T.C.

Kafkas Üniversitesi

Dede Korkut Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Öğretmenliği

Karşılaştırmalı Eğitim Bütünleme Ödevi

Muhittin Hacıkerimoğlu

200444035

2023

İntihal oranı yüzde 10

1
POLONYA VE TÜRKİYE ARASINDA LİSE, ÜNİVERSİTE SINAVI ÜNİVERSİTE
DÜZEYLERİ ARASINDA KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM

Muhittin Hacıkerimoğlu

Kafkas Üniversitesi, Dede Korkut Eğitim Fakültesi, İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümü

Özet

Bu araştırmanın amacı Türkiye’de yapılan üniversitesi giriş sınavlarının ile Polonya’da ki üniversiteye
giriş ve prosedürlerin farklılık ve benzerlikleri inceleyerek iki ülkenin bu alanda yapmış oldukları
uygulamaları ve üniversite eğitimi karşılaştırmalı eğitim açısından incelenmesidir. Araştırma nitel
araştırma türlerinden anlatıma dayalı araştırma yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bilgiler ölme ve
değerlendirme yapılarak bir karşılaşmaya gidilmiştir. Veriler Polonya da yaşayan Türk birisi ve
internet ortamından elde edilmiştir.

1.Giriş

Devrin gerektiği becerilerle donatmak bireylere istenen nitelikleri kazandırmak, belli hedeflere göre
kişileri şekillendirmek ve çağdaş dünyaya uyumlu üye olmasını sağlamak eğitimin en önemli işlevidir.
(Çelikten, Sanel ve Yeni,2005) . Bireylerin gelişimi ve uyumu için iyi bir eğitim şarttır. İyi bir
eğitimin sağlanması dünya genelinde kabul edilen düşünceleri kabul ederek sağlanır. Bu aşamada
ülkelerin davranış ve tutumları önemlidir.

Her ülkenin kendine özgü eğitim sistemleri bulunmakla birlikte farklı eğitim sistemine sahip ülkelerde
bulunmaktadır. Bu tür ülkeler diğer ülkelerce merak ve ilgi uyandırmışlardır. Toplumların
birbirlerinden üstün olmasını insanlar eğitim sisteminin ve olanaklarının diğer ülkelere göre daha iyi
olduğunu düşünmüşlerdir. Karşılaştırmalı eğitim sayesinde bu ülkelerin sahip olduğu eğitim
sisteminin ve olanaklarının kendi ülkesine göre farklı ve benzer özelliklerini karşılaştırma yoluna
giderek kendi eğitim sistemini geliştirmeye çalışmaktır.

1.1 Araştırmanın Amacı

Bu çalışma, Türkiye ve Polonya da uygulanan üniversiteye giriş için yapılan sınav ve uygulamaların
benzerlik ve farklılıklarını ortaya koyarak elde edilen bilgileri karşılaştırmaktır.

1.2 Araştırma Soruları

Araştırma aşağıdaki sorulara cevap aramaktadır.

- Polonya’nın eğitim sisteminin iyi olmasının nedenlerinden üniversiteye giriş sınavları olabilir
mi?

2
 - Türkiye arasındaki benzerlik ile farklılıkları nelerdir?

2. Yöntem

Bu çalışma konusu bakımından karşılaştırmalı eğitimin araştırmasıdır. Bu araştırmada ifade edilen

ülkeler arasındaki üniversiteye giriş aşamaları ve ne tür sınavlar ve prosedürlerden geçildiğinin
karşılaştırılmasıdır. Araştırma bireysel anlatımda gerçekleşmiştir. Bu nedenle araştırmanın modeli
nitel araştırma yöntemlerinden anlatıma dayalı olarak belirlenmiştir. Elde edilen bilgi ve verilere göre
karşılaştırma ve yorum yapılmıştır.

2.1. Araştırmanın Örneklemi

Örneklem sayısı 1 kişi olarak belirlenmiştir. Bu kişi lise öğrenimini Türkiye’de yapmış olup üniversite
öğrenimi Polonya’da yapmakta ve yaşamaktadır.

Kişi Yaşı Milliyet Eğitim Düzeyi Yaşadığı Yer

H.G 24 Türk Üniversite Varşova Polonya

2.2. Veri Toplama Aracı

Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme ve mülakat yöntemi kullanılmıştır. İlgili
sorular sorulmuş ve cevaplar alınmıştır.

2.3. Veri Analizi

Kişinin vermiş olduğu veriler internet ortamındaki bilgiler ile örtüşmekte ve veriler kullanılmıştır.

3. Bulgular

Araştırmada öncelikle Polonya’daki üniversiteye girmeden önce yapılan uygulamalar ve sonrasında

üniversiteye giriş aşamaları incelenmiş adı geçen ülke ile ilgili bilgiler verilmiştir. Sonrasında ise
Türkiye ile Polonya’daki üniversite giriş aşamalarının genel yapısı arasındaki benzerlik ve farklılıklar
ele alınmıştır.

Polonya’nın Genel Eğitim Sistemi

Polonya’da anayasada belirlenen ilkelere göre, her bireyin eğitim alma hakkı vardır ve eğitim 18
yaşına kadar zorunludur. Devlet okullarında eğitim ücretsizdir ve aileler devlet okullarından başka
okulları seçmekte özgürdürler. Ayrıca yerel yönetimler eğitme destek sağlamaktadır.
(VIRTUACAMPUSES,2015)

3
Polonya’da lise eğitimi ve öğretimi üç devreye ayrılmıştır. Bu devrelerin ilkinde zorunlu bir sınav
yapılmaktadır. Bu sınavın sonuçları ile 2.devre lise eğitimi ve öğretimine girişi belirleniyor. 2.devrenin
eğitimin bitimi ile okulların tümü matura adında final sınavı uygulamaktadır. Üniversiteye giriş için
lazım olan final sınavına girenler ve bu sınavdan başarılı olanlara yönelik bir sertifika verilir.
Üniversite sınavına girmeyip mesleki yönden gelişmek isteyen ve iş hayatına atılmak isteyen
öğrenciler için bir izin sertifikası verilir. Bu öğrenciler lise öğreniminden sonra okullarında mesleki
yönden gelişmek amacıyla eğitimlerine 2 yıl daha devam ederler.

Polonya’da birçok çeşitten üniversitesi dışında ve üniversite yükseköğretim kurumları bulunmaktadır.

Bunlar üniversite dışı yüksek mesleki okullar ( wyzsze szkoly zawodowe) , geleneksel üniversiteler
( uniwersytety), teknik üniversitesiler ( politechnikil) ve akademiler ( akedemie). İn

Bu yükseköğretim kurumlarına girebilmek için matura adı verilen final sınavlarında başarılı olunması
gerekiyor. Başvurular fakültelere olunup her fakülte bağımsız yükseköğretim kurumları tarafından
hazırlanır.

Özel üniversitelerde istenilen bölüme kayıt yaptırılabilip eğitim görülebilir. Yabancı öğrencilere ise
mülakat şeklinde sınavlara giriyor. Her üniversite kendi bünyesinde bazıları üç bazıları 5 mülakat
yapıyor.

Devlet üniversitelerinde bölümlerin eğitim süresi değişmekle beraber bilgisayar mühendisliği 6+1
sömestr şeklinde olup 6 sömestr ders 1 sömestr da staj şeklindedir.

Devlet üniversiteleri ve özel üniversitelerin kalite bakımından devler üniversitelerin daha iyi olduğunu
ancak bazı özel üniversitelerin devlet üniversitelerine göre iyi olanları mevcuttur.

Polonya
-Birden fazla üniversitesi dışı ve yüksek
öğretim kurumları bulunmakta
-Öğretilen dersler kurumlar arasında farklı
olabilir.
-Her fakülte kendi giriş sınavlarını
hazırlayabilir bu konuda serbesttirler.
-Lisans eğitimi genellikle 3 yıldır.
Türkiye
-Tek bir kurum bulunmakta (YÖK)
-Genel olarak dersler birebir aynıdır.
-Tek bir sınav olup ÖSYM tarafından
hazırlanır. Fakülteler kendi sınavlarını
kendileri yapamazlar.
-Lisans eğitimi genellikle 4 yıldır.

-Genel bir üniversite sınavı yoktur. -Üniversite giriş sınavı vardır.

Tablo1: Yükseköğretim kurumları arasındaki farklar

Tablo1 incelendiğinde;

4
Yükseköğretim kurumları arasında birçok farkın olduğu görülüyor. Ve bu farklar temel ve önemli
farklardır. Çünkü bu farklar birçok farklılığı da doğuruyor. Üniversite sınavının olmaması gibi büyük
farkların öğrenciler açısından birçok farklı durum ve davranışlara yol açabiliyor. Örneğin
Polonya’daki öğrencilere kıyasla bizim ülkemizin öğrencileri daha stresli bir dönemden
geçmektedirler. Ayrıca mali açıdan da daha fazla yük olarak gözüküyor. Polonya’da öğrenciler istediği
bölüme matura ile girebilirken Türkiye de istediği bölüme gidebilmek için yoğun bir çalışma
temposunda hazırlanıyor. Ayrıca kendi istediği bölüme gideceği garantisi yok.

Polonya
Başarı ölçme adına sınav yapılır
Biyoloji, kimya, fizik, felsefe, latince ,
dans, tarih, coğrafya dersleri seçmeli
dersler istenilirse sınava girilir.
Üniversiteler için belirli bir taban puanı
bulunmamaktadır.
Sözlü ve dinleme şeklinde sözlü sınav
şeklinde mülakata giriliyor .
Lise 3 devreye ayrılmıştır. Her devreye
geçişte sınav uygulanmaktadır.
Türkiye
Yerleştirme ve puana yönelik sınav
yapılır. Başarıyı ölçmez.
Bu derslerin çoğu sınavda zorunlu ve
bilmeleri gerekir.
Her üniversitenin kendi bölümüne göre
taban puanı bulunuyor.
Sözlü olarak herhangi bir sınava tâbi
tutulmaz.
Devre sistemi olmayıp geçiş sınavları
uygulanmamaktadır.

Tablo2: Ortaöğretim kurumları arasındaki farklar

Tablo2 incelendiğinde;
Polonya’da sınavlar başarıya göre olması öğrencilerin sadece istedikleri meslek için bir adım teşkil
ederken Türkiye’de sınavlar istedikleri bölüm yerine elde edilen puana göre yerleştirilmeleri söz
konusudur. Polonya’da öğrencilerin istediklerini seçmeli dersleri olması öğrenciyi belli bir konuda
uzmanlaşmaları sağlanırken Türkiye’de her dersten başarılı olma koşulu vardır.
Öğrenci verilen devre hakkı sayesinde öğrenciler üniversite okuma yada okumama şansını kullanıp
üniversite okumak istemeyenler için mesleki bilgiler verilip öğrenciler geliştirilmektedir. Bu sayede
hazır iş imkanı sağlanmış oluyor.
Ortaöğretim Kapsamında İki Ülke Arasında Benzerlikler:
- Zorunlu sınavın olması
- Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan her türlü okul için genel eğitime yönelik bir
öğretim programının olması
- Öğretmenler okuyacakları ders kitabını kendileri seçebilmeleri
- Öğretmenler ana öğretim programına dayalı kendi öğretim yöntemlerini seçebilirler
Yükseköğretim Kurumları Kapsamında İki Ülke Arasında Benzerlikler :
- Özel ve devlet üniversiteleri mevcut
- Lisans ve yüksek lisans dereceleri alınabilir
4. Tartışma
Elde edilen bulgulara bakıldığında Türkiye adına bakıldığında sınavların her aşamada olması ve
öğrencilerin bu sınavlardan başarılı olmasından ziyade sadece sıralama ve puana yönelik olması

5
onların hedefleri açısından oldukça sıkıntılı bir durumda olduklarını gösteriyor. Bu durum neticesinde
üniversiteye ve bölüm seçiminde hedeflerine ulaşılamıyor. Bu yüzden istenilmeyen bölüm
istenilmeyen meslek durumuna geliyor. Bu da başarısız bir iş gücüne dönüşüyor. Türkiye’de işsizlik
oranı yüzde on iken Polonya’da bu oran Türkiye’nin yarısı kadar yani yüzde 5 kadardır.

Polonya’daki lise öğretiminin son devresiyle birlikte öğrenciler kendi yaptıkları seçimlerin neticesinde
istedikleri mesleği sınavsız bir şekilde öğrenme ve meslekte gelişme şansı buluyor. Bu sayede
öğrencilerinin Türkiye’deki öğrencilere oranla daha fazla iş bulma olanakları oluyor. Polonya’daki
öğrencilerin istedikleri bölümlere sadece başarıyı ölçen matura ile başarılı olduklarında gidebiliyorlar.
Bu sayede kendi yetenek ve isteklerine göre mesleğinde ilerleme şansı buluyor. Yine bu sayede iş
bulma olanakları artıyor. Ve işsizlik oranı düşüyor.

5. Sonuç ve Öneri

Yapılan araştırmalar sonucunda bu iki ülkenin kendi bireylerinin eğitimi ve öğretiminde hakkı
olduğunu ve buna elverişli ortamlar sağlandığı görülmektedir.

Her iki ülke bireylere aktarılmak istenen davranışları eğitim sistemlerinde uygulamaktadır. Bu sayede
kendi ülkeleri adına ahlaklı, nitelikli ve potansiyelli bireyler yetiştirmektir. Ancak Polonya bu
potansiyeli doğru şekilde kullanırken Türkiye’de bu kadar genç nüfus varken bu potansiyeli
kullanamamaktadır. Öğrencileri doğru yönlendirme açısından öğrencilerin Kendi yetenek ve
isteklerine göre yönlendirme yapma ve yine belli bir başarı puanı veya sınavına göre bu potansiyeli
doğru şekilde kullanılabilir. Bunun için ilkokuldan itibaren başlanılarak ortaokul ve ortaöğretim
boyunca öğrencilerin belli bir yönden gelişimine destek olunabilir. Yetenek ve el sanatları adı altında
dersler verilebilir veyahut lise de öğrencinin üniversiteye gitmeyi planladığı bölüm hakkında genel
dersler verilebilir.

Sonuç olarak öğrencileri sınav adı altında kendi potansiyellerini görmeden ve ulaşmadan yanlış
mesleklere gitmelerine izin verilmemeli. Doğru mesleği bulmalarına yardımcı olunmalı. Ülkemizin en
büyük problemlerinden olan işsizliğe de bir çözüm olabilir.

Ekler

Araştırmada sorulan sorular aşağıdaki gibidir.

- Öğrenciler üniversite girmek için ne tür aşamalardan geçiyor?

- Polonya’da üniversitesi eğitimi kaç yıldır?
- Polonya’da devlet ve özel üniversitelerin kalite durumları nasıl?
- Polonya’da üniversitesi okumak için ne gereklidir?
- Polonya’da ki bu sistem hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Türkiye’de sınav sistemi hakkında ne düşünüyorsunuz?

6
 - Türkiye’de böyle bir sistemin olmasını ister miydiniz?
- Matura sınav sistemi hakkında bir bilginiz var mı?
- Kaç yıldır orda bulunuyorsunuz?
- Kendi üniversite eğitiminden memnun musunuz?

Cevaplar hem yazılı hem de sesli olarak alınmıştır. Belgeler CD içerisinde bulunmaktadır.

6. Kaynakça

 Parmaksız, R. Ş. & Yavuz, Ö. (2016). Türkiye ve Polonya Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması .

Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi , 4 (1) , 59-70 . Retrieved from
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kebd/issue/67217/1049109

 Özakın, S.(2016, June 06) Polonya karşılaştırmalı eğitim tarihi incelemesi. Slidesharea scribd
company.
https://www.slideshare.net/senemozakin/polonya-karlatrmal-eitim-tarihi-ncelemesi

 https://tr.investing.com/economic-calendar/polish-unemployment-rate-650
 TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI
 STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI(nd). istihdam
 https://www.sbb.gov.tr/istihdam/

 •CAMPUSEDU YURTDIŞI EĞİTİM DANIŞMANLIĞI.(2005). Polonya üniversitelerine

başvuru ve kabul şartları.https://campusedu.com.tr/polonya-universitelerine-basvuru-ve-
kabul-sartlari/#:~:text=Polonya’da%20%C3%BCniversite%20okumak%20i
%C3%A7in,%C3%BCniversitelerinde%20istedi%C4%9Finiz%20b%C3%B6l
%C3%BCme%20kay%C4%B1t%20yapt%C4%B1rabiliyorsunuz.
 (Çelikten, Sanel ve Yeni,2005)
 (VIRTUACAMPUSES,2015)