึ่งจะไดรับปจจัยนําเขาที่ตองการจากระบบยอยอื่น ๆ ปจจัยนําเขาและผลผลิตที่
รับและใหแกกันในระหวางชุมชนหรือระบบยอยนี้ อาจจะเปนในรูปของเงิน แรงงาน ความ
กดดันทางสังคม ทรัพยากรตาง ๆ
แนวความคิดนี้ นักวิชาการไทยไดเสนอรูปแบบของชุมชนที่คลายคลึงกัน เชน
แนวคิดของ ฑิตยา สุวรรชฏ (2527) กลาววา โดยทั่วไปชุมชนจะตองมีลักษณะ
สําคัญ 3 ประการ คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 151 ~
1. ชุมชนในฐานะเปนอาณาบริเวณ การพิจารณาชุมชนในขอนี้มิใชเฉพาะเปนบริเวณ
ที่เปนแหลงที่อยูอาศัยของกลุมคนเทานั้น ยังตองพิจารณาถึงมิติตาง ๆ เชน ในฐานะที่อยู
อาศัยของการใชพื้นที่ และในฐานะที่เปนบริเวณของชุมชน
2. ชุมชนในฐานะที่เปนที่รวมประชากร โดยจะเนนที่ลักษณะของประชากรที่อยูใน
บริเวณชุมชน ในดานที่สําคัญ คือ การเปลี่ยนแปลงประชากรในชวงระยะเวลาหนึ่ง โครงสราง
ประชากร เชน สัดสวนเพศชาย เพศหญิง อายุประชากร อาชีพ และการศึกษา สุขลักษณะ
เปนตน
3. ชุ ม ชนในฐานะที่ เ ป น ระบบความสั ม พั น ธ ข องสมาชิ ก ที่ มี อ ยู ใ นชุ ม ชนและ
ความสัมพันธกับชุมชน โดยพิจารณาถึงระบบความสัมพันธของชุมชนจะประกอบดวย
ความสัมพันธยอย เชน ความสัมพันธของครอบครัว เครือญาติ มิตรสหาย ระบบ
ความสัมพันธทางเศรษฐกิจ ระบบความสัมพันธของวัฒนธรรมทองถิ่น เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 152 ~
นอกจากการศึกษาชุมชนในลักษณะดังกลาว ก็สามารถพิจารณาความสัมพันธ
ระหวางชุมชน ไดทั้งแนวนอน (Horizontal) และแนวตั้ง (Vertical)
ในแนวนอนนั้น รวมถึงความสัมพันธระหวางปจเจกบุคคลหรือระหวางกลุมในระดับ
ทองถิ่น สวนในแนวตั้ง หมายถึง ความสัมพันธระหวางปจเจกบุคคลกับผลประโยชนหรือกับ
กลุมผลประโยชนในระดับตาง ๆ ที่สูงขึ้นไปจนถึงองคกรในระดับชาติหรือระหวางชาติ/
ประเทศ
นอกจากนั้น ยังมีวิธีการอื่นอีกในการวิเคราะหถึงเครือขายปฏิสัมพันธระหวางชุมชน
วา ปฏิสัมพันธของบุคคลและกลุมมีกระบวนการทางสังคมที่ประกอบดวยความรวมมือ การ
แขงขัน และความขัดแยง ซึ่งมิติการวิเคราะหเหลานี้ใหคุณคาที่มีนัยสําคัญในการทําความ
เขาใจเกี่ยวกับชีวิตของชุมชนเปนอยางยิ่ง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 153 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 154 ~
แมวาจะมีทัศนะอันหลากหลายเกี่ยวกับชุมชน ก็ยังสามารถสรุปจุดรวมกันได 2
ประการ คือ
1. เปนการกลาวถึง วิวัฒนาการของการสมาคมของมนุษย (Human Association)
2. มีการยอมรับอยางกวางขวางวา การเปลี่ยนแปลงในลักษณะของความเกาะเกี่ยว
ในสังคมมนุษยเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางอุตสาหกรรมทางเศรษฐกิจ สังคม การเมือง และ
เทคโนโลยี ลักษณะหนึ่งของ Human Association จะหายไปและมีลักษณะใหมมาแทนที่
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 155 ~
ที่ไมใชเพื่อประโยชนเฉพาะกลุม) การเกิดเครือขายชุมชนพึ่งตนเองที่เขมแข็งและมีเวที
ประชาคมสําหรับชุมชนตาง ๆ ที่หลากหลายและผูคนทั่วไปซึ่งสนใจในประเด็นสาธารณะตาง
ๆ รวมกันจะนําไปสูความเปนประชาคม อันเปนอํานาจประชาชนที่แทจริงในการทําใหเกิด
ดุลยภาพระหวางอํานาจรัฐ อํานาจทุน และอํานาจประชาชน (ประชาสังคม) มีสภาพธรรมรัฐ
เกิดขึ้น (good governance)
ในการบริบทสังคมไทยซึ่งมีภาวะวิกฤตเศรษฐกิจและวิกฤตสังคมในปจจุบัน การกอ
รูปประชาสังคมควรเรงพัฒนาชุมชนใหพึ่งตนเองทางเศรษฐกิจและมีความเขมแข็งพรอมไป
กับการพัฒนาจิตสํานึกสาธารณะและการมีสวนรวมในประเด็นสาธารณะตาง ๆ ในเวที
ประชาคม
แนวคิดเกี่ยวกับชุมชน-ประชาสังคม เกิดขึ้นจากสภาพปญหาของสังคม การที่
ประชาชนสวนใหญในสังคมไมมีสวนรวมในการตัดสินใจเกี่ยวกับนโยบายและทิศทางการ
พัฒนา รวมทั้งกิจกรรมสาธารณะซึ่งในอดีตมักจะถูกครอบงําหรือชี้นําจากภาครัฐ แนวคิดนี้
ปฏิเสธอํานาจรัฐซึ่งมีบทบาทอยางมากมายตอการตัดสินใจในกิจกรรมทางสังคม รวมทั้ง
ปฏิเสธลัทธิปจเจกชนที่มุงแตแสวงหาผลประโยชนสวนตน สาระสําคัญของแนวคิดนี้ ก็คือ
การรวมกลุมของปจเจกชน โดยมองวา ประชาสังคมเปนโครงสรางทางสังคมที่อยูกึ่งกลาง
ระหวางรัฐและปจเจกชนที่เรียกวา Mediating Structure
ทวีศักดิ์ นพเกษร (2542) ยังไดใหคําจํากัดความ ประชาสังคม หมายถึง
การที่คนในสังคม ซึ่งมีจิตสํานึก (Civic Consciousness) รวมกัน มารวมตัวกันใน
ลักษณะที่เปนหุนสวนกัน (Partnership) ในการกระทําบางอยาง ทั้งนี้ ดวยความรักและความ
เอื้ออาทรตอกัน ภายใตระบบการจัดการใหเกิดความรูสึกรวมกันเพื่อประโยชนสาธารณะ
ประชาสังคมจะกอใหเกิด “อํานาจที่สาม” นอกเหนือจากอํานาจรัฐและอํานาจธุรกิจ อํานาจที่
สามนี้อาจไมตองการคนจํานวนมาก แตเปนกลุมเล็กนอยกระจัดกระจายและอาจมีความ
เชื่อมโยงกันเปนเครือขายยอย ๆ (Civic Network) การรวมตัวกันนั้น อาจไมตองอยูใกลชิด
กัน แตสามารถสื่อสารกันได เกิดเปนองคกรขึ้น (Civic Organization) ซึ่งอาจเปนองคกร
ทางการ (นิติบุคคล) หรือไมเปนทางการก็ได
ธีรยุทธ บุญมี และอเนก เหลาธรรมทัศน เชื่อวา
การแกไขปญหาสังคมนั้น ควรใหความสําคัญกับพลังที่สามหรือพลังสังคมที่เกิดจาก
การรวมตัวของประชาชนในทุกภาคสวนของสังคม
ชูชัย ศุภวงศ ใหความหมายของประชาสังคมวา คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 156 ~
การที่ผูคนในทุกภาคสวนของสังคมเห็นวิกฤตการณหรือสภาพปญหาของสังคมที่
สลับซับซอนยากตอการแกไข จึงมารวมตัวกันเปนกลุมประชาคม (Civil Group) และนําไปสู
การกอจิตสํานึกรวมกัน (Civil Consciousness) เพื่อรวมกันแกไขปญหาหรือกระทําการ
บางอยางเพื่อบรรลุวัตถุประสงค ทั้งนี้ การรวมกลุมจะเปนไปดวยความรักความสมานฉันท
การเอื้ออาทรตอกันภายใตระบบการจัดการโดยมีการเชื่อมโยงเปนเครือขาย
อนุชาติ พวงสําลี และวีรบูรณ วิสารทสกุล (2541) ใหความหมายของชุมชน-ประชา
สังคมวา หมายถึง
ชุมชนแหงสํานึก (Conscious Community) ที่สมาชิกตางเปนสวนหนึ่งของระบบ
โดยรวม และมีความสัมพันธเชื่อมโยงกันทุกระดับอยางเหนียวแนน ดวยระบบคุณคาและ
วัตถุประสงครวมกัน
ชุมชน-ประชาสังคมอาจมีขนาดและลักษณะที่แตกตางกันออกไป แตมีลักษณะเปน
พลวัตที่บุคคลหรือกลุมตางมีสวนรวมในการตัดสินใจและกระทํากิจกรรมทางสังคมที่สนใจ
นักวิชาการทั้งสองทานไดใหความหมายของลักษณะของ ประชาสังคม วา
1. มีความหลากหลายทั้งในรูปแบบของการรวมตัว พื้นที่ รูปแบบของกิจกรรม
ประเด็นของความสนใจปญหา
2. มีความเปนชุมชนที่อาจจะมีขนาดใหญหรือเล็กก็ได
3. ประกอบดวยจิตสํานึกสาธารณะ (Public Consciousness)
4. เปนสังคมแหงการเรียนรู
5. มีกิจกรรมบนพื้นฐานของกระบวนการกลุมและพื้นฐานของการเรียนรูรวมกัน
6. มีเครือขายและการติดตอสื่อสาร
และใหขอเสนอแนะเกี่ยวกับการทําความเขาใจตอองคประกอบที่สําคัญของประชาสังคม อัน
ไดแก
- การมีวิสัยทัศนรวมกันของสมาชิกกลุม
- การมีสวนรวมของสมาชิกอยางกวางขวาง
- การมีความรัก ความเอื้ออาทรตอกัน
- การมีองคความรูและความสามารถ รวมทั้งวิธีการใหม ๆ ในการแสวงหาความรู
- มีการเรียนรูและเครือขายการเรียนรู ซึ่งประสานกันอยางเปนระบบภายใตการ
จัดการที่มีประสิทธิภาพ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 157 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 158 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 159 ~
หรือผานมาไดมีความรูสึกผูกพันกันอยางมีหลักการและเปาหมาย ซึ่งอาจกลาวไดวาเปน
ชุมชนในรูปแบบใหมไดหรือไม ดังนั้น นักวิชาการและนักพัฒนาผูที่ทํางานรวมกับชุมชนจึง
ควรแสวงหาคําตอบเพื่อรูเทาทันกับสภาพของชุมชนที่ไรพรมแดน ทั้งนี้ เพื่อทราบถึงความ
เปลี่ยนแปลงของสังคม
แตถายอนถึงการสรางความเปนชุมชนของนักพัฒนาเริ่มจากการเนน “ชุมชน” ขนาด
เล็ก ซึ่งมีความสัมพันธทางสังคมแบบสวนตัว รูจักกัน ชวยเหลือกัน ภายในกลุมเล็ก ๆ มาสู
การขยายเปน “เครือขาย” การชวยเหลือที่เปนความสัมพันธที่กวางขึ้น และมาสูชุมชนใน
รูปแบบใหม ซึ่ง Tonises (2542) กลาววาเปนความสัมพันธแบบปจเจก มีการแขงขัน มีการ
คิดคํานวณบนฐานของประโยชนและอยูบนพันธะทางกฎหมาย อาจสูญเสียความเปน
ธรรมชาติสัมผัสของความเปนมนุษยและการเกื้อหนุนของสมาชิก แตการสรางความเปน
ชุมชนใหมจึงไมใชการรื้อฟนวัฒนธรรมชุมชนแบบดั้งเดิม หากเปนการผสมผสานความเชื่อ
แบบเกาที่มีคุณคาและการพัฒนาระบบใหมที่กาวตอไปอยางไมหยุดยั้ง
อริยา เศวตามร (2542) กลาวถึง ชุมชนในรูปแบบใหมวา สําหรับผูนําชุมชนและ
นักพัฒนาแลว
ความเปนชุมชน หมายถึง ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันในชุมชนและเครือขายที่
กวางขวาง กิจกรรมที่สรางขึ้นเปนการสรางความเปนชุมชนในรูปแบบใหม เพื่อสราง
ความสัมพันธทางสังคมที่ยุติธรรมและเครือขายที่กวางขวางมากกวาในอดีตเพื่อสอดคลองกับ
กระแสการพัฒนาในปจจุบันที่สงเสริมความเขมแข็งของชุมชนและเครือขายหรือเพื่อรูเทาทัน
การเชื่อมโยงเครือขายของเทคโนโลยีสมัยใหมที่ไรพรมแดน
กลาวโดยสรุป ความเปนชุมชนไมไดมีความหมายที่ตายตัว แตมีความเคลื่อนไหว
เปลี่ยนแปลง การใหความหมายเกี่ยวกับชุมชนจึงเปนสื่อที่ใชในการอธิบายความสัมพันธทาง
สังคมหรือการจัดระบบความสัมพันธใหมทั้งกับภายในและภายนอกชุมชน ฉะนั้น ความเปน
ชุมชนจึงมิไดมีเพียงหนวยเดียว หากแตเปนสายใยของความสัมพันธที่สานขึ้นจาก
ความสัมพันธตาง ๆ และมีเครือขายของความสัมพันธที่ซอนทับกันอยู การสรางใหมของ
ความเปนชุมชนจึงเปนการแสดงออกถึงความเปนตัวตนอันเปนการโตตอบของคนในชุมชน
หรือสังคม และเปนที่ชวยใหผูคนยกระดับความรู ความสามารถ การรับรูและความเขมแข็ง
หรือพลังที่เกิดขึ้นจากการรวมตัวกันผานการสานสัมพันธตาง ๆ เขาดวยกัน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 160 ~
ความหมายของชุมชน
ปาริชาติ วลัยเสถียรและคณะ (2543) ไดพยายามศึกษาและรวบรวมความหมายของ
“ชุมชน” โดยคนควารวบรวมจากนักวิชาการหลายทานดังตอไปนี้
สัญญา สัญญาวิวัฒน (2525) ใหความหมายวา “ชุมชน” หมายถึง องคการทางสังคม
อยางหนึ่งที่มีอาณาเขตครอบคลุมทองถิ่นหนึ่งและปวงสมาชิกสามารถบรรลุถึงความตองการ
พื้นฐานสวนใหญไดและสามารถแกไขปญหาสวนใหญในชุมชนของตนเองได
ชยันต วรรธนะภูติ (2536) กลาวถึง “ชุมชน” ในความหมายวา หมายถึง การอยู
รวมกันของกลุมคนจํานวนหนึ่งในพื้นที่แหงหนึ่ง เพื่ออาศัยทรัพยากรธรรมชาติในบริเวณนั้น
ในการดํารงชีวิต โดยเหตุที่มีคนกลุมดังกลาวอาศัยอยูรวมกันใชทรัพยากรเพื่อการผลิต จึงมี
การกําหนดรูปแบบความสัมพันธซึ่งกันและกันขึ้น มีองคกรหรือสถาบันของชุมชนกฎเกณฑ
ตาง ๆ ทั้งนี้ ชุมชน หมายถึง สังคมขนาดเล็กในชนบทที่ยังไมพัฒนาหรือสังคมหมูบานที่
สมาชิกของสังคมยังมีความสัมพันธแบบเครือญาติ และยังสามารถรักษาแบบแผนการ
ดํารงชีวิตบางสวนได และไดตีความหมายของคําวา “ชุมชน” ในระดับเดียวกับคําวา “สังคม
หมูบาน” ซึ่งเปนการชวยใหเขาใจความหมายของคําวา “ชุมชน” ในระดับ “สังคมหมูบาน” ซึ่ง
เปนการชวยใหเขาใจในความหมายของคําวา “ชุมชน” ในลักษณะที่จะเปนประโยชนตอ
การศึกษาวิเคราะหชุมชน ทั้งนี้ เพราะคําวา “หมูบาน” สื่อความหมายใหเขาใจถึงการกระจุก
ตัวของบานหลาย ๆ บานหรือหลายครัวเรือนในพื้นที่แหงหนึ่งหรือในระบบนิเวศนแหงหนึ่ง
และเปนหนวยสังคมขนาดเล็กที่สุดที่สมาชิกของสังคมพัฒนาขึ้นตามธรรมชาติและตอมา
ภายหลังทางราชการอาจจะกําหนดใหเปน “หมูบาน” ในความหมายของทางราชการ
กาญจนา แกวเทพ (2538) กลาวถึง “ชุมชน” วา “ชุมชน“ หมายถึง กลุมคนที่อาศัยอยู
ในอาณาเขตบริเวณเดียวกัน มีความสัมพันธใกลชิด มีฐานะและอาชีพที่คลายคลึงกัน มี
ลักษณะของการใชชีวิตรวมกัน มีความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน ตั้งแตระดับครอบครัวไปสู
ระดับเครือญาติ จนถึงระดับหมูบานและระดับเกินหมูบานและผูที่อาศัยในชุมชนมีความรูสึก
วาเปนคนชุมชนเดียวกัน นอกจากนี้ ยังมีการดํารงรักษาคุณคาและมรดกทางวัฒนธรรมและ
ศาสนาถายทอดไปยังลูกหลานอีกดวย
จิตติ มงคลชัยอรัญญา (2540) กลาวถึง “ชุมชน” โดยสรุปวา “ชุมชน” ประกอบไปดวย
ระบบความสัมพันธของคน ความเชื่อ ศาสนา ประเพณี วัฒนธรรม ระบบเศรษฐกิจ อาชีพ
ระบบการเมือง ระบบการปกครอง โครงสรางอํานาจ รวมถึงระบบนิเวศนวิทยา สิ่งแวดลอม
และเทคโนโลยีดานตางๆ ซึ่งระบบเหลานี้มีความสัมพันธระหวางกันหรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา
มีความเชื่อมโยงกันชนิดที่ไมสามารถแยกออกจากกันได
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 161 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 162 ~
ทฤษฎีการพัฒนา
ทฤษฎีที่เกี่ยวกับการพัฒนาไดเริ่มตนขึ้นเมื่อคริสตศตวรรษที่ 18 เมื่อนักวิชาการตาง
พากันคิดคน เพื่อทําความเขาใจเกี่ยวกับการพัฒนาสังคมมนุษย หลังจากนั้น ก็ไดมีการ
เปลี่ยนแปลงแกไขปรับปรุงใหมีอํานาจในการอธิบายสูงขึ้นมาตามลําดับ การจําแนกทฤษฎี
การพัฒนานั้น สามารถกระทําไดหลายวิธี เชน จําแนกตามยุคสมัย จําแนกตามสาขาที่
เกี่ยวของ จําแนกตามสํานักความคิดของผูสรางทฤษฎี จําแนกตามอุดมการณอํานาจ หรือ
จําแนกตามวิถีทัศนในดานตาง ๆ
จุดมุงหมายของการจําแนกก็เพื่อที่จะใหผูศึกษาทําความเขาใจในเรื่องการพัฒนา
รวมทั้งวิวัฒนาการอยางเปนระบบ การที่ผูศึกษาจะใชระบบการจําแนกแบบใดเพื่อที่จะสงผล
ใหการทําความเขาใจละเอียดออนลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น ยอมจะขึ้นอยูกับภูมิหลัง รวมทั้งความ
ถนัดของผูศึกษาแตละคน ในเอกสารวิชาการนี้ ทฤษฎีการพัฒนา สามารถจําแนกออกได 2
กลุมใหญ ๆ ตามเงื่อนไขของเวลา คือ
1. กลุมทฤษฎียุคกอนสมัยใหม (Pre-Modernization Era)
2. กลุมทฤษฎียุคสมัยใหม (Modernization Era)
1. กลุมทฤษฎียุคกอนสมัยใหม (Pre-Modernization)
1.1 ทฤษฎีแรกของการพัฒนา (The first development theory)
ทฤษฎีแรกของการพัฒนา เกิดขึ้นจากตนแบบเกาดั้งเดิมของการพัฒนาเศรษฐกิจ
สังคม ซึ่งกําหนดขึ้นในชวงปลายศตวรรษที่ 18 โดย อดัม สมิธ (Adam Smith) อดัม เฟอรกู
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 163 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 164 ~
จากตัวแบบตั้งเดิมดังกลาว พวกเทคโนเครทจึงไดกําหนดตัวแบบขึ้นมาโดยนําเอา
อารยธรรมทางวิทยาศาสตร (Scientific civilization) เขามาแทนอารยธรรมเชิงพาณิชย โดย
อธิบายอารยธรรมทางวิทยาศาสตรวา “องคการทางสังคม” จะตองประกอบดวยตัวแปรสําคัญ
บางอยาง เชน คุณคาเชิงวิทยาศาสตรที่มีเหตุผล ความเปนระเบียบเรียบรอย การไมยึดอยู
กับเรื่องสวนบุคคล การแจกแจงภาระหนาที่
สาระสําคัญของทฤษฎีเทคโนแครท ตามแนวคิดของ เซนต ไซมอน (Saint Simon)
ไดอธิบายวา “การสะสมความรูและวิทยาการอยางแทจริงจะสามารถนํามาใชประโยชนในการ
ปฏิรูปเศรษฐกิจและสรางสรรคระบบสังคมได และสามารถปดเปาความสับสนในระบบสังคม
ไดดวย” ดังนั้น นักวิทยาศาสตรธรรมชาติและนักสังคมศาสตรจึงไดรับการยอมรับวาเปนผูนํา
ในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ทั้งระดับชาติและระหวางประเทศ”
แนวคิดดังกลาวของไซมอน เปนที่ยอมรับและมีอิทธิพลมากในหมูนักวางแผน
ผูเชี่ยวชาญขององคการระหวางประเทศที่เกี่ยวของกับการพัฒนาในปจจุบัน
1.2 ทฤษฎีในสมัยอาณานิคม (Colonialism Theory)
ตั้งแตกอนจนถึงระยะหลังสงครามโลกครั้งที่สอง นักสังคมศาสตรใหความสนใจกับ
ปญหาทางสังคมและเศรษฐกิจของประเทศดอยพัฒนานอยมาก ทั้ง ๆ ที่สภาพการณตาง ๆ
ของประเทศเหลานั้นยังดอยพัฒนา ซึ่งแตกตางกับประเทศพัฒนาอยางมากมาย ผูที่สนใจ
และทําการศึกษาการดํารงชีวิตของคนในประเทศดอยพัฒนาลาหลังที่สวนใหญเปนอาณา
นิคมนั้น มักจะเปนพวกนักมานุษยวิทยาและนักชาติวงศวิทยา (Ethnologist) ที่สนใจในกลไก
การทํางานตาง ๆ ของสังคมดั้งเดิมที่อยูเปนปาบนภูเขา
เหตุผลที่ไมคอยจะมีความสนใจในปญหาความยากจนของประเทศดอยพัฒนาใน
ขณะนั้น สวนมากจะมาจากความสัมพันธแหงอํานาจทางการเมืองระดับโลก ประเทศเมืองแม
ถือวาการปกครองอาณานิคมเปนงานอยางหนึ่งของชาวยุโรปที่จะตองทําใหสําเร็จลุลวงไป
ดวยดี โดยเฉพาะอยางยิ่ง คือ การเปดประเทศเหลานั้นในทางเศรษฐกิจเพื่อผลประโยชน
กลับมาสูเมืองแม ดังนั้น จึงไมมีความสนใจในการที่จะศึกษาวิจัยถึงสาเหตุของความไมสมดุล
ทางเศรษฐกิจหรือการที่จะหาวิธีแกไขปญหาดังกลาว หรือหากทําการศึกษาวิจัยไดผลออกมา
ก็ไมแนใจวาจะสามารถทําใหฝายการเมืองยอมรับไปปฏิบัติได ยิ่งกวานั้นการศึกษาดังกลาว
อาจสงผลกระทบในทางลบตอฐานะของประเทศเมืองแมไดดวยเชนกัน และยังไมมีใครจะคิด
วาปญหาตาง ๆ เหลานั้นจะแกไขใหสําเร็จได การเอาชนะความดอยพัฒนาและความยากจน
โดยการเพิ่มรายไดและยกมาตรฐานการดํารงชีวิตใหสูงขึ้นคงจะเปนการเสี่ยงหรือความกลาที่
ขาดประสบการณอยางมาก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 165 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 166 ~
แนวความคิดกระแสหลักหรือปฏิฐานนิยม (Positivism)
การเกิดขึ้นของทฤษฎีการพัฒนา
เหตุผลในการที่จะใหเกิดแนวความคิดใหมเพื่อใชแทนแนวความคิดหรือทฤษฎีในสมัย
อาณานิคมนั้น คงจะไมสามารถแสดงใหเห็นไดในเชิงวิทยาศาสตรหรือความมีเหตุผลได แต
เปนผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางผลประโยชนและการรวมกลุมกันระหวางประเทศตาง ๆ
ในชวงเวลาที่สงครามโลกครั้งที่สองไดยุติลง โดยการที่ประเทศอาณานิคมไดมีอิสระทาง
การเมือง และความขัดแยงระหวางกลุมประเทศตะวันออกหรือคายสังคมนิยมกับกลุม
ประเทศตะวันตกหรือคายประชาธิปไตยนําไปสูการทบทวนอยางจริงจังถึงปญหาของประเทศ
ดอยพัฒนาในฐานะเปนประเทศคูคาขายและการเปนสัมพันธมิตรเพื่อตอตานทางอุดมการณ
กับฝายตรงขามดวย การพิจารณาถึงเรื่องเหลานี้นําไปสูความคิดของการใหความชวยเหลือ
เพื่อการพัฒนา ซึ่งมีขึ้นเปนครั้งแรกในสมัยประธานาธิบดี แฮรรี่ ทรูแมน (Harry Trueman)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 167 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 168 ~
การพัฒนาอยางเปนระบบโดยอาศัยการควบคุมขององคกรและการวางแผนของรัฐนั้น ไดมา
จากทฤษฎีของ เคนส (Keynes) หรือยุคหลังเคนส (Post-Keynes) ซึ่งไดรับการยอมรับมาก
ขึ้น ดังนั้น ระยะแรกของทฤษฏีการพัฒนาจึงเพียงแตตองการพิสูจนวาตัวแบบความ
เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจมหภาค (Macro-economic Growth Model) ตามแบบฮารรอด โด
มาร (Harrod-Domar Type) เปนเครื่องมือการวางแผนที่เหมาะสมเทานั้น ยังไมมีเครื่องมือ
ใด ๆ ของทฤษฎีทางเศรษฐศาสตรที่เปนที่ยอมรับ เพื่ออธิบายใหเห็นถึงกระบวนการของ
ความเจริญเติบโตและกระบวนการพัฒนาแตอยางใด นับแตไดกําหนดตัวแบบนี้ขึ้นมาราว ๆ
ปลายทศวรรษ 1940 ไดมีนักเศรษฐศาสตรในประเทศกําลังพัฒนานําเอาไปใชในการวางแผน
พัฒนาประเทศในหลาย ๆ ประเทศ เมื่อเวลาผานไปหลาย ๆ ป ก็ทําใหมองเห็นวา การ
นําเอาทฤษฎีความเจริญเติบโตแบบนี้มาใชเปนความผิดพลาด โดยมีเหตุผลสําคัญประการ
หนึ่งที่สนับสนุนคํากลาวนั้น ก็คือ สูตรที่นํามาใชในตัวแบบความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจนี้
มีลักษณะการกระทําที่ซ้ํา ๆ กันไป โดยมิไดมีแนวทางหรือกระบวนการในการทําใหเกิด
ความเจริญเติบโตแตอยางใด มีเพียงหลักการกวาง ๆ วาจะตองมีดุลยภาพ การที่จะใหมี
ลักษณะการกระทําที่ซ้ํากันเกิดขึ้นไดในสภาพแวดลอมที่แตกตางกันของประเทศตะวันตกกับ
ประเทศกําลังพัฒนานั้นคงเปนไปไดยาก เพราะมีหลายสิ่งหลายอยางที่ไมเหมือนกัน
กลาวคือ โครงสรางทางสังคมองคการหรือสถาบันตาง ๆ รวมทั้งเจตคติของประชาชน
ตลอดจนกลไกการพัฒนาที่สําคัญ คือ ระบบราชการโครงสรางพื้นฐานดานตาง ๆ รวมทั้ง
สภาพของตลาดการคา เปนตน ความไมเพียงพอในสภาพการณตาง ๆ ดังกลาวนี้เปนสาเหตุ
ที่ สํ า คั ญ ที่ ทํ า ให ก ารทํ า ให ทั น สมั ย ล ม เหลวอยู ม ากมายหลายอย า งในสั ง คมกํ า ลั ง พั ฒ นา
ประกอบกับกระบวนการทําใหเกิดการพัฒนาที่นํามาใชทั้งดัดแปลงและไมไดดัดแปลงที่ยังไม
เหมาะสมถูกตองจึงเปนเหตุใหเกิดความลมเหลวไดเชนกัน
1) ทฤษฎีโครงสราง (Structural Theory)
นักวิทยาศาสตรในสมัยกอนมักจะกลาวอางวา วัฒนธรรม สังคมวิทยา และดินฟา
และอากาศเปนเงื่อนไขสําคัญที่ทําใหเกิดความดอยพัฒนา เอลสวอรธ ฮันติงตัน (Ellsworth
Huntington) กลาววา ประชาชนในเขตรอนจะมีวัฒนธรรมและเศรษฐกิจดอยกวาประชาชน
ในเขตอบอุน จูริอุส เอช โบค (Julius H. Boeke) กลาวทํานองเดียวกันวา ประชาชนใน
ประเทศดอยพัฒนาจะไมมีความกระตือรือรนในการทํางานและไมสนองตอบสิ่งจูงใจทางดาน
การเงิน จึงทําใหระบบเศรษฐกิจมีลักษณะเปนทวิภาค กลาวคือ มีภาคเศรษฐกิจสมัยใหมและ
ภาคเศราฐกิจดั้งเดิมอยูควบคูกันไปโดยไมมีความเกี่ยวของกัน การพัฒนาเศรษฐกิจจะไมแผ
กระจายออกไปจากภาคสมัยใหมที่กาวหนาเพราะสภาพของทองถิ่นไมเหมาะสม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 169 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 170 ~
5. เสรีภาพสําหรับประเทศอุตสาหกรรมในการบังคับขายสินคาขายของตัวเองไป
ยังตลาดที่เปราะบางในประเทศโลกที่สามอยูเบื้องหลังกําแพงภาษีขาเขาสําหรับบริษัทขาม
ชาติที่ผูกขาด
6. การถายทอดระบบการศึกษาที่ลาสมัยและไมเกี่ยวของใหกับประเทศกําลัง
พัฒนาที่ถือวาการศึกษาเปนองคประกอบสําคัญยิ่งของกระบวนการพัฒนา
7. ความสามารถของประเทศร่ํารวยที่สามารถแยกแบงความพยายามที่จะเปน
ประเทศอุตสาหกรรมของประเทศยากจนโดยอาศัยการทุมเทสินคาเขาไปขายในราคาต่ํามาก
(Dumping’s cheap products) เพื่อควบคุมและครอบครองตลาด
8. ทฤษฎีและนโยบายการคาระหวางประเทศที่เปนอันตรายอยางนาสะพรึงกลัว
คือ การทําใหประเทศโลกที่สามติดอยูในกรอบที่มีเพียงสินคาพื้นฐาน (Primary product)
เปนสินคาออกอันจะมีรายไดจากสินคาสงออกเหลานี้ลดลงเรื่อย ๆ
9. นโยบายการให ค วามช ว ยเหลื อ ที่ น า กลั ว ซึ่ ง เป น การช ว ยทํ า ให โ ครงสร า ง
ทวิภาคทางเศรษฐกิจภายในมีอยูตอไป ตลอดไปอยางขมขื่น
10. การสรางผูนําในประเทศดอยพัฒนาใหมีความซื่อสัตยทั้งทางเศรษฐกิจและ
ทางอุดมการณตอโลกภายนอกทั้งดานทุนนิยมและสังคมนิยม
11. การถ า ยทอดวิ ธี ก ารที่ ไ ม เ หมาะสมของการฝ ก อบรมความรู ใ นระดั บ
มหาวิทยาลัยใหมีมาตรฐานความรูวิชาชีพที่ไมเกี่ยวของเหมาะสมกับสภาพแวดลอม
12. ประเทศร่ํารวยมีความสามารถใชเงินเปนเหยื่อลอเอาคนที่มีความรูไปจาก
ประเทศดอยพัฒนา
13. ผลการโฆษณาสินคาฟุมเฟอยใหแกผูมั่งคั่งร่ํารวยไดใชทั้งภายในประเทศของ
ตัวเองและนอกประเทศ ซึ่งก็คือ ประเทศดอยพัฒนาไดรูไดเห็นเปนตัวอยางและเปนการ
ทําลายศีลธรรมดวย เชน ในทางภาพยนตรและแมกกาซีน เปนตน
ทวิภาคภายในประเทศ จะเห็นไดวาจากประชาชนสวนใหญมีอาชีพการเกษตรกร
อาศัยอยูในชนบทที่กระจัดกระจายมีรายไดนอย สวนคนจํานวนนอยที่มีรายไดสูงอาศัยอยูใน
เมืองมีสิทธิหลาย ๆ อยาง มีอํานาจ อยูในยานที่เจริญและสะดวก ในขณะเดียวกัน ก็มีสลัม
จํ า นวนมากล อ มรอบอยู โ ดยมี พ ลเมือ งรายได น อ ยอาศั ยอยู อ ย า งแออั ด ไมถู ก สุข ลั ก ษณะ
อนามัยที่ดี ทวิภาคภายในนี้อาจแบงไดเปน 4 ดาน คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 171 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 172 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 173 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 174 ~
1. ทฤษฎีการพัฒนาทางดานการเมืองแบบประชาธิปไตยที่เกิดขึ้นในประเทศทุน
นิยมกาวหนาทั้งหลาย เชน ทฤษฎีประชาธิปไตยสมัยใหม (Modern Democracies) จาก
ผลงานของ เจมส ไบรซ (James Bryce) ในป ค.ศ. 1921 และระบบการปกครองแบบ
ประชาธิปไตยที่มีรัฐธรรมนูญของ คารล เจ ฟริดริซ (Carl J. Friedrich) ในป ค.ศ. 1937
ผลงานดังกลาวนี้เนนถึงคุณคาและการปฏิบัติของระบอบประชาธิปไตยตะวันตก (โดยเฉพาะ
อยางยิ่ง ความชอบธรรมของรัฐธรรมนูญ การมีสวนรวมของประชาชนโดยการเลือกตั้ง มี
ระบบพรรคการเมือง พลายพรรค และมีการแขงขันทางการเมือง)
ตอมา เซมัว มารติน ลิปเซท (Seymour Martin Lipset) ไดรวบรวมเนื้อหา
สาระสําคัญเขาดวยกันเมื่อป ค.ศ. 1959 เปนขอกําหนดของประชาธิปไตยตามแนวทางแหง
ความชอบธรรมทางการเมืองและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ ในป ค.ศ. 1966 ลูเซียน พาย
(Lucian Pye) ไดรวมเอาสาระสําคัญเหลานี้ไวดวยกันในเรื่องจุดรวมของการเมืองแบบ
ประชาธิปไตย (Focus on Political Democracy) ภายหลังตอมา พัฒนาการทางการเมืองใน
ประเทศตะวันตกไดเพิ่มความสนใจใหกับการแบงงานตามความรูเฉพาะดาน ความเสมอภาค
และความสามารถของระบบการเมือง ทั้งยังผานวิกฤตการณทางเอกลักษณ ความชอบธรรม
การมีสวนรวม การเขาไปไดอยางทั่วถึง (Penetration) ของบริการและอํานาจรัฐและการ
กระจายอํานาจทางการเมือง
2. ทฤษฎีการแผกระจายที่เกี่ยวกับลัทธิชาตินิยมซึ่งเปนแนวความคิดทางยุโรปที่
ใหความสนใจกับสัญลักษณของชาติ เชน เพลงชาติ ธงชาติ ความเปนปกแผนทางสถาบัน
อธิปไตยของชาติ ขอความที่เกี่ยวกับความจงรักภักดีและความรูสึกรวมกันของคนในชาติ
หรือเจตจํานงที่มีอยูในสํานึกของคนทั้งชาติ เปนตน ลัทธิชาตินิยมทําใหเกิดพลังทาง
อุดมการณและแรงจูงใจเพื่อการพัฒนา โดยปกติแลวลัทธิชาตินิยมจะเนนไปสูการพัฒนาตาม
แนวทางทุนนิยม เชน ที่เกิดขึ้นในประเทศฝรั่งเศส เยอรมันนี และอิตาลี ระหวางเวลาใน
ศตวรรษที่ 19 หรือเมื่อไมนานมานี้ในประเทศใหม ๆ ในทวีปอาฟริกา เอเชีย และลาติน
อเมริกา
3. ทฤษฎีการแผกระจายอีกแบหนึ่งมีลักษณะเปนเสนตรงไปสูสภาวะทันสมัย
โดยมีความเชื่อวาประเทศในโลกดานตะวันตกจะแผกระจายคานิยม เงินลงทุน และ
เทคโนโลยีไปสูประเทศพัฒนานอยทั้งหลายใหมีอารยธรรมมากขึ้นตามแนวทางประเทศ
พัฒนาแลวทางตะวันตก การพัฒนาตามแนวทางนี้มีกระบวนการขั้นตอนซึงกําหนดไว
ดังตอไปนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 175 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 176 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 177 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 178 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 179 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 180 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 181 ~
ที่นี้จะกลาวเฉพาะคุณภาพของมนุษยที่มีสวนเกี่ยวของกับการพัฒนาซึ่งมีลักษณะสําคัญ 3
ประการ คือ
(1) การขาดแคลนแรงงานที่มีประสบการณ ความรู และทักษะ ในประเทศ
กําลังพัฒนามีแรงงานจํานวนมากแตไมมีความรู ไมมีประสบการณ และไมมีฝมือ
(2) การขาดแคลนผูประกอบการในภาคเอกชน ไมมีนักธุรกิจและนักลงทุนที่มี
ความรู ความสามารถ และประสบการณเพียงพอ
(3) ความสามารถในการตั ด สิ น ใจและการบริ ห ารหรื อ การจั ด องค ก ารที่ ใ ช
ความรูวิทยาการกาวหนาที่มีระบบและใชหลักวิชายังมีนอย
4. ปจจัยทางดานสังคมวิทยา กลาวคือ โครงสรางทางสังคม (social structure) มี
ลักษณะดั้งเดิมโบราณ เชน มีครอบครัวขนาดใหญ (Extended family) แบบตะวันออก คือ มี
ทั้ง พอ แม ลูก พอตา แมยาย พอของพอ ลูกของลูก ลูกของหลาน บางครั้งมีลูกหลานของพี่
นองของพอหรือแมและญาติพี่นองอื่น ๆ อยูในครอบครัวดวย รวมกันแลวมากกวา 10 คน
ยิ่งกวานั้นยังมีการถายทอดความคิดความเชื่อและวัฒนธรรมจากบรรพบุรุษตาง ๆ กันอีก
ดวย สิ่งดังกลาวเปนอุปสรรคตอการเปลี่ยนแปลงพัฒนาและความมีเหตุมีผลที่ถูกตอง ทั้งยัง
เปนตัวสกัดกั้นพฤติกรรมที่มีเหตุมีผลทางเศรษฐกิจ คนจะมีความเชื่อ มีคานิยม และ
พฤติกรรมที่นําไปสูการเพิ่มขึ้นของประชาชนอยางมากมาย อันเปนผลทางลบตอการพัฒนา
เศรษฐกิจ
5. ปจจัยภายนอกอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นกับการมีความสัมพันธกับตางชาติหรือองคการ
ระหวางประเทศไมวาจะทางดานการเมือง เศรษฐกิจ สังคม จิตวิทยา และการบริหาร มีความ
เชื่อกันอยูวาประเทศพัฒนาแลวที่มีอํานาจสามารถที่จะแสวงประโยชนจากประเทศกําลัง
พัฒนาและดอยพัฒนาไดมากกวาในรูปแบบตาง ๆ กัน ในสมัยกอนสงครามโลกครั้งที่สอง
มักจะอาศัยวิธีการแบบเมืองขึ้นหรืออาณานิคม ตอมามีความคิดวาเปนการแสวงประโยชน
โดยวิธีการพึ่งพา เปนตน
7) ทฤษฎีการแกปญหา (Solution Theories)
ตามทฤษฎีทางเศรษฐศาสตรแลวไดมีการคิดคนถึงกลยุทธของการพัฒนาขึ้นมา
หลายๆ อยางโดยเนนในดานการลงทุน การเงิน การคลัง และการคาระหวางประเทศ กลยุทธ
ที่กลาวถึงกันมาก ก็คือ กลยุทธคอขวด (Bottleneck strategies) ซึ่งมีสาระสําคัญอยูที่การ
วิเคราะหถึงปจจัยตาง ๆ ที่เปนอุปสรรคตอการพัฒนาและการเอาชนะปญหาหรือปจจัย
เหลานั้น อยางไรก็ตาม มีความเห็นแตกตางกันอยางมากในเรื่องของการแกปญหาและ
แนวคิดในเรื่องกลยุทธดังกลาว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 182 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 183 ~
- สาขาที่ผลิตสินคาเพื่อการบริโภค
ทฤษฎีนี้เนนการผลิตปจจัยประเภททุนมาก
9) ทฤษฎีแรงผลักดันสําหรับการพัฒนา (Big Push Theory)
เปนทฤษฎีที่เนนการสะสมทุนและการลงทุนเพื่อการพัฒนาเชนเดียวกับของ ฮาร
รอด-โดมาร และ มหาลูโนบิส นอกจากนี้ โรเซนสเตน-โทดัน (Rosenstein-Todan) ยังได
เสนอวาในประเทศเทศดอยพัฒนานั้น จะตองมีการลงทุนขนาดใหญในตอนเริ่มตน เพื่อ
ผลักดันใหเขาสูกระบวนการพัฒนา มิฉะนั้น จะเอาชนะปญหาอุปสรรคตาง ๆ ที่มีอยูใน
ประเทศดอยพัฒนาไมได
ดังนั้น จึงตองลงทุนในกิจการอุตสาหกรรมหลาย ๆ อยางไปพรอมกัน เพราะ
สินคาอุตสาหกรรมตาง ๆ ที่ผลิตขึ้นนั้นตองพึ่งพาอาศัยกัน
10) ทฤษฎีความเจริญเติบโตอยางสมดุล (Balanced Growth Theory)
หมายถึง การลงทุนพรอม ๆ กันหลาย ๆ ดานใหมีความสอดคลองสนับสนุน
กัน ทั้งในดานอุตสาหกรรมและเกษตรกรรม สินคาอุปโภคบริโภคและสิ นคาประเภททุ น
สินคาเขาและสินคาออก อุปสงคและอุปทานของระบบเศรษฐกิจ รวมทั้งโครงสรางพื้นฐาน
ดวย
ผูมีแนวคิดทางดานนี้ ไดแก แรกนา เนอรคเซ (Ragnar) กลาววา “การลงทุน
จะตองกระทําขึ้นในทุกสวนของระบบเศรษฐกิจโดยพรอมเพรียงกันเพื่อขจัดปญหาตลาดที่มี
ขนาดเล็ก
แรกนา เนอรคเซ ไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาแบบสมดุล ทั้งนี้ เพราะวา
ประเทศดอยพัฒนาที่จะทําใหเกิดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจโดยอาศัยความตองการ
จากภายนอกประเทศในการซื้อสินคาพื้นฐานนั้นเปนสิ่งที่ไมแนนอน ดังนั้น การสงสินคาออก
ไปขายในตลาดระหวางประเทศจึงไมสามารถชวยใหเกิดการพัฒนาได แตตองไมหมายถึง
ประเทศดอยพัฒนาทั้งหมด บางประเทศอาจอยูในขายยกเวน เชน คูเวต และอิรัก เปนตน
อยางไรก็ตาม งานสําคัญที่ตองทํา ก็คือ การเพิ่มผลผลิตเพื่อขายทั้งตลาดภายในประเทศและ
ตลาดที่อื่น ๆ ดวย เพราะตลาดภายในแคบและคนไมมีอํานาจการซื้อ ทั้งยังไมเปนระบบ
ตลาดที่สมบูรณเหมือนประเทศที่พัฒนาแลวดวย ดังนั้น การแกปญหา คือ ตองทําการลงทุน
แบบสมดุล คือ มีการอุตสาหกรรมหลาย ๆ ดาน คนก็จะไดงานทํามากขึ้น สามารถผลิตได
เพิ่มขึ้น มีเงินลงทุนมากขึ้น ปรับปรุงเทคนิคใหกาวหนาได อํานาจการซื้อของคนสูงขึ้น โดย
วิธีการดังกลาว การผลิตและการซื้อสินคาตาง ๆ กันจะสนับสนุนและสงเสริมซึ่งกันและกันอัน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 184 ~
เปนการขยายตลาดใหกวางขึ้น การพัฒนาอุตสาหกรรมก็เปนไปไดและทําใหเกิดความ
เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ
โรเซนสเตน โรดัน นอกจากสนับสนุนการพัฒนาแบบผลักดันแลว ยังเห็นวา การ
ลงทุนหลาย ๆ ดานอยางพรอมเพรียงกันนี้จะทําใหมีรายไดเพิ่มขึ้น แผกระจายไปทุกสาขาใน
ระบบเศรษฐกิจ มีผลผลิตเพิ่มขึ้นและมีความตองการในสินคาตาง ๆ ดวย
โรเซนสเตน โรดัน ไดเสนอทฤษฎีแรงผลักดันสําหรับการพัฒนา โดยอธิบาย
เหตุผลวาประเทศดอยพัฒนานั้นมีปญหาและอุปสรรคตอการพัฒนามากมายหลายอยาง
กลาวคือ การขาดแคลนนักลงทุนที่มีความสามารถ ขาดแคลนทรัพยากรที่จะนํามาใชในการ
ลงทุน รวมทั้งขาดแคลนโครงสรางพื้นฐานที่จําเปน เชน ถนน น้ําประปา ไฟฟา และโทรทัศน
ที่สําคัญยิ่งคือ ความสามารถในการออมทรัพยของประชากร ดังนั้น การที่จะมีโครงการ
พัฒนาและดําเนินการใหโครงการเปนไปไดนั้น จําเปนที่จะตองใชทุนอยางมากมายใน
ตอนตนเพื่อผลักดันเขาสูกระบวนการพัฒนา เปรียบเทียบกับการแลนขึ้นจากพื้นดินของ
เครื่องบินที่ตองใชความเร็วและพลังงานอยางมาก และจะตองทําเปนแผนงานการลงทุนที่มี
ความครอบคลุม (comprehensive investment program) โดยจะตองมีโครงสรางพื้นฐานให
ครบถวนพอเพียงไวรองรับการลงทุนดังกลาวดวย และทุนที่ใชคงตองไดมาจากตางประเทศ
สวนแรงงานนั้นไดจากภายในประเทศ
อยางไรก็ตาม การนําเอาแนวคิดนี้มาประยุกตใชในประเทศกําลังพัฒนาอาจมี
ปญหาบางประการที่สําคัญ คือ ประเทศเหลานี้มีทรัพยากรไมพอเพียงที่จะใชในการพัฒนา
หลาย ๆ ดานหรือทุกดานดังกลาว ทางออกที่หลาย ๆ ประเทศทํากัน ก็คือ การแสวงหา
ทรัพยากรเพื่อใชในการพัฒนาจากตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยิ่งจากประเทศที่พัฒนาแลว
และสวนมากจะเปนการกูเงิน เมื่อกูมามาก ความสามารถในการใชหนี้มีนอยก็อาจทําใหเปน
ปญหาระยะยาวได ในดานของการจัดการเปนเรื่องที่ไมงายนักในกาที่จะพัฒนาใหทุกดานไป
ดวยกันไดอยางสอดคลองตองกัน ทั้งนี้ จะตองทําใหสวนประกอบทุกอยางเปลี่ยนแปลงและ
ดําเนินไปใหถูกตองสอดคลองทั้งดานสถานที่ เวลา ปริมาณ และคุณภาพ มีการจัดการและ
การควบคุมที่ดีมีประสิทธิภาพเกี่ยวกับการลงทุน และการดําเนินการตาง ๆ ในเรื่องการ
ลงทุนตามแบบสมดุลนี้
11) ทฤษฎีความเจริญเติบโตอยางไมมีดุลยภาพ (Unbalanced Growth
Theory)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 185 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 186 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 187 ~
1. ยุทธศาสตรการแกปญหาตามลัทธิมารกสของสหภาพโซเวียต ซึ่งเปนที่รูจักกันใน
นาม การพัฒนาที่ไมใชทุนนิยมตามกระบวนการพัฒนาดังกลาวนี้ ถือวาโครงสรางตาง ๆ
ของประเทศดอยพัฒนายังไมยอมใหเกิดการเปลี่ยนแปลงไปสูระบบสังคมนิยมได จึง
จําเปนตองทําการปรับปรุงพลังการผลิตเสียกอน นั่นก็คือ จะตองพัฒนาแรงงาน
ทรัพยากรธรรมชาติและความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีซึ่งเปนสวนประกอบของพลัง
การผลิตดังกลาว เมื่อเปลี่ยนแปลงพลังการผลิตไดแลว จึงทําใหการปฏิวัติแหงชาติเพื่อ
ปลดปลอยใหพนจากลัทธิทุนนิยม ทั้งนี้ การกระทําดังกลาวมาจะตองไดรับคําแนะนํา
ชวยเหลือทั้งทางการเมืองและทางเศรษฐกิจอยางใกลชิดจากประเทศสังคมนิยม จึงจะทําให
การพัฒนาเปนไปได การพัฒนาแบบนี้มุงสูลัทธิสังคมนิยมโดยยึดสหภาพโซเวียตเปน
ตนแบบ
2. ยุทธศาสตรการพัฒนาที่ไมเปนไปตามเจาลัทธินี้เปนผลงานของ พอล เอ. บารัน
(Pual A. Baran) และ พอล เอม. สวีซี (Pual M. Sweezy) ซึ่งปฏิเสธตนแบบของสหภาพโซ
เวียต เพราะไมมีความเหมาะสมกับสภาพที่เปนอยูในประเทศกําลังพัฒนา การที่จะนําเอา
ตนแบบที่เนนเรื่องการเมืองมากเกินไป ในขณะเดียวกัน ก็ละเลยการวิเคราะหทางเศรษฐกิจ
และสังคมไปอยางมาก
1) ทฤษฎีพึ่งพา (Dependency Theory)
เอ. โอ. เฮอรแมน (A. O. Hirschman) ไดศึกษาความเปนมาของแนวคิดใน
ประเทศกําลังพัฒนาพบวามีแนวคิดหลักของพวกลาตินอเมริกา ซึ่งแบงได 2 แนว คือ
แนวแรก เปนการอธิบายภาวะดานปรัชญาและจิตวิทยา โดยมีความเห็นวา
ปรัชญาชีวิตและลักษณะประจําตัวของมนุษยบางประการเปนอุปสรรคตอการพัฒนา ไดแก
ความเกียจคราน ความซึมเศรา ความถือตัว การตอตานวัตถุนิยม และการเชื่อในจิตและ
วิญญาณ เปนตน
แนวที่สอง เปนการกลาวหาประเทศที่พัฒนาแลวทั้งหลายวาแสวงประโยชนและ
ทําใหประเทศลาตินอเมริกาดอยพัฒนา
ที. โดส ซานโตส (T. DosSantos) ไดใหความหมายของการพึ่งพาไวดังนี้ “การ
พึ่งพา หมายถึง สถานการณที่เศรษฐกิจของประเทศตกอยูภายใตเงื่อนไขของการพัฒนา
และขึ้นอยูกับการขยายตัวของเศรษฐกิจเพื่อเลี้ยงตัวเองใหไดของประเทศอื่น” และมีลักษณะ
พึ่งพาทั้งในทางวัฒนธรรม สังคม การเมือง และเศรษฐกิจตอประเทศทุนนิยมตะวันตก
โดยเฉพาะทางเทคโนโลยี ความเชี่ยวชาญ ทุน สินคาประเภททุน และตลาดสินคาสําหรับ
สงออก เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 188 ~
ผูนิยามแนวคิดการพึ่งพาทั้งหลายมีความเห็นวา ความดอยพัฒนานั้นเกิดขึ้นจาก
การที่ประเทศสวนใหญของโลกที่สามถูกดึงเขารวมในระบบทุนนิยมระหวางประเทศในฐานะ
ประเทศบริวารของประเทศที่พัฒนาแลวทั้งหลายและทําใหโครงสรางทางเศรษฐกิจและสังคม
ของประเทศโลกที่สามเอื้ออํานวยตอการถูกแสวงประโยชนโดยประเทศพัฒนาแลวดังกลาว
ยิ่งกวานั้น โครงสรางทางเศรษฐกิจและสังคมยังไมสงเสริมการพัฒนาแบบทุนนิยมอีกดวย ได
อีเตอร เสงหาส (Dieter Seenghaas) เรียกประเทศเหลานี้วา “ทุนนิยมงอย” ที่เรียกเชนนี้
เพราะไมมีสินคาประเภททุน (capital goods) ที่ผลิตเองได ตองไปอาศัยประเทศพัฒนาแลว
โดยการนําเขา จึงกลายเปนตลาดสําคัญของสินคาจากประเทศพัฒนาแลว ในขณะเดียวกันก็
สงวัตถุดิบไปใหประเทศดังกลาว ลักษณะเชนนี้ยังเกิดขึ้นภายในประเทศดอยพัฒนาระหวาง
ชนบทกับเมืองดวย
การศึกษาทฤษฎีพึ่งพามีอยู 3 แนวทางดวยกัน และทุกแนวทางตางมีทาทีของ
การตอตานจักรวรรดินิยมอยูดวยทั้งนั้น คือ
แนวทางแรก ไดแก การศึกษาแบบทุนนิยม โดยรวมเอาแนวนิยมตาง ๆ เชน
ทัศนะของการพัฒนาแบบพึ่งตนเอง ความเปนชาตินิยม โครงสรางนิยมและพัฒนานิยมเขา
ดวยกัน แมจะมีลักษณะของการตอตานจักรวรรดินิยม แตก็ยังมองเห็นโอกาสที่จะพัฒนาตาม
แนวทางของทุนนิยมตอไปได โดยการปรับปรุงโครงสรางความสัมพันธทางเศรษฐกิจและ
การเมืองกับประเทศพัฒนาแลวเสียใหม เพื่อมิใหถูกเอาเปรียบทางผลประโยชนหรือมูลคา
สวนเกินไปมากนัก ทฤษฎีที่นํามาใชวิเคราะหของแนวทางนี้ คือ ทฤษฎีโครงสรางนิยม ซึ่ง
ออสวัลโด ซังเกล (Osvaldo Sunkel) ไดทําการศึกษาทั้งปญหาเศรษฐกิจภายในประเทศและ
ระบบทุนนิยมโลก เพื่อแสดงใหเห็นวา ความพัฒนาและความดอยพัฒนานั้น คือ แตละดาน
ของเหรียญเดียวกัน ดังนั้น การพัฒนา ความดอยพัฒนา การพึ่งพา ความตกต่ํา และความ
แตกตางทางพื้นที่ ถือไดวาเปนเรื่องที่เกี่ยวของสัมพันธกันและอยูในกระบวนการขยายตัว
ของทุนนิยมโลกเดียวกัน
การแกไขอยูในกระบวนการขยายตัวของทุนนิยมโลกนี้ ทําใหเกิดการแบงขั้วเปน
ศูนยกลางและบริวารทั้งระหวางประเทศและภายในประเทศ มีการไดเปรียบแบบพึ่งพา
เกิดขึ้น
แนวทางที่สอง คือ การศึกษาแบบมารกซิสต โดยเนนความสําคัญของภาวะ
นามธรรม เพราะเชื่อวาการทําความเขาใจสภาพความเปนจริงนั้น จําเปนจะตองกําหนดตัว
แบบหรือสมมติฐานขึ้นมากอน แลวจึงทําการรวบรวมตัวเลข ขอมูล และหลักฐานตาง ๆ ของ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 189 ~
สภาพที่เปนจริงมาอธิบายเปรียบเทียบใหเห็นนักทฤษฎีคนสําคัญที่ไดทําการศึกษาตามแนว
มารกซิสตนี้ ไดแก อังเดร จี. แฟรงค (Andre G. Frank) ซึ่งสรุปความคิดไดดังนี้
(1) การพัฒนาเศรษฐกิจของแตละประเทศจะไมเกิดขึ้นอยางเปนขั้นตอนตอเนื่อง
แบบเดียวกัน ประเทศดอยพัฒนาขณะนี้ไมไดอยูในขั้นตอนที่ประเทศพัฒนาแลวเคยผานมา
กอน และประเทศพัฒนาแลวก็ไมเคยดอยพัฒนาแบบนี้มากอน แมจะเคยเปนประเทศที่ไม
พัฒนามากอนก็ตาม
(2) ความดอยพัฒนามิไดสะทอนถึงโครงสรางของประเทศดอยพัฒนา แตเปนผล
ทางประวัติศาสตรของความสัมพันธระหวางประเทศกับประเทศศูนยกลางอันเปนสวนหนึ่ง
ของโครงสรางการขยายระบบทุนนิยมโลกอันทําใหมีการแสวงประโยชนจากแรงงานของ
ประเทศบริวารผานทางการคาที่ผูกขาด มีการทําลายระบบเศรษฐกิจและสังคมที่เลี้ยงตัวเอง
ได (Self-subsistence) ของประเทศดอยพัฒนาและเปลี่ยนประเทศดอยพัฒนาเปนแหลงการ
สะสมทุนของประเทศศูนยกลางและการพัฒนาของประเทศศูนยกลาง
(3) แฟรงคไดตั้งสมมติฐานของการศึกษาไวดังนี้
ก) สิ่งที่แตกตางกันในการพัฒนาระหวางประเทศที่พัฒนาแลวกับประเทศดอย
พัฒนา ก็คือ ประเทศพัฒนาแลวไมเคยเปนบริวาร แตประเทศดอยพัฒนากําลังเปนบริวาร
และมีขอจํากัดหลายประการ
ข) ประเทศบริวารจะประสบความสําเร็จในการพัฒนาเศรษฐกิจ โดยเฉพาะ
การพัฒนาอุตสาหกรรมแบบทุนนิยมดั้งเดิม ถามีความผูกพันกับประเทศศูนยกลางนอยที่สุด
ค) ภูมิภาคที่ดอยพัฒนาและมีลักษณะของสังคมศักดินามากที่สุดอยูในขณะนี้
ก็เพราะเคยมีความสัมพันธอยางใกลชิดมากกับเมืองหลักหรือประเทศศูนยกลางมากอน
แฟรงค ได เสนอให ประเทศในลาติน อเมริ กาแยกตั ว อยา งเด็ ด ขาดออกจาก
ความสัมพันธแบบศูนยกลางกับบริวาร โดยการปฏิวัติทางสังคมนิยม
แนวทางที่สาม คือ การศึกษาที่ใชทั้งแนวแรกและแนวที่สอง ใชแนวทางโครงสราง
ทุนนิยมสําหรับวิเคราะหและอธิบายสถานการณที่เปนรูปธรรมของการพึ่งพา และใชแนวทาง
มารกซิสตสําหรับกําหนดภาวะหรือตัวแบบนามธรรมของการพึ่งพา แนวคิดหลัก ก็คือ สภาพ
เฉพาะของสิ่งหนึ่งจะถูกกําหนดเงื่อนไขโดยสภาพทั่ว ๆ ไป และใชแนวคิดนี้กําหนดลักษณะ
ที่แตกตางกันของการพึ่งพา ซึ่งเกิดขึ้นจากกระบวนการขยายตัวของระบบทุนนิยมโลก
(ลักษณะการพึ่งพาเปนสภาพเฉพาะ สวนกระบวนการขยายตัวของระบบทุนนิยมโลกเปน
สภาพทั่วไป)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 190 ~
เนื่องจากทฤษฎีพึ่งพานี้มีผูใหความหมายไวแตกตางกันเปนกลุม ๆ ยังไมเปน
ทฤษฎีที่เปนแนวเดียวกันในหลาย ๆ ประเด็น แตก็พอจะกลาวถึงแนวคิดรวมไดวามีลักษณะ
สําคัญอะไรบาง ดังนี้
ประการแรก ไดแก สภาพเศรษฐกิจของประเทศบริวารอยูในภายใตสิ่งแวดลอม
ระหวางประเทศหรือเปนสวนหนึ่งของทุนนิยมโลก การวิเคราะหและทําความเขาใจเศรษฐกิจ
ของประเทศเหลานี้ จึงจําเปนตองพิจารณาถึงความสัมพันธที่มีกับประเทศศูนยกลางดวย ซึ่ง
มักจะเปนความสัมพันธที่เสียเปรียบ
ประการที่สอง ความสัมพันธของชนชั้นนําในประเทศบริวารกับประเทศศูนยกลาง
นอกจากจะมีลักษณะในการกอบโกยผลประโยชนจากประเทศบริวารแลว ชนชั้นนํายังมี
ผลประโยชนรวมกัน และมีการเลียนแบบการดํารงชีวิตจากกันดวย
ประการที่สาม ความไมเทาเทียมกันของประเทศสองกลุมจะมีมากขึ้น ทั้งในระดับ
ประวางประเทศ ชนชั้น ภาค และกลุมชน คนรวยก็ยิ่งรวย คนจนจะจนมากขึ้น มีความ
แตกแยกและขัดแยงกันภายในสังคม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 191 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 192 ~
ใชเทคโนโลยีไมสูงมากนัก โดยโอนการผลิตมาใหประเทศกําลังพัฒนาผานทางบรรษัทลงทุน
ขามชาติและสงผลกําไรกลับบริษัทแมตอไป
ปรากฏการณดังกลาวเกิดขึ้นอยางสอดคลองกัน เพราะประเทศกําลังพัฒนา
ตองการพัฒนาขีดความสามารถของตน สวนประเทศพัฒนาแลวก็ตองการโอนการผลิตสินคา
บางอยางให จึงทําใหเกิดการพัฒนาอยางพึ่งพากันและแสดงใหเห็นวาระบบทุนนิยมโลกได
พัฒนาไปสูระดับที่มีการจัดสรรงานแบบใหม (New international division labor)
3. ทฤษฎีอื่น ๆ
1) ทฤษฎีความพอใจในความตองการพื้นฐาน (Theory of Satisfaction of
Basic Needs)
การที่ผูรูไดหันมาใชวิธีการใหม ๆ ในการมองปญหา ประกอบกับแนวคิดในเรื่อง
ทฤษฎี พึ่ ง พาทํ า ให ก รอบการพิ จ ารณาและการอ า งอิ ง ของทฤษฎี ก ารพั ฒ นาแบบเดิ ม ถู ก
วิพากษวิจารณ โดยเฉพาะอยางยิ่ง ความคิดเกี่ยวกับความเจริญเติบโต แนวความคิด
เกี่ยวกับการทําใหทันสมัยและการพัฒนาแบบเกาที่เริ่มมาตั้งแต ค.ศ. 1960 โดยผูสนใจใน
เรื่ อ งการพั ฒ นาได หั น มาให ค วามสํ า คั ญ กั บ ความพอใจเรื่ อ งความต อ งการพื้ น ฐานตาม
แนวทางของ จาขอบ ไวเนอร (Jacob Viner) เกี่ยวกับวิธีการที่ใหความสําคัญกับมนุษย
(Humanitarian approach) ซึ่งถูกปฏิเสธมาแลวเมื่อ 20 ปกอน เพราะไมมีใครเชื่อวาจะ
เปนไปได
แนวความคิดในเรื่องความตองการพื้นฐานนี้ ถือวาเปนกลยุทธมากกวาที่จะเปน
วิธีการวิเคราะหแนวความคิดนี้จะตีความหมายขอมูลที่หามาไดในแนวทางที่แตกตางไปจาก
วิธีที่เคยทํามากอนและเปนแนวความคิดที่เกิดวิพากษตัวเอง (self-criticism) ขององคการ
สหประชาชาติ โดยเฉพาะอยางยิ่ง องคการแรงงานระหวางประเทศและธนาคารโลก
แนวความคิดนี้เปนรูปรางขึ้นมาไดโดยความพยายามของผูรูกลุมหนึ่ง ซึ่งประชุมกันที่เมืองโค
โคยอค (Cocoyoc) ในประเทศเม็กซิโก ในป ค.ศ. 1974 โดยถือวาเปนโครงการหนึ่งของกล
ยุทธในการพัฒนาแบบดั้งเดิม จากประสบการณหลายปในการทํางานตามโครงการดังกลาว
ทําใหเกิดความแนใจวากระบวนการทางเศรษฐกิจที่ใชอยูนี้นั้น มิอาจทําใหประเทศโลกที่สาม
สามารถพัฒนาใหทันประเทศอุตสาหกรรมทั้งหลายได จากความแนใจดังกลาวขององคการ
ระหวางประเทศไดนําไปสูการยอมรับวา ไมมีทางที่จะอุดชองวางระหวางความร่ํารวยกับ
ความยากจนได จึงควรลดวัตถุประสงคลงมาสูระดับที่ทําใหประชากรสวนใหญที่ยากจนพอมี
ปจจัยทางวัตถุที่จําเปนเพื่อการดํารงชีวิตกอน ดังนั้น กลยุทธใหมจึงมุงสูความพอใจในความ
ตองการพื้นฐาน ทั้งนี้ เพราะกลไกการตลาดที่มีอยูนั้นสนองตอบเฉพาะความตองการที่ไดมา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 193 ~
จากการมีอํานาจซื้อเทานั้น ไมไดสนองตอบความตองการพื้นฐานของมนุษยซึ่งเปนที่ยอมรับ
โดยทั่ว ๆ ไปวาประกอบดวย อาหาร สุขภาพอนามัย ที่อยูอาศัย การศึกษา สภาพการ
ทํางาน และความมั่นคงทางสังคม
กลยุทธของการพัฒนาดังกลาวชวยใหมีความสํานึกถึงสิทธิพื้นฐานของมนุษยอัน
สอดคลองกับหลักแหงความมีศักดิ์ศรีของมนุษยและชวยทําใหมีผลในแงสรางสรรคอีกหลาย
ๆ อยางที่ถูกมองขามไปบอย ๆ ตามความเห็นของผูสนับสนุนแลว กลยุทธนี้ไมจํากัดตัวเอง
อยูที่การแกไขบางสวนเทานั้น เชน ถามาตรการชวยเหลือเพื่อการพัฒนามุงอยูที่โครงการ
ชวยเหลือประชากรสวนที่ยากจนที่สุด การชวยเหลือควรจะตองคํานึงถึงความตองการของ
ประชากรที่เกี่ยวของดวย โดยใหเขาไดมีสวนรวมในการตัดสินใจดวย ซึ่งเปนกลยุทธที่มุงถึง
ความพอใจในความตองการพื้นฐาน
ผูรูสวนหนึ่งมีความเห็นวา กลยุทธแหงความตองการพื้นฐานนี้จะตองไมเปนที่
เขาใจอยางอิสระแยกจากความสัมพันธระหวางประเทศแบบพึ่งพา หากจะมีการนําเอาไปใช
จริง ๆ หรือกลาวอีกนัยหนึ่ง ก็คือ ถาใชกลยุทธใหมนี้เปนทางเลือกเพื่อใชแทน ระบบ
เศรษฐกิจระหวางประเทศแบบใหม (New International Economic Order) ซึ่งเรียกรองใหมี
โดยประเทศกําลังพัฒนาทั้งหลายนั้น หรืออาจเปลี่ยนเปนศูนยบริการระหวางประเทศของผู
ยากจน (International care service for the poor) การกระทําดังกลาวอาจแกปญหาความ
ยากจนไปได แตจะเปนไปไดมากนอยแคไหนเพียงใดนั้น ยังเปนปญหายากที่จะบอกได
เพราะกลยุทธอันนี้มิไดกลาวถึงปญหาหรือสาเหตุ ตลอดจนแนวทางแกไขในเรื่องเกี่ยวกับ
ความทุกขยาก การแสวงหาประโยชนและความแปลกแยก (Alienation) ตาง ๆ ทั้งหลายทั้ง
มวลที่มีอยู ดังนั้น กลยุทธความตองการพื้นฐานจึงอาจเปนสวนหนึ่งของกลยุทธทั้งหมดที่จะ
นํามาใชในการพัฒนาเพื่อใหเกิดความเทาเทียมกันและความเปนธรรมระหวางมนุษยใน
ประเทศตาง ๆ ในโลกนี้ ในดานตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยิ่ง ในแงของการแบงปนทรัพยากร
เทคโนโลยี และผลผลิตทั้งหมด
2) ทฤษฎีโครงสรางความสัมพันธระหวางประเทศ (Structural Theory of
International Relation)
เมื่อไมนานมานี้ มีนักวิชาการทางยุโรปไดใหความสนใจทฤษฎีพึ่งพาและทฤษฎี
ความพอใจในความตองการพื้นฐาน ตอมาไดมีการพัฒนาวิธีการทางทฤษฎีใหม ๆ ขึ้นใน
แนวทางที่สอดคลองกับความคิดของคาล มารกซ เชน ซาเมอร อิน (Samir Ain) และอารกฮิรี
เอมานูเอล ผูที่ไดพัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับการแลกเปลี่ยนที่ขาดความเสมอภาค นักวิชาการ
สําคัญยิ่งคนหนึ่ง คือ โจฮาน กัลตุง ไดกลาวถึง มิติใหมสําหรับทฤษฎีความสัมพันธระหวาง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 194 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 195 ~
การพัฒนาชุมชนโดยใหประชาชนมีสวนรวม
แนวคิดการพัฒนาชุมชน
ความหมายการพัฒนาชุมชน การพัฒนาชุมชน ประกอบดวย 2 คํา คือ การพัฒนา
และชุมชน
การพัฒนา หมายถึง ทําใหเจริญ การเปลี่ยนแปลง เปลี่ยนสภาพ ปรับปรุงใหตางจาก
เดิม
ชุมชน หมายถึง การรวมตัวของบุคคล กลุม/องคกรชุมชน เครือขายองคกรชุมชน
และประชาชนที่อาศัยอยูในขอบเขตพื้นที่หนึ่ง ๆ ซึ่งมีปฏิสัมพันธซึ่งกันและกัน ระดับพื้นฐาน
ที่สุด คือหมูบาน หรือชุมชนในรูปแบบอื่น ๆ ที่มีมารวมตัวกันเพื่อแกไขปญหาเดียวกัน เชน
ชุมชนลุมน้ํา ชุมชนวัฒนธรรม เปนตน
การพัฒนาชุมชน (Community Development) ตามหลักการพื้นฐานเปน
กระบวนการใหการศึกษา (educational process) แกประชาชนเพื่อใหสามารถพึ่งตนเองได
(self – reliance) หรือชวยตนเองได (self – help) ในการคิด ตัดสินใจ และดําเนินการ
แกปญหา ตลอดจนตอบสนองความตองการของตนเอง และสวนรวม
ปรัชญาการพัฒนาชุมชน
ปรัชญาพื้นฐานเบื้องตนของนักพัฒนาชุมชน คือ ความเชื่อมั่นและศรัทธาใน
มนุษยชาติวามนุษยทุกชีวิต มีคุณคา มีความหมาย มีศักดิ์ศรี มีศักยภาพ และ สามารถ
พัฒนาไดถามีโอกาส
หลักการพัฒนาชุมชน คือ หลักประชาชน กลาวคือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 196 ~
กระบวนการพัฒนาชุมชน การปฏิบัติงานพัฒนาชุมชนเปนงานที่ตองทําอยาง
ตอเนื่องเปนกระบวนการ และตองอาศัยหลักการมีสวนรวมในการพัฒนาซึ่งเปนหัวใจสําคัญ
ของการพัฒนาในทุกระดับเปนการเปดโอกาสใหประชาชนรวมคิด วิเคราะห ตัดสินใจ การ
วางแผน การปฏิบัติตามแผน การติดตามประเมินผลในกิจกรรม/โครงการของชุมชน เปนการ
สราง/ปลูกฝงจิตสํานึกในความเปนเจาของกิจกรรม/โครงการ นั้น โดยกระบวนการพัฒนา
ชุมชนที่ประชาชนมีสวนรวมทุกขั้นตอนมีดังนี้
1. การศึกษาชุมชน เปนการเสาะแสวงหาขอมูลตาง ๆ ในชุมชน เชน ขอมูลดาน
เศรษฐกิจ สังคมการเมือง การปกครอง และสภาพความเปนอยูของคนในชุมชน เพื่อทราบ
ปญหาและความตองการของชุมชนที่แทจริง วิธีการในการศึกษาชุมชนอาจตองใชหลายวิธี
ประกอบกันทั้งการสัมภาษณ การสังเกต การสํารวจ และการศึกษาขอมูลจากเอกสารตาง ๆ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 197 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 198 ~
การพัฒนาแบบมีสวนรวม
กระบวนการมีสวนรวม นับเปนหัวใจสําคัญของการพัฒนาในทุกระดับเปนการเปด
โอกาสใหประชาชนรวมคิด วิเคราะห ตัดสินใจ การวางแผน การปฏิบัติตามแผน การติดตาม
ประเมินผลในกิจกรรม/โครงการของชุมชน เปนการสราง/ปลูกฝงจิตสํานึกในความเปน
เจาของกิจกรรม/โครงการ นั้นปจจุบัน แนวคิดการมีสวนรวมของประชาชนในงานพัฒนา
(People Paticipation for Development) ไดรับการยอมรับและใชเปนแนวทางปฏิบัติในงาน
พัฒนาทุกภาคสวนหรือในลักษณะเบญจภาคี ไดแก หนวยงานภาครัฐ ภาคเอกชน องคกร
พัฒนาเอกชน นักวิชาการ และประชาชน รวมพลังกันแกไขปญหาที่เกิดขึ้น
ปจจัยสงเสริมการมีสวนรวมของประชาชน
การที่จะใหประชาชนมีสวนรวม นอกจากการปลูกฝงจิตสํานึกแลวจะตองมีการ
สงเสริมและกระตุนใหเกิดการมีสวนรวมอยางกวางขวางซึ่งควรพิจารณาถึงปจจัยตางๆ ดังนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 199 ~
ปญหาอุปสรรคที่มีตอการมีสวนรวมของประชาชน
1. อุปสรรคดานการเมือง เกิดจากการไมไดกระจายอํานาจหนาที่ความรับผิดชอบ
ใหแกประชาชน โครงสรางอํานาจทางการเมือง การปกครอง การบริหาร เศรษฐกิจ ถูก
ควบคุมโดยคนกลุมนอยทหาร นายทุน และขาราชการ ขาดกลไกที่มีประสิทธิภาพในการแจก
แจงทรัพยากร
2. อุปสรรคดานเศรษฐกิจ เกิดจากการขาดความสามารถในการพี่งตนเอง อํานาจ
การตอรองมีนอย กระบวนการผลิต ปจจัยการผลิตอยูภายใตระบบอุปถัมภ ความแตกตางใน
สังคม ดานรายได อํานาจ และฐานะทางเศรษฐกิจ
3. อุปสรรคดานวัฒนธรรม ขนบประเพณีในแตละพื้นที่ที่ทําใหประชาชนไมสามารถ
เขามามีสวนรวมไดเนื่องจากขัดตอขนบธรรมเนียมประเพณีของชุมชน/เผา
การดําเนินการโครงการกิจกรรมของกรมการพัฒนาชุมชน
โครงการหรือกิจกรรมการพัฒนาชุมชน หมายถึง การกระทําใดๆ ก็ตามที่เกิดจาก
ความคิดริเริ่มของประชาชน จากปญหา/ความตองการของประชาชน โดยการชวยกันคิด
รวมกันตัดสินใจ ชวยกันวางแผน และรวมกันดําเนินการของประชาชน เพื่อแกปญหาและ
สนองความตองการของประชาชนทั้งชุมชน หรือของประชาชนสวนหนึ่งหรือกลุมหนึ่ง โดยมี
พัฒนากรเปนผูเอื้ออํานวยใหประชาชนเปนผูริเริ่มหรือเปนเจาของโครงการโดยมีตัวอยาง
โครงการกิจกรรมที่กรมการพัฒนาชุมชนดําเนินการ ดังนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 200 ~
1. การพัฒนาผูนําชุมชนและอาสาสมัคร
วัตถุประสงค เพื่อใหประชาชนมีโอกาสเสียสละอุทิศตนเพื่อสวนรวม มีบทบาทและ
สวนรวมในการแกปญหาและการดําเนินกิจกรรมพัฒนาของชุมชน มุงเนนใหเกิดความ
ตอเนื่องในการรวมกลุม การพัฒนาศักยภาพ และการดําเนินกิจกรรมใหเกิดผลงานอยางเปน
รูปธรรม
2. พัฒนากลุม/องคกร/เครือขาย
วัตถุประสงค เพื่อสนับสนุนใหประชาชนรวมตัวกันทํากิจกรรมรวมกันในลักษณะ
กลุม/องคกรชุมชน เชน คณะกรรมการพัฒนาสตรี กลุมออมทรัพยเพื่อการผลิต กลุมอาชีพ
ฯลฯ รวมทั้งสนับสนุนใหกลุม/องคกรชุมชน รวมตัวกันในลักษณะเครือขายตางๆ เชน
สมาพันธองคการพัฒนาชุมชนแหงประเทศไทยสมาคมผูนําอาสาพัฒนาชุมชนไทย สมาคม
ผูนําสตรีพัฒนาชุมชนไทย สมาคมผูนําอาชีพกาวหนา (สิงหทอง) 4 ภาค ศูนยประสานงาน
องคการชุมชน (ศอช.)
3. การพัฒนาแผนชุมชน
วัตถุประสงค เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรูของชุมชน ใหคนในชุมชนชวยกันคิด
รวมกันตัดสินใจ ชวยกันวางแผน รวมกันดําเนินการเพื่อแกปญหาและสนองความตองการ
ของประชาชนทั้งชุมชน ซึ่งจะทําใหชุมชนไดทําความรูจักและประเมินศักยภาพของชุมชน
และกําหนดอนาคตทิศทางของชุมชน ทําใหชุมชนสามารถพึ่งตนเองไดและสรางชุมชนให
เขมแข็งได
4. สงเสริมการออมทรัพยเพื่อการผลิต
วัตถุประสงค เพื่อกระตุนและสงเสริมใหประชาชนรวมตัวกันระดมเงินออมเพื่อเปน
ทุนของชุมชน สนับสนุนการพัฒนาดานการบริหารและจัดการเงินทุนในเชิงธุรกิจ เพื่อพัฒนา
อาชีพและคุณภาพชีวิตโดยยึดหลักคุณธรรมและการพึ่งตนเองเปนฐานไปสูสถาบันนิติบุคคล
5. สงเสริมการจัดตั้งสถาบันจัดการเงินทุนชุมชน โดยการบูรณาการ เชื่อมโยง
กลุมองคกรกองทุนการเงินตาง ๆ รวมกันบริหารจัดการเงินทุนในชุมชน เพื่อใหเกิดการใช
เงินทุนในชุมชนอยางคุมคา เกิดประโยชนสูงสุด
วัตถุประสงค เพื่อใหการจัดการเงินทุนชุมชนเปนระบบมีความเปนเอกภาพสามารถ
แกไขปญหาพัฒนาเศรษฐกิจและพัฒนาสังคมใหชุมชน เพื่อเปนแหลงเงินออม แหลงทุน
สวัสดิการของชุมชน และเพื่อเปนศูนยแลกเปลี่ยนเรียนรูของชุมชน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 201 ~
6. ศูนยเรียนรูชุมชน
วัตถุประสงค เพื่อรวบรวมองคความรูที่กระจัดกระจายอยูในชุมชนใหเปนระบบ
สามารถเปนแหลงเรียนรูของคนในชุมชน และคนภายนอกชุมชน ในการพัฒนาความคิด
พัฒนาอาชีพ และรายได รวมทั้งแกไขปญหาอื่น ๆ ของคนในชุมชน
การพัฒนาของภาครัฐรวมกับองคกรพัฒนาเอกชน และภาคประชาสังคม
ความเปนมา
ความรวมมือระหวางภาครัฐและองคกรภาคเอกชนเห็นไดชัดเจนใน พ.ศ. 2527 เมื่อ
คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ไดตระหนักถึงศักยภาพและพลัง
ความสามารถขององคกรภาคเอกชนที่จะชวยสงเสริมและสนับสนุนการพัฒนาชนบทของ
ภาครัฐบาล ไดบรรจุนโยบายที่จะสงเสริมบทบาทขององคการภาคเอกชนไวเปนแนวทางใน
การพัฒนาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 6 และจัดตั้งหนวยงาน
ประสานงานกับองคกรพัฒนาเอกชนขึ้นในศูนยประสานงานพัฒนาชนบทแหงชาติ และตอมา
ไดจัดตั้งคณะกรรมการประสานงานในระดับชาติ เรียกวา คณะกรรมการประสานงานองคกร
เอกชนพัฒนาชนบท (กป.อพช.)
สําหรับปจจุบัน รัฐยิ่งเพิ่มการสนับสนุนการมีสวนรวมขององคกรเอกชนมากขึ้น เห็น
ไดจากการเชิญภาคเอกชนเขามามีสวนรวมในกาดําเนินงานตามนโยบายสําคัญๆ ของ
รัฐบาลหลายดาน และไดอุดหนุนงบประมาณใหกับองคกรพัฒนาเอกชนหลายองคกรในการ
ดําเนินกิจกรรมพัฒนาเพื่อความคลองตัวในการขับเคลื่อนนโยบายของรัฐบาล
"ประชาสังคม" มาจากภาษาอังกฤษวา Civil Society และมีผูใชคําภาษาไทย
เทียบเคียงกันหลายคําอาทิ "สังคมประชาธรรม" (ไพบูลย วัฒนศิริธรรม) "สังคมราษฎร"
(เสนห จามริก) "วีถีประชา"(ชัยอนันต สมุทวณิช ใชคํานี้โดยมีนัยยะของคําวา Civic
movement) "อารยสังคม" (อเนก เหลาธรรมทัศน) และ"สังคมเขมแข็ง"(ธีรยุทธ บุญมี) เปน
ตน ทั้งนี้ นักคิดสําคัญ ๆ ของสังคมไทยไดอธิบายขยายความคําวา "ประชาสังคม"หรือ
Civil Society นี้ในบริบทเงื่อนไขและการใหน้ําหนักที่แตกตางกัน ดังนี้
ศ.ดร.ชัยอนันต สมุทวณิช มองวา "ประชาสังคม" หมายถึง ทุก ๆ สวนของสังคม
โดยรวมถึงภาครัฐ ภาคประชาชนดวย ถือวาทั้งหมด เปน Civil Society ซึ่งแตกตางจาก
ความหมายแบบตะวันตกที่แยกออกมาจากภาครัฐ หรือนอกภาครัฐ แตหมายถึงทุกฝายเขา
มาเปน partnership กัน (ชัยอนันต สมุทวณิช 2539) โดยนัยยะนี้ ศ.ดร.ชัยอนันต สมุทวณิช
ใหความสําคัญกับ Civic movement หรือ "วิถีประชา" ที่เปนการดําเนินกิจกรรมของกลุม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 202 ~
แนวทางสงเสริมบทบาทขององคกรเอกชน และภาคประชาสังคมในการพัฒนา
แมวานโยบายของรัฐที่สงเสริมและเปดโอกาสใหองคกรเอกชน มีบทบาทมากขึ้นในการ
พัฒนาชนบทแกไขปญหาในสังคมและการใหบริการสังคม แตก็ไมมีหลักประกันวาการมีสวน
รวมขององคกรทั้งสองจะมีมากขึ้นหากผูเกี่ยวของ กระบวนการของสังคมในสังคม และ
สภาพแวดลอมตางๆ ไมเอื้ออํานวย เนื่องจากนโยบายของรัฐเปนเพียงกรอบของสังคมใหญ
เทานั้น ดังนั้นเพื่อใหนโยบายของรัฐบังเกิดผลอยางแทจริงดวยความรวมมือกันระหวาง
ภาครัฐและเอกชน ควรมีแนวทางในการดําเนินงานของสวนตางๆ ดังนี้
1. ระดมสื่อทุกดานปรับทัศนคติและคานิยมของคนในสังคมใหเคารพในศักดิ์ศรี และ
สิทธิ์ของกันและกัน ใหมีความเชื่อมั่นในความคิดและความสามารถของบุคคล ไมวัดคุณคา
ของคนที่ฐานะความเปนอยูหรือ ระดับการศึกษา หนาที่การงาน การยอมรับในคุณคาความ
เปนมนุษยของคนรวมสังคม จะทําใหการทํางานรวมกันเปนไปดวยความราบรื่นสมานฉันท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 203 ~
แมวาจะมีความขัดแยงในความคิดหรือแนวทางการทํางานบาง ก็ไมเปนปญหาตอการวมกัน
ทํางาน
2. ในการสงเสริมบทบาทขององคกรเอกชน ตองสรางระบบใหภาครัฐดําเนินงานอยาง
ตอเนื่องจริงจังและมีความจริงใจ โดยใหเปนการมีบทบาทในฐานะหนวยงานหรือบุคคลที่มี
ศักดิ์ศรีเทาเทียมกัน หรือเรียกวาในฐานะ “หุนสวน” ไมใชใหเขามามีบทบาทเพียงรวมทําใน
สิ่งที่รัฐตัดสินใจไวแลว
3. สงเสริมใหเกิดการผนึกกําลังของสังคมในลักษณะประชาคมในทุกภูมิภาค เพื่อให
คนในสังคมตื่นตัวที่จะรวมกันรับผิดชอบตอการแกไขปญหาและสรางสรรคสิ่งดีงามใหกับ
สังคมของตนมากขึ้น ซึ่งเปนทุนทางสังคมที่สําคัญในการแกไขปญหาในสังคมระยะยาว
4. ใหสรางระบบหรือสภาพแวดลอมที่เอื้อตอการมีบทบาทของทองถิ่นและองคกร
ภาคเอกชน ในการพัฒนาและแกไขปญหาสังคม โดยเฉพาะการเปดโอกาสใหองคกรฯ ไดรับ
และสามารถเขาถึงขอมูลขาวสารความรูแหลงทรัพยากร และบริการของรัฐอยางยุติธรรมและ
เพียงพอที่จะตัดสินใจในการรวมพัฒนาและแกไขปญหาในสังคม ไมวาจะเปนการทํางานใน
หนาที่หรือการทํางานรวมกับภาคี เชน การมีศูนยบริการขอมูลขาวสารความรูที่มีเครือขาย
เชื่อมโยงอยางทั่วถึง และมีกลไกบังคับใหภาครัฐรวมทั้งองคกรปกครองสวนทองถิ่นเปดเผย
ขอมูลขาวสารความรูที่เปนจริงใหสาธารณะไดทราบ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับนโยบาย แผนงาน/
โครงการ/กิจกรรมที่จะดําเนินงานในพื้นที่ตางๆ ทรัพยากร การจัดสรรทรัพยากร ระเบียบ
กฎเกณฑในการจัดสรร สิทธิประโยชนของประชาชน จากการบริการของรัฐและทองถิ่น
5. ตองสงเสริมกระบวนการเรียนรูรวมกันระหวางหนวยราชการ องคกรปกครองสวน
ทองถิ่น องคกรภาคเอกชน และประชาชนอยางตอเนื่องเกี่ยวกับแนวทางในการแกไขปญหา
ของสังคมโดยพลังความรวมมือของทุกฝาย นับตั้งแตการรวมกันวิเคราะหสถานการณของ
ทองถิ่น ตัดสินใจกําหนดวิสัยทัศน วางแผนดําเนินงานติดตามและประเมินผลการดําเนินงาน
โดยใหมีการรวมสรุปบทเรียนเปนระยะๆ กระตุนใหตระหนัก
ในความเจริญงอกงามของประสบการณที่พอกพูนขึ้นจากการมีสวนรวมในการแกไข
ปญหา ใชความลมเหลวและความสําเร็จเปนบทเรียนในการแสวงหาแนวทางแกไขปญหาที่
ยั่งยืนตอไป
6. สงเสริมใหรวมกันแกไขปญหาและพัฒนาสังคมแบบองครวม ที่มุงใหสังคมมีการ
เจริญเติบโตในทุกดานไมเนนการแกปญหาหนึ่ง โดยไมคํานึงถึงปญหาอื่น ที่จะตามมา การ
สงเสริมลักษณะนี้จะบังเกิดผลอยางเปนรูปธรรมไดก็ตอเมื่อ ผูมีสวนรวมในการแกไขปญหามี
ความคิดความชํานาญ หนาที่ความรับผิดชอบและความรูที่หลากหลาย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 204 ~
7. พัฒนาการมีสวนรวมขององคกรตางๆ จนถึงระดับที่มีการจัดระเบียบทางสังคมจน
กลายเปนบรรทั ดฐานของสั ง คมที่ ไดรั บการยอมรับและมีขอตกลงรวมกั น ที่จ ะยึดถื อเปน
แนวทางในการปฏิบัติงานของแตละฝายเพื่อไมใหบทบาทการมีสวนรวมขององคกรตางๆ ใน
การแกไขปญหาในสังคมขึ้นอยูกับความ สัมพันธสวนบุคคล เมื่อเปลี่ยนบุคคลที่เปนตัวแทน
องคกรนั้น ความรวมมือหรือขอตกลงรวมกันตองถูกยกเลิก
************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 205 ~
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 11
ภายใตสถานการณการเปลี่ยนแปลงที่จะมีผลตอทิศทางการพัฒนาประเทศในระยะ
แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 11 สะทอนใหเห็นวาประเทศไทยยังตองเผชิญกระแสการเปลี่ยนแปลง
ทั้งภายในและภายนอกประเทศที่ผันผวน ซับซอนและคาดการณผลกระทบไดยาก แมวาใน
ภาพรวมสังคมไทยมีภูมิคุมกันเพิ่มขึ้นและมีภูมิคุมกันที่แข็งแกรงแตกตางกันไปทั้งในระดับ
ปจเจก ครอบครัว ชุมชน และสังคม แตก็ยังไมเพียงพอที่จะรองรับสถานการณการ
เปลี่ยนแปลงในอนาคตไดอยางมีประสิทธิภาพ สงผลใหประเทศตองเผชิญกับความเสี่ยงใน
หลายมิติ โดยเฉพาะความเสี่ยงจากการบริหารภาครัฐที่ออนแอ โครงสรางเศรษฐกิจที่ไม
สามารถรองรับการเติบโตอยางยั่งยืน ทั้งความเสี่ยงจากความเสื่อมถอยของคานิยมที่ดีงาม
ในสังคมไทย ความเสื่อมโทรมของฐานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และความเสี่ยง
ดานความมั่นคงของประเทศ จึงจําเปนตองนําภูมิคุมกันที่มีอยูพรอมทั้งสรางภูมิคุมกันใน
ประเทศใหเขมแข็งขึ้นภายใตหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยเสริมสรางทุนที่มีอยู
ของประเทศใหเขมแข็ง ทั้งทุนทางสังคม ทุนทางเศรษฐกิจ และทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดลอม รวมทั้งใชประโยชนอยางมีประสิทธิภาพและเปนธรรม เพื่อเตรียมพรอมให
ประเทศสามารถปรับตัวรองรับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงในอนาคตไดอยางยั่งยืนการ
พัฒนาประเทศในระยะแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 11 จึงมีแนวคิดที่มีความตอเนื่องจากแนวคิดของ
แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 8-10 โดยยังคงยึดหลัก “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” และ “คนเปน
ศูนยกลางของการพัฒนา” รวมทั้ง “สรางสมดุลการพัฒนา” ในทุกมิติ และขับเคลื่อนใหบัง
เกิดผลในทางปฏิบัติที่ชัดเจนยิ่งขึ้นในทุกระดับ เพื่อใหการพัฒนาและบริหารประเทศเปนไป
บนทางสายกลาง เชื่อมโยงทุกมิติของการพัฒนาอยางบูรณาการ ทั้งคน สังคม เศรษฐกิจ
สิ่งแวดลอมและการเมือง โดยมีการวิเคราะหอยาง “มีเหตุผล” และใชหลัก “ความ
พอประมาณ” ใหเกิดความสมดุลระหวางมิติทางวัตถุกับจิตใจของคนในชาติ ความสมดุล
ระหวางความสามารถในการพึ่งตนเองกับการแขงขันในเวทีโลก ความสมดุลระหวางสังคม
ชนบทกับเมือง
เตรียม “ระบบภูมิคุมกัน” ดวยการบริหารจัดการความเสี่ยงใหเพียงพอพรอมรับ
ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายในประเทศ ทั้งนี้ การขับเคลื่อน
กระบวนการพัฒนาทุกขั้นตอนตองใช “ความรอบรู”ในการพัฒนาดานตางๆ ดวยความ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 206 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 207 ~
เขมแข็งใหกับผูประกอบการในภาคการผลิตและบริการ โดยเฉพาะวิสาหกิจขนาดกลาง
และขนาดยอม ผูประกอบการหนึ่งตําบล หนึ่งผลิตภัณฑ และผูประกอบการในภาคเกษตร
ใหใชภูมิปญญา วิทยาศาสตร เทคโนโลยี นวัตกรรม และความคิดสรางสรรค เพื่อยกระดับสู
การผลิตและการใหบริการบนฐานความรู และที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ตลอดจนใหมีการ
เชื่อมโยงกับประเทศในภูมิภาคตางๆ บนพื้นฐานการพึ่งพาซึ่งกันและกัน รวมทั้งสราง
ภูมิคุมกันตอกระแสการเปลี่ยนแปลงจากภายนอก ประกอบดวย
2.1 การสรางความเขมแข็งภาคเกษตร ความมั่นคงของอาหารและพลังงาน ให
ความสําคัญ กับ การบริ หารจั ด การทรั พ ยากรธรรมชาติ ที่ เปน ฐานการผลิ ต ภาคเกษตรให
เขมแข็งและสามารถใชประโยชนไดอยางยั่งยืน เพื่อใหภาคเกษตรเปนฐานการผลิตอาหาร
และพลังงานที่มีความมั่นคง โดยการเพิ่มประสิทธิภาพและศักยภาพการผลิตภาคเกษตร การ
สรางความมั่นคงในอาชีพและรายไดใหแกเกษตรกรตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ขณะเดียวกัน ใหความสําคัญกับการสรางความมั่นคงดานอาหารและพลังงานชีวภาพทั้งใน
ระดับครัวเรือน ชุมชน และประเทศ เพื่อสรางภูมิคุมกันใหภาคเกษตรสามารถพึ่งตนเองและ
เผชิญกับปจจัยเสี่ยงตางๆ ไดอยางมั่นคง
2.2 การปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเติบโตอยางมีคุณภาพและยั่งยืน ให
ความสําคัญกับการปรับโครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรค และภูมิ
ปญญา ภายใตปจจัยสนับสนุนที่เอื้ออานวยและระบบการแขงขันที่เปนธรรม มุงปรับ
โครงสร า งการค า และการลงทุ น ให ส อดคล อ งกั บ ความต อ งการของตลาดทั้ ง ภายในและ
ตางประเทศ สรางมูลคาเพิ่มใหกับสาขาบริการที่มีศักยภาพ พัฒนาภาคอุตสาหกรรมสู
อุตสาหกรรมฐานความรูเชิงสรางสรรคและเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม พัฒนาโครงสรางพื้นฐาน
และระบบโลจิสติกส ควบคูไปกับการปฏิรูปกฎหมายและกฎ ระเบียบตางๆ และบริหาร
จัดการเศรษฐกิจสวนรวมอยางมีประสิทธิภาพ เพื่อใหเปนฐานเศรษฐกิจของประเทศที่
เขมแข็งและขยายตัวอยางมีคุณภาพ
2.3 การสรางความเชื่อมโยงกับประเทศในภูมิภาค เพื่อความมั่นคงทางเศรษฐกิจและ
สังคมใหความสําคัญกับการเชื่อมโยงการพัฒนาเศรษฐกิจภายในประเทศกับความรวมมือ
ระหวางประเทศในภูมิภาคตางๆ บนพื้นฐานของการพึ่งพาซึ่งกันและกัน และมีภูมิคุมกันตอ
กระแสการเปลี่ยนแปลงจากภายนอกใหความสําคัญกับการพัฒนาความรวมมือแบบหุนสวน
การพัฒนาที่ยั่งยืนและยึดผลประโยชนรวมกันทั้งในระดับอนุภูมิภาคและภูมิภาค สราง
ปฏิสัมพันธในความรวมมือระหวางประเทศอยางสรางสรรค เตรียมความพรอมของประเทศ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 208 ~
ไทยในการเขาสูประชาคมอาเซียน และเสริมสรางความเขมแข็งของภาคีการพัฒนา
ภายในประเทศตั้งแตระดับชุมชนทองถิ่นใหกาวทันการเปลี่ยนแปลง
3. การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมอยางยั่งยืน ใหความสําคัญกับ
การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมใหเพียงพอตอการรักษาสมดุลของ
ระบบนิเวศบนพื้นฐานของการมีสวนรวมของชุมชนในการดูแล รักษาและใชประโยชน การ
ปรับกระบวนทัศนการพัฒนาและขับเคลื่อนประเทศไปสูการเปนเศรษฐกิจและสังคมคารบอน
ต่ําและเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม ควบคูไปกับการเตรียมความพรอมรองรับการเปลี่ยนแปลง
ภูมิอากาศและภัยพิบัติทางธรรมชาติ สรางภูมิคุมกันดานการคาจากเงื่อนไขดานสิ่งแวดลอม
และเพิ่มบทบาทของไทยในเวทีประชาคมโลกเพื่อใหสังคมมีภูมิคุมกัน สามารถสนับสนุนการ
พัฒนาเศรษฐกิจและยกระดับคุณภาพชีวิตใหคนในสังคมไทย
โดยสรุป การพัฒนาประเทศในระยะแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 11 จะเปนการสราง
ภูมิคุมกันในมิติตางๆ ใหแก ปจเจก ครอบครัว ชุมชน สังคม และประเทศ โดยใชแนวคิดและ
ทิศทางการพัฒนาประเทศสูความยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตอเนื่องจาก
แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 10 พรอมทั้งขยายการนําทุนของประเทศที่มีศักยภาพจาก 3 ทุน ทั้งทุน
สังคม ทุนเศรษฐกิจ และทุนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เปน 6 ทุน ไดแก ทุนมนุษย
ทุนสังคม ทุนกายภาพ ทุนทางการเงิน ทุนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และทุนทาง
วัฒนธรรมมาใชประโยชนอยางบูรณาการและเกื้อกูลกัน โดยเฉพาะการสรางฐานทางปญญา
เพื่อเปนภูมิคุมกันใหกับคนและสังคมไทยเปนสังคมที่มีคุณภาพ กาวสูสังคมและเศรษฐกิจสี
เขียวที่มีแบบแผนการผลิตและบริโภคอยางยั่งยืนและเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม โดยนําความรู
และจุ ด แข็ ง ของอั ต ลั ก ษณ ไ ทยมาปรั บ โครงสร า งเศรษฐกิ จ บนฐานนวั ต กรรมที่ เ ข ม แข็ ง
เชื่อมโยงกับเศรษฐกิจโลกและเศรษฐกิจในภูมิภาคอยางรูเทาทัน สรางความยั่งยืนของภาค
เกษตรและความมั่งคั่งดานอาหารและพลังงาน รวมทั้งการจัดการทรัพยากร ธรรมชาติและ
สิ่งแวดลอมอยางยั่งยืน ควบคูไปกับการเสริมสรางระบบธรรมาภิบาลและความสมานฉันทใน
ทุกภาคสวนและทุกระดับ เปนฐานการพัฒนาประเทศที่มั่นคงและสมดุล มุงสูการอยูรวมกัน
ในสังคมอยางมีความสุขและเปนธรรม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 209 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 210 ~
$เศรษฐกิจพอเพียง
จากการใชแนวทางการพัฒนาประเทศไปสูความทันสมัย ไดกอใหเกิดการ
เปลี่ยนแปลงแกสังคมไทยอยางมากในทุกดาน ไมวาจะเปนดานเศรษฐกิจ การเมือง
วัฒนธรรม สังคมและสิ่งแวดลอม อีกทั้งกระบวนการของความเปลี่ยนแปลงมีความ
สลับซับซอนจนยากที่จะอธิบายใน เชิงสาเหตุและผลลัพธได เพราะการเปลี่ยนแปลงทั้งหมด
ตางเปนปจจัยเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน
สําหรับผลของการพัฒนาในดานบวกนั้น ไดแก การเพิ่มขึ้นของอัตราการเจริญเติบโต
ทางเศรษฐกิจ ความเจริญทางวัตถุ และสาธารณูปโภคตางๆ ระบบสื่อสารที่ทันสมัย หรือการ
ขยายปริมาณและกระจายการศึกษาอยางทั่วถึงมากขึ้น แตผลดานบวกเหลานี้สวนใหญ
กระจายไปถึงคนในชนบท หรือผูดอยโอกาสในสังคมนอย แตวา กระบวนการเปลี่ยนแปลง
ของสังคมไดเกิดผลลบติดตามมาดวย เชน การขยายตัวของรัฐเขาไปในชนบท ไดสงผลให
ชนบทเกิดความออนแอในหลายดาน ทั้งการตองพึ่งพิงตลาดและพอคาคนกลางในการสั่ง
สินคาทุน ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ ระบบความสัมพันธแบบเครือญาติ และ
การรวมกลุมกันตามประเพณีเพื่อการจัดการทรัพยากรที่เคยมีอยูแตเดิมแตก สลายลง ภูมิ
ความรูที่เคยใชแกปญหาและสั่งสมปรับเปลี่ยนกันมาถูกลืมเลือนและเริ่ม สูญหายไปสิ่งสําคัญ
ก็คือ ความพอเพียงในการดํารงชีวิต ซึ่งเปนเงื่อนไขพื้นฐานที่ทําใหคนไทยสามารถพึ่งตนเอง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 211 ~
และดําเนินชีวิตไปไดอยางมีศักดิ์ศรีภายใตอํานาจและความมีอิสระในการกําหนด ชะตาชีวิต
ของตนเอง ความสามารถในการควบคุมและจัดการเพื่อใหตนเองไดรับการสนองตอบตอ
ความตอง การตางๆ รวมทั้งความสามารถในการจัดการปญหาตางๆ ไดดวยตนเอง ซึ่ง
ทั้งหมดนี้ถือวาเปนศักยภาพพื้นฐานที่คนไทยและสังคมไทยเคยมีอยูแต เดิม ตองถูก
กระทบกระเทือน ซึ่งวิกฤตเศรษฐกิจจากปญหาฟองสบูและปญหาความออนแอของชนบท
รวมทั้งปญหาอื่นๆ ที่เกิดขึ้น ลวนแตเปนขอพิสูจนและยืนยันปรากฎการณนี้ไดเปนอยางดี
พระราชดําริวาดวยเศรษฐกิจพอเพียง
“...การพัฒนาประเทศจําเปนตองทําตามลําดับขั้น ตองสรางพื้นฐานคือ ความพอมี พอกิน
พอใชของประชาชนสวนใหญเบื้องตนกอน โดยใชวิธีการและอุปกรณทปี่ ระหยัดแตถูกตอง
ตามหลักวิชาการ เมื่อไดพื้นฐานความมั่นคงพรอมพอสมควร และปฏิบตั ิไดแลว จึงคอยสราง
คอยเสริมความเจริญ และฐานะทางเศรษฐกิจขั้นที่สูงขึ้นโดยลําดับตอไป...” (18 กรกฎาคม
2517)
“เศรษฐกิจพอเพียง” เปนแนวพระราชดําริในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ที่พระราชทานมา
นานกวา 30 ป เปนแนวคิดทีต่ ั้งอยูบนรากฐานของวัฒนธรรมไทย เปนแนวทางการ
พัฒนาที่ตงั้ บนพื้นฐานของทางสายกลาง และความไมประมาท คํานึงถึงความพอประมาณ
ความมีเหตุผล การสรางภูมิคมุ กันในตัวเอง ตลอดจนใชความรูและคุณธรรม เปนพืน้ ฐานใน
การดํารงชีวติ ที่สําคัญจะตองมี “สติ ปญญา และความเพียร” ซึ่งจะนําไปสู “ความสุข”
ในการดําเนินชีวติ อยางแทจริง
“...คนอื่นจะวาอยางไรก็ชางเขา จะวาเมืองไทยลาสมัย วาเมืองไทยเชย วาเมืองไทยไมมีสิ่งที่
สมัยใหม แตเราอยูพอมีพอกิน และขอใหทุกคนมีความปรารถนาที่จะใหเมืองไทย พออยู
พอกิน มีความสงบ และทํางานตั้งจิตอธิษฐานตัง้ ปณิธาน ในทางนี้ที่จะใหเมืองไทยอยูแบบ
พออยูพอกิน ไมใชวาจะรุงเรืองอยางยอด แตวามีความพออยูพอกิน มีความสงบ
เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ถาเรารักษาความพออยูพอกินนี้ได เราก็จะยอดยิ่งยวดได...” (4
ธันวาคม 2517)
พระบรมราโชวาทนี้ ทรงเห็นวาแนวทางการพัฒนาที่เนนการขยายตัวทางเศรษฐกิจของ
ประเทศเปนหลักแต เพียงอยางเดียวอาจจะเกิดปญหาได จึงทรงเนนการมีพอกินพอใช
ของประชาชนสวนใหญในเบื้องตนกอน เมื่อมีพื้นฐานความมั่นคงพรอมพอสมควรแลว
จึงสรางความเจริญและฐานะทางเศรษฐกิจใหสูงขึ้น
ซึ่งหมายถึง แทนที่จะเนนการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมนําการพัฒนา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 212 ~
เศรษฐกิจพอเพียง
“เศรษฐกิจพอเพียง” เปนปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวพระราชทาน
พระราชดําริชี้แนะแนวทาง การดําเนินชีวติ แกพสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 25 ป
ตั้งแตกอ นเกิดวิกฤตการณทางเศรษฐกิจ และเมื่อภายหลังไดทรงเนนย้ําแนวทางการแกไข
เพื่อใหรอดพน และสามารถดํารงอยูไดอยางมั่นคงและยั่งยืนภายใตกระแสโลกาภิวัตนและ
ความ เปลี่ยนแปลงตางๆ
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวการดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ
ตั้งแตระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให
ดําเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพื่อใหกาวทันตอโลกยุคโลกาภิ
วัตน ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนที่จะตอง
มีระบบภูมิคมุ กันในตัวทีด่ ีพอสมควร ตอการกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้ง
ภายในภายนอก ทั้งนี้ จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิ่ง
ในการนําวิชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดําเนินการ ทุกขั้นตอน และ
ขณะเดียวกัน จะตองเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นัก
ทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมีสํานึกในคุณธรรม ความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความ
รอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวติ ดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญา และความรอบคอบ
เพื่อใหสมดุลและพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วและกวางขวาง ทั้งดาน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 213 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 214 ~
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2534
“...ตามปกติคนเราชอบดูสถานการณในทางดี ที่เขาเรียกวาเล็งผลเลิศ ก็
เห็นวาประเทศไทย เรานี่กาวหนาดี การเงินการอุตสาหกรรมการคาดี มีกําไร อีกทางหนึ่งก็
ตองบอกวาเรากําลังเสื่อมลงไปสวนใหญ ทฤษฎีวา ถามีเงินเทานั้นๆ มีการกูเทานั้นๆ
หมายความวาเศรษฐกิจกาวหนา แลวก็ประเทศก็เจริญมีหวังวาจะเปนมหาอํานาจ ขอโทษ
เลยตองเตือนเขาวา จริงตัวเลขดี แตวาถาเราไมระมัดระวังในความตองการพื้นฐานของ
ประชาชนนัน้ ไมมีทาง...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2536
“...เดี๋ยวนี้ประเทศไทยก็ยังอยูดีพอสมควร ใชคําวา พอสมควร เพราะเดี๋ยวมีคนเห็นวามีคน
จน คนเดือดรอน จํานวนมากพอสมควร แตใชคําวา พอสมควรนี้ หมายความวาตามอัตต
ภาพ...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2539
“...ที่เปนหวงนั้น เพราะแมในเวลา 2 ป ที่เปนปกาญจนาภิเษกก็ไดเห็นสิ่ง
ที่ทําใหเห็นไดวา ประชาชนยังมีความเดือดรอนมาก และมีสิ่งที่ควรจะแกไขและดําเนินการ
ตอไปทุกดาน มีภัยจากธรรมชาติกระหน่ํา ภัยธรรมชาตินี้เราคงสามารถที่จะบรรเทาไดหรือ
แกไขได เพียงแตวาตองใชเวลาพอใช มีภัยที่มาจากจิตใจของคน ซึ่งก็แกไขไดเหมือนกัน แต
วายากกวาภัยธรรมชาติ ธรรมชาตินั้นเปนสิ่งนอกกายเรา แตนิสัยใจคอของคนเปนสิ่งที่อยู
ขางใน อันนีก้ ็เปนขอหนึ่งที่อยากใหจัดการใหมีความเรียบรอย แตก็ไมหมดหวัง...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2539
“...การจะเปนเสือนั้นไมสําคัญ สําคัญอยูที่เรามีเศรษฐกิจแบบพอมีพอกิน
แบบพอมีพอกินนั้น หมายความวา อุมชูตัวเองได ใหมีพอเพียงกับตนเอง ความพอเพียงนี้
ไมไดหมายความวาทุกครอบครัวจะตองผลิตอาหารของตัวเอง จะตองทอผาใสเอง อยางนั้น
มันเกินไป แตวาในหมูบา นหรือในอําเภอ จะตองมีความพอเพียงพอสมควร บางสิ่งบางอยาง
ผลิตไดมากกวาความตองการก็ขายได แตขายในที่ไมหางไกลเทาไร ไมตองเสียคาขนสงมาก
นัก...”
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 215 ~
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2539.
“...เมื่อป 2517 วันนั้นไดพูดถึงวา เราควรปฏิบัติใหพอมีพอกิน
พอมีพอกินนี้ก็แปลวา เศรษฐกิจพอเพียงนั่น เอง ถาแตละคนมีพอมีพอกิน ก็ใชได ยิ่งถาทั้ง
ประเทศพอมีพอกินก็ยิ่งดี และประเทศไทยเวลานั้นก็เริ่มจะเปนไมพอมีพอกิน บางคนก็มีมาก
บางคนก็ไมมีเลย...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2541
“...พอเพียง มีความหมายกวางขวางยิ่งกวานี้อีก คือคําวาพอ ก็พอเพียงนีก้ ็พอแคนั้นเอง
คนเราถาพอในความตองการก็มีความโลภนอย เมื่อมีความโลภนอยก็เบียดเบียนคนอื่นนอย
ถาประเทศใดมีความคิดอันนี้ มีความคิดวาทําอะไรตองพอเพียง หมายความวาพอประมาณ
ซื่อตรง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข พอเพียงนี้อาจจะมี มีมากอาจจะมีของหรูหราก็
ได แตวาตองไมไปเบียดเบียนคนอื่น...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2541
“...ไฟดับถามีความจําเปน หากมีเศรษฐกิจพอเพียงแบบไมเต็มที่ เรามี
เครื่องปนไฟก็ใชปนไฟ หรือถาขั้นโบราณกวา มืดก็จุดเทียน คือมีทางที่จะแกปญหาเสมอ
ฉะนั้นเศรษฐกิจพอเพียงก็มีเปนขั้นๆ แตจะบอกวาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ใหพอเพียงเฉพาะตัว
เองรอยเปอรเซ็นตนี่เปนสิ่งทําไมได จะตองมีการแลกเปลี่ยน ตองมีการชวยกัน ถามีการ
ชวยกัน แลกเปลี่ยนกัน ก็ไมใชพอเพียงแลว แตวาพอเพียงในทฤษฎีในหลวงนี้ คือให
สามารถที่จะดําเนินงานได...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 23 ธันวาคม 2542
“...โครงการตางๆ หรือเศรษฐกิจที่ใหญ ตองมีความสอดคลองกันดีที่ไมใช
เหมือนทฤษฎีใหม ที่ใชที่ดินเพียง 15 ไร และสามารถที่จะปลูกขาวพอกิน กิจการนี้ใหญกวา
แตก็เปนเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกัน คนไมเขาใจวากิจการใหญๆ เหมือนสรางเขื่อนปาสักก็
เปนเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกัน เขานึกวาเปนเศรษฐกิจสมัยใหม เปนเศรษฐกิจที่หางไกล
จากเศรษฐกิจพอเพียง แตที่จริงแลว เปนเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกัน...”
พระราชดํารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ 23 ธันวาคม 2542
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 216 ~
“...ฉันพูดเศรษฐกิจพอเพียงความหมายคือ ทําอะไรใหเหมาะสมกับฐานะ
ของตัวเอง คือทําจากรายได 200-300 บาท ขึ้นไปเปนสองหมื่น สามหมื่นบาท คนชอบเอา
คําพูดของฉัน เศรษฐกิจพอเพียงไปพูดกันเลอะเทอะ เศรษฐกิจพอเพียง คือทําเปน Self-
Sufficiency มันไมใชความหมายไมใชแบบที่ฉันคิด ที่ฉันคิดคือเปน Self-Sufficiency of
Economy เชน ถาเขาตองการดูทีวี ก็ควรใหเขามีดู ไมใชไปจํากัดเขาไมใหซื้อทีวีดู เขา
ตองการดูเพือ่ ความสนุกสนาน ในหมูบานไกลๆ ที่ฉันไป เขามีทีวีดูแตใชแบตเตอรี่ เขาไมมี
ไฟฟา แตถา Sufficiency นั้น มีทีวีเขาฟุมเฟอย เปรียบเสมือนคนไมมีสตางคไปตัดสูทใส
และยังใสเนคไทเวอรซาเช อันนี้ก็เกินไป...”
พระตําหนักเปยมสุข วังไกลกังวล
17 มกราคม 2544
ประเทศไทยกับเศรษฐกิจพอเพียง
เศรษฐกิจพอเพียง มุง เนนใหผูผลิต หรือผูบริโภค พยายามเริ่มตนผลิต หรือบริโภค
ภายใตขอบเขต ขอจํากัดของรายได หรือทรัพยากรที่มีอยูไปกอน ซึ่งก็คือ หลักในการลดการ
พึ่งพา เพิ่มขีดความสามารถในการควบคุมการผลิตไดดวยตนเอง และลดภาวะการเสี่ยงจาก
การไมสามารถควบคุมระบบตลาดไดอยางมีประสิทธิภาพ
เศรษฐกิจพอเพียงมิ ใชหมายความถึง การกระเบียดกระเสียนจนเกินสมควร หากแต
อาจฟุมเฟอยไดเปนครั้งคราวตามอัตภาพ แตคนสวนใหญของประเทศ มักใชจายเกินตัว เกิน
ฐานะที่หามาได
เศรษฐกิจพอเพียง สามารถนําไปสูเปาหมายของการสรางความมั่นคงในทาง
เศรษฐกิจได เชน โดยพื้นฐานแลว ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม เศรษฐกิจของ
ประเทศจึงควรเนนที่เศรษฐกิจการเกษตร เนนความมั่นคงทางอาหาร เปนการสรางความ
มั่นคงใหเปนระบบเศรษฐกิจในระดับหนึ่ง จึงเปนระบบเศรษฐกิจที่ชวยลดความเสี่ยง หรือ
ความไมมั่นคงทางเศรษฐกิจในระยะยาวได
เศรษฐกิจพอเพียง สามารถประยุกตใชไดในทุกระดับ ทุกสาขา ทุกภาคของเศรษฐกิจ
ไมจําเปนจะตองจํากัดเฉพาะแตภาคการเกษตร หรือภาคชนบท แมแตภาคการเงิน ภาค
อสังหาริมทรัพย และการคาการลงทุนระหวางประเทศ
โดยมีหลักการที่คลายคลึงกันคือ เนนการเลือกปฏิบัติอยางพอประมาณ มีเหตุมีผล
และสรางภูมิคุมกันใหแกตนเองและสังคม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 217 ~
การดําเนินชีวิตตามแนวพระราชดําริพอเพียง
พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว ทรงเขาใจถึงสภาพสังคมไทย ดังนั้น เมือ่ ได
พระราชทานแนวพระราชดําริ หรือพระบรมราโชวาทในดานตางๆ จะทรงคํานึงถึงวิถีชีวติ
สภาพสังคมของประชาชนดวย เพื่อไมใหเกิดความขัดแยงทางความคิด ที่อาจนําไปสูค วาม
ขัดแยงในทางปฏิบัติได
แนวพระราชดําริในการดําเนินชีวติ แบบพอเพียง
1. ยึดความประหยัด ตัดทอนคาใชจายในทุกดาน ลดละความฟุมเฟอยในการใชชีวติ
2. ยึดถือการประกอบอาชีพดวยความถูกตอง ซื่อสัตยสุจริต
3. ละเลิกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขันกันในทางการคาแบบตอสูก ันอยาง
รุนแรง
4. ไมหยุดนิ่งที่จะหาทางใหชีวิตหลุดพนจากความทุกขยาก ดวยการขวนขวายใฝหา
ความรูใหมีรายไดเพิ่มพูนขึ้น จนถึงขั้นพอเพียงเปนเปาหมายสําคัญ
5. ปฏิบัตติ นในแนวทางที่ดี ลดละสิ่งชั่ว ประพฤติตนตามหลักศาสนา
( สังคม
Sorokin ไดใหคําจํากัดความสังคมวิทยาวา "สังคมวิทยาเปนวิทยาศาสตร
ทั่วไปที่วาดวยปรากฏการณทางสังคมและวัฒนธรรม ในสวนที่เกี่ยวของซึ่งกันและ
กันตามรูปแบบและประเภทอันมีลักษณะโดยเฉพาะของปรากฏการณทางธรรมชาติ
นั้นๆ"
สังคมวิทยาเนนการศึกษาเกี่ยวกับ ชีวิตมนุ ษยและผลิต ภัณฑ ของสังคมมนุษ ย
นอกจากนี้ยังสนใจการปฏิสัมพันธของคนในสังคม
สังคมวิทยายังแยกสาขาออกไปมากมาย เชน สังคมวิทยาการทหาร สังคม
วิทยาการเมือง สังคมวิทยาการศึกษา สังคมวิทยาศาสนา สังคมวิทยาอาชีพ สังคมวิทยา
นคร เปนตน
สังคมวิทยาเปนศาสตร
ศาสตร หมายถึง สิ่งที่ประกอบดวยสิ่งตาง ๆ ดังตอไปนี้
1. มีการสังเกต มีการยืนยันขอเท็จจริงอยางชัดเจน มีการอธิบาย การตรวจสอบ
ทดลอง และอธิบายปรากฏการณอยางมีหลักการ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 218 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 219 ~
$ การเมือง
ศัพทเกี่ยวกับการจัดองคการทางการเมืองในปจจุบันที่ใชกันบอย คือ
1. รัฐ เปนศัพทที่เนนสภาวะทางการเมือง คือ ความเปนอธิปไตย
2. ประเทศ เปนศัพทที่เนนสภาวะทางภูมิศาสตร (ภูมิประเทศ
ภูมิอากาศ)
3. ชาติ เปนศัพทที่เนนสภาวะทางเชื้อชาติและวัฒนธรรม
4. รัฐประชาชาติ เปนศัพทที่เนนสภาวะของรัฐซึ่งเปนที่ยอมรับของ
"นานาชาติ" วาเปนรัฐที่มีอธิปไตย คือ มีอิสรภาพเต็มที่ในฐานะเปนประเทศเอกราช
องคประกอบของรัฐ
รัฐมีองคประกอบ 4 ประการ คือ (1) พลเมือง (ประชากร) (2) อาณาเขต (3)
รัฐบาล (4) อธิปไตย (อํานาจสูงสุดในอาณาเขตของตน)
รัฐบาล
คําวารัฐบาล (Government) มีความหมาย 4 ลักษณะดวยกัน คือ
1. รัฐบาล หมายถึง กิจกรรมหรือกระบวนการแหงการปกครอง
2. รัฐบาล หมายถึง ภาวะที่มีระเบียบหรือการมีความสงบเรียบรอย
3. รัฐบาล หมายถึง คณะบุคคลที่มีอํานาจปกครอง
4. รัฐบาล หมายถึง รูปแบบการปกครอง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 220 ~
มโนทัศนเกี่ยวกับอํานาจอธิปไตยในปจจุบัน
ทอคเกอรวิลล (Tocqueville, 1805 - 1859) นักวิชาการเชื้อสายขุนนางชาว
ฝรั่งเศส ไดเดินทางไปเยือนสหรัฐฯ และไดใหขอสังเกตที่มีคุณคายิ่งตอเสถียรภาพของ
ประชาธิปไตยในอเมริกา โดยเขาพบวาสังคมอเมริกันไดพัฒนาไปมากในดานการรวมกลุม
ของเอกชนเปนสมาคมโดยสมัครใจ (กลุมหลากหลาย) ทําใหสามารถตรวจตราและรั้ง
เหนี่ยวอํานาจของรัฐบาลกลางได
กลุมนานาชาตินิยม (Internationalists) มีแนวคิดเหมือนฝายพหุนิยม
(Pluralism) ซึ่งตอตานแนวคิดที่วา รัฐจะตองมีอํานาจอธิปไตยแบบเด็ดขาด โดยอาง
เหตุผลจากขอจํากัด 4 ประการ คือ (1) กฎหมายระหวางประเทศ (2) มติมหาชน
นานาชาติ (3) สิทธิมนุษยชน (4) การที่ตองพึ่งพาเกี่ยวของกันระหวางชาติ
อธิปไตยถูกจํากัดโดยสิทธิมนุษยชน โดยภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ได
มีการประกาศปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน (Declaration of Human Rights) โดย
องคการสหประชาชาติ
ชาติหรือประชาชาติ (Nation)
ชาติหรือประชาชาติมีองคประกอบที่สําคัญ 5 ประการ คือ (1) การมีความ
ผูกพันตอถิ่นที่อยู (2) การมีประวัติศาสตรรวมกัน (3) การมีภาษาและวรรณคดีรวมกัน
(4) การมีวัฒนธรรมรวมกัน (5) การมีความตองการอยูอยางอิสระ (แตก็ไมไดหมายความ
วาจะไมยุงเกี่ยวกับชาติอื่นใด)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 221 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 222 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 223 ~
การปกครองโดยเสียงขางมาก
หลักเสียงขางมาก (Majority Rule) มักประกอบดวยหลักสิทธิของคนสวน
นอย (Minority Rights) ซึ่งหมายถึง ผูที่มีความเห็นแตกตางออกไป และผูที่มีเชื้อชาติ
ศาสนา ภาษา หรือลักษณะอื่น ๆ ที่แตกตางออกไปจากคนสวนใหญ
การปกครองโดยเสียงขางมากยืนอยูบนพื้นฐานความคิดที่วา คนแตละคนมีสิทธิ
เทาเทียมกัน คือ 1 คน 1 เสียง เมื่อมีความเสมอภาคเชิงการเมืองเชนนี้ยอมตองใช
"จํานวน" เปนเกณฑตัดสิน ซึ่งก็คือ "เสียงขางมาก" นั่นเอง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 224 ~
หลักนิติธรรม
ประชาธิปไตย ไดแก "การปกครองโดยยึดหลักนิติธรรม" (Rule of Law) คือ
การปฏิบัติตาม
ขอกําหนดและภายในขอบเขตแหงหลักกฎหมาย
ในทางตรงขามการไมเปนประชาธิปไตย คือ การยึด "กฎหมู" เหนือ
"กฎหมาย" ซึ่งอาจเปนไปในรูปของการประชาทัณฑโดยฝูงชน หรือการตั้ง "ศาลเตี้ย"
หรือ "ศาลจิงโจ" (Kangaroo Court) ขึ้นมาพิจารณา โดยไมถูกตองตามกระบวนการ
ยุติธรรม
ในประวัติศาสตรอเมริกันเคยมีการทําทารุณโดยคนบางกลุม เชน พวกขวาจัด
แบบพวก คลู คลัก แคลน (KLU KLUX KLAN) ทํารายและทําทารุณกับคนนิโกร และผู
ตอสูเพื่อสิทธิมนุษยชน
เสียงประชาชนคือเสียงทิพย
ประชาธิปไตย ไดแก "การปกครองที่ถือวาเสียงประชาชนเปนสรรพสําเนียง
เสียงทิพย หรือเสียงสวรรค" ซึ่งเปนการเปรียบเทียบวาเสียงประชาชนเหมือนกับเปน "ฟา
สั่ง" เปนคําบัญชาจากเทพเจาหรือเปน "เทวโองการ" คือ มีอํานาจบังคับรัฐบาลใหปฏิบัติ
ตามได
ที่มาแหงวลี "เสียงประชาชนเปนสรรพสําเนียงเสียงสวรรค" ไดแก Vox
Populi Vox Dei ซึ่งเปนภาษาลาติน วลีนี้เปนที่ทราบกันอยางแพรหลายและเปนที่นิยมมาก
จึงมักใชเปนคําขวัญ (Slogan)
แตวลีนี้ก็มีปญหามากเพราะบางครั้ง "เสียงประชาชนก็ไมใชเสียงสวรรคเสมอ
ไป" ซึ่งมีความหมายดังนี้ (1) ประชาชนมักเรียกรองในบางเรื่องซึ่งทําไมได (2)
ประชาชนอาจใชวิจารณญาณผิดหรือเลือกคนผิดก็ได (3) มีตัวอยาง เชน การที่คน
เยอรมันเลือกฮิตเลอรใหเปนผูนํา หรือการที่คนอิตาลีเลือกมุสโสลินีใหเปนผูนํา เปนตน
หลักพุทธศาสนา
ประชาธิปไตยตามหลักพุทธศาสนา ไดแก การยึดหลัก 2 ประการ คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 225 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 226 ~
ความรูเกี่ยวกับอาเซียน
ASEAN (อาเซียน) ยอมาจาก Association of Southeast Asian Nations หรือ
สมาคมประชาชาติแหงเอเชียตะวันออกเฉียงใต ประกอบดวย 10 ประเทศ คือ
1. กัมพูชา (ราชอาณาจักรกัมพูชา)
2. ไทย (ราชอาณาจักรไทย)
3. บรูไนดารุสซาลาม (เนการาบรูไนดารุสซาลาม)
4. พมา (สาธารณรัฐแหงสหภาพเมียนมาร)
5. ฟลิปปนส (สาธารณรัฐฟลิปปนส)
6. มาเลเซีย
7. ลาว (สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว)
8. สิงคโปร (สาธารณรัฐสิงคโปร)
9. เวียดนาม (สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม)
10. อินโดนีเซีย (สาธารณรัฐอินโดนีเซีย)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 227 ~
เปาหมายและวัตถุประสงคของอาเซียน
1) เพื่อสงเสริมความรวมมือและความชวยเหลือซึ่งกันและกันในทางเศรษฐกิจ สังคม
วัฒนธรรม เทคโนโลยี วิทยาศาสตร และการบริหาร
2) เพื่อสงเสริมสันติภาพและความมั่นคงสวนภูมภิ าค
3) เพื่อเสริมสรางความเจริญรุง เรืองทางเศรษฐกิจและพัฒนาการทางวัฒนธรรมใน
ภูมิภาค
4) เพื่อเสริมสรางใหประชาชนในอาเซียนมีความเปนอยูและคุณภาพชีวติ ที่ดี
5) เพื่อใหความชวยเหลือซึ่งกันและกันในรูปแบบของการฝกอบรมและการวิจัยและ
สงเสริมการศึกษาดานเอเชียตะวันออกเฉียงใต
6) เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการเกษตรและอุตสาหกรรม การขยายการคา ตลอดจน
ปรับปรุงการขนสงและการคมนาคม
7) เพื่อสงเสริมความรวมมืออาเซียนกับประเทศภายนอก องคการความรวมมือแหง
ภูมิภาคอื่นๆ และองคการระหวางประเทศ
อาเซียน +3 คือ กลุมประเทศสมาชิกอาเซียน 10 ประเทศ และ 3 ประเทศนอก
อาเซียน ไดแก
1) จีน
2) ญี่ปุน
3) เกาหลีใต
7 วิชาชีพทีส่ ามารถยายแรงงานฝมอื อยางเสรีในประชาคมอาเซียน
1. แพทย
2. ทันตแพทย
3. นักบัญชี
4. วิศวกร
5. พยาบาล
6. สถาปนิก
7. นักสํารวจ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 228 ~
อาหารยอดนิยมในอาเซียน
“อัมบูยัต”(Ambuyat)
อาหารยอดนิยมของประเทศบรูไนดารุสซาลาม
มี ลั ก ษณะเด น คื อ เหนี ย วข น คล า ยข า วต ม หรื อ โจ ก ไม มี ร สชาติ มี แ ป ง สาคู เ ป น
สวนผสมหลัก วิธีทานจะใชแทงไมไผ 2 ขาซึ่งเรียกวา chandas มวนแปงรอบๆ แลวจุมใน
ซอสผลไมเปรี้ยวที่เรียกวา cacah หรือซอสที่เรียกวา cencalu ซึ่งทําจากกะป ทานคูกับ
เครื่องเคียงอีก 2-3 ชนิด เชน เนื้อหอใบตองยาง เนื้อทอด เปนตน การรับประทานอัมบูยัตให
ไดรสชาติ ตองทานรอนๆ และกลืน โดยไมตองเคี้ยว
“อาม็อก”(Amok)
อาหารยอดนิยมของประเทศกัมพูชา
มี ลักษณะคลายหอหมกของไทย นิยมใชเนื้อปลาปรุงดวยน้ําพริก เครื่องแกงและกะทิ
ทําใหสุกโดยการนําไปนึ่ง อาจใชเนื้อไกหรือหอยแทนได แตที่นิยมใชเนื้อปลาเพราะหาไดงาย
“กาโด กาโด”(Gado Gado)
อาหารยอดนิยมของอินโดนีเซีย
อาหาร สําหรับผูที่รักสุขภาพ ประกอบไปดวยผักและธัญพืช เชน มันฝรั่ง กะหล่ําปลี
ถั่วงอก ถั่วเขียว เสริมโปรตีนดวยเตาหูและไขตม รับประทานคูกับซอสถั่วที่คลายกับซอส
สะเตะ ซึ่งใกลเคียงกับสลัดแขก ของประเทศไทย
“ซุปไก”(Chicken Soup)
อาหารยอดนิยมของลาว
แกง รสชาติหวานอรอยกลมกลอม ที่มีสวนผสมสําคัญ ไดแก ตะไคร ใบสะระแหน
กระเทียม หอมแดง รวมถึงรสชาติเปรี้ยว เผ็ด จากมะนาวและพริก รับประทานรอนๆ กับขาว
เหนียว ไดคุณคาทางโภชนาการอาหารและความอรอยไปพรอมๆ กัน
มรดกโลกในอาเซียน
"อาวฮาลอง" (Halong Bay)
อาวฮาลอง (Vịnh Hạ Long) หรือ ฮาลอง เบย (Halong Bay) เปนอาวแหงหนึ่งใน
พื้นที่ของอาวตังเกี๋ยทางตอนเหนือของสาธารณรัฐ สังคมนิยมเวียดนาม ใกลชายแดนติดตอ
กับสาธารณรัฐประชาชนจีน ชื่อในภาษาเวียดนาม หมายถึง "อาวแหงมังกรผูดําดิ่ง"
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 229 ~
เขตรักษาพันธุสตั วปาทุงใหญนเรศวรและหวยขาแขง
(Thungyai-Huai Kha Khaeng Wildlife Sanctuaries)
เขตรักษาพันธุสัตวปาทุงใหญ-หวยขาแขง เปน สถานที่ธรรมชาติแหงแรกของ
ประเทศไทย และภูมิภาคเอเชียออกเฉียงใตที่ไดเปนมรดกโลกในป พ.ศ.2534 ประกอบดวย
ผืนปาอนุรักษ 3 แหง ไดแก เขตรักษาพันธุสัตวปาทุงใหญนเรศวรดานตะวันตก เขตรักษา
พันธุสัตวปาดานตะวันออก และเขตรักษาพันธุสัตวปาหวยขาแขง ครอบคลุมพื้นที่กวางใหญ
ถึง 6,222 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,888,875 ไร อยู ภายในเขตจังหวัดอุทัยธานี จังหวัดตาก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 230 ~
นาขั้นบันไดแหงเทือกเขาฟลิปปนส
(Rice Terraces of the Philipine Cordilleras)
นาขั้นบันไดแหงเทือกเขาฟลิปปนสตั้งอยูที่เกาะลูซอนตอนเหนือของสาธารณรัฐ
ฟลิปปนส โดยชาวพื้นเมืองอิฟูเกา (Ifugao) ที่สรางนาขั้นบันไดแหงนี้มากวา 2,000 ปแลว
ดวยเครื่องมือที่เรียบงายและแรงงานคน ซึ่งลูกหลานชาวนาสืบเชื้อสายมาจากชาว Ifugao ใน
ปจจุบันก็ยังคงยึดอาชีพทํานาเชนเดียวกับบรรพบุรุษของพวกเขา โดยความ รูนี้ไดถูกสงตอ
กันมาจากรุนสูรุน และ การแสดงออกของประเพณีอันศักดิ์สิทธิ์ และความสมดุลของสังคมที่
ละเอียดออน ไดชวยกันสรางสรรคความงามของภูมิทัศน ซึ่งแสดงถึงความกลมกลืนระหวาง
มนุษยกับสิ่งแวดลอม
จุดเดนของที่นี่ คือเปนสุดยอดทั้งในเรื่อง "ความสูง" เนื่องจากอยูสูงกวาระดับน้ําทะเลถึง
1,500 เมตร และ "ความเอียงของพื้นที่" จุดที่ลาดชันมากที่สุดเอียงถึง 70 องศา และ
ครอบคลุมพื้นที่กวา 10,000 ตารางกิโลเมตร นอก จากนี้ยังมีระบบการทําเขื่อนกั้นน้ําและ
การระบายน้ําที่ซับซอน โดยใชเพียงทอที่ทําจากไมไผเปนตัวกั้นน้ําใหผืนนาขั้นบันไดทั้งหมด
มีน้ํา ทวมขังเพียงพอสําหรับการทํานาขาวอันนาทึ่งนี้ไดตลอดมา
นาขั้นบันไดแหงเทือกเขาฟลิปปนส ไดรับการลงทะเบียนมรดกโลก ในป พ.ศ.
2538
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 231 ~
ประเทศในกลุมอาเซียน
เนการาบรูไนดารุสซาลาม (NEGARA BRUNEI DARUSSALAM)
พื้นที:่ 5,765 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยูบนเกาะบอรเนียว
เมืองหลวง : บันดาร เสรี เบกาวัน
ประชากร: 395,027 คน
ภาษาราชการ : มาเลย (Malay หรือ Bahasa Melayu)
ศาสนา: อิสลาม (67%) พุทธ (13%) คริสต (10%) และฮินดู (10%)
ระบอบการปกครอง : สมบูรณาญาสิทธิราชย โดยมีสมเด็จพระราชาธิบดีเปนองค
ประมุขผูนํารัฐบาล รัฐมนตรีวาการกระทรวงกลาโหม และรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง
วันชาติ 23 กุมภาพันธ
หนวยเงินตรา : บรูไนดอลลาร ( 1 บรูไนดอลลาร ประมาณ 24.07 บาท)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Simpor (Dillenia Suffruticosa) เปนดอกไมที่มีกลีบ
ดอกขนาดใหญสีเหลือง เมื่อบานเต็มที่กลีบดอกจะบานคลายกับรม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 232 ~
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
สินคานําเขาสินคา : เครื่องจักรอุตสาหกรรม รถยนต เครือ่ งใชไฟฟา สินคาเกษตร
อาที ขาวและผลไม
สินคาสงออกสําคัญ : น้ํามันดิบ กาซธรรมชาติ
ตลาดสงออกที่สําคัญ : ญี่ปุน อาเซียน เกาหลีใต ออสเตรเลีย
ตลาดนําเขาที่สําคัญ : อาเซียน สหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน
ราชอาณาจักรกัมพูชา (KINGDOM OF CAMBODIA)
พื้นที่ : 181,035 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง : กรุงพนมเปญ
ประชากร : 14.45 ลานคน
ภาษาราชการ : ภาษาเขมร
ศาสนา : พุทธเถรวาท (มหานิกาย 90% และธรรมยุตินิกาย 10%)
ระบอบการปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา โดยมีพระมหากษัตริยเปน
ประมุขภายใตรัฐธรรมนูญ
ประมุข : พระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดม สีหมุนี
วันชาติ : 9 พฤศจิกายน
หนวยเงินตรา : เรียล (1 เรียล ประมาณ 0.0083 บาท)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Rumdul หรือดอกลําดวน เปนดอกสีขาวเหลืองอยูบนใบ
เดี่ยว มีกลิ่นหอมชวงเวลาค่ํา
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
สินคานําเขาสําคัญ : ผลิตภัณฑปโตรเลียม วัสดุกอสราง เครื่องจักร ยานพาหนะ
เครื่องใชไฟฟา เครือ่ งดื่ม ผาผืน และผลิตภัณฑยาง
สินคาสงออกสําคัญ : เสื้อผา สิ่งทอ รองเทา ปลา ไม ยางพารา บุหรี่ และขาว
ตลาดสงออกที่สําคัญ: สหรัฐอเมริกา เยอรมนี สหราชอาณาจักร แคนาดา และ
เวียดนาม
ตลาดนําเขาที่สําคัญ : จีน ฮองกง เวียดนาม ไทย และไตหวัน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 233 ~
เมืองหลวง: กรุงจาการตา
ประชากร : 245.5 ลานคน
ภาษาราชการ : บารฮาซา อินโดนีเซีย
ศาสนา : อิสลาม (88%) คริสต (8%) ฮินดู (2%) พุทธ (1%) อื่นๆ (1%)
ระบอบการปกครอง : ระบอบสาธารณรัฐแบบประชาธิปไตย มีประธานาธิบดีเปน
ประมุข
ประมุข : ดร. ซูซีโล บัมบัง ยูโดโยโน
วันชาติ : 17 สิงหาคม
หนวยเงินตรา: รูเปยห (10,000 รูเปยห ประมาณ 38 บาท)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Moon Orchid หรือกลวยไมราตรี เปนกลวยไมสายพันธ
Phalaenopsis Amabilis
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
สินคานําเขาสําคัญ: น้ํามัน เหล็ก ทอเหล็กและผลิตภัณฑเหล็ก สิ่งทอ เคมีภัณฑ
สินคาสงออกที่สําคัญ: กาซธรรมชาติ แรธาตุ ถานหิน ผลิตภัณฑจากไม
ตลาดนําเขาที่สําคัญ: สิงคโปร ญีป่ ุน จีน สหรัฐอเมริกา
ตลาดสงออกสินคาทีส่ ําคัญ : EU ญี่ปุน สหรัฐอเมริกา จีน สิงคโปร
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
(THE LAO PEOPLE'S DEMOCRATIC REPUBLIC)
พื้นที่ : 236,880 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง : นครหลวงเวียงจันทร
ประชากร : ประมาณ 6 ลานคน
ภาษาราชการ : ภาษาลาว
ศาสนา : พุทธ (75%) อื่นๆ (16-17%)
ระบอบการปกครอง : ระบอบสังคมนิยม
ประมุข: พลโท จูมมาลี ไซยะสอน ประธานประเทศ สปป. ลาว
วันชาติ : 2 ธันวาคม
หนวยเงินตรา : กีบ (1 บาท เทากับประมาณ 250 กีบ)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 234 ~
มาเลเซีย ( MALAYSIA)
พื้นที:่ 329,758 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง: กรุงกัวลาลัมเปอร
ประชากร : 28.9 ลานคน
ภาษาราชการ : มาเลย
ศาสนา : อิสลาม (60%) พุทธ (19%) คริสต (12%) อื่นๆ (9%)
ระบอบการปกครอง : สหพันธรัฐ โดยมีสมเด็จพระราชาธิบดีเปนประมุข
ประมุข : สมเด็จพระราชาธิบดีสุลตานตวนกู อับดุล ฮาลิม มูอัซซอม ซาห
วันชาติ : 31 สิงหาคม
หนวยเงินตรา : ริงกิต (1 ริงกิตประมาณ 10.22 บาท)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Bunga raya หรือดอกพูระหง โดยทั้ง 5 กลีบดอกเปน
ตัวแทน 5 หลักการแหงความเปนชาติของมาเลเซีย ซึ่งเปนปรัชญาเพือ่ เสริมสรางความเปน
ปกแผนและความอดทนในชาติ
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
สินคานําเขาสําคัญ : ชิน้ สวนอุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เครื่องจักร
อุตสาหกรรม สินคาแปรรูป สินคาอาหาร
สินคาสงออกที่สําคัญ : อุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส น้ํามันดิบ กาซธรรมชาติ
เหลว ปโตรเลียม เฟอรนเิ จอร ยา น้ํามันปาลม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 235 ~
สาธารณรัฐแหงสหภาพเมียนมาร
(REPUBLIC OF THE UNION OF THE MYANMAR)
พื้นที:่ 657,740 ตารางกิโลเมตร
เมืองหลวง : นครเนปดอร
ประชากร : 57.5 ลานคน
ภาษาราชการ พมา
ศาสนา : พุทธ (90%) คริสต (5%) อิสลาม (3.8%) ฮินดู (0.05%)
ระบอบการปกครอง : ระบบประธานาธิบดี
ประมุข : พลเอก เต็ง เสง
วันชาติ : 4 มกราคม
หนวยเงินตรา : จั๊ต (1 USD ประมาณ 1,200 จั๊ต)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Paduak หรือดอกประดู ผลิดอกสีเหลืองทอง และสงกลิ่น
หอมหลังฤดูฝนแรกของเดือนเมษายน
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
สินคานําเขาสําคัญ : ชิ้นสวนอุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เครื่องจักร
อุตสาหกรรม สินคาแปรรูป สินคาอาหาร
สินคาสงออกที่สําคัญ : กาซธรรมชาติ สิ่งทอ ไมซุง
ตลาดนําเขาที่สําคัญ : จีน สิงคโปร ไทย
ตลาดสงออกสินคาทีส่ ําคัญ : ไทย อินเดีย จีน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 236 ~
ระบอบการปกครอง : สาธารณรัฐเดี่ยวระบบประธานาธิบดี
ประมุข : เบนิกโน อากีโน ที่ 3
หนวยเงินตรา : เปโซ ( 100 เปโซ ประมาณ 49 บาท)
ดอกไมประจําชาติ : ดอก Sampaguita Jasmine มีกลีบดอกรูปดาวสีขาวที่บาน
ตลอดป แยมดอกตอนกลางคืน และมีกลิ่นหอม
ขอมูลทางเศรษฐกิจ
อุตสาหกรรมหลัก : เสื้อผา ยา เคมีภัณฑ ผลิตภัณฑไม และอาหารแปรรูป
ตลาดนําเขาที่สําคัญ : สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน สิงคโปร ไตหวัน จีน เกาหลีใต
ตลาดสงออกสินคาทีส่ ําคัญ : สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน จีน เนเธอรแลนด ฮองกง
สิงคโปร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 237 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 238 ~
วัฒนธรรมไทย และขนบธรรมเนียมประเพณีไทย
วัฒนธรรมและประเพณีไทย
การที่มนุษยมาอยูรวมกันเปนกลุมเปน สังคมขึ้นมายอมตองมีความสัมพันธระหวาง
สมาชิกของกลุมมีระเบียบแบบแผนที่ ควบคุมพฤติกรรมของบุคคลในกลุมใหอยูในขอบเขตที่
จะอยูรวมกันอยางมีความ สงบสุข สิ่งที่เปนเครื่องมือในการควบคุมพฤติกรรมของกลุมคนนี้
เราเรียกวา "วัฒนธรรม" ดังนั้น วัฒนธรรมจึงเปรียบเสมือนอาภรณหอหุมรางกายตกแตงคน
ใหนาดูชม วัฒนธรรมเปนสิ่งที่ตองควบคูกับคนเสมอไป
"วัฒนธรรมมีความหมายครอบคลุมทุกสิ่งทุกอยาง ที่แสดงออกถึงวิถีชีวิตของมนุษย
ในสังคมกลุมใดกลุมหนึ่ง หรือสังคมใดสังคมหนึ่ง มนุษยไดคิดสรางระเบียบกฎเกณฑใชใน
การปฏิบัติ การจัดระเบียบตลอดจนระบบความเชื่อ คานิยม ความรู และเทคโนโลยีตาง ๆ ใน
การควบคุมและใชประโยชนจากธรรมชาติ"
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 239 ~
"วัฒนธรรมคือความเจริญกาวหนาของมนุษย หรือลักษณะประจําชนกลุมใดกลุมหนึ่ง
ที่อยูในสังคม ซึ่งไมเพียงแตจะหมายถึงความสําเร็จในดานศิลปกรรมหรือมารยาททางสังคม
เทานั้น กลาวคือ ชนทุกกลุมตองมีวัฒนธรรม ดังนั้น เมื่อมีความแตกตางระหวางชนแตละ
กลุม ก็ยอมมีความแตกตางทางวัฒนธรรมนั่นเอง เชน ชาวนาจีน กับชาวนาในสหรัฐอเมริกา
ยอมมีความแตกตางกัน
"วัฒนธรรมคือสิ่งที่มนุษยเปลี่ยนแปลงหรือปรับปรุงหรือผลิตสรางขึ้น เพื่อความเจริญ
งอกงามในวิถีชีวิตและสวนรวม วัฒนธรรมคือวิถีแหงชีวิตของมนุษยในสวนรวมที่ถายทอด
กันได เรียนกันได เอาอยางกันได วัฒนธรรมจึงเปนผลผลิตของสวนรวมที่มนุษยไดเรียนรูมา
จากคนสมัยกอน สืบตอกันมาเปนประเพณี วัฒนธรรมจึงเปนทั้งความคิดเห็นหรือการกระทํา
ของมนุษยในสวนรวมที่เปนลักษณะเดียวกัน และสําแดงใหปรากฏเปนภาษา ความเชื่อ
ระเบียบประเพณี
พระราชบัญญัติ วัฒนธรรมแหงชาติพุทธศักราช 2485 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2)
พุทธศักราช 2486 ไดใหความหมายของวัฒนธรรมไวดังนี้
วัฒนธรรม คือ ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญงอกงาม ความเปนระเบียบเรียบรอย
ความกลมเกลียวกาวหนาของชาติ และศีลธรรมอันดีของประชาชน
วัฒนธรรม จึงเปนลักษณะพฤติกรรมตางๆ ของมนุษยซ่ึงเปนวิถีชีวิตของมนุษย ทั้ง
บุคคลและสังคมที่ไดวิวัฒนาการตอเนื่องมาอยางมีแบบแผน แตอยางไรก็ดีมนุษยนั้นไมได
เกาะกลุมอยูเฉพาะในสังคมของตนเอง ไดมีความสัมพันธติดตอกับสังคมตางๆ ซึ่งอาจอยู
ใกลชิดมีพรมแดนติดตอกัน หรือยูปะปนในสถานที่เดียวกันหรือ การที่ชนชาติหนึ่งตกอยูใต
การปกครองของชนชาติหนึ่ง มนุษยเปนผูรูจัก เปลี่ยนแปลงปรับปรุงสิ่งตาง ๆ จึงนําเอา
วัฒนธรรมที่เห็นจากไดสัมพันธติดตอมาใชโดยอาจรับมาเพิ่มเติมเปน วัฒนธรรมของตนเอง
โดยตรงหรือนําเอามาดัดแปลงแกไขใหสอดคลองเหมาะสมกับสภาพ วัฒนธรรมที่มีอยูเดิม
ในปจจุบันนี้จึงไมมีประเทศชาติใดที่มีวัฒนธรรมบริสุทธิ์อยางแทจริง แตจะมี
วัฒนธรรมที่มีพื้นฐานมาจากความรู ประสบการณที่สังคมตกทอดมาโดยเฉพาะของสังคมนั้น
และจากวัฒนธรรมแหลงอื่นที่เขามาผสมปะปนอยู และวัฒนธรรมไทยก็มีแนวทางเชนนี้
การเผยแพรทางวัฒนธรรม (Cultural diffusion) วัฒนธรรมทาง หนึ่ง ยอม
แตกตางไปจากวัฒนธรรมทางสังคมอื่น ๆ ทั้งนี้เพราะวัฒนธรรมมิไดเกิดขึ้นมาใน ภาชนะ ที่
ถูกผนึกตราบเทาที่มนุษย เชน นักทองเที่ยว พอคา ทหาร หมอสอนศาสนา และผูอพยพ
ยังคง ยายถิ่นที่อยูจากแหงหนึ่งไปยังแหงอื่น ๆ เขาเหลานั้นมักนําวัฒนธรรมของพวกเขาติด
ตัว ไปดวย เสมอ ซึ่งถือไดวา เปนการเผยแพรทางวัฒนธรรม เปนไปไดอยางสะดวกรวดเร็ว
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 240 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 241 ~
คนไทยมีความสัมพันธกับพระพุทธศาสนามาเปนเวลานานนับพันปเศษมาแลว พุทธ
ศาสนิกชนทั้งหลายมีความรูสึกเคารพและศรัทธาในพุทธศาสนาฝงอยูในสายเลือดของคน
ไทยมา ตั้งแตเกิดจนตาย พุทธศาสนาเปนศาสนาที่จําเปนตอสังคมไทยเปนอยางมาก เพราะ
ศาสนาพุทธ ไดผูกมัดจิตใจคนไทยทั้งชาติใหเปนคนรักสันติ รักอิสระเสรี มีนิสัยโอบออม
อารี มีความเมตตา กรุณา เอื้อเฟอเผื่อแผตอเพื่อนมนุษยดวยกัน พุทธศาสนาไดฝงรากลง
ในจิตใจของ คนไทยทั้งใน อดีตและปจจุบัน คนไทยจึงไดแสดงออกทางศิลปกรรมตาง ๆ เชน
จิตรกรรมมักจะเปนเรื่องราว เกี่ยวกับชาดกตาง ๆ ในพุทธประวัติดานสถาปตยกรรมก็มีการ
สรางวัดวาอารามตาง ๆ โบสถ วิหาร เจดีย เปนตน สวนดนตรีไทยก็ใหความเยือกเย็นตาม
แนวทางสันติของพุทธศาสนา ดวยอิทธิพลของ หลักธรรมในพระพุทธศาสนาทําใหจิตใจของ
คนไทยแสดงออกมาในลักษณะที่เยือกเย็นมีความเกื้อกูลปรองดองกัน ใหการพึ่งพาอาศัยซึ่ง
กันและกัน และทําใหคนไทยพอใจในการดํารงชีวิต อยาง สงบสุขมาจนกระทั่งทุกวันนี้
หลักคําสอนของพุทธศาสนา
คําสั่งสอนของพระพุทธเจา คือ "พระธรรม" ซึ่งพระพุทธองคทรง มุงสอน สําหรับ
บุคคลทุกประเภททั้งบรรพชิต และคฤหัสถ การสั่งสอนของพระพุทธเจา มุงผล ในทางปฏิบัติ
มากกวาทฤษฎี หลักคําสอนที่พระพุทธเจาทรงแสดงไวอาจจําแนกออกเปน 2 ระดับ
ดังนี้
โลกุตรธรรม
โลกุตรธรรมเปนธรรมชั้นสูงที่พระพุทธเจา ทรงสอนปญจวัคคียเปนครั้งแรก คือ
"อริยสัจสี่" หรือความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ไดแก ทุกข สมุทัย นิโรธ และมรรค
1) ทุกข คือ ความไมสบายกายไมสบายใจ อันเกิดจาก การเกิด การแก การเจ็บ และ
การตาย เชน การพลัดพรากจากคนรัก ความไมสมหวัง ความคับแคน ใจตาง ๆ การเจ็บไข
ไดปวย เปนตน ที่ทุกชีวิตทุกคนในสังคมตองประสบ
2) สมุทัย คือ เหตุที่ทําใหเกิดทุกข ไดแก ตัณหา 3 ประการคือ กามตัณหา
ภวตัณหา และวิภวตัณหา
- กามตัณหา คือ ความอยากไดในสิ่งที่นารักใคร
- ภวตัณหา คือ ความอยากมีอยากเห็น
- วิภวตัณหา คือ ความไมอยากมี ไมอยากเปน
3) นิโรธ คือ ความดับทุกขหรือการดับตัณหาและ ความ ทะเยอทะยานตาง ๆ
ใหหมดสิ้นไป
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 242 ~
$ โลกียธรรม
โลกียธรรมเปนธรรมสําหรับปุถุชนชาวโลก ทั่วไป มีดังนี้
เบญจศีลและเบญจธรรม
เบญจศีล
1. เวนจากการฆาสัตว
2. เวนจากการลักทรัพย
3. เวนจากการประพฤติผิดในกาม
4. เวนจากการพูดเท็จ
5. เวนจากการดื่มสุราเมรัย
เบญจธรรม
1. มีเมตตากรุณา
2. เลี้ยงชีพชอบในทางที่ถูกตอง
3. มีความสํารวมระวังในกาม
4. พูดแตคาํ สัตยจริง
5. มีสติระวังรักษาตนไวเสมอ
พรหมวิหาร
คือ ธรรมประจําใจของผูประเสริฐ หรือ ผูมีจิตใจในอันดีงามประดุจดังพระพรหม มี
ดังนี้
- เมตตา ไดแก ความรัก ความปรารถนาดี ใหผูอื่น มีความสุข
- กรุณา ไดแก ความสงสาร อยากชวยเหลือผูอื่น ๆ ใหพนทุกข
- มุทิตา ไดแก พลอยชื่นชมยินดีเมื่อเห็น ผูอื่นมี ความ สุข
- อุเบกขา ไดแก ความวางใจเปนกลาง วางตนและ ปฏิบัติไปตามความเที่ยง
สังคหวัตถุ
คือ การสงเคราะหหรือ ธรรมแหงการ ยึด เหนี่ยวบุคคลใหเกิดความสามัคคีมี 4
ประการ คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 243 ~
ฆราวาสธรรม
คือ หลักธรรมที่ใชปฏิบัติสําหรับ ผูครองเรือน มี 4 ประการ ไดแก
- สัจจะ ความจริงคือ ซื่อตรงตอกันทั้งการกระทํา วาจา และใจ ทั้งตอหนาและ
ลับหลัง
- ทมะ คือ การรูจักควบคุมจิตใจ ฝกหัดดัดนิสัย แกไขขอบกพรอง
ตาง ๆ ปรับตัวปรับใจเขาหากัน
- ขันติ ความอดทน ไดแก การมีจิตใจเขมแข็ง หนักแนน ไมวูวาม อดทนตอ
ความลวงล้ําก้ําเกินกัน ลําบากตรากตรํา ฝาฟนอุปสรรคตาง ๆ ไปดวยกัน
- จาคะ คือ การเสียสละ เอื้อเฟอเผื่อแผ ชวย เหลือ ซึ่งกันและกัน สามารถ
สละความสุขสวนตัวเพื่อคูครองได
$ ประเพณี
ประเพณีเปนการกระทํากิจกรรมทางสังคม ที่ถือปฏิบัติสืบตอกันมา ประเพณีใน
สังคมไทยเรานั้นมีมากมายลวนเปนมรดกมาจากบรรพบุรุษ จากสิ่งแวดลอมทางธรรมชาติ
และสังคม นับวาคนไทยในปจจุบันโชคดีที่มีแนวทางในการดําเนินชีวิตที่ดีงามไวใหปฏิบัติ
เปนแบบอยางใหแกลูกหลานสืบตอมาจนกระทั่งถึงทุกวันนี้
ความหมายของประเพณี
คําวา ประเพณี หมายถึง พฤติกรรมของมนุษยที่เลือกปฏิบัติตามคานิยมในทางที่ดี
งามและเปนที่พึงประสงคของคนสวนใหญ โดยปฏิบัติสืบทอดกันมาเรื่อยจนกลายเปนความ
เชื่อวาเปนสิ่งจําเปนและสําคัญจะตองปฏิบัติตาม ประเพณีแตละสังคมยอมแตกตางกันไป
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 244 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 245 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 246 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 247 ~
( ความสําคัญของขนบธรรมเนียมประเพณีไทย
วัฒนธรรมประเพณีของชาติ ลวนแสดงใหเห็นถึงแนวความคิด ความเชื่อ ที่สะทอนถึง
วิถีการดําเนินชีวิต ความเปนมา ความสําคัญ ซึ่งลวนเปนสวนหนึ่งของอารยธรรมของไทย
ดังนั้นขนบธรรมเนียมประเพณีไทยจึงมีความสําคัญ พอสรุปไดดังนี้
1. ความเปนสิริมงคล ขนบธรรมเนียมประเพณีไทยนั้น ลวนเกี่ยวของกับ
พระพุทธศาสนาและพราหมณ พิธีกรรมตาง ๆ ที่ปฏิบัติสืบทอดกันมานั้น เปนความเชื่อใน
เรื่องของความเปนมงคลแกชีวิต
2. ความรักความสามัคคี ความเสียสละ ขนบธรรมเนียมประเพณีเปนเครื่องฝก
จิตใจใหรูจักเปนผูเสียสละ จะเห็นไดจากงานบุญตาง ๆ มกเกิดจากการรวมมือ รวมแรง รวม
ใจกัน เชน พิธีขนทรายเขาวัด การกอพระเจดียทราย ทําใหเกิดความรัก สามัคคี
3. การมีสัมมาคารวะ ถือเปนขนบธรรมเนียมประเพณีไทยอยางหนึ่ง แสดงถึงความ
นอบนอม ออนโยน ความมีมารยาทไทย
4. ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ชวยทําใหคนไทยอยูในกรอบที่ดีงาม ถือวาเปน
เครื่องกําหนดพฤติกรรมไดอยางหนึ่ง
5. ขนบธรรมเนียมประเพณีในแตละทองถิ่น ถึงแมวาจะแตกตางกัน แตทุกคนก็มี
ความรูสึกวาทุกคนเปนคนไทย มีความเปนชาติเดียวกัน และสามารถบงบอกถึงความเปนมา
ของชาติได
ประเพณีเกี่ยวกับสังคม
เปนประเพณีที่ประชาชนทั่วไปนิยมปฏิบัติรวมกัน มีดังนี้
1. ประเพณีสงกรานต
วันสงกรานต คือวันขึ้นปใหมตามทางสุริยคติ หมายความวา นับตามทางพระ
อาทิตย กลาวคือโลกที่เราอยูหมุนไป 1 รอบดวงอาทิตยก็เปน 1 ป ซึ่งตรงกับวันที่ 12
เมษายน ตรงกับเวลาฤดูรอนทางประเทศตะวันออก ไทยเราไดประเพณีนี้มาจากมอญ
วันสงกรานตเปนวันขึ้นปใหมตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัยเปนราชธานีจนถึง พ.ศ. 2483
ทางราชการจึงไดเปลี่ยนใหม โดยกําหนดเอาวันที่ 1 มกราคม เปนวันขึ้นปใหมเพื่อให เขากับ
หลักสากลที่นานาประเทศนิยมปฏิบัติกัน อยางไรก็ตามแมจะมีการเปลี่ยนวันขึ้นปใหม
ประชาชนก็ยัง ยึดถือวาวันสงกรานตมีความสําคัญ
การรดน้ําสาดน้ําในวันสงกรานตนั้น เนื่องจากเปนเวลาฤดูรอน จึงใหพรกันดวยน้ํา
เพื่อใหรมเย็นเปนสุขกอนถึงวันสงกรานตมักจะมีการเตรียมอาหารคาวหวานสําหรับทําบุญ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 248 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 249 ~
เมืองสุโขทัยนี้มีดังจักแตก" นอกจากนี้ยังปรากฏในหนังสือนางนพมาศหรือตํารับทาวศรีจุฬา
ลักษณ พระสนมเอกของสมเด็จพระรวงเจาแหงกรุงสุโขทัย ผูคิดทําโคมลอยเปนรูปดอก
กุมุท (ดอกบัว) ที่งามยิ่งกวาโคมลอยของพระสนมกํานัลทั้งปวง ทําใหเปนที่พอพระราช
หฤทัยของสมเด็จพระรวงเจา เปนอยางมากถึงกับทรงบัญญัติวา พระราชพิธีจองเปรียงในวัน
เพ็ญเดือนสิบสอง(ลอยกระทงใน ปจจุบัน) ในป ตอ ๆ ไปใหทําโคมลอยเปนรูปดอกบัวตาม
แบบอยางของนางนพมาศ ซึ่งพิธีจอง เปรียง นี้รวมไปพิธีลอยกระทงและตามประทีป
ดวย
การตามประทีป เปนการจุดเพื่อบูชาพระพุทธรูป พระเจดียตาม พุทธศาสนา
ตาง ๆ และเปนการบูชาเทพเจาตามเทวสถาน หรือสิ่งที่เคารพนับถือ ในพิธีกรรมสําคัญ หรือ
ในวันนักขัตฤกษตางๆ ตามแบบอยางของชาวชมพูทวีปที่ไดนํามาปรับปรุง ประยุกตใหเขา
กับพุทธศาสนาอยางกลมกลืน
การจุดประทีป หรือการตามประทีป ในสมัยกรุงสุโขทัยจะจุดจากภาชนะที่เรียกวา
"ตะคัน" ซึ่งเปนเครื่องปนดินเผาที่มีรูปรางคลายจานหรือถวยแตเล็กกวา ขางในบรรจุ
เชื้อเพลิงที่เปน ขี้ผึ้งหรือไขสัตวตางๆ และเปนสิ่งที่หาไดงายในสมัยนั้น โดยเรียกการจุด
ประทีปนี้วา "การเผาเทียน"
ประเพณีเกี่ยวกับศาสนา
ประเพณีทําบุญในวันสําคัญทางพุทธศาสนามีรากฐานมาจากความเชื่อในศาสนา
ดังนั้นพุทธศาสนิกชนจึงไดมีการปฏิบัติตามวันสําคัญทางศาสนาดังนี้
1. วันพระ เปนวันสําคัญของทางศาสนาวันหนึ่ง ซึ่งตรงกับวันที่ขึ้น 8 ค่ํา, 15 ค่ํา
และวันแรม 8 ค่ํา, 15 ค่ําของทุกเดือน จะมีการทําบุญฟงเทศนที่วัดจะมี 4 วันใน 1 เดือน
ตามวันขึ้น-แรมของทุกเดือนที่กลาวแลว เปดโอกาสใหพุทธศาสนิกชนไดทําบุญกุศล ชําระ
รางกาย จิตใจใหสะอาดบริสุทธิ์ อุทิศสวนกุศลใหบรรพบุรุษ และเจากรรมนายเวรของตน
จิตใจ จะไดสดชื่น แจมใส ปราศจากความทุกข หรือใหลดความทุกข กิเลส เศราหมองลง
เพราะมีความเชื่อจากเรื่องของกฎแหงกรรมนั่นเอง
2. วันมาฆบูชา ตรงกับวันเพ็ญ เดือน 3 เปนวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาวันหนึ่งที่
พุทธศาสนิกชนพรอมใจกันทําบุญเพื่อระลึกถึงสัมมาสัมพุทธเจา ในวันนี้เปนวัน คลายวันที่
พระพุทธเจาทรงแสดงโอวาทปาติโมกข นับวาเปนวันที่พระพุทธศาสนาไดวางรากฐานมั่นคง
เรียกวันดังกลาววา"จาตุรงคสันนิบาต"หรือเปนวันที่พระพุทธเจาปลงสังขาร ซึ่งประกอบดวย
องค 4 คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 250 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 251 ~
$ วัฒนธรรมและประเพณีทองถิ่น
คําวา "ทองถิ่น" หมายถึง พื้นที่และขอบเขตที่ชุมชน หมูบาน เมือง มีการปะทะสรรค
กันทางดานสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม จนปรากฏรูปแบบทางวัฒนธรรมที่เหมือนกัน
และแตกตางกันไปจากชุมชน หมูบาน และเมือง ในทองถิ่นอื่น ดังนั้นวัฒนธรรมและประเพณี
ของท อ งถิ่ น แต ล ะแห ง อาจมี รู ป แบบแตกต า งกั น ไปตามสภาพทางภู มิ ศ าสตร
ทรัพยากรธรรมชาติและสภาพแวดลอม ซึ่งเราพอจะสรุปลักษณะสําคัญของวัฒนธรรมและ
ประเพณีทองถิ่นของไทยไดดังนี้
วัฒนธรรมและประเพณีทองถิ่นภาคกลาง
ภาคกลางเปนภาคที่มีประชาการสูงสุด โดยรวมพื้นที่อันเปนที่ตั้ง ของจังหวัด
มากกวาภูมิภาคอื่น ๆ ใชภาษากลางในการสื่อความหมายซึ่งกันและกัน วัฒนธรรมไทย
ทองถิ่นภาคกลาง ประชาชนประกอบอาชีพทํานา การตั้งถิ่นฐานจะหนาแนนบริเวณที่ราบลุม
แมน้ํา มีวิถีชีวิตเปนแบบชาวนาไทย คือ การรักพวกพอง พึ่งพาอาศัยกัน มีความเชื่อ และ
เคารพบุคคลสําคัญผูลวงลับไปแลว มีการใชเครื่องปนดินเผาตามชุมชนและหมูบานในชนบท
การละเลนพื้นบานที่เปนลักษณะเดน ไดแก มังคละรําเตน เตนกํารําเคียว เพลงปรบไก
เพลงลําตัด เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 252 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 253 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 254 ~
ประเพณีฮีตสิบสอง
คําวา"ฮีต"หรือ"รีต"หรือ"จารีตประเพณี" หมายความวา "ประเพณี อันเนื่อง
ดวยศีลธรรมซึ่งคนสวนรวมถือวามีคาแกสังคม ใครประพฤติฝาฝนหรืองดเวน ไปไมกระทํา
ตามที่กําหนดไว ถือวาผิดเปนชั่ว" ฮีตสิบสองของชาวอีสานเปนฮีตที่บริสุทธิ์ เปนเรื่องของ
ความ เชื่อ ในพระพุทธศาสนาและประเพณีนิยมพื้นบาน เปนประเพณีที่สมาชิกในสังคมจะ
ไดมีโอกาสรวมชุมชนกันทําบุญประจําทุกๆเดือนของรอบป ผลที่ไดรับคือทุกคนจะไดมีเวลา
เขาวัดใกลชิดกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนายิ่งขึ้น ทําใหไดมีโอกาสพบปะและรูจักมักคุน
กัน รวมทั้งเปนจารีตบังคับใหทุก ๆ คนเสียสละทํางานรวมกัน เมื่อวางจากงานอาชําแลว
ดังนั้นประเพณีฮีตสิบสองก็คือ ประเพณีสิบสองเดือนนั่นเอง
ประเพณีแรกของฮีตสิบสองจะเริ่มตนดวย เดือนเจียงหรือเดือนอาย เปนงาน
บุญเขากรรมซึ่งเปนการออกจากอาบัติประจําปตามวิธีการของพระสงฆ ในระยะนี้ชาวบาน ที่
มีจิตศรัทธาเลื่อมใสจะพากันจัดอาหารคาวหวานและขาวของเครื่องใชเล็ก ๆ นอย ๆ ไป
ถวายเพื่อชวยสงเคราะหใหการอยูกรรมของทานดําเนินไปดวยดี นอกจากนั้นยังไดฟงเทศน
ฟงธรรม เปนการไดบุญอีกโสดหนึ่งดวย ประเพณีเขากรรมนี้บางแหงเชื่อวาเปนการทดแทน
และระลึก ถึง คุณมารดาเพราะมารดาเคยอยูกรรมนี้มาแลว ฉะนั้นเมื่อบวชแลวจะแทนคุณ
มารดาไดก็ตอง เขากรรมเสียกอน ประเพณีเขากรรมนี้ไมไดกําหนดวันลงไปแนนอน แตจะ
อยูในระหวางเดือนอาย
เดือนยี่เปนระยะเวลาที่ขางออกรวงแกจัดและรอการเก็บเกี่ยว ในเดือนนี้จึงมี
ประเพณีเกี่ยวของกับการเก็บและการนวดขาว เรียกวา บุญคูนลาน ไมกําหนดวัน แนนอน
เปนแตวาเมื่อนวดขาวเสร็จแลว ชาวนาจะประกอบพิธีทําบุญกันที่ลานนั่นเอง แตถาหากขน
ขาวขึ้นยุงแลว มักทําบุญที่บานหรือทํารวมกันที่หมูบาน เปนลักษณะการทําบุญบูชา แม
โพสพ เมื่อไดขาวมาสูลานแลวนั่นเอง
เดือนสามเปนการทําบุญขาวจี่ ชาวบานจะเอาขาวเหนียวมาปนแลวจี่ คําวาจี่ ก็
คือปงนั่นเอง วิธีทําคือนําขาวเหนียวมาปนเปนกอนขนาดโตเทาไขหาน แลวเสียบปลายไมที่
เหลาเตรียมไว ไมไผนี้ยาวประมาณ 75 เซนติเมตร ใหญขนาดนิ้วมือ จี่หรืออังบนไฟออน ๆ
พลิกไปพลิกมาจนเหลืองทั่วกันดีแลว นํามาทาดวยไขแลวนําไปจี่อีกที ไขที่ใชมานี้ใชทั้งไข
แดงและไขขาวตีใหเขากัน พอไขเหลืองมีกลิ่นหอมก็ดึงไมออก เอาน้ําตาลปกหรือน้ําออยใส
เขาไปเปนไสหวานจะนําไปถวายพระ พรอมดวยอาหารคาวหวานชนิดตาง ๆ จากนั้นก็มีการ
ถือศีล ฟงพระเทศนเสร็จจากเลี้ยงพระก็มีการเซนปูยาเพื่อเปนการแสดงความกตัญูกตเวที
ตอบรรพบุรุษ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 255 ~
เดือนสี่เปนงานทําบุญพระเวส(พระเหวด)หรือบุญคบงันหรือ เทศนมหาชาติ
การทําบุญพระเวสนั้นแบงเปนสามวัน วันแรกเปนวันรวมหรือที่พื้นเมืองเรียกวา มื่อโฮม
วันที่สองมีการแหพระเวสสันดร กัณหา ชาลี และพระนางมัทรี มีการเซิ้งนําหนา วันที่สาม
ฟงเทศนมหาชาติในงานบุญพระเวสนี้ จะมีการตกแตงศาลาใหคลายกับพระเวสสันดรในเขา
วงกต ชาวบานมีหนาที่หาอาหารมาเลี้ยงพระและแขกเหรื่อ งานนี้จะมีผูคนจากที่ตาง ๆ มา
ชุมนุมกัน ทั้งคนหนุมสาว คนเฒาคนแก ตางคนก็รวมแรงรวมใจกันหาเงินเขาวัด เพื่อที่พระ
จะไดนําไปบูรณะ ซอมแซมวัด
เดือนหาเปนงานบุญสรงน้ํา หรือที่รูจักกันทั่วไปวาวันสงกรานต เริ่มตั้งแตขึ้น
15 ค่ํา เดือน 5 ถึงขึ้น 15 ค่ํา เดือน 6 เมื่อถึงงานสงกรานตชาวบานจะหยุดทํางานเพื่อมารวม
สนุกสนานกันเปนเวลาถึงเจ็ดวัน ในระหวางนั้นก็มีการสรงน้ําพระพุทธ พระสงฆ โดย
ชาวบานจะทําผาม (ปะรํา) แลวเชิญพระพุทธรูปขึ้นประดิษฐาน ณ ปะรําพิธี บนปะรํามีรางน้ํา
ทําเปนรูปพญานาคที่ไวสําหรับสรงน้ําพระพุทธที่หนึ่ง พระสงฆที่หนึ่ง
ในตอนเชาของวันงานบุ ญสรงน้ํ า ชาวบานก็พ ากัน ทํ าบุญ ตักบาตรถวาย
จังหันพอถึงกลางวันก็ถวายเพล ราวเที่ยงวันจึงนําดอกไม ธูปเทียน น้ําขมิ้นและของ หอมไป
สรงน้ําพระ แลวรดน้ําขอพรจากผูใหญใหอยูเย็นเปนสุขสืบไป จากนั้นก็มีการสาดน้ํา ตอน
บายหลังจากแลนสาดน้ําแลวก็จะไปเก็บดอกไมตามไรนาปาเขาใกลๆหมูบานมา เตรียมไว
*******************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 256 ~
หลักการบริหารงานเบื้องตน
ไดมีผูใหความหมายของการบริหารไวตาง ๆ ดังนี้
Samual C. Certo กลาววา "การบริหาร คือ กระบวนการของการ
ออกแบบและบํารุงรักษาไวซึ่งสภาพแวดลอม เพื่อใหแตละบุคคลทํางานรวมกันเปนกลุม
และบรรลุเปาหมายที่ไดวางไวอยางมีประสิทธิภาพ"
Stephen P.Robbins กลาววา"การบริหารคือกระบวนการในการประสานงาน
และรวบรวมกิจกรรมในการทํางาน เพื่อใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพและบรรลุประสิทธิผล
โดยอาศัยคน"
Harold D.Koontz กลาวสรุปสั้น ๆ วา "การบริหาร คือ กระบวนการเพื่อ
นําไปสูเปาหมายที่วางไว โดยอาศัยคนและทรัพยากรตาง ๆ
การบริหารงานเปนเรื่องของการดําเนินงานที่ใชทั้งศาสตรและศิลป กลาวคือ
การบริหารในแนวทางการปฏิบัติถือวาเปน "ศิลป" (Art) สวนองคความรูที่สําคัญเพื่อนํามา
ปฏิบัติคือ "ศาสตร" (Science) ซึ่งไดมีการพัฒนาโดยใชวิธีการทางวิทยาศาสตร และ
พัฒนาการทางดานทฤษฎีการจัดการ อันเปนเรื่องที่สืบเนื่องมาจากการพัฒนาแนวความคิด
(Concept), หลักการ(Principle) และเทคนิค (Technique) ตางๆ
หลักการบริหารหรือแนวความคิดทางการจัดการนั้น ถือเปนหลักสากล
(Universality) คือ สามารถนําไปประยุกตใชไดกับองคการทุกประเภท ทุกรูปแบบ และทุก
ระดับขององคการ ไมวาจะเปนองคการขนาดเล็กหรือขนาดใหญและไมวาจะเปนองคการของ
รัฐหรือเอกชน
ปจจัยนําเขา (Input)หรือปจจัยการผลิตที่จําเปนตองนํามาใชสําหรับกระบวนการ
บริหารงานของกิจการนั้น แตเดิมมี 4 ประการ เรียกวา 4 Ms ซึ่งไดแก บุคลากรหรือคน
(Man), เงิน (Money),วัตถุดิบ (Material) เครื่องจักรและอุปกรณ (Machine) โดยใน
ปจจุบันไดมีการเพิ่มเขามาอีก คือเทคโนโลยี(Technology)และขอมูลขาวสาร (Information)
เปาหมายของผูบริหารทุกคน คือ "ประสิทธิภาพในการทํากําไร" (Profitability)
ของกิจการ ซึ่งหมายถึง ศักยภาพในการทํากําไรชวงเวลาที่กําหนด นั่นคือ การทําให
อัตราสวนระหวางผลผลิต (Output) และปจจัยการผลิต (Input) เปนที่นาพอใจในเวลาที่
กําหนดอยางมีคุณภาพและบรรลุเปาหมายตามที่ตองการ โดยมีเปาประสงคที่จะใหเกิดสิ่ง
ตอไปนี้ คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 257 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 258 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 259 ~
หนาที่สําคัญของผูแสดงบทบาทดานนี้ก็คือ การพยายามสรางภาพพจนที่ดีใหกับองคการ
เพราะเปนบทบาทซึ่งเปรียบเสมือนเปนสัญลักษณขององคการ
2) ผูนํา (Leadership) เปนบทบาทที่ตองรับผิดชอบในการจูงใจและชี้นํา
ผูใตบังคับบัญชาใหทํางานอยางเต็มความสามารถ
3) ผูเชื่อมสัมพันธไมตรี (Liaison) เปนบทบาทในการสรางและรักษาความ
สัมพันธกับบุคคลทั้งภายในและภายนอกองคการ การสรางเครือขายตาง ๆ การสรางไมตรี
จิตและผูกมิตรอันดีกับบุคคลหรือกลุมตาง ๆ ที่มีความสําคัญตอองคการ
2. บทบาทดานขอมูลขาวสาร (Information Roles) ไดแก
1) ผูแสวงหาขอมูลขาวสาร (Monitor) เปนบทบาทในการแสวงหาและรับ
ขอมูลขาวสารที่ทันสมัยเขามา และเปนศูนยกลางของขาวสารนั้นภายในและภายนอก
องคการ เพื่อเปนขอมูลในการพัฒนาองคการ
2) ผูกระจายขอมูลขาวสาร (Disseminator) เปนบทบาทในการกระจาย
และเผยแพรขอมูลขาวสารที่ไดมาทั้งจากภายในและภายนอกองคการให แกพนักงานใน
องคการไดรับทราบ
3) โฆษณาประชาสัมพันธ (Spokesperson) เปนบทบาทในการใหขอมูล
ขาวสารกับภายนอกองคการในเรื่องนโยบาย แผนงาน การปฏิบัติงาน และผลการ
ดําเนินงานของกิจการ รวมทั้งการแถลงขาวสารตาง ๆ
3. บทบาทดานการตัดสินใจ (Decision Roles) ไดแก
1) ผูประกอบการ (Entrepreneur) เปนบทบาทในการแสวงหาชองทาง
ศึกษาสภาพแวดลอมและโอกาสในทางธุรกิจ โดยผูประกอบการควรมีคุณสมบัติดังนี้คือ มี
ความตั้งใจและมีแรงจูงใจสูงในการทํางาน กลาเสี่ยงที่จะใชทรัพยากรที่ตัวเองมีอยูทั้งหมด
เชื่อมั่นในสิ่งที่ตนเองมุงมั่นที่จะทําสูง มีความอดทนอดกลั้นตอสถานการณตางๆ มีวิสัยทัศน
(Vision) มีความทะเยอทะยานและมุงมั่นที่จะทํางานใหประสบผลสําเร็จ(Commitment) ฯลฯ
2) ผูขจัดความขัดแยง (Disturbance Handler) เปนบทบาทที่รับผิดชอบใน
การแกไขปญหาตาง ๆ ที่สําคัญ ๆ หรือไมคาดคิดมากอน ซึ่งองคการกําลังเผชิญอยู
3) ผูจัดสรรทรัพยากร (Resource Allocator) เปนบทบาทที่รับผิดชอบใน
การจัดสรรทรัพยากรทุกชนิดขององคการทั้งดานบุคคล วัตถุ และการเงิน ซึ่งมีผลตอการ
ตัดสินใจขององคการ
4) ผูเจรจาตอรอง (Negotiator) เปนบทบาทในการเปนตัวแทนขององคการ
ในการเจรจาตอรองเรื่องสําคัญ ๆ เพื่อผลประโยชนที่องคการควรจะไดรับ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 260 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 261 ~
การจัดการในอดีตและในปจจุบัน
พื้นฐานประวัติศาสตรทางการบริหาร (Historical Background)
กําแพงเมืองจีน (The Great Wall) และพีระมิด (Pyramid) ของอียิปต ถือ
เปนสิ่งมหัศจรรยของโลก ซึ่งถือเปนหลักฐานทางประวัติศาสตรที่บงบอกถึงเรื่องราวการ
บริหารจัดการที่เกิดขึ้นในอดีต อันเปนการใชแรงงานคนมากกวาแสนคน และใชเวลา
มากกวา 20 ป ซึ่งจะตองใชหลักการบริหารทั้งดานการจัดการบุคลากร ระบบสินคาคงคลัง
รวมทั้งระบบบัญชีซึ่งเปนวิธีการควบคุมรายรับรายจาย เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 262 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 263 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 264 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 265 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 266 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 267 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 268 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 269 ~
ประเด็นปจจุบันและแนวโนมทางการบริหาร
William Ouchi เปนผูที่นําเสนอ "ทฤษฎี Z" (Z Theory) ซึ่งเปนการ
ผสมผสานหลักการบริหารงานของญี่ปุนหรือ "ทฤษฎี J" (Japanese Theory) กับหลักการ
บริหารงานของอเมริกันหรือ "ทฤษฎี A" (American Theory) เขาดวยกัน
หลักการบริหารงานตามทฤษฎี Z มีดังนี้
1. การจางงานตลอดชีพ (Life Employment)
2. การตัดสินใจรวมกัน (Collective Decision Marking)
3. ความรับผิดชอบเฉพาะบุคคล (Individual Responsibility)
4. การประเมินผลและการเลื่อนตําแหนงอยางลาชา (Slow Evaluation and
Promotion)
5. การควบคุมดูแลอยางไมเปนทางการ (Informal Control)
6. เสนทางอาชีพแบบเชี่ยวชาญเฉพาะทางในระดับปานกลาง (Moderately
Specialized Career Path)
7. มีความเกี่ยวของกันในลักษณะครอบครัว (Holistic Concern, Including
Family)
หลักการบริหารงานตามทฤษฎี J มีดังนี้
1. การจางงานระยะยาว (Long Term Employment)
2. การตัดสินใจเปนเอกฉันท (Consensual Decision Making)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 270 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 271 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 272 ~
วัฒนธรรมองคการและสภาวะแวดลอม
แนวคิดเกี่ยวกับบทบาทของผูบริหารกับวัฒนธรรม
แนวคิดเกี่ยวกับบทบาทผูบริหารกับวัฒนธรรม แบงออกเปน 2 ประการ
คือ
1. แนวคิดตามทัศนะแบบดั้งเดิม (The Omnipotent View of Management)
กลาววา ผูบริหารเปนผูรับผิดชอบโดยตรงตอความสําเร็จหรือความลมเหลวของกิจการ และมี
ความเห็นวา ผูบริหารเปนผูที่มีความสามารถทุกอยาง เพื่อใหองคการประสบความสําเร็จได
หรืออาจกลาวไดวา หากกิจการประสบความลมเหลวก็ถือวา ผูนําเปนผูทําความผิดพลาด
2. แนวคิดแบบสัญลักษณ (The Symbolic View of Management) ให
ความเห็ น ว า การบริ ห ารงานเป น เพี ย งผลกระทบบางอย า งที่ มี ต อ ผลงานขององค ก าร
เนื่องจากมีปจจัยภายนอกองคการมากมายที่อยูนอกเหนือการควบคุมของผูบริหาร ดังนั้น
การกระทําของผูบริหารจึงเปนเพียงสัญลักษณของผลงาน ผูบริหารแทบจะไมไดมีอิทธิพล
ตอการดําเนินงานเลย
วัฒนธรรมองคการ
วัฒนธรรม (Culture) คือ กลุมของคานิยม ความเขาใจ ความเชื่อ และ
มาตรฐานที่สมาชิกในองคการยึดถือรวมกัน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 273 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 274 ~
สภาวะแวดลอม
สภาวะแวดลอม (The Environment) คือ สิ่งที่อยูภายนอกหรืออิทธิพลซึ่งมี
ความเปนไปไดที่จะสงผลกระทบตอการปฏิบัติงานขององคการ
ผลกระทบของสภาพแวดลอมที่มีบทบาทสําคัญตอการปฏิบัติงาน ไดแก
1. สภาพแวดลอมโดยทั่วไป (General Environment) หมายถึง
สภาพแวดลอมทุกอยางที่อยูภายนอกองคการ เชน เศรษฐกิจ สังคม การเมือง และ
เทคโนโลยี
2. สภาพแวดลอมเฉพาะดาน (Specific Environment) หมายถึง
สภาพแวดลอมสวนใดสวนหนึ่งที่มีผลโดยตรงตอการบรรลุเปาหมายขององคการ โดยทั่วไป
สภาพแวดลอมนี้เปนเอกลักษณและเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพการณ ไดแก ผูขายวัตถุดิบ
(Suppliers) ลูกคา คูแขงขัน ตัวแทนของรัฐ และกลุมที่มีความสนใจเรื่องใดเรื่องหนึ่งเปน
พิเศษ
เทคโนโลยีขอมูลขาวสาร (Information Technology) เปนสิ่งที่มีผลกระทบ
ตอการดําเนินงานในปจจุบันเปนอยางมาก เนื่องจากความกาวหนาทางเทคโนโลยีจะทําให
ผูบริหารและพนักงานสามารถทํางานไดโดยใชเครื่องมือและการสื่อสารที่ทันสมัย เพื่อ
อํานวยความสะดวกไมวาจะอยูที่ใดก็ตาม
โลกาภิวัฒน (Globalization) หมายถึง การดําเนินงานของทุกองคการใน
ปจจุบันไดขยายอาณาบริเวณออกไปนอกเขตของประเทศนั้น ๆ ดังนั้นผูบริหารของทุก
องคการจึงตองเผชิญกับโอกาสและความทาทายของการดําเนินงานในโลกไรพรมแดน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 275 ~
การบริหารสํานักงานสมัยใหม
การบริหารขาวสารขอมูลและการบริหารงานสํานักงาน
การดําเนินงานโดยทั่วไปแลวมักจะมีความจําเปนตองเกี่ยวของกับงานขาวสาร
ขอมูลอยูเสมอ เชน การซื้อ การขาย การใหบริการ การผลิต บุคลากร การวางแผน การ
ควบคุมงาน เปนตน ดังนั้นจึงอาจถือวางานขาวสารขอมูลนัน้ เปนสากลเพราะจะปรากฏอยูใน
องคการทุกประเภท เชน ในรานคา โรงเรียน ธุรกิจ วัด โรงพยาบาล กองทัพ และสวน
ราชการตาง ๆ เปนตน
งานขาวสารขอมูล (Information) นี้ อาจเรียกวา งานหนังสือหรืองานกระดาษ
(Paper Work) ทั้งนี้เพราะมักจะใชกระดาษเปนสื่อกลาง ซึ่งตามความเปนจริงนั้นอาจใชสิ่ง
อื่นนอกเหนือไปจากกระดาษ เชน บัตร เทป ดิสก ไมโครฟลม เปนตน ดังนั้นจึงควรเรียกวา
งานขาวสารขอมูลหรืองานสารสนเทศมากกวางานหนังสือ
สํานักงาน (Office) หมายถึง สถานที่ที่ใชดําเนินงานหนังสือหรืองานขาวสารขอมูล
ดังนั้นตําราบางเลมจึงใชคําวาการบริหารงานขาวสารขอมูลและการบริหารงานสํานักงานใน
ความหมายเดียวกัน คือ อาจใชสับเปลี่ยนแทนกันได แตในที่นี้เราจะใชคําวาการบริหารงาน
สํานักงานโดยตลอด
ขอสังเกต ในปจจุบันการเก็บรวบรวมและบันทึกขอมูล มักจะเก็บลงในแผนดิสก
ไมโครฟลมและอื่น ๆ แทนการเก็บลงบนกระดาษ ดังนั้นกระดาษจึงมีความสําคัญนอยลง
และสํานักงานในอนาคตก็มีแนวโนมที่จะเปน IT Office (Information Technology Office)
คือ ใชเทคโนโลยีตาง ๆ ในการเก็บขอมูลมากขึ้น ซึ่งก็เปนแนวโนมของสํานักงานแบบ
Paper Less (สํานักงานที่ไรกระดาษ) นั่นเอง
ลักษณะของงานสํานักงาน
งานสํานักงานนั้นเปนงานประเภทใหบริการแกหนวยงานอื่น ๆ ในองคการ (Staff
ประเภท Service) เพื่อชวยใหหนวยงานเหลานั้นไดดําเนินงานอยางมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
เชน ชวยปอนขาวสารขอมูลใหกับผูบริหารสูงสุด ชวยฝายผลิตในดานการเก็บบันทึกขอมูล
ซึ่งจะนําไปใชประโยชนในการพิจารณาลดตนทุนการผลิตและหาวิธีปรับปรุงการผลิต ชวย
ฝายขายในการเก็บบันทึกขอมูลเกี่ยวกับการขาย เปนตน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 276 ~
ลักษณะสําคัญของงานสํานักงาน อาจสรุปไดดังนี้
1. เปนงานประเภทใหบริการแกหนวยงานตางๆ เพราะงานบริการนั้นถือ
วาเปนวัตถุประสงคหลักของการบริหารงานสํานักงาน
2. ขนาดของงานใหบ ริ ก ารในสํ านัก งานนั้ น ขึ้ น อยู กับ ป จจั ย ภายนอก
องคการ ซึ่งไมอาจควบคุมได เชน จํานวนการสงของ จํานวนลูกหนี้ที่จะเรียกเก็บได จํานวน
จดหมายติดตอดานการขาย เปนตน
3. ไมอาจคํานวณหากําไรไดโดยตรง เนื่องจากงานสํานักงานนั้นเปนการ
ใหบริการแกหนวยงานหลัก เชน ฝายผลิต ฝายขาย และฝายการเงิน จึงอาจกลาววา งาน
สํานักงานมีสวนรวมทางออมในการทํากําไร ใหธุรกิจ
4. มีลักษณะแตกตางจากงานอื่น ๆ คือ เปนงานเกี่ยวกับเอกสารตาง ๆ
การบันทึกขีดเขียนหรืองานหนังสือ หรืองานขาวสารขอมูล หรืองานสารสนเทศ
5. เปนงานสวนใหญในองคการบางประเภท เชน ในธนาคาร สวนราชการ
บริษัทประกันภัย บริษัทรับทําการโฆษณาตาง ๆ
วัตถุประสงคของการบริหารงานสํานักงาน
จุดประสงคพื้นฐานของการบริหารงานสํานักงาน ก็เพื่อที่จะจัดใหมีการรวมอํานาจ
ควบคุมงานสํานักงาน ตลอดจนงานดานบริการตาง ๆ ไวในสวนกลาง สวนวัตถุประสงค
โดยทั่วไปมีดังนี้
1. ประสานกิจกรรมอันเปนงานสํานักงานซึ่งปฏิบัติอยูในหนวยงานตาง ๆ
2. รักษามาตรฐานดานปริมาณและคุณภาพของการผลิต
3. จัดระบบและวิธีปฏิบัติงานใหมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะชวยใหผลกําไรสูงขึ้น
4. จัดสภาพแวดลอมการทํางานทั้งดานปจจัยทางวัตถุและทางจิตใจใหเปนที่
พอใจของพนักงาน
5. จัดใหมีการควบคุมพนักงานสํานักงานอยางมีประสิทธิภาพ
6. จัดใหมีขอมูลที่จําเปนอยางครบถวนทันทวงทีตามตองการ
7. กําหนดหนาที่ความรับผิดชอบของพนักงาน สํานักงานและจัดสายการ
ติดตอสื่อสารใหเหมาะสม
8. กําหนดตารางเวลาการทํางานเพื่อใหสําเร็จตามเวลา
9. กําหนดวิธีปฏิบัติไวเพื่อจะไดเลือกบุคคลที่เหมาะสมกับงาน
10. ชวยใหพนักงานปฏิบัติงานอยางมีประสิทธิภาพสูง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 277 ~
11. ใหมีการใชเครื่องจักรเครื่องมืออยางถูกวิธีและเหมาะสม
12.เก็ บ รั ก ษาความปลอดภั ย ของข อ มู ล ที่ เ ป น ประโยชน ต อ การตั ด สิ น ใจของ
ผูบริหาร
งานสํานักงานเปนหนาที่อยางหนึ่ง
งานสํานักงานนั้นถือวาเปนหนาที่เฉพาะอยางหนึ่ง ซึ่งประกอบดวยสื่อกลาง
ตางๆ ที่จะใชในการติดตอสื่อสาร (Communication) ทั้งดวยวาจาและเปนลายลักษณอักษร
อันจําเปนสําหรับทุกหนวยงานโดยตลอดทั่วทั้งองคการ
ตามความเขาใจโดยทั่วๆ ไปนั้น มักจะถือกันวางานสํานักงานก็คือการจดบันทึกใน
เอกสาร การพิมพหนังสือ การเขียนจดหมายโตตอบ และการจัดทํารายงานตางๆ ซึ่งอาจ
สรุปวางานสํานักงานนั้นประกอบดวย 1. งานบัญชี 2. งานพิมพดีดและชวเลข 3. ธุรการ
โดยทั่ว ๆ ไปงานเหลานี้จะเนนหนักไปทางดานเทคนิคในการปฏิบัติและเปนงานประจําวัน
ธรรมดาของพนักงานมากกวาที่จะถือวาเปนหนาที่งานอยางหนึ่ง
เพราะฉะนั้น หากเรายอมรับวางานสํานักงานนั้นเปนหนาที่อยางหนึ่งมากกวาที่จะ
เนนในดานเทคนิคการปฏิบัติแลว ก็ไมควรจะตีความหมายของงานสํานักงานไปในทางดาน
โครงสรางทางกายภาพหรือทางวัตถุ อันไดแก ที่ตั้ง (Location) ของสํานักงาน เพราะวาที่ตั้ง
นั้นมีความสําคัญนอยกวาการปฏิบัติงานใหสําเร็จ แตตามปกติแลวสํานักงานจะตั้งอยู ณ ที่
ซึ่งมีการปฏิบัติงานสํานักงานอยางใดอยางหนึ่ง เชน พนักงานที่ตองเดินทางไปขายสินคาใน
ที่ตาง ๆ สํานักงานของเขาก็จะอยูที่ยานพาหนะที่เขานําไป หรือหองพักในโรงแรมที่เขาไป
พักนั่นเอง
กิจกรรมในสํานักงาน
กิจกรรมในสํานักงานเปนหนทางนําไปสูความสําเร็จเทานั้น หาไดเปน
กิจกรรมทีจ่ ะทําใหองคการไดรับผลสําเร็จโดยตรงไม เชน งานบันทึกขอมูลและการ
ติดตอสือ่ สารนั้น แมจะเปนงานที่มีมลู คานอย แตก็เปนสื่อทีจ่ ะทําใหงานผลิตหรืองานขาย
ประสบผลสําเร็จไดดวยดี
กิจกรรมในสํานักงานนั้นมีขอบเขตกวางขวาง แตผูบริหารสํานักงานขององคการใด
จะถือเอากิจกรรมใดเปนหนาที่ของตนบางนั้น ยอมแลวแตนโยบายของธุรกิจนั้น อยางไรก็
ตาม กิจกรรมตาง ๆ ที่อาจถือเปนหนาที่ของผูบริหารงานสํานักงานนั้น พอจะสรุปไดวามี
งานหลัก ๆ อยู 7 ประการ ดังนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 278 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 279 ~
ผูบริหารงานสํานักงาน
ผูบริหารงานสํานักงานจะตองรับผิดชอบในการสนับสนุนใหองคการธุรกิจนั้นๆ
สามารถแขงขันกับธุรกิจอื่นๆ ได แตเขาจะมีสวนชวยสนับสนุนไดมากเพียงใดนั้นยอมขึ้นอยู
กับฐานะในองคการ (Status) ความสามารถในการจัดการและการกําหนดนโยบายของเขาเอง
ดวย
ฐานะในองคการของผูบริหารสํานักงาน
โดยทั่วๆ ไปแลว ผูบริหารงานสํานักงานยังไมไดรับยกยองใหอยูในตําแหนงผูบริหาร
ระดับสูงแตมักจะกําหนดฐานะของผูบริหารงานสํานักงานใหอยูภายใตการบังคับบัญชาของ
ผูบริหารระดับสูง เชน รองผูจัดการ (Vice President) ผูอํานวยการบัญชี (Controller)
ผูจัดการใหญ หรือผูบริหารอื่น ๆ โดยในองคการขนาดเล็กนิยมกําหนดใหผูบริหารงาน
สํานักงานขึ้นตรงตอผูจัดการบริษัทเลย แตในองคการขนาดใหญมักจะกําหนดใหผูบริหาร
งานสํานักงานขึ้นตรงตอหัวหนาฝาย ซึ่งอยูภายใตการบังคับ-บัญชาของรองผูจัดการบริษัท
ทั้งนี้แลวแตนโยบายขององคการนั้น ๆ วาจะใหความสําคัญแกงานสํานักงานเพียงใด
เพราะฉะนั้น ผูจัดการงานสํานักงานในฐานะที่เปนผูบริหารคนหนึ่งจึงมีหนาที่ทางการ
บริหารเชนเดียวกับผูบริหารอื่นๆ คือวางแผน จัดองคการ จัดหาบุคคลเขาทํางาน อํานวยการ
และควบคุมงาน
ชื่อตําแหนงของผูบริหารงานสํานักงาน
ผูที่ทําหนาที่บริหารงานสํานักงานนั้นอาจไดรับชื่อตําแหนงตางๆ กัน ซึ่งอาจทําให
ไมทราบวามีหนาที่บริหารงานสํานักงานก็ไดดัง เชน ผูจัดการสํานักงาน (Office Manager)
ผูบริหารงานสํานักงาน หรือผูจัดการฝายธุรการ (Administrative Office Manager) ผูจัดการ
บริการในสํานักงาน (Manager Office Services) รองผูจัดการ (Vice President) ผูจัดการ
ทั่วไป (General Manager) ผูอํานวยการบัญชี (Controller) ผูจัดการงานบุคคล (Personnel
Manager) เปนตน
หนาที่บริหารของผูจัดการงานสํานักงาน
Gulick ไดกําหนดหนาที่พื้นฐานในการบริหารเอาไววาประกอบดวย การวางแผน
การจัดองคการ การจัดบุคคลเขาทํางาน การอํานวยการ การประสานงาน การจัดทํารายงาน
และการจัดทํางบประมาณ สวน Koontz และ O’Donnell เสนอวาหนาที่ทางการบริหาร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 280 ~
คุณสมบัติของผูบริหารงานสํานักงาน
ผูจัดการสํานัก งานจะตองเป น ผู ที่มีค วามรู ทั่ วไปเกี่ย วกับงานหลั ก ทุ กประเภทใน
องคการ กับทั้งตองมีความรูเปนอยางดีในงานบางอยาง ตองสามารถแกปญหาในทาง
ปฏิบัติงานทุกประเภท คือ ตองเปนผูรูรอบทุกดาน การบริหารงานสํานักงานจึงจะดําเนินไป
ไดอยางมีประสิทธิภาพ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 281 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 282 ~
การบริหารงานแบบวิทยาศาสตรในสํานักงาน
การบริหารงานแบบวิทยาศาสตร คือ การนําหลักวิทยาศาสตรไปใชในการแกปญหา
ของธุรกิจและรวมถึงการใชเทคนิคตาง ๆ ในการบริหาร หรือหมายถึง การบริหารงานที่เปน
รูปธรรม มีหลักเกณฑ มีเหตุผลและมีขอมูลรองรับ เชน มีสูตรชวยในการคํานวณ มีหลักการ
ทํางานที่เปนขั้นตอน เปนมาตรฐานกับการทํางานลักษณะนั้น ๆ เปนตน
Neuner กลาววา การบริหารงานแบบวิทยาศาสตรนั้นอาจสรุปไดวา หมายถึง
“การกระทําอยางมีเหตุผลโดยใชสามัญสํานึก” แตคําวา “สามัญสํานึก” (Common
Sense) นั้นยากที่จะใชคํานิยาม เพราะวาเราจะไมทราบวาเราไดใชสามัญสํานึกหรือไม
จนกวาเราจะไดรับผลและประเมินผลเสียกอน โดยใชคําถามตอไปนี้
- ทําไมจึงตองทํางานนี้ ? - Why is this job done ?
- จะตัดออกไปเสียไดไหม ? - Can it be eliminated ?
- รวมเขาดวยกันไดไหม ? - Can it be combined ?
- ทําใหงายขึ้นไดไหม ? - Can it be simplified ?
- ใชบุคคลที่เหมาะสมแลวหรือ ? - Are the right personnel used ?
การใชคําถามขางตนนี้ เปนวิธีที่มีเหตุผลและนําไปใชไดกับกิจกรรมทุกประเภท
ซึ่งอาจกลาววา เปนวิธีใชสามัญสํานึกนั่นเอง ดังนั้นผูบริหารงานสํานักงานจึงควรปฏิบัติงาน
ตามหลักวิทยาศาสตรเพื่อลดตนทุนในการปฏิบัติงาน และเพื่อเพิ่มปริมาณงานใหสูงขึ้น
แนวทางการปฏิบัติงานสํานักงานแบบวิทยาศาสตร มีดังนี้
1. ผูบริหารสํานักงานตองมีการวางแผน จัดองคการ และ
ควบคุมงานสํานักงาน รวมทั้งตองนําพนักงานในสํานักงานปฏิบัติงานใหสําเร็จดวย
2. จัดแผนผังสํานักงานตามหลักวิทยาศาสตรเพื่อขจัดการเคลื่อนไหวที่ไมจําเปน
ออกไป
3. นํ า เครื่ อ งจั ก รเครื่ อ งมื อ อั ต โนมั ติ ไ ปใช ใ นการปฏิ บั ติ ง านสํ า นั ก งานเพื่ อ การ
ประหยัด
4. ศึกษาเวลาและการเคลื่อนไหวในการทํางาน หาวิธีทํางานใหงายขึ้น และทําการ
วัดผลงานในสํานักงาน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 283 ~
*******************************************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 284 ~
ความเปนมาของเศรษฐศาสตร
สภาพเศรษฐกิจและสังคม
ประเทศในแถบยุโรปในชวงกลางศตวรรษที่ 18 ถึงตนศตวรรษที่ 19 เปน
ชวงเวลาที่มีความเจริญเติบโตทางอุตสาหกรรมมาก ทําใหเกิดการอพยพหลั่งไหลของคนงาน
จากชนบทสูตัวเมือง ซึ่งปญหาที่เกิดขึ้นตามมาก็คือ เกิดการเอาเปรียบทางดานคาจางตาง ๆ
นานา แนวคิดแบบสังคมนิยมจึงถือกําเนิดขึ้น
สาเหตุที่ทําใหเกิดแนวคิดแบบสังคมนิยมก็คือ
1. เกิดการลมสลายของระบบพึ่งพาตนเองหรือระบบเจาขุนมูลนาย
ทั้งนี้เนื่องมาจากมีการรวมตัวกันเปนชาติมากขึ้น และเกิดชนชั้นใหมที่มีอํานาจ นั่นก็คือพวก
พอคาหรือผูที่เปนเจาของทุนตาง ๆ
2. มีการปฏิวัติในฝรั่งเศส ทําใหเกิดการขัดแยงกันระหวางพวกทหาร
กับประชาชน รวมทั้งแนวคิดผลประโยชนของปจเจกชนก็เริ่มถูกโจมตีมากขึ้น และหันมา
สนับสนุนผลประโยชนในเชิงกลุม คือ กลุมชนชั้นเดียวกันแทน
3. มีการปฏิวัติอุตสาหกรรมในอังกฤษ ทําใหเกิดปญหาสังคมตาง ๆ
ตามมา เชน มีการอพยพของ คนจนจากชนบทเขามาหางานทําในเมือง ทําใหแรงงานตอง
ทํางานหนักแตไดคาแรงนอย มีการพัฒนาเทคโนโลยีตาง ๆ มากมาย ทําใหแรงงานถูกไล
ออก และเกิดการขัดแยงระหวางนายจางกับคนงานจนถึงขั้นเผาโรงงาน (1719) เปนตน
4. ความทุกขยากของคนงานจากสภาพการทํางานที่เลวราย คนงาน
ทํางานหนักในระยะเวลาที่ยาวนาน แตไดรับคาจางต่ํา และไมมีความปลอดภัยในการทํางาน
รวมทั้งการนําเครื่องจักรเขามาแทนแรงงานทําใหแรงงานถูกไลออกและไมมีงานทํา
ลั ท ธิ สั ง คมนิ ย มจะเป น ลั ท ธิ ที่ มี แ นวคิ ด ขั ด แย ง กั บ กลุ ม คลาสสิ ก และกลุ ม
ธรรมชาตินิยม (ฝายเสรีนิยม) ในบางประเด็น โดยเฉพาะประเด็นหลักที่สังคมนิยมมุงเนนก็
คือ การสรางสวัสดิการทางสังคมและตอตานผลประโยชนของปจเจกชน ทําใหแนวความคิด
ของนักเศรษฐศาสตรสังคมนิยมมักถูกเรียกวาเปน “ฝายซาย”
ขอแตกตางระหวางลัทธิสังคมนิยมกับลัทธิทุนนิยม มีขอสังเกตดังนี้
1. ใครเปนเจาของปจจัยการผลิต ปจจัยการผลิตในที่นี้หมายถึงสินคา
ที่เปนทุน (Capital Goods) ไดแก โรงงาน เครื่องจักร เครื่องมือ วัตถุดิบ ฯลฯ สําหรับความ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 285 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 286 ~
หากประเทศใดมีทั้งเอกชนดําเนินการโดยอาศัยกลไกตลาด และบาง
ธุรกิจยังใหคณะกรรมการวางแผนสวนกลางกําหนดเปาหมาย ราคา และนโยบายแลวออก
คําสั่งใหทํารวมอยูดวย เรียกวาระบบเศรษฐกิจแบบผสม
แนวคิดที่สําคัญของระบบสังคมนิยม
แนวคิดที่สําคัญของระบบสังคมนิยม ไดแก
1. รัฐเปนเจาของปจจัยการผลิตตาง ๆ และดําเนินการผลิตดานอุตสาหกรรม
ที่สําคัญ
2. ไมมีทรัพยสินสวนตัวและการมีชนชั้น
3. ใชการวางแผนสวนกลาง
4. ไมเห็นดวยกับการมีผลกําไร
5. ไมใช Demand, Supply
แนวคิดสังคมนิยมเกิดขึ้นเนื่องมาจากความแตกตางของชนชั้นที่มีทรัพยสิน
และชนชั้นไมมีทรัพยสิน แนวทางแกไขปญหาความแตกตางของชนชั้นดังกลาวในสังคมมี 2
แนวคิดดวยกัน
1. แนวคิดสังคมนิยมยูโทเปย (Utopia Socialism) หรือสังคมนิยมอุดม
คติหรือสังคมนิยมเพอฝน เปนแนวคิดที่เสนอใหมนุษยในสังคมชวยเหลือกันมากขึ้น โดย
คํานึงผูยากไรในสังคมเปนพิเศษพยายามสรางโลกใบใหมที่มีแตความยุติธรรม ลดความ
โหดรายทารุณ รัฐควรเขามายุงเกี่ยวกับระบบเศรษฐกิจมากขึ้นและขจัดการมีกรรมสิทธิ์ใน
ทรัพยสิน นักคิดที่มีแนวคิดดังกลาวไดแก โรเบิรต โอเวน, ชารลส ฟูริเออร, หลุยส บลังค
และ ปแอร โจเชฟ ปรูดอง
2. แนวคิ ด ของมาร ก ซ ห รื อ แนวคิ ด สั ง คมนิ ย มวิ ท ยาศาสตร
(Scientific Socialism) แนวคิดของมารกซเปนสังคมนิยมวิทยาศาสตร เพราะวิเคราะหสังคม
ตามที่เปนมาและเปนไป และตามวิวัฒนาการของประวัติศาสตรแบบวัตถุนิยมไดอาเล็คติค
โดยมารกซเชื่อวาการตอสูเพื่อใหไดมาซึ่งระบบสังคมนิยมจะตองใชกําลังเพื่อปฏิวัติโดยชน
ชั้นกรรมาชีพ และการตอสูระหวางชนชั้นจะนําไปสูระบบเผด็จการของชนชั้นกรรมาชีพ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 287 ~
แนวความคิดที่สําคัญของนักเศรษฐศาสตรแตละคน
โรเบิรต โอเวน (Robert Owen ค.ศ. 1771 – 1858)
Owen เปนชาวอั งกฤษที่ไดชื่อว าเป นบิ ดาแห งกระบวนการสหกรณ
(Cooperation) โดยเขาไดเสนอใหมีการจัดตั้งชุมชนขึ้นเปนหมูบานสหกรณในกิจการเกษตร
และการผลิตเพื่อแกไขปญหาการวางงานโดยใหผูวางงานเปนสมาชิกของ สหกรณ
นอกจากนี้ Owen ยังพบวา การนําเครื่องจักรเขามาใชในการผลิตอยาง
รวดเร็วเกินไป จะสรางความลําบากใหกับคนงาน เกิดสภาพความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดลอม
อั นเกิ ดจากการที่ นายทุ นพยายามสะสมความมั่ งคั่ งจากกํ าไรไม สิ้ นสุ ด คนงานกลายเป น
เครื่องมือเพื่อแสวงหาประโยชนแกนายทุน ทําใหคนงานรวมตัวกันประทวง กอการจลาจล
และเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจสังคมในที่สุด Owen จึงไดเสนอแนวคิดในการปฏิรูป
สังคมเพื่อแกไขปญหาโดย
1. มุงปรับปรุงสถานภาพของคนงานใหดีขึ้น โดย Owen เห็นวา
“คนงานควรไดรับความเอาใจใสเชนเดียวกับเครื่องจักร” นอกจากนี้ Owen ยังเปนผูริเริ่มให
ลดจํานวนชั่วโมงการทํางานของคนงานลง จากวันละ 17 ชั่วโมงใหเหลือ 10 ชั่วโมง และงด
การจางแรงงานเด็กอายุต่ํากวา 10 ขวบ แตจัดใหเขาเรียนแทน
2. เปลี่ยนแปลงทัศนะในเรื่อง “กําไร” ซึ่ง Owen เห็นวากําไรเปนบอ
เกิดแหงความยุงยากทั้งปวง การแขงขันเสรีไมอาจทําใหกําไรหมดไปได และควรใชบัตร
แรงงานเขาแทนเงินตรา เพราะการเลิกใชเงินโลหะจะทําใหกําไรหมดไป
3. ใชสถานแลกเปลี่ยนแรงงานแหงชาติ (The National Equitable
Labour Exchange) เปนสถานที่แลกเปลี่ยนสินคากับแรงงาน ทั้งนี้ก็เพื่อยกเลิกการมีกําไร
นั่นเอง ดวยวิธีการใหสมาชิกนําสินคาที่ผลิตไดไปแลกกับบัตรแรงงาน ทั้งนี้เพื่อจะไดนําบัตร
แรงงานไปแลกกับสินคาชนิดอื่นที่มีจํานวนชั่วโมงการทํางานเทากัน ยกตัวอยางเชน ผลิต
เสื้อผา 1 ชุดใชเวลาทํา 24 ชั่วโมง จะแลกกับตูเสื้อผาซึ่งใชเวลาทํา 48 ชั่วโมงได ก็จะตองหา
เสื้อผา 2 ชุดมาแลก เปนตน
ความลมเหลวของสถานแลกเปลี่ยนแรงงานแหงชาติก็คือ
1) สมาชิ ก ไม แ จ ง ชั่ ว โมงที่ ใ ช ใ นการผลิ ต สิ น ค า ของตนอย า ง
ตรงไปตรงมา แตกลับพยายามแจงเวลาการผลิตไดมากกวาความเปนจริง
2) สินคาที่สมาชิกนํามาแลกมักเปนสินคาที่ไมมีผูตองการ
3) ผูที่มิไดเปนสมาชิก เชน พวกพอคาภายนอกก็มีสิทธินําสินคามา
แลกบัตรแรงงานได ทําใหมีการเอาสินคาที่คนไมตองการมาแลกบัตรแรงงาน แลวแลกเปน
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 288 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 289 ~
ยีน ชารลส เดอร ซิสมอนดิ (Jean Charles De Sismondi ค.ศ. 1773 – 1842)
Sismondi เกิดที่เจนีวา ประเทศสวิตเซอรแลนด และเปนนักประวัติศาสตรที่
ทําธุรกิจ เขียนหนังสือเลมหนึ่ง คือ “หลักการใหญแหงวิชาเศรษฐศาสตร” ซึ่งแนวคิดของ
Sismondi จะแตกตางจากแนวคิดของพวกคลาสสิกในทุก ๆ ดาน เชน
1. พวกคลาสสิกเห็นวาเศรษฐศาสตรเปนเรื่องเกี่ยวกับการผลิต ดังจะเห็น
ไดจากงานเขียนหนังสือ The Wealth of Nations ของ Adam Smith ที่บอกวาความมั่งคั่ง
เกิดจากการแบงงานกันทํา ซึ่งก็คือการผลิตนั่นเอง แต Sismondi เห็นวาเศรษฐศาสตรเปน
วิชาที่รัฐบาลควรนําไปใชในการบริหารงานใหเหมาะกับภาวะเศรษฐกิจ เพราะจะทําใหบริหาร
งายขึ้น นอกจากนี้ Sismondi ยังเห็นตอไปวา เศรษฐศาสตรเปนวิชาทางศีลธรรมที่สอนให
มนุษยแสวงหาความอยูดีกินดี
2. พวกคลาสสิกเชื่อในเรื่องกลไกตลาดวาเปนตัวตัดสินปญหาพื้นฐานทาง
เศรษฐกิจ และอธิบายวา ถา Supply > Demand ราคาสินคาจะลดลง แลวผูผลิตจะหยุดการ
ผลิตหรือผลิตใหนอยลง แต Sismondi เห็นวาการปรับตัวของกลไกตลาดจะทําใหเกิดการ
วางงาน กลาวคือ ถา Supply > Demand จะทําใหการผลิตสินคามีมากมายลนเหลือ แลว
ผูผลิตก็จะหยุดการผลิต รวมทั้งไลคนงานออกจากงาน แลวความทุกขยากก็จะเกิดขึ้น นั่น
แสดงวา Sismondi จะมองไปที่คนมากกวากลไกการผลิต
3. พวกคลาสสิกเห็นวาการเห็นแกประโยชนสวนตัวจะเปนพลังผลักดันที่
ทําใหการผลิตและการบริโภคมีประสิทธิภาพสูงสุด แต Sismondi กลับมองวาการเห็นแก
ประโยชนสวนตัวหรือผลประโยชนของปจเจกชนจะกอใหเกิดการ ขัดแยงกับผลประโยชน
สวนรวม
4. พวกคลาสสิกเห็นวาทรัพยสินควรเปนของปจเจกชน หรือเอกชนควรมี
กรรมสิทธิ์ในทรัพยสิน แต Sismondi เห็นวาทรัพยสินควรเปนของรัฐมากกวา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 290 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 291 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 292 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 293 ~
Social Superstructure
ศาสนา, กฎหมาย, รัฐบาล
พลังนิ่ง Private
Property and Wage System
พลังการผลิต (พลังเคลื่อน)
ที่ดิน แรงงาน ทุน และเทคโนโลยี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 294 ~
วากลไกการแลกเปลี่ยนมันไมทํางาน เนื่องจากวามันมีการขัดแยงกันภายในกลไกของมันเอง
ซึ่งตามแนวความคิดของ Marx การขัดแยงกันระหวางชนชั้นและการตอสูระหวางชนชั้นจะทํา
ใหเกิดชนชั้นใหมขึ้นมา เชน การขัดแยงกันระหวางขุนนางกับทาสตาง ๆ เหลานี้จะทําใหเกิด
พวกพอคาขึ้นมา ซึ่งระบบทุนนิยมหรือพวกพอคาที่เกิดขึ้นมานี้ Marx ถือวาเปนจุด
สังเคราะหหรือ Synthesis
Marx เห็นวาระบบทุนนิยมจะลมสลายลง เพราะการแขงขันในระบบทุน
นิยมหรือการแขงขันของนายทุนดวยกันเอง ที่จะพยายามเพิ่มการผลิตโดยการแบงงานกัน
ทํ า ซึ่ ง เป น ผลทํ า ให เ กิ ด การแบ ง ชนชั้ น เกิ ด ความแตกต า งระหว า งชนชั้ น และการขั ด
ผลประโยชนระหวางกลุมชนตาง ๆ จนเปนเหตุใหเกิดการตอสูอยางรุนแรงจนถึงขั้นปฏิวัติ
Marx ไดอธิบายถึงการอวสานของทุนนิยมอยางมีเหตุผล โดยการนําเอา
สภาวการณบางอยางที่เกิดขึ้นในระบบเศรษฐกิจมาอธิบาย และใชเปนเครื่องมือโจมตีระบบ
ทุนนิยม ซึ่งไดแกเรื่องมูลคาสวนเกิน (Surplus Value) การเอารัดเอาเปรียบ (Exploitation)
และวัฎจักรธุรกิจ (Business Cycle)
4. มูลคาสวนเกิน (Surplus Value) และการเอารัดเอาเปรียบ
Marx เห็นดวยกับ Malthus และ Ricardo ในเรื่องคาจางวา คนงานจะ
ไดรับคาจางเพียง “คาจางพอประทังชีพ” (Subsistence Wage) แต Marx อธิบายเพิ่มเติมวา
คนงานตองทํางานดวยระยะเวลายาวนานและผลิตสิ่งที่มีมูลคาเกินคาแรงที่ไดรับ นั่นก็คือเกิด
มูลคาสวนเกิน หรือ Surplus Value ซึ่งถือเปนกําไรที่นายทุนจะไดรับนั่นเอง
ดังนั้นมูลคาสวนเกิน (Surplus Value : S.V.) จึงหมายถึง ผลตางระหวาง
รายไดทั้งหมดที่นายทุนไดรับ (Total Revenue : T.R.) กับคาจางที่คนงานไดรับ (Wage :
W) หรือ S.V. = T.R. – W นั่นเอง
ในเรื่องทฤษฎีมูลคาสินคากับแรงงาน Adam Smith และ Ricardo (สํานัก
คลาสสิก) เห็นวามูลคาของ สินคาขึ้นอยูกับแรงงานและความเหนื่อยยาก ซึ่ง Marx ก็เห็น
ด ว ยกั บ แนวความคิ ด นี้ แล ว ยั ง เสริ ม ต อ ไปอี ก ว า แรงงานเท า นั้ น ที่ เ ป น ผู ก อ ให เ กิ ด มู ล ค า
สวนเกิน ไมใชเครื่องจักร
ทฤษฎีมูลคาคิดจากแรงงาน (The Labour Theory of Value) ของลัทธิ
คลาสสิกจะขัดแยงกับทฤษฎีการขูดรีด (Exploitation) ของ Marx กลาวคือ ทฤษฎีมูลคา
แรงงานของพวกคลาสสิ ก อธิบ ายวามู ลค า ของสิ น คาทุก ชนิ ด จะขึ้ น อยู กั บ แรงงาน ดั ง นั้ น
แรงงานจึงควรไดรับผลตอบแทนมากที่สุด แตทฤษฎีการขูดรีดของ Marx กลับพบวาแรงงาน
เปนปจจัยที่ไดรับผลตอบแทนนอยที่สุด กลาวคือ ในระบบทุนนิยมจะมีการแบงมูลคาของ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 295 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 296 ~
ส ว นเกิ น ให แ ก เ จ า ของทุ น นั่ น เอง แล ว การต อ สู ร ะหว า งชนชั้ น หรื อ การขั ด แย ง ระหว า ง
ผลประโยชนก็จะเกิดขึ้นมาก ทําใหสังคมอยูไมได
การสะสมของกองทัพคนวางงาน (Reserved Army) จะเปนสวนผสมของ
นายทุ น ระดั บ เล็ ก และระดับ กลางที่ อ ยู ไ มไ ด ต อ งออกจากการแข ง ขั น รวมทั้ ง จํ า นวนคน
วางงานที่เพิ่มมากขึ้น อันเนื่องมาจากการนําเอาเครื่องจักรเขามาแทนคนงานนั่นเอง
5. วัฏจักรธุรกิจ (Business Cycle)
ในเรื่องการวางงาน Marx ไดนําเอาความคิดเรื่อง Under Consumption
หรือการบริโภคนอยเกินไปและออมมากเกินไป มาอธิบายลักษณะของวัฏจักรธุรกิจดวย
กลาวคือ ในระบบนายทุนจะเปนกลุมที่มีรายไดมาก แตเงินสวนใหญจะถูกนําไปใชในการ
ออมมากกวาการบริโภค สวนกลุมคนงานหรือกลุมคนที่ยากจนจะมีอยูเปนจํานวนมาก ถือ
เปนกลุมที่มีรายไดนอย มีความตองการบริโภคมาก แตอํานาจซื้อต่ํา ดวยเหตุนี้สินคาที่ผลิต
ออกมาก็จะขายไมได การลงทุนจะหยุดชะงัก การปลดคนงานก็จะดําเนินตอไป และวัฏจักร
เศรษฐกิจก็จะมีความรุนแรงขึ้นทุกที
สมการที่นํามาใชอธิบายคือ Y = C + S เมื่อ Y = รายได C = การบริโภค
และ S = การออม
∴ ตามความคิดของ Marx วัฏจักรธุรกิจเกิดขึ้นมาเนื่องจากสาเหตุ ดังนี้
1. การลงทุนกับการออมที่ไมสมดุลกัน เชน การออมที่มากเกินไป ทําให
อุปสงครวมไมเทากับอุปทานรวม
2. ความยากจนของแรงงาน ทําใหการบริโภคนอยลง
6. กฎการเคลื่อนไหวของลัทธิทุนนิยม (Laws of Capitalist Motion)
Marx ไดกลาวถึงการเปลี่ยนแปลงทางเทคนิค (Technological Change)
เปนพลังขับเคลื่อนสังคม (Social Dynamics) กฎนี้เขาแยกยอยออกมาเปน 5 กฎดวยกัน
1. กฎอัตรากําไรเพิ่มและลด เมื่อมีการสะสมทุนมาก กําไรจะลดลง
2. กฎการรวมอุตสาหกรรมขึ้นตอสํานักงานใหญ ตรงนี้อาจสรุปไดวา
อุตสาหกรรมรวมกันเพราะ
1) การแขงขัน นายทุนมักแขงขันเพื่อขยายกิจการใหมีขนาดใหญ
โดยผลิตใหไดมาก สินคามีคุณภาพ ราคาถูก เพื่อแยงลูกคา นายทุนคนใดชนะมีกําไรหรือ
ไดเปรียบก็จะทําลายนายทุนขนาดเล็กใหเลิกลมกิจการ แลวหาทางรวมเขาเปนกิจการขนาด
ใหญ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 297 ~
2) ใชเทคโนโลยีใหมที่มีประสิทธิภาพ ทําใหผลิตสินคาไดมาก
แลวบริษัทเล็ก ๆ ที่กระจายอยูตามหัวเมืองจํานวนมากก็จะมารวมกันในดานนโยบายการ
ผลิต การขายอยูสวนกลางในสํานักงานใหญหรือบริษัทแม ทุนจึงรวมเพื่อดําเนินการขนาด
ใหญ
3. กฎคนวางงานในอุตสาหกรรมเพิ่มขึ้น Marx ไมเห็นดวยกับ
ลัทธิทุนนิยมที่นําเครื่องจักรเขามาแทนแรงงาน จนทําใหคนวางงาน ซึ่งอาจจําแนกได 2
ประการ คือ
1) การวางงานเกิดจากการนําเครื่องจักรใหมเขามาใชแทนแรงงานคน
2) การวางงานเนื่องจากเศรษฐกิจตกต่ํา
4. กฎการเพิ่มทุกขเข็ญแกคนงาน เชน คนงานถูกไลออก หรือ
ทํางานในระยะเวลาที่ยาวนานขึ้น เพื่อเพิ่มอัตราสวนเกินใหมาก แลวความทุกขยากของ
คนงานก็จะเพิ่มขึ้น
5. กฎเศรษฐกิจจะตกต่ํา การที่นายทุนสะสมความร่ํารวยไมมีที่
สิ้นสุด จะทําใหคนวางงาน อันเนื่องมาจากการนําเครื่องจักรเขามาใชแทนคนงาน อันเปน
สัญญาณแหงเศรษฐกิจตกต่ําและเพิ่มความทุกขเข็ญใหแกคนงาน
สรุป สาเหตุของวิกฤตการณของระบบเศรษฐกิจทุนนิยมจากขอเขียนของ
Marx เกิดจากเหตุ 3 ประการ คือ
1. ความอดอยากยากแคนของคนงาน
2. การผูกขาดการผลิตโดยนายทุนไมกี่รายเทานั้น
3. ปญหาความตกต่ําของเศรษฐกิจ เพราะคนสวนใหญขาดอํานาจซื้อ
สําหรับสังคมนิยมแบบ Marxist ตามแนวความคิดของเขา เพื่อใหเปน
ระบบสังคมที่ปราศจากชนชั้น ไมมีการเอารัดเอาเปรียบกัน และมีอิสรภาพตามปรัชญาของ
Marx จึงไดบัญญัติคําประกาศของลัทธิคอมมิวนิสตดังนี้
1. ยกเลิกการมีกรรมสิทธิ์ในที่ดินใหที่ดินเปนของรัฐ
2. เก็บภาษีเงินไดหรือภาษีกาวหนาในอัตราสูง
3. เลิกสิทธิการรับมรดก
4. ยึดทรัพยสินผูที่ยายออกนอกประเทศและเปนขบถ
5. รัฐเปนผูผูกขาดดําเนินกิจการธนาคารและการใหกูยืมเงิน
6. รวมกิจการขนสงและคมนาคมเปนของรัฐ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 298 ~
7. ใหรัฐเปนเจาของโรงงานและเครื่องจักรการผลิต นําที่ดินวางเปลามา
ทําการเพาะปลูกปรับปรุงที่ดินใหดีขึ้นตามแผน
8. คนงานทุกคนรับผิดชอบเทากัน เพื่อเปนกองกําลังทํางานอุตสาหกรรม
และการเกษตร
9. ใหงานเกษตรกรรมเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรม เมือง และชนบท หาทาง
ที่จะไมใหแตกตางกันไปทีละขั้น โดยการจัดสรรประชากรไปแตละทองถิ่นที่ใกลเคียงกัน
10. จั ดการศึก ษาฟรี ให แกเด็ ก ๆ ทุ ก คน ไมให มีแรงงานเด็ ก ในโรงงาน
หาทางเชื่อมโยงกันระหวางการศึกษากับการทํางานในโรงงาน
ปญหาทางเศรษฐกิจ
เนื่องจากทรัพยากรธรรมชาติมีอยูอยางจํากัด แตความตองการของมนุษยมีอยูไม
จํากัด จึงทําใหเกิดความไมสมดุลระหวางทรัพยากรกับความตองการอันเปนสาเหตุใหเกิด
ความขาดแคลน (Scarcity) ในสินคาและบริการ ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจจึงเกิดขึ้นกับ
ทุกระบบเศรษฐกิจ นั่นคือ ปญหาวาจะผลิตอะไร (What) , ผลิตอยางไร (How) , และ
ผลิตเพื่อใคร (For Whom) โดยใชปจจัยการผลิตอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด
ปจจัยการผลิต
ปจจัยการผลิต คือ ทรัพยากรที่ใชในการผลิตสินคาและบริการ ซึ่งประกอบดวย
ปจจัย 4 อยาง ดังนี้
ปจจัยการผลิต ผลตอบแทนที่ไดรับ
ที่ดิน คาเชา (Rent)
แรงงาน คาจาง (Wage)
ทุน ดอกเบี้ย (Interest)
ผูประกอบการ ผลกําไร (Profit)
ระบบเศรษฐกิจ
หนวยเศรษฐกิจ คือ หนวยงานที่มีอยูในระบบเศรษฐกิจ ทําหนาที่ทางดานติดตาม
เกี่ยวกับการผลิต การบริโภค และการจําแนกแจกจายสินคาหรือบริการ เพื่อใหทุกคนอยูดี
กินดี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 299 ~
รูปวงจรเศรษฐกิจอยางงาย
ผลตอบแทนปจจัยการผลิต (คาเชา คาจาง ดอกเบี้ย กําไร)
ปจจัยการผลิต
(ที่ดิน แรงงาน ทุน ผูประกอบการ)
หนวยครัวเรือน หนวยธุรกิจ
สินคาและบริการ
คาตอบแทนสินคาและบริการ
ระบบเศรษฐกิจ
ในปจจุบันประเทศตาง ๆ ในโลกมีระบบเศรษฐกิจและการเมืองที่มคี วามเปนอิสระใน
การประกอบการ 4 ระดับดังนี้
1. ระบบคอมมิวนิสตเปนระบบที่อยูซายสุดหรือประชาชนมีอิสระนอยที่สุดกลาวคือ
ประชาชนจะไมมีสิทธิเปนเจาของปจจัยการผลิตไมมีอิสระในการเลือกผลิตหรือเลือกบริโภค
รัฐบาลจะเปนผูกําหนดวาสังคมจะผลิตอะไร อยางไร และเพื่อใคร ประเทศที่มีระบบ
เศรษฐกิจแบบนี้ ไดแก รัสเซียและจีนแดง
2. ระบบสังคมนิยม เปนระบบที่วางแผนโดยรัฐในกิจการสําคัญที่เปนของรัฐเพื่อ
สวัสดิการของสังคม เชน ธนาคาร ปาไม อุตสาหกรรมเหล็ก ฯลฯ ประเทศที่มีระบบ
เศรษฐกิจแบบนี้ ไดแก พมา และฮังการี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 300 ~
3. ระบบผสม เปนระบบที่ประชาชนมีอิสระในการตัดสินใจและเปนเจาของปจจัย
การผลิต รัฐจะดําเนินกิจการเพื่อสวนรวมเพื่อปองกันการผูกขาดและเอาเปรียบ เชน
กิจการดานสาธารณูปโภคตางๆ ประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจแบบนี้ ไดแกไทยและฟลิปปนส
4. ระบบเสรีนิยมหรือระบบทุนนิยม เปนระบบที่อยูขวาสุด มีความเปน
ประชาธิปไตยหรือประชาชนมีอิสระสูงสุด กลาวคือ ประชาชนมีสิทธิที่จะผลิตและบริโภค
ไดตราบเทาที่ไมผิดกฎหมาย โดยใชกลไกตลาดหรือกลไกราคาเปนตัวตัดสินวาจะผลิตอะไร
อยางไร และเพื่อใคร อีกทั้งมีสิทธิเปนเจาของทรัพยสินมากเทาที่ตนหามาได สวนรัฐจะเขา
แทรกแซงทางเศรษฐกิจเทาที่จําเปนเพื่อความสงบสุขของประชาชนเทานั้น ประเทศที่มี
ระบบเศรษฐกิจแบบนี้ ไดแก ญี่ปุนและอเมริกา
ดังนั้น จะเห็นไดวาระบบเศรษฐกิจทั้ง 4 ระดับตางก็มีเปาหมายเดียวกันคือ เพื่อให
ประชาชนของตนอยูดีกินดี แตวิธกี ารเพื่อใหบรรลุเปาหมายของแตละระบบเศรษฐกิจนั้นจะ
แตกตางกันตามระดับความมีอิสระของแตละประเทศ และทุกประเทศจะมีปญหาเศรษฐกิจ
เดียวกันคือ ทรัพยากรในการผลิตมีจํากัด
ประเภทของอุปสงค
เราสามารถแบงอุปสงคออกเปน 3 ชนิด ตามปจจัยที่กําหนดอุปสงค ซึ่งไดแก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 301 ~
PX QX
PX QX
เสนอุปสงคในกรณีนี้จะมีลักษณะทอดลงจากซายไปขวา และมีคาความชันเปนลบ
ดังรูปตอไปนี้
ราคารถยนต(ลาน) จากรูป จะเห็นวาเมื่อราคารถยนตลดลง
D
3 จาก ลานบาท เปน 1 ลานบาท
1 ปริมาณซื้อน้ํามันจะเพิม่ ขึ้นจาก
3 ลานลิตร เปน 9 ลานลิตร
0 3 9 ปริมาณน้าํ มัน
(ลานลิตร)
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 303 ~
เสนอุปสงคในกรณีนี้จะมีลักษณะทอดขึ้นจากซายไปขวา และมีคาความชันเปนบวก
ดังรูปตอไปนี้
จากรูป จะเห็นวาเมื่อราคาน้ํามันหมูสูงขึ้น
ราคาน้าํ มันหมู (บาท)
D จาก 30 บาท เปน 60 บาท
60
ปริมาณซื้อน้ํามันพืชจะเพิ่มขึ้นจาก 5
30 ลิตร เปน 10 ลิตร
0 5 10 ปริมาณน้าํ มันพืช (ลิตร)
การเปลี่ยนแปลงของอุปสงค
เราสามารถพิจารณาการเปลี่ยนแปลงของอุปสงคไดเปน 2 กรณี คือ
1. การเปลี่ยนแปลงปริมาณอุปสงค (Change in Quantity Demanded)
คือ การเปลี่ยนแปลงของปริมาณซื้ออันเนือ่ งมาจากราคาสินคาชนิดนัน้ ซึง่ เปนการ
เปลี่ยนแปลงปริมาณซื้อบนเสนอุปสงคเสนเดิม (Move along the curve) ดังรูปตอไปนี้
ราคา จากรูป จะเห็นวาเมือ่ ราคาของสินคาชนิดนั้น
D
12 A
ลดลง ปริมาณซื้อจะเพิม่ ขึ้น และเปน
4 B การเปลี่ยนแปลงอยูบนเสนอุปสงคเสน
0
2 10 ปริมาณซื้อ เดิม คือ จากจุด A เคลื่อนมาเปนจุด
B บนเสนอุปสงคเดิม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 304 ~
0 0
Q Q1 ปริมาณซื้อ Q1 Q ปริมาณซื้อ
รูปที่ 1 จะเห็นวาอุปสงคเปลี่ยนแปลงไปในทางเพิ่มขึ้นทําใหเสนอุปสงคเคลื่อนออกไป
ทางขวาของเสนเดิม
รูปที่ 2 จะเห็นวาอุปสงคเปลี่ยนแปลงไปในทางลดลง ทําใหเสนอุปสงคเคลื่อนออกไป
ทางซายของเสนเดิม
อุปทาน (Supply)
อุปทาน หมายถึงปริมาณการเสนอขายสินคาซึ่งมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกับ
ราคาขาย คือ
PX QX
PX QX
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 305 ~
จากรูป จะเห็นวาเมื่อสินคาขายไดราคาต่ําลง
ราคา S จาก 6 บาท เปน 2 บาท ปริมาณ
6
ขายจะลดลง จาก 20 หนวย เปน
2
0 10 หนวย
10 20 ปริมาณขาย
ปจจัยที่กําหนดอุปทาน
ปริมาณการเสนอขายของผูขายจะมากหรือนอยเพียงใดนั้น ยอมขึ้นอยูกับ
ปจจัยตาง ๆ ซึ่งสามารถเขียนเปนสมการไดดังนี้
QX = f(PX , C , W , PY , T ,…..)
โดยที่ QX = ปริมาณขายของสินคา X W = สภาพดินฟา
อากาศ
PX = ราคาสินคา X PY = ราคาสินคาอยาง
C = ตนทุนการผลิต อื่นที่เกีย่ วของ
T = เทคนิคในการผลิต
หมายเหตุ : ปริมาณขายจะเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางตรงกันขามกับ
ตนทุนการผลิตและการคาดคะเนเหตุการณในอนาคต
การเปลี่ยนแปลงของอุปทาน
เราสามารถพิจารณาการเปลี่ยนแปลงของอุปทานไดเปน 2 กรณี คือ
1. การเปลี่ยนแปลงปริมาณอุปทาน (Change in Quantity Supplied)
คือ การเปลี่ยนแปลงปริมาณขายในทิศทางเดียวกับราคาขาย ซึ่งปริมาณขายที่
เปลี่ยนแปลงจะเคลื่อนตัวอยูบนเสนอุปทานเสนเดิมดังรูปตอไปนี้
ราคา จากรูป จะเห็นวาเมื่อสินคาขายไดในราคาต่ําปริมาณ
M S
15 ขายจะลดนอยลงดวยและเปนการเปลี่ยน
5 N แปลงอยูบนเสนอุปทานเสนเดิมคือจากจุด
0 M เคลื่อนมาเปนจุด N บนเสนอุปทานเดิม
2 5 ปริมาณขาย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 306 ~
การกําหนดราคาดุลยภาพและกลไกราคา
ราคาดุลยภาพ (Equilibrium Price) คือ ระดับราคาที่ปริมาณซื้อและปริมาณขาย
เทากัน
ปริมาณดุลยภาพ (Equilibrium Quantity) คือ ปริมาณซื้อและปริมาณขายที่
เทากันพอดี ณ ราคาดุลยภาพ
ดังนั้นราคาและปริมาณดุลยภาพก็คือ ระดับราคาและปริมาณที่เกิดขึ้นตรงจุดที่เสน
อุปสงคและเสนอุปทานตัดกันนั่นเอง ซึ่งจะไดรูปดังตอไปนี้
ราคา
D A B
P1 S
P E
P2
C D
0 Q ปริมาณ
จากรูปขางตน E คือ จุดดุลยภาพ OP คือ ราคาดุลยภาพ , OQ คือ
ปริมาณดุลยภาพ
นอกจากนี้ยงั แสดงใหเห็นถึงการทํางานของกลไกราคาที่จะสงผลตอปริมาณซื้อและ
ปริมาณขายซึ่งสามารถแยกพิจารณาไดเปน 2 กรณี คือ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 307 ~
ความยืดหยุนของอุปสงคอุปทาน
อุปสงค
ความยืดหยุนของอุปสงค หมายถึง คาที่ใชวัดความมากนอยของปริมาณซื้อซึง่
จะแปรเปลี่ยนไปตามตามตัวแปรอิสระตางๆ ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการกําหนดปริมาณซื้อ
เขน ราคา รายได ราคาสินคาอื่นๆ เปนตน
ประเภทของความยืดหยุนของอุปสงค
เราสามารถแบงความยืดหยุนของอุปสงคตามชนิดของอุปสงคไดดังนี้
1. ความยืดหยุนของอุปสงคตอราคา (Price Elasticity of Demand) หมายถึง คาที่
ใชวัดความมากนอยของปริมาณซื้อซึ่งจะแปรเปลี่ยนไปตามราคาสินคานั้นในทิศทางตรงกัน
ขาม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 308 ~
การคํานวณหาคาความยืดหยุนของอุปสงคตอราคา มี 2 ลักษณะคือ
1. การคํานวณคาความยืดหยุนของอุปสงคตอราคาแบบจุด (Point Elasticity
of Demand) คือการหาคาความยืดหยุน ณ จุดใดจุดหนึ่งบนเสนอุปสงค โดยมีสูตรในการ
คํานวณคือ
ΔQ P Q2 − Q1 P1
Ed = x หรือ x
ΔP Q P2 − P1 Q1
Q2 − Q1 P1 + P2
Ed = x
P2 − P1 Q1 + Q2
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 309 ~
1. สูตรความยืดหยุนของอุปสงคตอรายไดแบบจุด คือ
ΔQ I 1 Q2 − Q1 I 1
Ei = x หรือ x
ΔI Q1 I 2 − I 1 Q1
2. สูตรความยืดหยุนของอุปสงคตอรายไดแบบเฉลี่ย คือ
Q2 − Q1 I 1 + I 2
EI = x
I 2 − I 1 Q1 + Q2
ซึ่งผลลัพธที่ไดจากการคํานวณนั้นจะสามารถบงบอกถึงชนิดของสินคา
และทิศทางของการเปลี่ยนแปลงไดดังนี้
ΔO A PB
C.E.D. = x
ΔPB O A
2. สูตรความยืดหยุนไขวแบบเฉลี่ย คือ
ΔO A PB1 + PB 2
C.E.D. = x
ΔPB O A1 + O A 2
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 310 ~
ซึ่งผลลัพธที่ไดจากการคํานวณนั้น จะสามารถบงบอกถึง
ความสัมพันธของสินคาทั้งสองชนิดและทิศทางของการเปลี่ยนแปลงไดดังนี้
ผลลัพธเปนบวก (+) สินคาที่ใชทดแทนกัน เปลี่ยนแปลงในทางเดียวกัน
ผลลัพธเปนลบ (-) สินคาที่ใชประกอบกัน เปลี่ยนแปลงในทางตรงขาม
คาความยืดหยุนของอุปสงคและลักษณะของเสนอุปสงค
เราสามารถแบงลักษณะความยืดหยุนของเสนอุปสงคไดเปน 5 ลักษณะ ดังนี้
1. อุปสงคที่มคี วามยืดหยุนเทากับหนึ่ง (Unitary Elastic : Ed = 1) ถาราคา
เปลี่ยนแปลงไป 1% จะทําใหปริมาณซื้อเปลี่ยนแปลง 1% เทา ๆ กัน แสดงวาการ
เปลี่ยนแปลงของปริมาณซื้อเทากับการเปลี่ยนแปลงของราคา
P จากรูป เสนอุปสงคจะมีลักษณะเปนเสนโคง
แบบ
Rectangular Hyperbolaซึ่งทุก ๆ จุด
บนเสนอุปสงคจะมีความยืดหยุนเทากับ
D 1 เทากันตลอดทั้งเสน
O Q
P1 จากรูป เสนอุปสงคจะมีลักษณะเปนเสนชัน
P และจะเห็นวาชวง PP1 > ชวง
D
Q1 Q
Q QQ1
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 311 ~
P
จากรูป เสนอุปสงคจะมีลักษณะขนานกับแกนนอน
P D
และจะเห็นวา ณ ราคา OP ผูซื้อจะซื้อ
0 สินคาโดยไมจํากัดจํานวน
Q
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 312 ~
1. สูตรความยืดหยุนของอุปทานแบบจุด คือ
ΔQ S P
ES = x
ΔP Q S
2. สูตรความยืดหยุนของอุปทานแบบเฉลี่ย คือ
ΔQ S P1 + P2
ES = x
ΔP Q 1 + Q 2
คาความยืดหยุนของอุปทานและลักษณะของเสนอุปทาน
เราสามารถแบงลักษณะความยืดหยุนของเสนอุปทานไดเปน 5 ลักษณะ ดังนี้
1. อุปทานที่มีความยืดหยุนเทากับหนึ่ง (Unitary Elastic : ES = 1) ถาราคา
เปลี่ยนแปลงไป 1% ปริมาณขายก็จะเปลี่ยนแปลงไป 1% เทา ๆ กัน แสดงวาการ
เปลี่ยนแปลงของปริมาณขายเทากับการเปลี่ยนแปลงของราคา
P
S
จากรูป เสนอุปทานจะเปนเสนตรงที่ออกจาก
จุดกําเนิด โดยไมจําเปนตองทํามุม
0 Q 45 องศากับแกนนอน
S จากรูป เสนอุปทานจะเปนเสนตรงที่ตัดแกน
ตั้ง
0 Q
3. อุปทานที่มีความยืดหยุนนอยกวาหนึ่ง (Inelastic : ES < 1)
ถาราคาเปลี่ยนแปลงไป 1% ปริมาณขายจะเปลี่ยนแปลงนอยกวา 1% แสดงวาการ
เปลี่ยนแปลงของปริมาณขายนอยกวาการเปลี่ยนแปลงของราคา
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 313 ~
P
S
จากรูป เสนอุปทานจะเปนเสนตรงที่ตัดแกนนอน
0 Q
0 Q
0 Q
ปจจัยที่กําหนดคาความยืดหยุนของอุปทาน
1. ระยะเวลาที่ใชในการผลิต สินคาเกษตรซึ่งตองใชระยะเวลาในการปลูกจึงมี
ความยืดหยุนนอย สวนสินคาอุตสาหกรรมซึ่งผลิตไดงายและรวดเร็วกวาจึงมีความยืดหยุน
มาก
2. ปจจัยการผลิต เชน รูปภาพโมนาลิซาซึ่งมีเพียงรูปเดียวในโลก แมราคาจะสูง
ไปอีกเทาใด ก็ไมอาจหาเพิ่มไดอีก ในกรณีนี้ความยืดหยุนของอุปทานจะไมมีเลย
3. การกีดกัน เชน ในกรณีที่มีการออกกฎหมายเพื่อใหความคุม ครองแกผูผลิต จะ
สงผลใหอุปทานของสินคามีความยืดหยุนนอย
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 314 ~
ประโยชนของการศึกษาคาความยืดหยุนของอุปสงคและอุปทาน
การทราบคาความยืดหยุนของอุปสงคและอุปทานจะมีประโยชนตอ รัฐบาล ผูผลิต
และผูใชแรงงาน ดังนี้
1. รัฐบาล จะมีประโยชนในแงของการบริหารดานภาษี ซึ่งสามารถแยกพิจารณา
ไดเปน 2 กรณี คือ
1) การเก็บภาษีจากสินคาที่มีความยืดหยุนของอุปสงคมาก จะทําใหราคา
สินคาสูงขึ้นและสงผลใหปริมาณซื้อลดลงอยางมาก อีกทั้งยังทําใหผูผลิตขายสินคาไดนอยลง
ดวย ดังนั้นรัฐบาลก็จะเก็บภาษีไดนอ ยลง
2) การเก็บภาษีจากสินคาที่มีความยืดหยุนของอุปสงคนอ ย
คือ เมื่อราคาเปลี่ยนแปลงแลวจะทําใหปริมาณซื้อลดลงเพียงเล็กนอย ดังนั้นการเก็บภาษี
ของรัฐบาลจึงเปนการสรางภาระใหแกประชาชน
จากความรูด านภาษีดังกลาวจะชวยใหรัฐบาลสามารถวางนโยบายใหตรงตาม
วัตถุประสงคและเหมาะสมกับภาวะเศรษฐกิจไดมากขึ้น
2. ผูผลิต ความรูเรื่องความสัมพันธของคาความยืดหยุนของอุปสงคและรายรับรวม
ทําใหผูผลิตสามารถกําหนดราคาไดอยางเหมาะสมและทําใหทราบวาควรจะเพิ่มหรือลดราคา
หรือไม อยางไร จึงจะทําใหรายรับรวมของผูผลิตไมลดลง
3. ผูใชแรงงาน หากอุปสงคของแรงงานมีความยืดหยุนนอย คือ เมื่อคนงานขอ
คาจางเพิ่มขึน้ จะทําใหปริมาณจางงานลดลงเพียงนอย ยอมสงผลใหอํานาจตอรองของคนงาน
มีสูงขึ้น
ทฤษฎีอรรถประโยชนแบบเรียงลําดับ
อรรถประโยชนแบบเรียงลําดับ หมายถึง ทฤษฎีทอี่ ธิบายพฤติกรรมผูบริโภคโดย
นําเอาเสนความพอใจเทากันและเสนงบประมาณมาอธิบายดุลยภาพของผูบริโภค
เสนความพอใจเทากัน (Indifference Curve : IC) หมายถึง เสนแสดงการเลือก
บริโภคสินคา 2 ชนิด ในอัตราตางกัน โดยไดรับความพอใจเทากันตลอดเสน
เสนความพอใจเทากันจะมีลักษณะสําคัญ ดังนี้
1. จะตองมีลักษณะทอดลงจากซายไปขวา และมีคาความชันเปนลบ ซึ่ง
แสดงใหเห็นถึงความสามารถในการทดแทนกันของสินคา 2 ชนิด คือ ผูบริโภคจะตองลด
การบริโภคสินคาอยางหนึ่งใหนอยลง เมื่อไดรับสินคาอีกอยางหนึ่งมาบริโภคเพิม่ ขึ้น ทั้งนี้
เพื่อรักษาระดับความพอใจไวเทาเดิม ซึ่งเราจะเรียกความสัมพันธดังกลาววา “อัตราเพิ่ม
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 315 ~
IC IC
0 X 0 X 0 X
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 316 ~
6
5 F
4 E
D
2 C
0 G จํานวนสินคา B
2 4 6 8 10
จากรูป ถาผูบริโภคมีงบประมาณอยู 100 บาท สินคา A ชิ้นละ 20 บาท
สินคา B ชิ้นละ 10 บาท เงิน 100 บาท นี้จะใชซื้อสินคา A อยางเดียวได 5 ชิ้น
และจะใชซอื้ สินคา B อยางเดียวได 10 ชิ้น
ณ จุด C ซึ่งอยูบนเสนงบประมาณ FG แสดงวาผูบริโภคใช
จายเงิน 100 บาท ซื้อสินคา A ได 2 ชิ้น และสินคา B ได 6 ชิ้น ซึ่งจะได
คาใชจายทั้งหมดเทากับ
Total Expenditure = (QA . PA) + (QB . PB)
= (2 x 20) + (6 x 10)
= 40 + 60 = 100 บาท
ณ จุด E ผูบริโภคจะตองใชเงินมากกวา 100 บาท ในการซื้อ
สินคา เพราะจุด E อยูเหนือเสนงบประมาณ สวนจุด D ซึ่งต่ํากวาเสนงบประมาณ จึงใช
เงินซื้อสินคานอยกวา 100 บาท
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 317 ~
จํานวนสินคา Y
A2
A
A1
0
จํานวนสินคา X
B1 B B2
จากรูป ถารายไดของผูบริโภคสูงขึ้น เสนงบประมาณจะเคลื่อนไปทางขวาของเสน
เดิม คือ จาก AB เปน A2B2 แตถารายไดลดลง เสนงบประมาณจะเคลื่อนไปทางซาย
ของเสนเดิมเปน A1B1
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 318 ~
จํานวนสินคา Y
G
B
QY F
IC3
D IC2
IC1
O
QX L
จํานวนสินคา X
จากรูป - ณ จุด E จะเห็นวาเสนงบประมาณ (BL) สัมผัสกับเสน ความพอใจเทากัน
(IC2) แสดงวาผูบริโภคจะไดรับความพอใจสูงสุดเมื่อซื้อสินคา X เทากับ OQX หนวยและ
ซื้อสินคา Y เทากับ OQY หนวย
- ณ จุด F ผูบริโภคจะไดรับความพอใจมากกวาจุด E แตจะตองใชเงินในการซื้อ
มากกวาที่จดุ E
- ณ จุด G ผูบริโภคจะไดรับความพอใจเทากับจุด E เพราะจุด G และ E อยู
บนเสนความพอใจเสนเดียวกัน แตจุด G จะตองใชเงินมากกวาจุด E
- ณ จุด D ผูบริโภคจะไดรับความพอใจนอยกวาจุด E แตจะใชเงินเทากับจุด E
เพราะจุด D และ E อยูบนเสนงบประมาณเสนเดียวกันดังนั้น จุด E คือ จุดดุลยภาพ
ของผูบริโภคซึ่งจะทําใหผูบริโภคไดรับความพอใจสูงสุดและใชเงินที่มีอยูห มดพอดี
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 319 ~
สินคา X สินคา X
รูปที่ 1 จุด E คือ จุดดุลยภาพซึ่งจะทําใหผูบริโภคไดรับความ
พอใจสูงสุดเมื่อซือ้ สินคา X เทากับ OX และซื้อสินคา Y เทากับ OY เมื่อบริโภคมี
รายไดสูงขึ้น ในขณะที่ราคาสินคายังคงเดิม เสนงบประมาณจะเปลีย่ นแปลงไปเปนเสน
B1A1 และเกิดจุดดุลยภาพใหมคือ E1 ปริมาณซื้อจะเพิ่มขึ้นเปน OX1 และ OY1
ตามลําดับ ซึ่งเราอาจกลาวไดวาสินคา X และ Y เปนสินคาปกติ
รูปที่ 2 เมื่อผูบริโภคมีรายไดสูงขึ้น ทําใหเสนงบประมาณเคลื่อนไป
ทางขวาเปนเสน B1A1 ปริมาณซื้อสินคา Y ลดลง แสดงวา Y เปนสินคาดอยคุณภาพ สวน
ปริมาณซื้อสินคา X ยังคงเพิ่มขึ้นแสดงวา X เปนสินคาปกติ
จากรูปทั้งสองเมื่อลากเสนเชื่อมจุดดุลยภาพของผูบริโภคเขาดวยกัน
(เสน MN) เสนที่ลากผานจุด E และ E1 เรียกวา “เสนแนวทางการบริโภคอันเนื่องมาจาก
รายไดเปลี่ยนแปลง” (Income Consumption Curve : ICC)
2. ดุลยภาพของผูบริโภคเมื่อราคาสินคาเปลีย่ นแปลง การเปลี่ยนแปลงของราคา
สินคาชนิดใดชนิดหนึ่งโดยจํานวนเงินงบประมาณและราคาของสินคาอีกชนิดหนึ่งยังคงที่
จะทําใหเสนงบประมาณเคลื่อนออกไปจากตําแหนงเดิม แตจะไมขนานกับเสนเดิม และยัง
สงผลไปใหจุดดุลยภาพเปลี่ยนแปลงไปดวย ดังรูป
สินคา Y
M
B
E E1 N
0 สินคา X
X X1 L L1
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 320 ~
การใชทฤษฎีเสนความพอใจเทากันสรางเสนอุปสงค
จากทฤษฎีเสนความพอใจเทากัน เราสามารถนํามาสรางเสน Demand ได
ดังนี้ สินคา B
รูปที่ 1 E1 E3
E2
0 N1 N2 N3 สินคา A
ราคา A
P1
รูปที่ 2 P2
P3
D
0 Q1 Q2 Q3 ปริมาณสินคา A
จากรูป จะเห็นวารูปที่ 2 จะไดเสน Demand ซึ่งจะเปนไปตามกฎของอุปสงค
คือ ปริมาณซื้อจะมากขึน้ เมื่อราคาสินคาลดลง
******************************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 321 ~
ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการตลาด
การตลาด หมายถึง การเคลื่อนยายสินคาและหรือบริการจากผูผลิตไปยัง
ผูบริโภคคนสุดทายโดยผานคนกลางหรือไมก็ไดเพื่อตอบสนองความพอใจและความตองการ
ของลูกคาหรือผูบริโภคคนสุดทายโดยอาศัยกิจกรรมตางๆ
นอกจากนี้ Phillip Kotler ผูซึ่งเปนบิดาทางการตลาดยังใหความหมายของ
การตลาดวา เปนกิจกรรมของมนุษยที่จะดําเนินเพื่อใหมีการตอบสนองความพอใจและความ
ตองการตาง ๆ โดยอาศัยกระบวนการแลกเปลี่ยน
จากคําจํากัดความขางตน จึงสามารถแยกพิจารณาถึงประเด็นสําคัญของ
ความหมายทางการตลาดไดดังนี้
1.กิจกรรมเปนสวนที่ทําใหสินคาและหรือบริการไปถึงมือผูบริโภคคนสุดทาย
อยางมี ประสิทธิภาพ ซึ่งประกอบดวย สวนประสมทางการตลาด (การวางแผนและการ
พัฒนาผลิตภัณฑ,การกําหนดราคา,ชองทางการตลาด และการสงเสริมการตลาด) การวิจัย
การตลาด และอื่นๆ
2.การตอบสนองความตองการหรือความพอใจของผูบริโภคหรือลูกคา
3.ผูบริโภคคนสุดทายหรือลูกคาในการดําเนินธุรกิจตางๆจะตองมุงเนนไปที่ตัว
ผูบริโภคคนสุดทายหรือลูกคาเปนสําคัญ ซึ่งผูบริโภคนี้เปนไปไดทั้งที่อยูในปจจุบันและที่คาด
วาจะเปนลูกคาของธุรกิจในอนาคต
4.การเคลื่อนยายสินคาและหรือบริการ จากผูบ ริโภคคนสุดทาย จึงจะทําให
เกิดการแลกเปลี่ยนซื้อขายเกิดขึ้นได ระหวางผูซอื้ (ผูบริโภคหรือลูกคา)กับผูขาย (ผูผลิตหรือ
คนกลาง)
ดังนั้นหัวใจในการดําเนินกิจกรรมทางการตลาดที่จะตองคํานึงถึงมี 2 ประการ คือ
-ความตองการของมนุษยมีไมสิ้นสุด
-พฤติกรรมของมนุษยหรือของผูบ ริโภคมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
บทบาทของการตลาด
การตลาดไดเขามามีบทบาทเปนตัวเชื่อมโยงระหวางผูผลิตหรือผูขายกับผูบริโภค
หรือผูซื้อ หรือจะกลาวอีกนัยหนึ่งวา เปนตัวเชือ่ มโยงระหวาง แหลงเสนอขาย (Supply) กับ
ความตองการ(Demand) ซึ่งสามารถแสดงไดดังรูปตอไปนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 322 ~
แหลงเสนอขาย ความตองการของผู
หรือผูผลิตหรือ การตลาด ซื้อ
ผูขาย หรือผูบริโภค
หนาที่ของการตลาด
หนาที่ทางการตลาด หมายถึง หนาที่ในการทําใหสินคาและหรือบริการมีการ
เคลื่อนยายจากผูผลิตไปยังผูบริโภคคนสุดทาย ซึ่งมีหนาที่ที่สําคัญดังนี้
หนาที่ในการวิเคราะหตลาด เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับการประเมินลักษณะ
ความตองการและขั้นตอนการซื้อของผูบริโภค
หนาที่ในการแลกเปลี่ยน เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับรายละเอียดของการซื้อการ
ขาย รวมถึงการเชา และการใหเชาดวย
หนาที่ในการอํานวยความสะดวก เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับการจัดมาตรฐาน
สินคา ขอมูล ขาวสาร การเสี่ยงภัย และการเงิน
หนาที่เกี่ยวกับสวนประสมทางการตลาด หรือเรียกไดอีกอยางหนึ่งวา
“Marketing Mixs” ซึ่งถือวาเปนหัวใจหลักทางการตลาด
หนาที่ในการวิจัยการตลาด เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับการวิเคราะหขอมูล
การตลาดและที่เกี่ยวของกับการตลาด
หนาที่ในการสื่อสาร เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับการติดตอสื่อสารภายในองคการ
และภายนอกองคการ
หนาที่ในการรับผิดชอบตอสังคม เปนเรื่องที่เกี่ยวของกับการตอบสนองความ
ตองการของสังคม ตัวอยางเชน การนํามาตรฐานการจัดการระบบคุณภาพ หรือที่มีชื่อยอวา
ISO (International Organization for Standardization)มาใชในการผลิต
แนวความคิดการตลาด
แบงออกเปน 4 แนว คือ
1.แนวความคิดการผลิต จะมุงเนนการบริหารโดยสมมุติวาผูบริโภคพอใจกับ
ผลิตภัณฑที่มีอยู และหาซื้อได ดังนั้นภารกิจของธุรกิจก็คือ การปรับปรุงการผลิตและการจัด
จําหนายใหมีประสิทธิภาพและใหมีตนทุนการผลิตต่ําสุด สิ่งที่เห็นไดจากแนวคิดการผลิตก็คือ
-ผูบริโภคจะสนใจการหาซื้อผลิตภัณฑไดและสนใจผลิตภัณฑที่มีราคาต่าํ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 323 ~
-ผูบริโภครูราคาของผลิตภัณฑคูแขงขันของกิจการ
-ผูบริโภคไมเขาใจถึงความสําคัญของราคาผลิตภัณฑ
2.แนวความคิดผลิตภัณฑ จะมุงเนนการบริหารโดยสมมุติวาผูบริโภคพอใจ
ผลิตภัณฑซงึ่ มีคุณภาพเหมาะสมกับราคา ดังนั้นภารกิจของธุรกิจก็คอื การปรับปรุงคุณภาพ
ของผลิตภัณฑ สิ่งที่เห็นไดจากแนวความคิดผลิตภัณฑก็คอื
-ผูบริโภคซื้อผลิตภัณฑโดยไมไดพิจารณาวาจะตอบสนองความตองการของตน
-ผูบริโภคสนใจในคุณภาพของผลิตภัณฑ
-ผูบริโภครูถงึ ความแตกตางของคุณภาพและรูปลักษณ (Feature) ของผลิตภัณฑคู
แขงขัน
-ผูบริโภคเลือกซื้อผลิตภัณฑบนพื้นฐานของคุณภาพ
3.แนวความคิดการขาย จะมุงเนนทีต่ ัวผลิตภัณฑ โดยมีภารกิจที่สําคัญก็คือ
ปรับปรุงหนวยงานขายใหมีความเขมแข็งเพื่อประโยชนในการแขงขันและรักษาลูกคา สิ่งที่
เห็นไดจากแนวความคิดการขายก็คือ
-ผูบริโภคจะมีแนวโนมทีจ่ ะตอตานการซื้อที่ไมจําเปน
-ผูบริโภคจะไดรับการเชื้อเชิญใหซื้อมากขึ้นเมื่อมีการกระตุนจากการขาย
4.แนวความคิดการตลาด จะมุงเนนการปรับปรุงธุรกิจใหมกี ารตอบสนองความ
พอใจของผูบ ริโภคอยางไดผล และมีประสิทธิภาพมากกวาคูแขงขัน ดังนั้นภารกิจของ
ธุรกิจก็คอื การวิจัย การเลือกตลาด เปาหมาย และการพัฒนาโปรแกรมและขอเสนอ
ทางการตลาด สิ่งที่เห็นไดจากแนวความคิดการตลาดก็คือ
-ผูบริโภคจะถูกแบงตามสวนแบงตลาด โดยยึดเอาความตองการและความจําเปน
เปนเกณฑ
- ผูบริโภคจะชื่นชอบกับธุรกิจที่สามารถจะตอบสนองความพอใจตามความ
ตองการและความจําเปนไดมากที่สุด
ระบบการตลาดและสิ่งแวดลอมทางการตลาด
เครื่องมือที่สาํ คัญที่นักการตลาดนําเอามาใชในการวิเคราะหทางดานโครงสราง
และหนาที่ทางการตลาดประกอบดวย
1.การวิเคราะหระบบการตลาด ระบบการตลาดเปนการรวมตัวของระบบยอย
ในตลาดโดยที่ระบบยอยตางๆของการตลาดจะดําเนินและเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไปพรอมๆ
กันทั้งระบบ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 324 ~
การวิเคราะหระบบแลกเปลี่ยน
เมือ่ มีการแลกเปลี่ยนเกิดขึ้นเทากับมีการซื้อขายเกิดขึ้น โดยเริ่มตนจากการที่
บุคคล 2 ฝายขึ้นไป เจรจาทําความตกลงกันเพือ่ โอนกรรมสิทธิ์ในการใช และความเปน
เจาของในสินคาหรือบริการนั้น
สถานการณการแลกเปลี่ยนอยางงายจะประกอบดวยกลุม 2 กลุม คือ
-กลุมแรก เปนกลุมที่มีความกระตือรือรนใหมีการแลกเปลี่ยนเรียกวา “นักการ
ตลาด”
-ซึ่ง เปนบุคคลที่คนหาทรัพยากรจากบุคคลอื่น เพื่อเสนอขายในรูปการ
แลกเปลี่ยนกับ
อีกฝายหนึ่งตอไป ดังนัน้ นักการตลาดจึงเปนทั้งผูซื้อและผูขายสินคาในเวลา
เดียวกัน
- กลุมที่สอง เปนกลุมที่มคี วามตองการแลกเปลี่ยนเรียกวา “กลุมผูที่คาดหวัง
วาจะเปนลูกคา”
การวางแผนกลยุทธ และกระบวนการทางการตลาด
การดําเนินกิจกรรมทางการตลาดในปจจุบัน ธุรกิจตองอยูภายใตสภาะแวดลอม
ทั้ ง ที่ ค วบคุ ม ได แ ละควบคุ ม ไม ไ ด สิ่ ง ที่ ธุ ร กิ จ สามารถควบคุ ม ได ก็ คื อ ส ว นประสมทาง
การตลาด (Marketing Mix) ไดแก ผลิตภัณฑ ราคา ชองทางการจัดจําหนาย และการ
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 325 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 326 ~
- ประการที่ 2 โอกาสที่เหตุการณนั้นจะเปนจริงมีมากนอยเพียงใด
การประเมินภาวะที่เปนโอกาสอันดีของกิจการ สามารถแยกพิจารณาเปน 2
ประการ คือ
- ประการแรก กิจการไดรับประโยชนจากโอกาสทางการตลาดที่เปดให
นี้มากเพียงใด โดยประเมินออกมาในรูปผลกําไรโดยเฉลี่ยที่กิจการจะแสวงหาไดมาจาก
สภาวการณนั้น ๆ
- ประการที่สอง กิจการจะมีโอกาสทําประโยชนจากสภาวการณนั้นได
ดีกวาคูแขงขันอื่น ๆ ในตลาดหรือไม เมือ่ เปรียบเทียบกันแลวไดผลดีเพียงใด
แมทริกซรวมของสภาวการณทั้งดานดี และไมดี
ระดับการคุกคาม
ต่ํา สูง
ระดับโอกาสทางการตลาด
สูง ธุรกิจอุดมคติ ธุรกิจเสี่ยงภัย
ต่ํา ธุรกิจเติบโตเต็มที่ ธุรกิจสภาวะลําบาก
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 327 ~
ภาระหนาที่ของกิจการควรกําหนดไวใหผูปฏิบัติไดเขาใจแนวนโยบายที่กิจการมุง
หมายจะฟนฝาไปถึงจุดนั้น ซึ่งจะเปนขอบเขตใหกิจการรูวาจะตองปฏิบตั ิอะไร อยางไรบาง
จึงจะไปถึงจุดนั้นในที่สุด นอกจากนีต้ องคํานึงถึงการนํามาใชไดตอเนือ่ งเปนระยะเวลา
ยาวนาน ไมลาสมัย
2. วัตถุประสงคและเปาหมายของกิจการ (Objectives and Goals)
วัตถุประสงคและเปาหมายของกิจการใดๆจะถูกกําหนดขึ้นลวงหนากอนการ
ดําเนินงานและตองกําหนดใหสอดคลองกับภาระหนาที่ (Mission) ของกิจการ เพือ่ ให
สามารถบริหารกิจการไปตามวัตถุประสงคไดผลตามเปาหมายอยางเต็มที่
3.กลยุทธเพื่อการเจริญเติบโต (Growth Strategy)
การเจริญเติบโตของกิจการจัดเปนสิ่งที่มุงหมายของกิจการทั้งหลายเปนอยางยิ่ง
และแสดงไดหลายอยาง เชน ยอดขายเพิ่มขึ้น ผลกําไรเพิ่มขึ้น ตลาดสวนแบงขยาย
กวางขวางออกไป เปนตน กิจการสามารถจะหาโอกาสทําความเจริญกาวหนาใหกับตนเอง
โดยแบงออกเปน 3 วิธี คือ
1.Intensive Growth หมายถึง กิจการพบวายังไมสามารถแสวงหาชองทางใน
ตลาดไดอยางเต็มที่ โดยใชประโยชนจากสินคาที่มีอยูปจจุบนั ภายในตลาดปจจุบันของกิจการ
จึงไดแสวงหาแนวทางที่จะปรับปรุงใหดีกวาเดิม โดยแบงไดเปน 3 วิธีการ คือ
-การแทรกซึมตลาด (Market Penetration) กิจการพยายามจะเพิ่มยอดขาย
สินคาที่มีอยูแ ลวใหไดปริมาณมากขึ้นในตลาดปจจุบัน (สินคาเดิม ตลาดเดิม) โดยทุมเทความ
พยายามทางการตลาด
-การพัฒนาตลาด (Market Development) กิจการพยายามจะเพิ่มยอดขาย
โดยนําสินคาที่มีอยูในปจจุบันเขาสูต ลาดใหมๆ ซึ่งยังไมเคยยึดครองมากอน (สินคาเดิม
ตลาดใหม)
-การพัฒนาผลิตภัณฑ (Product Development) กิจการพยายามจะเพิ่ม
ยอดขายโดยการพัฒนาผลิตภัณฑใหม โดยยังคงมุงจําหนายอยูเฉพาะในตลาดปจจุบัน
(สินคาเดิม ตลาดใหม)
2.Integrative Growth หมายถึง กิจการแสวงหาความเจริญกาวหนา โดยการ
ขยายฐานของอุตสาหกรรมใหกวางออกไป หรือใหมั่นคงยิ่งขึ้นในทางใดทางหนึ่งจนครบวงจร
ในธุรกิจนั้น ดังนี้
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 328 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 329 ~
ในขั้นนี้จะปฏิบัติหลังจากกิจการไดกําหนดโอกาสทางการตลาดที่นาสนใจแลว ซึ่ง
จะตองพิจารณาอีกวา ตลาดใดที่สมควรจะเขาดําเนินการไดเหมาะสมที่สุด
การแบงสวนตลาด (Market Segmentation) คือการแบงตลาดออกเปนสวนๆ
ใหมีความแตกตางกันไปตามเกณฑที่ใชกําหนดตามพฤติกรรมการซื้อและอื่น ๆ ซึ่งผลจาก
การแบงสวนตลาดทําใหกิจการสามารถพิจารณาไดชัดแจงวาตลาดใดที่สมควรจะเขาไป
ดําเนินการไดเหมาะสมที่สุด
ตลาดเปาหมาย (Target Market) คือ กลุมผูบ ริโภคที่ไดรับการกําหนดมาแลว
เปนที่แนนอนวากิจการจะมุงตอบสนองความตองการของผูบริโภคกลุมนี้ โดยดําเนินงาน
การตลาดตามแผนที่กําหนดขึ้นโดยเฉพาะ
กลยุทธการเขาครอบครองตลาดของกิจการมี 5 ลักษณะ ดังนี้
- ลักษณะที่ 1 มุงเฉพาะตลาด เฉพาะผลิตภัณฑ เปนการเขาครอบครองตลาดที่เปน
เปาหมายโดยเจาะเขาไปเพียงตลาดสวนหนึ่งสวนใดเทานั้น
- ลักษณะที่ 2 ผลิตภัณฑเฉพาะอยาง เปนการเลือกผลิตสินคาเพียงชนิดเดียว และเลือกเขาสู
ตลาดที่มีผูใชทุกประเภทรวมกันไป
- ลักษณะที่ 3 มุงเฉพาะตลาด เปนการเขาครอบครองตลาดโดยเลือกสินคาหลายๆชนิด เพือ่
ตอบสนองความตองการหลายๆ วัตถุประสงคของผูบริโภคกลุมหนึ่งกลุมใดโดยเฉพาะ
- ลักษณะที่ 4 แบบเลือกสรร เปนการครอบครองตลาดโดยกิจการเลือกเขาสูตลาดผลิตภัณฑ
หลายๆชนิด โดยที่ตลาดแตละสวนนั้นไมตอ งมีสวนสัมพันธกัน แตกิจการจะพิจารณาเลือก
ตามที่เห็นวาจะเปนชองทางหรือโอกาสทางการตลาดที่ดีกวา
- ลักษณะที่ 5 แบบครอบคลุมทั้งหมด เปนการมุงที่จะครอบคลุมตลาดทุกสวนดวยการผลิต
สินคาทุกชนิดที่กําหนดไว
3. กลยุทธสวนประสมการตลาด (Market Mix Strategy)
ในขั้นตอนที่สามของกระบวนการทางการตลาด หลังจากที่กิจการไดดําเนินการ
แบงสวนตลาดและเลือกตลาดเปาหมายของตนเองไวแลว งานขั้นตอไปจะเปนการวางกล
ยุทธสวนประสมการตลาดที่มีป ระสิท ธิภาพเชิงการแขงขันกั บธุ รกิจอื่ นๆที่เปนคูแข งของ
กิจการ ดังนั้นกลยุทธสวนประสมการตลาดจึงจัดเปนหัวใจสําคัญประการหนึ่งสําหรับการ
ดําเนินกิจกรรมทางการตลาดตามแนวคิดในยุคใหม
*******************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 330 ~
3. ในระยะเริ่มตนของการกอตั้ง สหกรณมีปญหาดานการเงินตองทําการกูยืมเงินจากธนาคารใด
ก. ธนาคารออมสิน ข. ธนาคารสยาม
ค. สยามกัมมาจล จํากัด ง. ธนาคารชาติไทย
ตอบ ค. สยามกัมมาจล จํากัด
4. พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการสหกรณ ไดมีการจัดตั้งขึ้นมาครั้งแรกในปพ.ศ.ใด
ก. พ.ศ. 2485 ข. พ.ศ.2486
ค. พ.ศ.2487 ง. พ.ศ.2488
ตอบ ข. พ.ศ.2486
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 331 ~
8. ขอใดเปนความหมายของกรอบรูปสี่เหลี่ยมมุมบนสัญลักษณ ธ.ก.ส.
ก. ความตอเนื่อง ข. การสื่อสัมพันธอันดี
ค.การบริการ ง. ถูกทุกขอ
ตอบ ง. ถูกทุกขอ
กรอบรูปสี่เหลี่ยมมุมมน หมายถึง ความตอเนือ่ ง การสื่อสัมพันธอันดี การบริการ
ความเขาใจ ความรวมมือ การประสานประโยชน ความผูกพัน ความไมมีที่สิ้นสุด ระหวาง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 332 ~
11.ทุนเรือนหุนของ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณกําหนดไวที่เทาใด
ก. 1000 ลานบาท ข. 2000 ลานบาท
ค. 3000 ลานบาท ง. 4000 ลานบาท
ตอบ ง. 4000 ลานบาท
ทุนเรือนหุนของธนาคารไวสี่พันลานบาท แบงเปนสี่สิบลานหุน มีมูลคาหุนละหนึ่งรอย
บาท โดยใหธนาคารขายหุนให แ ก ก ระทรวงการคลัง เกษตรกร กลุม เกษตรกร สหกรณ
การเกษตร สหกรณ สถาบันการเงิน หรือบุคคลอื่น และกองทุนดานการเกษตรหรือกองทุน
อื่นของรัฐตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด ทั้งนี้ ตามที่กําหนดไวในขอบังคับของธนาคาร
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 333 ~
12.กระทรวงการคลังถือหุนของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณไมนอยกวารอยละเทาใด
ของจํานวนหุนที่จําหนายไดแลวทั้งหมด
ก. รอยละ 51 ข. รอยละ 56
ค. รอยละ 60 ง. รอยละ 75
ตอบ ง. รอยละ 75
ใหกระทรวงการคลังถือหุนของธนาคารไมนอยกวารอยละเจ็ดสิบหาของจํานวนหุนที่
จําหนายไดแลวทั้งหมด
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 334 ~
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 335 ~
16. การประชุมใหญสามัญของผูถือหุนจะมีขึ้นปละกี่ครั้ง
ก. ปละ 1 ครั้ง ข. ปละ 2 ครั้ง
ค. ปละ 3 ครั้ง ง. ปละ 4 ครั้ง
ตอบ ก. ปละ 1 ครั้ง
ปละหนึ่งครั้ง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 336 ~
19. กองทุนที่จัดตั้งขึ้นเพื่อใหความชวยเหลือในดานการใหกูเงินแกเกษตรกรเพื่อนําไปจัดหา
ที่ดินทํากิน พัฒนาที่ดินและประกอบอาชีพเกษตรกรรม เรียกวา
ก. กองทุนเพื่อที่อยูอาศัย ข. กองทุนที่ดิน
ค. กองทุนรวม ง. กองทุนเกษตรกรรม
ตอบ ข. กองทุนที่ดิน
มี ก องทุ น ขึ้ น กองทุ น หนึ่ ง ในธนาคาร เรี ย กว า “ กองทุ น ที่ ดิ น ” เพื่ อ ให ค วาม
ชว ยเหลื อ ในด า นการให กู เ งิ น แก เ กษตรกรเพื่ อ นํ า ไปจั ด หาที่ ดิ น ทํ า กิ น พั ฒ นาที่ ดิ น และ
ประกอบอาชีพเกษตรกรรมของตนตามกฎหมายวาดวยการปฏิรูปที่ดิน เพื่อเกษตรกรรม
กองทุนที่ดินประกอบดวย เงินที่ไดรับจากกองทุนรวมเพื่อชวยเหลือเกษตรกรตามระเบียบ
สํานั ก นายก รัฐ มนตรีว าดว ยกองทุ น รวมเพื่ อ ช ว ยเหลื อ เกษตรกรที่ก ระทรวงเกษตรและ
สหกรณนํา มาฝากไวกับธนาคาร รายไดจากการดําเนินการและเงินจากแหลงอื่น ๆ
20. คณะกรรมการจัดใหมีการสอบบัญชีของธนาคารอยางนอยปละกี่ครั้ง
ก. หนึ่งครั้ง ข. สองครั้ง
ค. สามครั้ง ง. สี่ครั้ง
ตอบ ก. หนึ่งครั้ง
ใหคณะกรรมการจัดใหมีการสอบบัญชีของธนาคารอยางนอยปละหนึ่งครั้ง
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน
~ 337 ~
************************************************************************************
คู่มือเตรียมสอบพนักงานกพัฒนาธุรกิจ
รวบรวมโดย อ.เคน