T.

C
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM TEKNOLOJİSİ DOKTORA PROGRAMI

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ İLKOKULLARINDA

BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN
ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİNE ENTEGRASYONU

DOKTORA TEZİ

Leyla GÜNEŞ

ANKARA
Nisan, 2015
 T.C
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM TEKNOLOJİSİ DOKTORA PROGRAMI

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ İLKOKULLARINDA

BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN
ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİNE ENTEGRASYONU

DOKTORA TEZİ

Leyla GÜNEŞ

Danışman: Prof. Dr. Hafize KESER

ANKARA
Nisan, 2015
 ii

ÖNSÖZ

Öncelikle, doktora eğitimime on beş yıl gibi uzun bir süre ara verdikten sonra
kaldığım yerden tekrar başlamama olanak sağlayan, beni sürekli cesaretlendiren,
desteğini esirgemeyen, eğitimciliğinin yanında huzur verici kişiliği ile rahat bir çalışma
düzeni sağlayan, tüm olanaklarını öğrencileri için seferber eden, değerli hocam Prof. Dr.
Hafize KESER’e sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Tanımaktan büyük şeref duyduğum, çalışmanın olumlu yönde ilerlemesinde
önerilerde bulunan, kaynaklarından yararlanma fırsatı sağlayan saygıdeğer hocam Prof.
Dr. Halil İbrahim Yalın’a teşekkür ederim. Ayrıca, değerli hocam Prof. Dr. Ahmet
Mahiroğlu’ na gösterdikleri yakın ilgi ve cesaret verici tavırlarından dolayı şükranlarımı
sunuyorum.
Araştırmada kullanılan anketin sistematik düzeni ve istatistiksel
çözümlemelerinde yardımlarını esirgemeyen meslektaşım Nihat Ekizoğlu’na, anketlerin
basımı ve okullara gönderilmesiyle ilgili her türlü yasal düzenlemeyle ilgilenen ve
kolaylık sağayan İlköğretim Dairesi Müdürü M.Bumin Paşa’ya, deneysel uygulama
sürecinde kullanılacak materyalin hazırlanmasında teknik destek sağlayan arkadaşım ve
meslektaşım Hasan Zekican’a, ayrıca beşinci sınıfta bulunan öğrencilerim ve velilerine
sağladıkları katkılardan dolayı teşekkür ederim.
Uzun bir aradan sonra tekrar öğrenci olmanın zorluklarını keyifli saatlere
dönüştüren, yaşama sevincimi artıran , sıkıntılarımı unutturan kızım Nur Güneş Arslan
ve oğlum Cemal Aydın Arslan’a, çocuklarıma göz kulak olup iş yükümü hafifleten
anneme ve aileme sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

Leyla GÜNEŞ
2015
 iii

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ İLKOKULLARINDA

BİLGİ ve İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN
ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİNE ENTEGRASYONU

ÖZET

GÜNEŞ, Leyla
Doktora Tezi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı
Eğitim Teknolojisi Programı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hafize KESER
Nisan 2015, 140 Sayfa

Bu araştırma, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde BİT entegrasyonu açısından

okullardaki mevcut durumu değerlendirmek ve öğrenme sonuçlarına etkisini ortaya
koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırma betimsel ve deneysel araştırma modelleri
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın betimsel bölümü ; genel alanyazın tarama
modelinde yürütülmüş olup, veriler anket yoluyla toplanmıştır. KKTC’de bulunan
toplam 110 ilkokulun 68 tanesi çalışma grubunda yer almıştır. Bu okulların ilçelere göre
dağılımı ise; Güzelyurt ( 13 ilkokul ), Lefkoşa ( 21 ilkokul ), Girne ( 13 ilkokul ) ,
Magosa ( 15 ilkokul ) ve İskele ( 6 ilkokul ) şeklindedir. Bigi ve İletişim Teknolojileri
Anket Formu bu ilçelerde görevli olan 432 ilkokul öğretmeni ve 120 okul yöneticisine
uygulanmış olup toplam 552 anket değerlendirmeye alınmıştır. Anket yoluyla toplanan
veriler SPSS programında ; frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve t testi teknikleri
kullanılarak analiz edilmiştir.Manidarlık düzeyi < .05 olarak belirlenmiştir. Araştırmanın
deneysel boyutunda ise (Sosyal Bigiler dersi 5. Sınıf “Kültür Mirasımız” ünitesi) Fikri
Karayel İlkokulu’nun beşinci sınıflarında öğrenim gören toplam 34 öğrenci yer
almaktadır. Ayrıca, araştırmanın uygulama boyutu tamamlandıktan sonra 34 öğrenci
velisine de açık uçlu sorulardan oluşan bir bir anket uygulanmıştır.
Araştırma bulguları araştırmanın alt amaçları doğrultusunda ele alınarak, tablolar
halinde açıklanmış ve alan yazın bulgularıyla ilişkilendirilerek yorumlanmıştır.
Araştırmada anket yoluyla elde edilen verilere göre çalışma grubunun %51.3’ünün bilgi
 iv

ve iletişim teknolojileri ile ilgili hizmet öncesi veya hizmet içi herhangi bir eğitim
almadıkları tespit edilmiştir.
Araştırma bulgularına göre yönetici ve öğretmenlerin BİT’e yönelik tutumlarında
anlamlı bir farklılık gözlenmiş [ ( ) = 4.69, < 0.05)] olup okul yöneticilerinin
BiT’e yönelik tutumlarının( X=4.15), öğretmenlerin tutumlarından (X=3.92) daha
olumlu olduğu saptanmıştır. Bu bulgu ile okul yöneticileri ve öğretmenlerin BİT’e
yönelik tutumları arasında anlamlı bir farkın olduğu şeklinde yorumlanabilir.

Anahtar sözcükler: Eğitimde BİT Entegrasyonu, BİT’e Yönelik Tutum, Sosyal Bilgiler
Öğretimi.
 v

ABSTRACT

THE INTEGRATION OF INFORMATION AND COMMUNICATION

TECHNOLOGIES TO THE LEARNING-TEACHING PROCESS
IN ELEMENTARY SCHOOLS IN THE REPUBLIC OF NORTHERN CYPRUS

GÜNEŞ, Leyla
Doctoral Dissertation, Computer and Instructional Technologies Department
( Educational Technologies Phd. Program )
Supervisor: Prof. Dr. Hafize KESER
April 2015, 140 Pages

This research has been undertaken in the Turkish Republic of Northern Cyprus in
order to evaluate the existing conditions in schools and find out its impact on learning
results with regards to the integration of information and communication technologies.
The research was done by using descriptive and experimental models.
The descriptive part of the research was carried out by scanning the literature
reviews and the datum was collected by surveys. 68 out of 110 primary schools took part
in this study.The distribution of these schools according to their districts are as
follows;13 schools from Güzelyurt; 21 from Lefkoşa; 13 from Girne; 15 from Mağusa
and 6 primary schools from İskele.
552 people in total were evaluated by the information and communication
technologies questionnaires which were filled in by 432 teachers and 120 administrators.
The datum collected by surveys were analysed in SPSS programme by using
frequency percentage, arithmetic avarage and t-test. The significance level was
determined as <.05.
The unit called “Our Cultural Inheritance” in the social science books was used
in the experimental dimension of the research. 34 students studying in the 5th grade at
Fikri Karayel Elementary School took part in the research.
 vi

Furthermore , when the practical side of the research was completed, a survey
containing open ended questions was given to 34 parents.
The findings of the research was taken into consideration with the view of the
sub aims and was explained by using tables and interpreted by using the literature
review. Results showed that 51.3 percent of the people who answered the survey had not
had any previous or in service training regarding information and communication
technologies.

According to the research findings, the attitudes of administrators and teachers

towards information and communication technologies had significant differences. It was
found out that the attitude of administrators towards information and communication
skills was more positive than the attitudes of the teachers.Thus, it can be interpreted that
there is a significant difference among the attitudes of teachers and administrators
towards information and communication technologies.

Keywords : ICT, Integratıon, Attitude toword ICT, Social Studies Teaching.

 vii

İÇİNDEKİLER
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ..............................................................................i
ÖNSÖZ .................................................................................................................................... ii
ÖZET ...................................................................................................................................... iii
ABSTRACT ............................................................................................................................. v
TABLOLAR LİSTESİ ............................................................................................................. ix
EKLER LİSTESİ ..................................................................................................................... ix
BÖLÜM I ................................................................................................................................. 1
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
Problem .......................................................................................................................... 1
Amaç ............................................................................................................................ 17
Önem ............................................................................................................................ 18
Sayıltılar ....................................................................................................................... 19
Sınırlılıklar .................................................................................................................... 19
Tanımlar ve Kısaltmalar ................................................................................................ 19
BÖLÜM II .............................................................................................................................. 21
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ................................................... 21
2.1 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Tanımı, Kapsamı ...................................................... 21
2.2 Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu ............................................. 23
2.3 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu Bileşenleri ve Göstergeleri .................. 26
2.4 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyon Sürecini Etkileyen Faktörler.................. 27
2.5 Bilgi ve İletişim Entegrasyonu Modelleri ................................................................. 29
2.6 Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu ile ilgili
Araştırmalar .................................................................................................................. 34
BÖLÜM III............................................................................................................................. 40
YÖNTEM ............................................................................................................................... 40
Araştırmanın Modeli ..................................................................................................... 40
Araştırma Grubu ........................................................................................................... 41
Verilerin Toplanması..................................................................................................... 42
Deneysel Ortam ve Uygulama ....................................................................................... 44
Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması................................................................... 45
BÖLÜM IV ............................................................................................................................ 47
BULGULAR VE YORUMLAR.............................................................................................. 47
4.1. Öğretmen ve Yöneticilerin BİT Eğitim Durumları .................................................. 47
 viii

4.2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İlkokullarında BİT Entegrasyon Düzeyi ................ 49
4.2.1 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İlkokullarında Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile
İlgili Mevcut Duruma İlişkin Bulgu ve Yorumlar ..................................................... 49
4.2.2 KKTC İlkokullarında BİT’lerin Kullanılma Düzeyine İlişkin Bulgu ve Yorumlar
................................................................................................................................ 54
4.2.3 Öğretmen ve Yöneticilerin BİT’leri Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde
Kullanmama Nedenleri............................................................................................. 58
4.3. Öğretmen ve Yöneticilerin BİT Kullanımına İlişkin Yaklaşımları İle İlgili Bulgu ve
Yorumlar ...................................................................................................................... 59
4.3.1 Öğrenme- Öğretme Sürecinde BİT Kullanılmasının Öğrenciler Açısından
Yararları................................................................................................................... 60
4.3.2 Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde Kullanılan BİT’lerin Değerlendirilmesine
Yönelik Bulgu ve Yorumlar ..................................................................................... 62
4.3.3 Öğretmen ve Yönetici Görüşlerine Göre BİT Entegrasyonuna İlişkin
Öğretmenlere Sağlanan Desteklerle İlgili Bulgu ve Yorumlar ................................... 62
4.3.4. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Eğitimde Kullanma
Amaçlarına İlişkin Bulgu ve Yorumlar ..................................................................... 64
4.3.5 Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna
İlişkin Karşılaştıkarı Sorunlar ve Çözüm Önerilerine İlişkin Bulgu ve Yorumlar ....... 67
4.4. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine İlişkin Tutumlarına
Yönelik Bulgu ve Yorumlar .......................................................................................... 71
4.5. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme-Öğretme
Süreçlerinde Kullanılmasının Öğrenme Çıktılarına İlişkin Bulgu ve Yorumlar.............. 72
4.6. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Sosyal Bilgiler Dersinin Öğrenme-Öğretme
Süreçlerinde Kullanılmasına İlişkin Veri Görüşleriyle İlgili Bulgu ve Yorumlar ............ 76
BÖLÜM V .............................................................................................................................. 81
SONUÇ VE ÖNERİLER ........................................................................................................ 81
Sonuçlar ........................................................................................................................ 81
Öneriler......................................................................................................................... 83
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 85
EKLER ................................................................................................................................... 91
 ix

TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Araştırma Grubundaki Okulların İlçelere Göre Dağılımı ........................................... 41
Tablo 2. Araştırma Grubunda Yer Alan Yönetici ve Öğretmenlerin Dağılımı .......................... 47
Tablo 3. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile ilgili Eğitim Alma
Durumu .................................................................................................................................. 48
Tablo 4. Araştırma Grubu Okulların Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile İlgili Donanım Durumları
............................................................................................................................................... 50
Tablo 5. Araştırma Grubu Okullarında Mevcut Olan Eğitim Yazılımları.................................. 51
Tablo 6. Araştırma Grubu Okulların Network Durumu ............................................................ 52
Tablo 7. Araştırma Grubu Okulların İnternet Bağlantı Durumu............................................... 53
Tablo 8. İstenmeyen İnternet Sitelerine Erişimin Engellenme Durumu .................................... 53
Tablo 9. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Durumları ...... 55
Tablo 10. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgisayar Uygulamaları İle İlgili Yeterlilik Durumları ve
Kullanım Sıklığı...................................................................................................................... 57
Tablo 11. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanmama Nedenleri 58
Tablo 12. Yönetici ve Öğretmenlere Göre Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanımının
Öğrencilere Sağladığı Yararlar ................................................................................................ 60
Tablo 13. Okul Yöneticilerine Göre Öğretmenlerin Bilgisayar/İnternet Kullanmaları Öğrenme-
Öğretme Süreçlerinde Yarattığı Değişiklikler .......................................................................... 61
Tablo 14. BİT Materyali Hazırlamaya İlişkin Öğretmenlere Sağlanan Destekler ..................... 63
Tablo 15. Araştırma Grubu Okullarda BİT’e Yönelik Teknik Destek Kaynakları .................... 64
Tablo 16. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Eğitimde Kullanma
Amaçları ................................................................................................................................. 65
Tablo 17. Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna İlişkin Karşılaştıkları
Sorunlar .................................................................................................................................. 68
Tablo 18. Öğretmenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna İlişkin Karşılaştıkları
Sorunlar .................................................................................................................................. 68
Tablo 19. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin BİT’e Yönelik Tutumları ................................. 71
Tablo 20. Deney Grubunun Ön Test- Son Test Puanları........................................................... 75

EKLER LİSTESİ
Ek 1. Anketin uygulanabilmesi için İlköğretim Dairesi’nin gönderdiği genelge ..................... 91
Ek 2. Örneklem grubunda yer alan okulların ilçelere göre dağılımı .......................................... 92
Ek 3. Yönetici Anketi.............................................................................................................. 95
Ek 4. Öğretmen Anketi.......................................................................................................... 107
Ek 5. Veli Anket Formu ........................................................................................................ 113
Ek 6. Örneklem grubunda yer alan okulların ilçelere göre dağılımı ........................................ 114
Ek 7. “Kültürel Mirasımız” ünitesi ile ilgili hazırlanan eğitim materyali ................................ 113
 BÖLÜM I

GİRİŞ

Problem

Teknolojideki değişiklikler ve bilginin hızlı artışı toplumun pek çok alanında

önemli değişikliklere neden olmaktadır. Örneğin, sosyalleşmenin gerekli kıldığı bireysel
ilişkiler, arkadaşlıklar, komşuluk ilişkileri, hiyerarşinin gerektirdiği ilişkiler vb., iletişim,
ulaşım, sağlık ,kültürel, sanatsal değerler ve eğitim gibi bir çok bilim alanını doğrudan
etkisi altına aldığı gözlenmektedir. Bu değişimle birlikte toplumun gereksinim duyduğu
birey tipi de, eğitimden beklentileri arttıracak yönde değişim göstermektedir.
Teknolojinin gelişmesi aynı zamanda, eğitim sisteminin toplumsal yapısını ve eğitim
ortamlarında uygulanan öğretme - öğrenme faaliyetlerini etkilemektedir. Eğitim
sisteminin bu toplumsal değişim ve beklentileri karşılayabilmesi ancak, teknolojinin
sunduğu olanakları kullanması ile mümkün olacaktır ( Dikmen, 1989; Erkan, 2004,
Gök ve Erdoğan, 2008) .
Teknoloji alanındaki gelişmelerin modern hayatın tüm yönlerindeki etkisi
günden güne artmaktadır. Bilgisayarlar insanların güncel hayatta karşılaştıkları birçok
olayda karar verme aşamasında önemli rol oynamaktadır. Böyle bir gelişimin eşiğinde,
teknolojinin eğitim alanında kullanılmasıyla, bireylerin gelecekteki hayatlarına
hazırlanmaları ve adapte olmaları açısından faydalı olacaktır. Dewey’in de (1916) yıllar
önce belirttiği gibi, eğer eğitimciler, dünkü metodlarla ve araçlarla bugün öğretmeye
devam ederlerse geleceğin teminatı olan çocukların yarınları çalınmış olacaktır ( Koç,
2005 ). Teknoloji, eğitimde ilerlemeyi sağlama açısından önemli bir role sahiptir.
Eğitimle ilgili kuramsal bilgilere ve bilimsel ilkelere anında ulaşabilmeyi, eğitim
yaşantılarının meydana geldiği çevreyi başarılı şekilde düzenleme ve kontrol etmeyi,
öğrenme-öğretme süreçlerini öğrenci ihtiyaçlarına ve yeteneklerine göre düzenlemeyi

1
 2

sağlamaktadır(Alkan,Deryakulu ve Şimşek,1995,s.11).Bu yüzden eğitimcilerin kendi

çalışma alanlarıyla teknolojiyi birleştirmelerine gereksinim vardır ( Akkoyunlu, 2002,
Gök ve Erdoğan, 2008) . Önemli olan ; bilgilerin öğrencilere yüklenmesi ve
ezberletilmesi değil, bilgi üzerinde düşünebilme, o bilgiden problemlerin çözümünde
yararlanabilme ve davranışa dönüştürebilme yeteneğinin kazandırılmasıdır. Eğitim
kurumlarında hangi davranışların kazandırılması gerektiği ile bu davranışları
kazandırmada eğitim ortamlarının ve eğitim durumlarının iyi yönetilmesi gerektiği
vurgulanmaktadır ( Erdoğan, 2005 ). Eğitim ortamlarının, öğretim araç ve gereçleri ile
desteklenmesi öğrencilere ön görülen davranışların kazandırılmasında önemli bir
etkendir. Öğretim araç ve gereçleri ile desteklenmiş bir eğitim ortamı, öğrencilerin
somut, yaparak yaşayarak öğrenmelerine olanak sağlar.

Çağdaş toplumdaki gelişmeler karşısında, mevcut eğitim sistemleri geleneksel

nitelikleri nedeniyle; karşılanamayan eğitim talepleri, kalabalık öğrencili sınıflar,
yetersiz öğretmenli okullar, mali kaynak yetersizliği, sosyal adalet ve fırsat eşitliği
yönünden dengesiz dağılım gibi nitelik ve nicelik yönünden çözüm bekleyen sorunlarla
karşılaştığı da bir gerçektir (Alkan, 1984) . Kayhan (1986); okullarda yeterli sayı ve
nitelikte eğitim aracı bulunmadığını, araçların pek çoğunun onarıma gereksinim
göstermesi nedeniyle kullanılacak durumda olmadığını, bazı araçların ise kullanılmayıp
hala özel ambalajlarında korunur durumda olduğunu ortaya koymuştur.
Öğretmen araçla ne yapacağını bilmiyorsa, ondan korkuyorsa ya da kullanımını
yanlış yorumladıysa, araçlar çok kötü kullanılacak ya da hiç kullanılmayacaktır
(Callister ve Dune 1992, Sütçü 2006). “Öğretmen eğitim teknolojisi alanında ne kadar
iyi yetişmiş olursa, eğitim durumları için araç seçmede ve onları sağlayabilmede o
kadar başarılı olur” (Çilenti,1984,24). İster doğrudan, ister dolaylı öğretim amaçlı
kullanılsın araç-gereçlerin hazırlanması ve etkili kullanımı, etkili bir öğretim ve iletişim
açısından son derece önemlidir.
Edgar Dale (1969) hangi yaş grubunda olursa olsun öğrenenlerin yaşantı
alanları ile, bir öğrenme içeriğinin sunuluş biçim ve sırası arasında öğrenme açısından
doğrudan ilişki bulunduğunu; bu nedenle öğretimin somuttan soyuta doğru
aşamalandırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
 3

sağlamaktadır(Alkan,Deryakulu ve Şimşek,1995,s.11).Bu yüzden eğitimcilerin kendi

çalışma alanlarıyla teknolojiyi birleştirmelerine gereksinim vardır ( Akkoyunlu, 2002,
Gök ve Erdoğan, 2008) . Önemli olan ; bilgilerin öğrencilere yüklenmesi ve
ezberletilmesi değil, bilgi üzerinde düşünebilme, o bilgiden problemlerin çözümünde
yararlanabilme ve davranışa dönüştürebilme yeteneğinin kazandırılmasıdır. Eğitim
kurumlarında hangi davranışların kazandırılması gerektiği ile bu davranışları
kazandırmada eğitim ortamlarının ve eğitim durumlarının iyi yönetilmesi gerektiği
vurgulanmaktadır ( Erdoğan, 2005 ). Eğitim ortamlarının, öğretim araç ve gereçleri ile
desteklenmesi öğrencilere ön görülen davranışların kazandırılmasında önemli bir
etkendir. Öğretim araç ve gereçleri ile desteklenmiş bir eğitim ortamı, öğrencilerin
somut, yaparak yaşayarak öğrenmelerine olanak sağlar.
Çağdaş toplumdaki gelişmeler karşısında, mevcut eğitim sistemleri geleneksel
nitelikleri nedeniyle; karşılanamayan eğitim talepleri, kalabalık öğrencili sınıflar,
yetersiz öğretmenli okullar, mali kaynak yetersizliği, sosyal adalet ve fırsat eşitliği
yönünden dengesiz dağılım gibi nitelik ve nicelik yönünden çözüm bekleyen sorunlarla
karşılaştığı da bir gerçektir (Alkan, 1984) . Kayhan (1986); okullarda yeterli sayı ve
nitelikte eğitim aracı bulunmadığını, araçların pek çoğunun onarıma gereksinim
göstermesi nedeniyle kullanılacak durumda olmadığını, bazı araçların ise kullanılmayıp
hala özel ambalajlarında korunur durumda olduğunu ortaya koymuştur.
Öğretmen araçla ne yapacağını bilmiyorsa, ondan korkuyorsa ya da kullanımını
yanlış yorumladıysa, araçlar çok kötü kullanılacak ya da hiç kullanılmayacaktır
(Callister ve Dune 1992, Sütçü 2006). “Öğretmen eğitim teknolojisi alanında ne kadar
iyi yetişmiş olursa, eğitim durumları için araç seçmede ve onları sağlayabilmede o
kadar başarılı olur” (Çilenti,1984,24). İster doğrudan, ister dolaylı öğretim amaçlı
kullanılsın araç-gereçlerin hazırlanması ve etkili kullanımı, etkili bir öğretim ve iletişim
açısından son derece önemlidir.
Edgar Dale (1969) hangi yaş grubunda olursa olsun öğrenenlerin yaşantı
alanları ile, bir öğrenme içeriğinin sunuluş biçim ve sırası arasında öğrenme açısından
doğrudan ilişki bulunduğunu; bu nedenle öğretimin somuttan soyuta doğru
aşamalandırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
 4

Ted Cobun’a göre insanlar öğrendiklerinin; %83’ünü görme, %11’ini işitme

%3,5’ini koklama , %1,5’ini dokunma, %1’ini tatma duyularıyla edindikleri yaşantılar
yoluyla öğrenmektedir (akt: Ergin,1995, s.66 ). Zaman sabit tutulmak üzere insanlar;
okuduklarının %10’nu, işittiklerinin %20’sini, gördüklerinin %30’nu, hem görüp hem
işittiklerinin %50’sini, söylediklerinin %70’ini, yapıp söyledikleri bir şeyin ise %90’ını
hatırlamaktadırlar ( Çilenti,1991, s.36, Yalın, 2008, s.82) .

Öğretme - öğrenme sürecinde araç-gereçler genel olarak öğretimi destekleme

amacıyla kullanılır. İyi tasarlanmış öğretim araç - gereçleri öğretim sürecini geliştirir,
öğrenmeyi artırır. Bir başka deyişle araç-gereçler(Alkan;1995, Keser, 2001, s.71,
Yalın;2008,s.82-90):

1- Öğretim sürecini zenginleştirir ve çoklu öğrenme ortamı sağlarlar.

2- Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olurlar.
3- Dikkat çekerler ve öğrenmeyi sürekli aktif tutarlar.
4- Hatırlamayı kolaylaştırırlar.
5- Soyut kavram, olgu, olay, nesne v.b somutlaştırır.
6- Zamandan tasarruf sağlarlar.
7- Güvenli gözlem yapma imkanı sağlarlar.
8- Farklı zamanlarda birbirleriyle tutarlı içeriğin sunulmasını sağlarlar.
9- Tekrar kullanılabilirler.
10- Öğrencilerin ilgilerini artırır.
11- Öğrenme sürecini hızlandırır.
12- Kritik yapma ve düşünme becerisini artırır.
13- İçeriği basitleştirerek anlaşılmasını kolaylaştırırlar .

Yavuz ve Coşkun (2008), ilköğretim sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretimde

teknolojik araç-gereç kullanımına karşı tutumlarının ve fikirlerinin olumlu yönde
olduğunu vurgulamaktadır.

Eğitim araç - gereçleri bilginin algılanmasında somutluk sağlayarak, öğrenmeyi

daha kolay hale getirmektedir. Öğrencinin dikkatini anlatılan konuya daha çabuk
çekmekte, öğrenme isteği oluşturmakta, derse karşı ilgiyi artırmakta ve bilgiyi kalıcı
 5

hale getirmektedir. Öreneğin; Teker (1990), eğitim teknolojisi dersinin öğretiminde

öğretme-öğrenme süreçlerinde sistematik yaklaşımla “Video merkezli bireysel öğrenme
yöntemi” uygulandığında, öğretmen yönetiminde yapılan geleneksel öğrenme - öğretme
süreçlerine oranla öğrenci başarısını önemli ölçüde arttırdığını tespit etmiştir.

Bilgi toplumu olarak nitelenen çağdaş toplumlarda bireylerin bilgiye ulaşma

yolları, bilgiyi öğrenme ve uygulama biçimleri, geleneksel topluma göre oldukça
değişmiştir. Eğitim kurumlarının verimlilik ve etkililikleri, bu değişimlerin ortaya
çıkardığı gereksinimlere cevap verebilmeleri ile mümkündür ( Alkan ve diğerleri,
1995;86). Bilgi toplumunda etkin bireyler yetiştirmek, eğitim kurumlarının bilgiyi
toplama ve yayma hizmetlerini etkin şekilde yerine getirmesine bağlıdır. Bunun için
de yine öğretim gereçlerinden yararlanmak, bu amaca ulaşmada etkin rol
oynayacaktır.
Genellikle çözümü zor görünen eğitim sorunlarının çoğu öğretim teknolojileri ve
materyalleriyle çözülebilmektedir. Öğretim teknolojileri ve materyalleri önemli
kapasiteler sunmaktadır. Bunlardan başlıcaları; bireylerde hızla etkileşime girmek,
çeşitli şekillerde çok sayıda bilgiyi saklayıp işlemek, geniş bir dizi görsel-işitsel girdiyi
göstermek için diğer medya araçlarıyla birlikte kullanmaktır. Bunlar, teknolojinin
öğretimde potansiyelini ortaya koymaktadır (Kaya, 2006, s,1). Sınıf ortamında etkili
öğrenmenin gerçekleşmesi; öğrenci - öğretmen, öğrenci - öğrenci, öğrenci - içerik ve
öğrenci - ortam etkileşimlerinden en az birinin yüksek bir düzeyde olabilmesiyle
sağlanabilir. Bu etkileşim türlerinin yüksek düzeyde olmasını sağlamak için öğretim
teknolojilerinden ve öğretim materyallerinden yararlanılabilir (Kaya, 2006 ,s.4).

Teknoloji, toplumun her alanında değişiklikler meydana getirirken, aynı

zamanda yeni dünya ekonomisindeki işlevleri için öğrencilerin ne öğrenmesi gerektiği
konusundaki beklentileri de değiştirmektedir. Öğrenciler, analiz yapmayı, karar vermeyi
ve gittikçe teknoloji kullanımının arttığı toplumlarda yeni bilgi alanlarında uzmanlaşmak
için büyük bilgi yığınları arasından yönünü belirlemeyi öğrenmelidirler. Yaşam boyu
öğrenen, karmaşık görevleri tamamlamak için diğer bireyler ile işbirliği yapan, bilgiyi
sunmak ve iletmek için farklı sistemleri etkili biçimde kullanan bireylere gereksinim
duyulacaktır. Öğretmen merkezli öğretimden, öğrenen merkezli öğretime geçiş,
 6

öğrencilerin 21. yüzyılın bilgi ve becerilerini geliştirmelerini gerektirir (Odabaşı, 2007,

s.13).

Eğitim - öğretimde, öğretim araç-gereçleri kullanmanın öğrenciler açısından

yararları şu şekilde sıralanabilir (Alkan,1987,Knapp ve Glenn,1996;Demirel, 2001; 27,
Edyburn,2004; İşman,2005; 21-32; Hacettepe, 2005;Cnets,2006; Yalın, 2008 ):

1- Öğrenciler daha çok araştırma yapar ve ödev hazırlar,

2- Öğrenciler daha zor olan kavramları daha kolay öğrenir,

3- Öğrenciler bireysel ihtiyaçlarını daha kolay karşılar,

4- Öğrenciler kendilerini daha çok öğrenci merkezli ortamlarda bulur,

5- Öğrenciler deneyim ve bilgi kazanmada daha çok istekli olurlar,

6- Öğrencilerin problem çözme becerileri gelişir,

7- Problemleri daha kısa zamanda çözen öğrencilerin kendine güveni artar,

8- Öğrenciler birinci kaynaktan bilgi edinir,

9- Öğrencilerin duygusal tepkiler vermelerini sağlar,

10- Öğrencilerin yaratıcılık özellikleri gelişir,

11- Öğrencilerin güdülenme düzeyleri artar,

12- Öğrencilerin dikkatini canlı tutar,

13- Öğrencilerde gerçek öğrenme deneyimi sağlar (görüntü, ses v.b)

14- Öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarına aktif katılımını sağlar,

15- Öğrencilerin eleştirel düşünmelerini sağlar,

16- Öğrencilere kubaşık (ortak) çalışma fırsatı sunar,

17- Öğrencilerin kalıcı öğrenmelerine yardımcı olur,

 7

18- Öğrencinin birden çok duyu organını işe koşmasını sağlar,

19- Deneylerde öğrencilerin istedikleri kadar tekrar yapmalarını sağlar,

20- Öğrencilerin psikomotor becerilerini geliştirir,

21- Öğrencilerin kültürel ve sosyal konuları ilişkilendirmesini sağlar,

22- Bedensel ve ruhsal özürlü, ekonomik durumu iyi olmayan, farklı zeka türlerine
sahip olan, farklı coğrafyadaki farklı imkanlara sahip olan okullardaki
öğrencilerin de katılmasıyla eğitimde fırsat eşitliği sağlanır.

Mevcut yapıdaki olumlu yaklaşımlara karşı, sergilenen teknoloji korkusu gerek

öğretmenlerin gerekse teknolojinin etkin kullanımını olumsuz yönde etkilemektedir.
Özellikle sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan öğrencilerin yeni teknolojilerin tüm
olanaklarından etkin biçimde evlerinde de yararlanabilmeleri sonucunda, teknoloji
konusunda birçok öğretmenden bir adım önde olması, öğretmenlerin teknolojiden
uzaklaşmasına bir etken olmuştur denebilir. Diğer taraftan, her ne kadar yeni
teknolojilerin yer aldığı eğitsel ortamların iletişimi artırdığı yönünde bulgular olsa da
geleneksel yapıdan kaynaklanan “öğreten her şeyi bilir” mantığının henüz aşılamamış
olması, teknolojideki ve bilgi miktarındaki baş döndürücü hız, öğretmenlerin bir
noktadan sonra teknolojiyi izlemelerini ve bu konudaki bilgi ve becerilerini
güncellemelerini güçleştirdiği geniş kabul görmektedir (Keser, 2000, s.72).

Yeşilyurt (2006), öğretim araç ve gereçlerini kullanmanın öğretmenlerin önemini

azaltacağı endişesi ve öğrencilerin derse karşı olan ilgisini azaltması, sınıfların aşırı
kalabalık olması, okul yöneticilerinin öğretim araç ve gereçlerini kullandırtmaması gibi
faktörlerin olumsuz yönde, derslerin işlenmesini zevkli hale getirmesi ve öğretim araç ve
gereçlerinin günün teknolojik özelliklerine uygun olması ise öğretim araç ve gereçlerinin
kullanımını olumlu yönde etkileyen faktörler olarak tespit etmiştir.

Eğitim teknolojileri alanında en çok tartışılan ve araştırılan konu, teknolojinin

öğretim ve öğrenmeye nasıl verimli bir şekilde katkıda bulunacağıdır. Çalışmalar, etkili
bir teknoloji entegrasyonun, sadece bilgisayar becerileri kazanmak değil, öğrencilerin
araştırma yaptıkları, verileri analiz ettikleri, bilgi ürettikleri ve işledikleri, kişisel ve
 8

toplumsal olarak paylaşılan anlamlar geliştirdiği, iletişim ve işbirlikçi görevler içeren bir
süreç olduğunu vurgulamaktadır ( Scheffler ve Logan, 1999; Jonasen, Peck ve Wilson,
1999 ). Dolayısıyla eğitimde teknoloji kullanımı ile öğrencilerde, teknoloji farkındalığı
veya teknoloji okur yazarlığından daha çok, öğrenme amacına uygun olarak analitik
düşünme, problem çözme ve üst düzey düşünme becerileri gibi bilişsel davranışları
destekleyici bir şekilde kullanılması vurgulanmaktadır (Jonassen, 2000; Williams,
1997). Eğitim ortamlarında teknolojiyi verimli kullanmanın; öğrencileri etkin, bireysel
ve öz-güdümlü öğrenmeye teşvik ettiğini göstermektedir (Hadley ve Sheingold, 1993).

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT ) ile desteklenmiş öğrenme ortamları var olan
sınıf ortamında, öğrenenlerle öğrenme durumlarının sınırlılıklarını azaltmaya yönelik
öğrenme fırsatları sağlamaktadır. BİT’in öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonundan;
öğretmenlerin, öğrencilerin bireysel farklılıklarına göre BİT ile zenginleştirilmiş öğretim
stratejilerini uygulaması ve bunun öğrencinin öğrenmesini güçlendirmesi
anlaşılmaktadır. BİT ve öğrenci öğrenmesi arasındaki anlamlı bağ ancak, bu anlayışla
hareket edildiğinde kurulabilir ( Mumcu,Haşlaman ve Usluel, 2008, s.396).

Araştırmalar ortaya koymaktadır ki, toplum olarak sürekli gelişen ve değişen

teknolojiyi takip edebilmek için bugünün ihtiyaçlarını karşılamak ve geleceği daha iyi
hazırlayabilmek için öğrencileri nasıl öğrenecekleri, nasıl düşünecekleri ve bunlar için
gerekli teknolojiyi nasıl kullanacakları konusunda iyi yetiştirmek gerekmektedir. Bu
konudaki başarı, eğitim kurumlarının üstleneceği rollerle doğru orantılıdır. Eğitim
kurumlarının öncü rol üstlenme görevini başarıyla yerine getirebilmeleri için öncelikle
yeni teknolojilere sahip olmaları ve öğretmenlerin de bu teknolojilerin eğitimde etkili
kullanımı konusunda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmaları ve öğrenme – öğretme
sürecinde kullanmaları gerekmektedir.

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonu;

öğrenci, öğretmen, veliler, yönetim, politika, teknoloji kaynakları, teknoloji tabanlı
uygulamalar gibi çok boyutlu ve dinamik ögeleri barındırmaktadır. Bu ögelerin etkili
teknoloji entegrasyonu yapısı altında; paylaşılan vizyon, politikalar, standartlar ve
program desteği, mesleki gelişim, donanım, yazılım ve diğer kaynaklara erişim,
uygun öğretim ve değerlendirme yaklaşımları, teknik destek, olmak üzere yedi
 9

başlık altında toplandığı görülmektedir ( ISTE, 2002; UNESCO, 2002; Roblyer, 2006;
akt. Mumcu ve diğerleri; 2008).

Koç (2005), teknolojinin öğrenme aracı olarak etkili ve verimli bir şekilde
kullanılmasının öğrencilerin başarılarında, tutumlarında, öğretmen ve arkadaşlarıyla olan
iletişimlerinde gözle görünür bir değişim yapabileceği; etkileşimli, bireysel öğrenme ve
üst düzey düşünme becerilerini geliştirebileceği sonucuna varmıştır. Dolayısıyla, etkili
bir teknoloji entegrasyonu eğitim ve öğretim sisteminde köklü değişiklikler
gerektirmekte ve bu süreçte en önemli görev öğretmen ve onları yetiştiren eğitim
kurumlarına düşmektedir. Çünkü bilgili, hünerli ve iyi yetiştirilmiş öğretmenden yoksun
bir teknoloji entegrasyonu eğitime hiçbir fayda getirmeyecektir.

Günümüzde etkili teknoloji kullanımını artırmak için teknoloji planlamasının

önemi büyüktür. Bu nedenle teknolojinin okullara entegrasyonu gerekli midir? sorusu
geçerliliğini yitirmiş, teknolojinin okullara entegrasyonu nasıl sağlanabilir? ,
teknolojinin okullara entegrasyonunu etkileyen faktörler nelerdir? soruları üzerinde
çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu çalışmalar çerçevesinde teknoloji planlaması kavramı
ortaya çıkmıştır. Saban ( 2007 ), etkili bir teknoloji planlama sürecinde göz önünde
bulundurulması gereken hususları şöyle belirtmiştir:

a) Bütün öğrenciler için teknoloji okur-yazarlığı becerileri tanımlanmalıdır,

b) Teknoloji, okuldaki öğretim programının geliştirilmesine yönelik olarak

tasarlanmalıdır,

c) Teknoloji, öğrenci öğrenmesini geliştirmeye yönelik olarak tasarlanmalıdır,

d) Teknoloji, velilerin ve eğitimle ilgilenen diğer paydaşların eğitime daha fazla

aktif katılımını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır,

e) Teknoloji planlama süreci, bütün okul üyelerinin işbirlikçi çabalarıyla

oluşturduğu bir okul vizyonu etrafında benimsenmiş öğrenme amaçlarınının
karşılanmasına rehberlik etmelidir.
 10

BİT’in entegrasyonu için gerekli görülen faktörler Mumcu, Usluel ve Demiraslan

( 2007 ) tarafından ;

a) Yönetim desteğinin ve okulda BİT koordinatörünün bulunması,

b) BİT’in öğrenme - öğretme sürecine etkili entegrasyonu için, öğretmenlerin

bireysel ihtiyaçları dahilinde okul genelinde hizmet içi eğitimlerin
düzenlenmesi,

c) Entegrasyonla ilgili etkinliklerin gerçekleştirilmesinde öğretmenlerle birlikte

çalışılması,

d) Öğretmenlerin BİT’e karşı tutum, değer ve inançlarının ortaya konulması,

e) BİT’in entegrasyonu konusunda okulda öğretmenler arası iletişim ağlarının

büyümesine yardımcı olunması,

f) Kaynaklara erişimin sağlanması ve

g) Okulun donanım ve yazılımının güncellenmesi ve diğer okullardaki

uygulamaların okul yönetimi ile BİT koordinatörünün birlikte çalışması ,
şeklinde ortaya konulmuştur.

BİT entegrasyonu ile ilgili olarak Türkiye’de yapılan en geniş araştırmalardan

biri,T.C Milli Eğitim Bakanlığı Koordinasyon Merkezi Başkanlığı Temel Eğitim Projesi
BT Entegrasyonu Temel Araştırması ( 2007)’nin , BT entegrasyonu açısından
okullardaki mevcut durumu değerlendirmek amacıyla yapılan çalışmadır. Söz konusu
çalışmada BT entegrasyonu durum saptamasında kullanılacak göstergeler belirlenmiş,
BT’lerle ilgili politikaların gerçekleştirilmesi için ayrılan bütçenin yeterli düzeyde
olmadığı, BT entegrasyonu uygulanmasında karşılaşılan sorunların başında alt yapı
(fiziksel donanım, insan kaynakları) yetersizliği ve bütçenin yetersizliği, BT’in
okullarda ; öğrencilere bilgisayar okur - yazarlığı kazandırmak, internette bilgi aramak,
öğrencilere temel uygulama programları becerisi kazandırmak, oyun ve eğlence
etkinlikleri gerçekleştirmek, başkaları ile iletişim kurmak, sınıfta grup gösterimi ( sunu
maksatlı) yapmak ve öğrenmeleri desteklemek için kullanıldığı saptanmıştır. BT’in
 11

eğitime entegrasyonunda karşılaşılan en önemli sorunlar arasında; okulların fiziki

yetersizliği, öğretmen ve teknik personel eksikliği, bütçe yetersizliği, düzenli bir
kaynağın olmayışı, yeterli ve güncel bilgisayar ve donanım eksikliği ve BT bilen ve
uygulayan öğretmen eksikliğidir. Okul yöneticileri ve yardımcıları BT’ni öğretme-
öğrenme sürecine entegre etme konusunda karşılaşılan en önemli sorunun eğitim
eksikliği olduğunu belirtmişlerdir. Öğrecilerin BT’i en çok ödev yapma, oyun oynama
ve bilgi arama amacıyla kullandıkları ve BT uygulamalarının kullanımında en iyi
oldukları konuların; Resim / Grafik Programları ve Kelime İşlemci Programı , en az
beceriye sahip oldukları konunun ise web sayfası hazırlama olduğu tesbit edilmiştir.
Okul yöneticileri ve öğretmenlere göre BT kullanımı ile öğrencilerin araştırma yapma
ilgileri ve iletişim becerileri artmıştır. Veliler ise, çocuklarının BT kullanımı sonucunda
araştırma yapma ilgilerinin ve iletişim becerilerinin arttığını ve daha nitelikli ödevler
hazırladıklarını belirtmişlerdir.

Usluel, Mumcu ve Demiraslan ( 2007), BİT’in öğretme - öğrenme sürecine

entegrasyonu ile ilgili; öğretmenlerin BİT uygulamalarından basit yönetsel ve
öğretimsel işlerde çoğunlukla kelime işlemci ve internet uygulamalarını kullandıkları,
masaüstü yayımcılık, veri tabanları, grafik ve çizim programlarını ise en az
kullandıkları, BİT’in entegrasyonuna ilişkin ise sınıf içerisinde bilgisayar/internet
teknolojilerinin olmaması ve öğretmenlerin BİT’in öğretimde nasıl kullanılacağını
bilmemelerini engel olarak vurgulamaktadır.

Hızlı bir değişim içinde olan bilgi çağında, eğitim araştırmaları, teknolojinin
hünerli bir şekilde kullanılmasının başarıya esas teşkil eden üst düzey düşünme
becerilerini, yaratıcı ve eleştirel düşünmeyi ve işbirlikçiliği desteklediğini
göstermektedir. Ayrıca, teknolojinin çeşitli ve değişik öğrenme biçimlerine ve
özgeçmişine sahip öğrencilere ulaşmakta, günümüzün medya bilinçli öğrencilerine
uygun eğitim programları geliştirilmesinde, öğrencilerin dünyadaki gelişmelerden
haberdar olmasında ve dünya çapındaki topluluklarla iletişim kurmasında katkı sağladığı
vurgulanmaktadır (Koç, 2005). Bu süreçte hiç şüphesiz en büyük görev öğretmenlere
düşmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, öğretmenlerin teknolojiyi eğitim ve
öğretim sürecinde, öğrencilerin öğrenimini zenginleştirmek amacıyla kullanmaya
 12

yönelik olarak kendilerini hazır hissetmediklerini göstermektedir (Whetstone ve Carr-

Chellman, 2001; Yding, Crosby ve Speitel, 2002; akt.Koç, 2005 ).

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde eğitim materyalleri ile ilgili yapılan

araştırmalara bakıldığı zaman; ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin sosyal bilgiler
dersinin öğretiminde eğitim teknolojisiyle ilgili etkinliklerin planlanması,
organizasyonu, yürütülmesi ve değerlendirilmesi ile bu faaliyetlerin
gerçekleştirilmesinde dikkate alınması gereken ilkeler ile karşılaşılan sorunlara;
öğretmen ve yöneticilerin tüm yeterlilik alanlarına sahip olma gerekliliği ve sahip olma
konusunda aynı yönde cevap verdikleri, yeterliliklere sahip olma gerekliliğine ilişkin
gözlenen farklılıklarda öğretmenlerin daha olumlu tutum geliştirdikleri, sahip olma
konusunda gözlenen farklılıklarda ise öğretmenlerin kendilerini yöneticilerin
algıladıklarından daha olumlu algıladıkları, ayrıca öğretmen ve yöneticilerin sahip
olunması gerekenle sahip olunana ilişkin kendi algıları arasında farklılıkların olduğu
vurgulanmaktadır ( Güneş,1993).

Sakallı, Bakay ve Hussein (2008) tarafından yapılan araştırmada; öğretmenlerin

büyük bir çoğunluğunun teknolojiden yararlandığını, teknolojik materyallerin nerede ve
ne zaman kullanılacağı konularında bilgili olduklarını, eğitim teknolojisinin
kullanılmasının öğrencinin öğrenmesine daha fazla katkı sağladığı düşüncesinde
olduklarını, ayrıca okullarda konulara uygun materyallerin olmadığı ve KKTC MEB’nın
araçları sağlamada yetersiz olduğu, eğitim teknolojileri / materyal kullanmada
kendilerini yeterli buldukları ve hizmet içi eğitim kursları aldıkları da tespit edilmiştir.

Tezer (2008), derslerin bilgisayar tabanlı video destekli olarak işlenmesinin;

derse karşı ilgiyi ve dikkati artırıp ders verimini olumlu yönde etkilediğini, bunun
yanında video olarak hazırlanan ders materyallerinin öğretim programına uygun olarak
hazırlanması gerektiğini, yeni bilgi teknolojilerinin sınıf ortamında kullanılmasının ise
derse karşı ilgiyi artırdığını belirtmektedir.
 13

Gerek KKTC ve Türkiye içinde gerekse yurt dışında yapılan araştırmalara bakıldığı
zaman genel olarak;

1- Okulların araç gereçlerle donatımının yeterince sağlanmadığı,

2- Sınıfların kalabalık oluşunun araç gereç kullanımını engellediği,
3- Eğitim araç gereçlerinin nitelik ve nicelik yönünen yetersizliği,
4- Eğitim araç gereçlerini kullanım için gerekli bilgi, beceri yetersizliği,
5- Ders programlarının araç gereç kullanmaya elverişli olmayışı,
6- Araçların kullanıma hazır halde bulunmayışı,
7- Fiziki ortamın araç kullanımı için elverişli olmayışı,
8- Eğitim araçlarının öğretim amaçlarına uygun nitelikte olmayışı,
9- Araçların korunması için alınan sıkı güvenlik önlemleri,
10- Yardımcı personelin bulunmayışı,
11- Eğitim araçlarının öğretmenin yerini alacağı korkusu,
12- Yöneticilerin teşvik etme , güdüleme ve ödüllendirme konusundaki eksikliği,
13- Yeterli finansman desteğinin sağlanmaması,
14- Eğitim araçlarını kullanmanın gerekliliğine inanmama,
15- Altyapı ve donanım eksikliği, gibi sonuçlar elde edildiği görülmektedir.
Kısacası öğretim araç-gereçlerinin kullanılmasına etki eden faktörlerin
bazıları öğretmenin kendi özelliklerinden kaynaklanabileceği gibi, bazı faktörler ise
öğrencilerden, okulun sahip olduğu imkanlardan , yöneticilerin tutumlarından,
derslerin özelliklerinden, öğretim araç-gereçlerinin kendi yapılarından ve MEB’dan
kaynaklanabilir.

K.K.T.C’de 1975’ten bugüne kadar beş tane milli eğitim şurası yapılmıştır.
Yapılan milli eğitim şuraları incelendiği zaman 1991, 1995, 2005 ve 2014 yılında;
eğitim araç-gereçleri, materyaller, teknolojiler konusunda politika belirleyicilerin dile
getirdiği ortak sorunlar ve öneriler ;

1- Modern ders araçlarının yetersizliği, laboratuvar, resim-el işi atölyesi, müzik salonu,
kütüphane, televizyon, video ve bilgisayar odası gibi odaların eksikliği ,
 14

2-Eğitim Bakanlığı bünyesinde “Ders Araçları Yapım Merkezi” oluşturulması gerektiği,

3-Okul binalarının alt yapı olarak çok yetersiz olduğu,

4-Yaparak, yaşayarak öğrenmede eğitim ortamlarının yeterli olmadığı,

5-Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Araştırma - Geliştirme ve Planlama Merkezi

kurulması gerektiği, ayrıca bu merkezin yapılanması içerisinde Eğitim Teknolojileri
Birimi’nin her kademedeki okullarda dil öğreniminde ve diğer derslerde kullanılacak
teknolojik araç-gereçlerle donatılmış teknoloji sınıfları ile dersliklerde, öğretmen –
öğrenci – masa - sandalyelerinden ışıklandırmaya, ısıtmadan - soğutmaya kadar
altyapıda AB standartlarına uyum sağlanması gerektiği vurgulanmaktadır.

10-14 Mart 2014 tarihinde tamamlanan beşinci milli eğitim şurasında 11 eğitim
komisyonu görev almıştır. Şurada 400 karar üretildiği belirtilmekle birlikte bunların BİT
ile ilgili olanlarına bakıldığı zaman; okul öncesi eğitim komisyonu bu konuda iki karar
üretmiş birincisi; okul öncesi eğitim ortamlarının, çocukların gelişim özelliklerine uygun
olarak “öğrenme merkezleri” şeklinde düzenlenmesine, MEB tarafından uygun araç
gereç ve materyallerin sağlanmasına, ikincisi ise MEB örgüt yapısı içinde okul öncesi
eğitim daire ya da birimin kurulmasına, kurulacak bu daire ya da birimin; araç gereç ve
bina gereksinimlerinin saptanarak bunlar için gereken mali yükümlülüklerin bütçede yer
almasının sağlanmasına ilişkindir. İlköğretim eğitim komisyonu ise BİT ile ilgili olarak
bir karar üretmiş ve “ilköğretim dönemini tamamlayan öğrencilerin profili kapsamında
temel eğitimi bitiren öğrenciler; bilgi ve teknoloji okur yazarı olan, yaşam boyu
öğrenmeyi benimseyen, işbirliği içinde çalışabilen, bireyler olarak yetişmelidir” diye
belirtilmektedir. Genel Orta Öğretim Komisyonu BİT ile ilgili ürettiği yedi karar ise şu
şekildedir:

1-Teknolojiyi iyi kullanan, bilgiye ulaşabilen, yaratıcı ve dünya bireyleri ile rekabet
edebilen bireyler yetiştirilmelidir,

2-Bilgisayar ve teknoloji tasarım derslerinin süresi artırılmalı ve alt yapısı

zenginleştirilmelidir,

3-Teknoloji ve tasarım dersini oluşturan modüllerin ayrıştırılması gerekmektedir,

 15

4-Medya okuryazarlığı seçmeli dersinin etkin olarak uygulanması için uygun öğretmen
kadrosu oluşturulmalıdır,

5-Yeni neslin elektronik aygıtları araç olarak kullanmasına olanak sağlamak için öğretim
programlarında Bilgi Teknolojileri entegre edilmesi,

6-Elektronik materyallere ulaşım ve öğrencilerle hızlı iletişim için Ders Yönetim Sistemi
(Learning Management System) ortamlarının kullanımı yaygınlaştırılmalıdır,

7-Bilgiye kolay erişim için yüksek hızda internet bağlantısı her okulda ivedilikle temin
edilmelidir.

Öğretmen Yetiştirme, Denetleme,Yönlendirme ve Hizmet-içi Eğitim Komisyon

Kararlarına bakıldığında BİT konusunda bir karar ürettikleri görülmektedir, Atatürk
Öğretmen Akademisi’nin özellikle anaokul ve ilkokula yönelik öğretim araç ve gereç
modellerini geliştirerek elde edilen sonuçları Bakanlığa sunmasıyla ilgili yasa gereğinin
yerine getirilmesi sağlanmalıdır, denmektedir (www.ktös.org sayfasından 24 Mart 2014
tarihinde alınmıştır).

Şuraların tümünde alınan kararlar ve yapılan önerilere bakıldığı zaman ortak bir
noktaya varılması mümkündür. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Eğitim
Bakanlığı’nın; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti eğitim kurumlarının ihtiyacını
karşılamaya yönelik, eğitim materyallerinin tasarlanmasından, üretiminden /
üretilemeyenlerin ihtiyacı karşılayacak şekilde satın alınmasından ve dağıtımından
sorumlu birimleri oluşturması ve hayata geçirmesi kaçınılmazdır. Örneğin Türkiye
Cumhuriyeti’ndeki Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel
Müdürlüğü ile Ders Aletleri Yapım Merkezi örnek alınıp gerekli yapılanma
yapılabilir.
Kıbrıs adası iki toplumlu iki devletli bir ülke olup yaşanan savaşlar nedeniyle
sürekli bir değişim içerisinde ve karmaşık sorunlarla karşı karşıya bulunmaktadır. Bu
nedenle insanlar için sosyal bilimlerin önemi oldukça büyüktür. Toplum içinde yaşayan
bireylerin ihtiyaçlarıyla toplumun beklentileri arasındaki dengeyi sağlamada, bireylere
gerekli bilgi, beceri, tutum ve değerleri kazandırma açısından sosyal bilimlere önemli
görevler düşmektedir. Safran’a(1993,2. Akt:Oruç ve Ulusoy,2008,123) göre sosyal
 16

bilimlerin değişimi ve sürekliliği inceliyor olması, bireyi toplumsallaştırma amacı güden

eğitimde sosyal bilimlerin etkin bir yer kazanmasına yol açmış ve eğitimin hem bir
sosyal bilim dalı, hem de sosyal bilimlerin uygulama alanı durumuna gelmesi “Sosyal
Bilgiler” kavramını meydana getirmiştir.

Soyal bilgiler bireyin toplumsal varoluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı

olması amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, felsefe,
siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimleri ve vatandaşlık bilgisi konularını
yansıtan; öğrenme alanlarının bir ünite ya da tema altında birleştirilmesini
içeren; insanın sosyal ve fiziki çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve
gelecek bağlamında incelendiği; toplu öğretim anlayışından hareketle
oluşturulmuş bir ilköğretim dersidir(TC MEB,2005).

Sosyal Bilgiler, ilköğretim okullarında iyi ve sorumlu vatandaş yetiştirmek

amacıyla sosyal bilimler disiplinlerinden seçilmiş bilgilere dayalı olarak
öğrencilere toplumsal yaşamla ilgili temel bilgi, beceri, tutum ve değerlerin
kazandırıldığı bir çalışma alanıdır(Memişoğlu,2013).

Sosyal yaşama uyum hayat boyu devam eden bir süreçtir. Bu süreç, bireyin hem sosyal
bir varlık olabilmesini, hem de toplumun sürekliliğini sağlamaktadır. Sosyalleşme ile
bireyler temel davranış yollarını öğrenmekte, belli idealler edinmekte ve toplumsal
değerleri kazanmaktadırlar (Ozankaya,2007. Ak:Şahin, Duman ve Yıldız, 2011, s,97).
Eğitim sisteminde öğrencileri bu amaca ulaştırmada onlara ilk temel bilgileri
kazandırmak için, ilköğretim okulları programlarına öncelikle hayat bilgisi, ardından
sosyal bilgiler dersleri konmuştur (Sözer,2009. Akt: Şahin, Duman ve Yıldız,2011,s,97).
“Sosyal Bilgiler dersinde geçmişte uygulanan ve giderek önemini kaybetmeye başlayan
klasik yöntemlerin yerine, derslerde öğrencileri daha canlı kılacak ve derse katılımını
sağlayacak görsel araçların ve teknolojiye birebir bağlantılı olan bilgi sistemlerinin
kullanılması gerekmektedir”(Şimşek,2008. Ak: Taşkaya ve Bal,2010.s,4). Türkiye’de
olduğu gibi KKTC’de de 2004’te uygulamaya giren Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim
Programı yapılandırmacı ve öğrenci merkezli eğitim yaklaşımı doğrultusunda
yenilenmiştir. Böylece öğrencilerin bilgiyi yaşamlarıyla ilişkilendirerek uygulamaları ve
yeni bilgileri yapılandırmalarına olanak sağlanmaktadır. Ancak, yapılandırmacı öğrenme
yaklaşımı doğrultusunda yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda
öğrenme ortamlarının, uygulamaya ağırlık veren öğrenci merkezli duruma getirilip
getirilmediğinin bir araştırma konusu olduğu da söylenebilir.
 17

Avrupa Birliğine üye olan Kıbrıs adasında yaşayan Türk toplumu olarak Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin eğitim ve diğer alanlarda başarısı da yine iyi eğitilmiş
bireylerle olanaklıdır. Teknolojinin öğrenme-öğretme süreçlerine anlamlı bir katkısının
olması için etkili bir şekilde kullanılması gerekmektedir.

İncelenen durumlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde BİT’e dayalı öğretim

materyallerinin öğrenme-öğretme süreçlerinde işe koşulması öğrenme çıktılarını nasıl
etkilemektedir? Sorusunu önemli bir araştırma problemi olarak karşımıza getirmektedir.

Amaç
Bu araştırmanın amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokullarında BİT
entegrasyon düzeyi ve bu kaynakların öğrenme çıktılarına etkilerini ortaya koymaktır.
Bu amacı gerçekleştirmek üzere aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır.
1. Araştırma grubunda yer alan öğretmen ve yöneticilerin BİT’e ilişkin eğitim
durumları nedir?
2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokullarında BİT’in entegrasyon düzeyi
nedir?
a) Mevcut ve kullanılabilir BİT’ler nelerdir?
b) BİT’in kullanılma düzeyi nedir?
c) BİT’in kullanılmama nedenleri nelerdir?

3. Öğretmen ve yöneticilerin BİT kullanımına ilişkin yaklaşımları nelerdir?

a)Öğretmen ve yöneticilere göre öğrenme-öğretme süreçlerinde BİT
kullanılmasının öğrenciler açından yararları nelerdir ?
b)Öğretmen ve yöneticilere göre öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan
BİT’lerin değerlendirilmesi yapılmakta mıdır?
c)Öğretmen ve yöneticilere göre BİT entegrasyonunda kullanılacak
meteryalleri hazırlamaları için öğretmenlere sağlanan destekler nelerdir?
d)Öğretmen ve yöneticiler BİT’leri hangi amaçlar için kullanmaktadırlar?
 18

e)Öğretmen ve yöneticilere göre BİT’lerin öğrenme-öğretme süreçleri ile

bütünleştirilmesinde (entegrasyonunda) karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara ilişkin
çözüm önerileri nelerdir?

4. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokul öğretmen ve yöneticilerinin BİT’e

yönelik tutumları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

5. BİT’in sosyal bilgiler dersinin öğrenme-öğretme süreçlerinde kullanılması

öğrenme çıktılarını nasıl etkilemektedir?

6. BİT’in sosyal bilgiler dersinin öğrenme-öğretme süreçlerinde kullanılmasına

yönelik veli görüşleri nelerdir?

Önem
Teknoloji, yaşam kalitesini etkileyen ürünler sağlaması nedeniyle bireyleri ve
toplumu etkilemektedir. Toplumdaki sosyal, politik ve ekonomik gelişmeler de
değişmekte ve gelişmekte olan teknolojilerden etkilenmektedir. Bu araştırmanın
sonuçları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet ilkokullarındaki bilgi ve iletişim
teknolojilerinin mevcut durumunu ve öğrenme sonuçlarına etkisini ortaya koyacağından
daha sonra yapılacak etki araştırmalarına temel teşkil edecektir. Ayrıca araştırma BİT ile
ilgili mevcut kaynakların neler olduğu, mevcut teknolojilerden öğretme öğrenme
süreçlerinde nasıl yararlanıldığı, öğretme - öğrenme süreçleriyle entegrasyonunda
karşılaşılan sorunlar ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini, teknoloji entegrasyonunun
sağlanmasında Kuzey Kıbrıs Türk Cmhuriyeti ilkokullarının altyapısının ne durumda
olduğunu, teknoloji entegrasyonu için gerekli koşulların belirlenmesini, okul teknoloji
planlama sürecinde göz önünde bulundurulması gereken hususları, teknoloji planlaması
yaparken hangi boyutların ele alınması gerektiğini ve teknoloji planlaması için
izlenecek adımları ortaya koyacağı için önem arz etmektedir.

Okul yöneticileri, politika belirleyiciler, bakanlık ve öğretmenler gibi karar

vericiler araştırmanın bulgularından ve sonuçlarından yararlanabileceklerdir. Politika
belirleyiciler eğitim reformlarını bu temeli kullanarak finansal kaynakları ayırma
 19

konusunda daha doğru politikalar üretebileceklerdir. Bakanlık yetkilileri öğrencilerin

daha etkili öğrenmesi için gerekli olan bilgi ve iletişim teknolojilerini, öğretmenlerin
hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarını daha doğru bir şekilde belirleyebilecektir. Okul yöneticileri
ve öğretmenler etkili öğrenme için en uygun araç - gereci sağlayabileceklerdir. Veliler
okullarda çocuklarına sunulan ortam ve etkinliklerden haberdar olacaktır.

Sayıltılar
Bu araştırmanın sayıltıları şöyle belirlenmiştir
1. Araştırma grubunu oluşturan kişiler veri toplama araçlarına yansız ve içten
cevaplar vermişlerdir.

Sınırlılıklar
Bu araştırma;

1. Veri toplama araçları olarak; anket, ön test- sontest ile,

2. Uygulamada ders içeriği olarak; ilkokul beşinci sınıf Sosyal Bilgiler dersinin
“Kültür Mirasımız” ünitesi ve bu ünite için hazırlanan eğitim CD’si ile,
3. Uygulama alanı olarak; araştırmacının görev yaptığı Fikri Karayel İlkokulu
beşinci sınıf öğretmenleri , öğrencileri ve velileri ile,
4. Kapsam açısından; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki tüm ilkokullar ve bu
okullarda görev yapan yönetici ve öğretmenler ile sınırlıdır.

Tanımlar ve Kısaltmalar
KTÖS : Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası

KTOEÖS : Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası

MEB : Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (03.05.2009 Tarihi ile Milli Eğitim
Gençlik ve Spor Bakanlığı).

KKTC : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

 20

T.C : Türkiye Cumhuriyeti

BİT : Bilgi ve İletişim Teknolojileri. Araştırmada yararlanılan kaynaklarının

bir kısmında BT kısaltması kullanılmaktadır. Bu araştırmada BT ile BİT aynı anlamda
kullanılmıştır.

KKTC MEB : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı

TC MEB : Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı

TKM : Teknoloji Kabul Modeli

PDK : Planlı Davranış Kuramı

TEP : Teknoloji Entegrasyonu Planlaması

FATİH : Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi

İBAM : İstek, Beceri Araç Modeli

 BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Bu bölümde, geleneksel zorbalık, bilgi ve iletişim teknolojilerinin tanımı ve

kapsamı, eğitimde bilgi ve iletişim teknolojileri entegrasyonu, bilgi ve iletişim
teknolojileri entegrasyonu bileşenleri ve göstergeleri, bilgi ve iletişim teknolojileri
entegrasyon sürecini etkileyen faktörler, bilgi ve iletişim entegrasyonu modelleri, sosyal
bilgiler dersinde bilgi ve iletişim teknolojileri entegrasyonu ile ilgili ulusal ve
uluslararası araştırmalar ele alınmıştır.

2.1 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Tanımı, Kapsamı

Kurtoğlu (2009,s,9) Bilgi ve iletişim teknolojilerini; bilgi ve iletişim

teknolojilerinin birlikte kullanılması ile oluşturulmuş sistemlerdir, olarak
betimlemektedir . Bilgi ve düşüncenin zaman, mekan sınırı tanımadan hızlı bir şekilde
akışını sağlayan görsel, işitsel, yazılı her türlü teknolojik araca “Bilgi ve İletişim
Teknolojileri” denmektedir, şeklinde tanımlamaktadır.

UNESCO ise BİT’in kapsamını şu şekilde belirtmektedir:

“Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) terimi teknolojinin bilgiyi elektronik yol-
larla iletme, işleme, depolama, yaratma, sunma, paylaşma ya da değişme amaç-
larıyla işe koşulan biçimlerini tanımlamaktadır. BİT’in bu geniş tanımı radyo
televizyon, video, DVD, sabit ya da mobil telefonlar, uydu sistemleri ve
bilgisayarlar, bilgisayar ağları, ayrıca bu teknolojilere ilişkin videokonferans,
e-posta ve bloglar gibi ekipman ve hizmetleri kapsamaktadır ( UNESCO,
2007, Akt:Bardakcı,2013,s,6)” .

Mobbs (2002,Ak:Ünlüer,2010,s,4)’a göre BİT, bilgisayar ve iletişimin

bileşkesidir. Bilgisayarlar, insanların rahatça çalışmalarını sağlamalarına rağmen, neye
erişebilecekleri konusunda sınırlı kalmaktadır. Internet ve diğer bilgi servisleri gibi bir
iletişim kanalı ekleme, bilgisayar kapasitesini anlamlı bir şekilde genişletir. Böylece
bilgisayarlar sadece pahalı olamayan iletişim aracı olmakla kalmamakta, aynı zamanda

21
 22

eğitim ve bilgiyi elde etme aracı haline gelmektedir. Diğer bir ifadeyle BİT olarak
bilgisayar ve internet, coğrafi engelleri ortadan kaldırarak, bilgiye ulaşmayı ve iletişim
kurmayı sağlamaktadır. Ünlüer (2010, s,5) ayrıca alanyazında BİT’lere ilişkin
tanımların bir kısmının BİT’lerin ürün olma özelliğine, bir kısmının ise süreç olma
özelliğine vurgu yaptığı, BİT’lerin tanımına tarihsel süreç açısından bakıldığında ise
hem süreç hem de ürün olma özelliklerine bir arada vurgu yapıldığını belirtmektedir.

Öğrenme - öğretme süreçlerine ilişkin görevleri karmaşıklaştıran etmenlerden

biri büyük ölçüde gelişen ve çoğalan yeni orjinal eğitim ortamlarıdır. Ders kitaplarının
çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesinin yanısıra, programlı materyaller, tv programları,
teyple öğretim, öğretme makineleri, film ve önceden kayıt edilmiş öğretim materyalleri
ve öğretim paketleri gibi ortamları seçme ve kullanma işini gittikçe güçleştirmektedir;
yeni uzmanlık bilgisi gerektirmektedir (Alkan,1992,s.15).

Tüy (2002), öğretim teknolojilerinin sistematik kullanımına ilişkin öğretmen

davranışlarının çözümlenmesi konulu araştırmasında; öğretmenlerin derslerinde en çok
“anlatım” ve “soru-cevap” yöntemlerini kullandıklarını, okullarında bilgisayar, cd, cd-
rom ve data-show gibi ortamların mevcut olmasına rağmen en çok “ders kitabı” ve
“yardımcı kaynak kitapları” tercih ettiklerini saptamış ve öğretmenlerin yeni
teknolojileri kullanma konusunda eğitime ihtiyaçları olduğu yargısına varmıştır.

Çardak, Dikmenli, Altunsoy (2008), sınıfta dersin öğretimi sırasında eğitim

teknolojilerinin kesinlikle kullanılması gerektiğini, ancak eğitimde teknoloji
kullanımında yeterli desteğin sağlanması konusunda bazı problemlerin olduğunu,
katılımcıların ise daha çok yazı tahtası ve geleneksel öğretim araçlarına daha çok eğilim
gösterdiklerini saptamıştır.

Pala (2006) ilköğretim okullarının birinci kademesinde görev yapan

öğretmenlerin eğitim teknolojilerine yönelik tutumlarının ne olduğunu ve söz konusu
tutumların yaş, cinsiyet, hizmet yılı ve okullara göre farklılık gösterip göstermediğini
ortaya koymak amacıyla yaptığı araştırmada öğretmenlerin eğitim teknolojilerine
yönelik tutumlarının olumlu olduğu ve bu tutumların cinsiyete, yaşa, çalıştıkları okullara
ve hizmet yıllarına göre bir değişim göstermediğini belirtmektedir.
 23

2.2 Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu

Bilişim teknolojilerinin eğitime entegrasyonunu Bardakcı (2013,s,31); “bilgi

toplumu ve ekonomisinin gereksinimlerinden hareketle öğrencilerin yaşam boyu
öğrenme, iletişim, problem çözme, ortaklaşa çalışabilme ve tüm bu süreçlerde BİT
kaynaklarının sunduğu olanaklardan etkin biçimde yararlanabilme becerilerini
geliştirmek amacıyla eğitim sisteminin tümünde gerçekeleştirilen; odağına BİT’e dayalı
ve öğrenci merkezli öğretim yaklaşımlarını alan eğitim sistemi, okul ve sınıf bazında
yansımaları olan bir süreç” olarak tanımlamaktadır.

Cüre ve Özdener (2008), öğretmenlerin BİT uygulamaları konusunda önemli

eksikliklerinin olduğunu belirlemiştir. Öğretmenlerin BİT’in eğitimde kullanılmasına
yönelik tutumlarının olumlu olduğu, ancak kalabalık sınıflarda BİT’ten yararlanmanın
sorumluluklarını artırdığı düşüncesinde olduklarını tespit etmiştir.

Sadi, Tosun, Demirel, Arpacık, Topu, Taşlıbeyaz, Yolcu, Çolak ve Göktaş

(2008), öğretim elemanları arasında öğretim teknolojilerinin kullanımının yaygın
olduğunu, ancak etkin kullanımda pek çok eksikliğin olduğu, derslerde zaman kazanmak
için ağırlıklı olarak projeksiyon cihazını kullanmayı tercih ettikleri, ayrıca teknolojinin
kullanılmasının eğitim ve öğretimin kalitesini artıracağı görüşünü benimsedikleri tespit
edilmiştir.

Tezer ve Aktunç (2009), eğitimde teknoloji entegrasyonu sürecinde

öğretmenlerin teknoloji kullanımı konusundaki yeterliliklerinin düşük olduğu ve en
önemli alt yapı sorunun ise donanım eksikliği olduğu vurgulanmaktadır.

Korkmaz ve Demir (2012) MEB tarafından düzenlenen hizmetiçi eğitim

çalışmalarının öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin öz-yeterlik
algılarına ve tutumlarına etkisini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirdiği araştırmada
öğretmenlerin BİT’e yönelik tutumlarınının oldukça yüksek olduğu belirtilmektedir.

Okay ve Çakır (2012) ilköğretim öğretmenlerinin teknoloji kullanımları ve

teknolojiye yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yaptıkları
 24

araştırmada öğretmenlerin yarıdan fazlasının (%54.1) sosyal iletişim ağları

(facebook,twiter vs.) için, %59.5’inin de gazete okumak için internete girdiklerini
belirtmiş olduklarını, ayrıca öğretmenlerin teknolojiye yönelik tutumlarının toplamda
yüksek, teknoloji kullanımlarının orta düzeyden biraz yüksek olduğu belirtilmektedir.

Aydoğan (2013) ilköğretim öğrencilerinin bilişim teknolojilerine yönelik

tutumlarını incelemek amacıyla yaptığı araştırmada 2011-2012 eğitim-öğretim yılında
Malatya Merkez ilçe sınırları içinde öğrenim gören 996 öğrenciden görüş almış ve
öğrencilerin bilişim teknolojilerine yönelik olumlu tutumlara sahip olduklarını tesbit
etmiştir. Öğrencilerin bilgisayar ve benzeri teknolojilerin çalışma ilkelerini anlamada
önemli olduğunu düşündüğünü, bilişim teknolojileri hakkında ve bilgisayarlarda
kullanılan komutları öğrenmek için çaba sarf ettiklerini, bilişim teknolojileri hakkında
sohbet etmekten hoşlandıklarını saptamıştır. Ayrıca, öğrencilerin bilgisayar ve interneti
kullanırken zamanın nasıl geçtiğinin farkında olmadıklarını, taşınır belleğin öğrencilerin
yanında olması gerektiğini, interneti sosyalleşmede vazgeçilmez bir araç olarak
kullandıklarını, bilgisayarı iyi birer arkadaş olarak gördüklerini, internetten bilgi
araştırmanın onlar için kolay olduğunu, bilişim teknolojilerini kullanmaktan zevk
aldıklarını, bilişim teknolojileri sınıfında olmaktan huzursuz olmadıklarını, bilişim
teknolojileri mesleklerini edinen kişilerin saygıdeğer olduklarını, bilişim teknolojileriyle
uğraşan insanların çok zeki olduklarını, bilişim teknolojileriyle ilgili haberleri
dinlemekten veya okumaktan zevk aldıklarını, bilişim teknolojileri ile ilgili programları
sonuna kadar ilgiyle izlediklerini ve bilişim teknolojileri derslerinin zorunlu olması
gerektiğini, ifade ettiklerini belirtmektedir.

Toplum değişmeye ve gelişmeye eğitim ile başladığından eğitimin temel özneleri

olan öğretmen ve öğrencilerin teknolojiye bakış açıları ve teknolojyi kullanmaları
toplumun teknolojiye bakış açısını değiştirecektir. Teknolojinin eğitim ve öğretime
adaptasyonunda özellikle öğretmenlerin rolü çok önemlidir. Öğretmenlerin teknolojiye
karşı geliştirdikleri tutum, teknolojiyi kullanma gayretleri ve geliştirdikleri kullanım
becerisi tartışmasız öğrencilerin teknoloji tutumunu da etkileyecektir(Oktay ve Çakır,
2012). Yıldırım’ın (2007 akt. Oktay ve Çakır 2012) yapmış olduğu çalışmada
öğretmenlerin teknolojiyi öğrencilerin bilişsel seviyelerini, kavramsal öğrenmelerini
 25

desteklemek yerine derse hazırlık aşamasında çalışma kağıtları ve sınavlar oluşturmak

için kullandıklarını saptanmıştır. Yıldırım çalışmasının devamında öğretmenlerin
hizmetiçi eğitim eksiklikleri ve üniversitede aldıkları eğitimin yeterli olmamasından
ötürü teknolojiyi eğitime adapte etmekte zorlandıklarını ifade etmiştir. Ayrıca
çalışmasında okullarda her öğrenciye yeterli sayıda bilgisayar verilememesi dolayısıyla
öğrencinin yeterince uygulama imkanının olmaması, yöneticilerin teknoloji kullanımı
konusunda bir dayanışmda olmaması ve eğitim müfredatının ihtiyaçlara uygun şekilde
yenilenememesinden ötürü okullarda teknoloji entegrasyonunun yeterince
sağlanamadığını ifade etmiştir.

UNESCO(2007;2013) ve Bardakcı (2013,s 11) “Eğitimde BİT Entegrasyonu “

kavramının BİT’in potansiyelini nitelikli eğitim sağlamaya yönelik olarak eğitim
sistemine dahil etmek; BİT’in kaynaklarını evrensel anlamda eğitsel kaynaklara ve
eğitim olanaklarına erişimde eşitlik, nitelikli öğrenme-öğretme süreçleri ve öğretmenlere
yönelik mesleki gelişim olanakları sağlayabilecek, ayrıca gerek ulusal anlamda gerekse
okul düzeyinde eğitim yönetimi süreçlerinde etkililiği artırabilecek unsurlar olarak
yorumlamaktadırlar.

Pelgrum ve Law (2003,19-22,Akt:Bardakcı,2013,s 11) Eğitimde BİT

entegrasyonu kavramınının kapsamını; öğrencilerin yaşam boyu öğrenme, iletişim,
problem çözme, grupça çalışabilme ve bu süreçlerde BİT kaynaklarının sunduğu
imkanlardan etkin biçimde yararlanabilmeye ilişkin becerilerini geliştirmek amacıyla,
merkezinde öğrencilerin yer aldığı, BİT kaynaklarının sunduğu olanakları kendi
öğrenme süreçlerinde etkin olarak kullanabildiği, öğrenci merkezli öğretim
yaklaşımlarının ve ulusal eğitim sisteminin, okul ve sınıf düzeyinde yansımaları olan bir
süreç olarak ortaya koymaktadır.

Bardakcı (2013) gelişmişlik düzeyleri ve coğrafi konumlarına göre İngiltere,

Kanada, Singapur, Yeni Zelanda, Brezilya, Hindistan, Mısır ve Türkiye’de bilişim
teknolojilerinin eğitime entegrasyonu süreçlerini farklı amaç, politika ve uygulamalar,
ortaya çıkan etki ve eleştirileri betimlemek amacıyla yaptığı araştırmada dünya
genelinde eğitimde BİT entegrasyonu politikalarının evriminin üç aşamalı bir gelişim
sürecini izlediğinden bahsetmektedir. 1980-1990 döneminde politikalar toplumun BİT
 26

becerilerinin geliştirilmesine, 1990-2010 bilgi ve bilgi toplumu becerilerinin

geliştirilmesine, 2010 ve sonrasında ise bilgi toplumu becerilerinin yanında çevresel,
toplumsal ve etik duyarlığa sahip bireyler yetiştirilmesine yönelim olduğundan söz
etmektedir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin entegrasyon politika ve
uygulamalarında çeşitlilik ve kapsam açısından bir takım farklılaşmalar ortaya çıktığı,
farklı toplumlarda yürütülen entegrasyon uygulamaları, öğrenci, öğretmen, öğretme-
öğrenme süreci, okul ve toplum üzerinde bir takım etkiler yarattığı, aynı zamanda
öğretmen, okul, sistem ve toplum bazında çeşitli unsurlardan etkilendiği, yöneltilen
eleştirel görüş ise, entegrasyon sürecinin felsefi, amaç ve beklentileri, uygulamaları ve
karşıt görüşlerin yeterince dikkate alınmaması üzerinde yoğunlaştığını belirtmektedir.

2.3 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu Bileşenleri ve Göstergeleri

BİT’in öğretme – öğrenme sürecine entegrasyonunu sağlayan bileşenler Roblyer

(2006)’ a göre; paylaşılan vizyon, politikalar, standartlar ve program desteği, mesleki
gelişim, donanım, yazılım ve diğer kaynaklara erişim, uygun öğretim ve değerlendirme
yaklaşımları ve teknik destek olmak üzere toplam yedi boyutta toplanmaktadır (Akt:
Ünlüer, 2010, s,11). BİT entegrasyonu bileşenlerini UNESCO(2005) liderlik ve vizyon,
insangücü, teknoloji ve uygulama olmak üzere dört başlık altında toplamaktadır (Akt:
Ünlüer, 2010, s,1).

Türkiye’de 2010 yılının kasım ayında okullarda teknoloji kullanımını artırmak

amacıyla Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) isimli bir proje
başlatılmıştır. FATİH projesi beş ana bileşenden oluşmaktadır. İlk bileşen donanım alt
yapısının iyileştirilmesine yönelik çalışmaları kapsamaktadır. İkinci bileşen e-İçeriğn
sağlanması ve yöneltilmesine yönelik çalışmaları kapsamaktadır. Üçüncü bileşen
öğretim programlarında etkin bilişim teknolojileri(BT) kullanımının sağlanmasına
yönelik çalışmaları içine almaktadır. Dördüncü bileşen derslerde BT kullanımı için
öğretmenlere verilecek donanım altyapısını, eğitsel e-içerikleri ve BT’ye uyumlu hale
getirilen öğretmen kılavuz kitaplarını etkin biçimde kullanma becerilerini
geliştirmelerine yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri planlamaktır. Beşinci bileşen ise ağ
 27

altyapısı ve geniş bant internet kullanımı ile bilinçli ve güvenli BİT kullanımının
sağlanmasına yöneliktir (Kaya ve Usluel,2011).

MEB (2013) Fatih Projesinin 5 uygulama boyutunu:

1-Donanım ve yazılım alt yapısının sağlanması

2-Eğitsel e-içeriğin sağlanması ve yönetilmesi
3-Öğretim programlarında etkin BİT kullanımı
4-Öğretmenlerin hizmetiçi eğitimi
5-Bilinçli,güvenli,yönetilebilir ve ölçülebilir BİT kullanımının sağlanması,
şeklinde belirtmektedir.

2.4 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyon Sürecini Etkileyen Faktörler

Usluel,Mumcu ve Demiraslan(2007) öğretmenlerin BİT’in öğretme öğrenme

sürecine entegrasyonu ile ilgili durumlarının yaş, öğrenim düzeyi, BİT kullanım süreleri
ve BİT kullanımları ile ilgili aldıkları eğitime göre farklılık gösterip göstermediğini
belirlemek amacıyla yaptıkları araştırmada Ankara’daki 16 Temel Eğitim Proje
okulunda görev yapan 590 öğretmenden görüş almışlardır. Buna göre; öğretmenlerin
BİT uygulamalarından basit, yönetsel ve öğretimsel işlerde çoğunlukla kelime işlemci
ve internet uygulamalarını kullandıklarını, masaüstü yayıncılık, veri tabanları, grafik ve
çizim programlarını ise en az kullandıklarını saptamışlardır. Ayrıca öğretmenlerin yaş,
öğrenim düzeyi, BİT kullanım süresine ve BİT hakkında alınan eğitime göre BİT’i
öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonlarında anlamlı bir farklılık saptadıklarından söz
edilmektedir. BİT’in öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonuna ilişkin olarak
öğretmenlerin en fazla dile getirdikleri engellerin de sınıf içerisinde bilgisayar ve
internet teknolojilerinin olmaması ve öğretmenlerin BİT’in öğretimde nasıl
kullanılacağını bilmemeleri olduğu belirtilmektedir. Ayrıca Usluel, Mumcu ve
Demiraslan’ın incelediği araştırmalara göre BİT’in etkili entegrasyonu için gerekli
görülen faktörler;
 28

1. Yönetim desteğinin ve okulda BİT koordinatörünün olması,

2. BİT’in öğrenme-öğretme sürecine etkili entegrasyonu için, öğretmenlerin
bireysel ihtiyaçları dahilinde okul genelinde hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi,
3. Entegrasyonla ilgili etkinliklerin gerçekleştirilmesinde öğretmenlerle birlikte
çalışılması,
4. Öğretmenlerin BİT’e karşı tutum, değer ve inançlarının ortaya konulması,
5. BİT’in entegrasyonu konusunda okulda öğretmenler arası iletişim ağlarının
büyümesine yardımcı olunması,
6. Kaynaklara erişim,
7. Okulun donanım ve yazılımının güncellenmesi ve diğer okullardaki
uygulamaların gözlemlenerek bunların öğretmenlere yansıtılması gibi
etkinliklerin uygulanmasında okul yönetimi ile BİT koordinatörünün birlikte
çalışması (2007) şeklinde belirtilmektedir.

Kaya ve Usluel (2011) öğretme-öğrenme süreçlerinde BİT entegrasyonu

konusunda yapılmış araştırmalarda entegrasyon sürecini açıklayan faktörleri ortaya
koymak amacıyla son on yılda eğitsel bağlamda BİT entegrasyonu konusunda
yayınlanmış olan araştırma makaleleri, ISI Web of Knowledge ve ERIC veri tabanları
taramış ve yaptıkları analizler sonucu entegrasyon sürecinin açıklanabilmesine katkı
sağlayan faktörleri şöyle sınıflandırmışlardır:

1. Altyapı, Araçlar, Erişim

2. Pedagojik İnanç ve Özyeterlik

3. Beceri(skill) ve Yetenek(capability)

4. BİT kullanımı

5. Yenilikçilik

6. Mesleki Gelişim ve Deneyim

7. Kuramsal Faktörler ( vizyon,politika,destek) .

 29

Usluel ve Yıldız (2012) öğrenci öğrenmesine katkı sağlamak amacıyla öğrenme

öğretme süreçlerinde uygun BİT’in seçilerek sürecin kalıcılığının ve
sürdürülebilirliğinin sağlanması temelinde , öğretme-öğrenme süreçlerinde BİT
entegrasyonunun gerçekleşme sürecini belirlemeye yönelik kontrol listesi geliştirmek
amacıyla yaptıkları çalışmada; BİT entegrasyonu konusunda 2000-2011 yılları
arasındaki literatürü tarayarak çalışmanın amacına uygun 49 makaleyi içerik analizi ile
çözümlemiş ve entegrasyon sürecinin çok boyutlu bir süreç olduğu sonucuna
varmışlardır. Entegrasyon sürecinin boyutları isimlendirilirken 5E öğrenme modelinin
aşamaları temel alınmış ve örnek bir ders işleyişi göz önüne alınarak 5E öğrenme
döngüsü aşamaları bir araya getirilerek sekiz alt boyutlu 37 maddelik bir kontrol listesi
oluşturmuşlardır. Entegrasyon süreci boyutları;1- Erişim, 2-Öğretim programına
uygunluk, 3-Öğretmen ve öğrenci becerileri, 4-Derse hazırlık süreci, 5- 5E öğrenme
döngüsü modeli ile desteklenen sınıftaki ders süreci, 6-Ders dışındaki süreç, 7-Etkileşim,
8- Kalıcılık ve sürdürülebilirlik olarak isimlendirilmiştir. Öğrenme-öğretme sürecine
BİT entegrasyonu konusunda geliştirilen kontrol listesi ile sürecin
değerlendirilmesindeki zorluğun aşılabilmesine katkı sağladıkları da ileri sürülmektedir.

2.5 Bilgi ve İletişim Entegrasyonu Modelleri

Koehler ve Mishra (2005 Technological Pedagogical Content Knowledge

Model) Teknolojik Pedagojik İçerik Bilgisi Modeli’ni geliştirmişlerdir. Bu model;
teknoloji, pedagoji ve içerik arasındaki ilişkileri tanımlamada ve teknoloji
entegrasyonuna ilişkin yürütülen çalışmalarda kullanılmaktadır ( Çoklar, Kılıçer ve
Odabaşı,2007, Akt:Usluel ve diğerleri,2008,s,397). TPİB Modelinin temelinde teknoloji,
pedagoji ve içerik olmak üzere üç temel alan bigisi bulunmaktadır. Teknoloji; bilgisayar,
internet, video, tahta, kitap gibi araçları, Pedagoji; öğretme ve öğrenme yöntemlerini,
stratejileri, süreçleri, İçerik; öğrenilecek olan konu alanı bilgisini kapsamaktadır.

Surry (2005), yükseköğretimde BİT entegrasyonu için KAİPÖDD (Kaynaklar,

Altyapı, İnsangücü, Politikalar, Öğrenme, Değerlendirme, Destek) Modelini
geliştirmiştir. Model; kaynaklar, altyapı, insangücü, politikalar, öğrenme, değerlendirme
ve destek diye yedi bileşenden oluşmaktadır. Doğrusal bir model değildir ve tüm
 30

bileşenler birbirleriyle etkileşimli ve yinelemeli bir diyagram şeklindedir

(Akt:Ünlüer,2010,s,29).

Kozma(2005,Akt:Bardakcı,2013,s11-12) BİT’in eğitime entegrasyonunu;

gelişim türleri ve büyüme bileşenleri olarak adlandırdığı iki boyutlu bir model olarak
açıklamaktadır. BİT temelli sosyo-ekonomik gelişim; ekonomik sistem, toplum ve
eğitim sistemindeki gelişimin sonucudur. Bu üç toplumsal yapıda gereksinim duyulan
fiziksel kaynaklar, insan kaynakları, kurumsal ağlar ve bilgi paylaşımı, izleme ve
değerlendirme yapıları ayrıca bilgi yaratma ve teknolojik yenileşme olanakları gibi
büyüme bileşenlerinin eğitimde BİT entegrasyonu süreci bilgi toplumuna yönelik
dönüşümü gerçekleştirebilmek için göz önünde bulundurulmasını gerektirmektedir.
Ayrıca Kozma’nın bu modelinde, hedeflerin uygulama boyutu ile
ilişkilendirilememesinden dolayı kuramsal boyutta kaldığı da ifade edilmektedir.

Roblyer(2006,Akt:Bardakcı,2013,s 12-13) Eğitimde teknoloji entegrasyonu

sürecini, amaç ve standartlar ile uygulamalar diye iki düzeyli bir model olarak
açıklamaktadır. Entegrasyon süreci birinci düzeyde paylaşılan bir vizyon, standartlar ve
öğretim programı desteği ile politikalar gibi üç bileşenden oluşmaktadır. İkinci düzeyde
ise, mesleki gelişim süreçleri, donanım, yazılım ve diğer kaynaklara erişim; uygun
öğretim ve değerlendirme yaklaşımları ile teknik destek sağlanması konularını
içermektedir. Roblyer(2006), öğretme öğrenme sürecinde öğreticilerin konu alanı
düzeyinde BİT’leri etkili kullanabilmelerine yönelik beş aşamalı Teknoloji
Entegrasyonu Planlaması (TEP) Modeli’ni geliştirmiştir. Modelin aşamaları; Olası
yararı belirlemek, Amaçları ve değerlendirmeleri belirlemek, Entegrasyon stratejilerini
belirlemek, Öğretim ortamını hazırlamak, Entegrasyon stratejilerini değerlendirmek ve
güncelleştirmek tir.

ASSURE Modeli , ICARE Modeli, the WebQuests Modeli çeşitli BİT araçlarının
ve kaynakların öğretme-öğrenme süreci ile bütünleştirilmesi için yol gösterici ilkeler
sunmakta ancak bu modeller öğretim tasarımcısı rolündeki öğreticilere, neden
kaynakların ve BİT araçlarının modelde belirtildiği şekilde kullanıldığına ilişkin belirli
bir düşünme ve yargılama fırsatı vermemektedir( Wang ve Woo,2007, Akt:Ünlüer,2010,
s,24).
 31

Wang ve Woo (2007) BİT entegrasyonu planlarını tasarlamak amacıyla

Sistematik BİT Entegrasyonu Modeli’’ni geliştirmişlerdir. Bu model doğrusal biçimde
düzenlenen bileşenlere sahip oluşundan ve her bir bileşenin gelişimi kendisinden önceki
bileşenlerin tamamlanmasından sonra gerçekleştiği için sistematik model olarak
nitelendirilmiştir. Model öğretici- tasarımcılara neden teknolojiyi kullandıkları ( gerekçe
bileşeni) ve teknolojiyi nasıl etkili bütünleştirebilecekleri (stratejiler bileşeni) yönünde
sorgulama yapma imkanı sağlamaktadır(Akt:Ünlüer,2010,s,25). Modelde yer alan
bileşenler sırasıyla; Problem Durumu, Öğrenme, Gereken Teknoloji, Gerekçe,
Stratejiler, Değerlendirme ve Yansıtma dır.

Wang(2008) BİT entegrasyonu için; pedagoji, sosyal etkileşim ve teknoloji

olmak üzere aç ana bileşenden oluşan, konu alanı düzeyinde öğreticilerin öğretme-
öğrenme ortamına BİT’i entegrelerini sağlayacak Genel Model’i geliştirmiştir.
Modelde, teknoloji en önemli entegrasyon faktörü olarak görülmekle birlikte
öğrenmenin etkililiğini etkileyen en önemli faktörün teknolojiye erişim değil, öğretimsel
ve sosyal tasarım olduğu belirtilmektedir (Akt:Ünlüer, 2010,s,28).

BİT entegrasyonunu ya da kullanımını etkileyen faktörleri açıklamak amacıyla

en fazla “ Teknoloji Kabul Modelinin” (TKM) kullanıldığı görülmektedir (Ak.Usluel ve
Kaya,2011; Ma, Anderson,& Setrith, 2005; Smarkola,2007; Teo,2009b; Teo, Lee Chai,
& Wong, 2009). TKM’nin temelinde Sebepli Davranış Kuramı yer almaktadır. Kuramın
amacı bireylerin teknolojiyi kabulünü modellemektir. TKM’ye göre kişinin bir yeniliği
kabul etmesindeki tutumu, yarar algısı ve kullanım kolaylığına bağlıdır. Yarar algısı
kişinin yeniliği kullanması sonucunda performansının artacağınına olan inancı; kullanım
kolaylığı ise kişinin bir yeniliği çok çaba harcamadan öğrenebileceğine ve
kullanabileceğine ilişkin algısı olarak tanımlanmaktadır (Davis, 1989, Akt.Usluel ve
Mazman, 2010, Ak. Usluel ve Kaya 2011). Literatürde ayrıca “Planlı Davranış
Kuramı”’na (PDK) (Lee,Cerreto, & Lee, 2010; Shiue, 2007; Ak Usluel ve Kaya, 2011)
ve “İstek, Beceri, Araç Modeline” ( İBAM) (Will,Skill, Tool Model)( G.Kneezek,
Christensen, & Fluke, 2003 ; Velazquez, 208 ; Akt. Usluel ve Kaya, 2011) rastlanmıştır.

PDK da Sebepli Davranış Kuramını temel almaktadır. Bu kuramda Sebepli

Davranış Kuramı’ndan farklı olarak algılanan davranış kontrolü niyetin belirleyicisi
 32

olarak eklenmiştir. Kuramda niyeti belirleyen ögeler, algılanan davranışsal kontrol

“bireyin bir davranışı sergilemeye dönük yeterliğine ilişkin algı” olarak
tanımlanmaktadır (Ajzen, 1991; Akt Usluel ve Mazman 2010 , Akt. Usluel ve Kaya
2011). Bu kuram ve modellerden TKM ve PDK bir entegrasyon modeli olmaktan çok,
yeniliğin benimsenmesi, yayılımı ve kabulünü açıklamaya dönük model ve kuramlardır.
TKM’nin eğitsel yeniliklerin kabulünde en fazla kullanılan model olduğundan
bahsedilmektedir(Usluel ve Mazman 2010, Usluel ve Kaya 2011). İstek,Beceri Araç
Modeli, kuram ve modeller içinde entegrasyon süreci ile doğrudan ilgili olan modeldir.
Buna göre, öğretmenin isteği, becerisi ve teknoloji araçlarına erişimi teknoloji
entegrasyonunu yordayan faktörlerdir (G. Knezek, Christensen, R. , Hancock, R. ,Shoho,
A. , 2000; Akt. Usluel ve Kaya, 2011). İBAM öğretmene odaklanan bir model olarak
ifade edilmektedir.

Kurtoğlu (2009) BİT’in öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonu ile ilgili olarak

Sandholtz, Ringstaff ve Dwyer(1997)’ın “ACOT Modeli” ve Roblyer(2003)’ ın
“Öğretmenler İçin Teknoloji Entegrasyonu Modeli” ni şöyle açıklamaktadır:

1.ACOT Modeli

ACOT ( Apple Classrooms of Tomorrow) okullar, üniversiteler, araştırma

kurumları ve Apple Bilgisayar işbirliği ile 1985 yılında başlayan bir araştırma ve
geliştirme projesidir. Projenin amacı, öğretmenler ve öğrenciler tarafından rutin olarak
kullanılan teknolojinin öğrenme ve öğretimi nasıl etkilediğini incelemek olarak ifade
edilmiştir. ACOT modeline göre entegrasyon ; Giriş (Entry), Benimseme (Adoption),
Adaptasyon (Adaptation), Yer Değiştirme (Appropriation) , Keşfetme (Invention)
aşaması olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Projeden elde dilen sonuçlara göre
projenin ilk dönemlerinde sınıflardaki yeterli teknolojik kaynağa rağmen öğrencilerin
öğrenmelerinde, derse katılımlarında, işbirliğine dayalı çalışmaların sayısında ciddi bir
artış gözlenmediği belirtilmiştir. Proje ilerledikçe disiplinler arası çalışmaların arttığı,
öğretmen ve öğrencilerin farklı araçları ders ve projelerine entegre ederek yaratıcı
çalışmalar gerçekleştirdikleri, öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci iletişim ve
işbirliğinde artış görüldüğü belirtilmiştir. Bunların yanı sıra geleneksel ve geleneksl
olmayan yöntemlerin birlikte kullanıldığı, performans ve portfolyo tabanlı
 33

değerlendirmelere geçildiği ifade edilmiştir. Yeterli teknolojinin sınıfa konulmasından

çok, bu teknolojilerin nasıl kullanıldığının önemli olduğu belirtilerek teknolojinin
iletişim ve işbirliğini artırma, üst düzey düşünmeyi sağlama gibi amaçlarla kullanımı
için öğretmenlerin desteklendiği ortaya konulmuştur( Sandholtz ve diğ., 1997 , Ak.
Kurtoğlu, 2009).

2.Öğretmenler İçin Teknoloji Entegrasyonu Modeli

Bu model de diğer model gibi beş aşamadan oluşmaktadır ve her aşamada

öğretmenin kendisine sorması gereken sorular vardır. Birinci aşamada yararı saptamak
için “Neden teknoloji kullanımı?” sorusu, ikinci aşamada değerlendirmeyi planlamak
için “Uygun değerlendirme stratejileri nelerdir?” sorusu, üçüncü aşamada öğretimi
planlamak için “Uygun entegrasyon stratejileri nelerdir?”, dördüncü aşamada uygun
sınıf ortamı koşullarını düzenlemek için “Sınıf ortamını ve öğretim materyallerini nasıl
hazırlayacağım?”, beşinci ve son aşamada ise entegrasyon stratejilerini değerlendirme ve
düzeltme için “ Çalıştığını nasıl bileceğim?” sorusu öğretmenler tarafından
sorulmaktadır.

Kurtoğlu (2009) tarafından ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin

bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğretme-öğrenme sürecine entegrasyonu hakkındaki
görüşlerinin yeniliğin yayılımı kuramı temelinde incelenmesi amacıyla yapılan
araştırmada; ilköğretim ikinci kademede görev yapan 21 tane branş öğretmeni ile
görüşmeler yapılmıştır. Bunun sonucunda; öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecinde
BİT kullanma sebeplerine ve kullanım amaçlarına bakıldığında ilk sebep olarak
zorunluluktan dolayı BİT’i kullandıklarını, bu zorunlulukların başında da e-okul
uygulamasının geldiği ifade edilmektedir. Diğer sebepler ise çağa ayak uydurmak,
mesleğe yeni başlayan öğretmenlere ve öğrencilere karşı küçük düşmemek olarak
belirtilmektedir. Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecinde ise dersten önce; derse daha
iyi hazırlanmak ve yenilikleri takip etmek için, araştırma yapmak, öğrenciler için ders
materyali ve ders notu hazırlamak gibi amaçlar için BİT’ten faydalanmakta, ders
esnasında; öğrencinin ilgisini derse çekmek, dersi daha eğlenceli hale getirmek,
öğrencinin motivasyonunu artırmak, görselliği sağlamak ve soyut konuları
somutlaştırmak için BİT’ten faydalanmakta, ders sonrasında ise; öğrencilerde gördüğü
 34

ve kendisinde hissettiği eksiklikleri gidermek için, ders anlatımında kullanmak üzere

farklı yöntem ve metotlar bulmak için ve başka şehirdeki meslektaşlarıyla iletişime
geçip bilgi paylaşmak için öğretmenlerin BİT’ten faydalandıklarını belirttikleri ifade
edilmektedir. Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecinde en sık kullandıklarını
belirttikleri BİT araçları ise sırasıyla; bilgisayar, projeksiyon aleti, internet, web
sayfaları, eğitim yazılım cd’leri, kelime işlem programı, sunu hazırlama programı, görsel
materyal, televizyon ve tepegöz olduğundan söz edilmektedir. Araştırma grubunu
oluşturan bütün öğretmenlerin BİT’in öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonunun çok
faydalı olacağını belirttikleri ve sebep olarak da öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin
derse karşı ilgisinin artacağını, derslerin daha zevkli ve eğlenceli geçeceğini, böylelikle
öğrencilerin öğrenme düzeylerinin artacağını ve öğretmenlerin işlerini kolaylaştıracağını
ifade ettikleri belirtilmektedir. Yeniliğin Yayılımı Kuramı’na göre öğretmenlerin BİT’in
öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonu konusunda araştırma grubunu oluşturan
öğretmenlerin onay aşamasına geçtikleri BİT araçları; bilgisayar, internet, projeksiyon
aleti, kelime işlem programı ve yazıcı olduğundan söz edilmektedir. Araştırmada ayrıca
öğretmenlerin daha eski BİT araçlarından olan tepegöz, cd çalar, dvd çalar, vcd çalar,
vcd, televizyon, radyo gibi araçlar ise öğretmenler tarafından mecbur kalınmadığı
sürece, kullanılmadığı, projeksiyon aletinin tepegözün yerini aldığı ve tepegözden daha
faydalı, daha kolay kullanılabilir bir araç olduğu, cd çalar, dvd çalar,vcd, televizyon,
video ve radyo gibi araçların yerini ise bilgisayarın aldığını ifade ettikleri
belirtilmektedir. Karatahtanın ise öğrenme-öğretme sürecinin vazgeçilmezlerinden
olduğu, akıllı tahtanın okullarında bulunmasına rağmen kullanılmadığı belirtilmektedir.

2.6 Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Entegrasyonu ile ilgili
Araştırmalar

Oruç ve Ulusoy(2008) sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmalarına

ilişkin yaptıkları araştırmada Türkiye’de 2000-2007 yılları arasında sosyal bilgiler
öğretimiyle ilgili yapılan yüksek lisans tezlerini içerik analizi yöntemine göre incelemiş
ve yapılan tezlerle ilgili eleştiriler ve tesbitlerde bulunmuşlardır. Buna göre random
yöntemiyle belirlenmiş 100 tezin konu dağılımına bakılmış ve %23’ünün öğretim
 35

yöntem ve teknikleriyle ilgili olduğu ki bu yöntemlerin de büyük çoğunluğunun problem

çözme” ve “ drama” olduğu, çalışılan ikinci konunun programla ilgili olduğu(%20’si)
ve konuların tamamında alternatif öneriler sunulmaktan çok mevcut durumdan
bahsedilerek benzer tekrarlar yapıldığı, ayrıca program alanında yapılan çalışmalarda
gereksiz yere programın kendisine metin olarak yer verildiği, çalışılan diğer konuların
ise bir çoğunun aynı ya da küçük değişikliklerle benzer isimlerde onlarca tezin
çalışıldığını belirtilmektedirler. Araştırmacılar tarafından seçilen konuların istenilen
düzeyde açıklanmadığı, yetersiz açıklamanın yanı sıra gereksiz bilgilerin mevcut olduğu,
uygulanan istatistik yöntemlerde yanlış seçimler yapıldığı, gereğinden fazla öznel
anlatım dili kullanıldığı, tezi oluşturan önemli bölümler hakkında yeterli bilginin
verilmediği, alıntıların bir kısmına referans gösterilmediği, kaynakların dipnot ve
kaynakçada gösterilişinde çeşitli hatalar yapıldığı belirtilmektedi.

Ersoy ve Kaya (2009) tarafından sosyal bilgiler öğretim programının (2004)

uygulama sürecine ilişkin öğrenci görüşlerini belirlemek amacıyla yapılan çalışmada
Eskişehir il merkezinde bulunan farklı sosyo-ekonomik yapıdaki yedi ilköğretim
okulunda 5. Sınıfta öğrenim gören 191 öğrenciye açık uçlu sorulardan oluşan bir anket
uygulandığı ve buna göre öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde zevk alarak öğrendikleri
ve daha katılımcı oldukları ancak ders kitapları ve araştıma ödevlerinde çeşitli sorunlar
yaşadıklarının tesbit edildiği ayrıca öğrencilerin sosyal bilgiler dersinin işlendiği sınıfta
bilgisayar bulunması gerektiği önerisinde bulundukları da belirtilmektedir.

Taşkaya ve Bal (2010) tarafından sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler ders araç
gereçlerini kullanma durumlarına ilişkin 33 sınıf öğretmeni ile yürütülen çalışmada ;
sosyal bilgiler dersinde en çok kullanılan araç gereçlerin “harita, yer küre modeli, ve
konu ile ilgili film, ses ve görüntü cd’leri” olduğu; kullanılan araç gereçlerin öğrenmeyi
kolaylaştırması, konuları somutlaştırması ve kalıcı öğrenmeyi sağlaması özellikleri
nedeniyle tercih edildiği; “bilgisyar ve yansıtıyı (projeksiyon) katılımcıların kullanmak
istemelerine rağmen “okulda olmadığı” için kullanmadıklarını ifade ettikleri
belirtilmektedir.

Geçit ve Kartal (2010) Türkiye’deki soyal bilgiler eğitimi araştırma konuları

üzerine bir inceleme konulu çalışmalarında, ilköğretim sosyal bilgiler öğretiminde 2000-
 36

2010 yılları arasında sosyal bilgiler eğitim araştırmalarını konu alanlarına göre
belirleyerek bundan sonraki araştırmalara ışık tutmak ve öncelik verilmesi gereken
sosyal bilgiler eğitimi araştırma alanlarını belirlemek amacıyla arşiv taraması sonucu
2000-2010 yılları arasında 23 hakemli dergi ve 11 ulusal ve uluslararası kongre sonrası
hazırlanan bildiri kitapları ayrıca yök web sayfasında 2000 yılından sonra sosyal bilgiler
alanında hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezlerine ulaşmışlardır. Çalışmanın
içeriğini 414 yüksek lisans ve doktora tezi ile 110 makale ve 132 bildiri
oluşturmaktadır. Ulaşılan çalışmaların 204’ü öğrenme etkinlikleri, 163’ü ölçme-
değerlendirme,137’si öğretim programları ile kitap inceleme, 48’i sosyal bilgiler eğitim
felsefesi, 28’i disiplinler arası ilişki, 27’si öğretmen yetiştirme, 25’i bilgisayar destekli
sosyal bilgiler eğitimi, 24’ünün de sosyal bilgilere yönelik tutumlar ile ilgili olduğu
belirtilmektedir. Geçit ve Kartal’a göre; bilgisayar destekli sosyal bilgiler eğitimi
yapılandırmacı yaklaşım temelinde hazırlanan tüm öğretim programına göre
öğretmenler, çeşitli fotoğrafları, haritaları, video kayıtlarını , internet gibi
telekominikasyon araçlarını imkanları ölçüsünde derslerinde kullanmaları
gerekmektedir. Çünkü saptanan 110 makalenin sadece 4’ü ve 414 tezin de 21’nin
bilgisayar destekli eğitim konusunda olduğu ve günümüz dünyasında bilgisayar destekli
olmayan eğitimden bahsetmenin mümkün olmadığından söz edilmektedir.

Türker ve Yaylak (2011) tarafından ilköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersi,”Türk

Tarihinde Yolculuk” ünitesinde internet tabanlı öğretim yönteminin öğrencilerin
akademik başarıları ve hatırda tutma düzeyleri üzerindeki etkisini belirlemek ve
öğrencilerin sürece yönelik görüşlerini yansıtmak amacıyla yapılan araştırmada; 42
ilköğretim 7. sınıf öğrencisine ”Türk Tarihinde Yolculuk” ünitesi ile ilgili başarı testi ve
yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış, sosyal bilgiler dersi öğretiminde
internet tabanlı öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile yapılandırmacı
yaklaşıma dayalı öğretimin uygulandığı kontrol grubundaki öğrencilerin akademik
başarıları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu, bu sonucun da internet
tabanlı öğretim yöntemi kullanılarak yapılan öğretim sürecinin öğrencilerin, sosyal
bilgiler dersindeki akademik başarılarını artırdığı şeklinde yorumlanmıştır. Sosyal
bilgiler dersi öğretiminde internet tabanlı öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu
ile yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğretimin uygulandığı kontrol grubundaki
 37

öğrencilerin bilgileri hatırlama düzeyleri arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fak
olduğu, bu sonucun da internet tabanlı öğretim yöntemi kullanılarak yapılan öğretim
sürecinin sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin hatırlama düzeylerini artırmada
yapılandırmacı yaklaşıma göre daha etkili olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Sosyal
bilgiler dersi öğretiminde, internet tabanlı öğretim yönteminin uygulandığı grupta
öğrencilerin ünite sürecine ilişkin görüşlerinin olumlu olduğu ve uygulanan çalışmanın
öğrenme sürecini olumlu etkilediği ve öğrenilenlerin somutlaştırılması ile daha kalıcı
öğrenmeyi sağladığı belirtilmektedir.

Şahin,Yıldız ve Duman(2011) Türkiye’de 1990’dan 2010 yılına kadar sosyal

bilgiler eğitimi ile ilgili olarak hazırlanmış olan tezlerin farklı kriterlere göre nasıl bir
dağılım gösterdiğini incelemek amacıyla yaptıkları araştırmada 550 yüksek lisans tezi ve
62 doktora tezi incelenmiştir. Tezlerin tema (1-eğitim müfredatı , 2-öğretim yöntemleri ,
3- öğretmen, müfettiş, öğrenci, veli çalışması, 4-öğretim teknolojileri ve materyal
kullanımı, 5-değer ve beceri kazandırma, 6-ölçme-değerlendirme,7-sosyal bilgiler eğitim
sorunları, 8- genel ifadeler) dağılımına bakıldığında; yüksek lisans tezlerinin 188’i
eğitim programı,151’i öğretim yöntemleri, 70’i öğretmenler, müfettişler, öğrenciler ve
veliler, 61’i öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı teması üzerine hazırlandığını,
değer ve beceri kazanımına yönelik hazırlanan tez sayısının26, sosyal bilgiler eğitiminin
sorunlarına ilişkin 23 , ölçme değerlendirme temasına yönelik 22, tez başlıklarının genel
ifadelerden oluşturulduğu tez sayısının ise 9 olduğu belirtilmektedir. Doktora tezlerinin
tema dağılımı ise öğretim yöntemleri 27 tez, eğitim programı temasında 10 tez,
öğretmenler, müfettişler, öğrenciler ve veliler temasında 9 tez, değer ve beceri
kazandırma teması 7 tez, tez başlıklarının genel ifadelerden oluştuğu tez sayısı 5,
öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı ile ölçme ve değerlendirme temalarında
2’şer tez yapıldığı ifade edilmektedir. Tezlerin tema dağılımına bakıldığında yüksek
lisans tezlerinde en çok eğitim programı temasının, doktora tezlerinde ise en çok öğretim
yöntem ve teknikleri temasının çalışıldığı tesbit edilmiştir. Sosyal bilgiler eğitimi
alanında öğretim teknolojileriyle ilgili olarak ilk kez 1993 yılında sosyal bilgiler
öğretmenlerinin teknoloji kullanım yeterlilikleri, 1998 yılında öğretim teknolojileri ve
materyal kullanımı temalı 2 tez, 2001 yılında yine 2 tezin öğretim teknolojileri ve
materyal teması, 2002 yılında 5 tez öğretim teknolojileri ve materyal teması ile ilgili
 38

olduğu bu tezlerde öğretim materyali olarak bilgisayarın kullanıldığı çalışmaların ele

alındığı belirtiliyor. 2003 yılında öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temasında
3 tez, 2004 yılında öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temasında 9 tez yapıldığı
ve bu tezlerde kavram haritası, görsel materyallerin kullanımı, tepegöz ve harita
kullanımı ile bilgisayar destekli öğretim konuları üzerine olduğu belirtilmektedir. 2005
yılında ise öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı konusunda 7 tez hazırlanığı ve
tezlerin sosyal bilgiler dersinde görsel materyaller, harita, grafik ve bilgisayar
kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve derse ilişkin tutumlarına etkisinin
araştırıldığı belirtilmiştir. 2006 yılında öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı
temasındaki tezlere bakıldığında sosyal bilgiler öğretiminde harita, grafik, resim,
kavram haritası ve karikatür kullanımının derse etkisinin incelendiği 11 tez yapıldığı
belirtilmektedir. 2007 yılında öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temasında 3
tez yapılmış ve sosyal bilgiler öğretiminde harita, grafik, resimlendirilmiş öykü
kullanımının öğrenme ortamına etkisinin incelendiği belirtilmektedir. 2008 yılında
öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temasında 5 tez yapılmış olup bu tezlerin
bilgisayar temelli öğrenmeye ilişkin konularda yapıldığı belirtilmektedir. 2009 yılında
öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temasında 7 tez ve bu tezlerde ünite ya da
konu ile ilgili karikatür ve çocuk edebi ürünlerinin kullanılması ve bilgisayar destekli
öğrenmenin konu alındığı belirtilmektedir. 2010 yılında ise öğretim teknolojileri ve
materyal kullanımı temasında 6 tez yapılmış olup bu tezlerin kavram karikatürleri,
biyografi, film, kavram haritası kullanımını konu aldığı belirtilmektedir.

Çoban ve İleri (2013) Amasya ilinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin
materyal kullanma düzeyleri ile gerekli teknolojik materyallerin kullanılmama
sebeplerini ortaya koymak amacıyla 2011-2012 eğitim-öğretim yılının bahar yarıyılında
görev yapan 75 sosyal bilgiler öğretmenine uyguladıkları anket ile; öğretmenlerin “her
zaman” kullandıkları materyaller arasında bilgisayar, projeksiyon, kaynak kitaplar,
internet ve haritalar başta gelmekte ve kullanımı yaygın olan materyalin hemen her
okulda bulunabildiği, öğretmenlere göre gerekli olan materyalin kullanılmamasının en
önemli sebepleri ise ilgili öğretim materyalinin okulda ya hiç bulunmaması ya da yeterli
sayıda bulunmaması olarak ifade edilmektedir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğunun
(%89,3) öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı ile ilgili herhangi bir hizmet içi
 39

kursa katılmamış olmaları da üzerinde durulması gereken bir bulgu olarak ifade
edilmektedir.

Çelikkaya (2013) sosyal bilgiler öğretmenlerinin araç-gereç ve materyal

kullanımına yönelik durumlarını belirlemeye yönelik olarak Kırşehir ilinde 50 sosyal
bilgiler öğretmeniyle yapılan çalışmada; araştırma kapsamındaki okulların (%86’sında)
çoğunda sosyal bilgiler dersliği olmadığı, öğretmenlerin en çok kullandıkları öğretim
araç gereç ve materyallerin başında tahta, yerküre ve harita geldiğini, öğretmenlerin
sosyal bilgiler dersinde ihtiyaç duyulan öğretim araç gereç ve materyallerine kısmen
sahip olduklarını, öğretmenlerin yarıdan fazlası (%62) derste kullanmak üzere power
point, grafikler, haritalar, çalışma kağıtları, fotoğraf, kroki, şemalar gibi basit görsel
materyalleri hazırladıklarını, öğretim araç ve materyallerinin kullanılmama nedenlerine
bakıldığında ise ilgili öğretim araç gereç ve materyalin okulda bulunmamasından dolayı
kullanılmadığı ifade edilmektedir.
 BÖLÜM III

YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın yöntemsel boyutuyla ilgili olarak sırasıyla, araştırma
modeli, veri toplama araçlarının geliştirilme ve uyarlanma süreci, verilerin toplanması,
deneysel uygulama süreci, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması aşamalarında
gerçekleştirilen işlemlerle ilgili bilgiler sunulmaktadır.

Araştırmanın Modeli
Araştırma iki aşamalı karma desende yürütülmüştür. Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti ilkokullarında BİT’nin entegrasyonuna ilişkin mevcut durumu
değerlendirmek amacıyla tarama modelinde bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Tarama
modeli çalışmalar, geçmişte ya da halen varolan bir durumu varolduğu şekliyle
betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır (Karasar,1995s.79). Tarama
araştırmaları, geniş kitlelerin görüşlerini araştırma konusu ile ilgili varolan durumun
ortaya konmasını hedefler (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008). Araştırmada nicel ve nitel
araştırma veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Bu amaçla mevcut durum
değerlendirmesinde Türkiye’de Temel Eğitim Projesi II. Faz ( Eğitim Materyallerinin
Öğrenme Sonuçlarına Etkilerinin Değerlendirilmesi Temel Araştırması ve BT
Entegrasyonu Temel Araştırması) araştırmalarında geliştirilip uygulanan anketler ile
Çavaş ve arkadaşları tarafından geliştirilip uygulanan “Eğitimde Bilgi ve İletişim
Teknolojilerine Yönelik Tutum Ölçeği” (2009) kullanılmıştır. Alan yazında bu ölçeğin
hem 31 maddeden oluşan formu, hem de 38 maddeden oluşan formu mevcuttur. Bu
araştırmada kullanılan tutum ölçeği 31 maddeden oluşup ölçeğin madde iç tutarlılık
katsayısı (Cronbach- Alfa) 0.79’dur. Anketlerin ve Tutum Ölçeğinin bu araştırmada
kullanılabilmesi için yazarlardan izin alınmıştır.

Araştırmada ayrıca yarı deneysel yöntem kullanılmıştır. Yarı deneysel yöntem;

deney ve kontrol gruplarının rastgele oluşturulmasının çok güç veya imkansız olduğu

40
 41

durumlarda önceden rastgele dağılım dışında bir yolla oluşturulmuş gruplardan bir veya
birkaçının deney ve kontrol grubu olarak seçilmesidir ( Çepni, 2005). Deney ve kontrol
grubu olarak belirlenen her iki gruba ön test uygulanır, deney grubu, deneysel
müdahaleye uğrar, kontrol grubu özel bir muameleye tabi tutulmaz ve her iki gruba da
son test uygulanır ( Karasar, 2005).

Araştırma Grubu
Araştırma grubunu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki; 68 ilkokul ve bu
okullarda görev yapan toplam 552 öğretmen ve yönetici oluşturmuştur. Araştırma
grubundaki okulların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bulunan beş ilçeye göre
dağılımı tablo 1’ de verilmiştir.

Tablo 1. Araştırma Grubundaki Okulların İlçelere Göre Dağılımı

İlçeler F %

Lefkoşa 21 31

Mağusa 15 22

Girne 13 19

Güzelyurt 13 19

İskele 6 9

Toplam 68 100,0

Araştırmanın yarı deneysel yöntem kullanıldığı uygulama boyutunda ise

KKTC’nin Güzelyurt ilçesine bağlı, araştırmacının görev yaptığı Fikri Karayel
İlkokulu beşinci sınıfında bulunan 34 öğrenci yer almıştır. Araştırmada beşinci sınıfa
 42

devam etmekte olan öğrencilere ön test uygulandıktan sonra 17 kişilik iki grup
oluşturulmuştur. Araştırmada 19 kız, 15 erkek öğrenci yer almıştır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bulunan toplam 110 ilkokulun 32 tanesi

Lefkoşa ilçesinde bulunmaktadır, bu ilkokullardan 21’i araştırma grubuna dahil
edilmiştir, Mağusa ilçesinde 29 ilkokul bulunmaktadır 15’i araştırma grubuna dahil
edilmiştir, Girne ilçesinde 17 ilkokul bulunmaktadır, bunların 13’ü araştırma grubuna
dahil edilmiştir, Güzelyurt ilçesinde 18 ilkokul bulunmaktadır, bunların13’ü araştırma
grubuna dahil edilmiştir, İskele ilçesinde 14 ilkokul bulunmaktadır, bunların 6’sı
araştırma grubuna dahil edilmiştir. Tablo 1’den de görüleceği gibi araştırma grubunda
68 ilkokul yer almaktadır. Araştırma grubunun % 30.9’unu Lefkoşa ilçesi, % 22.1’ni
Mağusa ilçesi, % 19.1 ‘ini Girne ve Güzelyurt ilçeleri ile % 8.8’ini İskele ilçesinde
bulunan ilkokullar oluşturmaktadır.

Verilerin Toplanması
Araştırmada mevcut durumu belirlemek için anketler kullanılmıştır. Araştırmada
kullanılan anketler iki farklı şekilde düzenlenmiştir. Öğretmen ve okul yöneticilerine
yönelik kullanılan anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; araştırmanın
birinci alt amacı olan bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili mevcut durumu
değerlendirmeye yönelik kişisel bilgiler, ortamların kullanılma durumu, kullanılmama
nedenleri, öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması durumunda
kazanımları, öğretme-öğrenme sürecinde kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerinin
etkililiğinin değerlendirilmesi, okul yönetiminin öğretmenlere derslerinde kullanacakları
teknolojileri hazırlama konusunda sağladıkları desteklerler, bilgi ve iletişim
teknolojilerini öğretme-öğrenme sürecine uyarlama konusunda yaşanan sorunlar,
sorunlara ilişkin çözüm önerileri ile ilgili sorular yer almaktadır .

İkinci bölümde araştırmanın ikinci alt amacı olan, yönetici ve öğretmenlerin bilgi
ve iletişim teknolojilerini okulda kullanma amaçları , üçüncü alt amaca ilişkin yönetici
ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik
tutum ölçeği, ekte verilen anketlerde sunulmaktadır.
 43

Okul yöneticisi konumunda yer alan okul müdürlerine yönelik olan anket ise üç
bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgiler, ortamların kullanılma durumu,
ikinci bölümde bilgi ve iletişim teknolojilerinin okulda kullanılma amaçları, öğrencilerin
bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması durumunda kazanımları, öğretme-öğrenme
sürecinde kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkililiği, öğretme-öğrenme
sürecinde kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerini uyarlama konusunda yaşanan
sorunlar, sorunlara ilişkin çözüm önerileri, okul yönetiminin öğretmenlere derslerinde
kullanacakları teknolojileri hazırlama konusunda sağladıkları destekler ve ortamlara
ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik tutum ölçeği yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise
sadece okulla ilgili bilgileri almak üzere 10 maddelik soru yer almaktadır.
Öğrencilere uygulanacak testin geliştirilmesinde ise kapsam geçerliliğini
belirlemek amacıyla Güzelyurt ilçesi ilkokulların 6 beşinci sınıf öğretmeni ile uzman
görüşleri alınarak ve öğretim programında belirlenen kazanımlar paralelinde sınıf
seviyesine uygun şekilde hazırlanmıştır. Madde analiz işlemileri sonucunda uygulanan
sınavın KR-20 güvenirliliği ise 0,91 olarak hesaplanmıştır. Belirlenen davranışları
ölçmek amacıyla geliştirilen sınav her bir davranış için 1 puan olmak üzere toplamda 20
puan üzerinden değerlendirilmiştir. Cevaplardan doğru olanlar 1 ve yanlış olanlar 0
puan olacak şekilde puanlanmış ve her öğrencinin ön test ve son testten aldığı puanlar
hesaplanmıştır. Sınavda yer alan soruların konularına göre dağılımını gösteren madde
belirtke tablosu EK 6’da verilmiştir.

Öğrenciler ayrıca sosyal bilgiler dersinin “Kültür Mirasımız” konulu ünitesiyle

ilgili, ünite sonunda hangi kazanımları elde edeceklerinden sözlü olarak haberdar
edilmiştir. Bu kazanımlar KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı İlkokul (Temel
Eğitim 1. Kademe Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı(4.5. sınıflar)’nda;
1-Çevresindeki ve ülkemizin çeşitli yerlerindeki tarihi mekanları, nesneleri ve
yapıtları tanır.
2-Ülkemizin ve dünyanın çeşitli yerlerindeki kültürel özelliklere örnekler verir.

3-Ülkemizdeki ve dünyadaki çeşitli kültürlere ait benzerlik, farklılık ve

özelliklerini karşılaştırır.
4-Milli Bayramlarımızın oluşumu ile ilgili fikir sahibi olur.
 44

5-Kültürel ögelerin, insanların birarada yaşamasındaki önemini açıklar.

6-Kültürümüzdeki komşuluk ilişkilerini açıklar.
7-Kültürümüzdeki komşuluk ilişkilerine yön verir.
8-Komşuluk ilişkilerinin günümüzdeki değişimini fark eder ( 2009,s,79-82)
şeklinde ifade edilmiştir.
Sosyal bilgiler dersinin “Kültürel Mirasımız” ünitesiyle ilgili olarak velilerin
dersin işlenişine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla 10 tane açık uçlu sorudan oluşan
bir anket uygulanmıştır. Böylece velilerin görüşleri sınırlandırılmamış olup derse ilişkin
görüşleri alınmıştır.Velilere yönelik anket üniteyle ilgili tüm etkinlikler tamamlandıktan
sonra uygulanmıştır.

Deneysel Ortam ve Uygulama

Araştırmanın yarı deneysel yöntem olarak kullanılarak verilerin elde edildiği
uygulama aşaması ise şu şekildedir:
Araştırmanın uygulama boyutu ; bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal bilgiler
dersinin öğretme-öğrenme süreçlerinde kullanılmasının, öğrenci başarısını etkileme
düzeyini belirlemeye yöneliktir. Bu amaca yönelik olarak da, Fikri Karayel İlkokulu
beşinci sınıf öğrencileri için, her iki sınıf da bilgi ve iletişim teknolojileri eğitim
materyalleri açısından aynı şekilde donatılmıştır. Deney grubu öğrencilerine “Kültür
Mirasımız “ isimli ünite (Kültür, mimari yapılarımızdadır. Kültür danslarımızdadır.
Kültür kullandığımız eşyalarda ve el sanatlarımızdadır. Kültür yemeklerimizde ve
tatlılarımızdadır. Kültür şarkılarımızda, türkülerimizde ve manilerimizdedir. Kültür,
bayramlarımızdadır. Kültür komşuluk ilişkilerimizdedir. Konularını kapsamaktadır) sınıf
öğretmeni tarafından bilgisayarla öğretim amaçlı hazırlanan eğitim CD’si kullanılarak,
kontrol grubunda ise yapılandırmacı öğretim programı yöntemleriyle işlenmiştir.
Çalışma hem deney hem de kontrol grubuyla haftada 2 ders saati olmak üzere toplam 6
hafta ( 12 ders saati) boyunca devam etmiştir.
Deney grubu ile ; Kültür Mirasımız ünite kapsamında yer alan tarihi yerler tüm
öğrencilerle ziyaret edilip, BİT araçları yardımıyla öğrenciler tarafından fotoğrafları ve
video çekimleri yapılmış daha sonra bilgisayar ortamına aktarılarak, projeksiyon
 45

aracılığı ile akıllı tahtaya aktarılarak soru-cevap ve tartışma yöntemi ile konuların
pekiştirilmesi ve değerlendirilmesi yapılmıştır.
Konu içerisinde yer alan etinliklerin projelere dönüştürülmesinde önce kendileri
daha sonra aileleri bilgilendirilmiştir. Öğrenciler aileleriyle bu etkinlikleri birer proje
kapsamında gerçekleştirmişler ve sınıfa getirip arkadaşlarıyla yaptıklarını
paylaşmışlardır. Ünitede yer alan tüm konular öğrenciler tarafından “yaparak
yaşayarak öğrenme ilkesi” temelinde gerçekleştirilmiştir. Ünite her iki grupta da
anlatım, soru-cevap, gezi gözlem, proje tabanlı eğitim teknikleri ile işlenmiştir. Fikri
Karayel İlkokulu öğrencilerinin gerçekleştirdiği tüm faaliyetler, fotoğraf ve video
çekimleri, bilgisayar, projeksiyon cihazı, akıllı tahta gibi BİT araçları yardımı ile ünite
içeriği ile birleştirilerek bir eğitim CD’si hazırlanmıştır. Eğitim CD’sinin içeriği EK 7’de
verilmiştir.Bu CD sadece deney grubunda yer alan öğrencilere verilip, kendilerine ait
kişisel bilgisayarı olmayan öğrencilere de okulun bilgisayar odasını istedikleri zaman
kullanma fırsatı tanınmıştır.
Yarı deneysel uygulama çalışmasında ders içeriği tamamlandıktan sonra her iki
gruba da uygulamadan önce ön test yapılmıştır. Eğitim CD’si hazırlanıncaya kadar
geçen 2 hafta içerisinde hiçbir tekrar yapılmamıştır. Son test kontrol grubunda CD
izlenmeden , deney grubunda ise CD izlendikten iki hafta sonra uygulanmıştır. Böylece
öğrencilerin ön testte verdikleri cevapları hatırlamaları en aza indirgenmeye çalışılmıştır.

Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Okullardaki mevcut altyapı, öğretmenlerin eğitim ihtiyacı, eğitim materyallerinin
kullanılmama nedenleri, eğitim materyallerin hazırlanmasında öğretmenlere sağlanan
destekler, eğitim materyallerinin kullanımında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri,
eğitim materyallerinin kullanım derecesi, öğretmenlerin eğitim materyallerini kullanım
yeterliliği, bilgi ve iletişim teknolojilerinin entegrasyonunu etkileyen faktörlere ilişkin
veriler frekans, yüzde ve ortalamalar şeklinde hesaplanarak betimsel analiz yapılmıştır.

Okul müdürleri / yardımcıları mevcut durum, ihtiyaçlar, karşılaşılan sorunlar,

çözüm önerileri bilgi ve iletişim teknolojilerinin entegrasyonuna ilişkin alınan görüşler
için betimsel analiz yapılmıştır.
 46

Velilere sosyal bilgiler dersinin “Kültürel Mirasımız” ünitesinin işlenişiyle ilgili

açık uçlu on sorudan oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Bu formda açık uçlu
sorularda yer verilen görüşlerden doğrudan alıntılar yapılmıştır.
 BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölümde, araştırmanın veri toplama tekniği olan anket ile elde edilen
öğretmen ve yönetici görüşlerinin nicel ve nitel çözümlemeleri, araştırmanın yarı
deneysel uygulamaları ile ilgili öğrenci başarısı, veli görüşleri araştırmanın alt amaçları
doğrultusunda elde edilen bulgulara göre yorumlanmıştır.

Araştırma grubunda toplam 552 eğitimci yer almıştır. Grubun yönetici ve

öğretmen dağılımı tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2. Araştırma Grubunda Yer Alan Yönetici ve Öğretmenlerin Dağılımı

Araştırma Grubu f %
Okul Yöneticisi 120 21,7
Öğretmen 432 78,3
Toplam 552 100,0

Tablo 2’de de görüldüğü gibi araştırma grubunun % 21.7’si yönetici ( 120 )

% 78.3’ü ( 432 ) de öğretmenden oluşmaktadır.

4.1. Öğretmen ve Yöneticilerin BİT Eğitim Durumları

Araştırmanın birinci alt amacıyla ilgili olarak; araştırma grubunda yer alan öğretmen
ve yöneticilere ankette yöneltilen “bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili bir eğitim
aldınız mı? “ sorusuna % 48.7’si bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili hizmet öncesi
veya hizmet içi eğitim aldıklarını belirtirken, % 51.3’ü de bilgi ve iletişim teknolojileri
ile ilgili hizmet öncesi veya hizmet içi herhangi bir eğitim almadıklarını belirtmişlerdir.

47
 48

Araştırma grubunda yer alan yönetici ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileriyle

ilgi aldıklarını belirttikleri hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimler Tablo 3’te verilmiştir.

Tablo 3. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile ilgili Eğitim

Alma Durumu
Hizmet Düzey
Hizmet İçi Hiç
Eğitim Konusu Öncesi Temel Orta İleri
F % F % F % F % F % F %
Bilgisayar Okur
64 11.6 194 35.1 294 53.3 93 16.8 112 20.3 53 9.6
Yazarlığı
Bilgisayar
49 8.9 125 22.6 378 68.5 51 9.2 85 15.4 38 6.9
Uygulamaları
Web Tasarımı 26 4.7 32 5.8 494 89.5 26 4.7 26 4.7 6 1.1
Programlama 11 2.0 22 4.0 519 94.0 8 1.5 20 3.6 5 0.9
İnternet Teknolojileri 33 6.0 59 10.7 460 83.3 30 5.4 41 7.4 21 3.8
Donanım 26 4.7 39 7.1 487 88.2 15 2.8 37 6.7 13 2.4
Eğitim Yazılımı
14 2.5 30 5.4 508 92.0 8 1.7 27 4.9 9 1.6
Tasarlama
Bilgi ve iletişim
17 3.1 27 4.9 508 92.0 14 2.5 19 3.4 11 2.0
teknolojilerini uyarlama
Bilgisayar Ağları 19 3.4 26 4.7 507 91.8 18 3.3 18 3.3 9 1.6

Tablo3’ten de görüldüğü gibi; araştırma grubunda yer alan öğretmen ve

yöneticilerin bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili %53.3’ü bilgisayar okur-yazarlığı
(bilgisayarı açma, kapama, işletim sisteminin kullanımı) konusunda hiç eğitim
almadıklarını belirtirken, %35.1’i ise öğretmenlik mesleğine başladıktan sonra eğitim
aldığını belirtmektedir. Aldıkları hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimin düzeyine
bakıldığında % 16.8’i temel, % 20.3’ü orta ve % 9.6’sı da ileri düzeyde olduğu
görülmektedir. Bu bulgulara göre öğretmen ve yöneticilerin yarıdan fazlasının bilgisayar
okur yazarlığı konusunda hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim almadığı söylenebilir.

Araştırma grubunda yer alan öğretmen ve yöneticilerin; bilgisayar uygulamaları

konusunda % 68.5’i , web tasarımı konusunda % 89.5’i , programlama konusunda
% 94’ü , internet teknolojileriyle ilgili olarak % 83.3’ü , donanım konusunda % 88.2’si
eğitim yazılımı tasarlama hakkında % 92’si, bilgi ve iletişim teknolojilerini uyarlama
konusunda % 92’si , bilgisayar ağları hakkında ise % 91.8’i hiç eğitim almadığını
belirtmektedir. Bu bulgulara göre öğretmen ve yöneticilerin büyük çoğunluğunun bilgi
 49

ve iletişim teknolojileri ile ilgili hiç eğitim almadığını belirttiği konularda KKTC Milli
Eğitim Bakanlığı Ortak Hizmetler Biriminin acil önlemler kapsamında gerekli hizmet
içi eğitim kurslarını düzenlenmesi gerektiği söylenebilir.

4.2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İlkokullarında BİT Entegrasyon Düzeyi

Araştırmanın ikinci alt amacı KKTC ilkokullarında BİT entegrasyon düzeyine

ilişkin okullarda mevcut ve kullanılabilir olan BİT’ler, BİT’lerin kullanılma düzeyi,
BİT’lerin kullanılmama sebepleri elde edilen bulgulara göre yorumlanmıştır.

4.2.1 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İlkokullarında Bilgi ve İletişim Teknolojileri

ile İlgili Mevcut Duruma İlişkin Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın ikinci alt amacı olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokullarında
bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili olarak mevcut ve kullanılabilir bilgi ve iletişim
teknoloji kaynaklarının neler olduğuyla ilgili bilgiler Tablo 4’te verilmiştir.

Tablo 4’ten görüldüğü gibi, araştırma grubunda yer alan okullarda sayıca en çok
bulunan araç masa üstü bilgisayardır. Toplam 711 adet masa üstü bilgisayar
bulunmaktadır. Bunların 348 tanesi bilgisayar laboratuvarında, 78 tanesi öğretmenler
odasında, 54 tanesi müdür odasında, 40 tanesi kütüphanede, 39 tanesi muavin odasında,
27 tanesi akıllı sınıflarda, 17 tanesi sekreter odasında, 108 tanesi diğer odalarda
bulunmaktadır. Bu bulgulara göre masa üstü bilgisayarların yarıdan çoğunun öğretim
faaliyetlerinde, diğerlerinin de daha çok idari amaçla kullanıldığı söylenebilir.

Araştırma grubunda yer alan okullarda en çok bulunan ikinci araç ise kaset/cd
çalardır. Toplam 237 adet kaset/cd çaların 101 tanesi öğretmenler odasında, 75 tanesi
diğer odalarda, 30 tanesi müdür odası, 25 tanesi de muavin odasında bulunmaktadır. Bu
bulgulara bakıldığında bu araçların çoğunluğu öğretmenlerin kolayca erişebilecekleri
öğretmen odası ve diğer odalarda, geriye kalanı da idari odalarda bulunmaktadır.

Okullarda en çok bulunan diğer bir araç da televizyondur. Toplam 155 adet
televizyonun büyük çoğunluğu öğretim faaliyetlerine hizmet edecek şekilde kütüphane,
 50

laboratuvar ve diğer odalarda geriye kalan kısmı ise idari odalar ve öğretmenler
odasında bulunmaktadır. Daha çok yönetim hizmetleri ve öğretmenlerin materyal basımı
hizmetlerinde kullanılan laser printer öğretmenler odası ve idari odalarda bulunmakta,
çok azı da öğrenci kullanımına fırsat verecek laboratuvar ve akıllı sınıfta bulunmaktadır.

Tablo 4. Araştırma Grubu Okulların Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile İlgili

Donanım Durumları
Öğ. Müdür Muavin Sekreter Kütüphane Bil. Akıllı Rehber Diğer Toplam
Odası Odası odası odası Lab. Sınıf odası
Ana bilgisayar 78 6 4 0 1 20 0 0 2 111
(server sunucu)
Masa üstü 78 54 39 17 40 348 27 0 108 711
bilgisayar
Dizüstü 5 9 1 0 0 0 8 1 2 26
bilgisayar
Akıllı tahta 0 1 0 0 0 3 9 2 8 23
Projeksiyon 9 9 1 0 5 18 12 1 43 98
Laser printer 35 27 20 5 1 7 5 0 9 109
Renkli kartuşlu 18 21 16 2 0 7 0 0 1 65
printer
Nokta vuruşlu 4 4 2 1 0 0 0 0 2 13
printer
Fotokopi 69 26 11 5 0 1 0 0 20 132
makinesi
Scanner 10 15 8 1 1 4 3 0 1 43
(tarayıcı)
Tepegöz 20 1 2 0 8 18 0 0 8 57
Tv 28 7 2 0 17 17 0 0 84 155
Video 5 3 0 0 7 7 0 0 17 39
oynatıcısı
VCD oynatıcısı 2 1 1 0 6 6 0 0 27 43
DVD 1 3 0 0 6 12 0 0 50 72
oynatıcısı
Video kamera 2 4 0 0 0 0 0 0 0 6
Dijital fotoğraf 5 31 4 0 0 0 0 0 2 42
makinesi
Kaset/cd çalar 101 30 25 0 3 1 0 2 75 237
Faks makinesi 8 47 8 3 0 0 0 0 3 69

Elde edilen bulgulara bakıldığı zaman, okulların BİT donanımı açısından sayıca
yeterli ve öğretmenlerin de kolayca erişim sağlayabileceği konumda bulundukları
görülmektedir. Özellikle masaüstü bilgisayarlar okulun tüm odalarında bulunmakta ve
Bilgisayar Laboratuarlarında da öğrencilere hizmet verebilecek sayıda olduğu
görülmektedir. Sadece idari amaçla değil öğretim faaliyetlerinde de kullanımı teşvik
edilerek, öğrenme-öğretme süreçlerinde öğrencilerin bireysel ilerlemelerine olanak
yaratacak ve eğitim yaşantılarını zenginleştirecek düzenlemeler yapılması eğitimde
 51

teknoloji entegrasyonunu kolaylaştıracağı gibi belirlenen hedeflere ulaşmayı da

kolaylaştıracağı söylenebilir.

Araştırma grubuna dahil olan okullarda mevcut olan eğitim yazılımlarına ilişkin
bulgular Tablo 5’te verilmiştir.

Tablo 5. Araştırma Grubu Okullarında Mevcut Olan Eğitim Yazılımları

YAZILIMLAR f %
Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımları
1.Eğitsel oyunlar 39 57.4
2 Alıştırma ve uygulama 24 35.3
3. Özel ders ( Bire-bir öğretim) 9 13.2
4. Problem çözme 3 4.4
5. Simülasyon 4 5.9
Temel Uygulama Yazılımları
1. Kelime işlemci (Word) 48 70.6
2. Resim işleme (Photoshop, Corel Draw v.b) 14 20.6
3. Veri tabanı (Access) 7 10.3
4. Tablolama, hesap tablosu (Excel, spss v.b) 31 45.6
5. Sunu Hazırlama ( Power Point, v.b) 27 39.7
C) Öğrenme Yönetim Yazılımları 5 7.4
D) Test Hazırlama ve Analiz Yazılımları 2 2.9
E) Rehberlik Yazılımları 0 0
F) Web Sitesi Hazırlama Yazılımları 5 7.4
G) Programlama ( Basic) 0 0

Tablo 5’ten de görüldüğü gibi araştırma grubunda yer alan 68 ilkokulda

bilgisayar destekli eğitim yazılımlarıyla ilgi olarak okulların % 57.4’ünde eğitsel oyun
yazılımları, % 35.3’ünde alıştırma uygulama yazılımları, % 13.2’sinde özel ders
yazılımları, %5.9’una simülasyon yazılımları, % 4.4’ünde de problem çözme yazılımları
bulunmaktadır.
Temel uygulama yazılımlarıyla ilgili olarak okulların % 70.6’sında kelime
işlemci yazılımları, % 45.6’sında tablolama, hesap tablosu yazılımları, % 39.7’sinde
sunu hazırlama yazılımları, % 20.6’sında resim işleme yazılımları, % 10.3’ünde veri
tabanı yazılımları, % 7.4’ünde öğrenme yönetim yazılımları ve web sitesi hazırlama
yazılımları, % 2.9’unda test hazırlama ve analiz yazılımları bulunmaktadır. Araştırma
 52

grubunda yer alan okulların hiç birinde rehberlik yazılımları ve programlama(basic)

yazılımı bulunmamaktadır.
Bulgulara bakıldığı zaman okullarda bilgisayar destekli eğitim yazılımlarının
bulunduğu fakat eğitimcilerin bilgisayar uygulamaları hakkında kullanım becerisinin
istenilen düzeyde olmaması ve eğitim amaçlı olarak istenilen sıklıkta kullanılmamsı
düşündürücü ve BİT entegrasyonu açısından da olumsuz bir durum olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Araştırma grubu okullarının network durumları ile ilgili bulgular Tablo 6’da
gösterilmiştir. Tablo 6’dan da görüldüğü gibi araştırma grubu yer okulların % 73.5’inin
network ağı bulunmamaktadır. Network ağı bulunanlarda ise % 14.7’sinin tüm
bilgisayarlarının network ağına bağlı olduğu, % 4.4’ünün idari binadaki bilgisayar ve
yazıcılarının network ağına bağlı olduğu, % 2.9’unun idari bina, öğretmenler odası ve
laboratuardaki bilgisayar ve yazıcılarının network ağına bağlı olduğu, % 1.5’inin ise
network ağına bağlanma konusunda proje hazırlığı aşamasında olduğu belirtilmektedir.

Tablo 6. Araştırma Grubu Okulların Network Durumu

Network Durumu F %
Network ağı yoktur. 50 73.5
Tüm bilgisayarlar network ağına bağlıdır. 10 14.7
Network ağına idari binadaki bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır. 3 4.4
Network ağına idari bina öğret. odası laboratuvardaki 2 2.9
bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır.
Network ağına laboratuvardaki bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır. 2 2.9
Projesi hazırlanıyor. 1 1.5
Toplam 68 100

Araştırma grubunda yer alan okulların internet bağlantılarıları ile ilgili mevcut
durum tablo 7’de verilmiştir. Tablo 7’den de görüldüğü gibi okulların % 36.8’inde
Kamunet ADSL internet bağlantısı, % 27.9’unda Wireless, % 14.7’sinde ADSL, %
7.4’ünde Dial up, % 1.5’inde 3G mobil internet bağlantısı bulunduğu, % 10.3’ünde ise
internet bağlantısı bulunmadığı belirtilmektedir. Kamunet ADSL kullandığını belirten
25 okul Kamunet ADSL’lerin % 94.1’inin çalışır durumda olduğunu, %5.9’unun da
çalışmıyor durumda olduğunu belirtmişlerdir.
 53

Tablo 7. Araştırma Grubu Okulların İnternet Bağlantı Durumu

İnternet Durumu f %
Okulda internet bağlantısı yok 7 10.3
ADSL 10 14.7
Dail - up 5 7.4
Wireless 19 27.9
Kamunet ADSL 25 36.8
3G mobil internet 1 1.5
Toplam 68 100

İnternet bağlantısı bulunan okullarda istenmeyen sitelere erişimin engellenmesi

konusunda alınan önlemler Tablo 8’de verilmiştir. Tablo 8’den da görüldüğü gibi %
80.9’u bir önlem almadıklarını belirtmişlerdir. Kamunet ADSL kullanıcılarının internet
sitelerine erişim durumu bakanlık tarafından sınırlandırılmıştır. Bu yüzden başka bir
önlem alınmasına gerek kalmadığı söylenebilir. Bunun yanında % 13.2’sinin filtrelenmiş
internet hizmeti bulunduğu, % 2.9’unun da denetimli erişim ve kullanım politikaları
olduğu belirtilmektedir.

Tablo 8. İstenmeyen İnternet Sitelerine Erişimin Engellenme Durumu

Erişimin Engellenme Durumu f %

Önlem alınmamıştır 55 80. 9
Filtrelenmiş ve sınırlandırılmış internet hizmeti vardır 9 13.2
Denetimli erişim vardır 2 2.9
Kullanım politikası vardır 2 2.9
Toplam 68 100

Araştırma grubunda yer alan 68 ilkokulun % 10.3 ‘ünde okulun kendi Web sitesi
bulunmakta, 61 tanesinde yani % 89.7’sinde ise kendi Web sitesi bulunmamaktadır.
Araştırma grubunda yer alan altmış sekiz ilkokulun % 66.2’sin E-posta adresi
bulunmakta, % 33.8’inin E-posta bulunmamaktadır. Araştırma grubunda yer alan
okulların % 86.8 ‘nin paylaşım sitesine üyelikleri yokken, %13.2 ’sin paylaşım sitelerine
üyeliği bulunmaktadır.
 54

4.2.2 KKTC İlkokullarında BİT’lerin Kullanılma Düzeyine İlişkin Bulgu ve

Yorumlar

Araştırmanın ikinci alt amacıyla ilgili olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
ilkokullarında öğretmen ve yöneticilerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma
becerisi ve kullanım düzeyine ilişkin bilgiler Tablo 9’da verilmiştir.
Araştırma grubunun bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılma durumuyla ilgili
olarak; bu teknolojileri kullanım beceri düzeyleri, kullanıcı olma süreleri, kullanım
sıklığı ve erişim olanakları açısından değerlendirildiğinde Tablo 9’da da görüldüğü gibi
yarıdan fazlası (%52.5) bilgisayarı orta düzeyde kullanma becerisine sahip olduğunu,
diğer yarısının ise temel ve ileri düzeyde kullanım becerisine sahip oldukları
görülmektedir. Bilgisayarı kullanıcı olma süresi açısından ise %42.6’sının 10 yıl ve üzeri
bir süreden beri bilgisayar kullanıcısı olduğunu ifade etmektedir. Çok sık bilgisayar
kullandığını belirtenlerin oranı %41.7, sıklıkla kullandığını belirtenlerin oranı %35.9,
nadiren kullandığını veya hiç kullanmadığını belirtenlerin oranı ise yaklaşık %21 dir.
Bilgisayar kullanıcısı olduğunu belirtenlerin %87.9’unun kendi evlerinden erişim
sağladığını belirttikleri görülmektedir.
Araştırma grubunun bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılma durumuyla ilgili
olarak; bu teknolojileri kullanım beceri düzeyleri, kullanıcı olma süreleri, kullanım
sıklığı ve erişim olanakları açısından değerlendirildiğinde Tablo 9’da da görüldüğü gibi
yarıdan fazlası (%52.5) bilgisayarı orta düzeyde kullanma becerisine sahip olduğunu,
diğer yarısının ise temel ve ileri düzeyde kullanım becerisine sahip oldukları
görülmektedir. Bilgisayarı kullanıcı olma süresi açısından ise %42.6’sının 10 yıl ve üzeri
bir süreden beri bilgisayar kullanıcısı olduğunu ifade etmektedir. Çok sık bilgisayar
kullandığını belirtenlerin oranı %41.7, sıklıkla kullandığını belirtenlerin oranı %35.9,
nadiren kullandığını veya hiç kullanmadığını belirtenlerin oranı ise yaklaşık %21 dir.
Bilgisayar kullanıcısı olduğunu belirtenlerin %87.9’unun kendi evlerinden erişim
sağladığını belirttikleri görülmektedir. İnterneti kullanma beceri düzeylerine
bakıldığında, %41.1’i orta düzeyde kullanım becerisine sahip olduğunu, internet
erişimini ise % 82.1’inin kendi evinde sağladığı belirtilmektedir.
 55

Tablo 9. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma

Durumları

BECERİ KULLANICI OLMA SÜRENİZ KULLANIM ERİŞİM OLANAĞI

DÜZEYİNİZ SIKLIĞI
Okulda

(Her gün veya daha sık)

(Haftada birkaç kez)
(Ayda birkaç kez)
10 yıl ve üzeri
1 yıldan az

Nadiren

Sıklıkla

Çok sık
Temel

2-5 yıl

6-9 yıl
Orta

İleri

Öğ. Odası
Hiç

Hiç

Ev

İdare
Sınıf
Bil. F 137 290 125 31 35 115 136 235 36 88 198 230 Evet 485 56 247 157
% 24.8 52.5 22.6 5.6 6.3 20.8 24.6 42.6 6.5 15.9 35.9 41.7 % 87.9 10.1 44.7 28.4
İnt. F 144 227 181 46 62 186 161 97 55 94 208 195 Evet 453 34 188 133
% 26.1 41.1 32.8 8.3 11.2 33.7 29.2 17.6 10 17 37.7 35.3 % 82.1 6.2 34.1 24.1
F. kpi F 72 168 312 17 15 95 84 341 29 58 189 276 Evet 88 20 308 230
% 13 30.4 56.5 3.1 2.7 17.2 15.2 61.8 5.3 10.5 34.2 50.0 % 15.9 3.6 55.8 41.7
Print F 124 165 263 63 24 113 136 216 64 103 219 166 Evet 313 16 211 209
% 22.4 29.9 47.6 11.4 4.3 20.5 24.6 39.1 11.6 18.7 39.7 30.1 % 56.7 2.9 38.2 37.9
D.foto. F 151 205 196 72 31 213 148 88 79 198 197 78 Evet 413 58 46 112
Mak. % 27.3 37.1 35.5 13 5.6 38.6 26.8 15.9 14.3 35.9 35.7 14.1 % 74.8 10.5 8.3 20.3
Skaner F 225 131 96 226 56 145 67 58 257 194 82 19 Evet 253 12 30 89
% 58.8 23.7 17.4 40.9 10.1 26.3 12.1 10.5 46.6 35.1 14.9 3.4 % 45.8 2.2 5.4 16.1
Proj. F 349 143 60 258 58 142 61 33 297 192 44 19 Evet 38 154 28 67
% 63.2 25.9 10.9 46.7 10.5 25.7 11.1 6.0 53.8 34.8 8.0 3.4 % 6.9 27.9 5.1 12.1
Kam. F 244 186 122 172 36 145 88 111 192 233 97 30 Evet 334 35 22 34
% 44.2 33,7 22,1 31,2 6,5 26,3 15,9 20,1 34,8 42,2 17,6 5,4 % 60.5 6.3 4.0 6.2
A.tahta F 492 49 11 470 43 20 14 5 499 34 5 14 Evet 0 73 0 0
% 89.1 8,9 2,0 85,1 7,8 3,6 2,5 0,9 90,4 6,2 ,9 2,5 % 0 13.2 0 0
T.göz F 325 129 98 273 45 79 75 80 392 125 22 13 Evet 21 122 15 57
% 58.9 23,4 17,8 49,5 8,2 14,3 13,6 14,5 71,0 22,6 4,0 2,4 % 3.8 22.1 2.7 10.3
Tv, F 63 108 381 37 7 23 30 455 50 63 100 339 Evet 481 97 71 57
% 11.4 19,6 69,0 6,7 1,3 4,2 5,4 82,4 9,1 11,4 18,1 61,4 % 87.1 17.6 12.9 10.3
Video F 190 135 227 175 21 46 50 260 262 115 74 61 Evet 277 70 20 21
% 34.4 25.5 41.1 31.7 3.8 8.3 9.1 47.1 47.5 28.1 13.4 11.1 % 50.2 12.7 3.6 3.8
VCD F 167 150 235 129 23 103 148 149 162 186 133 71 Evet 344 116 24 51
% 30.2 27.2 42.6 23.4 4.2 18.7 26.8 27.0 29.3 33.7 24.1 12.9 % 62.3 21.0 4.3 9.2
DVD F 154 159 239 104 32 137 151 128 122 200 148 82 Evet 376 137 26 49
% 29.8 28.8 43.3 18.8 5.8 24.8 27.4 23.2 22.1 26.2 26.8 14.9 % 68.1 24.8 4.7 8.9
V. F 243 167 142 204 30 110 85 123 238 196 80 38 Evet 305 34 13 31
Kam. % 44 30.3 25.7 37.0 5.4 19.9 15.4 22.3 43.1 35.5 14.4 6.9 % 55.3 6.2 2.4 5.6
Faks F 317 138 97 247 41 98 76 90 278 160 69 45 Evet 85 11 24 247
% 57.4 25.0 17.6 44.7 7.4 17.8 13.8 16.3 50.4 29.0 12.5 8.2 % 15.4 2.0 4.3 44.7
CD F 80 111 361 49 17 56 96 334 67 109 183 193 Evet 401 238 106 95
% 14.5 20.1 65.4 8.9 3.1 10.1 17.4 60.5 12.1 19.7 33.2 35.0 % 72.6 43.1 19.2 17.2

Araştırma grubunun yarıdan fazlası fotokopi makinesi, projeksiyon cihazı,

printer makinnesi, dijital fotoğraf makinesi, tarayıcı, video kamera,VCD,DVD gibi
cihazları kullanmayı bildiğini, kullandığını ve hatta evlerinde de bu cihazların var
 56

olduğunu istediklerinde erişim sağlayabildiklerini belirtmişlerdir. Araştırma grubunun

%89.1’i akıllı tahtayı temel düzeyde kullanma becerisine sahip olduğunu fakat
%90.4’ünün de hiç kullanmadığı, tepegöz cihazını yarıdan fazlası (%58.9’u) temel
düzeyde kullanım becerisine sahip olduğunu, ama cihazı %71’inin hiç kullanmadığını
ifade ettikleri görülmektedir.
Araştırma grubunun %69 ‘u televizyonu ileri düzeyde kullanım becerisine sahip
olduğunu, kullanım sıklığı açısından %61.4’ü çok sık kullandığını, erişimi %87.1 ‘inin
evde sağladığı belirtilmektedir. Televizyonu kullanıcı olma süresi çok yüksek olmasına
rağmen televizyonu okulda eğitim amaçlı değilde evde kullandıkları
anlaşılmaktadır.Tüm okullarda bir veya birden fazla televizyon olmasına rağmen sınıfta
erişimin sağlandığı oran oldukça düşük, idari ve diğer odalarda bulunan televizyonların
sınıflara taşınması eğitim açısından daha faydalı olabilir.
BİT’in kullanılma durumu, kullanım beceri düzeyi, kullanıcı olma süresi,
kullanım sıklığı ve erişim imkanları açısından elde edilen bulgular değerlendirildiğinde;
BİT kullanım beceri düzeyi açısından istenilen düzeye gelinebilmesi için eğitim
personeline yönelik hizmetiçi eğitim kurslarının düzenlenmesi gerektiği ortaya
çıkmaktadır. Yapılacak hizmet içi eğitim kurslarının eğitim personelinin

Öğretmen ve Yöneticilerin BİT kullanma düzeyine ilişkin bulgular Tablo 10’da

verilmiştir. Tablo 10’dan da görelebileceği gibi bilgisayar uygulamalarının kullanılma
durum tesbitine yönelik araştırma grubunun %38.9’u bilgisayar işletim sistemlerini orta
düzeyde kullanım becerisine sahip olduğunu ve bu sistemleri %33.3’ünün sıklıkla
kullandığını, %24.6’sının ise hiç kullanmadığını belirttiği görülmektedir. Kelime
işlemci(Word,vb) programlarını , e-mail ve internet ile iletişim programı(msn, facebook
vb.)’nı yaklaşık aynı oranda kullanım becerisine sahip oldukları ve aynı sıklıkta
kullandıkları görülmektedir. Veri tabanı(Accses vb) programını %72.3’ü, web
tasarımı(frontpage vb.) programını %73.2’si , istatistik programlarını %72.3’ü , resim
düzenleme (Photoshop vb.) %56.9’u , programlama (basic vb.) %83.3’ü, proje yönetimi
(Ms-Project) %84.8’i, hesap tablosunu %41.3’ü, sunu programını (Power point
vb.)’nı%39.1’i hiç kullanım becerisine sahip olmadığını, kullanım sıklığı açısından da
aynı oranlarda hiç kullanmadıklarını ifade ettikleri görülmektedir.
 57

Tablo 10. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgisayar Uygulamaları İle İlgili Yeterlilik

Durumları ve Kullanım Sıklığı

BECERİ DÜZEYİNİZ KULLANIM SIKLIĞI

Nadiren Sıklıkla Çok sık Hiç

(Ayda (Haftada (Her gün
Temel Orta İleri Hiç
birkaç birkaç veya daha
kez) kez) sık)
İşletim sistemleri f 83 215 135 119 87 184 145 136
Win. XP vs % 15.8 38.9 24.5 21.6 15.8 33.3 26.3 24.6
Kelime işlemci f 80 198 201 73 68 222 165 97
(word vs.) % 14.5 35.9 36.4 13.2 12.3 40.2 29.9 17.6
Hesap Tablosu f 124 159 41 228 231 62 21 238
(Excel vb.) % 22.5 22.8 7.4 41.3 41.8 11.2 3.8 43.1
Veri Tabanı (Access f 76 59 18 399 131 30 10 381
vb.) % 13.8 10.7 3.3 72.3 23.7 5.4 1.8 69.0
Sunu Pogramı f 87 147 102 216 213 81 27 231
(Power Point, vs) % 15.8 26.6 18.5 39.1 38.6 14.7 4.9 41.8
İletişim Programı f 68 161 169 154 102 145 142 163
(msn, facebook, vs.) % 12.3 29.2 30.6 27.9 18.5 26.3 25.7 29.5
Web tasarım f 61 68 19 404 118 27 10 397
Programı (Frontpage,
vs) % 11.1 12.3 3.4 73.2 21.4 4.9 1.8 71.9
f 81 153 177 141 124 145 139 144
E-mail
% 14.7 27.7 32.1 25.5 22.5 26.3 25.2 26.1
İnternet kullanımı f 56 171 238 87 74 189 185 104
(bilgi tarama) % 10.1 31.0 43.1 15.8 13.4 34.2 33.5 18.8
İstatistik programı f 78 56 19 399 126 17 5 404
(SPSS v.b) % 14.1 10.1 3.4 72.3 22.8 3.1 0.9 73.2
Resim düzenleme f 99 98 41 314 154 51 21 326
(Photoshop v.b) % 17.9 17.8 7.4 56.9 27.9 9.2 3.8 59.1
Programlama ( V f 50 33 9 460 81 16 6 449
Basic v.b) % 9.1 6.0 1.6 83.3 14.7 2.9 1.1 81.3
Proje Yönetimi (Ms- f 46 29 9 468 73 17 4 458
Project) % 8.3 5.3 1.6 84.8 13.2 3.1 0.7 83.0

Araştırmada elde edilen bulgulara bakıldığı zaman bilgisayar uygulamaları

konusunda kullanım açısından ciddi derece eksiklik yaşandığı ve bu konularda gerekli
hizmet içi eğitim önlemlerin alınması gerektiği söylenebilir. Personelin bilgisayar
uygulamaları konusunda kullanım açısından yeterliliklerini geliştirme, ilköğretim
 58

programının başarısı ve öğretim programının içeriğinde süreklilik sağlanabilmesi

açısından da önemli olduğu söylenebilir.
Kurtoğlu(2009) yaptığı araştırmada öğretmenlerin öğrenme – öğretme sürecinde
en sık kullandıklarını ifade ettikleri BİT araçlarınının başında bilgisayarın geldiğini ve
daha sonra sırasıyla projeksiyon cihazı, internet, Web sayfaları, eğitim yazılım cd’leri,
kelime işlemci programı ve sunu hazırlama programı olarak belirtildiğini, en az
kullanılan BİT araçlarının ise televizyon ve tepegöz olduğunu belirtmektedir.

4.2.3 Öğretmen ve Yöneticilerin BİT’leri Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde

Kullanmama Nedenleri

Araştırmanın ikinci alt amacıyla ilgili olarak öğretmen ve yöneticilerin öğrenme-

öğretme süreçlerinde kullanmadıklarını ifade ettikleri BİT’leri kullanmamaya ilişkin
olarak gösterdikleri nedenler Tablo 11’de verilmiştir.

Tablo 11. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanmama

Nedenleri
Evet
Nedenler
f %
Yeterli sayıda bulunmayışı 209 37.9
Görevimin bunu kullanmamı gerektirmemesi 125 22.6
Kullanılmaz ( Bozuk/Eski) durumda olması 71 12.9
Yararlı olacağına inanmamam 7 1.3
Yeteri kadar kullanma becerisine sahip olmamam 205 37.1
Kullanmak için yeterli zamanın olmaması 81 14.7
Kullanabilmem için uygun mekanın/yerin olmaması 141 25.5
Ders içeriğinin kullanımı gerektirmemesi 59 10.7
Araç kullanacak materyalin bulunmaması 155 28.1
Uzun bir ön hazırlık süresi gerektirmesi 49 8.9

Araştırma grubunda yer alan öğretmen ve yöneticiler bilgi ve iletişim

teknolojilerinden hiç kullanmadıklarını belirttikleri teknolojiler için kullanmama nedeni
olarak; % 37.9’u “araçların okullarında yeterli sayıda bulunmayışı” , % 37.1’i bu
araçları “yeteri kadar kullanma becerisine sahip olmama” ifadelerini işaretlemişlerdir.
Bunun yanında % 28.1’i de “aracı kullanacak materyalin bulunmaması”ndan dolayı
kullanmadıklarını, % 25.5’i “kullanabilmem için uygun mekanın/yerin olmaması” ,
 59

%22.6’sı “görevimin bunu kullanmamı gerektirmemesi” , % 14.7’si “kullanmak için

yeterli zamanın olmaması”, %10.7’si “ders içeriğinin kullanımı gerektirmemesi” ,
% 8.9’u “uzun bir ön hazırlık süresi gerektirmesi” ve en düşük oranla % 1.3’ ü
“yararlı olacağına inanmama” ifadesinin işaretlenmiş olması çalışma grubunun hiç
kullanmadığını belirttiği bilgi ve iletişim teknolojilerinin yararlı olacağına inandığını
fakat yukarıda sözü edilen nedenlerden dolayı kullanmadığı şeklinde yorumlanabilir.
Bununla beraber yöneticilerin hiç kullanmadığını belirttiği bilgi ve iletişim
teknolojileri için “diğer” seçeneğini işaretleyerek yaptıkları açıklamalar:
a-Video ve vcd oynatıcı yerini daha gelişmiş olan dvd’ye bıraktığı için ,
b-Sınıflarda CD ve kaset çalar kullanıyoruz. Çünkü sınıflarımız diğer teknolojileri
kullanmaya uygun değil.
c-Elime hiç geçmediği için kullanmadım ve öğrenemedim.
d- Bu teknoloji konusunda herhangi bir tanıtım kursu veya kullanımı konusunda hiçbir
şekilde bilgilendirilmediğimden, ayrıca çalışmış olduğum okullarda mevcut eksikliklerin
giderilmesi için yapılmış aciliyet sıralamasında alt sıralarda kaldığı için görüp tanıma
ve kullanma olanağım olmamıştır.
e-Bazılarının kullanılışını öğrenmeme rağmen , pratikte işler ( sekreter, muavin )
tarafından yürütüldüğü için bilgiler unutulmuştur.
f-İlgili aracın okulumuzda hiç bulunmayışı.
g-İlgili aracın model olarak eskide kalması yerini başka araçlara bırakması ör, kaset-
CD , şeklindedir.

4.3. Öğretmen ve Yöneticilerin BİT Kullanımına İlişkin Yaklaşımları İle İlgili

Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili; öğretmen ve yöneticilere göre öğrenme-

öğretme süreçlerinde BİT kullanılmasının öğrenciler açısından yararları, kullanılan
BİT’lerin değerlendirmesinin yapılıp yapılmadığı, öğretmen ve yöneticilere göre BİT
entegrasyonunda kullanılacak materyaller için öğretmenlere sağlanan desteklerin neler
olduğu, öğretmen ve yöneticilerin BİT’leri hangi amaçlar için kullandıkları, BİT’lerin
öğrenme – öğretme süreçlerine entegrasyonunda öğretmen ve yöneticilerin
karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin bulgu ve yorumlar verilmektedir.
 60

4.3.1 Öğrenme- Öğretme Sürecinde BİT Kullanılmasının Öğrenciler Açısından

Yararları

Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili olarak, bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğrenme
– öğrenme süreçlerinde kullanılmasının yönetici ve öğretmen görüşlerine göre
öğrencilere sağladığı yararların neler olduğuna ilişkin bulgular Tablo 12’de verilmiştir.

Tablo 12. Yönetici ve Öğretmenlere Göre Bilgi ve İletişim Teknolojileri

Kullanımının Öğrencilere Sağladığı Yararlar
Yönetici Öğretmen
Evet Evet
Sağlanan Yararlar
f % f %
Okulumuzda bilgi ve iletişim teknolojileri öğrenme – öğretme 59 49.2 205 47.5
süreçlerinde kullanılmamaktadır.
Akademik başarıları artmıştır. 22 18.3 91 21.1
Daha ayrıntılı öğrenmektedirler. 34 28.3 113 26.2
Dünya olaylarına / kültürlerine ilgileri artmıştır. 27 22.5 86 19.9
Bilimsel bilgi edinmeye ilişkin ilgileri artmıştır. 32 26.7 78 18.1
Araştırma yapmaya ilgileri artmıştır. 29 32.5 143 33.1
Öğrenme sorumlulukları artmıştır. 33 27.5 71 16.4
İletişim becerileri artmıştır. 43 35.8 100 23.1
İşbirliğine dayalı öğrenme becerileri artmıştır. 29 24.2 77 17.8
Eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri artmıştır. 16 13.3 45 10.4

Tablo 12’den de görüldüğü gibi yöneticilerin% 49.2’si, öğretmenlerin de

% 47.5’i okullarında bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğretme-öğrenme süreçlerinde
kullanılmadığını belirtmişlerdir. Öğretme-öğrenme süreçlerinde kullanıldığını belirten
öğretmen ve yöneticiler ise elde edilen kazanımlara bakıldığında yöneticilerin,
% 35.8’ine göre öğrencilerin iletişim becerilerinin arttığı, % 32.5’ine göre öğrencilerin
araştırma yapmaya karşı ilgilerinin arttığı, % 28.3’üne göre öğrencilerin daha ayrıntılı
öğrendikleri, %27.5’ine göre öğrencilerin öğrenme sorumluluklarının arttığı,
% 26.7’sine göre öğrencilerin bilimsel bilgi edinmeye ilişkin ilgilerinin arttığı,
% 24.2’sine göre öğrencilerin işbirliğine dayalı öğrenme becerilerinin arttığı,% 22.5’ine
göre öğrencilerin dünya olaylarına, kültürlerine ilgilerinin arttığını, % 18.3’üne göre
 61

öğrencilerin akademik başarılarının arttığı, %13.3’üne göre öğrencilerin eleştirel

düşünme ve problem çözme becerilerinin arttırdığını belirtmişlerdir.
Bilişim teknolojilerinin okulda kullanılması sonucu öğrencilerin elde ettikleri
kazanımlar yanında “diğer” seçeneğini işaretleyenler; “ Sosyal faaliyetler kısıtlanmıştır.
Oyun içerikleri denetimli olmalıdır.” “ Eğitim görsel materyallerle desteklenmeli”
şeklinde ifadeler kullanmışlardır.
BT Entegrasyonu Temel Araştırması Raporu (Temel Eğitim Projesi II. Faz)
(2007)’nda okul yöneticilerine göre BT kullanımı ile öğrencilerin sırasıyla en fazla
“araştırma yapmaya ilgileri”, “iletişim becerileri”, “bilimsel bilgi edinmeye ilişkin
bilgileri” ve “dünya olaylarına/kültürlerine ilgileri”nin arttığı, öğretmenlerin de okul
yöneticilerine yakın görüşlere sahip oldukları, öğrencilerin BT kullanımı sonucu
kazanımları konusunda okul yöneticileri kadar iyimser olmadıkları belirtilmektedir.
Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili olarak, bilgi ve iletişim teknolojilerinin
öğretme – öğrenme etkinliklerinde kullanılmasının öğrenciler açısından ne gibi
değişikliklere neden olduğuna ilişkin bulgular Tablo 13’te verilmiştir.

Tablo 13. Okul Yöneticilerine Göre Öğretmenlerin Bilgisayar/İnternet

Kullanmaları Öğrenme- Öğretme Süreçlerinde Yarattığı Değişiklikler

Öğretmenlerin Öğrenme Etkinliklerindeki Yarattığı Değişiklikler f %

Öğrencilerine daha nitelikli ödev hazırlama 31 45.6
Öğrencilerine bireysel olarak daha fazla zaman ayırma 10 14.7
Öğrencileri için daha iyi materyaller hazırlama 38 55.9
Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına uygun çalışmalar yapma 18 26.5
Sınıfta aktif öğrenme etkinliklerine daha fazla zaman ayırma 20 29.4
Grup etkinliklerine daha fazla yer verme 18 26.5
Değişiklik olmamıştır. 1 1.5

Tablo 13’ten de görüldüğü gibi okul yöneticilerine göre öğretmenlerin

derslerinde bilgisayar ve internet teknolojilerini kullanmaları sonucunda öğretme
etkinliklerinde en fazla öğrenciler için daha iyi materyaller hazırlama, öğrencilerine
daha nitelikli ödev hazırlama, sınıfta aktif öğrenme etkinliklerine daha fazla zaman
ayırma, grup etkinliklerine daha fazla yer verme ve öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına
 62

uygun çalışmalar yapma ile öğrencilerine bireysel olarak daha fazla zaman ayırma
hususlarında değişiklikler olduğu belirtilmektedir.

4.3.2 Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde Kullanılan BİT’lerin Değerlendirilmesine

Yönelik Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili olarak bilgi ve iletişim teknolojileriyle

ilgili öğretme-öğrenme sürecinde kullanılan eğitim materyallerinin değerlendirilmesinin
yapılıp yapılmadığına ilişkin açık uçlu bir soru sorulmuştur. Okul yöneticileri ve
öğretmenlere, öğretme- öğrenme sürecinde kullanılan bilgi ve iletişim
teknolojilerinin etkililiğini (öğrenmenin kalıcılığı, öğrencilerin ilgi düzeyleri, dikkat
süresi gibi) değerlendiriyor musunuz ? şeklinde yöneltilen soruya yarıdan fazlası
%56’sı “evet” cevabını vermiş ve öğretme – öğrenme süreçlerinde bilişim
teknolojilerini kullanmanın yanısıra bu teknolojilerin öğrenmenin kalıcılığı, öğrencilerin
ilgi düzeyleri ve dikkat süresi açısından da değerlendirdiklerini ifade etmişlerdir.

4.3.3 Öğretmen ve Yönetici Görüşlerine Göre BİT Entegrasyonuna İlişkin

Öğretmenlere Sağlanan Desteklerle İlgili Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili olarak bilgi ve iletişim teknolojileriyle

ilgili eğitim materyallerini hazırlamaları için öğretmenlere sağlanan desteklere ilişkin
bulgular Tablo 14’te verilmiştir. Tablo14 ile ilgili çözümlemede , beklenen değeri 5’ten
küçük olan gözenek, toplam gözenek sayısının %20’sini aşmadığı görüldüğünden
anlamlılık testine ilişkin sonuçların yorumlanması uygun görülmüştür. Buna göre;
Araştırma grubunda yer alan okul yöneticileri ile öğretmenlerden; derslerde
kullanılacak teknolojileri hazırlamaları için öğretmenlere sağlanan destekler konusunda
görüşleri alınırken “Malzeme ve gerekli teknolojiler” ’ in sağlanması konusunda

öğretmen ve yönetici görüşleri arasında anlamlı farklılık bulunmaktadır[ (1) =
9.65, < 0.05]. Yöneticilerin % 66.7’si bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili malzeme
ve destek sağlanıyor ifadesini kullanırken, öğretmenlerin % 50.7’si bilgi ve iletişim
teknolojileri ile ilgili malzeme ve gerekli desteğin sağlandığını belirtmişlerdir.

[ (1) = 9.65, < 0.05]
 63

Okul yönetiminin öğretmenlere destek sağlama konusunda öğretmenler “diğer”

seçeneği için “Yöneticilerin bu konuda bilgi eksiklikleri olduğundan destek
sağlayamıyorlar” ifadesini kullanmışlardır.

Tablo 14. BİT Materyali Hazırlamaya İlişkin Öğretmenlere Sağlanan Destekler

Sağlanıyor Sağlanmıyor Toplam
f 80 40 120 = 9.65
Malzeme ve Yönetici
% 66,7 33,3 100,0 sd=1
gerekli
f 219 213 432 p=0.002
teknolojiler Öğretmen
% 50,7 49,3 100,0
f 65 55 120
Yönetici
% 54,2 45,8 100,0 = 3.224
Teknik destek
f 273 159 432 sd=1
Öğretmen
% p=0.073
63,2 36,8 100,0
f 17 103 120
Yönetici
Finansman % 14,2 85,8 100,0 = 0.091
desteği f 66 366 432 sd=1
Öğretmen
% p=0.763
15,3 84,7 100,0
Materallerin f 19 101 120
Yönetici
hazırlanması % 15,8 84,2 100,0 = 1.964
için yeterli f 48 384 432 sd=1
Öğretmen
zaman % p=0.161
11,1 88,9 100,0

Araştırmanın üçüncü alt amacıyla ilgili olarak çalışma grubunda yer alan okullara bilgi
ve iletişim teknolojileriyle ilgili sağlanan teknik destek kaynaklarına ilişkin bulgular
tablo 15’te verilmiştir. Tablo 15’ten de görüldüğü gibi araştırma grubunda yer alan 68
ilkokul bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili teknik destek kaynakları konusunda
%88.2’sinin bilgisayar öğretmeni gibi bir desteklerinin olmadığı, %11.8’inin ise
okullarında bilgisayar öğretmeninden destek aldıklarını belirtmişlerdir. Yine bu
okulların % 55.5’i sınıf veya branş öğretmeninden destek aldıklarını, %48.5’i sınıf veya
branş öğretmeni gibi bir teknik desteklerinin olmadığını belirtmişlerdir. Okulların %
7.4’ü bazen başka okulların personellerinden teknik destek aldığını, %92.6’sı okul
dışından teknik destek almadığını, % 29.4’ü bilgisayar firmaları, gönüllü veliler gibi
okul dışı teknik destek aldıklarını, %70.6’sı da bilgisayar firmaları veya gönüllü
 64

velilerden teknik destek almadıklarını ifade etmişlerdir. Araştırma grubunda yer alan 68
ilkokulun 60’ında bilgisayar öğretmeninin bulunmayışı bilgi ve iletişim teknolojilerinin
eğitime entegrasyonunu olumsuz yönde etkilediği söylenebilir.

Tablo 15. Araştırma Grubu Okullarda BİT’e Yönelik Teknik Destek Kaynakları
Bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili teknik destek kaynakları Evet Hayır
f % f %
Bilgisayar öğretmeni 8 11.8 60 88.2
Sınıf/Branş öğretmeni 35 51.5 33 48.5
Başka okulların personeli 5 7.4 63 92.6
Okul dışından alınan hizmet/ bilgisayar firmaları gönüllü veliler 20 29.4 48 70.6

4.3.4. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Eğitimde

Kullanma Amaçlarına İlişkin Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın üçüncü alt amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokullarında

okul yöneticileri ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini hangi amaçlar için
kullandığını belirlemektir. Bu alt amaç doğrultusunda, KKTC ilkokullarında okul
yöneticileri ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanım amaçlarına ilişkin
dağılım Tablo 16’da verilmiştir. Yöneticilere göre bilgi ve iletişim teknolojilerinin
okullarda; bilgisayar destekli eğitim için % 66.7’si öğrencilerin öğrenmelerini eğitsel
oyunlarla destekleme, % 54.2’si öğrencilerin öğrenmelerini alıştırma ve uygulamalarla
destekleme, % 24.2’si öğrenmeyi simülasyonlarla destekleme, % 15.8’i öğrenmeyi
problem çözmeyle destekleme ve % 14.2’si öğrenmeyi özel derslerle bire bir
destekleme, temel uygulama programları için % 61.7’si öğrencilere kelime işlemci
(word) becerisini kazandırmak, % 40’ı öğrencilere internet kullanımı becerisini
kazandırmak, % 29.2’si öğrencilere grafik uygulama becerisini kazandırmak, % 25’i
öğrencilere sunu hazırlama becerisi kazandırmak, % 11.7’si öğrencilere tablolama,
hesap tablosu (Excel) becerisini kazandırmak, % 3.3’ü öğrencilere veri tabanı becerisini
kazandırmak amacıyla kullanıldığını belirtmişlerdir.
 65

Tablo 16. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Eğitimde

Kullanma Amaçları
Yönetici / Evet Öğretmen / Evet
KULLANIM AMACI
f % f %
Öğrenmeyi eğitsel oyunlarla destekleme 80 66.7 219 50.7
Öğrenmeyi alıştırma ve uygulamalarla destekleme 65 54.2 273 63.2
Öğrenmeyi bire-bir özel derslerle destekleme 17 14.2 66 15.3
Öğrenmeyi problem çözmeyle destekleme 19 15.8 48 11.1
Öğrenmeyi simülasyonlarla destekleme 29 24.2 52 12
Öğrenciye kelime İşlemci becerisi kazandırmak 74 61.7 229 53.
Öğrenciye grafik uygulama becerisi kazandırmak 35 29.2 116 26.9
Öğrenciye veri tabanı becerisini kazandırmak 4 3.3 14 3.2
Öğrenciye Excel becerisini kazandırmak 14 11.7 32 7.4
Öğrenciye sunu hazırlama becerisini kazandırmak 30 25 110 25.5
Öğrenciye internet kullanma becerisini kazandırmak 48 40 148 34.3
Öğrencilere bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmak 68 56.7 194 44.9
Öğrencilerde eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini
27 22.5 95 22
geliştirmek
Öğrencilere programlama becerisi kazandırmak 8 6.7 49 11.3
Sınıfta grup gösterimi yapmak( sunu amaçlı) 68 56.7 170 39.4
Test hazırlamak, puanlamak ve analizini yapmak 44 36.7 165 38.2
Öğretim materyalleri hazırlamak 77 64.2 248 57.4
Öğrencileri izleme ve değerlendirme çalışması yapmak 37 30.8 121 28.
İnternette bilgi aramak (araştırma yapma) 84 70.0 283 65.5
Başkaları ile iletişim kurmak ( telekonferans, sohbet, e-posta) 52 43.3 154 35.6
Oyun ve eğlence etkinlikleri gerçekleştirmek 47 39.2 177 41.0
Okul yönetim işlerine yardımcı olmak 92 76.7 119 27.5
Okulun resmi yazışmalarını yürütmek 96 80 121 28
Okulun WEB sayfası aracılığı ile aile ile iletişim kurmak 21 17.5 44 10.2

Okul yöneticileri bilgi ve iletişim teknolojilerini; % 80’i okulun resmi

yazışmalarını yürütmek, % 76.7’si okul yönetim işlerine yardımcı olmak, % 70’i
internette bilgi aramak (araştırma yapma), % 64.2’si öğretim materyalleri hazırlamak,
% 56.7’ si sınıfta sunu amaçlı grup gösterimi ve öğrencilere bilgisayar okur yazarlığı
kazandırmak, % 43.3’ü başkaları ile iletişim kurmak, % 39.2’si oyun ve eğlence
etkinlikleri gerçekleştirmek, % 36.7’si test hazırlamak, puanlamak ve analizini yapmak ,
% 30.8’i öğrencileri izleme ve değerlendirme çalışması yapmak, %22.5’i öğrencilerde
eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmek, %17.5’i okulun web
sayfası aracılığı ile ailelerle iletişim kurmak, %6.7’si de öğrencilere programlama
becerisi kazandırmak amacıyla kullandıklarını belirtmişlerdir.
 66

Öğretmenler ise bilgi ve iletişim teknolojilerini okullarında kullanım amaçlarnı;

bilgisayar destekli eğitim için % 63.2’si öğrenmeleri alıştırma ve uygulamalarla
destekleme, % 50’7’si öğrenmeleri eğitsel oyunlarla destekleme için kullandıklarını
belirtmişlerdir. Öğretmenler bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili temel uygulama
programları için % 53’ü öğrencilere kelime işlemci becerisini kazandırma, % 34.3’ü
öğrencilere internet kullanımı becerisini kazandırma amacıyla kullandıklarını
belirtmişlerdir.
Öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini; % 65.5’i internette bilgi aramak,
% 57.4’ü öğretim materyali hazırlamak, %44.9’u öğrencilere bilgisayar okur yazarlığı
kazandırmak, % 41’i oyun ve eğlence etkinlikleri gerçekleştirmek, % 39.4’ü sınıfta
sunu amaçlı grup gösterimi yapmak, % 38.2’si test hazırlamak, puanlamak ve analizini
yapmak, % 35.6’sı başkaları ile iletişim kurmak, % 28’i okulun resmi yazışmalarını
yürütmek ve öğrencileri izleme ve değerlendirme çalışması yapmak, % 27.5’i okulun
yönetim işlerine yardımcı olmak, % 22’si öğrencilerde eleştirel düşünme ve problem
çözme becerilerini geliştirmek, % 11.3’ü öğrencilere programlama becerisi
kazandırmak, %10.2’si okulun web sayfası aracılığı ile ailelerle iletişim kurmak
amacıyla kullandıklarını belirtmişlerdir.
Bu bulgulara bakıldığı zaman okul yöneticileri ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim
teknolojilerinin bilgisayar destekli eğitim ve temel uygulama programları becerisi için
kullanım amaçlarında iki grubun da görüşlerinin birbirine yakın olduğu söylenebilir.
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin okulda hangi amaçla kullanıldığına ilişkin
verilen cevaplar dışında “Diğer” seçeneğini işaretleyenlerin kullandığı ifadeler
değiştirilmeden aktarılmıştır. “Okul dergisi hazırlama, öğrenci ve öğretmenlerin
fotoğraf albümünü hazırlama.”, “Engellilere ait özel yazılım programları hazırlamak
için”, “Görsel olarak eğitimlerini desteklemek için” , “Alıştırma ve problem çözme,
okul ve sınıf için materyaller hazırlamak ” .
Kurtoğlu (2009) yaptığı araştırmada öğretmenlere “öğrenme-öğretme sürecinde
BİT’i hangi amaçlar için kullanıyorsunuz?” sorusunu yönelttiği zaman öğretmenlerin
BİT’i öğretme öğrenme sürecine hazırlık aşamasında (derse hazırlık), öğrenme-öğretme
sürecinde (ders esnasında) ve öğrenme-öğretme süreci sonrasında (dersten sonra)
amaçlarına yönelik olarak kullandıklarını belirtmektedir. Öğretmenlerin BİT kullanım
 67

amaçlarını ; dersten önce, derse hazırlanmak ve yenilikleri takip etmek için araştırma
yapmak, öğrenciler için ders notu hazırlamakta, ders esnasında, öğrencilerin ilgisini
çekmek, dersi daha eğlenceli hale getirmek, öğrencilerin motivasyonunu artırmak,
görselliği sağlamak ve soyut konuları somutlaştırmak için, ders sonrasında ise
öğrencilerde gördüğü ve kendisinde hissettiği eksiklikleri gidermek için, ders
anlatımında kullanmak üzere farklı yöntem ve metodlar bulmak için ve başka
şehirlerdeki meslektaşlarıyla iletişime geçip bilgi paylaşmak için BİT’ten
faydalandıkları belirtilmektedir.

4.3.5 Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna

İlişkin Karşılaştıkarı Sorunlar ve Çözüm Önerilerine İlişkin Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın üçüncü alt amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bilgi ve

iletişim teknolojilerinin öğretme-öğrenme süreçleri ile bütünleştirilmesinde
(entegrasyonunda) karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin
belirlenmesine yöneliktir. Tablo 17 ve 18’ de KKTC ilkokul öğretmen ve yöneticilerinin
bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğretme-öğrenme süreçleri ile entegrasyonuna ilişkin
sorunlarla ilgili dağılımı verilmiştir.
 68

Tablo 17. Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna İlişkin

Karşılaştıkları Sorunlar
Yönetici Önem sırası Aritmetik
Ortalama (X)
Donanım eksikliği (örneğin bilgisayarların sayısal yetersizliği) 1 243
Eğitim bakanlığı bünyesinde eğitim teknolojileri biriminin 2 299
bulunmayışı
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitime entegre edilebilmesine 3 309
yönelik bir planın (vizyonun) bulunmayışı
Donanımların eski ya da yetersiz olması 4 320
Eğitim eksikliği (okul yöneticisi, öğretmen)
5 339
Teknolojik alt yapı yetersizliği (örneğin elektrik altyapısı, network 6 407
ağının olmayışı)
Teknik destek eksikliği 7 446
Yeterli yazılımın olmaması 8 469
Bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi araçların kullanım 9 614
planlamasında karşılaşılan sorunlar
Bilgisayar kullanarak materyal geliştirmek için gerekli zamanın 10 626
olmayışı

Tablo 18. Öğretmenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Entegrasyonuna İlişkin

Karşılaştıkları Sorunlar
Öğretmen Önem sırası Aritmetik
Ortalama (X)
Donanım eksikliği (örneğin bilgisayarların sayısal yetersizliği) 1 783
Donanımların eski ya da yetersiz olması 2 1023
Teknolojik alt yapı yetersizliği (örneğin elektrik altyapısı, network 3 1094
ağının olmayışı)
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitime entegre edilebilmesine 4 1214
yönelik bir planın (vizyonun) bulunmayışı
Eğitim eksikliği (okul yöneticisi, öğretmen) 5 1328
Eğitim bakanlığı bünyesinde eğitim teknolojileri biriminin 6 1349
bulunmayışı
Teknik destek eksikliği 7 1379
Yeterli yazılımın olmaması 8 1523
Bilgisayar kullanarak materyal geliştirmek için gerekli zamanın 9 1853
olmayışı
Bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi araçların kullanım 10 1904
planlamasında karşılaşılan sorunlar

Tablo 17 ve 18’de görüldüğü gibi araştırma grubunda yer alan yönetici ve

öğretmenlerden bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretme – öğrenme sürecine uyarlama
(entegre etme) konusunda yaşadıkları sorunları kendilerine göre önem sırasına
 69

koymaları istendiğinde ; ilk sırada donanım yetersizliği (bilgisayarların sayısal

yetersizliği) ikinci sırada ise donanımların eski ya da yetersiz olması, üçüncü sırada
teknolojik alt yapının yetersizliği ( elektrik alt yapısı, network ağının olmayışı),
dördüncü sırada ise BİT’nin eğitime entegre edilebilmesine yönelik bir planın
(vizyonun) bulunmaması, beşinci sırada eğitim bakanlığı bünyesinde eğitim teknolojileri
biriminin bulunmayışı, altıncı sırada eğitim eksikliği (okul yöneticisi, öğretmen) ,
yedinci sırada teknik destek, sekizinci sırada yeterli yazılımın olmaması, bilgisayar
kullanarak materyal geliştirmek için yeterli zamanın olmayışı ve çalışma grubuna göre
bilişim teknolojilerini öğretme-öğretme süreçlerine entegre etmede “bilgisayar,
projeksiyon cihazı gibi araçların kullanım planlamasında karşılaşılan sorunlar “ en
önemsiz neden (BİT entegrasyonu için sorun olarak görülmüyor) olarak gösterilmiştir.
Yöneticiler bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretme-öğrenme sürecine entegre
etme konusunda önem derecesine göre sıraladıkları sorunların dışında yine sorun olarak
gördüklerini “Diğer” seçeneğinde ; “Donanım ve eğitim eksikliği tamamlanmalı” ,
“Ekonomik yetersizlik” , “Okul binasının oda-sınıf açısından sayıca yeterli olmaması”,
“Eğitim bakanlığının maddi ve manevi desteğinin olmaması” şeklinde ifade etmişlerdir.
Biligi ve iletişim teknolojilerini öğretme - öğrenme sürecine uyarlama ( entegre
etme) konusunda yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve yöneticilerin sunduğu çözüm
önerileri aynen aktarılmıştır. “ Eski ve yeni tüm öğretmenlerin yeterli eğitimi alması
gerekir” , “Bilgisayar ve teknolojik çağdaş hizmetiçi eğitim yapılsın” , “öncelikle
düzgün bir alt yapının olması gerekir.”, “Daha fazla ödenek ayrılıp , müfredata
yerleştirilmelidir.” , Eğitim Bakanlığı çatısında öğretmenlere yönelik kurs
düzenlenmeli”, “Okullardaki bilgisayar odalarının yenilenmesi ve öğretmenlerin daha
iyi eğitilmeleri”, “Her okulun bilgisayar eğitimi veren sınıfı ve interneti olması gerekir,
bilgisayar dersi verebilecek bigisayar öğretmeni alınması gerekir.”, “Bir TV ve
bilgisayar odasının olması gerekir.”, “Hizmetiçi eğitim düzenlenmesi.” , “ Eğitim
bakanlığı kontrolünde en tepeden ( daire müdürleri dahil ) başlayarak tüm personel
bilinçlendirilmeli, başlanan tüm projeler hiçbir kesintiye uğratılmadan
tamamlanmalıdır.” , “Bakanlık tarafından PC’ler yeterli sayıda gönderilmeli ve internet
sağlanmalıdır.” , “Teknik destek, malzme yardımı ve eğitim konusunda tam donanımlı
bir birimin acilen kurulması gerekir.” “Bilgisayar sistemleri konusunda öğrencilere
 70

eğitim verilmesi” , “Tamiri gereken bilgisayarların bakımı ve tamiri için birimlerin

kurulması “ , “ Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde ders CD’leri hazırlanıp okullara
gönderilmeli” ,“Bakanlık okullara gerekli alt yapıyı oluşturmalıdır.” , “Öncelikle
eğitim, ders programlarının BİT’ne göre düzenlenmesi” , “Okulumuzda gerekli donanım
kurulmalı ve öğretmenler hizmet içinde yetiştirilmelidir.” “Tam donanımlı bilgisayar
odası gerekli”, “Bilgilendirme yapılmalı , donanım ve donanımın devamlılığı
sağlanmalı ayrıca programlara alınmalı”, “İlkokul ders programlarına bilgisayar dersi
hiç zaman kaybedilmeden zorunlu ders olarak konulmalı ve bu alanda tüm okulların
eksiklikleri tamamlanmalıdır.” , “Hizmet içi eğitim kurslarının yalnızca merkezde değil,
ilçelerde düzenlenmesi ve eğitim süresinin tam güne yayılması”, “BİT’in eğitime entegre
edilebilmesi için gerekli programlar hazırlanmalıdır” , “Eğitim ve donanım eksikliğinin
giderilmesi” şeklindedir.

BT entegrasyonu temel araştırması(Temel Eğitim Projesi II. Fazı) (2007)

raporuna göre; okul müdür ve yardımcıları, BT’ni öğretme- öğrenme sürecine entegre
etme konusunda karşılaşılan en önemli sorunun eğitim eksikliği olduğu diğer sorunların
ise önem sırasına göre donanım eksikliği, donanımların eski ya da yetersiz olması,
öğretmenlerin bilgisayar kullanım bilgi ve becerilerinin yetersiz olması, teknik destek
eksikliği ve teknolojik alt yapı yetersizliği olduğu belirtilmektedir. Aynı raporda
öğretmenlerin BT’nin öğretme-öğrenme sürecine entegrasyonu konusunda eğitim ve
donanım eksikliği ile öğretmenlerin bilgi ve beceri düzeylerinin yetersizliği, en önemli
sorun olarak gösterildiği belirtilmektedir.
Araştırma grubunda yer alan 68 ilkokulun okul yöneticilerine “Bilgi ve iletişim
teknolojilerinin eğitime entegrasyonuna ilişkin okulunuzun yürütmekte olduğu bir proje
var mı?” şeklinde yöneltilen soruya, okul yöneticileri bilişim teknolojilerinin eğitime
entegrasyonuna ilişkin Avrupa Birliği veya Türkiye Cumhuriyeti Yardım Heyetinin
katkılarıyla %60.3’nün (41 okul) yürüttükleri bir projelerinin olmadığını, 27 okul
%39.7’sin yürütmekte oldukları projelerin var olduğunu belirtmişlerdir.
 71

4.4. Öğretmen ve Yöneticilerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine İlişkin Tutumlarına

Yönelik Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın dördüncü alt amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokul

öğretmen ve yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik tutumları arasında
anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemektir. Tablo 19’da KKTC ilkokul öğretmen
ve yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik tutumlarına ilişkin dağılım
verilmiştir.

Tablo 19. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin BİT’e Yönelik Tutumları

N X S Sd t p

Yönetici 119 4.15 0.438 538 4.69 0.000

Öğretmen 421 3.92 0.488

Tablo 19’da Yönetici ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik

tutumlarında anlamlı bir faklılık gözlenmiştir [ ( ) = 4.69, < 0.05)]. Okul
yöneticilerinin BİT’e yönelik tutumları( X=4.15), öğretmenlerin tutumlarından (X=3.92)
daha olumludur. Bu bulgu okul yöneticileri ile öğretmenlerin BİT’e yönelik tutumları
arasında anlamlı bir farkın olduğu ve yöneticilerin öğretmenlere göre daha olumlu
tutuma sahip oldukları şeklinde yorumlanabilir. KKTC Milli Eğitim Bakanlığı’nın
öğretmenlerin teknolojiye yönelik tutumlarını daha da artırmak için öğretmenleri sürekli
kendilerini geliştirebilecekleri eğitimlere tabi tutmalıdır. Çünkü teknoloji sürekli
gelişmekte ve değişmekte olduğundan öğretmenlerin bu gelişmenin gerisinde
kalmamaları gerekmektedir.
Araştırma grubunda toplam 552 anket değerlendirilirken, öğretmen ve
yöneticilerin bilişim teknolojilerine ilişkin tutumlarıyla ilgili değerlendirmede 12 anket
değerlendirme dışı bırakılmıştır. Bu nedenle tutumlar 421 öğretmen ve 119 yönetici
görüşü üzerinden hesaplanmıştır.
Pala (2006) araştırmasında, ilköğretim okulları birinci kademesinde görev
yapan öğretmenlerin eğitim teknolojilerine yönelik tutumlarının olumlu olduğunu
belirlemiştir.
 72

BT Entegrasyonu Temel Araştırması Raporu (Temel EğitimProjesi II.

Faz)(2007)’nda eğitimcilerin; BT’nin öğretme –öğrenme sürecinde kullanımına ilişkin
görüşlerinin olumlu olduğu ve BT entegrasyonuna önem verdikleri şeklinde
yorumlanabileceği ayrıca bilişim teknolojilerini kullanmanın onların iş yüklerini
artırmayacağı yönünde görüş bildirdikleri belirtilmektedir.
Özdener ve Cüre (2008) araştırmalarında öğretmenlerin BİT’in eğitimde
kullanımına yönelik tutumlarının olumlu olduğunu; öğretmenlerin BİT’in öğrenmeyi
kolaylaştırdığına, öğretmen ve öğrenci başarısını artırdığına, öğrencilerin ilgisini
çekeceğine ve öğretimin daha etkili olması için BİT uygulamalarının gerekli olduğuna
inandıkları şeklinde ifade ettiklerini belirtmektedir.
Korkmaz ve Demir (2012) yaptıkları araştırmada öğretmenlerin BİT’e yönelik
tutumlarının oldukça yüksek olduğunu belirmektedirler.
Oktay ve Çakır (2012 ) yaptıkları araştırmada ilköğretim öğretmenlerinin
teknolojiye yönelik tutumlarının toplamda yüksek bulunduğunu ifade etmişlerdir.
Aydoğan (2013) araştırmasında ilköğretim öğrencilerinin bilişim teknolojilerine
yönelik olumlu tutumlara sahip olduklarını belirtmektedir.
Tüm bu sonuçlar bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim öğretimde kullanılması
ve yaygınlaştırılması açısından önemli bir bulgu olduğu ve alanyazınla da parelellik
gösterdiği şeklinde yorumlanabilir, ayrıca öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini
eğitim amaçlı olarak kullanmaya taraftar oldukları söylenebilir.

4.5. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme-Öğretme

Süreçlerinde Kullanılmasının Öğrenme Çıktılarına İlişkin Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın beşinci alt amacı bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal bilgiler

dersinin öğretme – öğrenme süreçlerinde kullanılmasının, öğrenci başarısını etkileme
düzeyini belirlemektir. Kültürel Mirasımız ünitesinde yer alan konular sözlü anlatım
yapıldıktan sonra öğrenciler çalışmak istedikleri arkadaşlarıyla gruplar oluşturup tüm
konuları öğretmen rehberliğinde paylaştılar. Konularla ilgili grup ve bireysel projeler
hazırladılar. Fotoğraf makinesi yardımıyla fotoğraflar çekilip her proje aşamalı olarak
hazırlanıp sınıfta sunulmuştur.Tarihi yerlere yapılan ziyaretler yine fotoğraf makinesi ile
belgelenip, video kamerayla da çekim yapılmıştır. Ayrıca el sanatları ve kullanılan
 73

eşyalara ait örnekler sınıfa getirilip dönem sonuna kadar sergilenmiştir. Kıbrıs kültürünü
yansıtan tüm yemekler ise bireysel proje olarak hazırlanmıştır. Öğrenciler kendi
velileriyle birlikte seçtikleri yiyecekleri hazırlayıp sınıfa getirdiler. Her öğrenci kendi
velisiyle hazırladığı yiyeceğin nasıl yapıldığını sunduktan sonra tüm yiyecekleri birlikte
paylaştılar. Öğrencilerin ünite kapsamında yaptıkları tüm etkinlikler bir cd’ye aktarılıp
Kıbrıs kültürünü yansıtan şarkıların eşlik ettiği fon müziği ile izlemeleri sağlanmıştır.

Deney grubu öğrencilerinin yaptıkları tüm faaliyetleri kayıtlı bir şekilde izlemiş
olmaları onları çok mutlu etmiştir. Dersin içeriğini sadece öğrenmeleri gereken bir konu
olarak değil de, kendi yaptıklarını, ürettiklerini, başardıklarını sahiplenme duygusu ile
tekrar tekrar izlemişlerdir. Kültür Mirasımız ünitesine yönelik ön test son test olarak
kullanılan ünite değerlendirme soruları cevaplarıyla birlikte şu şekildedir:

Ünite Değerlendirme Soruları

1. Bir toplumun kültür mirasını oluşturan başlıca unsurlar nelerdir?

2. Surlar niçin yapılırdı? Lefkoşa surları hangi amaçla yapılmıştır?
3. Lefkoşa surları içerisinde yer alan kültürel mimari yapılarımızdan beş
tanesini yazınız.
4. Kıbrıs Osmanlılar tarafından hangi Osmanlı padişahı döneminde fethedildi?
5. Kıbrıs Osmanlılar tarafından hangi nedenlerle ve kimlerden alınmıştır?
6. Venedikliler kimlerdir?
7. Kıbrıs’ta Lefkoşa’dan başka etrafı surlarla çevrili olan diğer kentimiz
hangisidir?
8. Kıbrıs’a özgü halk danslarından beş tanesinin ismini yazınız.
9. Kıbrıs’a özgü halk danslarımız geleneksel olarak hangi müzik aletleri
eşliğinde oynanır?
10. Kıbrıs kültürüne ait, daha çok çeyiz olarak yapılıp kullanılan el sanatlarından
beş tane örnek veriniz.
11. Kıbrıs kültürüne ait, daha çok süs, kazanç, günlük hayatta kullandğımız el
sanatlarından beş tane örnek veriniz.
12. Kıbrıs kültürüne ait yemeklerden beş tane örnek veriniz.
13. Kıbrıs kültürüne ait tatlılardan beş tane örnek veriniz.
14. Kıbrıs kültürüne ait olan ve eskiden misafirlere ikram etmek için yapılan
macunlardan beş tane örnek veriniz.
15. Kıbrıs kültürüne ait tuzlulardan beş tane örnek veriniz.
16. Kıbrıs kültürünü yansıtan üçer tane şarkı, türkü ve mani yazınız.
 74

17. Kıbrıs kültürüne ait olup çok sık oynanmadığı için unutulmak üzere olan çoçuk
oyunlarını araştırıp beş tanesinin ismini yazınız.
18. Milli bayramlarımızın isimlerini yazınız.
19. Dini bayramlarımızın isimlerini yazınız.
20. Ailelerinizin geçmişte kurdukları komşuluk ilişkileri ile şimdiki komşuluk
ilişkileri arasındaki farklılıkları yazınız.

Ünite Değerlendirme Sorularının Cevapları

1. Bir ülkenin kültür mirasını oluşturan unsurlar ; mimari yapıları ( surlar,

antik kentler , anıtlar ve çeşitli binalar ) , dansları, kullandıkları eşyalar ve el
sanatları , yemekleri , tatlıları, şarkıları, türküleri , manlieri , bayramları ve
komşuluk ilişkileridir.
2. Eskiden dıştan gelen saldırılara karşı şehirleri korumak amacıyla surlar
yapılırdı. Venedikliler , Osmanlılar Lefkoşa’yı ellerinden almasın diye surları
inşa etmişlerdir.
3. Derviş Paşa Konağı , Selemiye Cami , Arabahmet Cami , Mevlevi Tekkesi,
Büyük Hamam, Venedik Sütunu, Büyük Han , Sultan Mahmut Kütüphanesi .
4. Kıbrıs Osmanlı Padişahı II. Selim döneminde fethedildi.
5. Kıbrıs , siyasi , ekonomik ve askeri nedenlerden dolayı Venediklilerden
alınmıştır.
6. Venedik İtalya’da ortaya çıkan ortaçağda deniz ticaretiyle zengin
olan bir devlettir.
7. Etrafı surlarla çevrili diğer kentimiz Mağusa’dır.
8. Kıbrıs’a özgü halk dansları ; Çiftetelli , Arabiye (1,2 ) / Bardak Oyunu ,
Sarhoş Zeybeği , Abdal Zeybeği , Bahriyeli , Karşılama (1,2,3,4 ) , Kadın
Karşılaması ( 1, 2, 3, 4 ), Kozan , Konyalı , Sandala Mandala( Goggolli) , Nişan ,
Feslikan ( Vasilica ), Mandıra ( Bekri ) , Erkek Zeybeği , Orak , Fistikya ,
Susta, Dolama
9. Kıbrıs’a özgü halk danslarımız geleneksel olarak ; keman , zurna , davul ve
kamıştan yapılan düdük eşliğinde oynanır.
10. Kıbrıs kültürüne ait daha çok çeyiz olarak kullanılan el sanatlarından ; dokuma
tezgahında dokunan çarşaflar, kasnakta yapılan nakışlı yastık kılıfları, tığda
yapılan danteller, iğne ile yapılan iğne işi/ yastık kılıfları, Yemeni (çember) ,
Lefkara işi , ipek böceği kozalarından yapılan koza işi ….
11. Sele, sini, sesta, darcık, sandalye, talar (dalari) , un eleği, susam eleği, kalbur , su
kabağı..
12. Herse, fırın makarnası , molohiya , kolokas, küp kebabı, bumbar, şeftali kebabı,
et pastırması ( samarella ), enginar dolması, yaprak dolması( yalancı dolma), pazı
dolması, çiçek dolması, pirohu…
 75

13. Kıbrıs kültürüne ait tatlılar; paluze ( sucuk, köfter) , gullurikya , samsı, katmer,
ekmek kadayıfı, şamişi , nor böreği , kabak böreği, lokma…
14. Kıbrıs kültürüne ait olup eskiden misafirlere ikram için yapılan macunlar; ceviz
macunu , turunç macunu, patlıcan macunu, kabak macunu, bergamut macunu,
turunç çiçeği macunu, karpuz macunu, ayva macunu …
15. Kıbrıs kültürüne ait tuzlu hamur işleri , pilavuna , hellimli bitta , zeytinli bitta,
hellim böreği, kıyma böreği, bulgur köftesi, çitlemitli bitta …
16. Portakal Atışalım, Dillirga , Münisem , Al Yemeni Mor Yemeni , Feslikan …
17. Beştaş , Lingiri (çelik – çomak ) , Andrez (üç taş ), Sek Sek ( Pilaka) , Bezirgan
Başı , Yağ Satarım Bal Satarım, Saklambaç , Tavşan Hendekte , Pirilli, Gugo(
7 Kiremit ) , Ender Tuna 1,2,3, , ….
18. Milli bayramlarınız ; 15 Kasım KKTC’ nin kuruluşu , 29 Ekim Cumhuriyet
Bayramı , 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü
Anma Gençlik ve Spor Bayramı, 20 Temmuz Barış Harekatı, 30 Ağustos Zafer
Bayramı,
19. Dini bayramlarımız ; Ramazan Bayramı ( Şeker Bayramı ) , Kurban Bayramı ,
20. Kasaba ve köylerde yaşayan insanlar müstakil (tek katlı) evlerde oturup
birbirleriyle iyi ilişkiler ve sürekli dayanışma içindedirler. Şehirlerde ise
oturdukları apartmandaki komşularını bile tanımıyorlar.

Tablo 20. Deney Grubunun Ön Test- Son Test Puanları

Ön Test SonTest
Öğrenci Puan Not Öğrenci Puan Not
1. 15 75 1. 18 90
2. 15 75 2. 17 85
3. 16 80 3. 20 100
4. 16 80 4. 19 95
5. 12 60 5. 18 90
6. 12 60 6. 17 85
7. 14 70 7. 17 85
8. 13 65 8. 16 80
9. 14 70 9. 18 90
10. 12 60 10. 16 80
11. 16 80 11. 19 95
12. 14 70 12. 16 80
13. 15 75 13. 17 85
14. 10 50 14. 14 70
15. 11 55 15 14 70
16. 11 55 16. 15 75
17. 10 50 17. 14 70

Deney gubunun ön test ve son testten aldıkları puan ve notlara bakıldığı zaman yapılan
deneysel çalışmanın, deney grubu lehine öğrenme çıktılarında olumlu sonuç verdiği
görülmektedir. Tüm öğrencilerin puan ve notlarında yükselme görülmektedir. Bu da
 76

BİT’in sosyal bilgiler dersine entegrasyonunun öğrenme-öğretme çıktılarını olumlu

yönde etkilediğini göstermektedir.

4.6. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Sosyal Bilgiler Dersinin Öğrenme-Öğretme

Süreçlerinde Kullanılmasına İlişkin Veri Görüşleriyle İlgili Bulgu ve Yorumlar

Araştırmanın altıncı alt amacı bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal bilgiler

dersinin öğretme – öğrenme süreçlerinde kullanılmasına yönelik veli görüşlerini ortaya
koymaktır.
Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı doğrultusunda düzenlenen Sosyal Bilgiler
Öğretim Programı’na göre KKTC’de 2005 yılında yenilenen ilkokul sosyal bilgiler 5.
Sınıf ders kitabında yer alan konulardan biri olan “Kültürel Mirasımız” ünitesinin gerçek
yaşam durumlarıyla ilişkilendirilerek işlendiği, gerçek ve güncel deneyimlerin yaşandığı
öğrenme ortamlarıyla ilgili velilerin görüşlerinin alındığı soru maddeleri şöyledir:

1.Sosyal bilgiler dersinde eğitim materyalleri kullanılıyor mu? Sorusuna ilişkin görüşleri
alınan 34 velinin hepsi de sosyal bilgiler dersinde eğitim materyali kullanıldığını
belirtmiştir.

2.Sosyal bilgiler dersinde kullanılan eğitim materyalleri ve araçlar nelerdir?

Kullanılan eğitim materyalleri ve araçlara ilişkin 2. Soruya verdikleri cevaplar
“ bröşürler,grafikler, fotoğraf, fotoğraf makinesi, bilgisayar, bilgi haritaları, akıllı
tahta, harita, küre, numuneler, Cd’ler, video filmleri, gazete, dergi, internet, video
kamera, ansiklopedi ve gerçek eşyalar” şeklindeydi.

3.Sosyal bilgiler dersinde kullanmak için eğitim materyali yapıyor mu?sorusuna verilen
cevap ise ise yapılan eğitim materyalleri ile ilgi “bilgi haritaları” şeklindeydi.

4.Sosyal bilgiler dersi ile ilgili ödev ve projeler yapıyor mu?

Çocukların sosyal bilgiler dersinde evde ödev ve proje yapmasıyla ilgili yöneltilen 4.
Soruya veliler tümü “Evet” şeklinde cevap vermiştir.
 77

5.Evde ödev, proje, eğitim materyali yapmasının çocuğunuz üzerindeki olumlu ve

olumsuz etkileri nelerdir?
Verilen ödev, proje ve materyal yapımının çocuk üzerindeki olumlu ve olumsuz
etkilerinin sorgulandığı 5. soruya velilerin verdiği cevaplar aynen aktarılmıştır .
“ Çocuğumun daha fazla bilgilenmesine yardımcı oluyor. Liderler hakkında daha geniş
bilgi sahibi oluyorlar. Tarihimizi daha kolay öğreniyorlar. Çocuğum yaparak-yaşayarak
öğrenmektedir ve yaratıcılığını geliştirmesinde etkili olmaktadır. Ufkunu geliştiriyor, el
becerileri de gelişiyor. Öğrenmelerini sağlıyor ve becerilerini geliştiriyor. Bireysel
sorumluluğunu artırıyor, grup arkadaşlarına karşı sorumluluk bilinci gelişiyor, görev ve
sorumluluklarını yerine getirmenin önemini anlamış oluyor, paylaşım, yardımlaşma ve
araştırarak öğrenme gibi olumlu etkileri var. Çocuğum ödev, proje ve materyaller için
daha özenle çalışıyor. Konuları daha iyi anlıyor. Bilgilerini pekiştiriyor. Kendini ifade
etme şekli gelişiyor, dersi daha iyi kavrıyor, düşünme yeteneği gelişiyor. Derse karşı
ilgisi ve merağı artıyor, daha çok soru soruyor ve bütün dünyayı gezmek istiyor.
Bilmedikleri canlı cansız varlıkları ve değişik araç-gereçleri öğreniyorlar. Derslerinde
hızla ilerleme kaydediyorlar, diğer derslerine vakit ayıramıyor. Görev bilinci artıyor ve
daha çok çalışıyor. Bilgi edinme isteği artıyor, daha geniş düşünüyor ve aktivitilere
katılma isteği artıyor.”

6.Evde ödev, proje, eğitim materyali yapması sizi nasıl etkiliyor?

Çocuğun evde ödev proje ve eğitim materyali yapması velileri nasıl etkilediğine ilişkin
6. soruya veliler “Çocuğumun daha sosyal bir öğrenci olmasını sağladı. Başarısı
açısından olumlu değerlendiriyorum. Çok olumlu buluyorum. İyi yönde etkiliyor çünkü
ben de bilgilerimi tazelemiş oluyorum. Çok hoşumuza gidiyor ama imkanlarımız kısıtlı
olduğu için çocuğumuz bazı etkinlikleri yapamıyor ve eksik kalıyor. Çocuğumun ödevini
yapmak için gösterdiği çaba ve gayret beni çok mutlu etti. Ödevler konusunda iyi ama
projelerde çocuğum biraz pasif. Aldığı görev ve sorumlulukları yerine getirmeye
çalışması beni mutlu ediyor. Proje yaparken çok eğleniyor. Çok beğeniyoruz ve
yaparken eğleniyoruz. Olumlu etkiliyor. Çocuğumun birşeyler üretebildiğini ve derse
aktif katıldığını görmek bizleri mutlu ediyor. Uğraşıp ortaya birşeyler çıkarması,
 78

öğrenmesi ve kültürünü geliştirmesi açısından olumlu buluyorum. Çocuğumun

ödev,proje ve materyal yaptığını gördüğüm zaman derslerine ilgili olduğunu düşünüyor
ve mutlu oluyorum.” gibi cümlelerle cevap verdiler.

7.Sosyal bilgiler dersinde katıldıkları gezi, gözlem etkinliklerini nasıl

değerlendiriyorsunuz?

Sosyal bilgiler dersinde konuları gereği çocuklarının katıldıkları gezi gözlem

etkinliklerine ilişkin velilerin 7. soruyla ilgili yaptıkları değerlendirme ; “Konuları
içinde yer alan tüm tarihi yerleri gezmiş olmaları, doğru kaynaktan bilgiler edinmelerini
sağlıyor. Çocuklar geziye gideceği zaman diğer dersleri aksayacak diye korkuyorum.
Çocukların değişik ve bilmedikleri, görmedikleri yerleri grupça tanımalarının iyi
olacağına inanıyorum. Gittikleri zaman gezide gördüklerini bazen bir hafta aklından
çıkarmıyor ve sürekli anlatıyor. Görerek daha iyi anlıyor, unutma olasılığı daha azdır.
Tabi ki bizler de etkileniyoruz, bilmediğimiz ya da yanından geçip gittiğimiz ama kültür
mirasımız olduğunun farkında olmadığımız şeyleri bizimle paylaşıyor. Bu etkinliklerin
çocuğumun üzerinde olumlu etkileri olduğunu düşünüyorum. Ayrıca yıllardır Kıbrıs’ta
yaşıyoruz, çocuk Kıbrıs’ta doğdu ama kendim vakit ayırıp da onu bu yerlere
götüremedim, yaşadığı yeri tanıması ve dersi öğrenmesinde büyük katkıda bulunacağını
düşünüyorum. Bilgiyi esas kaynağından alıyorlar, gerçek büyüklüklerini, rengini,
durumunu yerinde gözlemleyip inceliyorlar, özellikle sınıfa getirilmesi mümkün olmayan
şeyleri yerinde görmeleri tam öğrenmeyi, doğru öğrenmeyi sağlıyor. Çok güzel ve
eğitici. Tarihimizi gezerek öğrenmesine seviniyorum.”

8.Sosyal bilgiler dersinin “Kültürel Mirasımız” konusunda aldığı proje görevini onunla
paylaşmak sizleri nasıl etkiledi?
Kültürel Mirasımız ünitesiyle ilgi proje ödevini çocuklarıyla birlikte hazırlamanın
velileri nasıl etkilediğine ilişkin 8. soruya alınan cevaplar; “İlk kez böyle bir proje
yaptık, çocuğumun heyecanını paylaşma ve iş bölümü yapmak beni çok mutlu etti.
Yaptığımız projenin bilgisayara aktarılıp tekrar gösterileceğini söyleyince çok sevindik.
Dersi için çocuğumla beraber birşeyleri başarmak ve başkalarına sunmak çok güzeldi.
Bilmediğim ve unuttuğum kültürel mirasımızı tekrardan hatırlamak yönünde faydası
oldu. Unuttuğumuz değerleri hatırlattığınız için teşekkürler, tekrar öğrenci oldum.
 79

Çocuğumun derse katılması ve çaba göstermesi beni çok mutlu etti. Tüm annelerin
birbirleriyle haberleşmesini, kimin ne yapacağını veya birlikte neler yapılacağı
konuşuldu yani ailelerin de iletişimini sağladı. Çocuklarımızın yapacakları projeden not
alacak olmaları yapacağımız işte daha dikkatli ve özenli davranmamızı sağlarken
beğenilme endişesi de yaşadık. Yapacağımız projede yiyeceklerin tüm çocuklarla sınıf
ortamında paylaşılarak yeneceğine sevindim, birbirlerinin yaptıklarını tadacaklar.
Yaparak, birebir yaşayarak öğrenmesine sevindim.” şeklindeydi

9.Sosyal bilgiler dersindeki “Kültürel Mirasımız” ünitesini CD’den izleyerek öğrenme

faaliyetinde bulunmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çocukların sosyal bilgiler dersindeki “Kültürel Mirasımız” ünitesini CD’den izleyerek

öğrenme faaliyetinde bulunmalarıyla ilgili velilerin 9. Soruya ilişkin yaptıkları
değerlendirmede kullandıkları ifadeler; “Tüm sınıf arkadaşlarının yaptığı projeleri ve
gittikleri tarihi yerleri Cd’den izlemek bilgilerini pekiştirdi. Bireysel olarak ilerlemesini
takip edebiliyorum. İyi yönde etkilediğine inanıyorum. CD’den izledikleri hep aklında
kalmış.Çocuğumun dersi dinlerken daha istekli olmasına ve daha çabuk öğrenmesine yol
açacaktır.Tekrar tekrar izleme fırsatını buldu. CD’de çocukların kendi etkinliklerinin
yer alması CD’nin en olumlu yanı galiba.” şeklindeydi.

10.Belirtmek istediğiniz başka görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz.

Velilerin belirtmek istediği başka görüş ve önerileriyle ilgili 10.soruya ise veliler; “Bu
tür etkinlikler yalnızca sosyal bilgiler dersi ile sınırlı olmasın. Tüm çocuklara kültürel
mirasımız konusu daha geniş olarak anlatılırsa ve buralara daha sık geziler
düzenlenirse çocukların da daha çok sahip çıkacağına inanıyorum. Bütün bu
araştırmaların yapılmasında katkıda bulunanlara teşekkürler, hatırlattıkları bilgiler
için. Daha çok ödev verilsin. Bol bol ödev ve çalışma verilsin, çalışma ve ödev
çocuğumu derslerine daha çok yöneltecektir. Tüm dersler etkinliklerle yapılsın, sadece
anlatmak ya da yazdırmak kalıcı olmaktan çok uzak. Bu yıl gittiği gezilerde
öğrendiklerini hiç unutmayacak. Bu dersin süresi artırılsın. Projeler grup çalışması
halinde yapılsın. Sosyal bigiler dersinde görecekleri konu hakkında öğrenecekleri
bilgileri gezi gözlem yapıp öğrenmeleri çok iyi oldu.” Şeklindeydi.
 80

Ersoy ve Kaya (2009) tarafından gerçekleştirilen araştırmada sosyal bilgiler

dersinin daha işlevsel duruma getirilebilmesi için sosyal bilgiler öğretiminde öğrenme
ortamının bilgiyi yapılandırmayı kolaylaştırıcı bir biçimde zengin uyaranlara sahip
olması gerektiği, başta bilgisayar olmak üzere farklı araç-gereçlerle desteklenmesi ve
öğrencilerin araştırma yapmalarının büyük önemi olduğu önerilerinde bulunmuşlardır.
 BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde araştırma kapsamında elde edilen sonuçlara ve sonuçlar göz önünde

bulundurularak yapılan önerilere yer verilmiştir

Sonuçlar

1. Araştırma grubunda yer alan KKTC’deki ilkokullarda görevli öğretmen ve

yöneticilerin yarıdan fazlası bilgisayar okur yazarlığı, bilgisayar uygulamaları, web
tasarımı, programlama , internet teknolojileri, donanım,eğitim yazılımı tasarlama, bilgi
ve iletişim teknolojilerini uyarlama ve bilgisayar ağları konusunda hizmet öncesi ve
hizmet içi eğitim almamıştır.
2.BİT’in öğretme-öğrenme sürecine entegrasyonunda karşılaşılan en önemli sorunlar
donanım yetersizliği, donanımların eksik ya da yetersiz oluşu, teknolojik alt yapı
yetersizliği ve eğitim eksikliğidir.
3.Okullarda BİT’in eğitime entegrasyonu ile ilgili bir politikanın olmaması, okullar için
ayrılan bir bütçe olmaması, MEB’na bağlı bilişim teknolojileriyle ilgili bir birimin
olmaması BİT entegrasyonu için eksiklik olarak görülmektedir.
4.Okul yöneticileri ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik tutumları
arasında anlamlı bir faklılık olduğu, okul ynöneticilerinin BİT’e yönelik tutumları
öğretmenlerin tutumlarından daha olumludur.
5.Öğretmenler bilgi ve iletişim teknolojilerini okullarda bilgisayar destekli eğitim için;
çoğunlukla öğrencilerin öğrenmelerini eğitsel oyunlarla destekleme, alıştırma ve
uygulamalarla destekleme amacıyla, temel uygulama programları için ise; öğrencilere
kelime işlemci becerisini kazandırmak, internet kullanım becerisini kazandırmak,grafik
uygulama becerisi kazandırmak ve sunu hazırlama becerisini kazandırmak amacıyla
kullanmaktadır.
6. Okul yöneticilerinin çoğunluğu bilgi ve iletişim teknolojilerini; okulun resmi
yazışmalarını yürütmek, yönetim işlerine yardımcı olmak, internette bilgi aramak

81
 82

( araştırma yapmak), öğretim materyalleri hazırlamak,sınıfta sunu amaçlı grup gösterimi

ve öğrencilere bilgisayar okur yazarlığı kazandırmak amacıyla kullanmaktadır.
7. Araştırma grubunda yer alan okulların çoğunluğunda (%88.2) bilgi ve iletişim
teknolojilerine yönelik teknik destek kaynakları ile ilgili olarak bilgisayar öğretmeni
bulunmamakta, okulların yarısından fazlası sınıf veya branş öğretmeninden destek
almaktadır.

8.Araştırma grubunda yer alan okul yöneticileri ile öğretmenlerden; derslerde

kullanılacak teknolojileri hazırlamaları için öğretmenlere sağlanan destekler ile ilgili
olarak, malzeme ve gerekli teknolojilerin sağlanması konusunda öğretmen ve yönetici
görüşleri arasında anlamlı farklılık bulunmaktadır. Yöneticiler öğretmenlere göre daha
yüksek oranda olumlu görüşe sahiptir.
9.Okulların 3/4’nün network ağı yoktur. Kamunet ADSL kullanan okulların(25) da
internet sitelerine erişim durumu bakanlık tarafından sınırlandırılmıştır.
10.Okullarda sayıca en çok bulunan araç masa üstü bilgisayarlardır. İkincisi ise kaset/cd
çalar ve daha sonra da televizyon en çok bulunmaktadır .
11.Öğretmen ve yöneticiler bilgi ve iletişim teknolojilerinden hiç kullanmadıklarını
belirttikleri teknolojiler için, araçların okullarında yeterli sayıda bulunmasını ve bu
araçları yeteri kadar kullanma becerisine sahip olmamalarını neden olarak
göstermektedir.
12.Öğretmen ve yöneticilerin yarıya yakını okullarında bilgi ve iletişim teknolojilerini
öğretme öğrenme sürecinde kullanmamaktadır.
13. İlkokul beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinin Kültürel Mirasımız ünitesi, hazırlanan
eğitim cd’si ve BİT kullanılarak yapılan öğretimde, öğrenci velileri sürece ilişkin olumlu
görüşler belirtmişlerdir. Uygulanan yöntemin öğrenme sürecini olumlu yönde
etkilediğini göstermektedir.
 83

Öneriler

Araştırmada elde edilen bulgular ve sonuçlara dayalı geliştirilen öneriler; araştırmaya

dayalı öneriler ve uygulamaya dayalı öneriler olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.

Araştırma Önerileri
1.BİT ile ilgili ilkokullarda donanım ihtiyaç tesbitinin yapılması ve ihtiyacın projeler
dahilinde karşılanmasının sağlanması,
2.KKTC ilkokullarında görev yapan öğretmenlerin büyük çoğunluğun Atatürk Öğretmen
Akademisi mezunu olması sebebiyle bu kurumun öğretme-öğrenme süreçlerini
zenginleştirme açısından plan ve strateji geliştirme ile öğretmen adaylarının öğrenmede
yeni araçları kullanmaya hazırlıklı olmalarını sağlama açısından gerekli önlemleri
alması,
3.Her okulun kendi yapısı için BİT’in öğretme-öğrenme süreçlerine entegre
edilebilmesine yönelik plan, strateji ve vizyon geliştirmesinin sağlanması,
4.KKTC’nin tüm ilkokullarında Bilgi Teknolojisi sınıflarının kurulmasına yönelik,
KKTC MEB’nın Avrupa Birliği Hibe Programı temelli projeleri destekleyerek gerekli
önlemleri alması,
5.MEB’in KKTC genelinde tüm temel eğitim kurumlarının internet erişim altyapılarını
tamamlaması, okulların internete bağlanma hızlarının arttırılması ve internete bağlanma
sorunlarını çözecek protokollerle ihtiyaçları giderici acil önlemleri alması,
önerilir.

Uygulama Önerileri
1. KKTC Eğitim Bakanlığının 2015-2016 öğretim yılında düzenleyeceği hizmet içi
eğitim programında bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilgili eğitimlere yer vermesi,
2.Sınıf öğretmeni olarak mezun olan öğretmen adaylarına hizmet öncesi eğitimde
materyal tasarımı kapsamında BİT materyali geliştirme becerisinin kazandırılması ve
mevcut BİT’leri kullanma bilgi ve becerisinin kazandırılması,
3.Sınıf öğretmeni olarak mezun olan öğretmen adaylarına araç-gereç ve materyallerle
ilgili olarak; materyal tasarımı,bilgisayar ile materyal hazırlama, öğrencilere materyal
hazırlatma, derslerde araç gereç kullanma ve önemi gibi konularda hizmet içi eğitim
verilmesi,
 84

4.Okullardaki donanım eksikliği yanında mevcut olan BİT’lerden gerekli şekilde

yararlanılmaması da sıkıntı yaratmaktadır. Bu nedenle mevcut BİT’lerden en iyi şekilde
yararlanılmasının sağlanması,
5.Okullara sosyal bilgiler laboratuarları kurulması ve sınıf öğretmenlerinin bu
laboratuarlardan yararlanabilmelerinin sağlanması,
6.Sınıf öğretmeni olarak eğitim alan öğretmen adaylarınına lisans eğitimi sırasında
verilen Soyal Bilgiler Öğretimi dersinde, Sosyal Bilgiler ders araç gereçlerini tanıma,
materyal hazırlama ve BİT ile bütünleştirmeye ilişkin konulara daha fazla yer verilmesi,
önerilir.
 85

KAYNAKÇA

Alkan, C (1984). Eğitim Teknolojisi (3.Basım). Ankara:Anı Yayıncılık.

Alkan, C (1995). Eğitim Teknolojisi. (4.Baskı). Ankara: Atilla Kitabevi.
Alkan, C. Deryakulu, D ve Şimşek, N. (1995). Eğitim Teknolojisine Giriş: Disiplin-
Süreç- Ürün. Ankara: A.Ü Eğitim Bilimleri Fakültesi, PK.06590 Cebeci.
Aydoğan,D. (2013). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilişim Teknolojilerine Yönelik
Tutumlarının İncelenmesi.Iğdır Üniversitesi,Sosyal Bilimler Dergisi, 4,109-129.
Bakar,A. , Tüzün,H., Çağıltay,K. (2008). Öğrencilerin Eğittsel Bilgisayar Oyunu
Kullanımına İlişkin Görüşleri: Sosyal Bilgiler Dersi Örneği. Hacettepe
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 35, 27-37.
Bardakcı, Salih (2013).Bilişim Teknolojilerinin Eğitime Entegrasyonu: Farklı Amaç,
Politika, Uygulama, Etki ve Eleştiriler Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış
Doktora tezi, Ankara Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Boz, Y (2006). İlköğretim Müfettişlerinin Teknoloji Kullanım Düzeyleri (Güneydoğu
Anadolu Bölgesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E,K., Akgün,Ö.E. ,Karadeniz,Ş.ve Demirel, F. (2008).
Bilimsel Araştırma Yöntemleri.Ankara: Pegem Akademi.
Cüre, F., Özdener, N. (2008). Öğretmenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama
Başarıları Vve BİT’e Yönelik Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 34, 41-53.
Çardak, D. , Dikmenli ve M. Altunsoy (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eğitim
Teknolojisi Kullanımına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. VIII. International
Educational Technology Conference’ta yayınlanan bildiri. Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi.
Çilenti, K (1988). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. (Geliştirilmiş 3.Baskı). Ankara:
Kadıoğlu Matbaası.
Çepni, S. ( 2005). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (Genişletilmiş 2. Baskı)
Trabzon: Üç yol Kültür Merkezi.
 86

Çelikkaya, T. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Araç- Gereç ve

Materyallerini Kullanma Düzeyleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 32 (1), 73-105.
Çoban, A. ve İleri,T. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Teknolojileri ve
Materyalleri Kullanma Düzeyleri ve Kullanmama Sebepleri. Amasya Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 194-213.
Erdoğan, F (2005). Eğitim Programlarının Geliştirilmesine İlişkin Bir Çalışma. Erişim
tarihi: 15.05.2009 http://www.cagınpolisi.com.tr/13/34-35-36-37-38:htm
Ergin, A (1986). Eğitim Teknolojisinde İki Boyutlu Görsel Öğretim Materyali
Düzenleme İlke Ve Tekniklerinin Yabancı Dil Öğretimine Uygulanması.
Yayımlanmamış doktora tezi , Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Ankara.
Ergin, A (1989). Yabancı Dil Öğretiminde Eğitim Araçlarından Yararlanma.
Yayımlanmamış doçentlik tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Ankara.
Ersoy, A.F. ve Kaya, E. (2009). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının (2004)
Uygulama Sürecine İlişkin Öğrenci Görüşleri.Kastamonu Eğitim Dergisi,17 (1),
71- 86.
Geçit,Y. ve Kartal, A. (11-13 Kasım 2010). Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Eğitimi
Araştırma Konuları Üzerine Bir İnceleme. International Conference on New
Trends İn Education and Their Implications sunuldu. Antalya.
Güneş, L (1993). İlkokul Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinin Öğretiminde Eğitim
Teknolojisine İlişkin Yeterliliklerinin Değerlendiririlmesi. Yayımlanmamış
Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Gök, B., Erdoğan,T. (2008) Sınıf Öğretmeni Adaylarının İnternet’in Eğitimsel Amaçlar
İçin Kullanımına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi.VIII. International
Educational Technology Conference’ta sunuldu. Anadolu Üniversitesi: Eskişehir.
Gürbüztürk, O (1991). Öğretmenlerin Belirli Öğretim Fonksiyonlarını Yerine Getirme
Derecelerine Yönelik Bir Araştırma.Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi Dergisi. 24, 2.
 87

Information and Communication Technologies in Teacher Education A Planning Guide

(2007). Öğretmen Eğitiminde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Planlama Rehberi
(Çeviri editor.H.F.Odabaşı). Ankara: Nobel Yayın 1. Basım. (Orjinal Yayım
Tarihi 2002).
Karasar, N (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler.
(Yedinci Basım) Ankara: Bahçelievler P.K 33
Karasar, N (1995). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. (Sekizinci basım) Ankara:
Bahçelievler P.K 33.
Karasar, N. ( 2005 ). Bilimsel Araştırma Yöntemi ( 14. Baskı). Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım.
Kaya, Z (2006). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem
Yayıncılık.
Kaya, G. ve Usluel,Y.K.(2011). Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde BİT Entegrasyonunu
Etkileyen Faktörlerle Yönelik İçerik Analizi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 31,
48- 67.
Kayhan, Ü (1989). Eğitim Araçlarının Üretim Yönetimi Sosunları ve Sistem Yaklaşımına
Göre Modelleştirilmesi.Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Keser, H (1988). Bilgisayar Destekli Öğretim İçin Bir Model Önerisi. Yayımlanmamış
doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Koç ,M. ( 2005). Öğrenme Teorilerinin Etkili Teknoloji Entegrasyonuna ve Hizmet
Öncesi Öğretmen Eğitimine Etkileri: Eleştirel Literatür Taraması. Türk Fen
Eğitimi Dergisi,2 , sayı-1.
Korkmaz,Ö. Ve Demir,B.(2012).MEB Hizmetiçi Eğitimlerinin Öğretmenlerin Bilgi ve
İletişim Teknolojilerine İlişkin Tutumlarına ve Bilgisayar Öz-Yeterliklerine Etkisi.
Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama,2(1),1-18. 4. BÖTE Sempozyumunda
Sunuldu.
Kurtoğlu, M. (2009).İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Bilgi ve
İletişim Teknolojilerinin Öğretme-Öğrenme Sürecine Entegrasyonu Hakkındaki
Görüşlerinin Yeniliğin Yayıımı Kuramı Temelinde İncelenmesi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Soyal Bilimler Enstitüsü,Adana.
 88

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Ve Kültür Bakanlığı (1991). II: Milli
Eğitim Şurası Ek Dökümanı: 2.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (1995). III. Milli
Eğitim Şurası Hazırlık Dökümanı 1.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (1995). III.Milli
Eğitim Şurası Hazırlık Dökümaı 3.
Kuzey Kıbrıs Türk CumhuriyetiMilli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (2005). IV. Milli
Eğitim Şurası.Hazırlık Dökümanı II. Lefkoşa: Devlet Basımevi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (2005). Milli Eğitim
Şurası Komisyon Kararları.
KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı.(2009). Sosyal Bilgiler 5.
KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı.(2009). “İlkokul(Temel Eğitim 1. Kademe
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4.5. Sınıflar)”.
MEB (2005).İlköğretim Sosyal Bilgiler (4.-5.sınıflar) Öğretim programı. Ankara Devlet
Kitapları Müdürlüğü.
Memişoğlu, H. (2012). İlköğretim 4-5 Sosyal Bilgiler Ders Programının Öğretmen
Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1
(2), 66-81.
Mumcu, F,K., Haşlaman,T., Usluel, Y. K. (2008). Teknolojik Pedagojik İçerik Bilgisi
Modeli Çerçevesinde Etkili Teknoloji Entegrasyonunun Göstergeleri. VIII.
International Educational Technology Conference’ta yayınlanan bildiri. Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi.
Pala, A. (2006). İlköğretim Birinci Kademe Öğretmenlerinin Eğitim Teknolojilerine
Yönelik Tutumları. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi,16,176-188.
Patru, M. and Khvilon, E.(2007). Öğretmen Eğitiminde Bilgi ve İletişim Teknolojileri
Planlama Rehberi. (Çev. Ed. H. Ferhan Odabaşı). Ankara: Nobel Eğitim Yayınları
Dizisi 272. ( Eserin Orjinali 2002’de UNESCO tarafından yayımlandı).
Oğuzkan, T (1981) Türkiye’de Ortaeğitim Sorunları.İstanbul:Hisar Eğitim Vakfı.
Oktay, S., ve Çakır, R.(27-30 Haziran 2012). İlköğretim Öğretmenlerinin Teknoloji
Kullanımları ve Teknolojiye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.
X. Ulusal Fen ve Matematik Eğitim Kongresinde sunuldu,Niğde .
 89

Sadi, S., Tosun, C., Demire,T., Arpacık, Ö., Topu,F.B., Tşlıbeyaz, E., Yolcu, H., Çolak,
A., Göktaş, Y. (2008). Öğretim Teknolojilerinin Öğretmen Eğitiminde Kullanımı:
Öğretim Elemanlarının Görüşleri. VIII. International Educational Technology
Conference ‘ta yayınlanan bildiri. Eskişehir : Anadolu Üniversitesi.
Sakallı, M. Bakay,G. ve Hussein, G.(2008). Yeni Eğitim Teknolojilerine İlişkin
Öğretmen Görüşleri. VIII. International Educational Technology Conference’ta
yayımlanan bildiri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Semerci, M (2004). Polis Akademisi’nde Görev Yapan Öğretim Elemanlarının Eğitim
Araçlarını Kullanmaya Yönelik İhtiyaçlarının Belirlenmesi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi.Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sütçü, S. (2006). Öğretmen ve Yönetici Görüşlerine Göre Öğretmenlerin Materyal
Kullanma Durumları .Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şahin, M.,Yıldız.G ve Duman,R.(2011) . Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Tezleri
Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırma Dergisi,2(2), 96-
121.
Taşkaya, S.M ve Bal, T. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Ders Araç
Gereçlerini Kullanma Durumları. Akademik Bakış Dergisi,22, 1-16.
Teker, N (1990). Geleneksel Öğretime Alternatif Video Merkezli Bireysel Öğrenme
Yöntemi.Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara.
Tezer, M (2008). Bilgisayar Tabanlı Video programlarının Eğitim Materyali Olarak
Kullanılmasına Yönelik Öğretim Elemanları ve Öğrenci Görüşleri. International
Educational Technology Conference’ta sunulan bildiri. Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi.
Tezer, M., Aktunç, E (2009). Kuzey Kıbrıs’ta İlköğretim İkinci Kademedeki
Öğretmenlerin Teknoloji Kullanım Yeterliği Ve Okullardaki Alt Yapı Sorunları. 9th
International Educational Technology Conference’ta sunulan bildiri.Ankara.
Türker, H. ve Yaylak, E.(2011).İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde İnternet Tabanlı
Öğretim Yönteminin Ders Başarısına Etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi,29,
153-167.
 90

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Eğitim Daire

Başkanlığı. (2001) Öğretim Teknolojileri ve Kullanımı Kursu Ders Notları (06-10
Kasım 2000). Eğitim Serisi 20. Ankara.
Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı
(2007). Temel Eğitim Projesi II.Faz Eğitim Materyallerinin Öğrenme Sonuçlarına
Etkilerinin Değerlendirilmesi Temel Araştırması . Ankara: Bilgitek Danışmanlık
ve Taahhüt A.Ş.
Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı
(2007). Temel Eğitim Projesi II. Faz. BT Entegrasyonu Temel Araştırması.
Bilgitek Ankara : Danışmanlık ve Taahhüt A.Ş.
Tüy, M.A (2002) Öğretim Teknolojilerinin Sistematik Kullanımına İlişkin Öğretmen
Davranışlarının Çözümlenesi.Yayımlanmamış yksek lisans tezi.Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ulusoy, K. ve Oruç, Ş. (2008).Sosyal Bilgiler Öğretimi Alanında Yapılan Tez
Çalışmaları. Selçık Üniversitesi,Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 26,121-
132.
Usluel, Y.K., Mumcu, F. K., Demiraslan, Y., (2007). Öğrenme Öğretme Sürecinde Bilgi
ve İletişim Teknolojileri: Öğretmenlerin Entegrasyon Süreci ve Engelleriyle İlgili
Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.32 , 164-178.
Usluel,Y.K. ve Yıldız, B. (27-30 Haziran 2012). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin
Öğrenme Öğretme Sürecine Entegrasyonu: Süreçlerle İlgili Kontrol Listesinin
Geliştirilmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresinde
sunuldu, Niğde .
Yalın, H.İ. (2008). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme.Ankara:Nobel
Yayın Dağıtım.
Yavuz , S., Coşkun, A.E (2008). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Eğitimde Teknoloji
Kullanımına İlişkin Tutum Ve Düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Dergisi. 34,276-286.
Yeşilyurt, E (2006). Öğretmenlerin Eğitim Araç Gereçlerini Kullanmalarını Etkileyen
Faktörler.Yayımlanmamış Yüksek Lisansa Tezi.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitisü.
 91

EKLER

EK:1 Anketlerin Uygulanabilmesi İçin İzin Yazısı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

MİLLİ EĞİTİM GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI

İLKÖĞRETİM DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ

Sayı: İ.Ö.D.0.00. Lefkoşa, 15.03. 2010

Genelge No:

Tüm Özel Eğitim, Anaokul, İlkokul Müdürlükleri ile sSorumlu Öğretmenlerine,

İlköğretim Dairesi Müdürlüğü olarak dairemize bağlı eğitim kurumlarında, Bilgi ve İletişim
Teknolojilerinin mevcut durumu ve okullarımızda Bilgi ve İletişim Teknolojileriyle ilgili yürütülen
faaliyetleri belirlemek amacıyla bir çalışma başlatmıştır. Araştırma sonuçları, bakanlığın Bilgi ve İletişim
Teknolojilerine yönelik alacağı kararları etkileyeceğinden gönderilen veri toplama aracının eksiksiz ve
doğru bir şekilde cevaplandırılması ayrı bir önem arz etmektedir.
Belirtilen amaç doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçları ekte gönderilmiştir.
Veri toplama araçları, “Müdür Anketi”, “Müdür Muavini ve Öğretmen Anketi” ve “Sekreter Anketi”
olmak üzere üç tanedir:
1) “Müdür Anketi”: Bu anket Okul müdürü veya okul sorumlu öğretmenleri tarafından
doldurulacaktır.
2) “Müdür Muavini ve Öğretmen Anketi”: Bu anket müdür muavini ve öğretmenlere yönelik
olmakla birlikte öğretmenlerden örneklem alınma yoluna gidildiğinden bazı okullara sadece
müdür muavini anketi gönderilmiştir. Öğretmenler için ayrıca gönderilmemiştir. Öğretmenleri
örnekleme alınan okullar için ise öğretmen ve müdür muavini sayısı kadar anket gönderilmiştir.
Veri toplama araçları ilgili kişiler tarafından doldurulduktan sonra okul müdürlüğünce üzerinde
okul adının yazılı olduğu kapalı bir zarf ile 5 Nisan 2010 tarihine kadar İlköğretim Dairesi Müdürlüğü’ne
iletilmesi için gerekenin tarafınızdan yapılmasını rica ederim.
M. Bumin Paşa
Müdür

Tel (90) (392) 228 3136 - 228 6893

 92

Ek: 2 ÖRNEKLEM
ARAŞTIRMA ÖRNEKLEMİNE ALINAN OKULLAR LİSTESİ

LEFKOŞA İLÇESl Öğretmen Sayısı

1. Arabahmet İlkokulu 14
2. Ertuğrul İlkokulu 41
3. Necati Taşkın İlkokulu 18
4. Şehit Doğan Ahmet İlkokulu 23
5. Şehit Tuncer İlkokulu 38
6. Alayköy İlkokulu 20
7. Şehit Mehmet Eray İlkokulu 21

Lefkoşa İlçesi Okul Öncesi Eğitim Kurumları

1. Yeni Yüzyıl Anaokulu 7

2. Gaziköy Anaokulu 5

Lefkoşa İlçesi Özel Eğitim Kurumları

1. Lefkoşa Özel Eğitim Merkezi 8

Toplam Öğretmen Sayısı 177

Toplam Yönetici Sayısı 55

MAĞUSA İLÇESİ Öğretmen Sayısı

1. Alasya İlkokulu 20
2. Gazi İlkokulu 14
3. Şehit Zeki Salih İlkokulu 19
4. Akdoğan Dr. Fazıl Küçük İlkokulu 24
5. Alaniçi İlkokulu 10
6. Çayönü İncirli İlkokulu 9
7. Paşaköy Eşref Bitlis İlkokulu 23
8. Güvercinlik Rauf Raif Denktaş İlkokulu 9
9. Türkmenköy İlkokulu 8
10. Vadili İlkokulu 16

Mağusa İlçesi Okul Öncesi Eğitim Kurumları

 93

1. Alasya Vakıf Anaokulu 7

Mağusa İlçesi Özel Eğitim Kurumları

1. Gazi Mağusa Özel Eğitim Merkezi 7

Toplam Öğretmen Sayısı 166

Toplam Yönetici Sayısı 42

GİRNE İLÇESİ Öğretmen Sayısı

1. 23 Nisan İlkokulu 52
2. Şehit Hasan Cafer İlkokulu 20
3. Alsancak İlkokulu 20
4. Çatalköy İlkokulu 18
5. Esentepe İlkokulu 14

Girne İlçesi Okul Öncesi Eğitim Kurumları

1. Girne Maarif Anaokulu 10

Girne İlçesi Özel Eğitim Kurumları

1. Girne Özel Eğitim Merkezi 4

Toplam Öğretmen Sayısı 166

Toplam Yönetici Sayısı 31

GÜZELYURT İLÇESİ Öğretmen Sayısı

1- Barış İlkokulu 12
2- Özgürlük İlkokulu 19
3- Fikri Karayel İlkokulu 19
4- Lefke İstiklal İlkokulu 16

Güzelyurt İlçesi Okul Öncesi Eğitim Kurumları

1. Atatürk Maarif Anaokulu 9

2. Gaziveren Anaokulu 4

Güzelyurt İlçesi Özel Eğitim Kurumları

1. Yeşilyurt Özel Eğitim Merkezi 4
 94

Toplam Öğretmen Sayısı 73

Toplam Yönetici Sayısı 21

İSKELE İLÇESİ Öğretmen Sayısı

1. Şehit İlker Karter İlkokulu 29

2. Çayırova İlkokulu 9
3. Dipkarpaz İlkokulu 15
4. Mehmetçik İlkokulu 13
5. Şehit Menteş Zorba İlkokulu 7

İskele İlçesi Okul Öncesi Eğitim Kurumları

1. Aygün Anaokulu 1

Toplam Öğretmen Sayısı 74

Toplam Yönetici Sayısı 10

 95

EK: 3 Yönetici Anketi

BÖLÜM I
Okul müdürü veya sorumlu öğretmen tarafından doldurulacak olan bu bölümde, katılımcı personelin kişisel bilgileri
ile bilgi ve iletişim teknolojileri ortamlarını kullanma durumlarının belirlenmesine yönelik sorular yer almaktadır.
A) KİŞİSEL BİLGİLER

1. Okul adı:

2. Cinsiyetiniz: Erkek Kadın

3. Öğretmenliğe ilk atanma yılınız ……… Müdür olarak ilk atanma yılınız. …….

4.
Eğitim durumunuz: Lisans Yüksek lisans Doktora

Bilişim Teknolojileri ile ilgili herhangi bir eğitim (hizmetöncesi ve hizmetiçi) aldınız mı?

( ) Evet ( ) Hayır

* Cevabınız evet ise lütfen aşağıdaki tabloda ilgili alanları doldurunuz.

Düzey
Hizmet
Eğitim Konusu Hizmet içi
öncesi
Temel Orta İleri

a) Bilgisyar okur-yazarlığı (Açma-

kapama, işletim sisteminin kullanımı)

b) Bilgisayar Uygulamaları (Kelime

5. işlemci, hesap tabloları, sunum)

c) Web Tasarımı

d) Programlama

e) İnternet Teknolojileri

f) Donanım

g) Eğitim yazılımı tasarlama

h) Bilgi ve iletişim teknolojilerini

uyarlama

i) Bilgisayar ağları

j) Diğer :………………………..
 96

A) ORTAMLARIN KULLANILMA DURUMU

1) AÇIKLAMA: Aşağıdaki bilgisayar uygulamalarına ilişkin beceri düzeyinizi ve uygulamaları ne kadar sık
kullandığınızı lütfen belirtiniz.

BECERİ DÜZEYİNİZ KULLANIM SIKLIĞI

Nadiren
Sıklıkla Çok sık
Temel Orta İleri Hiç (Ayda
(Haftada (Her gün veya
birkaç
birkaç kez) daha sık)
kez)

İşletim sistemleri Win. XP vs.

Kelime işlemci (word vs.)

Hesap Tablosu (Excel vb.)

Veri Tabanı (Access vb.)

Sunu Pogramı (Power Point, vs)

İletişim Programı (msn, facebook, vs.)

Web tasarım Programı (Frontpage, vs)

E-mail

İnternet kullanımı (bilgi tarama)

İstatistik programı (SPSS v.b)

Resim düzenleme (Photoshop v.b)

Programlama ( V Basic v.b)

Proje Yönetimi (Ms- Project)

Diğer (lütfen belirtiniz)

 97

1) AÇIKLAMA:Aşağıdaki teknolojilere ilişkin beceri düzeyinizi, nerelerden eriştiğinizi, kullanım sıklığınızı ve ne

kadar zamandan beridir kullanıcısı olduğunuzu lütfen belirtiniz.

ERİŞİM
OLANAĞI
BECERİ KULLANICI OLMA
KULLANIM SIKLIĞI (birden çok
DÜZEYİNİZ SÜRENİZ
seçeneği
işaretleyebilirsini)

Okulda

(Her gün veya daha sık)

(Haftada birkaç kez)
(Ayda birkaç kez)
10 yıl ve üzeri
1 yıldan az

Öğ. Odası
Nadiren

Sıklıkla

Çok sık
Temel

2-5 yıl

6-9 yıl

İdare
Orta

Sınıf
İleri

Hiç

Hiç

Ev
Bilgisayar
İnternet
Fotokopi
Printer
Dijital foto.
Makinesi

Skaner
Projeksiyon
Kamera
Akıllı tahta
Tepegöz
Tv
Video
VCD Oynatıcı
DVD Oynatıcı
Video Kamera
Faks Makinesi
CD/Kaset çalar
Bilgisayar
Yazıcıları/Printer
 98

3) Bu soruya yukarıdaki tabloda belirtilen Bilişim Teknolojilerini “kullanıcı olma süresi” ve

“kullanma sıklığı” açısından değerlendirirken herhangi biri için
“hiç” seçeneğini işaretlemişseniz lütfen nedenlerini ilgili kutucuğa ( X )
işareti koyarak belirtiniz. (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)

( ) Yeterli sayıda bulunmayışı

( ) Kullanılmaz ( Bozuk/Eski) durumda olması
( ) Yararlı olacağına inanmamam
( ) Yeteri kadar kullanma becerisine sahip olmamam
( ) Kullanmak için yeterli zamanın olmaması
( ) Kullanabilmem için uygun mekanın/yerin olmaması
( ) Ders içeriğinin kullanımı gerektirmemesi
( ) Aracı kullanacak materyalin bulunmaması
( ) Uzun bir ön hazırlık süresi gerektirmesi
( ) Diğer(lütfen belirtiniz).......................................................................................

BÖLÜM II
Veri toplama aracının ikinci bölümü bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitimde kullanılma
durumunu ve eğitimcilerin bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin
tutumlarını belirlemeyi amaçlamaktadır.
A) BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN EĞİTİMDE KULLANILMA
DURUMLARI
1) Bilgi ve iletişim teknolojileri okulunuzda hangi amaçla kullanılmaktadır? (Birden fazla
seçeneği işaretleyebilirsiniz)
a) Öğrenmeleri desteklemek ( Bilgisayar destekli eğitim) için;
A 1.( ) Eğitsel Oyunlarla
A 2.( ) Alıştırma Ve Uygulamalarla
A 3.( ) Özel Derslerle(Bire-bir öğretim)
A 4.( ) Problem Çözmeyle
A 5.( ) Simülasyonlarla
b) Öğrencilere temel uygulama programları becerisini kazandırmak için;
B 1. ( ) Kelime İşlemci ( Word)
B 2. ( ) Grafik Uygulama ( Paint)
B 3. ( ) Veri Tabanı (Access)
B 4. ( ) Tablolama, Hesap Tablosu ( Excel, V.B)
B 5. ( ) Sunu Hazırlama (Powerpoint, V.B)
B 6. ( ) İnternet Kullanımı
 99

c) ( ) Öğrencilere bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmak için;

d) ( ) Öğrencilerde eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmek için;
e) ( ) Öğrencilere programlama becerisi kazandırmak için;
f) ( ) Sınıfta grup gösterimi yapmak( sunu amaçlı) için;
g) ( ) Test hazırlamak, puanlamak ve analizini yapmak için;
h) ( ) Öğretim materyalleri hazırlamak için;
i) ( ) Öğrencileri izleme ve değerlendirme (ölçme ve değerlendirme) çalışması
yapmak için;
j) ( ) İnternette bilgi aramak (araştırma yapma) için;
k) ( ) Başkaları ile iletişim kurmak ( telekonferans, sohbet, e-posta) için;
l) ( ) Oyun ve eğlence etkinlikleri gerçekleştirmek için;
m) ( ) Okul yönetim işlerine yardımcı olmak için;
n) ( ) Okulun resmi yazışmalarını yürütmek için,
o) ( ) Okulun web sayfası aracılığıyla aile ile iletişim kurmak için;
p) ( ) Diğer (lütfen belirtiniz).......................................................

2) Bilgi ve iletişim teknolojilerinin okulunuzda kullanılması sonucu sizce, öğrencileriniz

aşağıdakilerden hangilerini kazanmışlardır? (Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz)
Okulumuzda bilgi ve iletişim teknolojileri öğrenme – öğretme süreçlerinde
kullanılmamaktadır. (Bu seçeneği işaretlemişseniz başka seçenek işaretlemeyiniz)
Akademik başarıları artmıştır
Daha ayrıntılı öğrenmektedirler
Dünya olaylarına / kültürlerine ilgileri artmıştır
Bilimsel bilgi edinmeye ilişkin ilgileri artmıştır
Araştırma yapmaya ilgileri artmıştır
Öğrenme sorumlulukları artmıştır
İletişim becerileri artmıştır
İşbirliğine dayalı öğrenme becerileri artmıştır
Eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri artmıştır
Diğer(lütfen belirtiniz)...........................................................................

3) Öğretme – öğrenme sürecinde kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkililiğini

(öğrenmenin kalıcılığı, öğrencilerin ilgi düzeyleri, dikkat süresi gibi) değerlendiriyor musunuz?
( ) Evet ( ) Hayır
 100

4) Bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretme – öğrenme sürecine uyarlama (entegre etme)

konusunda yaşanan sorunları önem sırasına göre diziniz. (sizin için en önemli soruna “1”
puan verecek şekilde bir sıralama yapınız)
Eğitim eksikliği (okul yöneticisi, öğretmen)
Eğitim bakanlığı bünyesinde eğitim teknolojileri biriminin bulunmayışı
BİT’in eğitime entegre edilebilmesine yönelik bir planın (vizyonun) bulunmayışı
Donanım eksikliği (örneğin bilgisayarların sayısal yetersizliği)
Donanımların eski ya da yetersiz olması
Teknolojik alt yapı yetersizliği (örneğin, elektrik altyapısı, network ağının olmayışı)
Yeterli yazılımın olmaması
Teknik destek eksikliği
Bilgisayar kullanarak materyal geliştirmek için gerekli zamanın olmayışı
Bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi araçların kullanım planlamasında karşılaşılan
sorunlar
Diğer(lütfen belirtiniz)..........................................................................

5) Karşılaşılan sorunlara ilişkin çözüm önerileriniz varsa lütfen belirtini:

.................................................................................................................................
6) Okul yönetimi, öğretmenlere derslerinde kullanacakları teknolojileri hazırlamaları için
destek sağlayabiliyorsa, sağlanan desteği lütfen ( X) işareti koyarak belirtiniz. (Birden fazla
seçenek işaretleyebilirsiniz)
Malzeme ve gerekli teknolojileri sağlanıyor
Teknik destek sağlanıyor
Finansman desteği sağlanıyor
Materyallerin hazırlanması için zaman veriliyor
Diğer(lütfen belirtiniz)..................................................................................
 101

B) ORTAMLARA İLİŞKİN TUTUMLAR

Aşağıda cevaplamak üzere olduğunuz ölçekte yer alan ifadelerin hiçbiri tam doğru veya tam yanlış değildir.
Bilişim Teknolojilerinin eğitimde kullanılma durumunu düşünerek, ölçekte yer alan ifadelerin her birine
katılma derecenize göre, “kesinlikle katılıyorum”, “katılıyorum”, “orta düzeyde katılıyorum”,
“katılmıyorum”, kesinlikle katılmıyorum” şeklinde derecelendirilen seçeneklerden birine (x) işareti koyunuz.

Katılmıyorum
katılıyorum

Kararsızım

Katılmıyor
Kesinlikle

Kesinlikle
Katılıyoru

um
m
1. Bilgi ve İletişim Teknolojileri kullanımını, öğretim programlarının amacına
ulaşması açısından yararlı görüyorum.
2. Bilgi ve iletişim teknolojilerini derste kullanımı fazladan iş yükü getiriyor.
3. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin derste kullanımının öğretmen başarısını
artıracağını düşünüyorum.
4. Bilgi ve iletişim teknolojileri ile gerçekleşen derslerin öğrencilerin ilgisini
çekeceğine inanıyorum.
5. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitimde kullanımı ülkemiz için lükstür.
6. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin derste kullanımının zor olduğunu
düşünüyorum.
7. Bilgi ve iletişim teknolojileri araç ve gereçlerinin derste kullanılmasının
zaman kaybına neden olacağını düşünüyorum.
8. Bilgi ve iletişim teknolojileri desteğinin öğrenmeyi kolaylaştırdığına
inanıyorum.
9. Derslerimde görsel-işitsel araçları kullanmayı istiyorum.
10. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin derste kullanımının öğrencilerin başarısını
artıracağını düşünüyorum.
11. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ile öğrencilerin derse aktif olarak
katılacağını düşünüyorum.
12. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim bilimine önemli katkılar
sağlayacağını düşünüyorum.
13. Öğrencilerimizin bilgisayar destekli eğitim görmeleri idealimdir.
14. Ülkemiz için bilgi ve iletişim teknolojileri uygun değildir.
15. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim ve öğretimin kalitesini arttırdığına
inanıyorum.
16. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğretmene bir rakip oluşturduğunu
düşünüyorum.
17. Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılmasının öğrenciyi pasifleştirdiğini
düşünüyorum.
18. Görsel-İşitsel araçların öğrenmede kalıcılığı artırdığına inanıyorum.
19. Eğitim sistemimizin en büyük sorunlarından birisinin de bilgi ve iletişim
teknolojilerinin etkin bir şekilde kullanılmaması olduğunu düşünüyorum.
20. Bütün öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileri konusunda sürekli
bilgilendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.
21. Bilgi ve iletişim teknolojileri uygulama alanlarını tanımaya gerek
duymuyorum.
22. Öğretimin özel hedeflerinin gerçekleştirilmesinde, bilgi ve iletişim
teknolojilerinin kullanılmasının gerekli olmadığına inanıyorum.
23. Bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili eğitim araç ve gereçleri derslerimde
kullanmayı seviyorum.
24. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin imkanlarına yer verildiğinde derslerin daha
verimli olacağına inanıyorum.
25. Bilgi ve iletişim teknolojileri yardımı ile ders işlemek benim için büyük
zevktir
26. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğretmenlerin yaratıcılığını sınırlandırdığını
düşünüyorum
27. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin derste motivasyonu yükselttiğine
inanıyorum.
28. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin araç ve gereçlerini kullanmanın bilgi ve
beceri gerektirdiğine inanıyorum.
 102

Ortamlara İlişkin Tutumlar (Devam)

29. Öğretimin daha etkili olması için bilgi ve iletişim teknolojileri
uygulamalarının gerekli olduğuna inanıyorum.
30. İyi bir öğretmen olabilmenin koşullarından birinin de bilgi ve iletişim
teknolojilerini etkin bir şekilde kullanmak olduğunu düşünüyorum.
31. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin öğrencilerin yaratıcılığını sınırlandırdığını
düşünüyorum.

BÖLÜM III
Bu bölümde Bilişim Teknolojilerinin okullara entegrasyonuna ilişkin mevcut altyapı düzeyinin belirlenmesi
amaçlanmıştır.
A) OKULUN KİMLİĞİ

1. Okulunuzun Adı:
2. Okulunuzun Bulunduğu İlçe:
3. Okulunuzun Öğrenci sayısı: Kız : Erkek:

4. Okulunuzda bulunan personel sayısı: Yönetici: Öğretmen: Sekreter:

B) OKULLA İLGİLİ DONANIM BİLGİLERİ

1) AÇIKLAMA: Okulunuzun bilgi ve iletişim teknolojilerine sahip olma durumunun tesbitine yönelik aşağıda bir
tablo verilmiştir. Tabloda belirtilen teknolojik araçların sayısını ve bulunduğu yeri belirtecek şekilde tabloyu
doldurunuz.

Kullanılmaz durumdaki araçları tabloya dahil etmeyiniz.

Öğ. Müdür Muavi Sekreter Kütüphan Bil. Akıllı Rehber Diğer

odası Odası n odası odası e Lab. Sınıf odası
………
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
Ana bilgisayar
(server sunucu) Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Masa üstü bilgisayar
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Dizüstü bilgisayar
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Akıllı tahta
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Projeksiyon
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet
 103

Okulla İlgili Donanım Bilgileri (Devam)

Öğ. Müdür Muavi Sekreter Kütüphan Bil. Akıllı Rehber Diğer

odası Odası n odası odası e Lab. Sınıf odası
………
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
Laser printer
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... …… ....... ....... ....... .......

Renkli kartuşlu
printer Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Nokta vuruşlu printer
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... …... ....... ....... ....... .......

Fotokopi makinesi
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Scanner (tarayıcı)
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Tepegöz
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Akıllı tahta
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Projeksiyon
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Tv
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Video oynatıcısı
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

VCD oynatıcısı
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... …… ....... ....... ....... .......

DVD oynatıcısı
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet
 104

Okulla İlgili Donanım Bilgileri (Devam)

Öğ. Müdür Muavi Sekreter Kütüphan Bil. Akıllı Rehber Diğer

odası Odası n odası odası e Lab. Sınıf odası
………
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
Video kamera
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... …… ....... ....... ....... .......

Dijital fotoğraf
makinesi Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

.......
Kaset/cd çalar
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... …… ....... ....... ....... .......

Faks makinesi
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

2) AÇIKLAMA: Akıllı tahta, projeksiyon, masaüstü ve dizüstü cihazlar sınıflarda bulunuyorsa

bulunduğu sınıfları belirtiniz.

1. 2. 3. 4. 5. İngilizce Resim Müzik Diğer

Anasınıf sınıf sınıf sınıf sınıf sınıf odası odası odası

Şube sayısı

....... ....... ....... ....... .......

Akıllı tahta ....... ....... ....... ....... .......
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... .......

Projeksiyon ....... ....... ....... ....... .......
Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... .......

Masa üstü ....... ....... ....... ....... .......
bilgisayar Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet

....... ....... ....... ....... .......

Dizüstü ....... ....... ....... ....... .......
bilgisayar Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet
 105

3) Okulunuzda öğretme ve öğrenme amacıyla kullanılabilecek yazılımlardan hangileri bulunmaktadır?

(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
a) Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımları
A1.( ) Eğitsel oyunlar
A2.( ) Alıştırma ve uygulama
A3.( ) Özel ders ( Bire-bir öğretim)
A4.( ) Problem çözme
A5.( ) Simülasyon

b) Temel Uygulama Yazılımları

B1.( ) Kelime işlemci (Word)
B2.( ) Resim işleme (Photoshop, Corel Draw v.b)
B3.( ) Veri tabanı (Access)
B4.( ) Tablolama, hesap tablosu (Excel, spss v.b)
B5.( ) Sunu Hazırlama ( Power Point, v.b)

c) ( ) Öğrenme Yönetim Yazılımları

d) ( ) Test Hazırlama ve Analiz Yazılımları
e) ( ) Rehberlik Yazılımları
f) ( ) Web Sitesi Hazırlama Yazılımları
g) ( ) Programlama ( Basic)
h) ( ) Diğer: ..........................................................................................

4) Okulunuzda kurulu network ağı var mı?

Hayır yoktur.
Okuldaki tüm bilgisayar ve yazıcılar network ağına bağlıdır.
Network ağına idari binadaki bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır.
Network ağına idari bina öğretmenler odası ve laboratuardaki bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır.
Network ağına laboratuardaki bilgisayar ve yazıcılar bağlıdır.
Diğer (belirtiniz) ………………………………………..

5) Okulun İnternet bağlantısını hangi yolla sağlıyorsunuz.

Okulda internet bağlantısı yoktur
ADSL
Dail –up
Wireless
Kamunet ADSL [ çalışıyor çalışmıyor]
3G mobil internet
Diğer (belirtiniz) ……………
 106

6) Okulumuzda istenmeyen internet sitelerine erişimi engellemeye yönelik…

Önlemimiz yoktur.
Filtrelenmiş veya sınırlandırılmış internet hizmeti vardır.
Denetimli erişim vardır.
Kullanım politikası vardır.
Diğer önlemler (lütfen belirtiniz).......................................................................

7) Okulunuzun web sitesi, e-posta adresi ve paylaşım sitelerine üyeliği var mı?
Web sitesi: Evet Hayır

E-posta: Evet Hayır

Paylaşım Sitesine Üyelik: Evet Hayır

8) Okulunuzun web sitesi varsa, bu sitenin kullanılma amaçlarını belirtiniz.

Okul tanıtımı
Okul ile ilgili duyuruların yayınlanması
Öğrenci veya velilerle iletişim
Ders notları ve materyallerin yayınlanması
Öğrenme yönetim sistemi
Diğer(lütfen belirtiniz)..............................................................................

9) Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitime entegrasyonuna ilişkin okulunuzun yürütmekte olduğu bir
proje var mı? ( Avrupa Birliği ile, TC Yardım Heyeti, Sivil Savunma Teşkilatı v.b )
( ) Evet ( ) Hayır

10) 9. Soruya cevabınız evet ise, yürütmekte olduğunuz projeyle ilgili kısaca bilgi veriniz.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………111. Okulunuzda bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili
teknik destek kaynakları nelerdir? (birden çok seçenek işaretleyebilirsiniz)
Bilgisayar öğretmeni
Sınıf/ Branş öğretmeni
Başka okulların personeli
Okul dışından alınan hizmet ( bilgisayar firmaları, gönüllü veliler v.b)
Diğer( lütfen belirtiniz)......................................................................
 107

12.Sizce öğretmenlerin bilgisayar/internet kullanmaları, onların öğretme etkinliklerinde ne gibi

değişikliklere neden olmuştur? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
(Bilişim Teknolojilerini eğitimde henüz kullanmıyorsanız bu soruyu cevaplamayınız)

Değişklik olmamıştır.

Öğrencilerine daha nitelikli ödev hazırlama;

Öğrencilerine bireysel olarak daha fazla zaman ayırma;

Öğrencileri için daha iyi materyaller hazırlama;

Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına daha uygun çalışmalar yapma;

Sınıfta aktif öğrenme etkinliklerine daha fazla zaman ayırma;

Grup etkinliklerine daha fazla ağırlık verme;

Diğer ( lütfen belirtiniz).....................................................................

EK:4 Öğretmen Anketi

BÖLÜM I
Açıklama: Araştırma kapsamına alınan okul müdür muavinleri ve öğretmenler tarafından doldurulacak olan bu
bölümde, katılımcı personelin kişisel bilgileri ile Bilişim Teknolojileri ortamlarını kullanma durumlarının
belirlenmesine yönelik sorular yer almaktadır.
A) KİŞİSEL BİLGİLER

1. Okul adı:

2. Cinsiyetiniz: Erkek Kadın

3. Statünüz: Muvazzaf Geçici Sözleşmeli

Okuldaki göreviniz

Öğretmenliğe ilk atanma Müdür muavini olarak ilk atanma yılınız. …….
Okul Müdür Muavini
yılınız ……..
Branşınız
4.
Öğretmenliğe ilk atanma Sınıf İngilizce Müzik
Öğretmen
yılınız……..
Anasınıf Resim Beden Eğitimi

Rehber ve Psikolojik
İlk atanma yılınız……
Danışman

5. Eğitim durumunuz:

Önlisans Lisans Yüksek lisans Doktora

 108

Bilişim Teknolojileri ile ilgili herhangi bir eğitim (hizmetöncesi ve hizmetiçi) aldınız mı?

( ) Evet ( ) Hayır

* Cevabınız evet ise lütfen aşağıdaki tabloda ilgili alanları doldurunuz.

Düzey
Hizmet Hizmet
Eğitim Konusu
öncesi içi Temel Orta İleri
6.
k) Bilgisyar okur-yazarlığı (Açma-
kapama, işletim sisteminin kullanımı)

l) Bilgisayar Uygulamaları (Kelime

işlemci, hesap tabloları, sunum)

m) Web Tasarımı

n) Programlama

o) e)İnternet Teknolojileri

p) f)Donanım

q) g)Eğitim yazılımı tasarlama

r) h)Bilişim Teknolojilerini uyarlama

s) j)Bilgisayar ağları

t) k)Diğer :………………………..

A) ORTAMLARIN KULLANILMA DURUMU

1) AÇIKLAMA: Aşağıdaki bilgisayar uygulamalarına ilişkin beceri düzeyinizi ve uygulamaları ne kadar sık
kullandığınızı lütfen belirtiniz.

BECERİ DÜZEYİNİZ KULLANIM SIKLIĞI

Nadiren
Sıklıkla Çok sık
(Ayda
Temel Orta İleri Hiç (Haftada (Her gün veya
birkaç
birkaç kez) daha sık)
kez)

İşletim sistemleri Win. XP vs.

Kelime işlemci (word vs.)

Hesap Tablosu (Excel vb.)

Veri Tabanı (Access vb.)

Sunu Pogramı (Power Point, vs)
 109

İletişim Programı (msn, facebook, vs.)

Web tasarım Programı (Frontpage, vs)

Nadiren
Sıklıkla Çok sık
(Ayda
Temel Orta İleri Hiç (Haftada (Her gün veya
birkaç
birkaç kez) daha sık)
kez)

E-mail

İnternet kullanımı (bilgi tarama)

İstatistik programı (SPSS v.b)

Resim düzenleme (Photoshop v.b)

Programlama ( V Basic v.b)

Proje Yönetimi (Ms- Project)

Diğer (lütfen belirtiniz)

2) AÇIKLAMA: Aşağıdaki teknolojilere ilişkin beceri düzeyinizi, nerelerden eriştiğinizi,

kullanım sıklığınızı ve ne kadar zamandan beridir kullanıcısı olduğunuzu lütfen belirtiniz.

ERİŞİM
BECERİ KULLANICI OLMA OLANAĞI
KULLANIM SIKLIĞI
DÜZEYİNİZ SÜRENİZ (birden çok seçeneği
işaretleyebilirsini)

Okulda
(Haftada birkaç kez)
(Ayda birkaç kez)
10 yıl ve üzeri
1 yıldan az

Öğ. Odası
Nadiren

Sıklıkla

Çok sık
Temel

2-5 yıl

6-9 yıl

İdare
Orta

Sınıf
İleri

Hiç

Hiç

Ev

Bilgisayar

İnternet
 110

Fotokopi

Printer

Dijital foto.
Makinesi

2’den devam

Skaner

Projeksiyon

Kamera

Akıllı tahta

Tepegöz

Tv,

Video

VCD Oynatıcı

DVD Oynatıcı

Video Kamera

Faks Makinesi

CD/Kaset
çalar

Bilgisayar
Yazıcıları/Prin
ter

2) Bu soruya yukarıdaki tabloda belirtilen Bilişim Teknolojilerini “kullanıcı olma süresi” ve “kullanma
sıklığı” açısından değerlendirirken herhangi biri için “hiç” seçeneğini işaretlemişseniz lütfen nedenlerini
ilgili kutucuğa ( X ) işareti koyarak belirtiniz. (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)

( ) Yeterli sayıda bulunmayışı

( ) Kullanılmaz ( Bozuk/Eski) durumda olması
( ) Yararlı olacağına inanmamam
( ) Yeteri kadar kullanma becerisine sahip olmamam
( ) Kullanmak için yeterli zamanın olmaması
( ) Kullanabilmem için uygun mekanın/yerin olmaması
( ) Ders içeriğinin kullanımı gerektirmemesi
( ) Aracı kullanacak materyalin bulunmaması
( ) Uzun bir ön hazırlık süresi gerektirmesi
( ) Diğer(lütfen belirtiniz).......................................................................................
 111

BÖLÜM II

Veri toplama aracının ikinci bölümü Bilişim Teknolojilerinin eğitimde kullanılma durumunu ve eğitimcilerin
Bilişim Teknolojilerinin eğitimde kullanılmasına ilişkin tutumlarını belirlemeyi amaçlamaktadır.

A) BİLGİSAYAR VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN EĞİTİMDE KULLANILMA DURUMLARI

1) Bilişim Teknolojileri okulunuzda hangi amaçla kullanılmaktadır? (Birden fazla seçeneği

işaretleyebilirsiniz)
a) Öğrenmeleri desteklemek ( Bilgisayar destekli eğitim) için;
A 1.( ) Eğitsel Oyunlarla
A 2.( ) Alıştırma Ve Uygulamalarla
A 3.( ) Özel Derslerle(Bire-bir öğretim)
A 4.( ) Problem Çözmeyle
A 5.( ) Simülasyonlarla
b) Öğrencilere temel uygulama programları becerisini kazandırmak için;
B 1. ( ) Kelime İşlemci ( Word)
B 2. ( ) Grafik Uygulama ( Paint)
B 3. ( ) Veri Tabanı (Access)
B 4. ( ) Tablolama, Hesap Tablosu ( Excel, V.B)
B 5. ( ) Sunu Hazırlama (Powerpoint, V.B)
B 6. ( ) İnternet Kullanımı
c) ( ) Öğrencilere bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmak için;
d) ( ) Öğrencilerde eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmek için;
e) ( ) Öğrencilere programlama becerisi kazandırmak için;
f) ( ) Sınıfta grup gösterimi yapmak( sunu amaçlı) için;
g) ( ) Test hazırlamak, puanlamak ve analizini yapmak için;
h) ( ) Öğretim materyalleri hazırlamak için;
i) ( ) Öğrencileri izleme ve değerlendirme (ölçme ve değerlendirme) çalışması yapmak için;
j) ( ) İnternette bilgi aramak (araştırma yapma) için;
k) ( ) Başkaları ile iletişim kurmak ( telekonferans, sohbet, e-posta) için;
l) ( ) Oyun ve eğlence etkinlikleri gerçekleştirmek için;
m) ( ) Okul yönetim işlerine yardımcı olmak için;
n) ( ) Okulun resmi yazışmalarını yürütmek için,
o) ( ) Okulun web sayfası aracılığıyla aile ile iletişim kurmak için;
p) ( ) Diğer (lütfen belirtiniz).......................................................

2) Bilişim Teknolojilerinin okulunuzda kullanılması sonucu sizce, öğrencileriniz aşağıdakilerden

hangilerini kazanmışlardır? (Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz)
Okulumuzda Bilişim Teknolojileri öğrenme – öğretme süreçlerinde kullanılmamaktadır. (Bu
seçeneği işaretlemişseniz başka seçenek işaretlemeyiniz)
Akademik başarıları artmıştır
Daha ayrıntılı öğrenmektedirler
Dünya olaylarına / kültürlerine ilgileri artmıştır
Bilimsel bilgi edinmeye ilişkin ilgileri artmıştır
Araştırma yapmaya ilgileri artmıştır
Öğrenme sorumlulukları artmıştır
İletişim becerileri artmıştır
İşbirliğine dayalı öğrenme becerileri artmıştır
Eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri artmıştır
Diğer(lütfen belirtiniz)...........................................................................

3) Öğretme – öğrenme sürecinde kullanılan Bilişim Teknolojilerinin etkililiğini (öğrenmenin kalıcılığı,

öğrencilerin ilgi düzeyleri, dikkat süresi gibi) değerlendiriyor musunuz?
( ) Evet ( ) Hayır

4) Bilişim Teknolojilerini öğretme – öğrenme sürecine uyarlama (entegre etme) konusunda yaşanan
sorunları önem sırasına göre diziniz. (sizin için en önemli soruna “1” puan verecek şekilde bir sıralama
yapınız)
 112

Eğitim eksikliği (okul yöneticisi, öğretmen)

Eğitim bakanlığı bünyesinde eğitim teknolojileri biriminin bulunmayışı
BİT’in eğitime entegre edilebilmesine yönelik bir planın (vizyonun) bulunmayışı
Donanım eksikliği (örneğin bilgisayarların sayısal yetersizliği)
Donanımların eski ya da yetersiz olması
Teknolojik alt yapı yetersizliği (örneğin, elektrik altyapısı, network ağının olmayışı)
Yeterli yazılımın olmaması
Teknik destek eksikliği
Bilgisayar kullanarak materyal geliştirmek için gerekli zamanın olmayışı
Bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi araçların kullanım planlamasında karşılaşılan sorunlar
Diğer ( lütfen belirtiniz)..........................................................................

5) Karşılaşılan sorunlara ilişkin çözüm önerileriniz varsa lütfen

belirtiniz.................................................................................................................................................
6) Okul yönetimi, öğretmenlere derslerinde kullanacakları teknolojileri hazırlamaları için destek
sağlayabiliyorsa, sağlanan desteği lütfen ( X) işareti koyarak belirtiniz. (Birden fazla seçenek
işaretleyebilirsiniz)
Malzeme ve gerekli teknolojileri sağlanıyor
Teknik destek sağlanıyor
Finansman desteği sağlanıyor
Materyallerin hazırlanması için zaman veriliyor
Diğer(lütfen belirtiniz).......................................................................................

B) ORTAMLARA İLİŞKİN TUTUMLAR

Aşağıda cevaplamak üzere olduğunuz ölçekte yer alan ifadelerin hiçbiri tam doğru veya tam yanlış değildir.
Bilişim Teknolojilerinin eğitimde kullanılma durumunu düşünerek, ölçekte yer alan ifadelerin her birine
katılma derecenize göre, “kesinlikle katılıyorum”, “katılıyorum”, “orta düzeyde katılıyorum”,
“katılmıyorum”, kesinlikle katılmıyorum” şeklinde derecelendirilen seçeneklerden birine (x) işareti koyunuz.

Katılmıyorum

Katılmıyorum
Katılıyorum
katılıyorum

Kararsızım
Kesinlikle

Kesinlikle
1.Bilgi ve İletişim Teknolojileri(BİT) kullanımını, öğretim programlarının
amacına ulaşması açısından yararlı görüyorum.
2.BİT’in derste kullanımı fazladan iş yükü getiriyor.
3.BİT’in derste kullanımının öğretmen başarısını artıracağını düşünüyorum.
4.BİT ile gerçekleşen derslerin öğrencilerin ilgisini çekeceğine inanıyorum.
5.BİT’in eğitimde kullanımı ülkemiz için lükstür.
6.BİT’in derste kullanımının zor olduğunu düşünüyorum.
7.BİT araç ve gereçlerinin derste kullanılmasının zaman kaybına neden olacağını
düşünüyorum.
8.BİT desteğinin öğrenmeyi kolaylaştırdığına inanıyorum.
9.Derslerimde görsel-işitsel araçları kullanmayı istiyorum.
10.BİT’in derste kullanımının öğrencilerin başarısını artıracağını düşünüyorum.
11.BİT’in kullanımı ile öğrencilerin derse aktif olarak katılacağını düşünüyorum.
12.BİT’in eğitim bilimine önemli katkılar sağlayacağını düşünüyorum.
13.Öğrencilerimizin bilgisayar destekli eğitim görmeleri idealimdir.
14.Ülkemiz için BİT uygun değildir.
15.BİT’in eğitim ve öğretimin kalitesini arttırdığına inanıyorum.
16.BİT’in öğretmene bir rakip oluşturduğunu düşünüyorum.
17.BİT kullanılmasının öğrenciyi pasifleştirdiğini düşünüyorum.
18.Görsel-İşitsel araçların öğrenmede kalıcılığı artırdığına inanıyorum.
 113

Ortamlara İlişkin Tutumlar (Devam)

19.Eğitim sistemimizin en büyük sorunlarından birisinin de BİT’in etkin bir şekilde
kullanılmaması olduğunu düşünüyorum.
20.Bütün öğretmenlerin BİT konusunda sürekli bilgilendirilmesi gerektiğini
düşünüyorum.
21.BİT’in uygulama alanlarını tanımaya gerek duymuyorum.
22.Öğretimin özel hedeflerinin gerçekleştirilmesinde, BİT’in kullanılmasının gerekli
olmadığına inanıyorum.
23.BİT ile ilgili eğitim araç ve gereçleri derslerimde kullanmayı seviyorum.
24.BİT’in imkanlarına yer verildiğinde derslerin daha verimli olacağına inanıyorum.
25.BİT yardımı ile ders işlemek benim için büyük zevktir
26.BİT’in öğretmenlerin yaratıcılığını sınırlandırdığını düşünüyorum
27.BİT’in derste motivasyonu yükselttiğine inanıyorum.
28.BİT’in araç ve gereçlerini kullanmanın bilgi ve beceri gerektirdiğine inanıyorum.
29.Öğretimin daha etkili olması için BİT uygulamalarının gerekli olduğuna
inanıyorum.
30.İyi bir öğretmen olabilmenin koşullarından birinin de BİT’i etkin bir şekilde
kullanmak olduğunu düşünüyorum.
31.BİT’in öğrencilerin yaratıcılığını sınırlandırdığını düşünüyorum.

EK:5 Veli Anket Formu

ANKET FORMU – VELİ

1. Velisi olduğunuz öğrencinin devam ettiği Fikri Karayel İlkokulu’nda sosyal bilgiler dersinde eğitim materyalleri
kullanılıyor mu?
2. Çocuğunuzun okulda sosyal bilgiler dersinde kullandığı eğitim materyalleri ve araçlar nelerdir?
3. Velisi olduğunuz öğrenci sosyal bilgiler dersinde kullanmak için eğitim materyali yapıyor mu?
4. Velisi olduğunuz öğrencin evde sosyal bilgiler dersi ile ilgili ödev ve projeler yapıyor mu?
5. Velisi olduğunuz öğrencinin evde ödev, proje, eğitim materyali yapmasının çocuğunuz üzerindeki olumlu ve
olumsuz etkileri nelerdir ?
6. Velisi olduğunuz öğrencinin evde ödev, proje, eğitim materyali yapması sizi nasıl etkiliyor?
7. Velisi olduğunuz öğrencinin sosyal bilgiler dersinde katıldıkları, gezi, gözlem etkinliklerini nasıl
değerlendiriyorsunuz?
8. Çocuğunuzun sosyal bilgiler dersinin “Kültürel Mirasımız” konusunda aldığı proje görevini onunla paylaşmak
sizleri nasıl etkiledi?
9. Çocuğunuzun sosyal bilgiler dersindeki “Kültürel Mirasımız” ünitesini CD’den izleyerek öğrenme faaliyetinde
bulunmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
10. Belirtmek istediğiniz başka görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz.
 114

EK. 6 Sosyal Bilgiler Kültürel Mirasımız Belirtke Tablosu

Konular Kazanımlar Bilgi Kavrama Uyg. Analiz Sentez Değer. Toplam

1.Kültür mimari Ülkemizde ve 1 1 1 3

yapılarımızdadır.
2.Kültür danslarımızdadır.
3.Kültür kullandığımız
eşyalarda ve el
sanatlarımızdadır.
4.Kültür yemeklerimizde ve
tatlılarımızdadır.
5.Kültür
şarkılarımızda,türkülerimizde
ve manilerimizdedir.
6.Kültür bayramlarımızdadır
6.Kültür komşuluk
ilişkilerimizdedir.
TOPLAM
çevresindeki tarihi
mekanları,nesneleri ve
yapıtları tanır.
Ülkemizin ve dünyanın 1 1 2
çeşitli yerlerindeki
kültürel özelliklere
örnekler verir.
Ülkemizde ve 1 1 1 1 4
dünyadaki çeşitli
kültürleri benzerlik,
farklılık ve özellikler
açısındn karşılaştırır.
Kültürel ögelerin 1 1 1 1 4
insanların birarada
yaşamasındaki önemi
açıklar.
1 1 2
Milli bayramlarımızın 1 1
oluşumu ile ilgili bilgi
sahibi olur.
Kültürümüzdeki 1 1 2
komşuluk ilişkilerini
tanır.
Kültürümüzdeki 1 1
komşuluk ilişkilerine
yön verir.
Komşuluk ilişkilerinin 1 1
günümüzdeki
değişimini fark eder
20
EK: 7 Eğitim CD’sinin Power Point Slaytları 115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130