ÖĞRETMEN ADAYLARININ EĞİTİMDE BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ

KULLANMAYA İLİŞKİN YETERLİLİK ALGILARI

Zeliha KOCAL, Hacer BELET, Sümeyye BOZDOĞAN, Pınar DENİZ, Duygu BAYRAK, Tayyip
ATAÇ, Gülsüm DAĞ, Muhittin HACIKERİMOĞLU*

ÖZET

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri becerilerini cinsiyet,

sınıf düzeyi, bölüm ve eğitsel amaçlı sosyal ağ kullanımına göre incelemektir. Araştırmanın
katılımcılarını 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde lisans
öğrenimine devam etmek olan 48 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplamak amacıyla Şad ve
Nalçacı tarafından geliştirilen 30 maddelik 5’li likert tipli ölçek kullanılmıştır. Sonuç olarak
öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği için tanımlanan ‘bilgi ve iletişim teknolojileri yeterlilik’
düzeylerini genel olarak yeterli algıladıkları görülmüştür. Yapılan karşılaştırmalarda ise öğrenim
görülen program ve bilgisayar sahibi olma değişkenleri açısından bilgi ve iletişim teknolojileri
yeterlilik algılarında anlamlı farka rastlanırken, cinsiyet ve internet kullanım sıklığı değişkenleri
açısından anlamlı farklılaşmaya rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitime entegrasyonu, öğretmen

yeterlilikleri, Bilgi İletişim Teknolojileri (BİT), yeterlilik algısı, öğretmen adayı

1.GİRİŞ

Bilgi çağı olarak adlandırdığımız bu yüzyılda teknolojinin hayatımızın ne kadar içinde olduğunun
farkındayız. Teknoloji artık yaşam tarzlarımızı etkileyip yaşam standartlarımızı belirlemektedir. Bu
yüzden artık teknoloji evlerimize girdiği gibi okullarımızda ve derslerimize kadar da giriyor.
Öğrencilerin teknolojiyi etkin ve doğru kullanımı açısından en önemli görev öğretmenlere

*: Kafkas Üniversitesi Dede Korkut Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Eğitimi Öğrencileri.
düşmektedir. Öğretmenlerin teknolojiyi kullanma ve kullandırma bakımından gereken niteliklere
sahip yeterli öğretmenler olması gerekmektedir.

Bilgisayar ve teknoloji destekli öğrenimlerin diğer öğrenmelere oranla ne kadar etkili olduğu
ispatlanmıştır. Öğrencinin bilgiyi öğrenirken üst düzey düşünmesinde, transfer etmesinde,
ilişkilendirme aşamasında, tecrübe etme aşamasında, gerçek hayata indirgeyip günlük yaşamdaki
problemlerle karşılaştırmasında ve hayat boyu öğrenmenin desteklemesinde çok önemli bir rolü
vardır teknolojinin (Menzi ve Çalışkan, 2012).

Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) Öğretmen Yeterlilikleri Kitabında da öğretmenlerin teknolojik

olarak yeterli alt yapıya sahip olmalarının, bilgisayar destekli öğrenme-öğretme ortamında etkili
olabilmek için teknoloji okuryazarı olmalarının, çevrimiçi dergi, dosya, yazılımlar ve e-posta gibi
araçları kullanma da yeterli olmalarının üzerine düşülmüştür.

Daha önce bu konuda yapılan birçok araştırmadan yola çıkarak söyleyebiliriz ki Millî Eğitim
Bakanlığı’nın öğretmenlerden beklemiş olduğu teknolojik yeterlilik ile günümüz öğretmenlerinin
sahip olduğu teknolojik yeterliklerin arasında çok fazla fark vardır. Bu farklılıkların azaltılması için
öğretmen adaylarımızın teknolojik alanda eğitimler alarak kendilerini geliştirmeleri gerekmektedir.

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerini oldukça fazla kullanıyoruz bu nedenle öğretmen

adaylarının da kendilerini yeterli hissetmesi konusunda hemfikir olmalıyız. Bunun için yetişen
öğretmen adaylarının bu donanıma sahip olması gerekmektedir. Bilgi teknolojileri “bilginin
toplanmasını, işlenmesini ve saklanmasını, herhangi bir yere iletilmesini, herhangi bir yerden bu
bilgiye erişilmesini, elektronik vb. yollarla sağlayan teknolojiler bütünü” olarak tanımlanmaktadır
(Türk Dil Kurumu (TDK), 2020). İletişim teknolojisi ise bireylerin iletişimi için kullanılan çeşitli
iletişim araçları olarak söylenebilir. “Bilgiye ulaşmak için kullanılan teknolojiler iletişim amacıyla
da kullanıldığı ve iletişim sürecinde insanlar arasında transfer edilen her şey bilgi olarak
nitelendirilebileceği için bilgi teknolojisi ve iletişim teknolojisi kavramları bir arada
kullanılmaktadır. Buradan hareketle bilgi ve iletişim teknolojileri; bilginin iletilmesi, depolanması,
saklanması, üretilmesi, düzenlenmesi, çoğaltılması ve paylaşılması için kullanılan araç, gereç ve
ortamların tamamı olarak tanımlanabilir.” (Aydoğmuş ve Karadağ, 2019)

Gelecekte Bilgi ve İletişim teknolojilerinin eğitim öğretime daha doğru ve düzenli bir şekilde
entegre edilebilmesi ve günümüz koşullarında eğitim öğretime katkı sağlayacak, maksimum
seviyede verim alınabilecek şekilde uygulanabilmesi için öğretmen adaylarının Bilgi ve iletişim
teknolojilerine olan yetkinlikleri son derece önemlidir. Öğretmenlerin ders esnasında bilgi iletişim
teknolojilerini kullanması oldukça önemlidir. Millî Eğitim Bakanlığı’nın yayınladığı öğretmen
yeterliliklerinde “öğrenme öğretme sürecinde bilgi ve iletişim teknolojilerin etkin olarak kullanır.”
İfadesine yer verilmiştir (MEB, 2017). “Bu nedenle öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerine
ilişkin yeterlikleri birçok boyutta önem taşımaktadır. Bu boyutlar öğretmenlerin, çağdaş yaşam
koşullarına uyum sağlamaları ve teknolojide meydana gelen modern yenilik ve değişimleri
yakından takip etmeleri, bilgi ve iletişim teknolojilerini öğretim süreçlerine entegre ederek
öğretimin niteliğini arttırmaya yönelik kullanmaları, öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojileri
alanında gerekli olan bilgi ve becerileri kazanmaları için çeşitli uygulamalar ve aktif öğrenme
yaşantıları meydana getirmeleri olarak ifade edilebilir.” (Aydoğmuş ve Karadağ, 2015)

Araştırmanın Önemi

Öğretmen adaylarının sınıf ortamında teknolojik bir ortam hazırlamaları önemlidir. Bu nedenle bu
çalışmada Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik eğitiminde
öğrenim gören öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanabilme yeterlilikleri
incelenmiş olup, bu becerileri ile ilgili olası çözüm önerileri geliştirilmek istenmiştir.

Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya

yönelik yeterlilik algılarını incelemektir. Öğretmen adayları ders programı oluştururken, ödev
verirken öğrencilere herhangi bir durumda ulaşmak zorunda kaldığında dijital gereçlerden uygun
şekilde faydalanmayı bilmelidir

Araştırmada cevapları aranan sorular şunlardır:

• Öğretmen adayların bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin yeterlik düzeyi nedir?

• Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri yeterlikleri;

a) cinsiyet

b) aile eğitim durumu

c) sınıf düzeyi
d) okuduğu bölüm

değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermekte midir?

Araştırmanın Sınırlılıkları

Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliklerinin incelendiği bu araştırmada

Kafkas Üniversitesi, Dede Korkut Eğitim Fakültesi’nin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik
bölümünde öğrenim gören öğretmen adayları ile yürütülmesi araştırmanın bir sınırlılığı olarak
ortaya çıkmaktadır.

Araştırma Sayıltıları

Bu araştırmanın anket sorularını paylaştığımız öğrencilerin içtenlikle cevap verdiklerini kabul

ederek araştırma yapılmıştır.

2.YÖNTEM

2.1. Evren ve Örneklem

Bu çalışmaya Kafkas Üniversitesi Dede Korkut Eğitim Fakültesi’nin Psikolojik Danışmanlık ve

Rehberlik bölümünde öğrenim gören n=48 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların 14 tanesi
kadın, 34 tanesi erkek öğretmen adayıdır. Bu katılımcılara ulaşılabilir örneklem yöntemiyle
ulaşılmıştır. Bu çalışmanın örneklemi Okul Öncesi Öğretmenliği (n=97), İlköğretim Matematik
Öğretmenliği(n=69), Türkçe Öğretmenliği (n=53), Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik (n=48),
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği (n=69), Sınıf Öğretmenliği (n=69) ile oluşturulmuştur.

2.2 Araştırma Deseni

Araştırma, genel tarama modeline göre gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada tarama modeli yaklaşımı
kullanılarak öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin
yeterlilik algıları çeşitli değişkenler bağlamında açıklanmaya çalışılmıştır.

2.3. Veri Toplama Araçları

Bu çalışmada kullanılan veri toplama aracı Nalçaçı ve Şad, (2015) tarafından geliştirilen öğretmen
adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları başlıklı
ölçektir. Bu ölçeğin güvenirliliği Cronbach Alpha (α) 0,92’ dir. Ölçekteki bazı sorular şunlardır;

“Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımına ilişkin yasal ve ahlaki sorumlulukları bilme”,

“Teknoloji ile ilgili temel kavram ve uygulamaları bilme”, “Öğretmen olarak kendimi
geliştirmek amacıyla bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanabilme” dir. Beşli Likert tipi
ölçek kullanılmıştır. Ölçek 30 maddeden oluşmaktadır.

2.4.Veri Analizi

Toplanan verilerin analizinde frekans ve yüzdelikler hesaplanmış olup Likert tipli ölçeklerde
kullanılan veri yorumlaması yapılmıştır.

3.BULGULAR

Araştırmanın birinci problemi “Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri yeterlikleri;

cinsiyet, aile eğitim durumu, sınıf düzeyi, okuduğu bölüm değişkenlerine göre anlamlı farklılık
göstermekte midir?” şeklinde düzenlenmiştir. Bu probleme dair öğretmen adaylarının eğitimde
bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algı ölçeğinden aldıkları puanları
hesaplanmıştır. Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaları
arasındaki ilişkinin sorgulandığı bu analizde veriler genel tarama modeli ile çözümlenmiştir. Elde
edilen sonuçlar Tablo-1.0’de verilmiştir.

Tablo-1.0: Öğretmen Adaylarının Demografik Özellikleri

 DEĞİŞKENLER Frequency (f) Percent (%)

Cinsiyet Kadın 34 70,80

Erkek 14 29,20

TOTAL 48 100,00

Bölüm PDR 48 100,00

Sınıf 1.sınıf 15 31,30

2.sınıf 18 37,50

3.sınıf 10 20,80

4.sınıf 5 10,40

TOTAL 48 100,00

Yaş 18 2 4,20

19 6 12,50

20 13 27,10

21 15 31,30

22 3 6,30

23 5 10,40

24+ 4 8,30

TOTAL 48 100,00

Tablo 1.0 kadın katılımcıların f:34 %ise 70.34 erkek katılımcıların f:14 %19.20 dir. Katılımcıların
sınıf düzeylerine bakıldığı zaman 1. Sınıf f:15 %31.30. , 2 . sınıf f:18 %37.50. , 3 sınıf f:10
%20.80. ,4 sınıf f: 5 %10.40 dır. Katılımcıların yaş dağılımına bakıldığında 18 yaş f:2 %:4,20. , 19
yaş f:6 %12,50. ,. 20 yaş f:13 %27,10 , 21 yaş f:15 %31.30 , 22 yaş f:3 %6.30 , 23 yaş f:5 %10.40
24 yaş yukarısı için f:4 % 8.30 olduğu görülmüştür.

Tablo-2.0’ de PDR bölümünden 48 öğretmen adayının ebeveyn eğitim durumunun hangi düzeyde
olduğuna dair bilgiler yüzde ve frekans değerleri ile belirtilmiştir.

Tablo-2.0: Öğretmen Adaylarının Ebeveyn Eğitim Düzeyi

Ebeveyn İlkokul Ortaokul Lise Üniversite Yüksek Doktora

Eğitim
Lisans
Durumu

f % f % f % f % f % f %

Anne 23 47,9 10 20,8 9 18,8 6 12,5 0 0 0 0

Baba 12 25,0 11 22,9 12 25,0 11 22,9 2 4,2 0 0

Tablo 2.0 da katılımcıların ailelerinin eğitim düzeylerine bakıldığı zaman annesi ilkokul mezunu
olan f:23 %47,9 babası ise f:12 %25.0 , annesi ortaokul mezunu olanlarda f:10 %20.8 babası ise
f:11 %22.9 , annesi lise mezunu olan katılımcıların f:9 %18.8 babası lise mezunu olan
katılımcıların f:12 %25.0 , annesi üniversitesi mezunu olan katılımcıların f:6 %12.5 babası
üniversite mezunu olan katılımcıların f:11 %22.9 , annesi yüksek lisans yapan katılımcıların f:0 %0
babası yüksek lisans yapan katılımcıların f:2 %4,2 annesi doktora yapmış katılımcıların f:0 %0
babası doktora yapmış katılımcıların f:0 %0 olarak görülmektedir.

Tablo-3.0’ de PDR bölümünden 48 öğretmen adayının donanım, yazılım, internet, bulut

teknolojileri, iletişim araçları, online alışveriş, dijital veri kullanma sıklıkları hangi düzeyde
olduğuna dair bilgiler yüzde ve frekans değerleri ile belirtilmiştir.

Tablo-3.0: Kullanım Sıklık Tablosu

DEĞİŞKENLER Frequency Percent (%)

(f)
Donanım Kullanma Hiç 1 2,10
Sıklığı
Nadiren 14,60
7

Orta Sıklıkta 35,40

17
Sık Sık 47,90
23
TOTAL 100,00

48

Yazılım Kullanma Hiç 4 8,30

SıklığI
Nadiren 22 45,80

Orta Sıklıkta 15 31,30

Sık Sık 7 14,60

TOTAL 48 100,0

Internet Kullanma Hiç 0 0

Sıklığı
Nadiren 6 12,5

Orta Sıklıkta 12 25,00

Sık Sık 30 62,50

TOTAL 48 100,00

Bulut Teknolojileri Hiç 1 2,10

Kullanma Sıklığı
Nadiren 12 25,00

Orta Sıklıkta 17 35,40

Sık Sık 18 37,50

TOTAL 48 100,00
 İletişim Araçları Hiç 0 0
Kullanma Sıklığı
Nadiren 6 12,50

Orta Sıklıkta 12 25,00

Sık Sık 30 62,50

TOTAL 48 100,0

Online Hiç 0 0
Alışveriş
Kullanma Nadiren 12 25,00
Sıklığı
Orta Sıklıkta 17 35,40

Sık Sık 19 39,60

TOTAL 48 100,00

Dijital Veri Hiç 2 4,20

Kullanma
Sıklığı Nadiren 14 29,20

Orta Sıklıkta 20 41,70

Sık Sık 12 25,00

TOTAL 48 100,00

İfadeler Kişi Sayısı Minimum Maximum Ortalama (x) Standart İfade

(n) Sapma (Ss)

1.soru 48 1,00 5,00 3,7292 1,10588 Yeterli

2.soru 48 1,00 5,00 3,7500 1,17600 Yeterli

3.soru 48 2,00 5,00 3,7083 1,05000 Yeterli

4.soru 48 2,00 5,00 3,8750 1,04423 Yeterli

5.soru 48 2,00 5,00 3,7083 1,00970 Yeterli

6.soru 48 2,00 5,00 3,8958 1,07663 Yeterli

7.soru 48 1,00 5,00 3,7917 1,00970 Yeterli

8.soru 48 2,00 5,00 3,8333 0,93019 Yeterli

9.soru 48 1,00 5,00 3,6875 1, 6875 Yeterli

10.soru 48 2,00 5,00 3,7917 0,98841 Yeterli

11.soru 48 1,00 5,00 3,7500 1,13924 Yeterli

12.soru 48 1,00 5,00 3,8125 0,98188 Yeterli

13.soru 48 1,00 5,00 3,8958 1,05688 Yeterli

14.soru 48 1,00 5,00 0,98188 1,12141 Yeterli

15.soru 48 2,00 5,00 3,8125 1,04487 Yeterli

16.soru 48 1,00 5,00 3,9167 1,12672 Yeterli

17.soru 48 1,00 5,00 3,6875 1,18781 Yeterli

18.soru 48 2,00 5,00 3,6667 1,03827 Yeterli

19.soru 48 2,00 5,00 3,6667 0,95279 Yeterli

20.soru 48 1,00 5,00 3,1875 1,33139 Kısmen

Yeterli

21.soru 48 1,00 5,00 3,5833 1,14545 Yeterli

22.soru 48 2,00 5,00 3,6458 1,02084 Yeterli

 23.soru 48 1,00 5,00 3,6458 1,06170 Yeterli

24.soru 48 1,00 5,00 3,7917 1,00970 Yeterli

25.soru 48 2,00 5,00 3,7500 1,12041 Yeterli

26.soru 48 2,00 5,00 3,6250 1,08422 Yeterli

27.soru 48 1,00 5,00 3,8125 1,14216 Yeterli

28.soru 48 1,00 5,00 3,7917 1,12908 Yeterli

29.soru 48 1,00 5,00 3,6042 1,10588 Yeterli

30.soru 48 2,00 5,00 3,6458 1,08156 Yeterli

Genel 48 2,20 5,00 3,7271 0,79584

Ortalama

Tablo 3.0 da 1. Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer

arasından ortalama (x) 3.7292 standart sapma (Ss) 1,10588 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu
belirlenmiştir.

2. Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5deger arasından ortalama

(x) 3.7500 standart sapma (Ss) 1,17600 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

3.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.7083 standart sapma (Ss) 1,05000 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

4.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.8750 standart sapma (Ss) 1,04423 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

5.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.7083 standart sapma (Ss) 1,05000 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.
6.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama
(x) 3.8958 standart sapma (Ss) 1,07663 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

7.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.7917 standart sapma (Ss) 1,00970 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

8.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.8333 standart sapma (Ss) 0.93019 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

9.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.6875 standart sapma (Ss) 1,6875 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir

10.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3.7917 standart sapma (Ss) 0,98841 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir

11.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,7500 standart sapma (Ss)1,13924olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

12.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,8125 standart sapma (Ss) 0,98188 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

13.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,8958 standart sapma (Ss) 1,05688 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

14.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 0,98188 standart sapma (Ss) 1,12141olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

15.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,8125 standart sapma (Ss) 1,04487 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

16.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,9167 standart sapma (Ss) 1,12672 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

17.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6875 standart sapma (Ss) 3,6875 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

18.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6667 standart sapma (Ss) 1,03827 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.
19.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama
(x) 3,6667 standart sapma (Ss) 0,95279olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

20.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,1875 standart sapma (Ss)1,33139 olduğu görülmüş ve kısmen yeterli olduğu belirlenmiştir.

21.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,5833 standart sapma (Ss) 1,14545olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

22.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6458 standart sapma (Ss) 1,02084olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

23.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6458 standart sapma (Ss) 1,06170 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

24.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,7917 standart sapma (Ss) 1,00970 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

25.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,7500 standart sapma (Ss) 1,12041 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

25.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,7500 standart sapma (Ss) 1,12041 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

26.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6250 standart sapma (Ss) 1,08422 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

27.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,8125 standart sapma (Ss) 1,14216olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

28.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,7917 standart sapma (Ss) 1,12908 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

29.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 1 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6042 standart sapma (Ss) 1,10588 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.

30.Soruya bakıldığında 48 katılımcı arasından minimum 2 maksimum 5 değer arasından ortalama

(x) 3,6458 standart sapma (Ss) 1,08156 olduğu görülmüş ve yeterli olduğu belirlenmiştir.
 4.TARTIŞMA

Bu araştırmada Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik eğitiminde öğrenim gören öğretmen

adaylarına öğretmen mesleği genel yeterlilikleri kapsamında tanımlanan bilgi ve iletişim
teknolojileri ile ilgili yeterlilik algıları incelenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda eğitim
fakültesinde öğrenim gören Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik öğretmen adaylarının genel
olarak kendilerini yeterli gördükleri ortaya koyulmuştur. Daha detaylı bakıldığında öğretmen
adaylarının BİT ile ilgili performanslarını, online dergi, paket yazılımlar, e-posta vb. gibi bilgi ve
iletişim teknolojilerinden yararlanabildikleri, ders materyallerine hazırlarken Word, Excel,
PowerPoint ve benzeri yazılımlardan faydalanabildikleri, ders materyallerimi akıllı tahta,
projektör, tepegöz vb. gibi araçlarla sunabildikleri konusunda kendilerini yeterli görüldüğü
ortaya koyulmuştur. Araştırma sonucuna göre “öğretmen olarak kendimi geliştirmek amacıyla
bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanabilme” (3,8958), “ders materyallerimi hazırlarken
internetten yararlanabilme” (3,8958), “branşımın öğretimi ile ilgili internetteki kaynakları
doğruluk ve uygunlukları açısından değerlendirebilme” (3,9167) maddelerine göre kendilerini
daha yeterli görmektedirler. “Öğrencilerime bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı
konusunda model olabilme” (3,5833), “bilgi ve iletişim teknolojilerini öğrencilerin sağlığına ve
güvenliğine dikkat ederek kullanmak için gerekli önlemleri alabilme” (3,6250), “öğrencilerin
ölçme sonuçlarını tablo, grafik vb. görsellerle dönüştürmede bilgi ve iletişim teknolojilerini
kullanabilme” (3,6042) maddelerine göre kendilerini daha az yeterli görmektedirler. Son olarak
bilgi iletişim teknolojilerinin kullanım ilkelerini dikkate alarak öğrenme ortamı
düzenleyebilmede kendilerini kısmen yeterli gördükleri ortaya koyulmuştur.

Konuyla ilgili alanyazın incelendiğinde ise mevcut araştırmanın bulgularıyla uyuşan ve uyuşmayan
araştırma bulgularına rastlanmıştır. Örneğin, Nalçacı ve Şad (2015), çalışmasında bilgi iletişim
teknolojilerini kullanım ilkelerini dikkate alarak öğrenme ortamını düzenlemesi alanında yeterli
görülmelerine karşın bu araştırmada kendilerini kısmen yeterli görmüşlerdir. Nalçacı ve Şad
(2015), BİT kullanımına ilişkin yasal ve ahlaki sorumluluklarını bilme ve bilgisayar, projektör,
tepegöz, akıllı tahta gibi araçların bakımını yapabilme alanında araştırma sonucu olarak öğretmen
adaylarının kendilerini kısmen yeterli görmelerine karşın bu araştırmada öğretmen adayları
kendilerini yeterli görmüşlerdir. Diğer maddeler birbirleriyle örtüşmektedir.
Çalışkan ve Çoklar (2019), çalışmasına göre bilgisayar, projektör, akıllı tahta gibi araçların
bakımını yapabilme alanında öğretmen adaylarının kendilerini kısmen yeterli görmelerine karşın bu
çalışmada öğretmen adayları kendilerini yeterli görmektedirler. Çalışkan ve Çoklar (2019),
çalışmasında bilgi iletişim teknolojilerini kullanım ilkelerini dikkate alarak öğrenme ortamını
düzenlemesi alanında yeterli görülmelerine karşın bu araştırmada kendilerini kısmen yeterli
görmüşlerdir.

Öğretmen adaylarının BİT'de yeterliliklerinden bahsedilirken Pandemi dönemi ihmal

edilmemelidir. Bazı eğitimciler ve çoğu öğrenci için hiç duyulmamış ve pandemi öncesinde
söylenince havada kalan "uzaktan eğitim" kavramı birdenbire eğitim gündeminde acil bir çözüm
olarak yer bulmuştur. Uzaktan eğitime geçerken teknolojik imkânların yetersizliği, teknolojik
donanımda bilgi eksikliği ve diğer sıkıntılar süreci zorlaştırmış, eğitim belli bir süre istenen
verimde gerçekleşmemiştir. Zorluklar yaşasan da en nihayetinde uzaktan eğitim bilgi iletişim
teknolojilerinin ilerlemesinde zorunlu bir pozitif katkıda bulunmuştur. Bunun temel sebebi
insanların eve kapanması eğitimin uzaktan online yapılması ve insanların teknolojiye muhtaç hale
gelmesidir bu süreç sonucunda insanlar teknolojik alet edilmek zorunda ve onu kullanmayı
öğrenmek zorunda kalmıştır Bu sayede bilgi iletişim teknoloji kullanımı ilerlemiş yaygınlaşmış
Hatta bilgiye iletişim teknolojileri insanların artık ayrılmaz bir parçası olmuştur.

Öğretmen adaylarının bilgi iletişim teknolojileri hakkındaki yeterliliklerinin dışında teknolojik

pedagojik alan bilgilerinin de yeterli düzeyde olması gerekmektedir.Öğretmen adayı bilgi iletişim
teknolojilerini eğitime uyarlarken bir yandan da öğrencilerin pedagojik düzeyini dikkate almalıdır.

Öğrencilerin yaş uygunluğunu dikkate almadan bilgi iletişim teknolojilerini eğitim öğretime
uyarlamak öğrencilerin yararlanma düzeylerini kısıtlarken, pedagojik düzey dikkate alınarak
uyarlanması ise öğrencinin bilgiden faydalanma ve o bilgiyi işlemesine katkı sunacaktır. Öğretmen
adayları öğrencilerin pedagojik düzeylerini doğru bir biçimde belirleyerek eğitimde faydayı arttırır,
olası kavram yanılgılarının önüne geçer, öğrencinin teknolojiye karşı olan özgüveninini arttırır,
teknolojiden faydalanarak doğru bilgilere ulaşma yolunu öğrencilere sunmuş olur.

5.SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu araştırmada Kafkas Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümünde öğrenim

gören öğretmen adaylarının BİT yeterlilik algıları bakımından yeterlilik düzeyleri incelenmiştir.
Ayrıca cinsiyet, aile eğitim durumu, sınıf düzeyi, okuduğu bölüm değişkenlerine göre
incelenmiştir. Bu araştırma sonucunda öğretmen adaylarının kendilerini yeterli gördükleri
sonucuna ulaşılmıştır. Daha detaylı bakıldığında öğretmen adaylarının BİT ile ilgili
performanslarını, online dergi, paket yazılımlar, e-posta vb. gibi bilgi ve iletişim
teknolojilerinden yararlanabildikleri, ders materyallerine hazırlarken Word, Excel, PowerPoint
ve benzeri yazılımlardan faydalanabildikleri, ders materyallerimi akıllı tahta, projektör, tepegöz
vb. gibi araçlarla sunabildikleri konusunda kendilerini yeterli görüldüğü ortaya koyulmuştur.
Araştırma sonucuna göre “öğretmen olarak kendimi geliştirmek amacıyla bilgi ve iletişim
teknolojilerinden yararlanabilme” (3,8958), “ders materyallerimi hazırlarken internetten
yararlanabilme” (3,8958), “branşımın öğretimi ile ilgili internetteki kaynakları doğruluk ve
uygunlukları açısından değerlendirebilme” (3,9167) maddelerine göre kendilerini daha yeterli
görmektedirler. “Öğrencilerime bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı konusunda model
olabilme” (3,5833), “bilgi ve iletişim teknolojilerini öğrencilerin sağlığına ve güvenliğine dikkat
ederek kullanmak için gerekli önlemleri alabilme” (3,6250), “öğrencilerin ölçme sonuçlarını
tablo, grafik vb. görsellerle dönüştürmede bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanabilme” (3,6042)
maddelerine göre kendilerini daha az yeterli görmektedirler. Son olarak bilgi iletişim
teknolojilerinin kullanım ilkelerini dikkate alarak öğrenme ortamı düzenleyebilmede kendilerini
kısmen yeterli gördükleri ortaya koyulmuştur.

• PDR öğretmen adaylarının bilgi iletişim teknolojilerini sosyal medya amaçlı

kullanmalarının yanı sıra diğer alanlara da yönelmeleri açısından seminerler düzenlenebilir.
• PDR öğretmen adaylarının bilimsel süreçte BİT’i etkili kullanabilmelerini sağlayacak bilgi
ve becerilerin kazandırılmasına yönelik etkinlikler düzenlenebilir.
• PDR öğretim programına, öğretmen adaylarının BİT kullanımlarına katkıda bulunabilecek
ders ve etkinlikler eklenebilir.
• Öğretmen adaylarının BİT kullanım düzeylerini etkileyebilecek daha fazla değişken içeren
bir araştırma yürütülebilir.
• Bu araştırma, kapsam açısından sadece Türkiye’nin doğu bölgesinde bulunan Kafkas
Üniversitesi’nin Dede Korkut Eğitim Fakültesinde öğrenim gören Psikolojik Danışmanlık
ve Rehberlik bölümündeki öğretmen adayları ile sınırlıdır. Bu açıdan daha geniş kapsamlı
bir çalışma gerçekleştirilebilir.
 Öğretmen adaylarının yasal ve ahlaki sorumlulukları daha iyi öğrenebilmeleri açısından
seminerler düzenlenebilir.
 Bu araştırma sadece nicel veriler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Benzer çalışmalarla nitel
veriler kullanılarak da yapılabilir.
 6. KAYNAKÇA

AYDOĞMUŞ, M., & KARADAĞ, Y. (2020). Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim

teknolojileri (BİT) yeterlikleri: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 16(3), 686-705.

Şad, S. N., & Nalçacı, Ö. İ. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim
teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları.

Delen, İ., Sedat, Ş. E. N., & Erdoğan, N. (2015). Türkiye’deki formasyon programının
incelenmesi: Öğretmen adaylarının teknolojik ve pedagojik alan bilgisi. Necatibey Eğitim
Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 252-274.
Menzi, N., Çalışkan, E., & Çetin, O. (2012). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterliliklerinin
çeşitli değişkenler açısından incelenmesi.

Baran, E., & Canbazoğlu Bilici, S. (2015). Teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) üzerine
alanyazın incelemesi: Türkiye örneği.

ÇOKLAR, A., & ÇALIŞKAN, M. (2019). Öğretmen adaylarının özgüvenleri ile teknoloji
kullanımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 86-
98.

Aziz, T. E. K. E., & ÖZKILIÇ, R. (2016). Öğretmen adaylarının eğitim amaçlı sosyal ağ ve
internet kullanma öz-yeterlik algıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 303-
323.

TATLI, Z., & Akbulut, H. İ. (2017). Öğretmen adaylarının alanda teknoloji kullanımına yönelik
yeterlilikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 31-55.

Yenice, N., Candarlı Arıkoz, F., Yavaşoğlu, N., & Alpak Tunç, G. (2019). Fen bilgisi öğretmen
adaylarının bilimsel süreçte bilgi iletişim teknolojileri kullanımı. Sakarya University Journal of
Education, 9(1), 33-46.

SAYGINER, Ş. (2016). ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLGİSAYAR YETERLİLİK

DÜZEYLERİ İLE TEKNOLOJİYE YÖNELİK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ÇEŞİTLİ
DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 13(34), 298-312.

Göldağ, B., & Kanat, S. (2017). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini
kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin
incelenmesi. Özet Kitabı, İnönü Üniversitesi, 11.

ERYILMAZ, S. (2018). Öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliliklerinin belirlenmesi:

Gazi Üniversitesi, Turizm Fakültesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 37-49.

Açelya, Ö. Z. E. R., & ERYILMAZ, S. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterlilikleri ile Teknoloji
Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(1), 16-25.