Professional Documents
Culture Documents
http://dergipark.gov.tr/sagakaderg
1
Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, Hemşirelikte Öğretim Anabilim Dalı, duygucerenmasa@gmail.com, 0000-0002-3614-7835
2
Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Hemşirelikte Öğretim Anabilim Dalı, nilayozkutuk@gmail.com, 0000-0003-1405-4600
3
Ege Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, Hemşirelikte Öğretim Anabilim Dalı, fatmaorgun73@gmail.com, 0000-0002-2351-7227
ÖZ
Covid-19 pandemisi ile değişen eğitim paradigması, tüm dünyada olduğu gibi hemşirelik eğitiminde de yeniliklere
ve gelişmelere sebep olmuştur. Bu süreçte mevcut değişimlerden hemşirelik eğitimi de etkilenmiştir. Pandemi
sürecinde eğitimdeki en büyük değişimlerden biri olan uzaktan eğitim hemşirelik eğitimine entegre olmuş, değişen
Anahtar Kelimeler: ve gelişen teknoloji ile yeniliklere ihtiyaç duyulmuştur. Alanda bilgi açığı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda teknolojik
Hemşirelik Eğitimi, Teknoloji,
Yenilik. yeniliklerden biri olan Web 2.0 araçlarının eğitimde değeri artmıştır. Birçok etkiye sahip olan araçların hemşirelik
eğitiminde de kullanımı vazgeçilmez hale gelmiştir. Bu derlemede, gelişim ve değişim gösteren teknolojilerin
Key Words: hemşirelik eğitimindeki önemi, kullanılan ve kullanılabilecek etkileşimli araçlar ve hemşirelik eğitimindeki yerini
Innovation, Nursing Education, ortaya koymak amaçlanmıştır. Öğrenenleri motivasyon, akademik başarı, etkileşim süreci ve öğrenmelerini birçok
Technology. açıdan olumlu yönde etkileyen uygulamalar mevcut eğitimin kalitesini geleneksel öğrenmeye kıyasla arttırmaktadır.
Sorumlu Yazar/Corresponding Bu doğrultuda, çalışmada hemşirelik eğitimini destekleyici uygulamalar ve etkileşimli eğitim teknolojileri sunulmuş,
Author: kullanım alanları ve etkilerine yer verilmiştir.
Ege Üniversitesi, Hemşirelik
Fakültesi, Hemşirelikte Öğretim
Anabilim Dalı, duygucerenmasa@ ABSTRACT
gmail.com, 0000-0002-3614-7835 The changing educational paradigm with the Covid-19 pandemic has led to innovations and developments in
DOI: nursing education as well as all over the world. In this process, nursing education was also affected by the
10.52880/sagakaderg.1120307 current changes. Distance education, which is one of the biggest changes in education during the pandemic
process, has been integrated into nursing education, and innovations have been needed with changing and
Gönderme Tarihi/Received developing technology. There is a knowledge gap in the field. In this context, the value of Web 2.0 tools, which
Date: is one of the technological innovations, has increased in education. The use of tools that have many effects in
31.05.2022
nursing education has become indispensable. In this review, it is aimed to reveal the importance of developing
Kabul Tarihi/Accepted Date: and changing technologies in nursing education, interactive tools that can be used and used and their place in
27.10.2022 nursing education. Practices that positively affect learners’ motivation, academic success, interaction process
Yayımlanma Tarihi/Published and learning in many ways increase the quality of current education compared to traditional learning. In this
Online: direction, applications supporting nursing education and interactive education technologies are presented in the
01.03.2023 study, their usage areas and effects are included.
Atıf | Reference : Güngör, D.C., Özkütük, N. & Orgun, F. (2023). Hemşirelik eğitimine değişen ve gelişen teknolojilerin yansımaları
Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10(1), 155-161
Güngör, Özkütük ve Orgun: Hemşirelik eğitimine teknolojinin yansıması
teknolojiden yararlanmak tartışmasız kullanılır hale az olması, öğrenme ortamının yetersizliği, öğrenen
gelmiştir (4). Yaşanılan gelişmelerle birlikte, değişen ve sayısının fazla olması teknoloji kullanımını etkileyen
gelişen yalnızca teknolojik araçlar olmamış; teknolojinin nedenler arasında yer almaktadır. Nitekim bilgi
eğitimde kullanım amacı ve doğrultusu da değişmiştir. miktarının artması ile içeriğin karmaşık hale gelmesi
Eğitimde teknoloji kullanımı, ilk dönemlerde sadece ve öğrenenlerin özelliklerinin bu süreçteki etkisinin
bir dersin öğretimi veya yetenek geliştirme anlamında önemi görülmektedir. Öğrenen profilinin milenyum
teknolojiden faydalanma olarak görülmektedir. Daha kuşağı ya da (Z) kuşağından oluştuğu bu dönemde
sonra ise çağın mevcut ihtiyaçlarına cevap verebilecek teknoloji ile iç içe olan bu profilin beklentilerinin
bireyler yetiştirme amacı gütmeye başlamıştır (4, 5). Bu değişmesi de hemşirelik eğitiminde teknolojinin
bağlamda öğrenme sürecinin gelişimi açısından eğitim kullanımını gerektirmektedir. Yeni etkileşimli ortamların
teknolojisinin dört özelliği ön plana çıkmakta olup; oluşturulmasını ve geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir
“Öğrencinin ulaşması istenen hedeflerin tanımlanması, (8,9). Bu doğrultuda hemşirelik eğitim programlarına
öğrenilecek konunun öğretim ilkelerine göre analiz teknolojinin entegrasyon sürecinin daha kolay olacağı
edilip öğrenilmeye uygun şekilde yapılandırılması,
düşünülmektedir. (9).
konunun aktarılabilmesi için uygun medyanın seçilip
kullanılması, derste kullanılan araçların etkililiğini ve Bilgiye ulaşmanın gerekli olduğu, öğrenmeyi öğrenmiş
öğrencilerin başarı durumlarını değerlendirmek için bireylerin yetiştirilmesinin temel alındığı günümüz
uygun değerlendirme yöntemlerinin kullanılması” öğrenenlerini bu sürece hazırlayacak hemşirelik
şeklindedir (6). eğitim programlarına teknolojinin entegre edilmesi
Eğitim paradigmalarını etkileyen teknoloji, hemşirelik beklenmektedir. Bu doğrultuda yeni teknolojilerin
eğitim sürecine etki eden en önemli gelişmelerden kullanımı için fırsatların yaratılması gerektmektedir.
biri olarak görülmektedir (7). Hemşirelik eğitiminde Buna dair kurum ve kuruluşlar bazı çağrılarda
teknolojiyi doğru ve etkili kullanmak gerekmektedir. bulunmuşlardır. Amerikan Ulusal Hemşireler Birliği
Teknoloji düşünme becerilerinin kazanmasında önemli (2015) hemşirelerin eğitim sürecine teknolojinin
rol oynamaktadır. Ayrıca bilgilerin daha geniş bir entegrasyonunu desteklemiş olup, teknolojik
kesime ve daha kolay aktarılabilmesini sağlamaktadır. uygulamalara ilişkin bilginin artırılması ve bu doğrultuda
Covid-19 pandemisi ile değişen eğitim paradigması, tüm hemşirelik bakım hizmetlerinin geleceğe teknoloji ile
eğitim alanlarında olduğu gibi hemşirelik eğitiminde de bütünleştirilmiş şekilde hazırlanması yönünde bir eylem
yeniliklere ve gelişmelere sebep olmuştur. Tüm dünyada çağrısı yapmıştır (10). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise
uzaktan eğitimin önemli bir yere sahip olması ile birlikte, eğitimde, öğretim yöntem ve tekniklerinden olan uzaktan
hemşirelik eğitiminde de pandemi süreciyle birlikte daha eğitim ve simülasyona yer verilmesini önermektedir
çok entegre hale gelmiş, değişen ve gelişen teknoloji ile (11). Hemşirelikle ilgili sivil toplum kuruluşları da
yeniliklere ihtiyaç duyulmuş ve bu alanda bilgi açığı teknolojik, bilimsel ve insan kaynakları açısından
ortaya çıkmıştır. sürekli değişim gösteren sağlık bakım hizmetlerinde
Bu derlemede, gelişim ve değişim gösteren teknolojilerin çalışan hemşirelerin yetiştirildiği hemşirelik eğitiminde
hemşirelik eğitimindeki önemi, kullanılan teknolojik teknoloji kullanımının gerekliliğini vurgulamaktadır.
araçlar ve hemşirelik eğitimindeki yerini ortaya koymak Bu değişme ve gelişmeler bağlamında, gereklilikler
amaçlanmıştır. dikkate alındığında günümüzde hemşirelik eğitiminde
öğrencilere bilgi, beceri, tutum ve davranışlar
HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE TEKNOLOJİ kazandırmak ya da var olanı geliştirmek amacıyla
KULLANIMININ ÖNEMİ simülasyon, oyun, öğretimsel video, e-portfolyo, mobil
Hemşirelik eğitimini de etkileyen teknoloji kavramı araçlar ve teknoloji destekli öğretim materyalleri
her alanda olduğu gibi bu alanda da oldukça önem vb. yenilikçi teknolojilerin kullanımının giderek
taşımaktadır (7). Bu nedenle, hızlı gelişim ve yaygınlaştığı görülmektedir (12,13).
değişim gösteren teknolojinin hemşirelik eğitiminde
kullanımı yaygınlaşmaya başlamaktadır. Teknoloji ile
zenginleştirilmiş eğitim ortamlarının oluşturulması HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE KULLANILAN
öğrenenin öğrenme hızlarının arttırılmasını ETKİLEŞİMLİ ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
desteklemekle birlikte, öz düzenlemeli öğrenme Bu bölümde hemşirelik eğitiminde kullanılan etkileşimli
becerilerinin geliştirilmesi, etkili ve kalıcı öğrenmelerin öğretim teknolojileri iki bölümde incelenmiş olup
gerçekleşmesi açısından önem taşımaktadır. hemşirelik eğitimini destekleyici uygulamalar ve
Günümüzde hemşirelik eğitim programlarında hemşirelik eğitiminde kullanılan etkileşimli eğitim
yetersiz teknoloji bilgisi, öğretim elemanı sayısının teknolojilerden bahsedilecektir.
Hemşirelik Eğitimini Destekleyici Uygulamalar Çevrimiçi ve yüz yüze eğitim sürecinde kullanılan ve
kullanılabilecek çok sayıda uygulama bulunmaktır.
Hemşirelik eğitimini destekleyici uygulamalar altında
Bu uygulamalar etkileşimli eğitim ortamları ve
m-öğrenme, dijital hikayeler ve sinematik teknoloji
araçlarını oluşturmaktadır (Tablo 1, Tablo 2). Tablo
incelenmiştir. Eğitim sürecine destekçi kullanılan ve
1’de kullanılabilecek etkileşimli eğitim ortamları
kullanılabilecek birçok uygulama bulunmaktır. Mobil
görülmektedir.
öğrenme (m-öğrenme), “öğrenmeyi kolaylaştırmak için
mobil teknolojilerin kullanılması” olarak geniş kapsamlı Tablo 1. Etkileşimli Eğitim Ortamları
şekilde tanımlanmıştır (14). Ücretsiz uygulamalar
Edmodo
dahil olmak üzere uygulama mağazaları Google
EDpuzzle
Play Store ve App Store’da bulunan uygulamaları
Kahoot
incelediğimizde Voalte (Lider sağlık iletişimi platformu),
MOOC
Nursing Central, NurseTabs, PatientTouch, Medigram, Moodle
Hemşirelik Rehberi, Nursing Guide, Nursing Diagnoses: Zoom
Definitions and Classification, Nurses’ Guide to Clinical Google Clasroom
Procedures, Hemşirelik Esasları vb. birçok uygulama Microsoft Teams
bulunmaktadır. M- öğrenme ile öğrenenlere fırsat eşitliği, Skype
anlık değerlendirme ve geri bildirim alma, bireysel Padlet
öğrenme fırsatı, zamandan ve mekândan bağımsız
her yerde ve kesintisiz öğrenme, iletişim ve paylaşma Etkileşimli eğitim ortamlarına baktığımızda Edmodo,
sürecinde anındalık ve iş birlikli öğrenme olanağı gibi EDpuzzle, Kahoot, MOOC, Moodle, Zoom, Google
birçok eğitsel fırsat tanımaktadır (14-16). Sinematik Clasroom, Microsoft Teams, Skype, Padlet gibi güncel
teknolojiye baktığımızda ise bu teknoloji yardımıyla uygulamalar yer alıp, bu uygulamalar yardımı ile
filmleri bir sınıf öğretim stratejisi olarak kullanmak eğiticilerin ders yönetimini sağlaması, etkileşimli
amaçlanmakta olup, öğrenenleri karmaşık bir materyali içerikler paylaşımı için kullanabilir ortamlar
öğrenmeye teşvik ederek ve ders içeriğini geliştirip aynı sunulmaktadır (20,21). Literatür incelendiğinde;
zamanda görsel olarak sunarak dinamik bir öğrenme Edmodo’nun kullanıldığı derslerde öğrencilerin eleştirel
deneyimi sağlayabilmektedir (17). Bu bağlamda birçok düşünme becerilerinin geliştiği (22,23), eğitim süreci için
film, zihinsel hastalıkların ve ortak zihinsel sağlık olumlu geri bildirimde bulundurdukları, olumlu tutum
sorunlarının bir karışımını göstermekte olup, hemşirelik sergiledikleri (24,25), bilişsel becerilerini geliştirdikleri
eğitimde de kullanılmaktadır. Sinematik teknoloji ruh (26) görülmektedir. EDpuzzle, Padlet, uygulamasının
sağlığı ve hastalıkları hemşireliği derslerinde kullanılarak kullanıldığı derslerde ise uygulamanın bilişsel, duyuşsal
eleştirel düşünmeyi ve sınıf içi tartışma etkinliğini becerileri geliştirdiği (26,28), öğrencilerin olumlu
teşvik etmenin yaratıcı ve ilginç bir yolu olabilir (17). geri bildirimlerde bulunduğu, eğitim sürecinde
Moosvi ve Garbutt (2020) araştırmalarında, Pandemi video kullanımının öğrencilerin iletişim becerilerini,
sürecinde mevcut kısıtlamalara rağmen ruh sağlığı analitik düşünme, kişilerarası iş birliği ve takım ile
klinik rotasyonları sürecinde bulunan öğrenenler için çalışma kabiliyeti, yaratıcılık ve teknoloji kullanım
filmlerin, klinik öğretim üyeleri için ders yeterliklerini becerilerini geliştirdiği bildirilmektedir (27,29,30).
sağlamak ve anlamlı deneyimler yaratmak için MOOC’a baktığımızda Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerin
etkili bir yol olabileceğini bildirilmişlerdir. Ganzer motivasyonu olumlu yönde etkileyip, öğrenenlerin
ve Zauderer (2013) yaptığı çalışmada klinik öncesi kendi kendini izleme sürecini desteklediği (31) ve
filmler yardımı ile öğrenenlerin kaygısını azaltmış tutum değişim sürecini etkilediği (32) görülmektedir.
ve terapötik iletişim konusundaki farkındalıklarını Google Clasroom ise aktif öğrenim için iyi bir araç olup,
arttığını bildirmişlerdir. Klinik öğretim sürecini olumlu etkileşimli iletişimi (33,34), probleme dayalı öğrenmeyi
yönde destekleyen, m-öğrenme, dijital hikayeler ve ve iş birliğini desteklediği (35) saptanmıştır. Microsoft
sinematik teknoloji gibi destekleyici uygulamaların Teams uygulamasının Covid-19 ile uzaktan eğitim
kullanımı oldukça önemlidir. Bu alanda sınırlı sayıda sürecinde lisans ve lisansüstü eğitim sürecine ve işbirlikli
araştırma olup, literatürde açık bulunmaktadır. Daha öğrenmeye katkı sağladığı (36) görülmektedir.
fazla araştırma yapılması ve literatürün geliştirmesi
Hemşirelik eğitiminde kullanılabilecek etkileşimli
önerilmektedir.
eğitim araçlarını incelediğimizde araçlar birçok özellik
için kullanılmaktadır. Etkileşimli video oluşturma,
Hemşirelik Eğitimde Kullanılan Etkileşimli Eğitim
oyunlar, kelime bulutları hazırlama, kavram haritası
Teknolojileri
ve slayt/sunum hazırlama araçları bulunmaktadır.
Hemşirelik eğitiminde kullanılmakta olan teknolojik Tablo 2’de kullanılabilecek etkileşimli eğitim araçları
uygulamalara ilişkin birçok örnek incelenmiştir. görülmektedir.
imkân sağlayan etkileşimli bir araçtır. Animato ile ise, SONUÇ VE ÖNERİLER
uygulamanın içeriğindeki karakterler, arka planlar,
Öğrenenlerin Covid-19 pandemi süreci ile değişen
resimler ile farklı konu alanlarında animasyonlar
eğitim anlayışları doğrultusunda öğrenme stil ve
hazırlanabilmektedir. Bu etkileşimli araç sayesinde
stratejilerinin değişeceği unutulmamalıdır. Bilgi,
istenildiği an hazırlanan videolar tüm kullanıcılara
beceri ve tutumların sürekli yenilendiği günümüz
sunulabilmekte veya sadece sınıfta bulunan öğrencilerin
koşullarında hemşirelik eğitimi çağa uygun şekilde
görmesine izin verilebilmektedir. Emaze, HTML5 tasarlanması gerekmektedir. Bu çalışma doğrultusunda,
özellikleri ile çalışan şablonlar kullanılarak sunumlar etkileşimli eğitim ortamları ve araçları Z kuşağının
oluşturulmaktadır. Avantajları ve dezavantajlarına eğitim sürecinde vazgeçilmez ve kullanımı kaçınılmaz
baktığımızda, bilgisayara herhangi bir kurulum olduğu görülmektedir. Öğrenenlerin akademik
gerektirmemekte olup, üç boyutlu sunumların başarı, etkileşim süreci, motivasyon ve öğrenmelerini
hazırlanmasına imkân tanımaktadır. Dezavantajları birçok açıdan olumlu yönde etkilediği görülmüştür.
ise, mutlaka internet bağlantısı ve birçok özellik hemşirelik mesleği için temelde bulunan eleştirel
için para ödenmesi gerekmekte olup, Türkçe dil düşünme ve problem çözme becerisini desteklediği
desteği bulunmamaktadır. Sway, Microsoft tarafından de dikkat çekmektedir. Bu bağlamda mevcut durum
geliştirilmiş olup, ara yüzü tasarımı oldukça basit olarak göz önünde bulundurularak hemşirelik eğitiminde
hazırlanmış bir sunum aracıdır. eğitim teknolojilerinin kullanımının arttırılması
konusunda gerekli çalışmaların yapılması oldukça önem
Eğitimde kullanılan Quizizz, Kahoot, Learningapps taşımaktadır. Mevcut eğitimin kalitesini, geleneksel
ve Mentimeter gibi birçok etkileşimli oyun oluşturma öğrenmeye kıyasla arttırdığı araştırma sonuçları ile
araçları bulunmaktadır. Kahoot oyun tabanlı ortada olup, hemşirelik eğitiminde araçların kullanımı
platformlardan biri olup, eğitmenlerin kendi içeriklerini bu doğrultuda öğretim üye ve elemanlarına araçların
oluşturmalarına olanak tanıyarak, quizlere öğrenenlerin eğitime entegrasyonuna ve eğitimde kullanımına yönelik
kaydolmadan katılabilmeleri, utanmadan anonim olarak eğitimler verilmesi, ayrıca öğrenenlere de entegrasyon
oynamalarını desteklemektedir. Uygulamanın mottosu sürecini desteklemek üzere eğitim verilmesi önerilebilir.
eğlenmek, rekabetçi olmak ve öğrenmektir. (57). Bu alanda sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır.
Kahoot ve Ouizizz uygulaması ise etkileşimi, akademik Etkileşimli araçların kullanımına yönelik daha fazla
performansı, motivasyonu ve katılımı artırmaktadır araştırma yapılması, mevcut literatürün geliştirilmesi
ve literatürün geliştirmesi önerilebilir.
(58,59). Öğrenenler Kahoot’un kullanımına yönelik
olumlu bir algıya sahiptir. Literatür incelendiğinde; KAYNAKÇA
motivasyon, katılım, konsantrasyon, algılanan öğrenme, 1. Kaya, Z., Yılayaz, Ö. (2013). Öğretmen Eğitimine Teknoloji
dikkat, keyif, memnuniyet ve güven üzerinde olumlu Entegrasyonu Modelleri ve Teknolojik Pedagojik Alan
etkileri, yansıtılan bir ekranda okunması, zor sorular Bilgisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 57-83.
2. Çelik, H. C., Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim Öğretmen
ve cevaplar, zaman baskısı, kaybetme korkusu ve Adaylarının Teknolojiye Yönelik Tutumlarının Kümeleme
yanlış bir cevap verildiğinde yetişmenin zor olması Analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4), 571-586.
3. İşman, A. (2008). Uzaktan Eğitim. Pegem Akademi.
gibi teknik zorlukları olduğu ortaya konmuştur (57). 4. Erden, M. K., Uslupehlivan, E. (2020). Eğitimde Teknoloji
Mentimeter kullanımı ile öğrenenlerin katılımlarının Kullanımının Bugünü ve Geleceğine İlişkin Öğretmen
arttığı, iletişim becerilerinin geliştiği görülmektedir Adaylarının Düşüncelerinin İncelenmesi. Uşak Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 109-126.
(60). LearningApps, etkileşimli ögelerle öğrenme ve 5. Zaman, F., Pehlivanoğulları, Ş., Yerlikaya, M., Tel, H. Yakut,
öğretme süreçlerini desteklemek için oluşturulmuş bir E. (2022). Okullarda kullanılan eğitim öğretim teknolojileri
uygulamadır. Uygulamada mevcut olan öğelere yeni ve bilgisayar destekli eğitimin incelenmesi. Journal of Social
and Humanities Sciences Research, 9(80), 194-201.
içerikler eklenebilir ya da kullanıcılar tarafından yeni 6. Collier, K. G., Paula, F.J. Goff, R.J. (1971). Colleges of
öge oluşturulabilir. LearningApps ile eşleştirme, sayı Education Learning Programmes: A proposal (Working
Paper No.5). Washington, DC: Commission on Instructional
doğrusu, normal sıralama, serbest metinli cevaplar, Technology
resim üstünde eşleştirme, çoktan seçmeli test, boşluk 7. Ulupınar, F., Toygar, Ş. A. (2020). Hemşirelik Eğitiminde Teknoloji
doldurmalı, film ve ses dosyasını uygulama ile kullanma, Kullanımı ve Örnek Uygulamalar. Fiscaoeconomia, 4(2),
524-537.
çengel bulmaca, adam asmaca, kim milyoner olmak ister, 8. Göriş, S., Bilgi, N., Bayındır, S. K. (2014). Hemşirelik
gruplu yapboz, kelime yığını, bul bakalım, adam asmaca, Eğitiminde Simülasyon Kullanımı. Düzce Üniversitesi Sağlık
at koşusu, eşini bul ve tahmin et gibi bulmaca ve oyun Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 25-29.
9. Şenyuva, E. (2019). Teknolojik Gelişmelerin Hemşirelik
içeren etkinlikler tasarlanmaktadır. Bu ara yüzlerde Eğitimine Yansımaları. Fnjn Florence Nightingale Journal
sohbet edilebilmekte ve tartışma yapılabilmektedir. Bu Of Nursing, 27(1), 79-90.
10. Nursing, N. L. f. (2015). A VISION FOR The Changing Faculty
doğrultuda birçok uygulama bulunduğu ve hemşirelik Role: Preparing Students for the Technological World of
eğitiminde kullanıldığı görülmektedir. Health Care.