Yoni Tantram FHFH

éT Circultion only)1
jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT HêeT Á‹ø√D‘·ÅqÔy(Private
l'
jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT
HêeT
Á‹ø√D‘·ÅqÔyéT
yêÚ≤´‘· : ∫+‘·>∑T+≥ düTu≤“sêe⁄
ø±eTsê»≈£L≥+
Vü≤ dü ø£ Vü≤ \ ÁV”≤+
ø°+¢
+
yê> á \ ÁV”≤
dü ø ÏÔ≈£L≥+
≥+
◊+ kÂ'
X¯ø
£
L
\
≈ £
ÁV”≤+
∑“¤e
ø£ @
Á|üø±X¯≈£î\T
sê$ yÓ÷Vü≤qsêe⁄,
404, »+»q+ ø±+ô|¢ø˘‡,
Nsê\ ` 523155
2 jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT HêeT Á‹ø√D‘·ÅqÔyéT
l'
jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT HêeT
Á‹ø√D‘·ÅqÔyéT
‘Ó\T>∑T yê´K´ : ∫+‘·>∑T+≥ düTu≤“sêe⁄
eTTÁ<äD : Ä~X¯+ø£sê#ês¡´ »j·TìÔ, 20`4`2018

Á|ü‘·T\T : 200
ù|J\T : 108
yÓ\ s¡÷. : 60`00
© RAVI MOHAN RAO, M.Sc., M.A.,

Dandy House,
Flat No : 404, Janjanam Complex,
Opp. I Town Police Station,
CHIRALA-523 155, Prakasam Dist.
Cell : 9440115411
D.T.P. by :-
L.Durga Prasad,
Sanjay Graphics, Printed at -
CHIRALA. Surya Printers,
Cell : 9966156263 Chirala.
jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT HêeT Á‹ø√D‘·ÅqÔyéT 3
l'
Çøöÿfi¯ Á>∑+<∏eä TTq ø±*&ÉT≥≈£î ªXÊø±Ôq+<ä‘s· +¡ –DÏμ ªeTVü‰ìsê«D‘·+Á‘·eTTμ
e+{Ï ‘·+Á‘·XÊg$~ÛÁ>∑+<∏äeTT\ n<Ûä´j·TqeTT $TøÏÿ* ‘√&ÉŒ&ÉTqT.
düeTj·÷#ês¡eTT ` øö˝≤#ês¡eTT ` yêe÷#ês¡eTT \H˚ |ü<ës¡úeTT\jÓT&É
yêdüÔ$ø£ <äèwæº kÕ]+#·<ä>∑TqT.
düè»q ` ˇø£ n<äT“¤‘·yÓTÆq uÛÑ>∑eÁrÿ&É ªs¡k˛ yÓ’ dü'μ
XÀ¢ˆˆ nø£åÁø°&Éq‘·‘·Œsê j·T~ uÛÑy˚dü‡U≤´düeT+ Áù|j·Tdæ!
<ä÷´‘·+ >∑TVü≤´‘·eT+ |ü⁄qÅdæÔ»>∑‹ XÊ¢|òüT´+ düe÷ø£s¡íj·T ˆ
Áø°&ÜkÕ<ÛäqeTø£åwü≥ÿeT‘·eTkÕ‡ø°å ‘·T k˛‘·ÿ+sƒ¡‘ê
k˛Ô‘·yê´ nã˝≤X¯Ã j·TÁ‘· ‘·~<ä+ eTH˚´ |üsêq+<ä<äyéT ˆˆ
` uÛ≤>∑e‘·#·+|üP' 6`94
ª|ü⁄+uÛ≤eMT<äèX¯|òü\+ ‘·<äTbÕdüqdü´μ
$qÁeT‘·‘√
sêyÓ÷sê
jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT
$X¯«+˝Àì #·sê#·sê\ìï{ÏøÏ s¡÷|ü<Ûës¡D ñqï~, <ëì‘√ >∑TDø£s¡à\Tqï$.
Mì qìï{Ïì >∑T]Ô+#˚ HêeT+ ñqï~. Ç{≤¢ s¡÷|ü>T∑ Dø£sà¡ Hêe÷\‘√ ≈£L&çq<˚ $X¯«+.
á $XÊ«ìø=ø£ »qà<äX¯, eè~Δ<äX¯, HêX¯<äX¯, eT÷&É÷ ‘·|üŒìy˚. nsTT‘˚ á »qà
mø£ÿ&ç qT+&ç? eè~Δ j˚T ~X¯>±? HêX¯+ mø£ÿ&É≈£î? á Á|üX¯ï\qT $#ê]+∫q
ô|<ä›\T, $X¯«+˝À HêX¯+ nqï~ ˝Ò<ä˙, dæú‹ e÷s¡TŒ e÷Á‘·y˚T dü‘·éT˙
ìX¯ÃsTT+∫Hês¡T. ø±>±, ñqï<˚ e÷s¡TŒ #Ó+<äT‘·÷qï~, Ä e÷πsŒ eè~Δ nì
‘˚\T‘·÷qï~. á eè~Δ Á|üÁøÏj·T≈£î Äs¡+uÛÑ+, Á|üy˚X¯<ë«s¡+, »qq+ ø±>±, e÷s¡TŒqT
dü÷∫+#˚ ìÁwüÿeTD<ë«s¡+ eTs¡D+. á »qqeTs¡D≤\ uÛÖ‹ø£dü+πø‘ê˝Ò jÓ÷ì,
X¯àXÊq+ nqTq$. ø£qTø£, ‘·+Á‘·XÊg+˝À á ¬s+&É÷ kÕ<Ûäq HêÁX¯sTT+∫qyê]øÏ
Á|ü<Ûëq kÕ<ÛäHêπøåÁ‘ê\e⁄‘êsTT. kÕ<ÛäHê#êsê\T uÛÑj·T+ø£s¡eT÷ E>∑TbÕ‡eVü≤eT÷
ø±e#·TÃqT, ø±ì, yêìøÏ Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq ‘·‘êÔ«ìï ‘·|üã≥º˝ÒeTT. Ä $<Ûä+>±
X¯økÔÏ Õ<Ûqä ˝À ˇø£ uÛ≤>∑yTÓ qÆ ~ jÓ÷ì‘·+Á‘·+. Ç~ bÕs¡«r|üsy¡ T˚ X¯«s¡T\ dü+yê<äs÷¡ |üyTÓ qÆ
XÊgeTT. XÊÁkÕÔìøÏ ÁbÕD+ ùV≤‘·Tã<ä‘Δ .· Ä ùV≤‘·Tã<ä‘Δ q· T $e]+#·>\∑ eTVü≤˙j·TT\T
H˚&ÉT niT<äT>± \_ÛkÕÔs¡T. Ä#·s¡D≤düøÏÔ ˝Ò≈£îHêï>±ì, $wüj·T|ü]C≤„q+˝À <√wü+
˝Ò<äT. n+<äTπø á Á|üj·T‘·ï+.
l'
l'
Á|ü<∏äyÓ÷-<Ûë´j·T'
z+
|üs¡eT<˚e‘êjÓÆT qeT' ˆ l>∑Ts¡y˚ qeT' ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ¬ø’˝≤X¯•Ksês¡÷&ÛÉ+ <˚e<˚e+ »>∑<äTZs¡TyéT ˆ
dü<ë ùdàs¡eTTF <äTsêZ |üÁ|ü#·Ã¤ q>∑qì›˙ ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü<ë R m\¢|ü&É÷, ùdàs¡eTTF R ∫iTqe⁄« eTTKeTTq>∑\, <äTsêZ R
<äTs¡j
Z T· >∑T, q>∑qì›˙ R ôV≤’ e÷e‹, bÕs¡«‹, ø¬ ˝’ ≤X¯•Ksês¡÷&ÛyÉ Té R ø¬ ˝’ ≤dü|sü «¡ ‘êÁ>±q
HÓ\ø=qï, »>∑<äTZs¡TyéT R »>∑‘·TÔq≈£î C≤„qeTTì#·TÃ, <˚e<˚eyéT R <˚e‘êsê<ÛäT´&Ó’q
<˚e⁄&É>∑T •e⁄ì, |üÁ|ü#·Ã¤ R n&ç¬>qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ¬ø’˝≤dü•Ks¡yêdæjÓÆTq »>∑<äTZs¡Tì <˚e<˚e⁄ì m|ü&É÷ q>∑TyÓ÷eTT>∑\
Væ≤eTeÁ‘·TŒÁ‹Ô <äTs¡Z á $<Ûä+>± n&ç–+~.
•e⁄&ÉT C≤„q<ë‘· ø£qTø£ »>∑<äTZs¡Te⁄. ¬ø’˝≤dü•Ks¡+ Mì HÓ\e⁄. •e⁄ì‘√
ø£*dæj·TTqï bÕs¡«‹ Äq+<äeT÷]Ôj˚T. ø£qTπø ôV’≤e÷e‹>± Væ≤eTe+‘·TìøÏ
Äq+<ä<ësTTì jÓÆTq~. q>∑TyÓ÷eTT‘√ $sêõ\T¢‘·÷qï~. uÛÑø£ÔdüT\uÛÑjÓÆTq~. ÄyÓT
<äTs¡Z, #˚s¡sêì~. k
l<˚e⁄ýê#· ˆ : l<˚M R eTVü‰<˚e⁄ì Ç˝≤¢\T, ñyê#· R Ç≥¢qï~.
XÀ¢ˆˆ #·‘·T'wüwæº #· ‘·ÁHêÔDÏ ø£è‘êì uÛÑe‘ê Á|üuÛÀ! ˆ
‘˚cÕ+ eT<Û˚´ Á|ü<ÛëHêì e<ä y˚T ø£s¡TD≤ì<Û˚! ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Á|üuÛÀ! R kÕ«MT!, uÛÑe‘ê R ‘·eT#˚‘·, #·‘·T'wüwæº R ns¡Te~Hê\T>∑T,
‘·ÁHêÔDÏ R ‘·+Á‘·eTT\T, ø£è‘êì R #˚j·Tã&çq$, #· R eTiÏj·TT, ‘˚cÕ+ eT<Û˚´ R
yêì˝À, Á|ü<ÛëHêì R eTTKýÓTÆq yêìì, ø£s¡TD≤ì<Û˚! R <äj·÷düeTTÁ<ë!, y˚T R
Hê≈£î e<ä R #Ó|üeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ«MT! ‘·eTs¡T ns¡Te~Hê\T>∑T ‘·ÁHêÔ\qT ì]à+∫Hês¡T ø£<ë, yêì˝À
eTTKýÓTÆqyêìì <äj·T‘√ Hê≈£î #Ó|üŒ+&ç.
‘·+Á‘·eTqï~ kÕ<ÛHä √bÕj·T+. kÕ~Û+#·<\ä ∫q<ëììã{Ïº ‘·+Á‘·+ e÷s¡T‘·÷
ñ+≥T+~. Ç{≤¢ e÷qe⁄&ÉT kÕ~Û+#·<–ä q \øå±´\T, yêì e÷sêZ\÷ ns¡Te~Hê\T>∑T>±
>∑T]Ô+#·ã&çq$. ø£fi¯\T>± Á|üdæ<äΔyÓTÆq$ ≈£L&Ü ns¡Te~Hê\Tπ>, á ø£fi¯\˙ï kÕ~Û+#·
HÓ+∫q @¬ø’ø£\ø£å´+ |üs¡e÷q+<ä+. á Äq+<äkÕ<Ûäq≈£î nedüs¡+ X¯øÏÔ. Ä X¯øÏÔ
kÕ<Ûäqe÷sêZ\Tq÷ï ns¡Te~Hê\Tπ>. nsTT‘˚, á ø£fi≤s¡÷bÕ\T, Á|üjÓ÷>∑eT÷
kÕ‹Ô«ø£yÓTÆq$. X¯øÏÔkÕ<Ûäqe÷sêZ\T kÕ‹Ô«ø£ sê»dæø£ ‘êeTdæø£yÓTÆq$>± ñ+{≤sTT.
m≈£îÿe uÛ≤>∑+ ‘ê+Á‹ø£Á|üÁøÏj·T n+‘ê ‘êeTdæø£+>±H˚ ñ+≥T+~. k
leTVü‰<˚e ñyê#· ˆ ` leTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ X¯èDT bÕs¡«‹! #ês¡«vÏZ! Vü≤´dæÔ >∑TVü≤´‘·eT+ Á|æj˚T! ˆ
ø√{Ïyês¡+ yê]‘êdæ ‘·<∏ë|æ ÁXÀ‘·T$T#·Ã¤dæ ˆˆ 3
XÀ¢ˆˆ Åd”Ôdü«uÛ≤yê#·Ã #ês¡«vÏZ! ‘·<∏ë e÷+ |ü]|üè#·Ã¤dæ ˆ
>√|ü˙j·T+ Á|üj·T‘˚ïq ‘·«j˚Té $<ä´‘˚ #· ‘·‘Y ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #ês¡T G nvÏZ! R n+<äyÓTÆq s¡÷|üeTT>∑\, bÕs¡«‹! R z bÕs¡«r!,
Á|æj˚T! R z Á|æj·TTsê˝≤!, (‘·‘Y R n~), >∑TVü≤´‘·eTyéT R ì>∑÷&ÛÉs¡Vü≤düéTT, ndæÔ R
nsTTj·TTqï~, ø√{Ïyês¡yTé R nH˚ø£ |üsê´j·TeTT\T, yê]‘ê R ìyê]+|üã&çq<ëqe⁄,
ndæ R n>∑T#·THêïe⁄, ‘·<∏ë G n|æ R n≥¢sTTqqT, ÁXÀ‘·TyéT R $qT≥≈£î, Ç#·Ã¤dæ R
ø√s¡T#·THêïe⁄, Åd”Ôdü«uÛ≤yê‘Y #· R Åd”ÔøÏ düVü≤»yÓTÆq \ø£åDeTTe\qH˚, ‘·<∏ë R Ç≥T¢,
e÷yéT R qqTï, |ü]|üè#·Ã¤dæ R eTs¡\ eTs¡\ n&ÉT>∑T#·THêïe⁄, Á|üj·T‘˚ïq R
Á|üj·T‘·ïeTT‘√, >√|ü˙j·TyéT R <ë#·<ä–q~, ‘·‘Y #· R Ä <ë#·T≥j·TTqT, ‘·«sTT G
@e R ˙j·T+<˚, $<ä´‘˚ R ñqï~, #ês¡TGnvÏZ R n+<äyTÓ qÆ <ëHê!, X¯èDT R $qTeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n+<äyÓTÆq Á|æj·TTsê˝≤ bÕs¡«r! ˙e&ç–q $wüj·TeTT n‹s¡Vü≤düýÓTÆq~.
nH˚ø£kÕs¡T¢ ì˙ï $wüj·TeT&ÉT>∑e<ä›ì yê]+∫qqT, eTs¡\ eTs¡\ $q>√] n&ÉT>∑T≥
˙ Åd”Ôdü«uÛ≤eeTT düTe÷! ˙e⁄ Hê≈£î Á|æj·TyÓTÆq<ëqe⁄ ø£qTø£ #Ó|ü#·THêïqT, $qTeTT.
Ç~ #ê˝≤ s¡Vü≤düéTT>∑ qT+#·<ä–q $wüj·TeTT. ˙e⁄ ˙ Åd”Ôdü«uÛ≤eeTT#˚ á
s¡V≤ü düéTTqT ãj·T\T|üs#¡ ø· ,£ <ë∫j·TT+#·e˝…qT. n~ ˙ X¯øøÔÏ Ï $T+∫q |üì ø±sê<äT
düTe÷! k
XÀ¢ˆˆ eTÅqÔ|”sƒ¡+ j·TÅqÔ|”sƒ¡+ jÓ÷ì|”sƒ¡xÃ bÕs¡«‹! ˆ
jÓ÷ì|”sƒ¡+ Á|ü<Ûëq+ Væ≤ ‘·e ùdïVü‰Á‘·Œø±X¯´‘˚ ˆˆ 5
XÀ¢ˆˆ Vü≤]Vü≤sê<ë´X¯Ã <˚yê' düèwæºdæú‘·´qÔø±s¡ø±' ˆ
düπs« yÓ’ jÓ÷ìdüeT÷“¤‘ê' X¯èDTwü« q>∑qì›ì! ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : bÕs¡«‹! R z bÕs¡«r!, eTÅqÔ|”sƒ¡yéT R eT+Á‘·|”sƒ¡eTT, j·TÅqÔ|”sƒ¡yéT R

j·T+Á‘·|”sƒ¡eTT, jÓ÷ì|”sƒ¡yéT R jÓ÷ì|”sƒ¡eTT, #· R ≈£L&É, jÓ÷ì|”sƒ¡+ Væ≤ R
jÓ÷ì|”sy¡ƒ T˚ , ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, ùdïVü‰‘Y R dü+jÓ÷>∑eTTe\q, Á|ü<ëÛ qyéT R eTTKéTT>±,
Á|üø±X¯´‘˚ R Á|üø±•+|üCÒj·Tã&ÉT#·Tqï~, Vü≤] R $wüßíe⁄, Vü≤s¡ R s¡TÁ<äT&ÉT, Ä<ë´'
R yÓTT<ä\>∑T, <˚yê' R <˚e‘·\T, düèwæº R ˝Àø£düèwæºøÏ, dæú‹ R ñìøÏøÏ, nqÔ R
q•+|ü⁄q≈£î, ø±s¡ø±' R ø±s¡DuÛÑ÷‘·T\>∑T, düπs« yÓ’ R n+<äiTqT, q>∑qì›ì! R
ôV’≤eTer!, X¯èDTwü« R $qTeTT, jÓ÷ìdü+uÛÑ÷‘ê' R jÓ÷ìqT+&ç |ü⁄{Ïºqyêπs.
‘ê‘·Œs¡´+ : z ôV’≤eTer! bÕs¡«r! $qT. eTÅqÔ|”sƒ¡eTT, j·TÅqÔ|”sƒ¡eTT, jÓ÷ì|”sƒ¡eTT
nqTq$ eT÷&ÉTqï$. Mì˝À ˙ dü+jÓ÷>∑ø±s¡D≤q jÓ÷ì|”sƒ¡y˚T Ç|ü&ÉT Á|ü<Ûëq+>±
$e]+#·ã&ÉT‘·÷qï~. düèwæºdæú‹\j·÷\≈£î ø±s¡≈£î\T>± #Ó|üŒã&ÉT ÁãVü≤à $wüßí
s¡TÁ<äT\Tq÷ï, ‘·~‘·s¡ <˚e>∑D≤\Tq÷ï n+<äiTq÷ jÓ÷ìqT+&ç |ü⁄{Ïºqyêπs.
|”sƒ¡+ n+fÒ kÕúq+, HÓ\e⁄. á HÓ\e⁄\T eT÷&ÉT. eTÅqÔ+ yÓTT<ä{Ï~,
j·TÅq+Ô <ëì ‘·sê«‹~, jÓ÷ì ∫e]~>± Áø£eT+ #Ó|Œü ã&ç+~. á Áø£e÷ìï |ü]o*ùd,Ô
X¯ø;ÔÏ »+ yÓTT<ä≥ eT+Á‘·s÷¡ |ü+‘√qT, ‘·sê«‘· j·T+Á‘·s÷¡ |ü+‘√qT, Äô|’ jÓ÷ìs¡÷|ü+
>±q÷ |ü]&Û$É *¢q≥T¢, nq>± ;»eTT yÓTT\¬ø‹Ô eèø£yå TÓ Æ eTs¡\ ;»kÕúsTTì #˚sT¡ ‘·÷qï
Áø£eT+˝À X¯øÏÔ ;»+ø±>± Ä dü÷ø£Î+, eT+Á‘·eTH˚ dü÷ú\eTH√s¡÷bÕ˙ï, j·TÅqÔeTH˚
uÛÖ‹ø£d÷ü \ú s¡÷bÕ˙ï dü+‘·]+∫ø=ì, uÛÖ‹ø£$X¯«düèwæøº Ï jÓ÷ì|”sêƒ ìï j˚Ts¡Œ]+∫q<äqï
uÛ≤e+ ‘√düT+Ô ~. Ä jÓ÷ì|”sy¡ƒ T˚ X¯ø|ÔÏ s” Á¡ƒ bÕ<Ûëq´+‘√ düèwædº ‹úæ \j·÷\≈£î eT÷\+ø±>±,
á Á|üÁøÏj·T\≈£î n~ÛcÕ˜q<˚e‘·\T ÁãVü≤à$wüßí s¡TÁ<äT\sTTHês¡T. yê]‘√ nq´<˚e‘·\T
#˚] $XÊ«ìï ìj·T+Á‹dü÷ÔHêïs¡ì uÛ≤e+. á <˚e‘·\T n+<äiTq÷ï ÁbÕø£è‹ø£
>∑TDeT÷s¡TÔ˝Ò. >∑TDÁbÕ<∏äe÷´\qT ã{Ïº eT÷]Ô uÛÒ<ë\T. >∑TD≤\T düèwæºøÏ Ä<ë´Á|üø£è‹.
Ç$ düeTdæú‹˝À ñqï|ü&ç~ Á|ü<ÛëqeTqã&ç, ø±s¡´ø±s¡DuÛÒ<äs¡÷|ü+>± Á|üø£è‹
nqã&ÉT‘·÷, |üs¡düŒs¡$s¡T<äΔ<Ûäsêà\‘√ Á|üø£≥s¡÷|üyÓTÆ e÷j·T>± ‘Ó*j·Tã&˚ X¯øÏÔ sT÷
jÓ÷ì|”sƒê~ÛcÕ˜Á‹. á <˚e‘· bÕs¡«‹j˚T. ø£qTø£ ‘·e ùdïVü‰‘Y Á|üø±X¯´‘˚ nì
•euÛÑ>∑yêqT&ÉqT≥. áyÓT kÕ‹Ô«ø£dæú‹˝À e÷j·T>±qT, ‘êeTdæø£dæú‹˝À n$<ä´>±q÷
Á|üe]Ô\T¢‘·÷+≥T+~. k
XÀ¢ˆˆ X¯øÏÔeTÅqÔeTTbÕôd’é j·T~ jÓ÷ì+ q |üP»j˚T‘Y ˆ
‘˚cÕ+ Bøå±X¯Ã eTÅHêÔX¯Ã qs¡ø±jÓ÷|ü|ü<ä´‘˚ ˆˆ 7
XÀ¢ˆˆ nVü≤+ eTè‘·T´x®jÓ÷ <˚$! ‘·e jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä‘·' ˆ
‘·e jÓ÷ì+ eTùV≤XÊì! uÛ≤ej·÷$T #êVü≤]ïX¯yéT ˆ
|üP»j·÷$T dü<ë <äTπsZ! Vü≤è‘·Œ<˚à düTs¡düTq›]! ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTùV≤XÊì! <äTπsZ! düTs¡düTq›]! R ~e´düT+<ä]$˙ï eTùV≤X¯«]$˙ï

nsTTq z <äTsêZ!, ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä‘·' R jÓ÷ìÁ|ükÕ<äeTT>±,
eTè‘·T´x®j·T' nVü≤yéT R eTè‘·T´+»j·TT&ÉHÓ’q H˚qT, nVü≤]ïX¯yéT R |üe\T sêÁ‘·T\T,
‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, uÛ≤ej·÷$T R <Ûë´ì+#·T#·THêïqT, <˚$ R z
<˚M!, dü<ë R m\¢|ü&ÉT, Vü≤è‘·Œ<˚à R Vü≤è<äj·T|ü<äà+˝À, |üP»j·÷$T R |üPõ+#·T
#·THêïqT— X¯øÏÔeTÅqÔyéT R X¯øÏÔeT+Á‘·eTTqT (˝Ò<ë) ªá+ / l+ / ÁV”≤+ / |ü+#·<äo /
c˛&Éo / <ë«$+X¯‘·´ø£åØ eTVü‰eT+Á‘·eTTμ), q ñbÕdü´ @e R ñbÕdæ+#·ø£j˚T, j·T~
jÓ÷ì+ |üP»j˚T‘Y R jÓ÷ìì ˇø£y˚fi¯ |üPõ+∫q≥¢sTT‘˚, ‘˚cÕyéT R yê]jÓTTø£ÿ,
Bøå±' #· R Bø£å\Tq÷ï, eTÅHêÔ' #· R eT+Á‘·eTT\Tq÷ï, qs¡ø±j·T R qs¡ø£ÁbÕ|æÔπø,
ñ|ü|ü<ä´‘˚ R e÷s¡ZeTT\>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTùV≤X¯«Ø! <˚e‘êdüT+<äØ! <˚M! <äTsêZ!, H˚qT ˙jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä+>±H˚
eTè‘·T´+»j·TT&ÉHÓ’HêqT, ì‘·éTT ˙jÓ÷ìH˚ Hê eTqdüT˝À <Ûë´ìdü÷Ô, Vü≤è<äj·T+˝À
|üPõdü÷+Ô {≤qT. me¬sq’ X¯øeÔÏ TÁHêÔìï ñbÕdæ+#·ø£ jÓ÷ì|üP» #˚dqæ #√, yê] Bø£\å ÷
eTÁHêÔ\÷ n˙ï qs¡ø±ìπø <ë]rkÕÔsTT. nsêú‘Y, X¯øÏÔeT+Á‘√bÕdüq, jÓ÷ì|üP»
$&ÉBj·Tsêø£ ø£*dæj·TTqï|ü&˚ düT>∑‹, ˝Òì#√ <äTs¡Z‹.
•e⁄&ÉT jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä+e\q eTè‘·T´+»j·TT&Ó’Hê&Éq≥+˝À Á>±Vü≤úÛ≤e
y˚T$T{Ï? jÓ÷ì|”sƒ¡+ nì eTT+<äT #Ó|üŒã&çq X¯øÏÔÁ|ükÕ<ä+e\q nqT≈£î+fÒ, •e⁄ì
düs¡«<ë #Ó’‘·qé+‘·Tì #˚ùd~ Ä X¯øÏÔj˚T nqï≥¢e⁄‘·T+~. ø£qTø£ •eeTT dü<ë•eeTT
ø±e˝… q+fÒ X¯øÏÔ nqTÁ>∑Vü≤+ ø±e˝…. Je⁄&Ó’q •e⁄&ÉT, jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä+e\q,
X¯e⁄&Ó≈’ L£ &Ü eTs¡\ •e⁄&ÉT>± »ìàdü÷HÔ êï&ÉT. nq>± ‘êqT ‘êHÓj ’ T· T+&ç »>∑‹ŒÁ‘·T‘ê«ìï
kÕ~Û+#·≥+ jÓ÷ìÁ|ükÕ<ä+. eTè‘·T&Ó’q Je⁄&ÉT ‘·qdü+‘êq+˝À J$+#·≥+ jÓ÷ì
Á|ükÕ<ä+e\q. Ç~ e÷qTwüeTè‘·T´+»j·T‘·«+. ø£qTπø •e⁄&ÉT dü<ë•e⁄&ÉT ø±e˝…q+fÒ
X¯øìÔÏ ≈£L&ç j·TT+&Ée\dæ+<˚. X¯≈î£ ´Ô bÕdüq‘√≈£L&çq jÓ÷ì|üP» düeTdüdÔ Tü U≤eTè‘·‘«·
Á|ükÕ~ì>± kÕú|æ+#·ã&ç ÁbÕ<ÛëHê´ìï eVæ≤dü÷Ôqï~. k
XÀ¢ˆˆ ~eúÛ≤y√ Ms¡uÛ≤y√ j·Tdü´ ∫‘˚Ô $sê»‘˚ ˆ
nHêj·÷ùdq <˚y˚•! ‘·dü´ eTTøÏÔ' ø£πs dæú‘ê ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ X¯øÏÔeTÅqÔ+ |ü⁄s¡düÿ è‘·´ jÓ÷ yê jÓ÷ì|üP»ø£X¯Ã ˆ
dü <Ûäq´' dü ø£$ØΔe÷Hé dü eH√›´-|æ düTsêdüT¬s’' ˆˆ 10
XÀ¢ˆˆ ÁãVü‰à j·T~ #·‘·Ts¡«Å¬øÔÌ' ø£\Œø√{ÏX¯‘Ó’s¡|æ ˆ
‘·<ë e≈£îÔ+ q X¯ø√ï‹ øÏeTHÓ’´s¡“VüQuÛ≤wæ‘Ó’' ˆˆ 11
XÀ¢ˆˆ j·T~ uÛ≤>∑éX‚Hê|æ düT|ü⁄cÕŒ+ MTq#˚‘·kÕyéT ˆ

‘·<˚e eTVü≤r+ |üPC≤+ ø£è‘ê« yÓ÷ø£åeTyê|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ 12
XÀ¢ˆˆ Ä˙j·T Á|üeT<ë+ ø±HêÔ+ |òüTèD≤`\C≤®`$e]®‘êyéT ˆ
dü«ø±HêÔ+ |üs¡ø±HêÔ+ yê düTy˚XÊ+ kÕú|ü´ eTD¶˝Ò ˆ
Á|ü<∏äy˚T $»j·÷+ <ä‘êÔ« |üP»j˚T<ä“¤øÏÔuÛ≤e‘·' ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : j·T' R me&Ó’‘˚, X¯øÏÔeTÅqÔyéT R X¯øÏÔeT+Á‘·eTTqT, |ü⁄s¡' G ø£è‘·´ R
eTT+<äT>± »|æ+∫, jÓ÷ì|üP»ø£' R jÓ÷ì|üP» #˚j·TTyê&É>∑TH√, j·Tdü´ R
meìjÓTTø£ÿ, ∫‘Ô̊ R eTqdüT‡q+<äT, ~eúÛ≤e' R ~eúÛ≤eeTT, yê R ˝Òø£, Ms¡uÛ≤e'
R Ms¡u≤Û eeTT, $sê»‘˚ R Á|üø±•+#·TH√, <˚y•˚ ! R <˚e‘·\≈£î áX¯«]yÓq’ z bÕs¡«r!,
‘·d´ü R yêìøÏ, nHêj·÷ùdq R ÁX¯eT˝Ò≈î£ +&Ü, ø£sπ R #˚‹j·T+<äT, eTTøÏ'Ô R yÓ÷ø£eå TT,
dæú‘ê R ñqï<ä>∑TqT, dü' R n‘·&ÉT, <Ûäq´' R <ÛäqT´&ÉT, dü' R n‘·&ÉT, ø£$' R ø£$, dü'
R n‘·&TÉ , BÛe÷Hé R ãT~ΔeT+‘·T&ÉT, düTsêdüTs¬ '’ n|æ R <˚e‘·\#˚‘q· T <ëqe⁄\#˚‘q· T
≈£L&É, eq›´' R |üPõ+|üã&É<ä–qyê&ÉT, uÛ≤>∑éX‚q G n|æ R n<äèwüºeX¯eTTqHÓ’q,
(dü' R Ä‘·&ÉT), dü«ø±HêÔyéT R ‘·q uÛ≤s¡´qT, yê R ˝Òø£, |üs¡ø±HêÔyéT R Ç‘·s¡Tì
uÛ≤s¡´qT, Á|üeT<ëyéT R j·TÚeqeTTq ø±eTTøÏjTÆÓ q<ëìì, ø±HêÔyTé R Äø£s¸¡ Dj ° T· yÓTqÆ
s¡÷|üeTT>∑\<ëìì, |òüTèD≤ R $eTTK‘·, \C≤® R dæ>∑TZ, $e]®‘êyéT R ˝Òì<ëìì,
düTy˚XÊyéT R eT+∫ y˚wü<Ûës¡D>∑\<ëìì, ˝Òø£, düT\uÛÑj·T>∑T y˚X¯´qT, düT|ü⁄cÕŒyéT R
|ü⁄wüŒe‹jÓÆTq<ëìì, MTq#˚‘·kÕyéT R Áù|eT>∑\<ëìì, Ä˙j·T R rdæø=ì e∫Ã,
eT+&É˝Ò R eT+&É\eTTq, kÕú|ü´ R Á|ü‹wæ˜+∫, Á|ü<∏äy˚T R yÓTT≥ºyÓTT<ä≥, $»j·÷yéT
R uÛ+Ñ >∑TqT, <ä‘ê« R düeT]Œ+∫, uÛøÑ uÔÏ ≤Û e‘·' R uÛøÑ uÔÏ ≤Û eeTT‘√, ‘·<é G @e eTVü≤r+
|üPC≤yéT R Ä #Ó|üŒã&çq >=|üŒ |üP»H˚, ø£è‘ê« R #˚dæ, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+#·TH√,
yÓ÷ø£åyéT R yÓ÷ø£åeTTqT, nyê|ü⁄ïj·÷‘Y j·T~ R bı+~q≥¢sTTq, ‘·<ë R n|ü&ÉT,
ÁãVü‰à R ÁãVü≤à, #·‘·T' G eÅ¬øÔÌ' R Hê\T>∑T eTTKeTT\‘√, ø£\Œø√{ÏX¯‘Ó’' n|æ R
q÷s¡Tø√≥¢ ÁãVü≤àø£\ŒeTT\ |üs¡´+‘·eTT, e≈£îÔyéT R e]í+#·T≥≈£î, q X¯ø√ï‹ j·T~ R
nX¯≈£îÔ&Ó’q≥¢sTTq, nHÓ’´' R Ç‘·s¡T\, ãVüQuÛ≤wæ‘Ó’' øÏyéT R ãVüQes¡íq\ $wüj·Ty˚T$T
#Ó|üŒe˝…qT?
‘ê‘·Œs¡´+ : @ kÕ<Ûä≈£î&ÉT eTT+<äT>± X¯øÏÔeT+Á‘êìï »|æ+∫ jÓ÷ì|üP» #˚kÕÔ&√,
meì eTqdüT˝À Ä düeTj·TeTTq ~eúÛ≤eyÓ÷ Ms¡uÛ≤eyÓ÷ Á|üø±•dü÷Ô+≥T+<√,
yêìøÏ ÁX¯eT‘√≈£L&çq kÕ<Ûäq\ ÄeX¯´ø£‘· ˝Òø£j˚T yÓ÷ø£å+ dæ~ΔdüTÔ+~. z bÕs¡«r!
n‘·&ÉT <ÛäqT´&ÉT, n‘·&ÉT ø£$, n‘·&ÉT ãT~ΔeT+‘·T&ÉT, <˚e‘·\≈£L sêø£ådüT\≈£L >∑÷&Ü
n‘·&ÉT e+<ä˙j·TT&ÉT. n‘·&=ø£y˚fi¯ n<äèwüºe+‘·T&Ó’ ‘·q uÛ≤s¡´qT>±ì y˚s=ø£ì

uÛ≤s¡´qT>±ì ˝Òø£ y˚X¯´qT>±ì ‘·q ø£qT≈£L\e‹jÓÆT dæ>∑TZqT, $eTTK‘·qT $&É∫q<Ó’,
s¡÷|üe‹, eT<äe‹, Äø£s¡¸D >∑*–q~ \_Û+∫q|ü&ÉT, ÄyÓTqT rdæø=ì e∫Ã,
eT+&É\+˝À ≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ,ºÏ yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ uÛ+Ñ >∑TqT ùd$+|üì∫Ã, uÛøÑ uÔÏ ≤Û e+‘√ eTT+<äT
#Ó|Œü ã&çq jÓ÷ì|üP»qT ìs¡«Væ≤+∫q≥¢sTT‘˚, Ä‘·ìøÏ yÓ÷ø£+å dæ~dΔ Tü +Ô ~. n{Ïyº êìì
q÷s¡Tø√≥¢ ÁãVü≤àø£˝≤Œ\ |üs´¡ +‘·+ kÕøå±‘Y ÁãVü≤à<˚e⁄&ÓH’ ê ‘·q Hê\T>∑T eTTKeTT\‘√
düT‹Ô +∫q|üŒ{Ïø,° Ä eTVæ≤e÷es¡qí dü+|üqï+ ø±<äT. Çø£ $T>∑‘· #Ó|Œü e\dæq<˚eTTqï~!
|üX¯óuÛ≤eeTT uÛÖ‹ø£uÛ≤eeTT. <ëìHêÁX¯sTT+∫ jÓ÷ì|üP» #˚ùd kÕ<Ûä≈£î&ÉT
|üXó¯ e⁄>±H˚ $T–*, |ü‘q· eTe⁄‘ê&ÉT ø£qTø£ sT÷ |üPC≤y˚fi¯ n‘·ì eTqdüT˝À ~eúÛ≤e+
/ Ms¡uÛ≤e+ Á|üø±•+#·≥+ düs√«‘·ÔeT+, ÄÁX¯j·TeTì düŒwüº+.
~eúÛ≤e+‘√ #˚ùd jÓ÷ì|üP»˝À, düV≤ü ø±]DÏ kÕ<Ûës¡D Åd>Ô” ± uÛ≤$+|üã&É<Tä ,
»>∑»®qì>±, ø±∞e÷‘·>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. á uÛ≤eq˝À |ü$Á‘·‘· ‘·|üŒ dæ>∑TZ,
ndüV≤ü éTT e+{Ï ÁbÕø£è‹ø£ uÛ≤yê\≈£î (|üXó¯ uÛ≤yê\≈£î) ‘êe⁄+&É<Tä . n|ü&ÉT e÷Á‘·yT˚
jÓ÷ì »>∑<√´ì>± düèwæºdæú‹\j·T\ ø±<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆ ~eýÓTÆ eTTøÏÔì Á|ükÕ~düTÔ+~. á
uÛ≤eX¯ó~Δ ˝À|æùdÔ, Ç+Á~j·T˝≤\dü ÄÁø£$T+∫ ÁuÛÑwüßºì #˚j·T>∑\<äì ôV≤#·Ã]ø£. k
XÀ¢ˆˆ yêyÓ÷sö |ü]dü+kÕú|ü´ |üPC≤ <˚j·÷ ≈£î˝À∫‘ê ˆ
jÓ÷ì>∑πsÔ #·q›qX¯Ã <ä<ë´‘·TŒwüŒ+ eTH√Vü≤s¡yéT ˆˆ 14
XÀ¢ˆˆ ‘·Á‘· #êyêVü≤q+ HêdæÔ JeHê´dü+ ‘·<∏ë eTqT' ˆ
‘·qTàUÒ ø±s¡D+ <ä‘êÔ« dæq÷›πsHês¡Δ#·Åq›ø£yéT ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : yêeT G }sö R m&ÉeT ‘=&Éô|’, |ü]dü+kÕú|ü´ R ≈£Ls¡TÃ+&Éu…≥Tºø=ì,
≈£î\ G ñ∫‘ê R ≈£î\dü+Á|ü<ëj·TeTTq≈£î ‘·–q (øö\yÓTÆq), |üPC≤ R |üP», <˚j·÷
R Çe«<ä–q~, jÓ÷ì>∑πsÔ R jÓ÷ì>∑T+‘·ô|’, #·q›q' R >∑+<ÛäeTT, #· R eTiÏj·TT,
eTH√Vü≤s¡yéT |ü⁄wüŒyéT R n+<äyÓTÆq |ü⁄e⁄«qT, <ä<ë´‘Y R ñ+#·e˝…qT, ‘·Á‘· R á
$wüj·TeTTq, ÄyêVü≤qyéT R ÄyêVü≤q #˚j·TT≥, #· R eTiÏj·TT, JeHê´düyéT R
n+>∑Hê´düø£s¡Hê´düeTT\T, ‘·<∏ë R nfÒ¢, eTqT' R eT+Á‘·eTT, q G ndæÔ R ˝Ò<äT,
‘·qTàUÒ R ÄyÓT eTTKeTTô|,’ dæq÷›sπ q R dæ+<ä÷s¡eTT‘√, ns¡#Δ Å· qø› y£ Té R #·+Á<äe+ø£qT,
ø±s¡DyéT R u§≥Tº, <ä‘êÔ« R ô|{Ïº,
XÀ¢ˆˆ \˝≤fÒ #·q›q+ <ä‘êÔ« Vü≤düÔ<ä«j·T+ ≈£î#√|ü] ˆ
nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+ »bÕÔ« düÔqeT<Û˚´ esêqH˚! ˆˆ 16
XÀ¢ˆˆ ≈£î#·jÓ÷s¡às¡›q+ ≈£îsê´<äZD¶#·TeT“q|üPs¡«ø£yéT ˆ

nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+ yê|æ düVü≤Ádü jÓ÷ìeTD¶˝Ò ˆˆ 17
XÀ¢ˆˆ »bÕÔ« eTVü‰eTqT+ k˛ÔÁ‘·+ |üπsƒ<ä“¤øÏÔ|üsêj·TD' ˆ
|üPC≤ø±˝Ò >∑Ts¡Ts¡ï kÕ´‘Y j·T~ kÕ<Ûäø£dü‘·ÔeT' ˆˆ 18
XÀ¢ˆˆ dü«j·T+ |üPC≤Á|üø£s¡Ôyê´ HêÁ‘· ø±sê´ $#ês¡D≤ ˆ
>∑Ts√s¡Áπ> |üè<∏ä≈£LŒC≤ $|òü˝≤ #· q dü+X¯j·T' ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : \˝≤fÒ R qT<äT≥, #·q›qyéT R >∑+<ÛäeTTqT, Vü≤düÔ<ä«j·TyéT R ¬s+&ÉT
#˚‘·T\qT, ≈£î#· G ñ|ü] R bÕ*+&É¢ô|’, <ä‘êÔ« R ñ+∫, nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·yéT R q÷≥
mì$T~ kÕs¡T¢, düÔqeT<Û˚´ R düÔqeTT\ eT<ÛäúÛ≤>∑eTTq, »bÕÔ« R »|æ+∫, esêqH˚ R
n+<äyTÓ qÆ yÓ÷eTT>∑\<ëHê!, >∑D#¶ T· +ãq|üPs¡«ø£yTé R ãT>∑\Z qT eTT<ë›&qç ‘·sT¡ yê‘·,
≈£î#·jÓ÷' eTs¡›qyéT R #·qTï˝§‘·TÔ≥qT, nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·yéT R q÷≥ mì$T~ kÕs¡T¢,
jÓ÷ìeTD¶˝Ò R jÓ÷ìÁ|ü<˚X¯eTTq, düVü≤Ádü yê G n|æ R nc˛º‘·Ôs¡düVü≤ÁdüeTTHÓ’qqT,
eTVü‰eTqTyéT R eTVü‰eT+Á‘·eTTqT, »bÕÔ« R »|æ+∫, uÛÑøÏÔ|üsêj·TD' R uÛÑøÏÔ‘√
ì+&çqyê&Ó’, k˛ÔÁ‘·yéT R jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·eTTqT, |üπsƒ‘Y R |ü]ƒ+#·e˝…qT, |üPC≤ø±˝Ò R
|üP» #˚jT· T düeTj·TeTTq, >∑Ts¡T' R >∑Ts¡Te⁄, q kÕ´‘Y j·T~ R ˝Òì#√, kÕ<Ûøä d£ ‘ü eÔ· T'
R ñ‘·eÔ TkÕ<Û≈ä î£ &ÉT, dü«j·TyéT R ‘êH˚, |üPC≤ R |üP»qT, Á|üøs£ yÔ¡ ê´ R #˚jT· e\j·TTqT,
nÁ‘· R á, >∑Ts√' R >∑Ts¡Te⁄jÓTTø£ÿ, nÁπ> R m<äT≥, |üè<∏äø˘ R eTs¡\ y˚s¡T>±, |üPC≤
R |üP», $|òü˝≤ R ìwüŒ\eT>∑TqT, q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ä ÅdìÔ” kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ‘·q m&ÉeT‘=&Éô|’ ≈£Ls¡TÃ+&Éu≥… Tºø=ì, øö\dü+Á|ü<ësTTø£
|ü P » #˚ j · T e˝… q T. jÓ ÷ ì<ë«s¡ e TTq >∑ + <Û ä | ü ⁄ wü Œ eTT\ qT+#· e ˝… q T. á
|ü P C≤$<Û ë q+˝À kÕ<Û ë s¡ D +>± ìs¡ « Væ ≤ +#˚ ÄyêVü ≤ qeTT>±ì n+>∑ H ê´dü
ø£sH¡ ê´düeTT\T>±ì, eT+Á‘√#êÃs¡D>±ì ñ+&É<Tä . ÄyÓT eTTKeTTô|’ ns¡#Δ +· Á<ëø±s¡+˝À
dæ+<ä÷s¡+‘√ u§≥Tº ô|{Ïº, #·+<äqeTT |üPj·Te˝…qT. ‘·s¡Tyê‘· Ä‘·&ÉT ‘·q ¬s+&ÉT
#˚‘·T\qT ÄyÓT #·qT>∑eô|’qT+∫, düÔqeT<Ûä´Á|ü<˚X¯+˝À q÷≥ mì$T~ kÕs¡T¢
<ë«$+X¯‘·´ø£åØeTVü‰eT+Á‘êìï uÛÑøÏÔ‘√ »|æ+∫, ãT>∑Z\qT eTT<ë›&ç, ≈£î#·eTs¡›q+ #˚dæ,
jÓ÷ìÁ|ü<˚X¯+˝À nc˛º‘·Ôs¡düVü≤Ádü+>± >±ì ˝Òø£ nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+>± >±ì »|æ+∫,
jÓ÷ìk˛ÔÁ‘êìï |ü]ƒ+#·e˝…qT. Ä düeTj·T+˝À kÕ<Ûä≈£î&˚ ‘êqT dü«j·T+>±
|üP»#˚j·Te˝…, dü+<˚Væ≤+|üsê<äT. Ç~ dü‘·´+. k
XÀ¢ˆˆ ‘·kÕà‘Y ãVüQ‘·¬s’s¡®˝…’s¡TZs¡y˚ #· düeTs¡Œj˚T‘Y ˆ
|üPC≤ekÕH˚ #ê>∑‘·´ Á|üDy˚T‘Y jÓ÷ìeTD¶˝Ò ˆˆ 20
XÀ¢ˆˆ |ü⁄cÕŒ+»*Á‘·j·T+ <ä‘êÔ« dü«>∑Ts¡T+ Á|üDy˚T‘·TŒq' ˆ

ÁbÕs¡új˚T <ä“VüQeT+Á‘˚q ø£è‘êx®*|ü⁄≥' düTBÛ' ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·kÕà‘Y R n+<äTe\q, ãVüQ‘·¬s’' »˝…’' R ˙{Ï<Ûës¡‘√, >∑Ts¡y˚ R
>∑Ts¡Te⁄q≈£î, düeTs¡Œj˚T‘Y R (|üPC≤|òü\eTTqT) düeT]Œ+#·e˝…qT, #· R eT]j·TT,
|üPC≤ekÕH˚ R |üP» eTT–dæq ‘·s¡Tyê‘·, Ä>∑‘·´ R e∫Ã, jÓ÷ìeTD¶˝Ò R jÓ÷ì
Á|ü<X˚ e¯ TTq, Á|üDy˚T‘Y R qeTdüÿ]+#·e˝…qT, |ü⁄q' R eTs¡\, düTBÛ' R ãT~ΔeT+‘·T&ÉT,
dü«>∑Ts¡TyéT R ‘·q >∑Ts¡Te⁄qT, Á|üDy˚T‘Y R qeTdüÿ]+#·e˝…qT, ø£è‘ê+»*|ü⁄≥' R
<√dæ*|ü{Ïº, ãVüQeT+Á‘˚q R nH˚ø£ $<ÛäeTT\T>± ÁX¯<äΔ‘√, |ü⁄cÕŒ+»*Á‘·j·TyéT R
eTTe÷às¡T |üP\T <√dæ≥ã{Ïº, <ä‘êÔ« R |üPõ+∫, ÁbÕs¡új˚T‘Y R ÁbÕ]ú+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ô|’ C…|üŒã&çq ø±s¡D≤\e\q |üPC≤|òü˝≤ìï ˙{Ï‘√ >∑Ts¡Te⁄q≈£î
<Ûës¡b˛j·Te˝…. |üP» |üP]ÔjTÆÓ q ‘·sT¡ yê‘· eTTe÷às¡T <√dæ*ì+&É |üP\‘√ >∑Ts¡Te⁄qT
|üPõ+#·e˝…, qeTdüÿ]+∫, n+»* |òüT{Ï+∫ eT+Á‘·|üP‘·eTT>∑ ÁbÕ]ú+#·e˝…. nfÒ¢,
jÓ÷ìÁ|ü<˚X¯eTTq≈£î qeTdüÿ]+#·e˝….
@ |üP» #˚dHæ ê, |üPC≤|ò˝ü ≤ìï Ä eT+Á‘ê~Û<e˚ ‘·ø√ >∑Ts¡Te⁄ø√ düeT]Œ+#·e˝…
qqï~ dü+Á|ü<ëj·T+. ø±>±, á |üP»≈£L&Ü uÛÑøÏÔ‘√ ì]«ø±s¡eTqdüÿ‘·‘√ »>∑‘êÿs¡D
<Ó’e‘êìï>± jÓ÷ìì |üPõ+∫ qeTdüÿ]+#·≥y˚T.
õ‘˚+Á~j·TT\≈£î ‘·|üŒ á kÕ<Ûäq\T kÕe÷qT´\≈£î |òü*+#·e⁄. ø£qTø£ á
es¡qí \≈£î e÷]àø£yTÓ qÆ kÕ‹Ô«ø±sêú\qT Á>∑V≤æ +∫, Ä |ü<‹Δä qe\+_+∫ nqTø£˝≤Œ\qT
` ìsê«D‘·+Á‘·+, XÊø±Ôq+<ä‘·s¡+–DÏ e+{Ï $~Û Á>∑+<∏ë\qT+&ç Á>∑Væ≤+∫
ÄÁX¯sTT+#·≥+ y˚T\T. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì|üPC≤$~Û+ <äècÕº« ø£è‘ês√ú-dæà q dü+X¯j·T' ˆ
n<ä´ y˚T dü|òü\+ »qà J$‘·X¯Ã düTJ$‘·yéT ˆ
|üPC≤+ ø£è‘ê« eTVü‰jÓ÷ìeTT<äΔè‘·+ qs¡ø±s¡íyê‘Y ˆˆ 22
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì|üPC≤$~ÛyéT R jÓ÷ì|üPC≤$<ÛëqeTTqT, <äècÕº« R #·÷∫,
ø£è‘ês¡ú' R <ÛäqT´&ÉqT, ndæà R nsTTHêqT, q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT,
eTVü‰jÓ÷ìyéT R eTVü‰jÓ÷ìì, X¯øÏÔ|”sƒ¡eTTqT, |üPC≤yéT ø£è‘ê« R |üPõ+∫, n<ä´ R
H˚&ÉT, y˚T »qà R Hê »qàeTT, qs¡ø±s¡íyê‘Y R qs¡ø£kÕ>∑s¡eTTqT+&ç, ñ<äΔè‘·yéT R
ø±bÕ&Éã&çq~, J$‘·' #· R J$‘·eTTq÷ï, dü|òü\yéT R |òü\e+‘·yÓTÆ, düTJ$‘·yéT R
#·ø£ÿ>± J$+|üã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì|üP» #˚dæ H˚qT <ÛäqT´&ÉHÓ’HêqT. jÓ÷ì|”sƒêìï ˝Òø£ X¯øÏÔ|”sƒêìï

|üPõ+∫q+<äTe\q qs¡ø£düeTTÁ<äeTTqT+&ç <ë{Ï+|üã&çHêqT, H˚&ÉT Hê »qà
dü|òü\yÓTÆq~, #·ø£ÿ>± J$+|üã&çq~.
Ç~ |üPC≤+‘·+˝À kÕ+»*jÓTÆ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT >∑Ts¡Te⁄‘√ ‘·q ø£è‘·»‘„ êÁ|üø≥£ q>±
#Ó|üŒe\dæq~. Çø£ÿ&É qs¡ø£+qT+&ç ø±bÕ&Éã&É≥+ nqï Á|üdü+>∑+e\q á qs¡ø£+
Ç+Á~j·T˝≤\düe\q ø£*π><äì˙ï, jÓ÷ìì eTVü‰X¯øÏÔ|”sƒ¡+>± |üP»úÛ≤e+‘√
Á>∑V≤æ +#·≥+ <ë«sê Ä ˝≤\düqT+&ç, ‘·‘Œ· \¤ yÓTqÆ qs¡ø+£ qT+&ç ‘·]+#·≥+ Á|üdTü ‹Ô +|ü
ã&çq~. ÇfÒ¢ |üP» eTTøÏÔ<ëj·Tø£yÓTÆq~. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô Á|ü<∏äyÓ÷-<Ûë´j·T' dü+|üPs¡íyéT ˆ
~«rjÓ÷-<Ûë´j·T'
```
l<˚e⁄ýê#· : l<˚M R |üPE´sê˝…’q bÕs¡«r<˚$, ñyê#· R |ü*¬øqT,

XÀ¢ˆˆ <˚e<˚e! »>∑Hêï<∏ä! düèwæºdæú‘·´qÔø±s¡ø£' ˆ
‘ê«+ $Hê »qø£' ø√-|æ e÷+ $Hê »q˙ |üsê ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ dü+πøåbÕ‘·ÿ~∏‘ê jÓ÷ì|üPC≤$~Ûs¡qT‘·Ôe÷ ˆ
ø£kÕ´ jÓ÷ì' |üPõ‘·yê´ jÓ÷ìX¯Ã ø°<äèo X¯óuÛ≤ ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚e<˚e! R <˚e‘·\πø <˚e⁄&ÉyÓ’q, »>∑Hêï<∏ä! R »>∑Á‘·ŒuÛÑ÷!, düèwæº R
$X¯«eTTjÓTTø£ÿ |ü⁄≥Tºø£≈£î, dæú‹ R ì\Tø£&É≈£î, nqÔ R HêX¯qeTTq≈£î, ø±s¡ø£' R
ø±s¡DyÓTÆq, ‘ê«+ $Hê R ˙e⁄ ø±ø£, »qø£' R |ü⁄{Ïº+#·Tyê&ÉT, ø£' R me«&ÉT?, e÷+
$Hê R H˚qT>±ø£, |üsê R y˚s=ø£, »q˙ R »qàì#·TÃq~, n|æ R ≈£L&É, (ø± R
me‘Ó?), nqT‘·eÔ ÷ R ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ , jÓ÷ì|üPC≤$~Û' R jÓ÷ì|üP»qT #˚jT· T $<ÛëqeTT,
dü+πøåbÕ‘Y R dü÷ø£ÎeTT>∑, ø£~∏‘ê R #Ó|üŒã&çq~, ø£kÕ´' R me‘ÓjÓTTø£ÿ, jÓ÷ì' R
jÓ÷ì, |üPõ‘·yê´ R |üPõ+|ü<ä–q~?, #· R eT]j·TT, (n{Ïº) X¯óuÛ≤ jÓ÷ì' R
X¯óuÛÑyÓTÆq jÓ÷ì, ø°<äèo R m≥Te+{Ï~?
‘ê‘·Œs¡´+ : ˝Àø£|üPE´sê˝…’q <˚$ bÕs¡«‹ Ç≥¢&ç–+~ : düèwæºdæú‹\j·÷\≈£î
ø±s¡DyÓTÆqyê&Ée⁄ ø£<ë »>∑Hêï<∏ë! <˚e<˚yê! ˙ø£+f… y˚s¡T>± ‘·+Á&ç>±ì, Hêø£+f…
y˚s¡T>± ‘·*¢>±ì mes¡THêïs¡T? ÁX‚wü˜yÓTÆq jÓ÷ì|üPC≤$<ÛëHêìï Ç+‘·es¡≈£î ≈£î¢|üÔ+>±
#Ó|æŒHês¡T. MTs¡T #Ó|æŒq |üP»ýÓTÆq Ä jÓ÷ì me]~? n~ m≥Te+{Ï~? n<Ó+‘·
X¯óuÛÑ+ø£s¡yÓTÆq~?
düèwædº ‹úæ \j·÷\T Á|üøè£ ‹dü«s¡÷bÕ\T. yêìøÏ øπ Áå ‘·+ Á|üøè£ ‹, nq>± bÕs¡«‹j˚T.
ø£qTø£ yêìøÏ jÓ÷ì, nq>± »qàuÛÑ÷$T ÄyÓTj˚T. nfÒ¢, Ä πøåÁ‘·+˝À á düèwæº
yÓTT\¬ø‘·{Ô ≤ìøÏ eT÷\yÓTqÆ ~ ;»+, nq>± ø£s,Ô¡ Ä‘·&˚ |ü⁄s¡Twüß&ÉT, uÛeÑ ⁄&ÉT, ø±s¡DeTT.
Ä |ü⁄s¡Twüß&˚ »q≈£î&ÉT, ø±>± ‘ê$T<ä›s¡Tq÷ï ø±ø£ y˚s=ø£s¡T »>∑‘êÿs¡D+>±
»>∑‹Œ‘·s¡T\T>± #Ó|üŒ<ä–qyês¡THêïsê? ñ+fÒ, Ä πøåÁ‘·+ me]øÏ dü+ã+~Û? <ëì
\ø£åDy˚T$T? <ëì |üP» m+‘· X¯óuÛÑø£s¡+? nì bÕs¡«‹ dü+X¯j·T+. k
l eTVü‰<˚e ñyê#· : leTVü‰<˚e' R |üPE´&Ó’q eTVü‰<˚e⁄&ÉT, ñyê#· R |ü*¬øqT
XÀ¢ˆˆ q{° ø±bÕ*˙ y˚XÊ´ s¡»ø° Hê|æ‘êvZHê ˆ
Áu≤Vü≤àD° X¯SÁ<äø£Hê´ #· ‘·<∏ë >√bÕ\ø£q´ø± ˆˆ 3
XÀ¢ˆˆ e÷˝≤ø±s¡dü´ ø£Hê´ #· qeø£Hê´' Á|üø°]Ô‘ê' ˆ
n<∏äyê düs¡«C≤rj·÷ $<ä>±Δ ˝À\˝À#·Hê ˆˆ 4
XÀ¢ˆˆ e÷‘·èjÓ÷ì+ |ü]‘·´»´ düs¡«jÓ÷ìxÃ ‘ê&Éj˚T‘Y ˆ
<ë«<äXÊu≤›~Ûø± jÓ÷ì+ j·÷e‘Y wüw”˜+ düe÷|üj˚T‘Y ˆˆ 5
XÀ¢ˆˆ Á|ü‘·´Vü≤+ |üP»j˚T<√´ì+ |üxÃ‘·‘ÓÔ«]«X‚wü‘·' ˆ
jÓ÷ì<äs¡Ùqe÷Á‘˚D rs¡úø√{Ï|òü\+ \uÛÒ‘Y ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : q{° R Hê≥ø£eTT\˝À q{Ï+#·T Åd”Ô, ø±bÕ*˙ R ø£bÕ\e÷\\T
<Ûä]+∫ dü+#·]+#·T ˇø£ XË’edü+Á|ü<ëj·TeTTq≈£î #Ó+~q Åd”Ô, y˚XÊ´ R |ü⁄s¡Twüß\
uÛÀ>∑eTTq¬ø’ X¯Øs¡eTT q]Œ+#·T eè‹Ô>∑\ Åd”Ô, s¡»ø° R ã≥º\T‘·TøÏ X¯óÁuÛÑeTT #˚j·TT
eè‹Ô>∑\ Åd”Ô, Hê|æ‘êvZHê R ø£åes¡eTT #˚j·TT eè‹Ô>∑\ sTT+≥ ãT{Ïºq Åd”Ô, Áu≤Vü≤àD°
R Áu≤Vü≤àDÅd”Ô, X¯SÁ<äø£Hê´ R X¯SÁ<äÅd”Ô, #· R eT]j·TT, ‘·<∏ë R nfÒ¢, >√bÕ\ø£q´ø±
R >√e⁄\>±#·T Åd”Ô, #· R eT]j·TT, e÷˝≤ø±s¡dü´ ø£Hê´ R ‘√≥e÷* ˝Òø£ |üP<ä+&É\T
>∑≥Tº eè‹Ô>∑\ Ç+{Ï Åd”Ô, (Ms¡T) qeø£Hê´' R ‘=eTà+&ÉT>∑Ts¡T ø£q´\T>±, Á|üø°]Ô‘ê' R
#Ó|üŒã&çHês¡T, n<∏äyê R ˝Òø£, düs¡«C≤rj·÷ R @ C≤‹øÏ #Ó+~q<Ó’qqT, ˝À\˝À#·Hê
R #·+#·\H˚Á‹jÓÆT ~≈£îÿ\T #·÷#·Tq~, $<ä>±Δ R ‘Ó*$>∑\ e+#·q #˚j·T>∑\ Åd”Ô,
e÷‘·èjÓ÷ì+ |ü]‘·´»´ R ø£qï‘·*¢ì $&É∫, düs¡«jÓ÷ìxÃ R j˚T Åd”ÔHÓ’qqT,
<ë«<äXÊu≤›~Ûø± R |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T <ë{Ïq~, wüw”˜+ düe÷|üj˚T‘Y j·÷e‘Y
R Á|üdü$+∫ Äs¡T ~qeTT\T <ë{Ïq <ëìì, ‘ê&Éj˚T‘Y R s¡$T+#·e˝…qT, Á|ü‘·´Vü≤yéT
R Á|ü‹~qeTT, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, $X‚wü‘·' R $X‚wæ+∫, |ü+#·‘·‘ÓÔ«' R
|ü+#·‘‘· «Ô· eTT\‘√, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+|üe˝…qT, jÓ÷ì<äsÙ¡ qe÷Á‘˚D R jÓ÷ì<äsÙ¡ q+
#˚‘,· rs¡øú √{Ï R ø√{Ï |ü⁄D´rs¡eú TT\ j·÷Á‘ê, |ò\ü yéT R |ò\ü eTT, \uÛ‘Ò Y R \_Û+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : |üP»´ eTVü‰<˚e⁄&ç≥T¢ bÕs¡«‹øÏ düe÷<Ûëq$T∫ÃHê&ÉT : qeø£q´\T>±

#Ó|üŒã&çq yês¡+<äs¡÷ á kÕ<Ûäq≈£î ‘·–qyêπs, yê¬ses¡+fÒ, q{Ï, ø±bÕ*˙, y˚X¯´,
s¡»ø£Åd”Ô, eT+>∑*Åd”Ô, Áu≤Vü≤àDÅd”Ô, X¯SÁ<äÅd”Ô, j·÷<äeø£q´, ‘√≥e÷* Åd”Ô, Ms¡Tø±ø£, @
C≤‹ Åd”ÔjÓÆTqqT, #·+#·\H˚Á‘ê\T ø£*–, ‘Ó*$>∑\ Åd”Ô ‘·–q<˚. nsTT‘˚ kÕ<Ûä≈£îì ‘·*¢
ìwæ<ÅΔä d.Ô” á j·TTe‹ |ü+Á&Ó+&˚+&ÉT¢ ì+&çq~ yÓTT<ä\T Á|üd$ü +∫q Äs¡es√E »s¡T|ü⁄
wüwæ˜|üP» |üP]ÔjÓÆTq<Ó’q+‘·es¡≈£î kÕ<Ûä≈£düVü‰sTTì ø±e#·TÃqT. $X‚wüeTT>± |üP»qT
|ü+#·‘·‘·Ô«eTT\‘√ Á|ü‹~qeTT #˚j·Te˝…qT. jÓ÷ì<äs¡Ùqy˚T ø√{Ïrs¡úkÕïqeTT\
|òü\eTTì#·TÃqT.
á XÀ¢ø±ìï, Á|ü<eä∏ ÷<Ûë´j·T+˝Àì kÕs¡u÷ÑÛ ‘·yTÓ qÆ $wüjT· +‘√ düeTq«sTT+∫
ø=ì uÛ≤eqqT ~eúÛ≤eq>± dü+düÿ]+∫ø=ì, kÕ<Ûä≈£î&ÉT |üPõ+#·e˝…qT.
Á|üøè£ ‹‘·‘êÔ«˝…q’ |üè~∏M, Ä|ü', ‘˚»dt, yêj·TTsêø±XÊ<äT\‘√ ø£*|æ uÛ≤$+∫
Á|ü‹~qeTT jÓ÷ìì |üPõ+#·e˝…qT. nq>±, ÁbÕø£è‹ø£yÓTÆq, ‘·q dü«uÛ≤yêìï
Je⁄&˚Hê&É÷ eTs¡Tesê<äT. ‘·q≈£î HêeTs¡÷bÕ*∫Ãq$, eTìïø£, eTqT>∑&É*∫Ãq$
á Á|ü<Ûëq‘·‘êÔ«˝Ò, n$ düs¡«<ë düàs¡D°j·T+. á s¡÷|üyÓTÆq bÕ+#·uÛÖ‹ø£s¡÷|üeTTq
jÓ÷ìì <ä]Ù+#·T≥ ø√{Ï|ü⁄D´πøåÁ‘·eTT\ ùdee\q \_Û+#˚ |ü⁄D≤´ìïe«>∑\<äT.
<ä]Ù+#·≥+ n+fÒ, eTqkÕ uÛ≤$+#·≥+. k
XÀ¢ˆˆ ‹\ø£+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q egxÃ ≈£î\s¡÷|üø£yéT ˆ
Ädüq+ ≈£î\s¡÷|üxÃ |üP»qxÃ ≈£î˝À∫‘·yéT ˆˆ 7
XÀ¢ˆˆ Á|ü<∏äeT+ eTs¡›q+ ‘·kÕ´' ≈£îqÔ˝≤ø£s¡¸D≤~ø£yéT ˆ
‘·<é Vü≤ùdÔ #· dü«*vZxÃ <ä<ë´‘Y kÕ<Ûäø£dü‘·ÔeT' ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡úeTT : kÕ<Ûäø£dü‘·ÔeT' R kÕ<ÛäqÁX‚wüß˜&ÉT, ≈£î\s¡÷|üø£yéT R øö˝≤#ês¡|üs¡yÓTÆq,
‹\ø£yéT R ‹\ø£eTT, #· R eT]j·TT, egyéT R egeTT, #· R eT]j·TT, ≈£î\s¡÷|üyéT
R øö˝≤#ês¡|üs¡yÓTÆq, ÄdüqyéT R ÄdüqeTT, |”≥, #· R eT]j·TT, ≈£î\s¡÷|üyéT R
øö˝≤#ês¡|sü y¡ TÓ qÆ , ≈£î˝À∫‘·yTé R øö˝≤#ês¡eTTq≈£î ‘·–q, |üP»q+ #· R |üP»j·TTqTï,
‘·kÕ´' R ÄyÓTjÓTTø£ÿ, ≈£îqÔ\ R E‘·TÔqT, Äø£s¡¸DyéT R eTT&ç M&ÉBj·TT≥, Ä~ø£yéT
R yÓTT<ä\T>±>∑\, Á|ü<eä∏ TyéT R eTTKýÓTqÆ , eTs¡q› yéT R #·qTï˝§‘·T≥Ô , #· R eT]j·TT,
‘·<é Vü≤ùdÔ R ÄyÓT Vü≤düÔeTTq, dü«*vZyéT R ‘·q |ü⁄s¡TcÕ+>∑eTTqT, jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q R
jÓ÷ì‘·‘·Ô«eTTq+<äT eTqdüTì*Œ, <ä<ë´‘Y R áj·T<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡éTT : ≈£î˝≤#êsêìï nqTdü]+∫ Ädüq+, eg+, $~Û$<Ûëj·Tø£+>± n]Œ+∫
‘·q Çwü<º e˚ ‘·qT |üPõ+#·e˝…qT. nìï{Ïø+£ fÒ eTT+<äT>± ‘·q ≈£î\ø±+‘· ≈£î#·eTs¡q› +
ÄyÓT E‘·TÔqT e<äT\T>± eTT&çM&É ˝≤>∑≥+ #˚j·Te˝…. Äô|’ kÕ<Ûä≈£î&ÜyÓT Vü≤düÔ+˝À

‘·q |ü⁄s¡TcÕ+>±ìï ñ+#·e˝…. á yÓTT‘·Ô+ Á|üÁøÏj·TqT jÓ÷ì‘·‘·Ô«+˝À eTqdüT ì*|æ
#˚j·Te˝…qT. á Á|üÁøÏj·T≈£î ‹\ø±s¡ŒD+ nì ù|s¡T.
X¯øÏÔ Äsê<Ûäq˝À nqTdü]+#·ã&˚ e÷sêZ\T ¬s+&ÉT : 1) øö\+, 2) yêeT+.
øö\+ kÕ‹Ô«ø£+, düe÷»+˝À J$‘·+˝À ñ+≥÷ Ä#·]+#·<ä–q Ø‹˝À |üP»q$~Û
ñ+≥T+~. ø£qTø£ n‘·´~Û≈£î\≈£î ÄÁX¯j·T+.
øö\+ n+fÒ ≈£î\dü+ã+<ÛäyÓTÆq~ nì ns¡ú+. XÊπøÔj·T|ü]uÛ≤wü˝À ≈£î\+
nqï<ëìøÏ ìs¡«#·q+ ªª≈£î' |üè~∏«‘·‘«Ô· + j·TÁ‘· ©j·T‘˚ ‘·‘T· ÿ\yéTμμ |üèB∏«‘·‘«Ô· + ©qyÓTÆ
j·TTqï~ ≈£î\eTT. ≈£î\eTT nì l$<ä´≈£îq÷ï ù|s¡T. eT÷˝≤<Ûësêìï ≈£î\|ü<äà
eT+{≤s¡T. nfÒ¢ düTwüßeTïHê&çøÏ ≈£î\e÷s¡ZeTì ù|s¡T. ø£qTø£ ≈£î\eTT nqï~ ˇø£ ñ
bÕdüHê $<ÛëqeTT. á <Ó’eX¯øÏÔøÏ ≈£î˝≤+>∑q nì ù|s¡T. Ç~ ≈£î+&É*˙X¯≈£îÔ´bÕdüq
dü+ã+~Û. ø£qTø£, <ëìì eTqdüT˝À qT+∫ø=ìj˚T kÕ<Ûä≈£î&ÉT á |üPC≤Áø£e÷ìï
|ü]X¯ó<äΔeTqdüÿ‘·‘√ ìs¡«Væ≤+#·e˝….
á ñbÕdüHê~Û<˚e‘·kÕúq+˝À kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q ≈£î˝≤+>∑qqT |üPõkÕÔ&ÉT. Ä
|ü$Á‘·u≤Û eq dü&\É sê<äT. @\q uÛÖ‹ø£ÁbÕ|ü+∫ø£kÕúsTT˝À uÛ÷Ñ ‘·‘«Ô· + ©qyÓTqÆ ~ e´øÏ˝Ô À
Hê\T>∑T<äfie¯ TT\ eT÷˝≤<Ûës¡+˝À, Bì n~Û<e˚ ‘· ≈£î˝≤+>∑q≈£î øö\yÓTqÆ ˝ÖøÏø±~Û<e˚ ‘·
kÕ<Û≈ä î£ ì Ç˝≤¢\T, ≈£î˝≤+>∑q. á uÛ≤eq kÕ>∑e˝…. á yÓTT‘·+Ô $<ÛëHêìï jÓ÷ì‘·‘«Ô· +‘√
ìs¡«Væ≤+#·e˝…. n+fÒ, düèwæøº Ï »qàø±s¡D‘·‘«Ô· +‘√ eTqdüT ì+&Ü*. l$<√´bÕdüq˝À
n+>∑yÓTÆq ø£s¡#·s¡D$Hê´kÕ~ <Ó’Væ≤ø£‘·+Á‘·Á|üÁøÏj·T>∑H˚ Á>∑Væ≤+#ê*. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì|üPC≤+ $<Ûëj·÷<∏ä *vZ|üP»qeTT‘·ÔeTyéT ˆ
#·q›q+ ≈£îvóÿeT+ <ä<ë´‘Y *vÀZ|ü] esêqH˚! ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ jÓ÷HÍ *vZ+ düe÷øÏå|ü´ ‘ê&Éj˚T<ä“VüQj·T‘·ï‘·' ˆ
‘ê&Éé÷H˚ |ü⁄qdüÔkÕ´ C≤j·T‘˚ ‘·‘·Ô«eTT‘·ÔeTyéT ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì|üPC≤yéT R jÓ÷ì|üP»qT, $<Ûëj·T R $<ÛäT´ø£ÔeTT>± #˚dæ, n<∏ä
R n+‘·≥, *vZ|üP»qyéT R *+>∑|üP»qT #˚j·TT≥, ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜eTT, esêqH˚!
R n+<äyÓTÆq eTTKeTT>∑\<ëHê! *vÀZ|ü] R *+>∑eTTô|’, #·q›qyéT R #·+<äq
>∑+<ÛäeTTqT, ≈£îvóÿeTyéT R ≈£î+≈£îeTeTTqT, <ä<ë´‘Y R ñ+#·<ä>∑TqT. jÓ÷HÍ R
jÓ÷ìj·T+<äT, *vZyTé R *+>∑eTTqT, düe÷øÏ|å ´ü R ñ+∫, ãVüQj·T‘·ï‘·' R m+‘·j÷Ó
Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£eTT>∑, ‘ê&Éj˚T‘Y R s¡$T+#·e˝…qT. ‘ê&Éé÷H˚ R Ä ‘ê&ÉqeTT
»s¡T>∑T#·T+&É>±, ‘·kÕ´' R ÄyÓTjÓTTø£ÿ, ñ‘·ÔeTyéT ‘·‘·Ô«yéT R ñ‘·ÔeTyÓTÆq ‘·‘·Ô«eTT,
|ü⁄q' R ‘·~«|üØ‘·eTT>±, C≤j·T‘˚ R ø£\T>∑TqT.

‘ê‘·Œs¡´+ : $<ÛäT´ø£ÔeTT>± jÓ÷ì|üP»qT#˚dæ, Ä ‘·s¡Tyê‘· *+>∑|üP»qT #˚j·TT≥
ÁX‚wü˜eTT. *+>∑eTTqT ≈£î+≈£îeT>∑+<Ûë\‘√ n\+ø£]+#·e˝…qT. jÓ÷ìj·T+<äT
*+>∑eTTqT+∫ Á|üjT· ‘·ï|üPs¡«ø£eTT>∑ s¡$T+#·e˝…qT. Ä Ø‹ s¡$T+#·>±, u≤Vü≤´ÁøÏj÷· s¡ú
$|üØ‘·eTT>±, ÄyÓTjÓTTø£ÿ ñ‘·ÔeT‘·‘·Ô«eTT ÄyÓTj·T+<˚ »ì+#·TqT.
á |üPC≤ düìïy˚X+¯ ˝À kÕ<Û≈ä î£ &=ø£&˚ |üPC≤] ø±&ÉT, ìC≤ìøÏ yêì |üP»\+<˚
≈£î\<˚e‘·>± ø£ì|æd÷ü qÔ ï yêì Ç˝≤¢\T ≈£L&Ü |üPC≤]DÏjT˚ . Ç~ >∑eTHês¡Ω+. |üPC≤]
<Ûë´q+ ‘·q u≤Vü≤´<Ó’Væ≤ø£#·s¡´\j·T+<äT ø±ø£ Ä ≈£î\<˚e‘·j·T+<äT m≥T¢+&ÉTH√, nfÒ¢,
≈£î\<˚e‘·kÕú˙j·TjÓÆT |üP»\+<äTø=+≥÷qï yêì Ç˝≤¢\T ôd’‘·+ ‘·q≈£î »s¡T>∑T#·Tqï
|üP»j·T+<äT >±ì, ‘êqT bÕ˝§Z+≥÷qï <ÓV’ ≤æ ø£ø±s¡´ø£˝≤bÕ\+<äT>±ì j˚Te÷Á‘·eTTq÷ï
eTqdüTqT+#·ø,£ eTqdüT˝À kÕøå±‘Y Ä ≈£î\<˚e‘·H˚ uÛ≤$+∫ ‘êqT ‘·‘‡· s¡÷|üjT· Úq+‘·>±
Ä <˚e‘· <Ûë´q+˝À ‘·<˚ø£+ ø±e˝….
‘ê&Éj˚T<ä“VüQj·T‘·ï‘·' nq≥+˝À uÛ≤e+ : kÕ<Ûës¡Dø±eTT≈£îìe˝…
dü+uÛÀ>±q+<ä+ø√dü+, m|ü&Ó|ü&ÉT Ms¡´düâ\qeTe⁄‘·T+<√ nì>±ø£, Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT
Äq+<ä|üs¡e÷e~Ûì #˚s¡T≥≈£î kÕ<ÛäýÓTÆq+‘·ø±\+ s¡‹ì kÕ>∑ìe«e˝…qT.
jÓ÷ì|üPC≤ìsê«Vü≤≈£î&ÉT kÕ<Ûä≈£î&Ó’‘˚, *+>∑|üP»q+ #˚ùd<Óes¡T? n+fÒ,
Çø£ÿ&É |üP»j˚T<Ó’Hê <ä+|ü‘·T*<ä›s¡÷ uÛ≤>∑kÕ«eTT˝Ò nqï~ Á>±Vü≤´+. k
XÀ¢ˆˆ ‘·‘˚Ô«q |üP»j˚T<˚›M+ jÓ÷ìs¡÷bÕ+ »>∑qàsT÷yéT ˆ
uÛÖe÷yêkÕ´+ ìXÊuÛ≤π> #·‘·TwüŒ<∏ä>∑‘√ qs¡' ˆˆ 11
XÀ¢ˆˆ X¯àXÊH˚ ÁbÕqÔπs >∑‘ê« <ä>∑ΔMTqdüeTì«‘·' ˆ
bÕj·TkÕqï+ ã*+ <ä‘êÔ« ≈£îuÒs¡ Çe bÕs¡>∑' ˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : qs¡' R kÕ<Ûä≈£e÷qe⁄&ÉT, uÛÖe÷yêkÕýéT R eT+>∑fi¯yês¡eTTHê&ÉT+&ÉT
ne÷yêdü´j·T+<äT, ìXÊuÛ≤π> R ns¡ΔsêÁ‹y˚fi¯, #·‘·TwüŒ<∏ä R Hê\T>∑T e÷s¡ZeTT\
≈£L&É*ì, >∑‘·' R #˚]qyê&Ó’, »>∑qàsT÷yéT R »>∑‘·TÔq+‘·j·TT ì+&çj·TTqï,
jÓ÷ìs¡÷bÕyéT R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\, <˚MyéT R <˚e‘·qT, ‘·‘˚Ô«q R ‘·‘·Ô«C≤„qeTT‘√,
|üP»j˚T‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT. (˝Òø£) X¯àXÊH˚ R X¯àXÊq+<ä*, (˝Òø£) ÁbÕqÔπs R
ìsêàqTwüýÓTÆ, bı&ÉyÓ’q e÷s¡ZeTT, ns¡DéTT, #Ó≥Tº ‘=i¿, Mì˝À H˚<√ jÓTTø£
kÕ+Á|ü<ëj·Tdæ<yΔä TÓ qÆ <ëìj·T+<äT, >∑‘ê« R #˚], <ä>MΔ∑ TqdüeTì«‘·' R ø±*Ãq #˚|‘ü √
≈£L&çq, bÕj·TkÕqïyéT R bÕj·TkÕqïeTTqT, ã*+ <ä‘êÔ« R ã*>±ì∫Ã, bÕs¡>∑' R
dü+kÕs¡kÕ>∑s¡eTTqT <ë{Ïqyê&Ó’, ≈£îuÒs¡' Çe R ≈£îuÒs¡Tìe˝… (n>∑TqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Û≈ä î£ &ÉT eT+>∑fiy¯ ês¡eTTHê{Ï ne÷yêdü´ ns¡sΔ êÁ‘·eTTq Hê\T>∑T u≤≥\T
ø£*dæq ≈£L&É*ì>±ì, X¯àXÊqeTTqT>±ì, ì&ÉT<äjÓÆT ìsêàqTwüýÓTÆq u≤≥H√ ˝Òø£
n≥MÁbÕ+‘·eTTH√, ˝Òø£ #Ó≥Tº ‘=i¿˝ÀH√, Mì˝À kÕ+Á|ü<ëj·Tdæ<Δä Á|ü<X˚ e¯ TT H=ø£<ëìì
#˚], ø±*Ãq #˚|ü‘√ ≈£L&çq bÕj·TkÕqïeTTqT ã*>± düeT]Œ+∫, »>∑‘·Ô+‘·j·T÷
‘êHÓ’ yê´|æ+∫q jÓ÷ìs¡÷|üjÓÆTq Ä <˚$ì ‘·‘·Ô«düVæ≤‘·eTT>∑ |üPõ+|ü<ä>∑TqT.
Ç+<äTe\q ì‘·&ÉT uÛÑekÕ>∑s¡eTTqT <ë{Ï, ≈£îuÒs¡Tìe˝… dü+|ü‘·‡eTè~Δ‘√
Äq+~+#·TqT.
‘·‘˚Ô«q, ‘·‘·Ô«<äèwæº‘√, nq≥+ >∑eTHês¡Ω+. |üPC≤ø±s¡´Áø£eT+ô|’øÏ uÛÖ‹ø£
#·s´¡ >± ø£ì|æd÷ü qÔ ï|üŒ{Ïø,Ï á uÛÖ‹ø£#s· ´¡ øπ e\+ n+>∑Hê´dü+>± ñqï ‘ê+Á‹ø£#s· ´¡ ,
nÁ|ü<Ûëq+. eTTK´+ |üP» ‘·‘·Ô«+. ‘ê‹Ô«ø£<äèwæº˝À ÁbÕDÏ˝Àø£+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#˚ e÷s¡Z+
jÓ÷ì. düèwæºdüeTdüÔeTTq÷ï jÓ÷ìs¡÷|üe÷‘·è‘·‘·Ô«y˚T. nfÒ¢, X¯àXÊqeTT ÁbÕDÏ
ìs¡eZ Te÷s¡+Z . Ç$ kÕ<Ûqä dü˝ú ≤\T>± X¯øøπÔÏ Áå ‘ê\sTTq$. <ä>MΔ∑ TqdüeTì«‘·bÕj·TkÕqï+
nq>±, <äVæ≤+∫q ø±eTÁø√<Ûä˝ÀuÛÑyÓ÷Vü≤eT<äe÷‘·‡s¡´ì#·j·T+ düeTwæº>± Ä ≈£î+&É*˙
X¯øÏÔøÏ HÓ’y˚<ä´+>± düeT]Œ+#·≥+ uÛ≤$+#·ã&ç+~. <ä>∑Δø±eT+‘√ (n]wü&É«s¡Z$CÒ‘·>±),
düq´düøÔ ±e÷<äT\‘√, dü+kÕs¡s÷¡ |üø±eTÁ|üÁøÏjT· qT kÕ–+∫, n+<ä* <Óe’ X¯øìÔÏ , JeX¯øìÔÏ
Äø£[+|ü⁄ CÒdæø=qïyê&ÉT düs¡«dæ<äTΔ\qT bı+<ä>∑\T>∑TqT. k
XÀ¢ˆˆ ∫‘êj·÷+ uÛÖeTyêπs #· jÓ÷ »ù|<é jÓ÷ìeTD¶˝Ò ˆ
|ü]ƒ‘ê« ø£e#·+ <˚$ |üπsƒHêïeTdüVü≤Ádüø£yéT ˆ
dü uÛÑy˚‘êÿ*ø±|ü⁄Á‘√Ô eTTø£Ô' ø√{Ï≈£î˝…’' düVü≤ ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÖeTyêπs R eT+>∑fi¯yês¡eTTq, #· R eT]j·TT, ∫‘êj·÷yéT R
X¯àXÊqeTTq, j·T' R @ kÕ<Ûä≈£î&ÉT, <˚$ R z <˚M!, ø£e#·yéT R jÓ÷ìø£e#·eTTqT,
|ü]ƒ‘ê« R #·~$, jÓ÷ìeTD¶˝Ò R X¯øÏÔ|”sƒ¡eTTq, HêeTdüVü≤Ádüø£yéT R düVü≤ÁdüHêeT
k˛ÔÁ‘·eTTqT, |üπsƒ<é R #·<äTe⁄H√, »ù|<é R »|üeTT #˚j·TTH√, dü' R Ä‘·&ÉT, ø√{Ï≈£î˝…’'
düVü≤ R ‘·q ≈£î\eTTyês¡T ø√≥¢eT+~‘√ düVü≤, eTTø£Ô' R eTT≈£îÔ&Ó’, ø±*ø±|ü⁄Á‘·Ô' R
ø±[ø±<˚$ ≈£îe÷s¡T&Ó’ (n+‘·{Ï Á|”‹bÕÁ‘·T&Ó’), uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! eT+>∑fi¯yês¡+Hê&ÉT, X¯àXÊq+˝À, X¯øÏÔ|”sƒ¡düTú&Ó’ j˚T kÕ<Ûä≈£î&ÉT
jÓ÷ìø£e#êìï |ü]ƒ+∫, düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·+ #˚dæ, eT+Á‘·»|üeTT #˚j·TTH√, Ä‘·&ÉT
‘·q kÕ{Ïyês¡T ø√{ÏeT+~ kÕ<Û≈ä î£ \‘√ ≈£L&ç eTT≈£î&Ô ,’Ó ø±[ø±<˚$ Á|æjT· |ü⁄Á‘·dÔ eü TT&É>T∑ qT.
ô|’ XÀ¢ø±\˝À e]í+#·ã&çq ‘·‘·Ô«+‘√≈£L&çq |üP» X¯øÏÔ|üP» (X¯øÏÔeT+&É\+,
X¯ø|ÔÏ s” +¡ƒ ) ne⁄‘·+~. Ä |üPC≤+‘·+˝À kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ‘·q Äsê<Û´ä <˚e‘êeT+Á‘êìï eTqkÕ
»|æ+#·e˝…. Äô|’ ø£e#ê˙ï düVü≤ÁdüHêe÷˙ï |ü]ƒ+#ê*. á ø£e#· k˛ÔÁ‘ê\T j˚T$?

<˚e‘· ø±[ø£ ø£qTø£ ø±∞ø£e#·e÷? ˝Òø£, Ä <˚e‘· Á|üdüTÔ‘·+ jÓ÷ìs¡÷|ü ø£qTø£
jÓ÷ìø£e#·e÷? jÓ÷ìø£e#êìï |ü]ƒ+∫, ø±[ø±düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·+ #˚j·Te˝… nì
ô|<ä›\ ìs¡÷|üD. á Á|üÁøÏj·TqT ‘·‘·Ô«‘·' ìs¡«Væ≤+∫qyê&ÉT ø±∞|ü⁄Á‘·TÔ&˚ nq≥+
n‘·T´øÏÔ ø±<äT. ‘êqT eTT≈£î&Ô >É T∑ ≥ ìdü‡+X¯jT· y˚T. yêìì nqTdü]+#·Tyês¡T ø√{≤¢~>±
ñ+<äTs¡ì, yês¡Tq÷ï eTT≈£îÔ\>∑T<äTs¡ì˙ï uÛ≤e+. k
XÀ¢ˆˆ kÕ$TcÕqï+ ã*+ <ä‘êÔ« X¯Sq´π>ùV≤-<∏äyê >∑èùV≤ ˆ
»|æ‘ê« #· |ü]ƒ‘ê« #· uÛÑy˚<√´^X¯«s√ qs¡' ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : qs¡' R kÕ<Ûäø£ e÷qe⁄&ÉT, X¯Sq´ R mes¡Tq÷ï ìedæ+#·ì ìs¡®qyÓTÆq,
π>ùV≤ R Ç+{Ïj·T+<äT, n<∏äyê R ˝Ò≈£îqï, >∑èùV≤ R ‘êqT ìyêdüeTTqï Ç+{Ïj·T+<äT,
»|æ‘ê« #· R eT+Á‘·eTTqT »|æ+∫j·TT, |ü]‘ƒ ê« #· R ø£e#·eTTqT, ø±*ø±düV≤ü ÁdüHêeT
k˛ÔÁ‘·eTTqT |ü]ƒ+∫j·TTqT, dü G Ä$Twü G nqïyéT R kÕ$TcÕqïyéT R e÷+düeTT‘√
≈£L&çq nqïeTTqT, ã*yéT R HÓ’y˚<äéTT>±, <ä‘êÔ« R düeT]Œ+∫,jÓ÷^X¯«s¡' R
jÓ÷>∑T\˝À ÁX‚wüß˜&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : 13e XÀ¢ø£+˝À #Ó|æŒq≥T¢, eT+Á‘·»bÕ˙ï ø£e#·bÕsƒê˙ï düVü≤ÁdüHêeT
k˛ÔÁ‘ê˙ï kÕ<Ûä≈£î&ÉT Ä j·÷ |üPs√«ø£ÔÁ|ü<˚XÊ\˝ÀH˚ø±ø£, mes¡÷ ø±|ü⁄s¡eTT+&Éì
Ç+{Ïj·T+<√ ˝Òø£ ‘êqT ø±|ü⁄s¡eTT+≥÷qï Ç+{Ïj·T+<√ ìs¡«Væ≤+∫, e÷+dü+‘√
≈£L&çq nHêïìï HÓ’y˚<ä´+ #˚dæq≥¢sTT‘˚, n‘·&ÉT jÓ÷>∑\˝À ÁX‚wüß˜&Ée⁄‘ê&ÉT.
HÓ’y˚<ä´$T#˚Ã kÕ$TcÕqï+ yêì ñbÕdüHê|òü˝≤ìøÏ düeTs¡÷|ü+. XÊπøÔj·T
|ü]uÛ≤wü˝À ªe÷+düuÛÑø£åDμ n+fÒ u≤Vü≤´Á|ü|ü+#·ã+<Ûë\qT+&ç eTT≈£îÔ&Ó’ ‘·q kÕ<Ûäq˝À
eT>∑ïyÓTÆ ñ+&É≥+— á uÛ≤yêìï $düÔ]ùdÔ, kÕ<Ûä≈£îì <Ûë´q+ |üP]Ô>± düe÷~Û<äX¯≈£î
#˚s¡≥+ dü÷∫‘·+. ø£qTø£ Ä‘·&ÉT ÁX‚wü˜jÓ÷– j·Tq≥+ düVü≤CÀøÏÔj˚T.
XÀ¢ˆˆ s¡»dü«˝≤uÛÑ>∑+ <äècÕº« düŒècÕº« kÕ<Ûäø£' dü«j·TxÃ ˆ
nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+ »bÕÔ« uÛÑy˚<äT“¤$ |ü⁄s¡q›s¡' ˆˆ 15
XÀ¢ˆˆ dü«X¯óÅ¬ø’s√´ì|ü⁄ôw’ŒX¯Ã ã*+ <ä‘êÔ« »ù|qàqTyéT ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ<Ûäø£' R kÕ<Ûä≈£î&ÉT, dü«j·TyéT R ‘·q≈£î ‘êHÓ’, s¡»dü«˝≤uÛÑ>∑yéT R
|ü⁄wüŒe‹jÓÆTj·TTqï ‘·s¡TDÏ jÓ÷ìì, <äècÕº« R #·÷∫, düŒècÕº« R ‘êøÏ, nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·yéT
R 108kÕs¡T,¢ »bÕÔ« R eT+Á‘·»|üeTT #˚d,æ uÛTÑ $ R uÛ÷Ñ $Tô|,’ |ü⁄s¡qs› '¡ R <˚y+˚ Á<äT&ÉT>∑,
uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT. dü«X¯óÅ¬ø’' R ‘·q Ms¡éTT‘√, #· R eT]j·TT, jÓ÷ì|ü⁄ôw’Œ' R
düV≤ü »dæ<yΔä TÓ qÆ s¡»dü«˝≤s¡øeÔ£ TT‘√qT, ã*yéT R HÓy’ <˚ ´ä eTT>±, <ä‘êÔ« R Ç∫Ã, eTqTyéT
R eT+Á‘·eTTqT, »ù|‘Y R »|æ+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Ûä≈£î&ÉT dü«j·T+>± s¡»dü«\jÓÆTj·TTqï j·TTe‹ jÓ÷ìì #·÷∫, ‘êøÏ,
nc˛º‘sÔ· X¡ ‘¯ +· eT+Á‘·»|ü+#˚d,æ ˝Àø£+˝À Ç+Á<äT&çe˝… yÓ*–b˛‘ê&ÉT. ø±>± eT+Á‘·»|ü+
|üP» ‘·s¡Tyê‘· <˚e‘·≈£î ìy˚<äq>± ‘·q Msê´˙ï <ëì‘√ ø£*|æ Ä s¡»dü«˝≤ Åd”Ô
jÓ÷ìqT+&ç Ádü$+∫q |ü⁄cÕŒìï, nq>±, s¡ø±Ôìï düeT]Œ+#·e˝…. k
XÀ¢ˆˆ <ä>∑ΔMTq+ ≈£î≈£îÿ{≤D¶+ eT÷wüø£+ eTVæ≤wü+ qs¡yéT ˆ
eT<ÛäT e÷+dü+ |æwüºø±qï+ ã*+ <ä‘êÔ« ìXÊeTTUÒ ˆˆ 17
XÀ¢ˆˆ j·TÁ‘· ‘·Á‘· eTVü‰kÕúH˚ dü«j·T+ qè‘·´|üsêj·TD' ˆ
~>∑eT“s√ eTTø£ÔπøX¯' dü uÛÑy˚‘Y düeTŒ<ë+ |ü<äyéT ˆˆ 18
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : (kÕ<Ûä≈£î&ÉT), ìXÊeTTUÒ R sêÁ‹ø±\eTT yÓTT<ä\>∑Ty˚fi¯, <ä>∑ΔMTqyéT R
ø±*Ãq #˚|üqT, ≈£î≈£îÿ{≤D¶yéT R ø√&çÁ>∑T&ÉT¶qT, eT÷wüø£yéT R m\Tø£qT, eTVæ≤wüyéT R
<äTqïb˛‘·TqT, qs¡yéT R eTqTwüß´ì, e÷+düyéT R e÷+düeTTqT, |æwüºø±qïyéT R
Äe|æ+&ç ø£*|æq nqïeTTqT, eT<ÛäT R kÕsêsTTì, ã*yéT R HÓ’y˚<äéTT>∑, <ä‘êÔ« R
Ç∫Ã, eTVü‰kÕúH˚ R |üP»#˚dæq #√≥, j·TÁ‘· ‘·Á‘· R ô|’ C…|üŒã&çq Á|ü<˚XÊ\˝À
mø£ÿ&Ó’‘˚ nø£ÿ&É, dü«j·TyéT R ‘·q≈£î ‘êqT, ~>∑eT“s¡' R $eÁdüTÔ&Ó’, eTTø£ÔπøX¯' R E‘·TÔ
$s¡uÀdæø=ì, qè‘·´|üsêj·TD' R ˇ&É\T eTs¡∫ Hê≥éTTq+<äT \>∑ïeT>∑TH√, dü' R
Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT, dü+|ü<ëyéT R dü+|ü<ä\≈£î, |ü<äyéT R ì\j·TeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Ûä≈£î&ÉT, kÕj·T+düeTj·T+ sêÁ‹>± e÷s¡T‘·÷qïy˚fi¯, ø±*Ãq #˚|üqT,
ø√&çÁ>∑T&ÉT¶qT, m\Tø£, <äTqïb˛‘·T, eTqTwüß´&ÉT, Mì e÷+kÕ˙ï, |æwæºø±Hêï˙ï,
kÕsêsTTì, HÓ’y˚<ä´$T∫Ã, Ä mqTïø=qã&çq |üPC≤kÕúq+˝À, ‘êqT ‘·q+‘· $eÁdüTÔ&Ó’,
E‘·TÔ $s¡uÀdæø=ì, yÓTÆeTs¡∫ Hê≥éTTq \>∑ïyÓTÆq#√, n{Ïº kÕ<Ûä≈£î&ÉT dü+|ü<ä\≈£î
ì\j·TeT>∑TqT.
e÷+dü+ nqï~ eT÷wüø£ eTVæ≤wü qs¡T\≈£î eTT>∑TZ]ø° #Ó+<˚<Ó’‘˚, á eT÷{Ï
e÷+kÕ˙ï $T>∑‘·yêì‘√ ˇπøkÕ] ìy˚<äq nì uÛ≤ee÷? ˝Òø£ á eT÷{Ï˝À
\_Û+∫q<˚<H’Ó ê H=ø£<ëì e÷+düeTqe˝…Hê? nqï~ ndüŒwüeº TT. ÇfÒ,¢ |æwøºæ £ X¯u≤›ìøÏ
ˇø£ s¡ø£|ü⁄ <ÛëqéTì, Äyê\ì nsêú\Tqï$. |æwüºø±qï+ |æ+&ç>={Ïºq <Ûëqý˚T<Ó’q
|æ+&çì |æwüºeTH˚ n+{≤s¡T. á HÓ’y˚<ä´|ü<ës¡ú|ü⁄ $esê\T kÕ+Á|ü<ësTTø±#ês¡+>±
‘Ó*j·T<ä–q$. á HÓ’y˚<ä´+˝À Ä j·÷ |ü<ësêú\≈£î øö˝≤#ês¡+˝À nqTø£\ŒeTT\T
#Ó|üŒã&çq$. k
XÀ¢ˆˆ |üs¡jÓ÷HÍ »ù|qàÅqÔ+ düs¡«ø±˝Ò #· düs¡«<ë ˆ

<˚MãT<ëΔ´ j·TCÒ<√´ì+ ‘ê+ X¯øÏÔ+ X¯øÏÔs¡÷|æD°yéT ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düs«¡ ø±˝Ò R nìï ø±\eTT\+<äT, #· R eT]j·TT, düs«¡ <ë R m\¢|ü &ÉTqT,
X¯øÏÔs¡÷|æD°yéT R X¯øÏÔs¡÷|üeTT>∑\, ‘ê+ X¯øÏÔyéT R Ä X¯øÏÔì, <˚MãT<ëΔ´ R <˚e‘·j·Tqï
miTø£‘√, uÛ≤eq‘√, |üsj ¡ ÷Ó HÍ R |üsø¡ j
° T· Ådj
Ô” ÷Ó ìj·T+<äT, eTÅqyÔ Té R eT+Á‘·eTTqT,
»ù|<é R »|æ+#·<ä>∑TqT, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, j·TCÒ‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ä X¯øÏÔs¡÷|æDÏjÓÆTq X¯øÏÔì düs¡«<ë <˚MãT~Δ‘√ Äsê~Û+#·T#·÷
|üs¡jÓ÷ìj·T+<äT eT+Á‘·|üP‘·eTT>∑ <Ûë´ì+#·<ä>∑TqT.
X¯øÏÔs¡÷|æDÏjÓÆTq Ä X¯øÏÔì |üs¡<˚e‘·>± d”«ø£]+∫ »|æ+∫, |üPõ+∫,
<Ûë´ì+#·TeTì uÛ≤eeTT. Ä X¯øÏÔ mes¡T? e´øÏÔ˝À ìÁ<ëD+>± ñqï ª≈£î˝≤+>∑qμ
nqã&ÉT ≈£î+&É*ì. áyÓTj˚T Ä<ë´X¯øÏÔ, |üs¡<˚e‘·. nyÓTj·T+<äT kÕ<Ûä≈£îì eTqdüT‡
\>∑ï+ ø±e˝…. ñbÕdüHêÁ|üÁøÏj·T˝À ‘·q uÛ≤s¡´jÓ÷ì, ø±≈£îqï |üs¡Åd”ÔjÓ÷ì |üs¡<˚e‘ê
|”sƒ¡+>± uÛ≤dæ\T¢‘·T+~.
düs¡«ø±˝Ò, düs¡«<ë ¬s+&ÉTq÷ï ø±˝≤ìï uÀ~Û+#˚y˚. ãVüQX¯' <˚X¯ø±˝≤\T
¬s+&É÷ ñ<˚›•+|üã&çj·TT+&Ée#·TÃqT. k
XÀ¢ˆˆ <Ûäsêàs¡úø±eTyÓ÷øå±Øú #·‘·Ts¡«s¡Z+ \uÛÒqïs¡' ˆ
eT<ä´+ e÷+dü+ ã*+ <ä<ë´‘Y ìXÊj·÷+ kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' ˆˆ 20
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : <Ûsä à¡ Gns¡Gú ø±eTGyÓ÷ø£Gå nØú R <Ûsä à¡ eTTqT, ns¡eú TTqT, ø±eT´|ü]|üP]Ôì,
yÓ÷ø£åeTTqT ø√s¡Tq{Ïº, kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' R ÁX‚wü˜kÕ<Ûä≈£î&Ó’q, qs¡' R e÷qe⁄&ÉT, eT<äýéT
R kÕsêsTTì, e÷+düyéT R e÷+düeTTqT, ìXÊj·÷yéT R ns¡ΔsêÁ‹y˚fi¯, ã*yéT R
HÓ’y˚<äéTT>±, <ä<ë´‘Y R Çe«<ä>∑TqT, n+<äTe\q, #·‘·Ts¡«s¡ZyéT R |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT
\qã&ÉT Hê\T–{Ïì, \uÛÒ‘Y R bı+<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <Ûäsêàs¡úø±eTyÓ÷øå±\qT ø√] l$<ä´qTbÕdæ+#˚ qs¡T&ÉT ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î&ÉT.
Ä‘·&TÉ ns¡sΔ êÁ‹ eT<äé÷+kÕ\qT HÓy’ <˚ ´ä + #˚d,æ Ä <˚e‘· Hêsê~Ûùd,Ô Ä‘·&TÉ ø√]q$
bı+<ä>∑\&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ j·T‘·ï‘·kÕÔ&Éj˚T<√´ì+ ≈£î#·eTs¡›q|üPs¡«ø£yéT ˆ
X¯øÏÔs¡÷bÕ #· kÕ <˚M $|üØ‘·s¡‘ê j·T~ ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : #· R eT]j·TT, X¯øsÔÏ ÷¡ bÕ R X¯øsÔÏ ÷¡ |üjT· >∑T, kÕ <˚M R Ä Äsê<Û´ä <˚e‘·,
j·T~ $|üØ‘·s‘¡ ê R ˇø£yfi˚ ¯ $|üØ‘·s‹¡ j·T+<ëdüøÔÏ >∑*–q<äsTT‘˚, ≈£î#·eTs¡q› |üPs¡«ø£yTé
R eTT+<äT>± #·qTï˝§‹Ô, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, j·T‘·ï‘·' R Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£eTT>∑,
‘ê&Éj˚T‘Y R eT~Û+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ˇø£y˚fi¯ kÕ<Ûäq˝À ‘·q≈£î düVü≤ø£]+#˚ Åd”Ô $|üØ‘·s¡‹˝À ÄdüøÏÔ>∑\<Ó’‘˚,
kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ≈£î#·eTs¡q› + ‘·sT¡ yê‘· ÄyÓTqT dü+‘√wüô|≥Tº≥≈£î m+‘Óq’ Á|üjT· ‹ï+#·e˝…qT.
ÄyÓTH=ø£ kÕ<Ûës¡DÅd”Ô>± uÛ≤$+#·ø£ X¯øÏÔ<˚e‘·>± >∑T]Ô+#·e˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ ‘·<ë ø√{Ï ≈£î˝…’' kÕs¡Δ+ J$‘·xÃ düTJ$‘·yéT ˆ
jÓ÷ìøå±\q‘√j˚Tq *vZÁ|üøå±\H˚q #· ˆˆ 22
XÀ¢ˆˆ |üP»sTT‘ê« eTVü‰<˚$! Vü≤´s¡È+ <ä<ë´‘Y $<Ûëq‘·' ˆ
‘·‘√Ôj·T+ Á‹$<Ûä+ ø£è‘ê« uÛ≤>∑+ X¯¬øÔÌ´ ìy˚<äj˚T‘Y ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·<ë R n|ü&ÉT, ø√{Ï ≈£î˝…’' kÕs¡ΔyéT R ‘·q ≈£î≥T+ãeTTyês¡T
ø√{ÏeT+~‘√ ≈£L&çq, J$‘·+ #· R J$‘·eTT≈£L&É, düTJ$‘·yTé R eT+∫ J$‘·eT>∑TqT.
jÓ÷ìøå±\q‘√j˚Tq R jÓ÷ìì ø£&ç–q ˙{Ï‘√, #· R eT]j·TT, *vZÁ|üøå±\H˚q R
*+>∑eTTqT ø£&ÉT>∑T≥#˚, |üP»sTT‘ê« R |üPõ+∫, $<Ûëq‘·' R y˚<ä$~Û>±, ns¡ÈyéT R
ns¡ÈéTT>±, <ä<ë´‘Y R Çe«<ä>∑TqT— eTVü‰<˚$! R Ä~X¯ø°Ô!, ‘·‘Y‘√j·TyéT R Ä ˙{Ïì,
Á‹$<ÛäyéT R eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T, ø£è‘ê« R #˚dæ, uÛ≤>∑yéT R uÛ≤>∑yÓTTø£<ëìì, X¯¬øÔÌ´ R
X¯øÏÔøÏ, ìy˚<äj˚T‘Y R ìy˚~+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n{≤¢ »]–‘˚, n|ü&ÉT Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q e+X¯eTTyê]ì ø√{ÏeT+~ì
‘·]+|üCdÒ ,æ ‘êqT ‘·]+#·TqT. yê]~ kÕs¡øú £ J$‘·eT>∑TqT. jÓ÷ìøå±\q, *+>∑ø±å \q\
e\q \_Û+∫q ˙{Ï‘√ <˚$ì |üPõ+∫, ns¡È´+ Çe«<ä>∑TqT. Ä ˙{Ïì eT÷&ÉT
uÛ≤>±\T #˚dæ, ˇø£ uÛ≤>±ìï X¯øÏÔøÏ ìy˚~+#·e˝…. á |üP» y˚<ä$~Û>± »s¡>∑e˝….
‘·<ë, n|ü&ÉT, n+fÒ, ˇø£y˚fi¯ kÕ<Ûä≈£îì düVü≤ø±]DÏ $|üØ‘·s¡‹ì
ø√]q≥¢sTT‘˚, nì ns¡ú+. k
XÀ¢ˆˆ uÛ≤>∑<ä«j·T+ ‘·<∏ë eTÅ˙Ô ø±s¡DÒq eédæú‘·yéT ˆ
$TÁX¯sTT‘ê« eTVü‰<˚$! |æuÒ‘Y kÕ<Ûäø£dü‘·ÔeT' ˆˆ 24
XÀ¢ˆˆ eÁkÕÔ\+ø±s¡>∑+<Ûë<Ó’´k˛Ôwüj˚T‘Y |üs¡düTq›ØyéT ˆ
‘·<√´HÍ |üP»j˚T~«<ë´+ ìXÊX‚ùw $<Ûëq‘·' ˆˆ 25
XÀ¢ˆˆ uÛÑ>∑*+¬>’s¡“¤>∑øå±˝…’' uÛÑ>∑X¯u≤›_Û<Ûëq¬ø’' ˆ
uÛÑ>∑*+>±eTè‘Ó’' ≈£îsê´HÓ’ïy˚<ä´+ kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' ˆˆ 26
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·<∏ë R n<˚$<Ûä+>±, eédæú‘·yéT R dæ<äΔeTT>± ñqï, uÛ≤>∑<ä«j·TyéT R
¬s+&ÉT uÛ≤>±\qT, ø±s¡DÒq R eT<ä´+‘√, $TÁX¯sTT‘ê« R ø£*|æ, kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' R

ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î&ÉT, |æuÒ‘Y R Á‘ê>∑TqT. eTVü‰<˚$! R z Ä~X¯ø°Ô!, |üs¡düT+<äØyéT R
nq´ÅdìÔ” , ‘·<é jÓ÷HÍ R ÄyÓT jÓ÷ìj·T+<äT, ìXÊX‚ùw R ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTq, $<Ûëq‘·'
R XÊÁk˛Ôø£Ô|ü<äΔ‹˝À, $<ëýéT R eTVü‰$<ä´j·TqTù|s¡T>∑\ l$<ä´˝À n+>∑yÓTÆq ˇø£
<˚e‘·qT Ä <˚e‘êeT+Á‘·eTT‘√, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+#·e˝…qT (|üPC≤düe÷|æÔ˝À),
eÁkÕÔ\+ø±s¡>∑+<Ûë<Ó’´' R q÷‘·q egeTT\T, n\+ø±s¡eTT\T, >∑+<ÛäeTT yÓTT<ä\>∑T
yêì‘√, ‘√wüj˚T‘Y R dü+‘√wüô|≥ºe˝…qT. kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' R ñ‘·ÔeT kÕ<Ûä≈£î&ÉT,
(|üPC≤ø±\+˝À) uÛÑ>∑*+¬>’' R jÓ÷ì, |ü⁄s¡TcÕ+>∑eTT\‘√, uÛÑ>∑øå±˝…’' R jÓ÷ìì
ø£&ç–q ˙{Ï‘√, uÛÑ>∑X¯ã›Gn_Û<Ûëq¬ø’' R jÓ÷ìøÏ >∑\ nq´HêeTeTT\‘√, uÛÑ>∑*+>∑G
neTè‘Ó’' R uÛÑ>∑eTTqT+&ç, *+>∑eTT qT+&ç Ádü$+∫q Á<äeeTT‘√, HÓ’y˚<äýéT R
HÓ’y˚<äéTTqT, ≈£îsê´‘Y R düeT]Œ+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : X¯øÏÔ<˚e‘·≈£î düeT]Œ+#·>± $T–*q ¬s+&ÉT uÛ≤>±\q÷ eT<ä´+‘√ ø£*|æ
kÕ<Û≈ä î£ &ÉT Á‘ê>∑e˝…qT. ‘·q≈£î düV≤ü ø£]dü÷qÔ ï Ä |üsÅ¡ dj
Ô” ÷Ó ìj·T+<äT ‘·q Äsê<Û´ä <˚e‘·qT
uÛ≤$+∫ XÊÁk˛Ôø£ÔeTT>± ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq |üPõ+|üe˝…qT. |üPC≤+‘·+˝À Ä
düVü≤ø±]DÏì Áø=‘·Ôã≥º\‘√ dü‘·ÿ]+∫, >∑+<Ûë<äT\‘√ n\+ø£]+∫ >ös¡$+∫
dü+‘√wüô|≥ºe˝…. uÛÑ>∑*+>∑eTT\T Ádü$+∫q Ä Á<äyêH˚ï |üP»˝À ñ|üjÓ÷–+#ê*,
<ëì‘√H˚ HÓ’y˚<ä´$Tyê«*. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô ~«rjÓ÷-<Ûë´j·T' dü+|üPs¡íyéT ˆ
‘·èrjÓ÷-<Ûë´j·T'
```
l eTVü‰<˚e ñyê#· : l eTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.

XÀ¢ˆˆ n<∏ä eπøå´ eTùV≤XÊì! kÕe<ÛëHêe<Ûës¡j·T ˆ
>√|ü˙j·T+ Á|üj·T‘˚ïq q Á|üø±X¯´+ ø£<ë#·q ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ Á|üø±XÊ‘Y dæ~ΔVü‰ì' Á|üø±XÊ‘Y eTs¡D+ Á<ÛäTeyéT ˆ
Á|üø±XÊ‘Y eTÅqÔVü‰ì' Á|üø±XÊ‘Y •eVü‰ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : eTùV≤XÊì! R eTùV≤X¯«Ø!, kÕe<ÛëHê R eTqdüT‡ \>∑ï+#˚d,æ ne<Ûës¡jT·
R ne<Ûä]+#·T, n<∏ä R Ç|ü&ÉT, Á|üj·T‘˚ïq R m+‘· Á|üj·T‘·ïyÓTÆq #˚dæ, >√|ü˙j·TyéT
R <ë∫j·TT+#·<ä–q~, ø£<ë#·q R m|ü&ÉT>±ì, q Á|üø±X¯ýéT R n+<äs¡÷
‘Ó*j·T<ä–q~ ø±<äT, Á|üø±XÊ‘Y R ãVæ≤s¡+>∑|üs¡∫q+<äTe\q, eTÅqÔVü‰ì' R
eT+Á‘·eTTq≈£î Vü‰ì »s¡T>∑TqT, Á|üø±XÊ‘Y R ã≥ºãj·T\T #˚dæq+<äTe\q, dæ~ΔVü‰ì'

R sêe\dæq dæ<äTΔ\T ÁuÛÑwüºeT>∑TqT, Á|üø±XÊ‘Y R Á|üø±X¯|üs¡#·≥+ e\q, eTs¡DyéT R
eTs¡DeTT, Á<ÛäTeyéT R ìX¯Ãj·TeTT, Á|üø±XÊ‘Y R Á|üø±X¯eTTe\q, •eVü‰ R ‘êqT
ø√]q X¯óuÛÑeTT\T HêX¯qeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTVü‰<˚e⁄&ç{≤¢ #Ó|æŒHê&ÉT : z eTùV≤X¯«Ø! Ç|ü&ÉT H˚ #Ó|üŒuÀj˚T
$wüjT· + |üse¡ Ts¡V≤ü dü´+, kÕe<ÛëqyÓ’ $qT. Bìì u…≥’ ≈£î sêìe«sê<äT. m+‘· Á|üjT· ‘·ï+
#˚dæjÓÆTq s¡Vü≤dü´+>± ñ+#·e\dæq~. >√|ü´‘· ˝Òq≥¢sTT‘˚, kÕ<Ûä≈£î&Ü•+∫q dæ<äTΔ\T
\_Û+#·e⁄. m+<äTø£+fÒ, eTÅqÔ+ ÁuÛÑwüºeTe⁄‘·T+~. <ëìe\q ø£\T>∑e\dæq X¯óuÛ≤\T
ø£\T>∑e⁄. ÁbÕDVü‰ì ≈£L&Ü ø£<äT›.
ñbÕdüq $wüj·÷\T s¡Vü≤dü´+>± m+<äT≈£î+#·T‘ês¡qï~ ‘·i#·T y˚ùd Á|üX¯ï.
<ëìøÏ düe÷<Ûëq+ Çø£ÿ&É <=s¡T≈£î‘·T+~. |ü~eT+~ø° n+~+#·e˝…qqï ‘·|üq‘√
jÓ÷>∑´‘·qT Á‘√dæy˚ùdÔ, Ä H√≥ á H√≥ |ü&ç eT+Á‘·+ ÁuÛÑwüºeTsTT‘˚, <ëìe\q
|òü*‘ê\T>∑÷&É <ës¡TD+>±H˚ ñ+{≤sTT. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì‘·‘·Ô«düeTT<ä÷“¤‘·+ ‘·ÅqÔ+ ‘·ÅqÔÁ|ü<∏ëqø£yéT ˆ
düT>√b˛´-j·T+ Væ≤ ‘·ÅqÔX‚Ã‘Y ‘·e ùdïVü‰‘Y Á|üø±•‘·yéT ˆˆ 3
XÀ¢ˆˆ bÕbÕ‘êà yÓTÆ<∏äTH˚ j·Tdü´ |òüTèD≤ kÕ´Á<äø£Ôπs‘·k˛' ˆ
bÕH˚ ÁuÛ≤ìÔs¡“¤y˚<ä´dü´ uÛÒ<äãT~ΔX¯Ã kÕ<Ûäπø ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì‘·‘·Ô«düeTT<ä÷“¤‘·yéT R jÓ÷ì‘·‘·Ô«eTTqT+&ç |ü⁄{Ïºq{Ïº, ‘·ÅqÔyéT R
‘·+Á‘·XÊgeTT, ‘·ÅqÔÁ|ü<Ûëqø£yéT R ‘·+Á‘·eTT\˝À eTTKýÓTÆq~, nj·TyéT R á, ‘·ÅqÔ'
R ‘·+Á‘·eTT, düT>√|ü´' Væ≤ R s¡Vü≤düéTT>± qT+#·<ä–q<˚, #˚‘Y R nsTTq|üŒ{ÏøÏ,
‘·e ùdïVü‰‘Y Á|üø±•‘·yéT R ˙ ùdïVü≤ã\eTTq Á|üø£≥eTT >±ø£ ‘·|üŒ˝Ò<äT. kÕ<Ûäπø R
kÕ<Ûä≈£îìj·T+<äT, yÓTÆ<∏äTH˚ R yÓTÆ<∏äTqy˚fi¯˝À, j·Tdü´ R meìøÏ, |òüTèD≤ R $düTe⁄ ˝Òø£,
$eTTK‘·, ndüV≤ü éTT, kÕ´‘Y R ø£\T>∑TH√, s¡øsπÔ£ ‘·k˛' R jÓ÷ìÁkÕes¡ø±Ô˙ï, •X¯ïÁkÕe
Msê´˙ï, á ¬s+{Ïì, bÕH˚ R Á‘ê>∑T≥j·T+<äT, j·Tdü´ R meìøÏ, ÁuÛ≤ìÔ' R ÁuÛÑeT, #·
R eT]j·TT, uÛ<Ò ãä T~Δ' R <Óe’ ‘·«uÛ≤eeTTqT+&ç ‘=\–q $y˚øe£ TT, uÛyÑ ‘˚ Y R ø£\T>∑TH√,
(dü' R n‘·&ÉT), bÕbÕ‘êà R bÕ|æ.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì‘·‘«Ô· +qT+&ç |ü⁄{Ïqº ‘·+Á‘·XÊg+ ‘·ÁHêÔ\ìï{Ï˝À düs«¡ Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ ~.
Ç~ #ê\ s¡Vü≤dü´+>± ñ+#·<ä–q<˚. ø±ì ˙ ùdïVü≤ã\+ ø±s¡D+>± Á|üø£≥+
#˚d÷ü HÔ êïqT. j˚T kÕ<Û≈ä î£ q≈£î yÓT<Æ Tä∏ qÁøÏjT· kÕ>∑T‘·÷+&É>± yÓT<Æ Tä∏ qeTTq+<äT ndüV≤ü éTT
ø£\T>∑TH√, ˝Òø,£ yÓT<Æ Tä∏ Hêq+‘·se¡ TT jÓ÷ìÁdües¡ø±Ôìï, Msê´˙ï ø£*|æ Á‘êπ> düeTj·T+˝À
meìøÏ <Ó’e‘·«uÛ≤e+ ‘=\–, ÁbÕø£è‹ø£yÓTÆq uÛÒ<äãT~Δ ø£*–, kÕ<Ûäqj·T+‘·j·TT ˇø£

Ä‘·à˝Òì ˝≤+#Û·q+>± ‘√#·TH√, n‘·&ÉT bÕ|æ.
‘·ÅqÔ+ ≈£åîÁ<ä$<ä´ ø±<äì á XÀ¢ø±\T H=øÏÿ #ÓãT‘·÷qï$. düèwæºøÏ
eT÷\‘·‘·Ô«yÓTÆq jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ |ü≥¢ j˚Te÷Á‘·eT÷ ‘·÷w”í+uÛ≤eyÓ÷ ìsê<äs¡DjÓ÷
|üìøÏsê<äT. ‘·+Á‘êqTkÕ] |üPC≤ìs¡«Vü≤D˝À kÕ<Ûä≈£î&ÉT ∫‘·ÔÁuÛ≤+‹øÏ ˝ÀqT ø±e#·TÃ.
ø±ì n{≤¢ ø±≈£L&É<äT. ‘êqT Ä#·]dü÷Ôqï ø±s¡´ø£˝≤|ü+ |ü≥¢ E>∑T|ü‡ ø£\>∑≥+ >±ì,
˝Òø£, ‘êq÷ ‘·q eT+Á‘ê~Û<˚e‘ê @ø£s¡÷|ü⁄\qï qeTàø£+ dü&É\≥+ >±ì »s¡T>∑sê<äT.
á uÛÒ<äãT~Δ ø£*–q+‘·H˚, yêì Á|ü‹ Ä#·s¡D bÕ|üÁøÏj·T ne⁄‘·T+~. Ä‘·&ÉT bÕ|æ
ne⁄‘ê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ X¯øÏÔeTÅqÔeTTbÕôd’é dü <äTsê‘êà ø£<∏ä+ ÁeCÒ‘Y ˆ
|üP»sTT‘ê« eTVü‰e÷j·÷+ #Ûê>∑y˚TcÕ~_Ûs¡ï¬s’' ˆˆ 5
XÀ¢ˆˆ s¡÷s¡÷_Ûs¡Ω]D…ÆÁs¡÷ÅôwºÌs¡ZC…’s√Z_Û' •yêdüT_Û' ˆ
dæ+ôV’≤s¡Åôd’s¡Zs¡ΔuÛ…’X¯Ã |üP»j˚T<ä“¤øÏÔuÛ≤e‘·' ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü' R n{Ïº, <äTsê‘êà R <äTsêàs¡TZ&ÉT, X¯øÏÔeTÅqÔyéT R X¯øÏÔeT+Á‘êìï, ñ
bÕdü´ G @e R ñbÕdæ+∫j·TT, #Ûê>∑ R y˚Tø£, y˚Twü R >=i…¿, Ä~_Û' R yÓTT<ä\>∑T
yêì‘√qT, q¬s’' R eTqTwüß´\‘√qT, s¡÷s¡÷_Û' R q\¢ÇiÏ¿#˚‘·qT, Vü≤]D…Æ' R ÇiÏ¿
#˚‘·qT, ñÅôwºÌ' R ˇ+f…\#˚, >∑C…’' R @qT>∑T\#˚, >√_Û' R >∑Ti≤¿\#˚‘·, •yê R
>∑T+≥qø£ÿ jÓTTø£ÿ, ndüT_Û' R ÁbÕDeTT\#˚‘·, dæ+ôV’≤' R dæ+Vü≤eTT\#˚‘·, nÅôd’' R
HÓ‘·TÔs¡T\#˚‘·, >∑s¡›uÛ…’' R >±&ç<ä\#˚‘·, #· R ≈£L&É, uÛÑøÏÔuÛ≤e‘·' R uÛÑøÏÔuÛ≤eeTT‘√,
|üP»j˚T‘Y R |üPõ+#·TqT>±ø£, |üP»sTT‘ê« R |üPõ+∫, ø£<∏äyéT R m≥T¢, ÁeCÒ‘Y R
bı+<äTqT?
‘ê‘·Œs¡´+ : ô|’ C…|Œü ã&çq <äTs¡T“~Δ>\∑ yê&ÉT X¯øeÔÏ T+Á‘êìï ñbÕdæ+∫Hê, |üPC≤q+‘·s+¡
y˚Tø£, >=i…¿, q\¢õ+ø£, ˝Ò&ç, >∑T+≥qø£ÿ, @qT>∑T, dæ+Vü≤eTT, qø£ÿ, ˇ+f…, >∑Ti¿+,
>±&ç<ä yÓTT<ä˝…’q »+‘·Te⁄\ ÁbÕD≤\‘√, s¡ø£Ô+‘√ m+‘· uÛÑøÏÔ‘√ HÓ’y˚<ä´+
düeT]Œ+∫q|üŒ{ÏøÏ, yêì |üP» ìwüŒ¤\y˚T ne⁄‘·T+~.
ô|’ XÀ¢ø±sêúìï b˛wæ+#˚<˚ á XÀ¢ø±s¡ú+ ≈£L&Ü. kÕ<Ûä≈£îì uÛÑøÏÔ ˝À|ü+ ˝Ò<äT.
|üPC≤HÓy’ <˚ ë´\˝Àq÷ ˝À|ü+ ˝Ò<Tä . nsTTHê yêì kÕ<Ûqä e´s¡+ú . m+<äTø£+fÒ, uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ
‘·q Äsê<Û´ä <˚e‘·≈î£ <ä÷s¡yTÓ HÆ ê&ÉT. n<ä«j·TuÛ≤e+ qwüyº TÓ Æ <ä«j·TuÛ≤e+ kÕø±s¡yTÓ qÆ ~,
Á|üø£è‹øÏ ˝§+–b˛sTTHê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì<äs¡Ùqe÷Á‘˚D ≈£î\ø√{Ï+ düeTT<äΔπs‘Y ˆ
#·+Á<ädü÷s√´|üsêπ> #· j·T~ jÓ÷ì+ Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆˆ 7
XÀ¢ˆˆ ‘·s¡ŒD+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q q |ü⁄qsê®j·T‘˚ uÛÑT$ ˆ
Áø£eTXÀ ˝Àø£e÷kÕ<ä´ <˚M˝Àπø eTV”≤j·T‘˚ ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : jÓ÷ì<äsÙ¡ qe÷Á‘˚D R jÓ÷ìì <ä]Ù+∫q+‘· e÷Á‘·+#˚‘,· ≈£î\ø√{ÏyTé
R ø√{Ï ‘·sê\yê]ì, düeTT<äΔπs‘Y R (kÕ<Ûä≈£î&ÉT) ‘·]+|üCÒj·TTqT, j·T~ R ˇø£y˚fi¯,
#·+Á<ädü÷s¡´ R #·+Á<ädü÷s¡T´\jÓTTø£ÿ, ñ|üsêπ> R Á>∑Vü≤DeTTq+<äT, jÓ÷ìyéT R
jÓ÷ìì, Á|ü|Pü »j˚T‘Y R |üPõ+∫q≥¢sTT‘˚, jÓ÷ì‘·‘«Ô˚ q R jÓ÷ì‘·‘«Ô· +#˚‘,· ‘·sŒ¡ D+
#· R HÓ’y˚<äéTTqT ≈£L&É (düeT]Œ+∫q≥¢sTT‘˚), Áø£eTX¯' R ø±\>∑‹˝À, ˝Àø£yéT R
˝Àø±ìï, ÄkÕ<ä´ R bı+~, <˚M ˝Àπø R ‘·q Çwüº<˚e‘ê˝Àø£+˝À, eTV”≤j·T‘˚ R
|òüTq‘· eVæ≤kÕÔ&ÉT, uÛÑT$ R uÛÑ÷˝Àø£+˝À, |ü⁄q' R eTs¡\, q C≤j·T‘˚ R »ìà+#·&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì<äsÙ¡ qe÷Á‘˚D n+fÒ, uÛÖ‹ø£+>± ªjÓ÷ìμ nqã&˚ ÅdÔ” X¯Øs¡u≤Û >∑yTÓ qÆ
n+>±ìï ø£+{Ï‘√ #·÷&É≥+ e\q, nì ns¡+ú ø±<äT. eTH√H˚Á‘·+‘√, uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ $Á>∑V≤ü +˝À
‘·q Äsê<Ûä´<Ó’yêìï <ä]Ù+∫q≥T¢, uÛÖ‹ø£‘·ø£r‘·+>± ‘·q <˚e‘·qT #·÷&É≥+ Çø£ÿ&É
dü+uÛ≤yê´s¡ú+. nfÒ¢, ≈£î\ø√{Ï+ nq>± ø√{Ï e+XÊ\ì ø±ø£ ‘·q e+X¯+˝Àì ø√{Ï
‘·sê\yê]ì nì>±ì ˝Òø£ ø√{ÏeT+~ ≈£î˝≤#ês¡T\ì>±ì ns¡ú+ #Ój·÷´*. Çø£ÿ&É
jÓ÷ì ‘ê‹Ô«ø£y˚T ‘·|üŒ uÛÖ‹ø£+ ø±<äì H=øÏÿ #Ó|üŒ≥+ ø√düy˚T jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q nqï
<ëì ñ<˚›X¯+.
˝Àø£e÷kÕ<ä´ n+fÒ ˝Àø±ìï bı+~ nì ns¡ú+. nq>± ˝Àø£+˝À ‘êqT
j˚Tj˚T ø√]ø£\‘√ Ä <˚e‘·qT n]Ã+∫Hê&√ Ä ø√]ø£\˙ï rs¡>±, nì uÛ≤e+. k
XÀ¢ˆˆ ‘·Á‘· ‹ùw˜‘Y kÕ<ÛäπøÅq›' X¯ø±Ô´j·TTø√Ô eTùV≤X¯«s¡' ˆ
eTVü‰X¯+UÒq ø£˝≤´DÏ! düs¡«+ ø±s¡´+ »bÕ~ø£yéT ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ |üxÃ‘·‘·Ô«+ $Hê <˚$! j·T‘Y øÏxÏÃ‘Y ÁøÏj·T‘˚ q¬s’' ˆ
‘·‘Y düs¡«+ ìwüŒ¤\+ ‘·dü´ #êH˚Ô #· qs¡ø£+ ÁeCÒ‘Y ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : (ùV≤) <˚$! R z <˚M, ø£fi≤´DÏ! R ø£fi≤´D°! düeTdüXÔ ó¯ uÛøÑ ±]D°!, kÕ<Ûøπä Åq'›
R kÕ<Ûäø£ÁX‚wüß˜&ÉT, (j·TÁ‘· R mø£ÿ&É), X¯ø±Ô´j·TTø£Ô' R X¯øÏÔ‘√ ≈£L&ç, eTùV≤X¯«s¡' R
eTùV≤X¯«s¡T&ÉT, ‹ùw˜‘Y R ìedæ+#·TH√, ‘·Á‘· R nø£ÿ&É, (‹ùw˜‘Y)— »bÕ~ø£+ düs¡«yéT R
»|üeTT yÓTT<ä˝…’q |üPC≤$<ÛëqeT+‘·j·TT, eTVü‰X¯+UÒq R eTVü‰X¯+KeTT‘√
ì]à+#·ã&çq »|üe÷\‘√, ø±s¡ýéT R #˚j·T<ä–q~— q¬s’' R e÷qe⁄\#˚, j·T‘Y
øÏxÏÃ‘Y R j˚T ø=+#ÓeTT, $Hê |üxÃ‘·‘·Ô«yéT R |ü+#·eTø±s¡eTT\T ˝Ò≈£î+&É, ÁøÏj·T‘˚
R #˚j·Tã&ÉTH√, ‘·‘Y düs¡«yéT R n~ j·T+‘·j·TT, ìwüŒ¤\yéT R ìwüŒ¤\yÓTÆ, ‘·dü´ R

yêìjÓTTø£ÿ, nH˚Ô R nekÕqeTTq, qs¡ø£+ #· R qs¡ø£eTTqT >∑÷&É, (dü'), ÁeCÒ‘Y R
bı+<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z<˚M! X¯óuÛÑÁ|ü<ë! ÁX‚wü˜kÕ<Ûä≈£î&ÉT »HêàekÕqeTTq X¯øÏÔ‘√ @ø£‘·«eTTq
>∑÷&ç eTùV≤X¯«s¡T&ÉT ìedæ+#·T #√≥ ‘êqT ≈£L&É ìedæ+#·TqT. X¯økÔÏ Õ<Ûqä ˝À »bÕ~ø£
ÁøÏj÷· ø£˝≤|üeT+‘·jT· T X¯+Kì]à‘·»|üe÷\‘√ #˚jT· <ä>T∑ qT. qs¡T\T |ü+#·‘‘· «Ô· eTT\T
˝Ò≈£î+&É #˚j·TT kÕ<Ûäq düs¡«+ ìwüŒ¤\yÓTÆ, yês¡T <˚Vü‰+‘·eTTq qs¡ø£yêdüT\>∑T<äTs¡T.
eTVü‰X¯+UÒq nqï<ëì nsêúìï |ü]o*ùdÔ, X¯+KX¯u≤›ìøÏ X¯+KeTH˚
edüTÔ|üs¡yÓTÆq ns¡ú+ ø±ø£, ø√{Ïø√≥T¢ nì dü+U≤´|üs¡yÓTÆq ns¡ú+ ø±>±, <ëìøÏ
eTVü‰X¯u≤›sêúìï nq«sTTùdÔ eT]+‘· ˝…ø£ÿ≈£î $TøÏÿ* dü+K´ ne⁄‘·T+~. Ä nsêúìï
»bÕ~ø±ìøÏ nq«sTT+#·≥+ e÷qekÕ<Ûä≈£î\ø£kÕ<Ûä´+. Çø£ eTVü‰X¯+K X¯u≤›s¡ú+>±
qT<äTs¡T #Ó|üŒã&ç+~. kÕ+πø‹ø£+>± qT<äTs¡T <Ûë´qìeT>∑ï‘·≈£î kÕúq+ ø£qTø£ #Ó<äs¡ì
@ø±Á>∑‘·qT nq«sTT+#·e#·TÃ. ndü+<äs¡“¤y˚TMT ñ+&É<äT. ø±>±, X¯+K»|üe÷\
X¯øÏÔkÕ<Ûä≈£î\ yê&ÉTø£˝Àì<˚ ø£qTø£, n<˚ ÁbÕ<∏ä$Tø£ yê#ê´s¡ú+>± #Ó|æŒ, @ø±Á>∑‘·qT
e´+>±´s¡ú+>± #Ó|üŒe#·TÃ.
|ü+#·‘‘· «Ô· eTT\T n+fÒ |ü+#·u÷ÑÛ ‘·eTT\qï<=ø£ ns¡+ú ñqï~. ø±ì <ëìøÏøÿ£ &É
dü+<äs¡“¤X¯ó~Δ ˝Ò<äT. ø£qTø£ X¯øÏÔkÕ<Ûäq $wüj·T+˝À $X‚cÕs¡ú+>± ‘·+Á‘·XÊÁkÕÔs¡ú+ |ü+#·
eTø±sê\T uÛ≤$+|üã&çq+<äTq, ny˚ Á>±Vü≤éTe⁄‘êsTT.
|ü+#·eTø±sê\T : eT<ä´, e÷+dü, eT‘·‡´, eTTÁ<ë, yÓTÆ<∏äTHê\T, nsTT<äT. á
nsTT~+{ÏøÏ uÛÖ‹ø£edüTÔs¡÷bÕsêú\T ‘Ó*dæqy˚. Ä#·s¡D øÏ$ |üìøÏsêeì, MìøÏ
kÕ‹Ô«ø£yTÓ qÆ kÕ+πø‹ø±sêú\qT Á|ü‹bÕ~+∫ ‘·ÅqyÔ ‘˚ \Ô· T Ä#·]dü÷HÔ êïs¡T. Ä $esê*$:
1. eT<ä´+ : kÕe÷Hê´s¡+ú ˝À kÕsêsTT. kÕ+πø‹ø±s¡+ú ˝À, eT<ä´bÕq+ n+fÒ, ìs¡+‘·s+¡
ÁãVü≤às¡+Á<Ûä+ qT+&ç Á|üeVæ≤+#˚ #·+Á<ëeTè‘êìï ÄkÕ«~+#·≥+, kÕ<Ûä≈£îì
|üs¡e÷‘êàqTuÛÑe+.
2. e÷+dü+ : kÕ+πø‹ø£+>±, e÷+düuÛÑø£åD+ n+fÒ, kÕ<Ûä≈£î&ÉT eTÚqÁe‹jÓÆT,
˝ÖøÏø£yêsêÔ˝À\T|ü⁄&ÉT ø±ø£, ‘·q kÕ<Ûäq˝À \>∑ïeTqdüTÿ&Ó’ ñ+&˚ dæú‹.
3. eT‘·‡´+ : #˚|ü, nqï~ kÕe÷Hê´s¡ú+. kÕ‹Ô«ø±s¡ú+, ø±eTÁø√<Ûä˝ÀuÛÑyÓ÷Vü≤eT<ä`
e÷‘·‡s¡éTT˝≤]+{Ï düe÷Vü‰s¡ dü«s¡÷|ü+. Mìπø n]wü&«É s¡+Z nì ù|s¡T. eT‘·‡úÛøÑ Då£ +
n+fÒ á wü&É«sêZìï »sTT+#·≥+. eT‘·‡´kÕ<Ûäq≈£î y˚s¡T>±q÷ ns¡ú+ #Ó|æŒHês¡T
‘·ÅqÔE„\T: XÊ«dü Á|üÁøÏj·T≈£î dü+ã+~Û+∫q ÁbÕD≤j·÷eT+˝À ≈£î+uÛÑø£+ nqã&˚

kÕ<Ûäqπø eT‘·‡´kÕ<Ûäq nqï ù|s¡T.
4. eTTÁ<ë : uÛÖ‹ø£+>±, n+>∑Hê´dü ø£s¡Hê´dü Á|üÁøÏj·T. jÓ÷>∑kÕ<Ûäq˝Àq÷ uÛ≤>∑y˚T.
kÕ+πø‹ø£+>±, ‘·ÅqÔXÊg+˝À, eTH√eè‘·TÔ\qT q•+|üCÒùd kÕ<Ûäq, Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡
kÕ<Ûäq.
5. yÓT<Æ Tä∏ q+ : kÕe÷Hê´s¡+ú , Åd|Ô” ⁄ü s¡Twü˝+’… –ø£ ÁøÏjT· . ‘·ÅqXÔ ÊgkÕ+πø‹ø±s¡+ú , ≈£î+&É*˙
X¯øÏÔ‘√ •e⁄ì ø£\sTTø£, nq>±, kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘êH˚ ≈£î+&É*˙s¡÷|üX¯øÏÔ‘√ ‘ê<ë‘·à´+
#Ó+<ä≥+.
Mì uÛÖ‹ø±sêú\T e÷Á‘·yT˚ Á>∑V≤æ +∫, yêì kÕ<Ûqä j˚T X¯økÔÏ Õ<Ûqä >± uÛ≤$+∫
J$+∫qyêì kÕ<Ûäq ìwüŒ¤\eTì #Ó|üŒã&çq~. düèwæº`dæú‹`\j·T`‹s√<Ûëq`
nqTÁ>∑Vü≤eTT\T ` |ü+#·‘·‘·Ô«eTT\T. Ä l<˚$ ` |ü+#·ø£è‘·´|üsêj·TD≤ (273)
\*‘êdüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT. k
XÀ¢ˆˆ nq´jÓ÷ì$uÛÒ<˚q j·T‹ÿxÏÃ‘ê‡<Ûäø√‘·ÔyÓTÆ' ˆ
≈£îMT“¤bÕπø #· |ü#·´H˚Ô j·÷e<ëuÛÑ÷‘·dü+|ü¢eyéT ˆˆ 11
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ìeTTUÒ eTTK+ <ä‘êÔ« Á|ü»ù|<äj·TT‘·+ j·T~ ˆ
ø√{Ï»Hêà]®‘·+ bÕ|ü+ ‘·‘Yø£åD≤<˚e qX¯´‹ ˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ<Ûäø√‘·ÔyÓTÆ' R ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î\#˚, j·T‘Y øÏxÏÃ‘Y R j˚T ø=+#ÓyÓTÆq,
nq´jÓ÷ì$uÛÒ<˚q R ‘·q uÛ≤s¡´jÓ÷ì ` nq´Åd”ÔjÓ÷ì j·Tqï uÛÒ<äãT~Δ‘√, ÁøÏj·T‘˚ R
#˚j·Tã&ÉTH√), (‘˚ R yês¡T), ≈£î+;ÛbÕπø R ≈£î+;ÛbÕø£eTT nqT qs¡ø±–ï˝À, j·÷e‘Y
G ÄuÛÑ÷‘·dü+|ü¢eyéT R düeTdüÔ düèwæº Á|üfi¯j·TeTTq \j·TeT>∑Tes¡≈£î, |ü#·´H˚Ô #· R
ø±\Ãã&ÉT<äTs¡T. jÓ÷ìeTTUÒ R jÓ÷ì<ë«s¡eTTq, eTTK+ <ä‘êÔ« R ‘·q eTTKeTTqT+∫,
nj·TT‘·yéT R |ü~y˚\T, j·T~ Á|ü»ù|‘Y R eT+Á‘·»|üeTT #˚dæq#√, ‘·‘Y ø£åD≤‘Y @e
R Ä ø£åDy˚T, ø√{Ï»Hêà]®‘·yéT R ø√{Ï »qà\ ø£s¡à|òü\yÓTÆq, bÕ|üyéT R bÕ|üeTT,
qX¯´‹ R q•+#·T#·Tqï~.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì<ë«s¡+˝À kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q eTTU≤ìï ñ+∫ ‘·q Çwüº<˚e‘êeT+Á‘êìï
|ü~y˚\kÕs¡T¢ »|æ+∫q≥¢sTTq, ø√{Ï »Hêà\˝À Áb˛>∑Tã&çq bÕ|ü+ q•düTÔ+~. Ä
kÕ<Ûä≈£î &=ø£y˚fi¯ eT+Á‘·»|ü+ #˚ùdy˚fi¯˝À ‘êqT eTTU≤qTï+∫q~ ‘·q ø£~Ûø±s¡eTTqï
‘·q uÛ≤s¡´jÓ÷ì<ë«s¡+˝Àqì, ˝Ò<ë ‘·q ø£~Ûø±s¡+˝Òì nq´Åd”ÔjÓ÷ì<ë«s¡+˝Àqì
>±ì ˝Àø£ãT~Δ‘√ Ä˝À∫+∫q≥¢sTT‘˚, yêìøÏ »|ü|\üò + <äøÿ£ ø£b˛>±, Ä‘·&TÉ ≈£î+;ÛbÕø£
eTqã&˚ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ qs¡ø+£ ˝À n–ï˝À ø±\Ãã&ÉT‘·÷ eTVü‰Á|üfij ¯ T· + dü+uÛ$Ñ +∫,
düèwæº q•+#˚ es¡≈£L j·÷‘·Hê<˚Vü≤+‘√ ñ+{≤&ÉT.
á <äT'dæú‹ ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î\¬ø’Hê ø£\T>∑e#·TÃqì, Á|üø£è‹ã˝≤ìï ‘·≈£îÿe>±
uÛ≤$+#·e<ä›ì ôV≤#·Ã]ø£>± kÕ<Ûäø√‘·ÔyÓTÆ' nqï Á|üjÓ÷>∑+.
≈£î+;ÛbÕø£ eTqï~ ø=ìï Á|ü‘´˚ ø£ bÕbÕ\≈£î ÁbÕj·T•Ã‘·+Ô ø√dü+ ø£*Œ+#·ã&çq
qs¡ø£+. dü\dü\ ø±>∑T‘·÷qï q÷HÓ˝À Ä Je⁄ì j·÷‘·Hê<˚Vü‰ìï |ü&Éy˚dæ ñ&çøÏkÕÔs¡ì
XÊge#·q+. á •ø£å eTVü‰Á|üfi¯j·T+es¡≈£î kÕ>∑T‘·T+<äq≥+, á H˚s¡yÓT+‘·
>∑+;Ûsy¡ TÓ qÆ <√ ‘Ó*j·T{≤ìπø. @eT+fÒ, Ä kÕ<Ûqä ˝À kÕ<Û≈ä î£ ì uÛ≤e+˝À ñ+&Ée\dæq~
uÛÖ‹ø£yÓTÆq Åd”ÔjÓ÷ì ø±H˚ø±<äT, düeTdüÔdüèwæºø° »qàkÕúqyÓTÆq X¯øÏÔjÓTTø£ÿ düè»Hê‘·àø£
#Ó’‘·q´+ e÷Á‘·y˚T. ø±>±, uÛÖ‹ø£yÓTÆq jÓ÷ì>± uÛ≤$+#·≥yÓTTø£ <√wü+, n+<äTq,
nVü≤+ø±s¡eTeTø±sê\≈£î ‘ê$∫Ã dü«ø°j·TeTT |üs¡ø°j·TeT÷ nqï e´øÏÔuÛ≤yêìï
nqTuÛÑ$+#·≥eT÷, |üP]Ô>± ˝Àø±j·T‘·T&Ó’b˛e≥y˚T ø£<ë. n+<äTπø n+‘· •ø£å. k
XÀ¢ˆˆ πs‘√j·TTø±Ôì |ü⁄cÕŒDÏ dü«|ü⁄wüŒ$TÁ•‘êì yê ˆ
ø±s¡DÒHê_ÛeTÁHêÔ´<∏ä <ä<ë´‘Y jÓ÷HÍ Á|üj·T‘·ï‘·' ˆˆ 13
XÀ¢ˆˆ dü uÛÑy˚‘Y ø±*ø±|ü⁄Á‘·Ô Ç‹ U≤´‹eTTbÕ>∑‘·' ˆ
jÓ÷ìeT÷˝Ò eùd<ÍZØ jÓ÷Hê´xÃ q>∑qì›˙ ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : πs‘√j·TTø±Ôì R Ms¡´+‘√ ≈£L&çq, |ü⁄cÕŒDÏ R |ü⁄wüŒeTT\qT, yê R
˝Òø,£ dü«|ü⁄wüŒ$TÁ•‘êì R ‘·eT+‘· ‘êeTT<ä“$¤ +∫q |ü⁄wüŒeTT\T, ø±s¡DqÒ R eT<äéTT‘√,
n_ÛeTÅqÔ´ R eT+Á‹+∫, n<∏ä R Äô|’, Á|üj·T‘·ï‘·' R Á|üj·T‹ï+∫, jÓ÷HÍ R
jÓ÷ìj·T+<äT ˝Òø£ jÓ÷ìô|’, <ä<ë´‘Y R n]Œ+#·<ä>∑TqT, dü' R n≥T¢ n]Œ+∫qyê&ÉT,
ø±*ø±|ü⁄Á‘·Ô' R ø±∞e÷‘· ≈£îe÷s¡T&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT, Ç‹ R nì, U≤´‹yéT R
˝Àø√øÏÔì, ñbÕ>∑‘·' R bı+~j·TTHêï&ÉT— jÓ÷ìeT÷˝Ò R jÓ÷ìyÓTT<ä≥, >öØ R >ö],
#· R eT]j·TT, jÓ÷HêýéT R jÓ÷ì˝À, q>∑qì›˙ R bÕs¡«‹, eùd‘Y R ìedæ+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ms¡´+‘√ ≈£L&çq |ü⁄cÕŒ\qT>±ì, ˝Òø£, ‘·eT+‘· ‘êy˚Ts¡Œ&çq |ü⁄cÕŒ\‘√
>±ì ø£*|æq yêìì eT<ä´+‘√ eT+Á‹+∫ jÓ÷ìô|’ ñ+#·e˝…qT. á $<Ûä+>±
Äsê~Û+∫qyê&ÉT ø±[ø±|ü⁄Á‘·TÔ&˚ ø±>∑\&Éì Á|ür‹. m+<äTø£+fÒ, jÓ÷ìeTTK+˝À
>ö], jÓ÷ì˝À bÕs¡«‹ ìedækÕÔs¡T.
|ü⁄wüŒeT+fÒ ‘·+Á‘·XÊg+˝À X¯øÔÏ Äsê<Ûqä dü+<äs“¡ +¤ ˝À ns¡+ú Ådj
Ô” ÷Ó ìqT+&ç
s¡»dü«\jÓÆTq|ü&ÉT Ádü$+#˚ s¡ø£Ô+. Ç~ ø±ø£ ‘=$Tà~ |ü⁄cÕŒ\T #Ó|üŒã&çq$ :
1. Ä*+>∑q+, 2. #·T+ãq+, 3. ≈£î#·eTs¡›q+, 4. <äs¡Ùq+, 5. düŒs¡Ùq+, 6.

jÓ÷ìÁkÕe+, 7. *+>∑Á|üyX˚ +¯ , 8. *+>∑|Tüò s¡¸D+, 9. kÕú|qü +. Ç$ Åd|Ô” ⁄ü sT¡ wüd+ü jÓ÷>∑+
˝Àì düVü≤»uÛÖ‹ø£ÁøÏj·T\T. uÛÖ‹ø£<äèwæº $&ç∫ |üPC≤|ü⁄cÕŒ\T>± X¯øÏÔHêsê~Û+#·≥+
dü+Á|ü<ëj·T+. k
XÀ¢ˆˆ ø±© ‘êsê jÓ÷ì∫ùV≤ï ≈£îqÔ˝Ò ∫ÛqïeTdüÔø± ˆ
ã>∑˝≤eTTF #· e÷‘·+^ eùd<√´ìdüMT|ü‘·' ˆˆ 15
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì>∑πsÔ eTVü‰\ø°Î' c˛&Éo uÛÑTeH˚X¯«Ø ˆ
jÓ÷ì|üP»qe÷Á‘˚D X¯øÏÔ|üPC≤ uÛÑy˚<äΔèeyéT ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì∫ùV≤ï R jÓ÷ì#·Áø£+˝À, ø±∞ ‘êsê R ø±[ø±<˚$, ‘êsê<˚$,
≈£îqÔ˝Ò R jÓ÷ì≈£î+&É\+˝À, ∫ÛqïeTkÕÔ R ∫ÛqïeTkÕÔ<˚$, jÓ÷ìdüMT|ü‘·' R jÓ÷ì
düMT|üÁbÕ+‘·+˝À, ã>∑˝≤eTTF R ã>∑fi≤eTTF<˚$, #· R eT]j·TT, e÷‘·+^ R
e÷‘·+^<˚$j·TT, jÓ÷ì>∑πsÔ R jÓ÷ì>∑TVü≤˝À, eTVü‰\ø°Î' R eTVü‰\ø°Î<˚$, c˛&Éo
R c˛&Éo<˚$, uÛÑTeH˚X¯«Ø R uÛÑTeH˚X¯«Ø<˚$, eùd‘Y R ìedæ+#·TqT— jÓ÷ì|üP»q`
e÷Á‘˚D R jÓ÷ìì |üPõ+∫q e÷Á‘·+#˚‘·, <ÛäèeyéT R ìX¯Ãj·TeTT>±, X¯øÏÔ|üPC≤ R
Ä~X¯øÏÔ|üP», uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì#·Áø£+˝À ø±©, ‘ês¡\T— jÓ÷ì ≈£î+&É\+˝À ∫ÛqïeTkÕÔ— jÓ÷ì
|ü]düs¡ÁbÕ+‘·+˝À ã>∑fi≤eTTœ, e÷‘·+–— jÓ÷ì >∑s¡ÔeTTq eTVü‰\øÏÎ, c˛&É•,
uÛÑTeH˚X¯«Ø nqã&ÉT á <˚e‘êeT÷s¡TÔ\+<äs¡T ìedækÕÔs¡T ø£qTø£, Ms¡+<äs¡÷
Ä~X¯øÏÔjÓTTø£ÿ eT÷]Ô$X‚cÕ˝Ò ø£qTø£, jÓ÷ì (Á‹ø√D) |üP» ìX¯Ãj·T+>± Ä
nwüºe÷‘·èø£\ |üP», Ä~X¯øÏÔ|üP»j˚T ne⁄‘·T+~ nq≥+˝À nHÍ∫‘·´+ ˝Ò<äT. k
XÀ¢ˆˆ |üøå±´~ ã*C≤rHê+ s¡T~Û¬s’X¯Ã Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆ
jÓ÷ì jÓ÷˙‹ jÓ÷ eøÏÔ »|üø±˝Ò #· kÕ<Ûäø£' ˆˆ 17
XÀ¢ˆˆ ‘·dü´ jÓ÷ì' Á|üdüHêï kÕ´<äT“¤øÏÔeTTøÏÔÁ|ü<ësTT˙ ˆ
jÓ÷^ #˚HÓ’ïe uÛÀ^ kÕ´<√“¤^ #· q ‘·T jÓ÷>∑yêHé ˆˆ 18
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : |üøåÏ Ä~ R |üøåÏ yÓTT<ä\>∑T, ã*C≤rHêyéT R HÓy’ <˚ ë´s¡Ω‘>· \∑ C≤‘·T\jÓTTø£ÿ,
s¡T~Û¬s’' #· R s¡ø£ÔeTT\‘√ ≈£L&É, Á|ü|üP»j˚T‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT, #· R eT]j·TT,
jÓ÷ì jÓ÷ì Ç‹ R jÓ÷ì jÓ÷ì nì, »|üø±˝Ò R »|æ+#·Ty˚fi¯, j·T' kÕ<Ûäø£' R j˚T
kÕ<Ûä≈£î&ÉT, eøÏÔ R |ü\T≈£î#·THêï&√, ‘·dü´ R yêìøÏ, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, Á|üdüHêï kÕ´‘Y
R Á|üdüqïeT>∑TqT, uÛÑTøÏÔeTTøÏÔÁ|ü<ësTT˙ R uÛÑTøÏÔì eTTøÏÔì Ç#·TÃqT, #· R eT]j·TT,
jÓ÷^#˚‘Y R jÓ÷–jÓTÆ ‘˚, q @e uÛÀ^kÕ´‘Y R uÛÀ–ø±H˚ø±&ÉT, uÛÀ^ ‘·T R uÛÀ–j˚TyÓ÷,

q jÓ÷>∑yêHé R jÓ÷– ø±&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : HÓ’y˚<ë´s¡Ω‘·>∑\ |ü≈£åî\, »+‘·Te⁄\ s¡ø£Ô+‘√ ≈£L&Ü |üP» #˚j·Te#·TÃqT.
»|ü+ #˚ùd düeTj·T+˝À jÓ÷ì jÓ÷ì j·Tì jÓ÷ì Hêe÷ìï |ü\T≈£î‘·÷+&˚ kÕ<Û≈ä î£ q≈£î
uÛÑTøÏÔeTTøÏÔÁ|ü<äjÓÆTq jÓ÷ì Á|üdüqïyÓTÆ ñ+≥T+~. jÓ÷– uÛÀ– ø±qfÒ¢, uÛÀ– jÓ÷–
ø±&ÉT.
á ∫e] e÷≥ ôV≤#·Ã]ø£. jÓ÷–ø° uÛÀ–ø° n+‘·s¡+ #ÓiT|üsêì~.
jÓ÷>∑ãT~Δ˙ uÛÀ>∑ãT~Δ˙ dü+ø£s¡+ #˚ùd |ü<äΔ‹ #˚j·T<ä–q~ ø±<äT. ˇπø düeTj·T+˝À,
m+‘·{Ï kÕ<Ûä≈£î&Ó’Hê, jÓ÷^ uÛÀ^ ¬s+&É÷ ø±˝Ò&ÉT düTe÷! ø£qTø£ ‘êqT Åd”Ô dü+>∑eT+
<Ó’Væ≤ø£+>± #˚dü÷Ô+&ç ≈£L&Ü uÛÀ>∑uÛ≤eq j˚T e÷Á‘·eT÷ ˝Òì jÓ÷–>± ñ+&Ée\dæ+<˚.
<Ó’Væ≤ø£ÁøÏj·T |üPC≤$<Ûëq+˝À n+>∑Hê´düø£s¡Hê´kÕ\qT $T+∫ eTπsMT ø±<äT. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷>∑uÛÀ>±‘·àø£+ ø±\+ j·T~ jÓ÷ìÁ|ü|üP»ø£' ˆ
jÓ÷ì|üPC≤+ $Hê <äTπsZ! düs¡«|üPC≤ eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆˆ 19
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ìeT<Û˚´ Á|ü<ÛëHê #· #êD≤¶© >∑DHêsTTø± ˆ
‘·kÕ´' |üP»qe÷Á‘˚D eTeT ‘·T˝À´ q dü+X¯j·T' ˆˆ 20
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ R z <äTsêZ!, jÓ÷>∑uÛÀ>±‘·àø£yéT R jÓ÷>∑uÛÀ>∑eTT\ ¬s+&ç{Ïì
πø+Á<äeTT>± >∑\, ø±\yéT R J$‘·eTT, jÓ÷ìÁ|ü|üP»ø£' j·T~ R jÓ÷ìì
|üPõ+#·Tyêì<Ó’‘˚, jÓ÷ì|üPC≤+ $Hê R jÓ÷ì|üP» ˝Òø£, düs¡«|üPC≤ R
|üP»j·T+‘·jT· T, eè<∏ë uÛyÑ ‘˚ Y R e´s¡eú T>∑TqT, jÓ÷ìeT<Û´˚ R jÓ÷ì eT<Û´ä Á|ü<X˚ +¯ ˝À,
Á|ü<ÛëHê >∑DHêsTTø± R eTTK´ >∑DHêsTTø£, #·D≤¶© R #·+&Ü*, #· R eT]j·TT,
‘·kÕ´' |üP»qe÷Á‘˚D R ÄyÓT |üP»e÷Á‘·+#˚‘,· eTeT R Hê≈£î, ‘·T\´' R düe÷qT&ÉT,
q dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! jÓ÷ì|üP» #˚dæqyêìøÏ uÛÀ>∑eTT jÓ÷>∑eTT ≈£L&Ü dæ~ΔdüÔ$.
nfÒ¢, jÓ÷ì|üP» ˝Òì |üP» ìs¡s¡úø£+. jÓ÷ì eT<ÛäúÛ≤>∑+˝À Á|ü<Ûëq <˚e‘· #·+&Ü*.
ÄyÓT |üP»#˚‘· kÕ<Ûä≈£î&ÉT Hê≈£î düe÷qT&Ée⁄‘ê&ÉT.
Á|ü‹ J$ø° ˇø£ |ü]$T‘·ø±\Jeq+ $~Û. Ä ø±\+˝À ◊Væ≤ø£JeqeT÷
ñqï<˚. n~ ˝À≥T ˝Ò≈£î+&Ü ø±eT´|ü]|üP]Ô ø£\T>∑T‘·T+~ Ä <˚$ nqTÁ>∑Vü≤+ #˚‘·.
ø±>±, ÄeTTwæàø£|òü\+>± eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+<äì ‘ê‘·Œs¡´+. k
XÀ¢ˆˆ øÏ+ C≤„HÓ’' øÏ+ ‘·b˛<ëHÓ’' øÏ+ »ô|’' øÏ+ ≈£î˝≤eTè‘Ó’' ˆ
jÓ÷ì|üPC≤+ $Hê <äTπsZ! düs¡«xÃ ìwüŒ¤\+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 21
XÀ¢ˆˆ j·Tôd’à ø£ôd’à q <ë‘·e´+ eTeT düs¡«dü«kÕ<ÛäqyéT ˆ
dü«j·T+ j·T<ä´düeTs¡úkÕ‡´<√´ì|üP»q‘·‘·Œs¡' ˆˆ 22
XÀ¢ˆˆ kÕ<Ûäø£+ eèDTj·÷<äT›πsZ! eÁkÕÔ\v±ÿs¡D≤~_Û' ˆ
|üP»sTT‘ê« eTVü‰jÓ÷ì+ ‘·‘·ŒXÊÃ<äqéTD¶\yéT ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : (ùV≤) <äTπsZ! R z <äTsêZ!, C≤„HÓ’' R C≤„qeTT\#˚‘·, øÏyéT R @$T
(j·T>∑TqT)?, ‘·b˛<ëHÓ’' R ‘·|üdüT‡\#˚‘·, <ëqeTT\#˚‘·, øÏyéT R @$T (j·T>∑TqT)?,
»ô|’' R »|üeTT\#˚‘·, øÏyéT R @$T (j·T>∑TqT), ≈£î˝≤eTè‘Ó’' R ≈£î˝≤eTè‘·eTT\#˚‘·,
øÏyéT R @$T (j·T>∑TqT)?, jÓ÷ì|üPC≤+ $Hê R jÓ÷ì|üP» ˝Ò≈£îqï, düs¡«+ #· R
düeTdüeÔ TTqTï, ìwüŒ\¤ + uÛyÑ ‘˚ Y R e´s¡yú TÓ Æ b˛e⁄qT. eTeT R HêjÓTTø£ÿ, düs«¡ dü«kÕ<Ûqä yéT
R kÕ<ÛäHê düs¡«dü«yÓTÆq<ëìì, jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡' R jÓ÷ì|üP» #˚j·THÓ+∫qyê&ÉT,
dü«j·TyéT R ‘·q≈£î ‘êqT>±, j·T~ ndüeTs¡ú' R |üPõ+|ü nX¯≈£îÔ&Ó’q≥¢sTT‘˚, j·Tôd’à
ø£ôd’à R me]ø√ ˇø£]øÏ, q <ë‘·eýéT R Çe«sê<äT, eÁkÕÔ\v±ÿs¡D Ä~_Û' R
egeTT\T, n\+ø£s¡D Á<äeéTT\T yÓTT<ä˝…’qyêì#˚‘·, kÕ<Ûäø£yéT R (‘·–q) kÕ<Ûä≈£îì,
eèDTj·÷‘Y R ìjÓ÷–+#·<ä>∑TqT, eTVü‰jÓ÷ìyéT R eTVü‰jÓ÷ìì, |üP»sTT‘ê« R
|üPõ+∫, ‘·‘|Y Xü ÊÃ‘Y R n≥T ‘·sT¡ yê‘·, nqéTD¶\yéT R y˚sT¡ kÕ<Ûqä eT+&É\eTTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! Hê kÕ<Ûäq\ düs¡«dü«+ jÓ÷ì|üP»˝À ìøÏå|üÔyÓTÆj·TTqï~. n{Ïº
jÓ÷ì|üP»qT ìsêø£]+∫, m+‘·>± ãVüQXÊgC≤„Hêìï dü+bÕ~+∫qq÷, ‘·|üdüT‡
\H˚ø£ |ü<‘Δä T· \˝À #˚dqæ q÷, _ÛqïØ‘·T\ <ëHê\T #˚dqæ q÷, eT+Á‘·»|üeTT\T #˚dqæ q÷,
≈£î˝≤eTè‘·Á|üÁøÏj·T\T kÕ<Ûäq #˚dæqq÷, düs¡«eT÷ ìwüŒ¤˝≤j·÷düy˚T. @ kÕ<Ûä≈£î&Ó’q
ˇø£y˚fi¯ dü«j·TeTT>± jÓ÷ì|üP» #˚j·T˝Òìyê&Ó’‘˚, Ä‘·&=ø£ jÓ÷>∑T´&Ó’q kÕ<Ûä≈£îì
>∑T]Ô+∫, yêìøÏ eÁkÕÔ\+ø£s¡D≤<äT*∫Ã, yêì#˚ jÓ÷ì|üP» ìs¡«Væ≤+|üCÒdæ, n≥Tô|’
‘·~‘·s¡ <˚e‘êsê<Ûqä \T #˚jT· e#·TÃqT. ø±ì, jÓ÷ì|üP»≈£î ‘êHÓqTïø=ìq e´øÏÔ yê&√,
M&√, me&√ ˇø£&ÉT ø±≈£L&É<äT düTe÷!
X¯økÔÏ Õ<Ûqä ≈£î øπ e\ C≤„qyÓ÷, ˝Òø£ ‘·|kü ˛‡, ˝Òø£ eT+Á‘·»|üy÷Ó , ˝Òø£ <ëqyÓ÷,
˝Òø£ øö˝≤#ês¡Á|üÁøÏj·T˝À dü]b˛e⁄. J$ »qqeTs¡D≤\ eT÷\yÓTÆq jÓ÷ì‘·‘·Ô«+‘√
düTdü+>∑‘·+ ø±ì kÕ<Ûäq\T dü|òü\+ ø±e⁄.
•e⁄&ÉT jÓ÷ì|üP» ‘·q düs¡«dü«kÕ<Ûäq+>± Á|üø£{Ï+#·≥+˝Àì W∫‘·éT÷
Ä+‘·s´¡ eT÷ j˚T$T{Ï? n+fÒ, •e⁄&ÉT X¯økÔÏ Õ<Û≈ä î£ \˝À düs«¡ Á|ü<eä∏ TT&ÉT, düs√«‘·eÔ TT&ÉT,
yêì kÕ<Ûqä ≈£î |üsêø±wü˜ X¯øìÔÏ ‘·q˝À ÇeTT&ÉTÃ≈£îH˚ ì$T‘·+Ô ‘êqT X¯ø˝ÔÏ À Ç$T&çb˛sTT,
‘·‘·Œs¡‘·qT, ‘ê<ë‘êà´˙ï kÕ~Û+∫, X¯øÏÔqT+&ç $&ÉBj·Tsêì yê&Ó’Hê&ÉT. ns¡ΔHêØX¯«s¡
‘·‘·Ô«+>± $\dæ\T¢‘·÷Hêï&Éqï dü‘ê´ìï ˝Àø£+ eTs¡Tesê<äqï<˚.
ª•e' X¯ø±Ô´j·TTø√Ô....μ ` kÂ+<äs¡´\Vü≤] (1) XÀ¢ø£$T#·≥ nqTdü+<Ûëq+

#˚düTø=q<ä>∑TqT. k
XÀ¢ˆˆ <äD¶eÁ‘·ŒDÏ|ü‘ê´<∏ä jÓ÷ìeTTÁ<ë+ ìØø£åj˚T‘Y ˆ
j·Tdü´ jÓ÷HÍ dü<ë uÛÑøÏÔ' kÕ<ÛäH˚ #· ‘·<∏ë Á|æj˚T ˆˆ 24
XÀ¢ˆˆ ‘·dü´ <äTsêZ Á|üdüHêï kÕ´‘Y øÏeTHÓ’´s¡“VüQuÛ≤wæ‘Ó’' ˆ
ø£å‘·jÓ÷ì' |üPõ‘·yê´ #êø£å‘ê+ HÓ’e |üP»j˚T‘Y ˆ
nø£å‘ê+ |üP»Hê<˚›$! dæ~ΔVü‰ì' |ü<˚ |ü<˚ ˆˆ 25
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, n<∏ä R Ä ‘·s¡Tyê‘·, <äD¶e‘Y Á|üDÏ|ü‘·´ R
<ä+&ÉÁ|üD≤eTe÷#·]+∫, jÓ÷ìeTTÁ<ëyéT R jÓ÷ìeTTÁ<äqT, ìØø£j å T˚ ‘Y R @ø±Á>∑eTT>±
#·÷&Ée˝…qT, j·Tdü´ R meìøÏ, dü<ë R m\¢|ü&ÉT, jÓ÷HÍ R jÓ÷ìj·T+<äT, kÕ<ÛäH˚
#· R kÕ<Ûäq #˚j·TT≥˝ÀqT, uÛÑøÏÔ' kÕ´‘Y R uÛÑøÏÔj·TT+&ÉTH√, ‘·dü´ R yêìøÏ, <äTsêZ R
<äTsêZ<˚$, Á|üdüHêï kÕ´‘Y R Á|üdüqïj·T>∑TqT, nHÓ’´' R Ç‘·s¡eTT˝…’q, ãVüQuÛ≤wæ‘Ó’' R
|ü\T e÷≥\ #˚‘·, øÏyéT R @$T Á|üjÓ÷»qeTT?, |üPõ‘·yê´ R |üPõ+|ü<ä–q~,
ø£å‘·jÓ÷ì' R ‘·q ≈£î\ø±+‘· jÓ÷ìj˚T, nø£å‘êyéT R nC≤„‘·jÓÆTq |üs¡Åd”ÔjÓ÷ì, q
@e |üP»j˚T‘Y R |üPõ+|üH˚ sê<äT, <˚$ R z <˚M!, nø£å‘êyéT R nC≤„‘·|üs¡Åd”Ô
jÓ÷ìì, |üP»Hê‘Y R |üPõ+#·T≥e\q, |ü<˚ |ü<˚ R n&ÉT>∑&ÉT>∑Tq, dæ~ΔVü‰ì' R
|òü\dæ~Δ$wüj·TeTTq qwüºeTT (ø£\T>∑TqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : z Á|æjT· Tsê˝≤! Ä |üPC≤$~Û eTT–dæq ‘·sT¡ yê‘· <ä+&ÉÁ|üD≤eTe÷#·]+∫,
jÓ÷ìeTTÁ<ä<sä Ù¡ q+ #˚døæ =qe˝…. jÓ÷ìj·T+<äT, kÕ<Ûqä j·T+<äT uÛøÑ ÔÏ >∑\yêìøÏ <äTsêZ<$˚
Á|üdüqïjÓÆT ñ+≥T+~. y˚sTT e÷≥˝Ò\? ‘·q ≈£î\ø±+‘·jÓ÷ì |üPõ+|ü<ä–q~.
|üsÅ¡ dj
Ô” ÷Ó ìì |üPõ+|üsê<äT. @\q, |üsÅ¡ dj Ô” ÷Ó ì|üP»q+e\q |ò\ü dæ~øΔ Ï n&ÉT>∑&TÉ >∑Tq
Vü‰ì ø£\T>∑T‘·T+~.
<ä+&ÉÁ|üD≤eT+ n+fÒ ì{≤s¡T>± uÀsê¢ |ü&ÉT≈£îì qeTdüÿ]+#·≥+. ø£i¿e˝…
ñ+&É≥+ e\q <ä+&ÉÁ|üD≤eT+>± Á|üdæ~Δ. ncÕº+>∑Á|üD≤eT+.
jÓ÷ìeTTÁ<ë+ nqï|ü&ÉT yê#ê´sêúìï j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± d”«ø£]ùd,Ô jÓ÷ìeTTÁ<äqT
|ü{Ïº, ∫{Ï¬øqÁy˚fi¯flqT ø£*|æ, #·÷|ü⁄&ÉTÁy˚fi¯flq÷ ñ+>∑s¡+ Áy˚fi¯flq÷ ø£*|æ ã+~Û+∫,
q&ç$T Áy˚*ì ø=+#Ó+ ñ+>∑s¡|ü⁄Áy˚*‘√ dü+<Ûëq+ #˚dæ, ì{≤s¡T>± ñ+∫, ¬s+&ÉT
u§≥ºqÁy˚fi¯flqT ˇø£<ëìô|’ H=ø£{Ï ñ+∫, á jÓ÷ìeTTÁ<äqT <ä]Ù+#·T≥. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô ‘·èrjÓ÷<Ûë´j·T' düeT÷Œs¡íyéT ˆˆ
```
#·‘·Ts√ú-<Ûë´j·T'
•e ñyê#· R •e⁄&ç≥¢HÓqT :
XÀ¢ˆˆ eTVü‰NqÁø£yÓ÷πøÔq düs¡«+ ø±s¡´+ »bÕ~ø£yéT ˆ
Ç‹ ‘˚ ø£~∏‘·+ <˚$! jÓ÷ì|üPC≤$~Ûs¡àj·÷ ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ düT>√|ü´+ j·T~ <˚y˚•! ‘·e ùdïVü‰Á‘·Œø±•‘·yéT ˆ
ø√#êU≤´H˚ #· <˚X‚ #· jÓ÷ì>∑sêÔdüMT|ü‘·' ˆˆ 2
XÀ¢ˆˆ >∑+>±j·÷' |ü•Ãy˚T uÛ≤π> e÷<ÛäM HêeT $ÁX¯ó‘ê ˆ
‘·Á‘· #êVü≤]ïX¯+ <˚$! jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡' ˆ
_Ûøå±#ês¡Á|üdü+π>q >∑#êÃ¤$T #· ~yêìX¯yéT ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚$! R z <˚M!, eTj·÷ R Hê#˚‘·, jÓ÷ì|üPC≤$~Û' R jÓ÷ìì
|üPõ+#·T |ü<äΔ‹, »bÕ~ø£yéT R »|üeTT yÓTT<ä\>∑Tq$, düs¡«yéT R nìïj·TT,
eTVü‰NqÁø£y÷Ó øπ qÔ R eTVü‰Nq‘·+Á‘·+˝À #Ó|Œü ã&çq $<ÛëqeTT qqTdü]+∫, ø±s¡ýéT
R #˚j·T<ä–q~, Ç‹ R nì, ‘˚ R ˙≈£î, ø£~∏‘·yéT R #Ó|üŒã&çq~, <˚y˚•! R z
<˚e<˚e⁄ì Vü≤è<äj˚TX¯«Ø!, düT>√|ü´+ j·T~ R n‹s¡Vü≤düýÓTÆqqT, ‘·e ùdïVü‰‘Y R
˙jÓTTø£ÿ ùdïVü≤eTTe\q, Á|üø±•‘·yéT R ãj·T\T|üs¡T|üã&çq~, #· R eT]j·TT,
ø√#êU≤´H˚ <˚X‚ R ø√#·eTqT ù|s¡T>∑\ <˚Xe¯ TTq, jÓ÷ì>∑sêÔdMü T|ü‘'· R jÓ÷ì>∑seÔ¡ TTq≈£î
<ä>∑Zs¡>±, >∑+>±j·÷' R >∑+>∑≈£î, |ü•Ãy˚T uÛ≤π> R |ü&ÉeT{Ï ~≈£îÿq, e÷<ÛäM HêeT R
e÷<Û$ä j·TqT ù|s¡T‘√, $ÁX¯ó‘ê R Á|üU≤´‘·yTÓ qÆ ~, <˚$ R z <˚M!, jÓ÷ì|üP»q‘·‘Œ· s¡'
R jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡T&ÉHÓ’, nVü≤]ïX¯+ #· R πsãefi¯óflqT, _Ûøå±#ês¡Á|üdü+π>q R
_Ûøå±≥q #˚j·TT ì$T‘·ÔeTT, nìX¯yéT R m|ü&ÉTqT, ~yê R |ü>∑{Ïy˚fi¯, ‘·Á‘· R Ä
πøåÁ‘·eTTq≈£î, >∑#êÃ¤$T R b˛e⁄<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚e<˚e⁄ì Ç˝≤¢˝≤! z <˚M!, H˚qT #Ó|æŒq jÓ÷ì|üPC≤$<Ûëq+ n+‘ê,
»|ü+ yÓTTˆˆ $<ÛäT\˙ï, eTVü‰Nq‘·+Á‘·+˝À #Ó|üŒã&çq≥T¢ #˚j·T<ä–q$. Ç~
n‹s¡V≤ü dü´+>± ø±bÕ&É<–ä q<˚, nsTTq|üŒ{ÏøÏ ˙j·T+<ä* Áù|eTe\q $|æŒ #Ó|Œæ HêqT,
ø√#·<˚X¯+˝À >∑+>±qBrsêq |ü&ÉeT{Ï uÛ≤>∑+˝À, jÓ÷ì>∑s¡ÔdüMT|ü+˝À, Á|üdæ<äΔyÓTÆq
jÓ÷ì|üPC≤πøåÁ‘·+>± e÷<ÛäMπøåÁ‘·+ ñqï~. nø£ÿ&É H˚qT |ü>∑{Ïy˚fi¯ m|ü&É÷ _Ûøå±≥q
#˚dü÷Ô ‹s¡T>∑T‘·÷+{≤qT, jÓ÷ì|üPC≤‘·‘·Œs¡T&ÉHÓ’ sêÁ‹+ãefi¯ófl yÓfi¯ófl‘·÷+{≤qT.
>∑+>∑ Á|üeVæ≤+#˚ ø√#·<˚X¯+ áHê&ÉT ø±e÷K´|”sƒ¡+ ù|s¡T‘√ |æ\Teã&ÉT‘·÷
ø±eTs¡÷|ü <˚X¯+˝À ñqï~ ø±e#·TÃqT. Ä X¯øÏÔ|”sƒ¡+ ˝Àì <˚e‘·ù|s¡T e÷<Ûä$ ø±e#·TÃ. k
XÀ¢ˆˆ e÷<ÛäMdü<äèo jÓ÷ìsêïdæÔ jÓ÷ìs¡àV”≤‘·˝Ò ˆ

‘·‘·Tÿ#Í ø£]ƒHÍ <äTπsZ! jÓ÷ìdüÔkÕ´' düT|”q‘ê ˆˆ 4
XÀ¢ˆˆ ‘·kÕ´' |üP»qe÷Á‘˚D •y√-Vü≤+ X¯èDT bÕs¡«‹! ˆ
sê<ÛëjÓ÷ì+ |üP»sTT‘ê« ø£èwüí' ø£èwüí‘·«e÷>∑‘·' ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ! R z <äTsêZ!, eTV”≤‘·˝Ò R uÛÑ÷˝Àø£+˝À, e÷<ÛäMdü<äèo R
e÷<Ûä$ì b˛*q, jÓ÷ì' R X¯øÏÔ|”sƒ¡eTT, HêdæÔ R ˝Ò<äT. ‘·‘Y≈£î#Í R Ä <˚e‘· #·qT\T,
ø£]ƒHÍ R >∑{Ïº$, ‘·kÕ´' R ÄyÓTjÓTTø£ÿ, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, düT|”q‘ê R u≤>∑T>±
ã\yÓTÆq~. ‘·kÕ´' R ÄyÓTjÓTTø£ÿ, |üP»qe÷Á‘˚D R |üP»#˚j·TT≥#˚‘·, nVü≤yéT R
H˚qT, •e' R •e⁄&ÉqT, bÕs¡«‹ R z bÕs¡«r!, X¯èDT R $qTeTT, sê<ÛëjÓ÷ìyéT R
sê<Ûj ä ÷Ó ìì, |üP»sTT‘ê« R |üPõ+∫, ø£èwü'í R ø£èwüß&í TÉ , ø£èwü‘í «· yéT R ø£èwüdí «ü uÛ≤eeTTqT,
Ä>∑‘·' R bı+~qyê&ÜjÓTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : e÷<Û$ä ì b˛*q X¯ø|ÔÏ s” e¡ƒ TT uÛ÷Ñ MTà<ä ˝Ò<Tä . Ä |”s+¡ƒ ˝Àì <˚e‘ê ≈£î#·eTT\T
ø£]ƒqeTT\T, jÓ÷ì #ê˝≤ ã\yÓTÆq~. $qT bÕs¡«r! ÄyÓTqT |üPõ+∫q e÷Á‘·+#˚‘·
H˚qT •e⁄&ÉHÓ’HêqT. nfÒ¢ sê<ÛäjÓ÷ìì |üPõ+∫ ø£èwüßí&ÉT ø£èwüßí&Ó’Hê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ lsêyÓ÷ C≤qø°Hê<∏ä' d”‘êjÓ÷ìÁ|ü|üP»ø£' ˆ
sêeD+ dü≈£î\+ Vü≤‘ê« |ü⁄qsê>∑‘·´ düTq›]! ˆˆ 6
XÀ¢ˆˆ njÓ÷<Ûë´+ q>∑Ø+ s¡e÷´+ edü‹+ ø£è‘·yêHé dü«j·TyéT ˆ
düeTTÁ<ädü´ eTVü‰$wüßíπs«˝≤j·÷+ e≥eT÷\‘·' ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düTq›]! R z düT+<äØ!, C≤qø°Hê<∏ä' R C≤qøÏ uÛÑs¡ÔjÓÆTq, lsêeT' R
lsêeTT&ÉT, d”‘êjÓ÷ìÁ|ü|Pü »ø£' R d”‘j · ÷Ó ìì |üPõ+∫qyê&Ó,’ sêeDyéT R sêeDTì,
dü≈£î\yéT R sêø£ådü≈£î\eTT‘√düVü≤, Vü≤‘ê« R #·+|æ, |ü⁄q' R eTs¡\, Ä>∑‘·´ R e∫Ã,
s¡e÷ýéT R n+<äyÓTÆq, njÓ÷<Ûë´+ q>∑ØyéT R njÓ÷<Ûë´q>∑]ì, edü‹yéT R
ìyêdüeTT>∑, ø£è‘·yêHé R #˚dæø=qïyê&ÜjÓTqT, dü«j·TyéT R dü«j·TeTT>∑, eTVü‰$wüßí'
R eTVü‰$wüßíe⁄, düeTTÁ<ädü´ R düeTTÁ<äeTTjÓTTø£ÿ, y˚˝≤j·÷yéT R rs¡ÁbÕ+‘·eT+<ä*,
e≥eT÷\‘·' R e≥eèø£åeTTes¡≈£î (ÄÁø£$T+#ÓqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : z düT+<äØ! C≤qø°|ü‹ lsêeTT&ÉT d”‘êjÓ÷ìì X¯øÏÔ|”sƒ¡eTT>∑ |üPõ+∫
‘·‘Œ· \¤ eTT>∑H˚ sêeD≤düTs¡Tì e+X¯HêX¯eTT >±$+∫, ‹]– n+<äyTÓ qÆ njÓ÷<Ûë´q>∑]øÏ
e∫Ã ìyêdüy˚Ts¡Œs¡#·T≈£îqïyê&ÜjÓTqT. eTVü‰$wüßíe⁄ dü«j·T+>± Á‹ø√D>∑s¡ÔeTTqT
|üPõ+∫, düeTTÁ<ärs¡eTTq e≥eèø£åeTTqT #˚] $ÁXÊ+‘·T&ÜjÓTqT.
|ü⁄sêD|ü⁄s¡Twüß\ $»j·÷ìøÏ ø±s¡D+ yês¡T ‘·eT ‘·eT uÛ≤s¡´\ jÓ÷qT\qT
‘ê‹Ô«ø£ <äèwæº‘√ Äsê~Û+∫ bı+~q X¯øÏÔj˚T, nì ‘ê‘·Œs¡´+. eTVü‰$wüßíe⁄ eTVü‰`
Á|üfi¯j·÷q+‘·s¡eTT e≥|üÁ‘·XÊsTTjÓÆT πøe\T&Ó’ j·TT+&Óqqï >±<∏äqT düà]+|üCÒùd<˚
düeTTÁ<äjÓ÷ì (Á‹ø√D>∑s¡Ô+) |üP»q+>± düeT+»dü+. düèwæºdüeTdüÔ+ HêeTs¡÷|ü`
s¡Væ≤‘·+>± q•+∫q y˚fi¯ $T–*+~ »\‘·‘·Ô«eTT, $wüßí‘·«eTT e÷Á‘·y˚T. n$j˚T
|ü⁄q'düèwæºøÏ eT÷\yÓTÆq$. k
XÀ¢ˆˆ uÛÑ–˙jÓ÷ìe÷Á•‘·´ ã\<˚edüTÔ uÛ…’s¡e' ˆ
\øå±´ düT<äs¡ÙH˚ Hê|æ ‹wü˜‘˚´ø√-≈£î‘√uÛÑj·T' ˆˆ 8
XÀ¢ˆˆ nVü≤+ $wüßíX¯Ã ÁãVü‰à #· eTTqj·TX¯Ã eTVü‰X¯j·÷' ˆ
ÄÁãVü≤àdüÔeT“|üs¡´qÔ+ jÓ÷HÍ düs¡«+ Á|üC≤j·T‘˚ ˆˆ 9
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ã\<˚e' ‘·T R ã\<˚e⁄&Ó’‘˚, uÛÑ–˙jÓ÷ìyéT R #Ó˝…¢˝…’q düTuÛÑÁ<äX¯øÏÔì,
ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫, uÛ…’s¡e' R uÛ…’s¡e‘·«eTT>∑*Z, \øå±à´ R \øÏÎ#˚‘·, düT<äs¡ÙH˚q
n|æ : düT<äs¡Ùq R düT<äs¡Ùq#·Áø£eTT#˚‘· >∑÷&É, n≈£î‘√uÛÑj·T' R uÛÑj·TeTT˝Òìyê&É>∑T,
@ø£' R ˇø£ÿ&Ó’, ‹wü˜‹ R ì*∫j·TT+&ÉTqT, #· R eT]j·TT, nVü≤yéT R H˚qT, $wüßí' R
$wüßíe⁄, ÁãVü‰à #· R ÁãVü≤àj·TT, eTVü‰X¯j·÷' R >=|üŒ ÄX¯j·TeTT\T>∑\, eTTqj·T'
#· R eTTqT\TqTï, ÄÁãVü≤àdüÔeT“|üs¡´qÔyéT R ÁãVü≤à yÓTT<ä\T >∑&ç¶<äTã“es¡≈£î, düs¡«yéT
R düeTdüÔeTT, jÓ÷HÍ R jÓ÷ìj·T+<äT, Á|üC≤j·T‘˚ R |ü⁄≥Tº#·Tqï~.
‘ê‘·Œs¡´+ : ã\sêeTT&ÉT ‘·q #Ó˝…¢* X¯øÏÔHêÁX¯sTT+∫ uÛÑj·TyÓTiT>∑ì @¬ø’ø£e´øÏÔjÓÆT
uÛs’… e¡ ‘ê«ìï bı+~Hê&ÉT. Ä‘·&TÉ \øÏÎøÏ>±ì düT<äsÙ¡ q#·Áø±ìøÏ>±ì uÛj Ñ T· |ü&&É TÉ . H˚qT,
$wüßíe⁄, ÁãVü≤à, eTVü‰X¯j·TT\T, eTTqT\T, ÁãVü≤à yÓTT<ä\T >∑&ç¶<äTãT“es¡≈£î n˙ï
X¯øÏÔj·T+<˚ |ü⁄≥Tº‘·÷qï$.
düT<äsÙ¡ q#·Áø£+ e\q uÛj
Ñ T· + düV≤ü »+, n~ •øÏ+å #˚~ ≈£qTø£. \øÏÎ uÛj Ñ T· +ø£]
m{≤¢ ne⁄‘·T+~?! ÄyÓT Á|üdüqï‘· ‘=\–‘˚ ÇVü≤|üsê\T ¬s+&ÉTq÷ï ø£{Ïø£Nø£{Ïj˚T
ø£<ë. ø±ì ã\sêeTTq≈£î ìs¡“¤j·T‘·«+ X¯øÏÔkÕ<Ûäqe\q, ø£qTø£ uÛ…’s¡e‘·«+ ø£*–+~.
X¯øÏÔ$k˛Œ¤≥q+ ø±s¡D+>± |ü<ës¡úÁbÕDdüèwæº »]–+~ ø£qTø£ X¯øÏÔj˚T
düs¡«jÓ÷ì. eTs¡\ |ü<ës¡ú$k˛Œ¤≥q+‘√ düèwæº n+‘·eTe⁄‘·T+~ ø£qTø£ Ä $k˛Œ¤≥ø£
X¯øÏÔj˚T \j·Tø±], X¯àXÊqdü+πø‘·+>± XÊπøÔj·T<äs¡Ùq+. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì‘·‘·Ô«dü´ e÷Vü‰‘·à´+ ø√ e<˚<äT“¤eqÁ‘·j˚T ˆ
eT<ä´+ e÷+dü+ ‘·<∏ë eT‘·‡´+ eTTÁ<ë yÓTÆ<∏äTqy˚Te #· ˆ
|üxÃ‘·‘·Ô«+ $Hê <˚$ düs¡«xÃ ìwüŒ¤\+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÑTeqÁ‘·j˚T R eT÷&ÉT˝Àø±\˝À, ø£' R me&ÉT, jÓ÷ì‘·‘·Ô«dü´ R

jÓ÷ì‘·‘·«eTTjÓTTø£ÿ, e÷Vü‰‘·àýéT R e÷Vü‰‘·àéTTqT>∑÷]Ã, e<˚‘Y R #Ó|üŒ>∑\&ÉT?
|üxÃ‘·‘·Ô«yéT R ◊<äT ‘·‘·Ô«eTT˝…’q, eT<äýéT R eT<äéTT, e÷+düyéT R e÷+düeTT,
‘·<∏ë R n≥T¢, eT‘·‡ýéT R MTqeTT, eTTÁ<ë R eTTÁ<ä, #· R eT]j·TT, yÓTÆ<∏äTq+ @e
R yÓTÆ<∏äTqeTT˝Ò, $Hê R ˝Òø£, <˚$ R z <˚M!, düs¡«+ #· R n+‘·j·TT, ìwüŒ¤\yéT R
|òü*‘·eTT˝Òì~, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! jÓ÷ì‘·‘êÔ«ìï >∑T]+∫ düeTÁ>∑+>± ‘Ó*dæ <ëì e÷Vü‰‘·àéTTqT
>∑÷]Ã $e]+#·>∑\yê&ÉT eT÷&ÉT˝Àø±\˝Àq÷ ˇø£ÿ&Ó’q ˝Ò&ÉT. eT<ä´+, e÷+dü+,
eT‘·‡´+, eTTÁ<ë, yÓTÆ<∏äTq+ nqT ◊<äT |ü+#·‘·‘êÔ«\T. Ç$ ˝Ò≈£î+&É #˚ùd kÕ<Ûäq
|òü*‘·$Te«<äT.
uÛÑTeqÁ‘·j·TyéT : uÛÑ÷', uÛÑTe', düTe' ` uÛÑ÷˝Àø£, uÛÑTes√¢ø£, düTes√¢ø±\T. k
XÀ¢ˆˆ düπs«uÛÑ´XÀÃ‘·Ôe÷ y˚<ë y˚<˚uÛÀ´ yÓ’wüíe+ |üs¡yéT ˆ
yÓ’wüíyê<äT‘·ÔeT+ XË’e+ XË’yê<ä›øÏåDeTT‘·ÔeTyéT ˆˆ 11
XÀ¢ˆˆ <äøÏåD≤<äT‘·ÔeT+ yêeT+ yêe÷‹‡<ëΔqÔeTT‘·ÔeTyéT ˆ
dæ<ëΔHêÔ<äT‘·ÔeT+ øö\+ ‘·Á‘ê|æ jÓ÷ì\+|ü≥' ˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : y˚<ë' R y˚<äeTT\T, düπs«uÛÑ´' #· R nìï{Ïø£+f…qT, ñ‘·Ôe÷' R
ñ‘·ÔeTeTT\T, y˚<˚uÛÑ´' R y˚<äeTT\ø£+f…, yÓ’wüíeyéT R yÓ’wüíeeTT, |üs¡yéT R ÁX‚wü˜eTT,
yÓ’wüíyê‘Y R yÓ’wüíeeTTø£+f…, XË’eyéT R XË’eeTT, ñ‘·ÔeTyéT R ñ‘·ÔeTeTT, XË’yê‘Y R
XË’eeTTø£+f…, <äøÏåDyéT R <äøÏåD≤#ês¡eTT, ñ‘·ÔeTyéT R ñ‘·ÔeTeTT, <äøÏåD≤‘Y R
<äøÏåD≤#ês¡eTTø£+f…, yêeTyéT R yêe÷#ês¡eTT, ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜eTT, yêe÷‘Y R
yêe÷#ês¡eTTø£+f…, dæ<ëΔqÔyéT R dæ<ëΔHêÔ#ês¡eTT, ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜eTT, dæ<ëΔHêÔ‘Y
R dæ<ëΔHêÔ#ês¡eTTø£+f…, øö\yéT R øö˝≤#ês¡eTT, ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜eTT, ‘·Á‘· n|æ R
Ä øö˝≤#ês¡eTT˝À ≈£L&É, jÓ÷ì\+|ü≥' R jÓ÷ì|üP»qeTT (Á‹ø√D|üP»qeTT
ÁX‚wü˜eTT).
‘ê‘·Œs¡´+ : ˝ÖøÏøX£ ÊÁkÕÔ\ìï{Ïø+£ f… y˚<ë\T, y˚<ë\ø£+f… yÓw’ eíü eT‘·eTT, yÓw’ yíü êìø£+f…
XË’eeTT, XË’eeT‘·+ ø£+f… <äøÏåD≤#ês¡eTT, <äøÏåD≤#ês¡+ ø£+f… yêe÷#ês¡eTT,
yêe÷#ês¡+ ø£+f… dæ<ëΔHêÔ#ês¡eTT, dæ<ëΔHêÔ#ês¡+ ø£+f… øö˝≤#ês¡eTT, Ä
øö˝≤#ês¡+˝À ≈£L&É jÓ÷ì|üP»q+, ñ‘·Ôs√‘·Ôs¡+ ÁX‚wü˜+.
y˚<ë\T ˝ÖøÏø±s¡úkÕ<Ûäq≈£î j·T»„j·÷>±\qT, |ü]e÷s¡úkÕ<Ûäq≈£î ñ|üìwü
D≤àsêZ˙ï Á|ü‹bÕ~+∫q$, ø£qTø£ n$ ˝ÖøÏøX£ ÊÁkÕÔ\ø£+f… ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ $. y˚<√|üìwü<sä êúìï
|æ+&ç‘ês¡ú+>± lsêe÷qT»yÓ’wüíe+ Á|ü‹bÕ~+∫+~, ø£qTø£ yÓ’wüíe+ ÁX‚wü˜+.
◊Væ≤ø£‘ê´>±˙ï |üPs¡yí s’Ó ê>±´˙ï uÀ~Û+#˚ XËe’ + n+‘·ø+£ f… ÁX‚w+˜ü . XËe’ + ø£+f… XÊπøj Ô T· +
ñ‘·eÔ T+, •eπøX¯e⁄*<äsπ› ø±<äT, #·sê#·sd¡ èü wædº eü TdüeÔ T÷, düs«¡ ˝Àø±\÷ X¯øÁÔÏ |üdyü ê\T,
X¯øÏÔÁ|ü©j·TeTT\÷ ø£qTø£. XÊπøÔj·T+˝À Ä#ês¡uÛÒ<ëìï ã{Ïº XÊK\THêïsTT. ny˚
<äøÏåD≤#ês¡+, yêe÷#ês¡+, dæ<ëΔHêÔ#ês¡+, øö˝≤#ês¡+, nqã&ÉT‘·÷qï$.
øö˝≤#ês¡+˝À uÛ≤>∑yÓTÆq~ jÓ÷ì|üP»q dü+Á|ü<ëj·T+. k
XÀ¢ˆˆ dü÷s¡´K<√´‘·jÓ÷s¡´<ä«H˚às¡Tdüs¡¸|üjÓ÷]e ˆ
≈£î©qdü‡s¡«$<ë´HêeT~Ûø±Ø‹ ^j·T‘˚ ˆˆ 13
XÀ¢ˆˆ j·T~ uÛ≤>∑éX‚Hê|æ ≈£î©q<äs¡Ùq+ \uÛÒ‘Y
uÛÑ¬øåÌ´s√“¤C…’´X¯Ã düH√Ôwü´ ÁbÕs¡új˚T<ä“VüQj·T‘·ï‘·' ˆ
Ä>∑#·Ã¤ kÕ<Ûäø£ÁX‚wü˜! jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡'
‘·e <äs¡Ùqe÷Á‘˚D ø£è‘ês√ú-dæà q dü+X¯j·T' ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : j·T<ée‘Y R j˚TØ‹>±, dü÷s¡´ R dü÷s¡T´&ÉT, K<√´‘·jÓ÷' R qø£åÁ‘·eTT,
á ¬s+&ç+{ÏøÏ, y˚Ts¡T R düTy˚Ts¡T|üs¡«‘·eTT, düs¡¸|üjÓ÷' R Äe–+#·, á ¬s+{ÏøÏ,
Çe R e˝…, ≈£î©q' R øö˝≤#ês¡eTTq+<äTqïyê&ÉT, düs¡«$<ë´HêyéT R nìï$<ä´\≈£î,
n~Ûø±Ø R n~Ûø±], Ç‹ R nì, ^j·T‘˚ R #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~, uÛ≤>∑éX‚q n|æ R
uÛ≤>∑´+ #Ó’‘·HÓ’qqT, ≈£î©q<äs¡ÙqyéT R øö˝≤#ê]<äs¡ÙqeTT, j·T~ \uÛÒ‘Y R
\_Û+∫q≥¢sTTq, uÛÑ¬øåÌ´' R uÛÑø£åéTT\#˚, uÛÀC…’´' R uÛÀ»éTT\#˚, dü+‘√wü´ R
dü+‘√wüô|{Ïº, ãVüQj·T‘·ï‘·' R nH˚ø£$<ÛäeTT\T>±, jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡' R
jÓ÷ì|üP»≈£î&ÉT, ÁbÕs¡új˚T‘Y R ÁbÕ]ú+|ü<ä>∑TqT, Ä>∑#·Ã¤ R s¡eTTà, kÕ<Ûäø£ÁX‚wü˜ R z
kÕ<Ûäø√‘·Ôe÷!, ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, <äs¡Ùqe÷Á‘˚D R <äs¡Ùqe÷Á‘·+#˚‘·, ø£è‘ês¡ú' ndæà R
<ÛäqT´&ÉHÓ’HêqT, q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT, (Ç‹ R nì)
‘ê‘·Œs¡´+ : dü÷s¡T´&ÉT qø£åÁ‘·eTTø£+f… m≥¢~Û≈£î&√, düTy˚Ts¡T |üs¡«‘·eTT Äe–+»ø£+f…
m≥¢~øÛ y£ TÓ qÆ <√, nfÒ¢ øö˝≤#ês¡eT+<äTqïyê&ÉT n~Û≈î£ &Ó’ nìï $<ä´\≈£î n~Ûø±]j·T>∑TqT.
n<äèwüºeXÊq øö˝≤#ê]<äs¡Ùq+ \_ÛùdÔ uÛÑø£åúÛÀC≤´\‘√ n‘·ìì dü+‘√wüô|{Ïº |ü]|ü]
$<ÛäeTT\ ªªkÕ<Ûäø√‘·ÔeT! s¡+&ÉT, s¡+&ÉT! ‘·eT <äs¡Ùqe÷Á‘·eTTq H˚qT <ÛäqT´&ÉHÓ’HêqT,
dü+X¯j·TeTT ˝Ò<äTμμ nì ÁbÕ]ú+#·e˝….
düs¡«$<ë´Hê+ n+fÒ, dü+<äs√“¤∫‘·yÓTÆq ns¡ú+ nìï eT+Á‘·$<ä´\T nì.
øö˝≤#ês¡XÊπøÔj·T+ ≈£î+&É*˙X¯øÏÔkÕ<Ûäø£+. <ëìøÏ eTVü‰$<ä´j·Tì ù|s¡T. <ëì ø£~Ûø±]
ø±>± $T>∑‘· $<ä´\ø£~Ûø±s¡+ düVü≤»dæ<äΔ+, nì uÛ≤e+.
uÛÑø£åéTT n+fÒ |ü+{Ï‘√ ø=]øÏ ‹q<ä–q |ü<ës¡ú+. uÛÀ»éTT n+fÒ q$T*

‹qe\dæq~. k
XÀ¢ˆˆ |üX¯óHê düVü≤ dü+˝≤|ü' |üX¯ódü+düs¡Z @e #· ˆ
j·T~ <Ó’yêqàVü‰<˚$! jÓ÷ì<äs¡Ùq‘·‘·Œs¡' ˆ
‹\ø£+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q ‘·<ë X¯ó<√Δ uÛÑ$wü´‹ ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTVü‰<˚$! R z eTVü‰<˚M!, |üX¯óHê düVü≤ R |üX¯óe⁄‘√ (Je⁄ì‘√),
dü+˝≤|ü' R eTT#·Ã{Ï+#·≥+, |üX¯ódü+düs¡Z @e R dü+jÓ÷>∑y˚T, #· R eT]j·TT,
<Óy’ ê‘Y R n<äèwüeº X¯eTTq, jÓ÷ì<äsÙ¡ q‘·‘Œ· s¡' R X¯ø<ÔÏ sä Ù¡ q‘·‘Œ· s¡T&Óq’ yê&ÉT, jÓ÷ì‘·‘«Ô˚ q
R jÓ÷ì‘·‘êÔ«ìï ãT~ΔjT· +<äT+∫, j·T~ ‹\ø£+ (<Ûës¡´‘˚) R ‹\ø£eTTqT <Û]ä +|üCj Ò T·
ã&çq≥¢sTTq, ‘·<ë R n|ü&ÉT, X¯ó<äΔ' R |ü]X¯ó<äTΔ&ÉT, uÛÑ$wü´‹ R n>∑T#·THêï&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTVü‰<˚M! ˇø£ J$‘√ eTT#·Ã{Ï+#·≥+ n+fÒ Ä J$‘√ dü+jÓ÷>∑+
bı+~qfÒ¢ ne⁄‘·T+~. n<äèwüºeXÊq, X¯øÏÔ<äs¡Ùq‘·‘·Œs¡T&ÉT øö˝≤#ês¡|üs¡Tì#˚‘·
‹\ø£<Ûës¡D #˚sTT+#·Tø√>∑*–q≥¢sTT‘˚, Je$wüj·TÁ|üdü+>∑+e\q ø£*–q <√wü+
X¯ó~Δj·Te⁄‘·T+~. k
XÀ¢ˆˆ ≈£îe÷Ø|üP»q+ <äTπsZ! ≈£î©quÛÀ»q+ ‘·<∏ë ˆ
Á|ü<Ûëq<ä«j·Ty˚TyêdæàHé Á>∑H˚úwü«|æ #· düTì•Ã‘·yéT ˆˆ 16
XÀ¢ˆˆ n+‘·' XÊø±Ô ãVæ≤' XË’yê' düuÛ≤j·÷+ yÓ’wüíyê eT‘ê' ˆ
HêHêy˚X¯<Ûäsê' øö˝≤' $#·s¡ìÔ eTV”≤‘·˝Ò ˆˆ 17
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ R z <äTsêZ!, ≈£îe÷Ø|üP»qyéT R ≈£îe÷]ì |üPõ+#·≥eTT,
‘·<∏ë R nfÒ¢, ≈£î©quÛÀ»qyéT R øö˝≤#ês¡Tì uÛÀ»qeTT, düTì•Ã‘·yéT R
ìdü‡+X¯j·TeTT>∑, ndæàHé Á>∑H˚úwüß n|æ R á (‘·+Á‘·XÊg) Á>∑+<∏ë\˝À ≈£L&É,
Á|ü<Ûëq<ä«j·T+ @e R eTTKýÓTÆq$ ¬s+&˚, #· R eT]j·TT, n+‘·' R ˝À|ü\, XÊø±Ô'
R XÊπøÔj·TT\T, ãVæ≤' R yÓ\T|ü\, XË’yê' R XË’e⁄\T, düuÛ≤j·÷yéT R düuÛÑ˝À, yÓ’wüíyê'
R yÓ’wüíe⁄\T>±, eT‘ê' R ‘·\+#·ã&ÉT#·÷, HêHêy˚X¯<Ûäsê' R nH˚ø£ y˚wüeTT\qT
<Û]ä +∫, øö˝≤' R øö˝≤#ês¡T\T, eTV”≤‘·˝Ò R uÛ÷Ñ $Tô|,’ $#·sì¡ Ô R Á~eTàs¡T#·T+<äTs¡T.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! ≈£îe÷Ø|üP», øö\uÛÀ»q+ á ¬s+&˚ ‘·+Á‘·XÊgÁ>∑+<∏ë\˝À
Á|ü<ÛëHê+XÊ\T>± ù|s=ÿqã&çq$. øö˝≤#ês¡T\T ˝À|ü\ XÊπøÔj·TT˝…’j·TT+&ç, ô|’øÏ
XË’e⁄\T>± Á|üe]Ôdü÷Ô, düuÛÑ˝À yÓ’wüíe⁄\T>± e÷{≤¢&ÉT‘·÷, nfÒ¢ uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·÷, nH˚ø£
y˚wü<Ûës¡T˝…’ uÛÑ÷$Tô|’ ‹s¡T>∑T‘·÷+{≤s¡T.
≈£îe÷Ø nì <äTsêZ<˚$ ù|s¡T. ø£qTø£ <äTsêZ|üP» #Ó|üŒã&ç+~. nsTT‘˚,

<äTsêZ<˚$>± uÛ≤$+|üã&ÉT‘·÷ 12 dü+.\ ej·TdüT‡ >∑*– n$yêVæ≤‘·jÓÆTq Ä&É|æ\¢qT
|üPõ+#·≥+ ø£<äT›. Ä u≤*ø£≈£îq÷ï ≈£îe÷]j·Tì ù|s¡T.
øö\+ n+fÒ ≈£î\dü+ã+<ÛäyÓTÆq~. ≈£î\+ n+fÒ, ≈£î\+ X¯øÏÔ]‹ Áb˛ø£Ô+,
n≈£î\+ •e ñ#·´‘˚ ˆ ≈£î˝Ò-≈£î\X¯Ã dü+ã+<Û'ä øö\$T‘·´_ÛBj Û T· ‘˚ ˆˆ, nqï Á|üe÷D≤ìï
ã{Ïº ≈£î\+ X¯øÏÔ>±qT, n≈£î\+ •e⁄&ÉT>±qT uÛ≤$+|üã&ÉT‘·Tqï+<äTq, •eX¯≈£îÔ\
dü+jÓ÷>∑y˚T øö\+ nì ìs¡«#·q+. Ç{≤¢ øö˝≤#ê] XÊπøÔj·TT&ÉT, XË’e⁄&É÷ ≈£L&Ü.
X¯øÏÔjÓTTø£ÿ n_Ûe´øÏÔj˚T Á|üø£è‹, düèwæº. <ëì q~Ûwæ˜+∫j·TTqï~ •e⁄&ÉT ø£qTø£ M]<ä›s¡÷
XÊX¯«‘·T˝Ò nqï $•cÕº<Ó’«‘·yÓ’wüíe+ M]øÏ düeTs¡ú˙j·Ty˚T. ˝Àø£Á|üdæ<äΔyÓTÆq eT‘·Á‘·j·T+
M] ø£qTdüs¡D°j·Ty˚T. Ç~, HêHêy˚X¯<Ûäsê' nq≥+˝Àì W∫‘·´+. k
XÀ¢ˆˆ »HêàqÔs¡düVü≤Áùdwüß j·Tdü´ e+X‚ Á|üC≤j·T‘˚ ˆ
≈£î©qdüÔ‘Y ≈£î\+ CÒ„j·T+ |ü$Á‘·+ q>∑qì›ì! ˆˆ 18
XÀ¢ˆˆ bÕ<äÁ|üøå±\q+ j·TÁ‘· ≈£î©q' ÁøÏj·T‘˚ j·T~ ˆ
‘·dü´ <˚Vü≤X¯Ã π>Vü≤X¯Ã |ü$Á‘·xÃ q dü+X¯j·T' ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : q>∑qì›ì! R z bÕs¡«r!, j·Tdü´ R meìjÓTTø£ÿ, e+X‚ R e+X¯eTTq,
»Hêà+‘·sd¡ Vü ≤ü Áùdwüß R y˚sTT‘·se¡ TT\˝À, ≈£î©q' R øö˝≤#ês¡eTT>∑\yê&ÉT, Á|üC≤j·T‘˚
R »ìà+#·TH√, ‘·‘Y≈£î\yéT R Ä e+X¯eTT, |ü$Á‘·yéT R |ü$Á‘·yÓTÆq~>±, CÒ„j·TyéT R
‘Ó*j·T<ä>T∑ qT. ≈£î©q' R øö˝≤#ês¡|sü êj·TDT&ÉT, bÕ<äÁ|üø±å \qyéT R ø±fi¯óflø£&TÉ >∑T≥,
j·TÁ‘· R mø£ÿ&É>±ì, j·T~ ÁøÏj·T‘˚ R #˚dæq≥¢sTT‘˚, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, π>Vü≤' #· R
Ç\T¢q÷, <˚Vü≤' #· R X¯Øs¡eTTq÷ï, |ü$Á‘·+ #· R |ü$Á‘·y˚T, q dü+X¯j·T' R
dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z bÕs¡«r! @ e+X¯+˝À yÓsTT´ ‘·s¡eTT\T øö\eTT HêÁX¯sTT+∫qyê&ÉT
»ìà+#·TH√, Ä e+X¯eTT |ü$Á‘·yTÓ qÆ <äì miT>∑ <ä–q~. øö˝≤#ês¡‘‘· Œ· s¡T&Óeì sTT+≥
ø±fi¯ófl ø£&ÉT>∑TH√, Ä Ç\T¢ |ü$Á‘·eTT, Ä Ç+{Ï j·T»e÷ì |ü$Á‘·T&ÉT. á $wüj·T+˝À
dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì\eTŒ≥' ≈£î©qX¯Ã j·TdæàHé <˚X‚ $sê»‘˚ ˆ
dü <˚X¯' |üP»´‘˚ <˚yÓ’Ás¡“Vü≤à$wüßí•yê~_Û' ˆˆ 20
XÀ¢ˆˆ ≈£î©q+ Á|ü‹ <ëqxÃ #êqHêÔjÓ÷|ü|ü<ä´‘˚ ˆ
|üX¯óVü≤ùdÔ Á|ü<ëqxÃ düs¡«Á‘· ìwüŒ¤\+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì\eTŒ≥' R •e|üP»≈£î&Ó’q, ≈£î©q' R øö˝≤#ês¡dü+|üqTï&ÉT,

j·TdæàHé <˚X‚ R @ <˚X¯eT+<äT, $sê»‘˚ R ìedæ+#·TH√, dü' <˚X¯' R Ä <˚X¯eTT,
ÁãVü≤à R ÁãVü≤à, $wüßí R $wüßíe⁄, •e R •e⁄&ÉT, Ä~_Û' R yÓTT<ä\>∑T, <˚yÓ’' R
<˚e‘·\#˚‘·, |üP»´‘˚ R |üPõ+#·ã&ÉTqT, #· R eT]j·TT, ≈£î©q+ Á|ü‹ R øö˝≤#ês¡
‘·‘Œ· s¡TqøÏ#T· Ã, <ëq+ #· R <ëqeTTq÷ï, nqHêÔjT· R nq+‘·|\üò eTTqT, Á|ü‹|ü<´ä ‘˚
R ø£*–+#·TqT, |üX¯óVü≤ùdÔ R kÕ<Ûës¡D JeãT~Δ>∑\yêìøÏ, Á|ü<ëq+ #· R Çe«ã&çq
<ëqy˚TyÓ÷, düs¡«Á‘· R nìï≥, ìwüŒ¤\yéT R |òü\e+‘·eTT ø±ì~, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : X¯ø|ÔÏ Pü »≈£î&Óq’ øö˝≤#ês¡d+ü |üqTï&˚ <˚X+¯ ˝À ìedækÕÔ&√, Ä <˚X+¯ Á‹eT÷s¡T\Ô ≈£L
‘·øÏÿq <˚e‘·\≈£î >∑÷&É |üP»˙j·TeTe⁄‘·T+~. øö˝≤#ê]øÏ∫Ãq <ëq+ nq+‘·|òü\Á|ü<ä+
ø±>± πøe\ JeãT~Δ>∑\yêìøÏ∫Ãq <ëq+ |üP]Ô>± ìwüŒ¤\ eTe⁄‘·T+~. k
XÀ¢ˆˆ ≈£î©qdü´ #· e÷Vü‰‘·à´+ eTj·÷ e≈£îÔ+ q X¯ø£´‘˚ ˆ
≈£î©qx±Ã|æ dü+‘√wü´ eTTø£Ô' ø√{Ï≈£î˝…’' düVü≤ ˆˆ 22
XÀ¢ˆˆ πøe\+ ≈£î\jÓ÷π>q Á|üd”<ë$T q dü+X¯j·T' ˆ
#·‘·TsêúÁX¯$TD≤+ eT<Û˚´ #êe<Ûä÷‘êÁX¯yÓ÷ eTVü‰Hé ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #· R eT]j·TT, ≈£î©qdü´ R øö˝≤#ês¡TìjÓTTø£ÿ, e÷Vü‰‘·àýéT R
eTVü≤‘·«eTT, eTj·÷ R Hê#˚‘·, e≈£îÔyéT R #Ó|ü≥≈£î, q X¯ø£´‘˚ R n\$ø±<äT, n|æ
#· R ô|’>±, ≈£î©qyéT R øö˝≤#ês¡Tì, dü+‘√wü´ R dü+‘√wüô|{Ïº, ø√{Ï≈£î˝…’' düVü≤ R
ø√{ÏeT+~ ≈£î\E\‘√ ≈£L&É, eTTø£Ô' R eTT≈£îÔ&ÉT (n>∑TqT), (nVü≤+ R H˚qT),
≈£î\jÓ÷>π q øπ e\yéT R ≈£î\jÓ÷>∑+ #˚‘· e÷Á‘·yT˚ , Á|üd<” ë$T R Á|üdqü Tï&Éq>∑T#·THêïqT,
q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT, #·‘·TsêúÁX¯$TD≤+ eT<Û˚´ R düHê´düT\+<ä]˝À,
ne<Ûä÷‘êÁX¯eT' R ne<Ûä÷‘êÁX¯eTeTT, eTVü‰Hé R >=|üŒ~.
‘ê‘·Œs¡´+ : øö˝≤#ês¡‘·‘·Œs¡Tì X¯øÏÔ Ç+‘·j·Tì $e]+#·≥+ Hê≈£î kÕ<Ûä´+ ø±<äT.
yêìì dü+‘√wüô|{Ïºq |òü\+>± ‘êqT eTT≈£îÔ&ÉT ø±e≥y˚T ø±ø£ ‘·q e+X¯+ yê]ì
ø√{Ï eT+~ì ≈£L&É eTT≈£îÔ\qT #˚kÕÔ&ÉT. H˚qT n≥Te+{Ï ≈£î˝≤#ês¡TìøÏ e÷Á‘·y˚T
Á|üdüqTï&Éqe⁄‘êqT. ìdü‡+X¯j·T+>± dü+Hê´kÕÁX¯eT+ d”«ø£]+∫qyê]˝À¬ø\¢
ne<Ûä÷‘êÁX¯eT+ >=|üŒ~.
ÁãVü≤à#·s¡´, >±s¡ΩdüÔ´, yêqÁ|üdüú, dü+Hê´kÕÁX¯e÷\T Hê\T–{Ï˝À ∫e]~
ø£qTø£ dü+Hê´dü+ #·‘·TsêúÁX¯eT+. ne<Ûä÷‘· ~>∑+ãs¡dü+Hê´dæ, ªnVü≤+μ dü«s¡÷|üeTT
HÓ]–qyê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ ‘·Á‘êVü≤+ ≈£î\jÓ÷π>q eTVü‰<˚e‘·«e÷>∑‘·' ˆ
‘·Á‘ê|æ #· eTVü‰<˚$! jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡' ˆˆ 24
XÀ¢ˆˆ ‘·e jÓ÷ìÁ|ükÕ<˚q Á‹|ü⁄s¡+ Vü≤‘·yêHé |ü⁄sê ˆ
Á<Í|üBjÓ÷ìe÷Á•‘·´ bÕD¶yê »sTTH√ s¡DÒ ˆˆ 25
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : nVü≤yéT R H˚qT, ‘·Á‘· ≈£î\jÓ÷π>q R Ä X¯øÏÔdü+jÓ÷>∑eTT#˚‘·,
eTVü‰<˚e‘·«+ Ä>∑‘·' R eTVü‰<˚e‘·«eTTqT bı+~qyê&ÉHÓ’HêqT. eTVü‰<˚$! R z
eTVü‰<˚M!, ‘·Á‘· n|æ #· R Ä eTVü‰<˚e‘·«eTTq+<äT+&çj·TTqT, jÓ÷ì|üP»q‘·‘·Œs¡'
R jÓ÷ì|üP»˝À ìeT>∑Tï&ÉHÓ’, ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, jÓ÷ìÁ|ükÕ<˚q R X¯øÏÔ Á|üdüqï‘·e\q,
|ü⁄sê R |üPs¡«eTT, Á‹|ü⁄s¡yéT R Á‹|ü⁄sêdüTs¡T\qT, Vü≤‘·yêHé R HêX¯eTT CÒdæHêqT.
bÕD¶yê' R bÕ+&Ée⁄\T, Á<Í|üBjÓ÷ìyéT R Á<Í|ü~ X¯øÏÔì, ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫,
s¡DÒ R j·TT<äΔeTTq, »sTTq' R »j·TeTTq+~q yê¬s’].
‘ê‘·Œs¡´+ : ≈£î\jÓ÷>∑+‘√ H˚qT eTVü‰<˚e⁄&ÉHÓ’HêqT. Ä eTVü‰<˚e‘·«+˝À ≈£L&É,
X¯ø|ÔÏ Pü »qT e<ä\ø£ #˚jT· T#·THêïqT. ˙ X¯øÔÏ Á|üu≤Û e+‘√H˚ |üPs¡«+ Á‹|ü⁄sêdüTs¡d+ü Vü‰s¡+
#˚dæHêqT. bÕ+&Ée⁄\T j·TT<äΔ+˝À ¬>*∫q~ Á<Í|üBX¯øÏÔ‘√H˚.
eTVü‰<˚e‘·«+ nqï~ <˚e‘·\˝À ÁX‚wüß˜&Éqï >∑T]Ô+|ü⁄. Ç~ X¯øÏÔeT+‘·T&Éqï
>∑T]Ô+|ü⁄. Ä X¯øøÔÏ Ï eT÷\+ eTVü‰<˚$jÓTÆ q <äTs¡.Z Á‹|ü⁄s¡Tì dü+Vü≤]+∫q X¯øÔÏ ÄyÓTj˚T.
eTj·TT&ÉH˚ <ëqe⁄&ÉT ã+>±s¡+‘√ ˇø£{Ï, yÓ+&ç‘√ ˇø£{Ï, ÇqTeTT‘√ ˇø£{Ï, eT÷&ÉT
|ü⁄s¡eTT\qT ì]à+∫ Çe«>±, yêì˝À <ëqe⁄\T ÄÁX¯jT· + bı+~, nCÒjT· T˝…’ ˝Àø±\qT
|”&ç+#· Hês¡+_Û+#·>±, <˚e‘·\ ø√]ø£ y˚Ts¡≈£î eTVü‰<˚e⁄&ÉT yê]ì Ä |ü⁄s¡eTT\‘√
düVü‰ HêX¯eTT CÒdæq≥T¢ |ü⁄sêD√øÏÔ. k
XÀ¢ˆˆ nuÛ≤y˚ ø£q´ø±jÓ÷ì+ e<Ûä÷jÓ÷ì+ ‘·<∏Ó’e #· ˆ
uÛ≤–˙jÓ÷ìe÷Á•‘·´ •cÕ´D≤+ jÓ÷ìe÷ÁX¯j˚T‘Y ˆˆ 26
XÀ¢ˆˆ Á|ü‘·´Vü≤+ |üP»j˚T<√´ìeTq´<∏ë j·TÅqÔeTs¡Ãj˚T‘Y ˆ
eè<∏ë |üPC≤ q ø£s¡Ôyê´ jÓ÷ì|üPC≤+ $Hê Á|æj˚T! ˆ
nq´<∏ë »|üe÷Á‘˚D $Vü≤πs‘Y øÏå‹eTD¶˝Ò ˆˆ 27
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : nuÛ≤y˚ R ≈£î\jÓ÷ì˝Òq|ü&ÉT, ø£q´ø±jÓ÷ìyéT R ø£q´ø±X¯øÏÔì,
e<Û÷ä jÓ÷ìyéT R e<ÛTä e⁄jÓ÷ìì, ‘·<ë∏ @e #· R nfÒ,¢ uÛ≤–˙jÓ÷ìyéT R #Ó˝*¢… X¯øìÔÏ ,
•cÕ´D≤+ jÓ÷ìyéT R •wüß´sê+Á&É X¯øÏÔì, ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫, Á|ü‹ G nVü≤yéT R
Á|ü‹s√p, jÓ÷ìyéT R X¯øÏÔì, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT, nq´<∏ë R ˝Òì#√,
j·TÅqÔyéT R <˚e‘êÁ|ürø£yÓTÆq j·T+Á‘êìï, ns¡Ãj˚T‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT— nq´<∏ë R
n~j·TT nkÕ<ÛäýÓTÆq#√, øÏå‹eTD¶˝Ò R |ü⁄&É$Tô|’, »|üe÷Á‘˚D R »|üeTT e÷Á‘·eTT

#˚j·TT#·T, $Vü≤πs‘Y R dü+#·]+|ü<ä>∑TqT, Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, jÓ÷ì|üPC≤+
$Hê R X¯øÏÔ|üP» #˚j·Tø£, eè<∏ë R e´s¡úeTT>±, |üPC≤ R nq´<˚e‘ê|üP», q ø£s¡Ôyê´
R #˚j·T<ä>∑<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : dü«ø°jT· yÓTqÆ ≈£î\jÓ÷ì ˝Òq|ü&ÉT, ø£q´ø±X¯øìÔÏ >±ì, nqé<Û÷ä (|üsø¡ j
° T· )
jÓ÷ìì>±ì, uÛ–Ñ ˙jÓ÷ìì>±ì, •wüß´sê*X¯øìÔÏ >±ì ÄÁX¯sTT+|ü e#·TÃqT. á X¯ø|ÔÏ Pü »
j˚TeTs¡ø£ Á|ü‹s√p #˚j·Te\dæq~. ˇø£y˚fi¯, <˚e‘êÁ|ürø£>± ô|’ C…|æŒq yê¬se«s¡÷
\_Û+#·q|ü&ÉT Ä X¯øÏÔj·T+Á‘êìï |üPõ+#· e#·TÃqT. n~≈£L&É nkÕ<ÛäýÓTÆ‘˚, πøe\+
Ä <˚e‘êø£yÓTÆq eT+Á‘êìï »|ædü÷Ô+&Ée˝…. n+‘˚‘·|üŒ, X¯øÏÔ|üP» CÒj·T≈£î+&É
nq´<˚e‘ê|üP» #˚j·Tsê<äT. #˚dæqq÷ eè<∏äj˚T. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô #·‘·Ts√ú-<Ûë´j·T' düeT÷Œs¡íyéT ˆˆ
```
|ü+#·yÓ÷-<Ûë´j·T'
leTVü‰<˚e ñyê#· R leTVü‰<˚e⁄&ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ eTVü‰$<ëéTTbÕôd’é j·T~ jÓ÷ì+ q |üP»j˚T‘Y ˆ
|ü⁄s¡X¯Ãsê´ X¯‘˚Hê|æ ‘·dü´ eTÅH√Ô q dæ<äΔ´‘˚ ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTVü‰$<ëýéT R eTVü‰$<ä´qT, ñbÕdü´ @e R ñbÕdæ+∫j·TTqT,
jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìs¡÷|üX¯øÏÔì, j·T~ q |üP»j˚T‘Y R |üPõ+|ü≈£îqï#√, ‘·dü´ R
yêìøÏ, eTÅqÔ' R eT+Á‘·eTT, |ü⁄s¡X¯Ãsê´X¯‘˚q n|æ R |ü⁄s¡X¯Ãs¡D q÷s¡TkÕs¡T¢ #˚dæqqT,
q dæ<äΔ´‘˚ R dæ~Δ+|ü<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTVü‰$<ä´qTbÕdæ+∫≈£L&É X¯øÏÔHêsê~Û+#·≈£îqï, Ä kÕ<Ûä≈£îq≈£î
|ü⁄s¡X¯Ãs¡DX¯‘·eTT #˚‘·>∑÷&É eTÅqÔeTT dæ~Δ+#·<äT.
eTVü‰$<ä´ j·Tq>± l#·Áø±~Û<˚e‘·. Ä <˚e‘· eTVü‰X¯øÏÔdü«s¡÷|æDÏ. áyÓT
|ü~s¡÷bÕ\‘√ $\dæ\T¢‘·÷+≥T+~. <äX¯$<ä´\T>± ñbÕdæ+|üã&ÉT‘·÷+≥T+~.
Ms¡+<ä]˙ |üPõ+#·≥+ ≈£î˝≤#ês¡|ü<äΔ‹. á X¯øÏÔ|üP» jÓ÷ìs¡÷|üdüè»qX¯øÏÔ|üP»‘√
dü+|üqï+ ø±e\dæj·TTqï~, nì ‘ê‘·Œs¡´+.
|ü⁄s¡X¯Ãs¡D n+fÒ eT+Á‘√|ü<˚X¯+ ‘·s¡Tyê‘· ÄVü‰s¡ eéVü‰s¡ $Vü‰s¡
$wüj·÷\˝À ìj·TeTbÕ\q+ #˚dü÷Ô >∑Tsê«»„qqTdü]+∫ ìØí‘·ø±\+˝À ìØí‘·»|ü

dü+K´qT |üP]Ô#˚j·T≥+. k
XÀ¢ˆˆ |ü⁄cÕŒx®*Á‘·j·T+ <ä‘êÔ« jÓ÷ì>∑πsÔ eTùV≤X¯«]! ˆ
»HêàqÔs¡düVü≤ÁkÕD≤+ |üPC≤ ‘·dü´ Á|üC≤j·T‘˚ ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : eTùV≤X¯«]! R z eTùV≤X¯«Ø!, jÓ÷ì>∑sπ Ô R Á‹ø√D>∑s+Ô¡ ˝À, |ü⁄cÕŒx®*`
Á‘·j·TyéT R eTTe÷às¡T |ü⁄cÕŒ+»*ì, <ä‘êÔ« R düeT]Œ+∫, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ,
|üPC≤ R |üP» »HêàqÔs¡düVü≤ÁkÕD≤yéT R y˚sTT»qà\T, Á|üC≤j·T‘˚ R |òü*+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡Œ+ : z eTùV≤X¯«Ø! jÓ÷ì|üPC≤$~Û˝À kÕ<Û≈ä î£ &ÉT Á‹ø√D>∑s+Ô¡ ˝À eTTe÷às¡T |ü⁄cÕŒ+»*ì
düeT]ŒùdÔ, yêì |üPC≤|òü\+ y˚sTT»qà\es¡≈£î yêì yÓqï+{Ï j·TT+≥T+~. k
XÀ¢ˆˆ >∑Ts¡Tπse •ekÕ‡øå±‘·Ô‘·Œrï ‘·‘·‡«s¡÷|æD° ˆ
‘·kÕ´ s¡eTDe÷Á‘˚D øö*ø√ Hês¡ø° uÛÑy˚‘Y ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : >∑Ts¡T' @e R >∑Ts¡Ty˚, kÕøå±‘Y R ø£+{ÏeTT+<äTqï, •e' R •e⁄&ÉT,
‘·‘Y R yêìjÓTTø£ÿ, |ürï R uÛ≤s¡´, ‘·‘Y R yêì<Ó’q, dü«s¡÷|æD° R s¡÷bÕ+‘·s¡y˚T
(n‘·&ÉT •e⁄&ÉT, ÄyÓT •yê), ‘·kÕ´' R ÄyÓTjÓTTø£ÿ, s¡eTDe÷Á‘˚D R s¡$T+∫q
e÷Á‘·eTTq, øö*ø£' R ≈£î˝≤#ês¡T&ÉT, Hês¡ø° R qs¡ø£ìyêdæ>±, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : >∑Ts¡Te⁄ ø£+{ÏeTT+<äTqï •e⁄&˚. >∑Ts¡Tì uÛ≤s¡´ bÕs¡«‹j˚T. ø±ã{Ïº ÄyÓT‘√
s¡$TùdÔ, Ä bÕbÕìøÏ qs¡ø£ÁbÕ|æÔ ‘·|üŒ<äT.
jÓ÷ì|üP»˝À X¯øÏÔ|”sƒ¡+>± >∑Ts¡T|ü‹ï ìwæ<äΔÅd”Ô. ÄyÓT e÷‘·èdüeTTsê\T.k
XÀ¢ˆˆ düs¡«kÕ<Ûës¡D°+ jÓ÷ì+ eTs¡›j˚T‘ê‡<Ûäø√‘·ÔeT' ˆ
‹\ø£+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q ‘·dü´ uÛ≤˝Ò Á|ü<äèX¯´‘˚ ˆ
‘·Á‘· <˚yêdüTsê' j·Tøå±' uÛÑTeHêì #·‘·Ts¡›X¯ ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' R ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î&ÉT, düs¡«kÕ<Ûës¡D°+ jÓ÷ìyéT R n‹
kÕe÷q´Åd”ÔjÓ÷ìì, eTs¡›j˚T‘Y R eT]›+#·<ä>∑TqT, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, uÛ≤˝Ò R
qT<äT{Ïô|’, jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«+‘√, ‹\ø£yéT R ‹\ø£∫Vü≤ïeTT, Á|ü<äèX¯´‘˚ R
>√#·s¡eT>∑TqT, ‘·Á‘· R nø£ÿ&É, <˚e G ndüTsê' R <˚e<ëqe⁄\T, j·Tøå±' R j·T≈£åî\T,
#·‘·Ts¡›X¯ uÛÑTeHêì R |ü<äTHê\T>∑T ˝Àø£eTT\T, (ñ+&ÉTqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : ñ‘·ÔeTkÕ<Ûä≈£î&ÉT kÕe÷q´ Åd”ÔjÓ÷ìH˚ eT]›+#·<ä>∑TqT. yêì qT<äT{Ïô|’
X¯øÏÔ‘·‘·Ô«∫Vü≤ï+>± ‹\ø£+ >√#·s¡yÓTÆq#√, n#·≥ <˚e‘·\T, sêø£ådüT\T, j·T≈£åî\T,
|ü<äTHê\T>∑T ˝Àø£eTT\÷ edæ+#·TqT. k
XÀ¢ˆˆ ÁXÊ<˚Δ ìeT+Á‘·j˚T~«ÁbÕHé ≈£î©Hêq´Á‘· düT+<ä]!

‘·‘Y ÁXÊ<äΔ+ dü|òü\+ ‘·dü´ |æ‘·s¡' dü«s¡Zyêdæq' ˆ
qq›ìÔ |æ‘·s¡düÔdü´ >±<∏ë+ >±j·TìÔ ‘˚ eTT<ë
n|æ #êdüà‘·Tÿ˝Ò C≤‘·' ≈£î\C≤„˙ uÛÑ$wü´‹ ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düT+<ä] !R z düT+<äØ!, ≈£î©HêHé R øö˝≤#ês¡T\>∑T, $ÁbÕHé R
Áu≤Vü≤àDT\qT, j·TÁ‘· ÁXÊ<˚Δ R @ ÁXÊ<äΔeTTq+<äT, ìeT+Á‘·j˚T‘Y R ÄVü‰«ì+∫
|üPõ+‘·Ts√, ‘·‘Y ÁXÊ<äyΔ Té R Ä ÁXÊ<äeΔ TT, dü|\üò yéT R |ò\ü e+‘·eTT, ‘·d´ü R yêìjÓTTø£ÿ,
|æ‘·s¡' R |üPs¡T«\T, dü«s¡Zyêdæq' R dü«s¡ZyêdüT\T (n>∑T#·÷), ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ,
|æ‘·s¡' R |æ‘·s¡T\T, qq›ìÔ R Äq+~+‘·Ts¡T, ‘˚ R yês¡T, eTT<ë R dü+‘√wüeTT‘√,
>±<∏ëyéT R Ä #·]Á‘·qT, >±j·TìÔ R bÕ&ÉT#·THêïs¡T, n|æ #· R ô|’>±, ndüà‘Y ≈£î˝Ò R
Ä e+X¯eTTq, C≤‘·' R |ü⁄{Ïqº yê&ÉT, ≈£î\C≤„˙ R øö˝≤#ês¡C≤„q e+‘·T&ÉT>±, uÛ$Ñ wü´‹
R n>∑T#·THêï&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z düT+<äØ! øö˝≤#ês¡T˝…’q Áu≤Vü≤àDT\qT uÛÀø£Ô\T>± |æ‘·èkÕú˙j·TT\T>±
j˚T ÁXÊ<äeΔ TTq ìjÓ÷–+‘·Ts√, Ä ÁXÊ<äeΔ TT dü|\üò yÓT,Æ ÁXÊ<äeΔ TT q]Œ+∫qyêì |üPs¡T«\T
dü«s¡yZ êdüT˝…,’ Äq+<äeTT‘√ Ä >±<∏qä T >±qeTT #˚jT· T<äTs¡T. n~j·TT>±ø£, Ä e+X¯eTT˝À
|ü⁄{Ïºqyê&ÉT ≈£î˝≤#ês¡C≤„q+ >∑\yê&Ée⁄‘ê&ÉT.
>±<∏ë n+fÒ ÁbÕø£è‘·uÛ≤wü˝À s¡∫+|üã&çq ^‘·+. |æ‘·s¡T\T bÕ≥\Tø£{Ïº
bÕ&ÉT<äTs¡ì uÛ≤e+. ‘·dü´ |æ‘·s¡' dü«s¡Zyêdæq' nq≥+˝À Ä+‘·s¡´+, n|üŒ{Ïes¡≈£î yê]
yê] ø£s¡à|òü\+>± dü«s¡ZyêdüT\T ø±ìyês¡T á ÁXÊ<äΔeTT ø±s¡DeTT>± ‘·]+‘·Ts¡ì.k
XÀ¢ˆˆ j·TkÕ´ jÓ÷HÍ kÕ<ÛäπøÅq›' |üP»q+ ÁøÏj·T‘˚ <äè&ÛÉyéT ˆ
‘·<√´Hêe~Ûwæ˜‘ê+ <˚M+ kÕ<Ûäø√ uÛ≤ej˚T ‘·‡<ë ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ<ÛäπøÅq›' R kÕ<Ûäø£ÁX‚wüß˜&ÉT, <äè&ÛÉyéT R #Ó<äs¡ì @ø±Á>∑‘·‘√, j·TkÕ´'
R @ Åd”ÔjÓTTø£ÿ, jÓ÷HÍ R jÓ÷ìj·T+<äT, |üP»qyéT R |üP»qT, ÁøÏj·T‘˚ R #˚j·TTH√,
‘·‘Y jÓ÷HÍ R Ä jÓ÷ìj·T+<äT, n~Ûwæ˜‘ê+ <˚MyéT R n~ÛcÕ˜‘·è<˚e‘·qT, dü<ë R
m\¢y˚fi¯\, kÕ<Ûäø£' R kÕ<Ûä≈£î&ÉT, uÛ≤ej˚T‘Y R eTqdüTq+<äT+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Ûä≈£î&ÉT j˚T Åd”ÔjÓ÷ìì ì‘·éTT Äsê~Û+#·TH√, Ä jÓ÷ì q~Ûwæ˜+∫
j·TTqï <˚e‘·qT m\¢|ü&ÉTqT n‘·&ÉT düàs¡Dj·T+<äT+#·e˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ eTVü‰<˚$! dü<ë >±Á‘˚ Á|üeTs¡›j˚T‘Y ˆ
‘·<ëZÁ‘·+ dü|òü\+ ‘·dü´ #ê|æ ø√{Ï≈£î˝…’dü‡Vü≤ ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : eTVü‰<˚$! R z eTVü‰<˚M!, dü<ë R m\¢|ü &ÉT, >±Á‘˚ R X¯Øs¡eTTq+<äT,

jÓ÷ì‘·‘·Ô«yéT R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«eTTqT, Á|üeTs¡›j˚T‘Y R Ç+øÏb˛e⁄q≥T¢ eT]›+#·e˝…qT. ‘·dü´
n|æ >±Á‘·yTé R yêìjÓTTø£ÿ X¯Øs¡eTT, ‘·‘Y R yêìjÓTTø£ÿ, ø√{Ï≈î£ ˝…'’ düV≤ü R e+X¯E\T
ø√{ÏeT+~‘√ düVü≤, dü|òü\yéT R <ÛäqéT>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTVü‰<˚M! X¯øÏÔ‘·‘êÔ«ìï kÕ<Ûä≈£î&ÉT X¯Øs¡+˝À qs¡qsêq Á|üdü]+#·Tq≥T¢
kÕ<Ûäq #˚j·Te˝…qT. n≥T¢ kÕ<Ûäq #˚dæqyêì X¯Øs¡eTT yêì e+X¯+˝À |ü⁄{Ïºq
ø√{ÏeT+~‘√ düVü≤ <ÛäqéTe⁄‘·T+~. k
XÀ¢ˆˆ dü«*vZuÛÑ>∑>∑πsÔ #· Á|ü$X‚#·Ã dü«j·T+ j·T~ ˆ
‘·<Ó’e eTVü≤r|üPC≤ *vZjÓ÷ì düe÷>∑y˚T ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü«j·T+ #· R (kÕ<Ûä≈£î&ÉT) ‘êH˚, uÛÑ>∑>∑πsÔ R jÓ÷ì>∑T+‘·˝À, dü«*vZ R
‘·q<Ó’q *+>∑eTT‘√, j·T~ Á|ü$X‚‘Y R Á|üy˚•+∫q≥¢sTTq, ‘·<ë @e R n|ü&ÉT,
*vZjÓ÷ì R *+>∑jÓ÷qT\, düe÷>∑y˚T R ø£\sTTø£˝À, eTVü≤r |üPC≤ R >=|üŒ<Ó’q
|üP» (n>∑TqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì|üPC≤ düeTj·T+˝À kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q *+>∑eTTqT jÓ÷ì<ë«s¡+˝À
Á|üy˚•+|üCÒdæq|ü&ÉT, *+>∑jÓ÷ì düe÷>∑eT+˝À >=|üŒ|üP» ne⁄‘·T+~, n+fÒ,
jÓ÷ì|üP» ø£~ |üsêø±wü˜. k
XÀ¢ˆˆ X¯óÁø√‘ê‡s¡Dø±˝Ò #· »|ü|üPC≤|üsêj·TD' ˆ
‘·‘Y X¯óÁø£+ jÓ÷ì‘·‘·Ô«xÃ $TÁX¯sTT‘ê« $<Ûëq‘·' ˆ
jÓ÷ì>∑πsÔ kÕ<ÛäπøÅq›' Á|ü<ä<ë´<äΔè‹eè<äΔj˚T ˆˆ 9
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #· R eT]j·TT, »|ü|Pü C≤|üsêj·TD' R »|üeTT, |üP» #˚jT· T≥j·T+<äT
\>∑ïyÓTÆq, kÕ<ÛäπøÅq›' R kÕ<Ûäø£ÁX‚wüß˜&ÉT, X¯óÁø£ G ñ‘ê‡s¡Dø±˝Ò R Ms¡´düâ\qeT>∑T
düeTj·TeTTq, ‘·‘Y X¯óÁø£yéT R Ä Ms¡éTTqT, jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ #· R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«eTTqT,
$<Ûëq‘·' R XÊÁk˛Ôø£ÔÁ|üø±s¡eTT, $TÁX¯sTT‘ê« R ø£*|æ, jÓ÷ì>∑πsÔ R jÓ÷ì>∑T+‘·˝À,
<Ûäè‹eè<äΔj˚T R yÓ’uÛÑeeTT e]Δ\T¢≥¬ø’, Á|ü<ä<ë´‘Y R düeT]Œ+#·<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : »|üeTT, |üP» #˚j·TTyê&ÉT Ms¡´düâ\q düeTj·T+˝À Ä Msê´ìï X¯øÏÔ‘·‘·Ô«
uÛ≤eq‘√ XÊÁk˛Ôø£ÔØ‹˝À jÓ÷ì>∑T+‘·˝À ñ+#·e˝…qT. |òü\+>± yêìøÏ ˝ÖøÏø£ Jeq+
yÓ’uÛÑy√ù|‘·+>± q&ÉTdüTÔ+~.
Ç≥ |ü⁄D≤´q+<äeTTì $s¡∫‘· ªø±eTø£˝≤$˝≤dü+μ nqTdü+<ÛëqeTT
#˚düTø=+<äTs¡T>±ø£. X¯óø£¢XÀD$TÁX¯_+<äTC≤„qeTT #Ó|üŒã&çq~. k
XÀ¢ˆˆ ‘·<ë l#·s¡D≤<˚›M+ düeTT‘·Œ‹‘˚-vZH˚ ˆ

|üPC≤ø±˝Ò #· <˚y˚•! #êHê´˝≤|ü+ $es¡®j˚T‘Y ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·<ë R n|ü&ÉT, nvZH˚ R Ä Åd”Ôj·T+<ä*, <˚MyéT R <˚e‘·qT,
l#·s¡D≤‘Y R lbÕ<äeTT\ã{Ïº, düeTT‘·Œ‹‘˚ R qeTdüÿ]+#·e˝…qT. <˚y˚•! R z
bÕs¡«r!, #· R eT]j·TT, |üPC≤ø±˝Ò R |üPC≤düeTj·TeTTq, nHê´˝≤|üyéT R
nq´Á|üdü+>∑eTT, $es¡®j˚T‘Y R $&ÉTe<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ä ‘·s¡Tyê‘· ‘·q≈£î düVü≤ø£]+∫q Åd”Ôj·T+<äT ‘·q Çwüº<˚e‘· n~Ûwæ˜+∫
j·TTqï~ ø£qTø£, ÄyÓT bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+#·e˝…qT. á |üPC≤düeTj·T+˝À eT]j˚T
Ç‘·s¡ $wüj·TeTT\>∑÷]Ã>±ì eTT#·Ã{Ï+#·sê<äT. k
XÀ¢ˆˆ ø±eTXÊgÁ|üdü+π>q ‘·<√´ì+ ˝≤\j˚T<äT“<Ûä' ˆ
e÷‘·èjÓ÷ì+ |ü⁄s¡düÿ è‘·´ j·T~ |üPC≤+ ø£s√‹ j·T' ˆˆ 11
XÀ¢ˆˆ |üP»sTT‘ê« $<ÛëH˚q yÓTÆ<∏äTq+ q düe÷#·πs‘Y ˆ
|ü]‘·´»´ ‘·<√´ì+ ø£å‘·e÷Á‘·+ #· ‘ê&Éj˚T‘Y ˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ãT<Ûä' R ãT~ΔeT+‘·T&ÉT, ‘·<éjÓ÷ìyéT R Ä jÓ÷ìì, ø±eTXÊg
Á|üdü+π>q R ø±eTXÊgeTT qqTdü]+∫, ˝≤\j˚T‘Y R dü+‘√wüô|≥ºe˝…qT. j·T' R
me&ÉT, e÷‘·èjÓ÷ìyéT R e÷‘·èX¯øÏÔì, |ü⁄s¡düÿ è‘·´ R eTT+<äT+#·Tø=ì, |üPC≤yéT R
|üP»qT, ø£s√‹ j·T~ R #˚jT· T#·Tqï≥¢sTTq, $<ÛëH˚q R XÊg$Væ≤‘·eTT>±, |üP»sTT‘ê«
R |üPõ+∫, ‘·<é jÓ÷ìyéT R Ä jÓ÷ìì, |ü]‘·´»´ R $&ç∫, ø£å‘·e÷Á‘·yéT R ‘·q
≈£î\ÅdjÔ” ÷Ó ìì, ‘ê&ÉjT˚ ‘Y R eT]›+#·<>ä T∑ qT, #· R eT]j·TT, yÓT<Æ Tä∏ qyéT R dü+uÛÀ>∑eTT,
q düe÷#·πs‘Y R #˚j·T<ä>∑<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ô|’ XÀ¢ød£ +ü <äs“¡ +¤ ˝À, Ä jÓ÷ìì ø±eTXÊgØ‘ê´ ‘·è|æ|Ô sü #¡ e· ˝…qT. ˇø£yfi˚ ¯
me&Ó’q e÷‘·èX¯øÏÔì uÛ≤$+∫ e÷‘·èjÓ÷ìì |üPõ+∫q≥¢sTTq, Ä‘·&ÉT yÓTÆ<∏äTH˚#·Ã¤qT
$&É∫ |üPõ+|ü<ä>∑TqT. yÓTÆ<∏äTqeTT ‘·q uÛ≤s¡´‘√ #˚j·Te˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ j·T~ uÛ≤>∑éX‚Hê|æ Áu≤Vü≤àD° $T*‘ê Á|æj˚T! ˆ
‘·<√´ì ‘·‘·Ô«e÷<ëj·T #êq´jÓ÷ì+ Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, uÛ≤>∑éX‚q n|æ R n<äèwüºeTTe\qHÓ’q,
Áu≤Vü≤àD° R Áu≤Vü≤àDÅd”Ô, $T*‘ê j·T~ R ø£*dæq≥¢sTTq, ‘·‘Y R ÄyÓTjÓTTø£ÿ,
jÓ÷ì‘·‘·Ô«yéT R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«eTTqT, Ä<ëj·T R rdæø=ìe∫Ã, nq´jÓ÷ìyéT R y˚s¡T
jÓ÷ìì, Á|ü|üP»j˚T‘Y R |üPõ+|üe˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n<äèwüº+e\q Áu≤Vü≤àDÅd”Ô á |üP»¬ø’ \_Û+∫q≥¢sTTq, ÄyÓT jÓ÷ìì

eTT+<äT>± |üPõ+∫ ‘·<äT|ü] nq´Åd”ÔjÓ÷ìì |üPõ+|üe˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ |üxÃ‘·‘·Ô«+ $Hê <˚$! |üX¯óBøå± eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆ
z+ø±s√#êÃs¡D≤<√Δe÷‘Y XÊ\Á>±eT•˝≤s¡ÃHê‘Y ˆ
Áu≤Vü≤àD°>∑eTHê#ÓÃÌe X¯SÁ<√ #·D≤¶\‘ê+ ÁeCÒ‘Y ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚$! R z <˚M!, |ü+#·‘·‘·Ô«+ $Hê R |ü+#·eTø±s¡eTT\ ñ|üjÓ÷>∑eTT
˝Òì<Ó’, |üX¯óBøå± R |üX¯óBø£å ˝Òø£ Ç+Á~j·T‘·è|æÔ ø=s¡¬ø’q Bø£åjÓÆT, eè<∏ë uÛÑy˚‘Y R
e´s¡úeT>∑TqT. X¯SÁ<ä' R X¯SÁ<äT&ÉT, z+ø±s¡Gñ#êÃs¡D≤‘Y R z+ø±s¡eTTqT
|ü*øÏq+<äTe\q, ë÷‘Y R ëTeTT #˚dæq+<äTe\q, XÊ\Á>±eT•˝≤ ns¡ÃHê‘Y
R kÕ\Á>±eT•\qT n]Ã+∫q+<äTe\q, Áu≤Vü≤àD°>e∑ THê‘Y R Áu≤Vü≤àDÅdÔ” dü+>∑eTeTT
e\q, #· @e R ≈£L&ÉqT, #·D≤¶\‘êyéT R #·+&Ü\‘·«eTTqT, ÁeCÒ‘Y R bı+<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! |ü+#·eTø±sê\T ˝Òì Bø£å |üX¯óBø£å, nq>± Ç+Á~j·T˝≤\dü
e÷Á‘·+, ne⁄‘·T+~. <Ó’e‘·«+ ˝À|ædüTÔ+~. X¯SÁ<äT&ÉT z+ø±sêìï |ü*øÏHê, ëT+
#˚dæHê, kÕ\Á>±e÷ìï |üPõ+∫Hê, Áu≤Vü≤àDÅd”Ôì dü+>∑$T+∫Hê >±ì #·+&Ü\T
&Ée⁄‘ê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ X¯øÏÔ+ ≈£î\>∑TVü≤+ <˚$! #êÁX¯j˚T<ä“VüQj·T‘·ï‘·' ˆ
|üX¯óBøå±+ düe÷<ëj·T j·T~ |üPC≤|üsêj·TD' ˆ
‘·dü´ Bøå± #· $<ë´ #· qs¡ø±jÓ÷|ü|ü<ä´‘˚ ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚$! R z <˚M!, ≈£î\>∑TVü≤+ X¯øÏÔyéT R ≈£î\Åd”ÔjÓ÷ì q~Ûwæ˜+∫q X¯øÏÔì,
ãVüQj·T‘·ï‘·' R Á|üjT· ‘·ï|üPs¡«ø£eTT>∑, ÄÁX¯jT˚ ‘Y R |üPõ+|ü<>ä T∑ qT. |üPC≤|üsêj·TD'
R |üPC≤BøÏå‘·T&ÉT, |üX¯óBøå±yéT R |üX¯óBø£åqT, düe÷<ëj·T R d”«ø£]+∫, j·T~
(|üP»j˚T‘Y) |üPõ+∫q≥¢sTTq, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, Bøå± #· R Bø£åj·TTqT, $<ë´
#· R eT+Á‘·»|üeTTqTï, qs¡ø±j·T R qs¡ø£ÁbÕ|æÔπø , ñ|ü|ü<ä´‘˚ R ø±s¡DeT>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! Ç+{Ï Ç˝≤¢* jÓ÷ì q~Ûw+˜æ ∫q X¯øHÔÏ ˚ |üPõ+|ü<>ä T∑ qT. |üP»≈£î&ÉT
ˇø£yfi˚ ¯ |üP»˝À ñ+&É<–ä q <Óe’ ‘·«uÛ≤eqqT e<ä* Ç+Á~jÓ÷qTàKT&Ó’ uÛÀ>∑˝≤\düT&Ó‘’ ,˚
yêì Bø£,å eT+Á‘·»|üeTT ìwüŒ\¤ eTT˝Ò ø±ø£, yêì |üP» bÕ|üø±s¡ýÓTÆ yêìì qs¡øe£ TTq
|ü&ÉÁ<√j·TTqT. k
XÀ¢ˆˆ ‘·kÕà‘Y düs¡«Á|üj·T‘˚ïq ≈£î©q+ >∑TVü≤e÷ÁX¯j˚T‘Y ˆ
≈£î©q+ >∑TVü≤e÷Á•‘·´ j·T~ |üPC≤+ düe÷#·πs‘Y ˆˆ 16
XÀ¢ˆˆ ‘·<ë jÓ÷ì' Á|üdüHêï kÕ´‘Y ø£èùwí sê<ÛëuÛÑ>∑+ j·T<∏ë ˆ

d”‘êuÛÑ>∑+ sêeT#·+Á<˚ ‘·e jÓ÷ìs¡àsTT Á|æj˚T ˆˆ 17
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·kÕà‘Y R Ä ø±s¡DeTTe\q, düs¡«Á|üj·T‘˚ïq R nìï$<ÛäeTT\
Á|üjT· ‹ï+∫, ≈£î©q+ >∑TVü≤yéT R ‘·q Ç˝≤¢* düV≤ü ø±s¡eTT‘√ ÄyÓT jÓ÷ìì, ÄÁX¯jT˚ ‘Y
R |üPõ+#·e˝…qT, ≈£î©q+ >∑TVü≤yéT R ‘·q Ç˝≤¢* jÓ÷ìì, ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫,
|üPC≤yéT R |üP»qT, j·T~ düe÷#·πs‘Y R #·ø£ÿ>± ìs¡«Væ≤+∫q≥¢sTTq, ‘·<ë R
n|ü&ÉT, jÓ÷ì' R Ä~X¯ø,ÔÏ sê<ÛëuÛ>Ñ y∑ Té R sê<Ûj
ä ÷Ó ì, j·T<∏ë ø£èùwí R ø£èwüßìí j·T+<Ó{À¢,
d”‘êuÛÑ>∑yéT R d”‘·jÓ÷ì (j·T<∏ë), sêeT#·+Á<˚ R sêeT#·+Á<äTìj·T+<Ó{À¢, Á|æj˚T R
z Á|æj·TTsê˝≤!, ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, (j·T<∏ë) eTsTT R Hêj·T+<Ó{À¢,
(nfÒ¢), Á|üdüHêï kÕ´‘Y R Á|üdüqTïsê\>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n+<äTe\q z Á|æj·TTsê˝≤! á |üPC≤$<Ûëq+˝À kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´
düV≤ü ø±s¡+‘√ ÄyÓT jÓ÷ìì ÄÁX¯sTT+∫q≥¢sTT‘˚, sê<Ûj ä ÷Ó ì ø£èwüßìí j·T+<äT, d”‘j · ÷Ó ì
lsêeTTìj·T+<äT, ˙jÓ÷ì Hêj·T+<äT Á|üdqü ï˝…q’ ≥T¢, Ä kÕ<Û≈ä î£ q≈£î Ä~X¯øÔÏ Á|üdqü ï‘·
\_ÛdüTÔ+~. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ì≈£îqÔ\e÷<ëj·T j·T~ sê»>∑èVü≤+ ÁeCÒ‘Y ˆ
‘·dü´ ø±sê´DÏ düsê«DÏ |òü\eìÔ q dü+X¯j·T' ˆˆ 18
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì≈£îqÔ\yéT R jÓ÷ìô|’>∑\ πøX¯eTTqT, Ä<ëj·T R rdæø=ì,
(kÕ<Ûä≈£î&ÉT) sê»>∑èVü≤yéT R sêE>±] Ç+{ÏøÏ, j·T~ ÁeCÒ‘Y R yÓ[flq≥¢sTT‘˚, ‘·dü´
R yêìjÓTTø£ÿ, düsê«DÏ ø±sê´DÏ R |üqT\ìïj·TT, |òü\eìÔ R |òü*+#·T#·Tqï$, q
dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìô|’>∑\ πøX¯eTTqT rdæø=ì kÕ<Ûä≈£î&ÉT sê»>∑èVü≤eTTq≈£î b˛sTTq#√,
yêì ø±s¡éTT\ìïj·TT >∑f…º≈£îÿqT. ìX¯Ãj·TeTT.
sê»>∑èVü≤+ n+fÒ, n~Ûø±] >∑èVü≤+ nì uÛ≤e+>± d”«ø£]+#·e˝…. k
XÀ¢ˆˆ ‘·<ë *vZxÃ dü+|üP»´ |üP»j˚T‘Y X¯øÏÔs¡÷|æD°yéT ˆ
‹\ø£+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q |ü⁄ùwŒD <Ûës¡j˚T<ä´~ ˆ
dü ìs¡“¤s¡Ô‡´j·TeT+ eTÅ˙Ô <äTsêZ˝Àπø eTV”≤j·T‘˚ ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #· R eT]j·TT, *+>∑yéT R *+>∑eTTqT, dü+|üP»´ R #·ø£ÿ>± |üPõ+∫,
‘·<ë R n|ü&ÉT, X¯øÏÔs¡÷|æD°yéT R X¯øÏÔøÏ s¡÷bÕ+‘·s¡yÓTÆq jÓ÷ìì, |üP»j˚T‘Y R
|üPõ+|ü<ä>∑TqT. jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«+‘√, |ü⁄ùwŒD R |ü⁄wüŒ+‘√, ‹\ø£yéT R
‹\ø£eTTqT, j·T~ <Ûës¡jT˚ ‘Y R <Û]ä +∫q≥¢sTTq, dü' eTÅ˙Ô R Ä eT+Á‘·y‘˚ ,Ô· j·TeTyéT
R j·TeTTì, ìs¡“¤s¡Ô‡´ R uÛÑj·Tô|{Ïº, <äTsêZ˝Àπø R <äTsêZ<˚$ ìyêdüyÓTÆq ˝Àø£+˝À,
eTV”≤j·T‘˚ R Á|üø±•+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTT+<äT>± *+>±ìï |üPõ+∫, ‘·sT¡ yê‘· X¯øsÔÏ ÷¡ |æDj Ï TÆÓ q jÓ÷ìì |üPõ+∫,
X¯øÏÔ‘·‘·Ô«+‘√ düVü≤»|ü⁄cÕŒìï ‹\ø£+>± <Ûä]+∫q≥¢sTTq, Ä eT+Á‘·y˚‘·Ô j·TeTTì
uÛÑj·Tô|{Ïº <äTsêZ˝Àø£+˝À ìedækÕÔ&ÉT.
|ü⁄wüŒ+ n+fÒ dü+<äs√“¤∫‘·yÓTÆq ns¡ú+, jÓ÷ì qT+&ç düVü≤»+>± Ádü$+∫q
Á<äe+. k
bÕs¡«‘·Týê#· R bÕs¡«r<˚$ Ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ ø£j·÷ #· $<Ûäj·÷ |üPC≤´ jÓ÷ìs¡÷bÕ »>∑qàsT÷ ˆ
øÏ+ ø£è‘˚ #· Á|üdüHêï kÕ´‘Y e<ä y˚T ø£s¡TD≤ì<Û˚! ˆˆ 20
XÀ¢ˆˆ dü«j·T+ yê |üP»j˚T<√´ì+ #ê<∏äyê kÕ<Ûäπøq #· ˆ
‘·‘·‡s¡«+ ÁXÀ‘·T$T#êÃ¤$T |üs¡+ øö‘·÷Vü≤\+ eTeT ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ø£sT¡ D≤ì<Û!˚ R düeTTÁ<äeT+‘· ø£sT¡ D>∑\yê&Ü!, »>∑qàsT÷ R ˝Àø£eT+‘ê
yê´|æ+∫j·TTqï, jÓ÷ìs¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üX¯øÏÔ, ø£j·÷ $<Ûäj·÷ R @$<Ûëq+#˚‘·,
|üPC≤´ R |üPõ+|ü<ä–q~?, #· R eT]j·TT, øÏ+ ø£è‘˚ R @ ì$T‘·ÔeTT, Á|üdüHêï
kÕ´‘Y R Á|üdüqTïsê\>∑TqT?, y˚T R Hê≈£î, e<ä R #Ó|üeTT, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì,
dü«j·TyéT R ‘êH˚, |üP»j˚T‘Y yê R |üPõ+|ü<ä>∑THê?, n<∏äyê R ˝Ò≈£îqï, kÕ<Ûäπøq #·
R kÕ<Û≈ä î£ ì#˚‘>· ÷∑ &É, |üP»j˚T‘Y yê R |üPõ+|ü<>ä T∑ Hê?, ‘·‘Y düs«¡ yéT R n~j·T+‘·jT· T,
ÁXÀ‘·TyéT R $qT≥≈£î, Ç#êÃ¤$T R ø√s¡T#·THêïqT, eTeT R Hê≈£î, |üs¡yéT R $TøÏÿ*,
øö‘·÷Vü≤\yéT R ≈£î‘·÷Vü≤\eTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z ø£s¡TD≤düeTTÁ<ë! ˝Àø£eT+‘ê ì+&çj·TTqï jÓ÷ìs¡÷|üX¯øÏÔì |üPõ+#˚
$<Ûëqy˚T$T? ÄyÓT m+<äT ì$T‘·Ô+ Á|üdüqTïsê\e⁄‘·T+~? ‘êH˚ dü«j·T+>±
|üPõ+#·e˝…Hê? ˝Òø£, y˚s¡T kÕ<Ûä≈£îì‘√ |üP» #˚sTT+#·e#·TÃHê? Ä $esê\˙ï
$Hê\ì Hê≈£î ñ‘ê‡Vü≤+>± ñqï~. $X¯Bø£]+#·+&ç.
Ä~X¯øÏÔ düèwæº˝À ¬s+&ÉT $<Ûë\T>± kÕø±s¡eTe⁄‘·T+<äì XÊπøÔj·TT\+{≤s¡T :
1) HêeTs¡÷bÕ\‘√&ç Jedüèwæº, 2) HêeTs¡÷|üHêX¯ø£yÓTÆq X¯øÏÔ. yÓTT<ä{Ï<ëìøÏ jÓ÷ì
dü+πø‘·+, ø±>± ¬s+&Ée<ëìøÏ X¯àXÊq+ dü+πø‘·+. á ¬s+&ÉTq÷ï <Ó’e‘·«|ü⁄ X¯øÏÔ
Ä$wüÿs¡D˝Ò. k
l eTVü‰<˚e ñyê#· R leTVü‰<˚e⁄&ç≥¢HÓqT.

XÀ¢ˆˆ kÕ<Ûäπøq |üPõ‘·yê´ jÓ÷ìs¡÷bÕ »>∑qàsT÷ ˆ
‘·dü´ *vZ+ düeTT<äΔè‘·´ |üP»j˚T‘Y X¯øÏÔs¡÷|æD° ˆˆ 22
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : kÕ<Ûøπä q R kÕ<Û≈ä î£ ì#˚‘,· jÓ÷ìs¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\, »>∑qàsT÷
R »>∑‘·TÔq~Ûwæ˜+∫q X¯øÏÔ, |üPõ‘·yê´ R |üPõ+|ü<ä–q~, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, *vZyéT
R *+>∑eTTqT, düeTT<äèΔ ‘·´ R m‹Ô|{ü ,ºÏ X¯øsÔÏ ÷¡ |æD° R X¯øsÔÏ ÷¡ |üeTTq qTqï düV≤ü ø±]DÏ,
|üP»j˚T‘Y R |üPõ+|ü<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : »>∑‘T· ìÔ +&Ü yê´|æ+∫j·TTqï jÓ÷ìs¡÷|üXø¯ ìÔÏ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT |üPõ+|üe˝…qT.
Ä X¯øÏÔ Á|ü‹ì~Û>± yêìøÏ düVü≤ø£]dü÷Ôqï Åd”Ô Ä kÕ<Ûä≈£îì *+>±ìï |ü{Ïº jÓT‹Ô
|üPõ+|üe˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ uÛÑ>∑s¡÷bÕ eTVü‰e÷j·÷ *vZs¡÷|üdü‡<ë•e' ˆ
‘·jÓ÷' |üP»qe÷Á‘˚D JeqTàø√Ô q dü+X¯j·T' ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÑ>∑s¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üeTT >∑\~, eTVü‰e÷j·÷ R eTVü‰e÷j·T,
*vZs¡÷|ü' R *+>∑s¡÷|üeTTq qTqïyê&ÉT, dü<ë•e' R dü<ë•e⁄&ÉT, ‘·jÓ÷' R
yê]jÓTTø£ÿ, |üP»qe÷Á‘˚D R |üP»#˚dqæ e÷Á‘·eTTq, JeqTàø£'Ô R J$+∫j·TT+&É>H∑ ˚
kÕ<Ûä≈£î&ÉT yÓ÷ø£åeTTqT bı+<äTqT, q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìs¡÷|üeTTq düèwæºì ø=qkÕ–dü÷Ôqï Åd”ÔX¯øÏÔ eTVü‰e÷j·T.
*+>∑s÷¡ |üeTTq ÄyÓT≈£î düV≤ü ø£]+#˚ |ü⁄s¡Twüß&ÉT dü<ë•e⁄&ÉT. ø±ã{Ïº jÓ÷ìì, *+>±ìï
Ä ‘·‘·Ô«<äèwæº‘√ |üPõ+∫q≥¢sTTq, Ä‘·&ÉT Ä‘·àkÕøå±‘êÿsêìï kÕ~Û+∫ ÁbÕø£è‹ø£
ã+<Ûë\qT+&ç eTT≈£îÔ&Ée⁄‘ê&ÉT.
Á|üø£è‹πø e÷j·Tj·Tì ù|s¡T. á e÷j·T |üs¡eT|ü⁄s¡Twüßì düè»qX¯øÏÔ. düèwæº
dæú‹\j·÷\ ˙yÓTj˚T ìs¡«Væ≤düTÔ+~. áyÓTj˚T Ä~X¯øÏÔ. áyÓT düVü≤ø±s¡+ ˝Ò≈£î+&Ü
|üs¡e÷‘·à≈£î e´ø£Ô‘· ˝Ò<äT. ø£qTø£ yêì n_Ûe´øÏÔj˚T e÷j·T ˝Òø£ Á|üø£è‹.
*+>∑eTT e´ø±Ôe´ø£Ôdæú‹øÏ, nq+‘·‘ê«ìøÏ Á|ürø£, X¯ó<ëΔ‘·àdü+πø‘·+. Ç~
e÷j·T˝À #˚]q|ü&˚ e´ø£#Ô ‘˚ q· ø±>∑\<äT. á dü‘ê´ìï ‘Ó*dæø=qï kÕ<Û≈ä î£ q≈£î e÷j·T
$dæπs Ç+Á~j·÷\ Ç+Á<äC≤\|ü⁄ e\ m{Ïº Á|ü‹ã+<Ûäø±\qT >±ì ø£*Œ+#·˝Ò<äT.
Ç+Á~j·T<ëdü´+ qT+&ç Ä‘·&ÉT eTT≈£îÔ&Ée⁄‘ê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ |ü⁄cÕŒ~ø£ã*XË’Ãe |üPC≤kÕeTÁ^ @e #· ˆ
j·T~ HÓ’e ‘·<ë <äTπsZ ø±s¡DÒq Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆˆ 24
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ R z <äTsêZ!, |ü⁄cÕŒ~ø£ R |ü⁄wüŒeTT yÓTT<ä\T>±, ã*' #· @e R

HÓ’y˚<äéTTes¡≈£îqTï, |üP»kÕeTÁ^ @e #· R |üP»ø£edüs¡yÓTÆq edüTÔe⁄˝Ò$j·TT, j·T~
q @e R ˝Òq≥¢sTT‘˚, ‘·<ë R n|ü&ÉT, ø±s¡DÒq R eT<äéTT‘√, Á|ü|üP»j˚T‘Y R
|üPõ+|üe˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! |üP»ø£edüs¡yÓTÆq |ü⁄cÕŒ~ edüTÔe⁄\T HÓ’y˚<äéTTq÷ï, j˚TB
n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq|ü&ÉT eT<ä´+‘√ |üPõ+|üe#·TÃqT. k
XÀ¢ˆˆ eTqTHê πøe˝ÒHê|æ ‘·<ë jÓ÷ì+ Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆ
ÁbÕD≤j·÷yÓ÷ jÓ÷ì>∑πsÔ wü&ÉvZ+ e÷j·Tj·÷ Á|æj˚T ˆˆ 25
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTqTHê πøe˝Òq n|æ R (eT<ä´+ ≈£L&É ˝Òø£b˛sTTq#√) ˇø£ÿ
eT+Á‘·»|üeTT‘√&ÉH˚, ‘·<ë R n|ü&ÉT, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, Á|ü|üP»j˚T‘Y R
|üPõ+|ü<ä>∑TqT. Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, jÓ÷ì>∑πsÔ R jÓ÷ì πø+Á<äkÕúq+˝À,
ÁbÕD≤j·÷eT' R ÁbÕD≤j·÷eTeTT (#˚dæ), e÷j·Tj·÷ R e÷j·÷;»eTT‘√, wü&ÉvZyéT
R wü&É+>∑Hê´düeTT (#˚j·Te˝…qT).
‘ê‘·Œs¡´+ : eT<ä´+ ≈£L&É ˝Òì düeTj·T+˝À πøe\+ eT+Á‘·»|ü+‘√&ÉH˚ jÓ÷ìì
|üPõ+#·e˝…. |üP»qT e<ä\sê<äT. jÓ÷ìπø+Á<ä+˝À ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚dæ,
e÷j·÷;»+‘√ wü&É+>∑Hê´dü+ #˚j·Te˝….
ÁbÕD≤j·÷eTeTT : XÊ«düÁøÏj·TqT |üPs¡ø£, ≈£î+uÛÑø£, πs#·ø£eTT\T nqT Á|üÁøÏj·T\<ë«sê
n<äT|ü⁄#˚dæ ÁbÕDX¯øÏÔì kÕ«BÛqeTT #˚dæø=q≥+. e÷j·÷;»eTT : ªÁV”≤+μ nqT
;C≤ø£ås¡+.
wü&+É >∑+ : s¬ +&ÉT ‘=&É\T, s¬ +&ÉT uÛTÑ »eTT\T, q&ÉTeTT, ‘·\ ` Ç$ Äs¡T wü&+É >∑eTT\T.
Mìì ‘ê≈£î‘·÷ ªÁV”≤+μ nqT ;C≤ø£åsêìï ñ#·Ã]dü÷Ô, eTqdüT‡˝À Ä~X¯øÏÔ uÛÑÁ<äø±[ì
düà]+#·≥+ wü&É+>∑Hê´dü+. Bì $<Ûëq+ Ç{≤¢ : z+ ÁVü‰+ Vü≤è<äj·÷j·T qeT', z+
ÁV”≤+ •s¡ùd kÕ«Vü‰, z+ ÁVüA+ •U≤jÓÆT ewü{Ÿ, z+ ÅôV’≤+ ø£e#êj·T VüQ+, z+
ÁVü≤Ö+ H˚Á‘·Á‘·j·÷j·T yÍwü{Ÿ, z+ ÁVü≤' ø£s¡‘·\ø£s¡|ü⁄cÕºuÛ≤´+ nÅkÕÔj·T |òü{Ÿ ` á
eT+Á‘ê\qT á es¡Tdü˝À ñ#·Ã]dü÷Ô, es¡Tdü>± Vü≤è<äj·÷˙ï, •s¡düT‡q÷, •Kq÷,
Hê_Ûì, H˚Á‘ê\q÷, ns¡#˚‹˙, ns¡#˚‹ yÓqTø£ uÛ≤>±˙ï ‘êø£e˝…. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ìeT÷˝Ò X¯‘·+ »bÕÔ« *vZjÓ÷ì+ Á|üe÷s¡®j˚T‘Y ˆ
düπs«cÕ+ kÕ<ÛäHêHê+ #· düTdüeT+ |ü]ø°]Ô‘·yéT ˆˆ 26
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ìeT÷˝Ò R jÓ÷ìeT÷\eTTq+<äT, X¯‘·yéT R q÷s¡T kÕs¡T¢, »bÕÔ«
R »|æ+∫, *vZjÓ÷ìyéT R *+>∑eTT‘√ ≈£L&çq jÓ÷ìì, Á|üe÷s¡®j˚T‘Y R

XÀ~Û+#·<ä>∑TqT, düπs«cÕ+ kÕ<ÛäHêHê+ #· R kÕ<Ûäq\ìï+{ÏøÏ >∑÷&É, düTdüeTyéT R
düs¡fi¯yÓTÆq~>±, Á|üø°]Ô‘·yéT R (Ç~) ø=ìj·÷&Éã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìeT÷\+˝À ncÕº‘·Ôs¡X¯‘·+ eT+Á‘·»|ü+ #˚dæ, *+>∑eTT‘√ jÓ÷ìì
XÀ~Û+#·<>ä T∑ qT. kÕ<Ûqä \ìï+{Ï˝ÀøÏ Ç~ düsfi¡ k¯ Õ<Ûqä j·Tì U≤´‹ bı+~q~ á kÕ<Ûqä
|ü<äΔ‹.
»|ü$<Ûëq+˝À q÷s¡T n+fÒ q÷≥jÓTì$T~>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. Ç~
dü+Á|ü<ëj·T+. k
XÀ¢ˆˆ @‘·‘·ÔÅqÔxÃ <˚y˚•! q Á|üø±X¯´+ ø£<ë#·q ˆ
q <˚j·T+ |üs¡•ùwúÛÀ´-uÛÑπøÔuÛÀ´ $X‚wü‘·' ˆ
jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ eTVü‰<˚$! ‘·e ùdïVü‰Á‘·Œø±•‘·yéT ˆˆ 27
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚• R z <˚e‘·\ø°X¯«Ø!, @‘·‘Y ‘·ÅqÔ+ #· R á ‘·+Á‘·eTTqTï,
ø£<ë#·q R ˇø£|ü&Ó’qqT, q Á|üø±X¯ýéT R ãj·T\T|üs¡#·sê<äT, |üs¡•ùwúÛÑ´' R Ç‘·s¡
>∑Ts¡Te⁄\ HêÁX¯sTT+∫qyê]øÏ, $X‚w‘ü '· R $X‚w+æ ∫, nuÛøπÑ uÔ ´ÑÛ ' R uÛ≈Ñ î£ \Ô T ø±ìyê]øÏ,
q <˚j·TyéT R Çe«<ä–q~ ø±<äT, eTVü‰<˚$! R z eTVü‰<˚M!, ‘·e ùdïVü‰‘Y R ˙
ùdïVü≤eTT ø±s¡DeTT>±, jÓ÷ì‘·‘«Ô· yéT R X¯ø‘ÔÏ ‘· «Ô· eTT, Á|üø±•‘·yTé R $e]+#·ã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚e‘·\qT XÊdæ+#·T z eTVü‰<˚M! á ‘·+Á‘·+ m|üŒ{Ïø° ãj·T\T|üs#¡ s· êì
s¡Vü≤düý˚T. nsTTqqT, ˙e⁄ ø√]‘˚ ø±<äq˝Òì ùdïVü≤+ eTq~. ø£qTø£ X¯øÏÔ‘·‘êÔ«ìï
$e]+∫HêqT. á ‘·+Á‘·$wüj·T+ Ç‘·s¡ >∑Ts¡Te⁄\ •wüß´\øÏe«sê<äT. nfÒ¢, ‘·q
•wüß´\sTTqqT, uÛÑøÏÔq˝Òìyê]øÏe«sê<äT. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô |ü+#·yÓ÷-<Ûë´j·T' düeT÷Œs¡íyéT ˆˆ
wüc˛˜-<Ûë´j·T'
```
leTVü‰<˚e ñyê#· R l eTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.

XÀ¢ˆˆ kÕïqø±˝Ò #· <˚y˚•! j·T~ jÓ÷ì+ ìØø£åj˚T‘Y ˆ
dü|òü\+ Jeq+ ‘·dü´ kÕ<Ûäø£dü´ düTì•Ã‘·yéT ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ dü«jÓ÷ì+ |üs¡jÓ÷ì+ yê e<Ûä÷jÓ÷ì+ $X‚wü‘·' ˆ
nuÛ≤y˚ ø£q´ø±jÓ÷ì+ •cÕ´jÓ÷ì+ ìØø£åj˚T‘Y ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : <˚y•˚ ! R z <˚e‘·\ XÊdü≈î£ sê˝≤!, kÕïqø±˝Ò R kÕïqeTT #˚jT· Ty˚fi˝¯ À,
jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, j·T~ ìØø£åj˚T‘Y R <ä]Ù+∫q≥¢sTTq, ‘·dü´ kÕ<Ûäø£dü´ R Ä
kÕ<Ûä≈£îìjÓTTø£ÿ, JeqyéT R J$‘·eTT, düTì•Ã‘·yéT R ìeÃj·TeTT>±, dü|òü\yéT R
|ò\ü e+‘·eTT, #· R eT]j·TT, dü«jÓ÷ìyéT R ‘·q uÛ≤s¡´ jÓ÷ìì, yê R ˝Òø,£ |üsj ¡ ÷Ó ìyéT
R nq´Åd”ÔjÓ÷ìì, e<Ûä÷jÓ÷ìyéT R e<ÛäTe⁄ jÓ÷ìì, $X‚wü‘·' R $X‚wüeTT>∑, ø£q´ø±
jÓ÷ìyéT R ø£q´ jÓ÷ìì, nuÛ≤y˚ R \_Û+#·q|ü&ÉT, •cÕ´jÓ÷ìyéT R •wüß´sê*
jÓ÷ìì, ìØø£åj˚T‘Y R <ä]Ù+|üe˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚y˚o! kÕïq+ #˚ùd düeTj·T+˝À jÓ÷ìì <ä]Ù+∫q kÕ<Ûä≈£îì J$‘·+
<Ûäq´+. ‘·q uÛ≤s¡´>±ì, nq´Åd”Ô>±ì, e<ÛäTe⁄>±ì, ø£q´>±ì, •wüß´sê\T>±ì sT÷
$wüj·TeTTq düVü≤ø£]+|üe#·TÃqT. k
XÀ¢ˆˆ @‘·‘·ÔÅqÔ+ eTVü‰<˚$! j·Tdü´ π>ùV≤ $sê»‘˚ ˆ
HêvÏZ#Ís¡uÛÑj·T+ ‘·dü´ #êH˚Ô #· yÓ÷ø£åuÛ≤>∑“¤y˚‘Y ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTVü‰<˚$! R z eTVü‰<˚M!, j·Tdü´ R meìjÓTTø£ÿ, π>ùV≤ R Ç+{Ï˝À,
@‘·‘Y ‘·ÅqÔyéT R á jÓ÷ì‘·+Á‘·eTT, $sê»‘˚ R ñ+&ÉTH√, ‘·dü´ R yêìøÏ, nvÏZ R
ìyêdüeTTq, #Ís¡uÛÑj·TyéT R <=+>∑‘·qeTTe\ì uÛÑj·TeTT, q R ˝Ò<äT, nH˚Ô #· R
<˚Vü‰ekÕqeT+<äT, (dü' R n‘·&ÉT), yÓ÷ø£åuÛ≤ø˘ R yÓ÷øå±s¡TΩ&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTVü‰<˚M! @ kÕ<Ûä≈£îì Ç+≥ á jÓ÷ì‘·+Á‘·Á>∑+<∏äeTT+&ÉTH√ yêì
Ç+≥ <=+>∑‘·qeTT »s¡T>∑<äT. yêì <˚Vü‰+‘·eTTq yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔ ø£\T>∑TqT. k
XÀ¢ˆˆ |üXÊ«~ jÓ÷ìe÷Á•‘·´ nuÛ≤y˚ #· Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆ
jÓ÷ì|üP»qe÷Á‘˚D kÕøå±~«wüßís¡ï dü+X¯j·T' ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #· R eT]j·TT, nuÛ≤y˚ R (≈£î\Åd”ÔjÓ÷ì) \_Û+#·ì düeTj·T+˝À, |üX¯ó
GÄ~ R »+‘·Te⁄ yÓTT<ä\T>±>∑\, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫,
Á|ü|Pü »j˚T‘Y R |üPõ+|ü<>ä T∑ qT, jÓ÷ì|üP»qe÷Á‘˚D R jÓ÷ìì |üPõ+∫q e÷Á‘êq,
kÕøå±<é R kÕøå±‘·TÔ, $wüßí' R $wüßíe>∑TqT, q dü+X¯j·T' R ìX¯Ãj·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : uÛ≤s¡´ n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq|ü&ÉT, »+‘·TjÓ÷ìHÓ’q ÄÁX¯sTT+∫ |üP»
#˚j·Te#·TÃqT. jÓ÷ì|üP» e÷Á‘·eTTq kÕ<Ûä≈£î&ÉT $wüßídüe÷qT&É>∑T≥ ìX¯Ãj·TeTT.
uÛøÑ uÔÏ ≤Û eÁ|ü<ëÛ qyÓTqÆ |üPC≤$~Û˝À eT{Ïº $Á>∑V≤ü eTTq≈£î ã+>±s¡T$Á>∑V≤ü eTTq≈£î
nuÛÒ<äyÓTÆqfÒ¢ e÷qTwüjÓ÷ìøÏ »+‘·TjÓ÷ìøÏ uÛÒ<äyÓTqïsê<äT. düe÷q|òü\<äeTT˝Ò.k
XÀ¢ˆˆ dü«s¡Z˝Àπø #· bÕ‘ê˝Ò düeT÷Œ»´ #· düTsêdüT¬s’' ˆ
Ms¡kÕ<Ûäqø£sêàDÏ <äT'K\uÛ≤´ì πøe\yéT ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü«s¡Z˝Àπø R dü«s¡Z˝Àø£eTT˝À, #· R eT]j·TT, bÕ‘ê˝Ò R bÕ‘êfi¯

˝Àø£eTTq, düTs¡ G ndüT¬s’' R <˚e‘·\#˚‘·, sêø£ådüT\#˚‘·, düeT÷Œ»´ #· R #·ø£ÿ>±
|üPõ+|üã&çj·TT, Ms¡kÕ<Ûäqø£sêàDÏ R Ms¡kÕ<Ûäqø£s¡à\T, πøe\yéT <äT'K\uÛ≤´ì R
<äT'KÁbÕ|üÔeTT\T e÷Á‘·y˚T.
‘ê‘·Œs¡´+ : nq´kÕ<Ûqä \ |ò\ü eTT>± me¬sq’ dü«s¡˝Z Àø£yêdüeTTq÷ <˚e‘·\#˚ >ös¡eeTTqT
bı+<äe#·TÃqT. ˝Òø£, bÕ‘êfi¯eTTq Hê>∑˝Àø£yêdüeTTq÷ sêø£ådüT\#˚ >ös¡eeTTq÷
bı+<äe#·TÃqT. ø±ì jÓ÷ìÁ‘·+‘·kÕ<Ûäq Ms¡kÕ<Ûäq ø£s¡à\‘√ ≈£L&çq~ dæ~Δ+#·T≥
e÷Á‘·eTT <äT'KuÛ≤»qeTT.
≈£åîÁ<ä$<ë´kÕ<Ûäq>± uÛ≤$+|üã&˚ sT÷ ‘·+Á‘·$<ä´ kÕ~Û+#·T≥˝Àì πø¢X¯eTT
>∑÷]Ã Ç~ ôV≤#·Ã]ø£. k
XÀ¢ˆˆ düT>∑eT+ kÕ<Ûäq+ <äTπsZ! ‘·e ùdïVü‰Á‘·Œø±•‘·yéT ˆ
jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ düe÷<ëj·T dü+Á>±eT+ Á|ü$X‚<ä´~ ˆ
õ‘ê« düsê«qØHé <äTπsZ! $»sT÷ #· q dü+X¯j·T' ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ! R z <äTsêZ!, düT>∑eT+ kÕ<ÛäqyéT R düT\uÛÑyÓTÆq kÕ<ÛäqeTT, ‘·e
R ˙<Ó’q, ùdïVü‰‘Y R ùdïVü≤eTTe\q, Á|üø±•‘·yéT R ãj·T\T|üs¡T|üã&çq~, <äTπsZ R
z <äTsêZ!, jÓ÷ì‘·‘·Ô«yéT R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«eTTqT, düe÷<ëj·T R d”«ø£]+∫, dü+Á>±eTyéT R
j·TT<äeΔ TTqT, j·T~ Á|ü$X‚<é R Á|üy•˚ +∫q≥¢sTTq, düsê«Hé nØHé R X¯Á‘·Te⁄\+<äiqT,
õ‘ê« R »sTT+∫, $»sT÷ #· R $»j·TT&˚ j·T>∑TqT, q dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT
˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! ˙j·T+<ä* Áù|eTe\q düT\uÛÑyÓTÆq á kÕ<Ûäq>∑÷]Ã
#Ó|æŒj·TTHêïqT. X¯øÏÔ‘·‘êÔ«ìï Á>∑Væ≤+∫ s¡DuÛÑ÷$T˝À Á|üy˚•+∫qyê&ÉT X¯Á‘·Te⁄\qT
z&ç+∫ ìX¯Ãj·T+>± $»j·TT&Ée⁄‘ê&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ øÏ+ >∑v±ZkÕïqe÷Á‘˚D øÏ+ yê rs¡úìùweD≤‘Y ˆ
HêdæÔ jÓ÷HÍ düe÷ uÛÑπøÔs¡q´‘·‡s¡«+ eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : >∑+>±kÕïqe÷Á‘˚D R >∑+>∑˝À kÕïq+ #˚dæq+‘· e÷Á‘·eTTq, øÏyéT R
@$T ˝≤uÛÑeTT?, rs¡úìùweD≤‘Y R |ü⁄D´rs¡úùdeq+e\q, øÏ+ yê R @$T ˝≤uÛÑeTT?,
jÓ÷HÍ R jÓ÷ìj·T+<ä*, uÛÑπøÔ' R uÛÑøÏÔøÏ, düe÷ R düeTyÓTÆq~, nq´‘Y R y˚s=ø£{Ï, q
ndæÔ R ˝Ò<äT, düs¡«yéT R n+‘·j·TT, eè<∏ë R e´s¡úeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : >∑+>±kÕïq+ #˚dqæ q÷, |ü⁄D´rsêú\T ùd$+∫qq÷ ˝≤uÛ+Ñ ˝Ò<Tä . n+‘·jT· ÷
e´s¡úy˚T. jÓ÷ìuÛÑøÏÔøÏ düe÷qyÓTÆq uÛÑøÏÔ eT]jÓTTø£{Ï ˝ÒH˚˝Ò<äT. k
XÀ¢ˆˆ |üxÃeÅ¬øÔÌX¯Ã <˚y˚•! jÓ÷ìe÷Vü‰‘·àý˚Te #· ˆ

‘·<ë e≈£îÔ+ q X¯ø√ï$T X¯èDTwü« q>∑qì›ì! ˆ
‘·e jÓ÷ìÁ|ükÕ<˚q eTVü‰<˚e‘·«e÷>∑‘·' ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚•! R z <˚e‘·\ XÊdü≈£îsê˝≤!, jÓ÷ìe÷Vü‰‘·àýéT R jÓ÷ìjÓTTø£ÿ
>=|üŒ‘·qeTTqT, e≈£îÔyéT R #Ó|ü≥≈£î, |üxÃeÅ¬øÔÌ' #· R ◊<äTeTTKeTT\‘√>∑÷&É, ‘·<ë
@e R n|ü&Ó’qqT, q X¯ø√ï$T R düeTs¡Tú&ÉqT ø±qT, q>∑qì›ì R z bÕs¡«r!,
X¯èDTwü« R $qTeTT, ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, jÓ÷ìÁ|ükÕ<˚q R jÓ÷ì (X¯øÏÔ) Á|üdüqï‘·#˚‘·,
eTVü‰<˚e‘·«yéT R eTVü‰<˚ekÕúqeTTqT, Ä>∑‘·' R bı+~qyê&ÉHÓ’‹ì.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚y˚X¯«Ø! bÕs¡«r! ◊<äTeTTKeTT\‘√ >∑÷&É Á|üj·T‹ï+∫qqT jÓ÷ì
eTVü≤‘·«eTTqT e]í+∫ #Ó|ü≥≈£î H˚qT ndüeTs¡Tú&ÉH˚. ˙ X¯øÏÔÁ|üdüqï‘·#˚‘· H˚qT
eTVü‰<˚e⁄&ÉHÓ’HêqT.
eTVü‰<˚e X¯u≤›ìøÏ e⁄´‘·Œ‘·´Ô s¡+ú <˚e‘·\˝À ÁX‚wßü &˜ TÉ , nì. Ä U≤´‹øÏ ø±s¡D+
bÕs¡«rX¯øÏÔj˚T j·Tì •e⁄ì uÛ≤e+. k
XÀ¢ˆˆ qMq≈£îqÔ˝≤+ jÓ÷ì+ eTs¡›j˚T<√´ Væ≤ kÕ<Ûäø£' ˆ
dü eTTø√Ô Væ≤ eTVü≤<äT›'U≤‘Y |òüTÀs¡dü+kÕs¡kÕ>∑sê‘Y ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ ãVüQHê øÏ$T¨πøÔq X¯èDT bÕs¡«‹! düTq›]! ˆ
e≈£îÔ+ ø√-|æ jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ ˝Àπø ø√-|æ Á|üX¯dü´‘˚ ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : j·T' Væ≤ kÕ<Ûä≈£' R @ kÕ<Ûä≈£î&Ó’‘˚, qMq≈£îqÔ˝≤yéT R Áø=‘·Ô>± yÓTT*∫q
yÓ+Á≥Tø£\T>∑\, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, eTs¡›j˚T‘Y R eT]›+#·TH√, dü' Væ≤ R Ä‘·&˚,
|òTü Às¡d+ü kÕs¡kÕ>∑sê‘Y R |òTü Às¡yTÓ qÆ dü+kÕs¡eTqT düeTTÁ<äeTTqT+&ç, eTVü≤‘Y <äT'U≤‘Y
R >=|üŒ <äT'KeTTqT+&ç, eTTø£Ô' R eTT≈£îÔ&ÉT, düTq›]! bÕs¡«‹! R n+<äyÓTÆq z
bÕs¡«r!, X¯èDT R $qTeTT, ÇVü≤ R Ç|ü&ÉT, ãVüQHê ñπøqÔ R mìïjÓ÷ #Ó|Œæ q+<äT#˚,
øÏyéT R @$T ˝≤uÛÑeTT?, jÓ÷ì‘·‘·Ô«yéT R X¯øÏÔ‘·‘·Ô«eTTqT, e≈£îÔyéT R #Ó|ü≥≈£î, ˝Àπø
R ˝Àø£eTTq, ø£' n|æ ø£' n|æ R m+‘·{Ïyê&Ó’q, me&ÉT, Á|üX¯dü´‘˚ R düeTs¡Tú&É>∑TqT?
‘ê‘·Œs¡´+ : @ kÕ<Ûä≈£î&ÉT Áø=‘·Ô>± yÓTT*∫q yÓ+Á≥Tø£\T >∑\ jÓ÷ìì eT]›+#·TH√
yê&ÉT uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq dü+kÕs¡düeTTÁ<ëìï ‘·]+#·>∑\&ÉT, ø£&É|ü≥ eTT≈£îÔ&ÉT ø±>∑\&ÉT.
z bÕs¡«r! ˝Àø£+˝À m+‘·{yÏ ê&ÓH’ ê jÓ÷ì‘·‘êÔ«ìï $X¯Bø£]+#·T≥≈£î me&É÷ düeTs¡T&ú TÉ
ø±&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ •e+ $wüßí+ $Hê <˚$! ø£' ø£åyÓ÷ e]í‘·T+ uÛÑy˚‘Y ˆ

ø£åeTdü« eTeT <Ís¡“\´+ e÷‘·s¡T›πsZ! ø£åeTdü« e÷yéT ˆ
#ê|ü˝≤´‘·Ô«+ eTj·÷ øÏxÏÃ<ä«]í‘·+ ‘·e düìï<ÛÍ ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚$! R z <˚M!, •e+ $wüßí+ $Hê R •e⁄&ÉT $wüßíe⁄ ø±ø£, e]í‘·TyéT
R $e]+#·T≥≈£î, ø£' R me&ÉT, ø£åeT' R düeTs¡Tú&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT?, #ê|ü˝≤´‘Y
R #·|ü\ãT~Δe\q, ‘·e düìï<ÛÍ R ˙ düeTø£åeTTq, eTj·÷ R Hê#˚‘·, øÏxÏÃ‘Y R
ø=+#ÓeTT, e]í‘·yéT R e]í+|üã&çq~, e÷‘·' <äTπsZ R ne÷à <äTsêZ!, ‘·«yéT R ˙e⁄,
eTeT R HêjÓTTø£ÿ, <Ís¡“\ýéT R ã\V”≤q‘·qT, ø£åeTdü« R ø£å$T+#·TeTT, e÷yéT R
qqTï, ø£åeTdü« R ø£å$T+#·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚M! •e⁄&ÉT, $wüßíe⁄ ø±ø£ düeTÁ>∑+>± e]í+∫ #Ó|ü≥≈£î eT¬se&ÉTqT
düeTs¡T&ú TÉ ø±&ÉT. H˚qT #·+#·\ãT~ΔH’Ó ˙ düeTø£+å ˝À ø=+‘· $e]+#·T≥≈£î |üPqTø=HêïqT.
Hê ã\V”≤q‘·qT eTìï+#·T. qqTï eTìï+#·T, ‘·©¢ <äTsêZ!
á e÷≥\+≥÷qï~ eTVü‰<˚e⁄&ÉT, n+fÒ •e⁄&˚ ø£<ë! eT], •e⁄&çøÏ
kÕ<ÛäéT+≥÷H˚, ‘êqT •e⁄&ÉT ø±q≥T¢, #ê|ü\éT÷ ã\V”≤q‘· ø±s¡D+>± ‘·q
ndüeTs¡ú‘·qT eTs¡∫ ÄyÓT düeTø£å+˝À j˚T<√ #Óù|Œ Á|üj·T‘·ï+ #˚dæq≥T¢ á Á|üø£≥q
ø£s¡úy˚T$T? •e⁄&ÉT, eTVü‰<˚e⁄&ÉT, dü<ë•e⁄&ÉT, s¡TÁ<äT&ÉT Ç‘ê´~ ù|s¡¢˙ï •eX¯ã›
|üsê´j·÷\T>±H˚ X¯u≤›søú¡ √XÊ\T dü÷∫dü÷HÔ êïsTT. ø±ì á X¯u≤›\ e⁄´‘·Œ‘·T\Ô T y˚s¬ q’ ≥T¢
M] eT÷s¡TÔ\T y˚s¡T, M] M] >∑TDø£s¡à\T y˚s¡T, n+{≤s¡T $E„\T. á $wüj·÷ìïø£ÿ&É
düà]+#·e˝… qì ‘√dü÷Ôqï~.
‘·q uÛ≤s¡´>± ÄyÓTqT >∑T]Ôdü÷Ô ≈£L&Ü, e÷‘·s¡T›πsZ (ne÷à <äTsêZ!) nqï
dü+uÀ<Ûäq düeT+»düe÷? n+fÒ, ‘·q uÛ≤s¡´˝Àì »>∑Hêà‘·è<äTsêZ+X¯qT düà]+∫ sT÷
dü+uÀ<Ûäq. k
l<˚e⁄ýê#· R l<˚$ Ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ <˚e<˚e! »>∑Hêï<∏ä! düèwæºdæú‘·´qÔø±s¡ø£! ˆ
Ms¡kÕ<Ûäqø£sêàDÏ ÁX¯ó‘êì ‘·«qTàU≤Á‘·ŒuÛÀ! ˆˆ 12
XÀ¢ˆˆ düT>∑eT+ kÕ<Ûäq+ <˚e! ÁX¯ó‘·+ ãVüQ$<Ûä+ eTj·÷ ˆ
j·T‘·Ô«j·÷ ø£~∏‘·+ <˚e! ø£˝Ö ‘·#·Ã ø£<∏ä+ uÛÑy˚‘Y ˆ
$XÊ«k˛-Á‘· eTVü‰<˚e! dü+X¯jÓ÷-uÛÑ÷‘·‡<ë eTeT ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚e<˚e R z <˚e<˚e!, »>∑Hêï<∏ä R z »>∑‘·Œr!, düèwæºdæú‹GnqÔ R
düèwæº, dæú‹, \j·TeTT\qT, ø±s¡ø£ R #˚j·TTyê&Ü!, ‘·«‘Y G eTTU≤‘Y R ˙H√≥, Á|üuÛÀ

R z kÕ«MT!, Ms¡kÕ<Ûäqø£sêàDÏ R X¯øÏÔkÕ<Ûäq|ü<äΔ‘·T\T, ÁX¯ó‘êì R $qã&çq$. <˚e!
R z <˚yê!, eTj·÷ R Hê#˚‘·, ãVüQ$<ÛäyéT R nH˚ø£Ø‘·T\, düT>∑eTyéT R düT\uÛÑyÓTÆq,
kÕ<ÛäqyéT R kÕ<Ûäq|ü<äΔ‹, ÁX¯ó‘·yéT R $qã&çq~, <˚e! R z <˚yê!, j·T‘Y R @~,
‘·«j·÷ R ˙#˚‘,· ø£~‘∏ y· Té R #Ó|Œü ã&çq<√, ‘·‘Y #· R n~jÓTÆ ‘˚, ø£˝Ö R ø£*j·TT>∑eTTq,
ø£<∏äyéT R m≥T¢, uÛÑy˚‘Y R dü+uÛÑ$+#·TqT?, nÁ‘· R á $wüj·TeTTq, eTVü‰<˚e! R z
eTVü‰<˚e!, dü<ë R m\¢|ü&ÉT, eTeT R HêjÓTTø£ÿ, $XÊ«dü' R qeTàø£eTT, dü+X¯j·T'
R dü+X¯j·TeTT>±, nuÛÑ÷‘Y R nsTTq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚e<˚yê! »>∑Hêï<∏ä! düèwæº+#·Tyê&Ée⁄, b˛wæ+#·Tyê&Ée⁄, q•+|üCÒj·TT
yê&Ée⁄qT ˙e⁄. ˙e⁄ #Ó|Œü >± X¯økÔÏ Õ<Ûqä \>∑÷]Ã $HêïqT. düT\uÛkÑ Õ<Û´ä |ü<‘Δä T· ˝ÒjTÆÓ qqT,
yêìì sT÷ ø£*j·TT>∑eTT˝À nqTdü]+∫ kÕ|òü\éTTqT bı+<äT≥ dü+uÛÑee÷? nì
Hê≈£î |ü<˚ |ü<˚ X¯+ø£ ø£\T>∑T‘·÷+&˚~ |üPs¡«+.
dü+X¯j÷Ó -uÛ÷Ñ ‘Y nì uÛ÷Ñ ‘·ø±\s¡÷bÕìï Á|üj÷Ó –+#·≥+ ã{Ïº <˚$ bÕs¡«‹øÏ
Ä dü+X¯j·T+ r]b˛sTTq≥T¢ uÛ≤$+#·e#·TÃ. k
eTVü‰<˚e ñyê#· R eTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ X¯èDT bÕs¡«‹! #ês¡«vÏZ! X¯èDTwü« q>∑qì›ì ˆ
X¯èDT ‘·«+ |üs¡j·÷ uÛÑø±Ô´ kÕe<Ûëq+ X¯èDTwü« y˚T ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #ês¡T G nvÏZ! R n+<äyÓTÆq nej·TeeTT\T>∑\, bÕs¡«‹! R z
bÕs¡«r!, X¯èDT R $qTeTT, q>∑qì›ì R |üs«¡ ‘·sê»>∑T Væ≤eTe+‘·Tì Äq+~+|üCj Ò T· T
ôV’≤e÷er!, X¯èDTwü« R $qTeTT, ‘·«yéT R ˙e⁄, |üs¡j·÷ uÛÑø±Ô´ R |üs¡eTuÛÑøÏÔ‘√,
kÕe<ÛëqyéT R ÁX¯<äΔ>± eTqdüT ô|{Ïº, y˚T R Hê$ (Hê e÷≥\T), X¯èDT X¯èDTwü« R
$qTeTT $qTeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z n+<äyÓTÆq |üs¡«‘·sê»|ü⁄ÁrÔ, bÕs¡«r! Hê e÷≥\T ÁX¯<äΔ>± eTqdüT+∫
uÛÑøÏÔ‘√ $qTeTT. k
XÀ¢ˆˆ j·Tôd’à ø£ôd’à q <ë‘·e´+ ÁbÕD≤H˚Ô-|æ q dü+X¯j·T' ˆ
dü«jÓ÷ì]e <˚y˚•! >√|ü˙j·T+ dü<ë Á|æj˚T! ˆˆ 15
XÀ¢ˆˆ ì>∑÷&ÛÉ+ ‘˚ Á|üeøå±´$T dü‘·´+ dü‘·´+ düTì•Ã‘·yéT ˆ
j·TkÕ´qTcÕ˜qe÷Á‘˚D uÛÑyêuÖΔ q ìeT»®‹ ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚•! R <˚e‘·\ ø°X¯«Ø!, dü«jÓ÷ì' Çe R ‘·q X¯øÏÔì e˝…, dü<ë R
m\¢y˚fi¯\, >√|ü˙j·TyéT R <ë∫j·TT+#·<ä–q~, Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, ÁbÕD≤H˚Ô

n|æ R ÁbÕDeTT b˛e⁄q|ü⁄&Ó’q, j·Tôd’à ø£ôd’à R meìø√ ˇø£ìøÏ (njÓ÷>∑T´ìøÏ), q
<ë‘·eýéT R Çe«<ä–q~ ø±<äT, q dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT ˝Ò<äT, j·Tdü´ R
<˚ìjÓTTø£ÿ, nqTcÕ˜qe÷Á‘˚D R nqTcÕ˜qeTT#˚‘·, uÛÑeGnuÖΔ R dü+kÕs¡kÕ>∑s¡eTTq,
q ìeT»®‹ R eTTqT>∑≈î£ +&ÉTH√, (n{Ï)º düTì•Ã‘·+ dü‘´· yéT R ìX¯Ãj·TyÓTqÆ dü‘´· eTTqT,
ì>∑÷&ÛÉyéT R s¡Vü≤düýÓTÆq<ëìì, ‘˚ R ˙≈£î, Á|üeøå±´$T R #Ó|ü#·THêïqT, dü‘·ýéT R
ì»eTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚e‘·\ ø±sê<ÛäT´sê˝≤, z Á|æj·TTsê˝≤! n‹s¡Vü≤düéTT, dü«jÓ÷ìe˝…
ø±bÕ&ÉTø√<ä–q~, dü‘·éTT, nsTTq $wüj·TeTTqT ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT. meìø√
ˇø£ìøÏ jÓ÷>∑´‘·˝…+#·ø£ ÁbÕD≤bÕj·Tdæú‹˝ÀHÓ’q Çe«sêì~~. Bìì nqTwæ˜+∫q
e÷Á‘·+#˚‘· dü+kÕs¡düeTTÁ<ä+˝À eTTqT>∑ø£ ‘·]+‘·Ts¡T. Ç~ dü‘·éTT.
kÕ<Ûës¡D+>± eT+Á‘·$<ä´qTbÕdæ+∫qyês¡T ‘·eT $<ä´qT y˚s=ø£ì
≈£î|ü<˚•+#·≥+ $~Û>± bÕ{ÏkÕÔs¡T. ˇø£y˚fi¯ jÓ÷>∑T´&Ó’qyê&ÉT \_Û+#·≈£î+fÒ, jÓ÷>∑´‘·
‘Ó\TdüT≈£îH˚+‘· eé~Û ˝Ò≈î£ +fÒ, ‘·q≈£î eTs¡De÷düqïeTe⁄‘·÷qï düeTj·T+˝À me]ø√
ˇø£]øÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ uÛ≤s¡+y˚dæ ‘·q eT+Á‘êìï ñ|ü<˚•+#·≥+ dü+uÛÑe+. ø£qTø£
jÓ÷ì‘·+Á‘·+ $wüj·T+˝À @eTs¡TbÕ≥T ndü˝Ò ≈£L&É<äì á ôV≤#·Ã]ø£. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ìs¡÷bÕ eTVü‰e÷j·÷ *vZs¡÷|üdü‡<ë•e' ˆ
πs‘·kÕ ‘·s¡ŒD+ ‘·kÕ´ eT<Ó’´sêà+ôd’X¯Ã düTq›] ˆˆ 17
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düTq›] R z düT+<äØ!, jÓ÷ìs¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\~, eTVü‰e÷j·÷
R eTVü‰Á|üø£è‹, *vZs¡÷|ü' R *+>∑s¡÷|üeTT>∑\yê&ÉT, dü<ë•e' R dü<ë•e⁄&ÉT,
‘·kÕ´' R ÄyÓT≈£î, Ä Á|üø£è‹øÏ, πs‘·kÕ R Ms¡éTT‘√, #· R eT]j·TT, eT<Ó’´' R
$$<ÛäeTT˝…’q eT<ÛäTe⁄\‘√, e÷+ôd’' R e÷+düeTT\‘√, ‘·s¡ŒDyéT R HÓ’y˚<äéTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z düT+<äØ! jÓ÷ìs¡÷|üeTTq ñqï Åd”Ô Ä<ë´Á|üø£è‹. *+>∑s¡÷|üeTTq ñ
qï |ü⁄s¡Twüß&ÉT dü<ë•e⁄&ÉT. Ä<ë´Á|üø£è‹ì dü+‘√wüô|fÒº$ πs‘·düT‡, eT<ä´+, e÷+dü+
M{Ïì HÓ’y˚<ä´+>± düeT]Œ+#·e˝…. k
XÀ¢ˆˆ jÓ÷Hê´+ *vZ+ düeTT‘YøÏå|ü´ ‘·‘·Ô«e÷<ëj·T düTq›]! ˆ
jÓ÷HÍ øÏxÏÃ~«ìøÏå|ü´ X¯øöÔ düs¡«+ düeTs¡Œj˚T‘Y ˆˆ 18
XÀ¢ˆˆ ‘·‘˚Ô«q ‘√wüj˚T<˚›M+ uÛÑ>∑s¡÷bÕ+ »>∑qàsT÷yéT ˆ
Á|ü‘ê´<ë´‘˚q <˚y˚•! ÁãVü≤àVü≤‘ê´ e´b˛Vü≤‹ ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düTq›]! R n+<äyTÓ qÆ , <˚y•˚ ! R z <˚yX˚ «¯ Ø!, jÓ÷HêýéT R jÓ÷ìj·T+<äT,

*vZyéT R *+>∑eTTqT, düeTT‘YøÏå|ü´ R #·ø£ÿ>± ñ+∫, ‘·‘·Ô«yéT R kÕs¡eTTqT, Ä<ëj·T
R rdæø=ì, øÏxÏÃ‘Y R ø=+#ÓeTT>∑, jÓ÷HÍ R jÓ÷ìj·T+<äT, $ìøÏå|ü´ R ñ+∫,
düs«¡ yéT R n+‘·{ìÏ , X¯øöÔ R X¯øj ÔÏ T· +<äT, düeTs¡Œj˚T‘Y R düeT]Œ+#·e˝…qT. uÛ>Ñ s∑ ÷¡ bÕyéT
R jÓ÷ìs¡÷|üeTTq ñqï, »>∑qàsT÷+ <˚MyéT R »>∑‘·TÔì+&É yê´|æ+∫j·TTqï <˚M
<äTs¡ZqT, ‘·‘˚Ô«q R Ä kÕs¡eTT‘√, ‘√wüj˚T‘Y R dü+‘√wüô|≥ºe˝…qT, Á|ü‘ê´<ë´‘˚q R
$s¡T<äΔeTT>∑ Á|üe]Ô+#·T≥#˚‘·, ÁãVü≤àVü≤‘·´ R ÁãVü≤àVü≤‘ê´bÕ‘·ø£eTT, e´b˛Vü≤‹ R
dü+Áø£$T+#·T#·Tqï~.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚yX˚ «¯ Ø, düT+<äØ! jÓ÷ìj·T+<äT *+>∑eTTqT+∫, yêì ÁkÕeeTT\ Bdæø=ì,
ø=~›>± jÓ÷ìj·T+<äT+∫, $T>∑‘·<ä+‘·j·TTqT jÓ÷ìs¡÷|üX¯øÏÔπø düeT]Œ+#·e˝…qT.
uÛ>Ñ s∑ ÷¡ |üeTT<ë*Ãq~ »>∑<ëΔÁr Ä<ë´Á|üøè£ ‹ X¯ø.ÔÏ ÄyÓTqT Äq+~+|ü CÒjT· e˝…qT. Ç+<äT≈£î
_ÛqïeTT>∑ eéVü≤]+∫q#√, yêìøÏ ÁãVü≤àVü≤‘ê´bÕ‘·ø£eT+≥TqT. k
XÀ¢ˆˆ Hê\Œ|ü⁄D´s¡‘ê+ <äTπsZ! $XÊ«k˛ C≤j·T‘˚ Á<ÛäTeyéT ˆ
$XÊ«kÕ‘Y dæ~Δe÷b˛ï‹ $XÊ«kÕH√àø£åy˚Te #· ˆ
n$XÊ«kÕ#·Ã <˚y˚•! qs¡ø£+ C≤j·T‘˚ Á<ÛäTeyéT ˆˆ 20
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚•! <äTπsZ! R <˚e‘·\ XÊdæ+#·T z <äTsêZ!, n\Œ|ü⁄D´s¡‘êyéT R
|ü⁄DéTTq ÄdüøÏÔ n\ŒyÓTÆqyê]øÏ, Á<ÛäTeyéT R ìX¯Ãj·TeTT>±, $XÊ«dü' R $XÊ«düeTT,
q C≤j·T‘˚ R ø£\T>∑<äT, $XÊ«kÕ‘Y R qeTàø£eTTqT+&ç, dæ~ΔyéT R dæ~Δì, Äb˛ï‹ R
bı+<äT#·THêï&ÉT, $XÊ«kÕ‘Y R qeTàø£eTTqT+&ç, yÓ÷ø£å+ @e #· R yÓ÷ø£åeTTqT
>∑÷&É, n$XÊ«kÕ‘Y #· R n|üqeTàø£eTTqT+&ç e÷Á‘·eTT, Á<ÛäTeyéT R ìX¯Ãj·TeTT>±,
qs¡ø£yéT R qs¡ø£eTT, C≤j·T‘˚ R ø£\T>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! |ü⁄D´ø£sà¡ \j·T+<ëdüøÔÏ n~Ûøe£ TT>∑ >∑\yê]πø $XÊ«düyT˚ s¡Œ&ÉTqT,
n\Œ|ü⁄DT´\≈£î ø±<äT. $XÊ«düeTTe\q dæ~Δ, yÓ÷ø£åeTT ø£\T>∑T‘·$. n$XÊ«dü+
qs¡ø£eTTq≈£î <ë].
XÀ¢ˆˆ düs¡«kÕ<ÛäqeT<Û˚´ ‘·T jÓ÷ìkÕ<ÛäqeTT‘·ÔeTyéT ˆ
uÛÑTø±Ô« |”‘ê« #· <˚y˚• j·T~ jÓ÷ì+ Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆ
ø√{Ï»Hêà]®‘·+ bÕ|ü+ ‘·‘Yø£åD≤<˚e qX¯´‹ ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚• R z <˚y˚X¯«Ø!, düs¡«kÕ<ÛäqeT<Û˚´ ‘·T R nìï kÕ<Ûäq\˝ÀHÓ’‘˚,
jÓ÷ìkÕ<ÛäqyéT R jÓ÷ìkÕ<ÛäqeTT, ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜eTT, uÛÑTø±Ô« R ‹ì, |”‘ê« #· R
Á‘ê– ≈£L&É, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì (X¯øÏÔì), j·T~ Á|ü|üP»j˚T‘Y R |üPõ+∫q≥¢sTTq,
ø√{Ï»qà G n]®‘·yéT R ø√{Ï»qà\˝À dü+bÕ~+∫ø=qï, bÕ|üyéT R bÕ|üeTT, ‘·‘Y

ø£åD≤‘Y @e R Ä ø£åDeTT˝ÀH˚, qX¯´‹ R q•+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚y˚X¯«Ø! kÕ<Ûäq\˝À¬ø\¢ jÓ÷ì (X¯øÏÔ) kÕ<Ûäq düs√«‘·ÔeTeTT. ‹+≥÷
Á‘ê>∑T‘·÷ ≈£L&É X¯øÏÔì |üPõ+∫q≥¢sTTq ø√{Ï»qà\ bÕ|ü+ Ä ì$Twüy˚T q•düTÔ+~.k
XÀ¢ˆˆ uÛÀπ>q \uÛÑ‘˚ yÓ÷ø£å+ uÛÀπ>q \uÛÑ‘˚ düTKyéT ˆ
‘·kÕà‘Y düs¡«Á|üj·T‘˚ïq kÕ<Ûäø√ uÛÀ>∑yêHé uÛÑy˚‘Y ˆ
jÓ÷ììHê› |òüTèD≤\C≤®+ es¡®j˚Tqà‹e÷Hé dü<ë ˆˆ 22
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÀπ>q R uÛÀ>∑eTT#˚, yÓ÷ø£åyéT R yÓ÷ø£åeTT, \uÛÑ‘˚ R \_Û+#·TqT,
uÛÀ>π q R uÛÀ>∑eTT#˚, düTKyéT R düTKeTT, \uÛ‘Ñ ˚ R \_Û+#·TqT, ‘·kÕà‘Y R Ä ø±s¡DeTT
e\q, düs«¡ Á|üjT· ‘˚ïq R nìï$<Ûeä TT\ Á|üjT· ‘·ïeTT‘√, kÕ<Ûøä '£ R kÕ<Û≈ä î£ &ÉT, uÛÀ>∑yêHé
R uÛÀ–>±, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT, jÓ÷ììHê› R jÓ÷ì (X¯øÏÔ) ì ì+~+#·T≥, |òüTèD≤ R
$eTTK‘·, <˚«wüeTT, \C≤®yéT R dæ>∑TZ, nqTMìì, eT‹e÷Hé R eT‹eT+‘·T&ÉT, dü<ë
R m\¢|ü&ÉT, es¡®j˚T‘Y R $&ÉTe<ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : uÛÀ>∑eTTe\q düTKeT÷ yÓ÷ø£åeT÷ \_ÛkÕÔsTT. n+<äTe\q, kÕ<Ûä≈£î&ÉT
m+‘Óq’ Á|üjT· ‹ï+∫ uÛÀ–ø±e˝…. X¯øsÔÏ ÷¡ |ü+>± >∑T]Ô+#·ø£ jÓ÷ìì ì+~+#·T≥, <ëìì
<˚«wæ+#·T≥, dæ>∑TZp|ü⁄≥ nqTyêìì ãT~ΔeT+‘·T&ÉT $&ç∫ô|≥TºqT. k
XÀ¢ˆˆ ≈£î˝≤#ês¡Á|üdü+π>q j·T~ jÓ÷ì+ q |üP»j˚T‘Y ˆ
øÏ+ ‘·dü´ kÕ<ÛäHÓ’s¡¢¬øåÌdü‡s¡«+ ‘·dü´ eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ≈£î˝≤#ês¡Á|üdü+π>q R ≈£î˝≤#ês¡eTTqqTdü]+∫, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì,
j·T~ q |üP»j˚T‘Y R |üPõ+#·q≥¢sTTq, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, kÕ<ÛäHÓ’' \¬øåÌ' R \ø£å
kÕ<Ûäq\#˚‘·, øÏyéT R @$T ˝≤uÛÑeTT? ‘·dü´ R yêìøÏ, düs¡«yéT R n+‘·j·TT, eè<∏ë R
e´s¡úeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ≈£î˝≤#ês¡+ Á|üø±s¡+ jÓ÷ì|üP» #˚j·T≈£î+fÒ, yê&ÉT \ø£å kÕ<Ûäq\T
#˚dæq|üŒ{ÏøÏ n+‘ê e´s¡úy˚T, ˝≤uÛÑy˚T$Tj·TT ˝Ò<äT. k
XÀ¢ˆˆ dü÷øå±à+X¯óHê jÓ÷ì>∑s¡Ô+ e÷s¡®q+ ≈£îs¡T‘˚ j·T~ ˆ
‘·dü´ <˚Vü≤dü´ π>Vü≤dü´ bÕ|ü+ $qX¯´‹ Á<ÛäTeyéT ˆ
øÏ+ >∑+>±kÕïqe÷Á‘˚D øÏ+ yê rs¡úìùweD≤‘Y ˆˆ 24
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü÷øå±à+X¯óHê R ∫qï _+<äTe⁄\‘√, jÓ÷ì>∑s¡ÔyéT R jÓ÷ì>∑T+‘·qT,
e÷s¡®qyéT R XÀ~Û+#·T≥, j·T~ ≈£îs¡T‘˚ R #˚dæq≥¢sTTq, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, <˚Vü≤dü´
R X¯Øs¡eTTjÓTTø£ÿ, >π Vü≤dü´ R Ç+{ÏjTÓ Tø£ÿ, bÕ|üyTé R bÕ|üeTT, $qX¯´‹ R q•+#·TqT,
Á<ÛäTeyéT R ìX¯Ãj·TeTT, >∑+>±kÕïqe÷Á‘˚D R >∑+>±q~˝À kÕïq+ #˚dæq+‘·
e÷Á‘·eTTq, øÏyéT R @$T ˝≤uÛÑeTT?, rs¡úìùweD≤‘Y R |ü⁄D´rs¡úeTT\ ùd$+∫q+<äT
e\q, øÏ+ yê R ˝≤uÛÑy˚T$T?
‘ê‘·Œs¡´+ : ô|’ XÀ¢ø±\˝À Á|ükÕÔ$+∫q ‘·‘·Ô«eTTqT ø=ìï ∫qï _+<äTe⁄\‘√ qsTTqqT
jÓ÷ì>∑T+‘·˝À XÀ~Û+∫q kÕ<Ûä≈£îì <˚Vü≤>∑‘·yÓTÆq bÕ|üeTT, >∑èVü≤>∑‘·yÓTÆq bÕ|üeTT ≈£L&É
q•kÕÔsTT. }s¡πø >∑+>±kÕïq+#˚dæqq÷, rs¡új·÷Á‘·\T#˚dæqq÷ ìÁwüŒjÓ÷»qy˚T. k
XÀ¢ˆˆ |üP»´‘˚ kÕ<ÛäπøÅH˚›D uÛÑ>∑s¡÷bÕ dü<ë Á|æj˚T! ˆ
ãVüQHê øÏ$T¨πøÔq X¯èDTwü« ÁbÕDe\¢uÛÒ! ˆˆ 25
XÀ¢ˆˆ |üP»q+ kÕ<Ûäø±HêxÃ düs¡«kÕ<Ûës¡D+ Á|æj˚T! ˆ
|üxÃ‘·‘·Ô«+ $Hê <˚$! #·‘·Ts¡úxÃ eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆˆ 26
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Á|æj˚T! ÁbÕDe\¢uÛÒ! R Á|æj·TyÓTÆq z ÁbÕDÒX¯«Ø!, kÕ<Ûäø±Hê+ #· R
kÕ<Ûä≈£î\¬ø’‘˚, |üP»qyéT R |üP»#˚j·T≥ nqï~, düs¡«kÕ<Ûës¡DyéT R n+<äs¡Tq÷ï
#˚ùd<˚, kÕ<Ûøπä ÅHD›˚ R kÕ<Ûøä Á£ X‚wßü ì˜ #˚, dü<ë R m\¢|ü &ÉT, uÛ>Ñ s∑ ÷¡ bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üXø¯ ,ÔÏ
|üP»´‘˚ R |üPõ+|üã&ÉTqT, Á|æjT˚ ! R z Áù|j·Td”!, <˚$! R z <˚M!, ÇVü≤ RÇ|ü&ç+ø£,
ãVüQHê ñπøÔq R mìïjÓ÷ e÷≥\‘√, øÏyéT R @$T ˝≤uÛÑeTT, X¯èDTwü« R $qTeTT,
|üxÃ‘·‘«Ô· + $Hê R |ü+#·eTø±s¡eTT\T ˝Òø,£ #·‘T· s¡x ú Ã R øö˝≤#ês¡T\ |üPC≤$<ÛëqeTT,
eè<∏ë uÛÑy˚‘Y R e´s¡úeT>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ÁbÕDeTT\≈£î ÁbÕDyÓTÆq z <˚M! kÕ<Ûä≈£î\+<äs¡÷ |üP» #˚ùdyêπs.
kÕ<Ûøä Á£ X‚wßü &˜ y˚ ÷Ó m\¢|ü &É÷ jÓ÷ìs¡÷|üXø¯ ìÔÏ |üPõkÕÔ&TÉ . |ü\Te÷≥˝Ò\, <˚M? $qT.
|ü+#·eTø±sê\T ˝Ò≈î£ +&É øö˝≤#ês¡T\qTdü]+#˚ kÕ‹Ô«ø£|Pü C≤$~Û e\q ˝≤uÛ+Ñ ˝Ò<Tä .
eè<∏ëÁX¯eTj˚T ne⁄‘·T+~.
øö˝≤#ês¡T\T ‘ê‹Ô«ø£‘·πø n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´$T∫Ã, |ü+#·eTø±sê˝…’q eT<ä´
e÷+dü eT‘·‡´ eTTÁ<ë yÓTÆ<∏äTHê\qT uÛÖ‹ø£ÁøÏj·T>± ìs¡«Væ≤+#·ø£, yêìø£ìï{ÏøÏ
kÕ+πø‹ø±sêú\qT Á|ü‹bÕ~+∫ yêìj·T+<˚ <äèwæìº ì\T|ü⁄‘ês¡T, ø£qTø£ yê]~ øπ e\+
uÛ≤eHê#ês¡y˚T. n+<äTe\q jÓ÷ì‘·ÅqÔ+ e\q sê<ä–q uÛÀ>∑s¡÷|üyÓTÆq nqTuÛÑe+
(#·÷. XÀ¢.22) yê]øÏ sê<äT. yê] kÕ<Ûäq πøe\+ düHê´düT\ kÕ<Ûäqe˝… kÕ>∑T‘·T+~,
ˇø£ ‘·|üX¯Ãs¡´>± ñ+≥T+~. Ä <äècÕº´ dü<ä´' |òü˝≤ìïe«<äT. k
XÀ¢ˆˆ |üxÃe÷‘·TÔ |üs¡+ HêdæÔ XÊø±ÔHê+ düTKyÓ÷ø£åjÓ÷' ˆ
$Hê X¯ø±Ô´ #· j·T‘êŒq+ ‘·‘·‡s¡«+ $|òü\+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 27
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : XÊø±ÔHêyéT R XÊπøÔj·TT\≈£î, düTKyÓ÷ø£åjÓ÷' R düTKuÛÀ>∑eTTq≈£î >±ì

yÓ÷ø£kå Õ<Ûqä ≈£î>±ì, |üxÃe÷‘Y ‘·T R |ü+#·eTø±s¡eTT\˝À ◊<äe<Óq’ yÓT<Æ Tä∏ qeTTø£+f…,
|üs¡yéT R $T+∫q~, q ndæÔ R ˝Ò<äT, j·T‘Y bÕqyéT R @ bÕqeTT, $Hê X¯ø±Ô´ R
X¯øÏÔ˝Òì<√, ‘·‘Y düs¡«yéT R n~j·T+‘·j·TT, $|òü\+ uÛÑy˚‘Y R |òü\eTT˝Òì <ä>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : XÊπøj Ô T· T\ kÕ<Ûqä ◊Væ≤ø£eTT, ÄeTTwæàø£eTT, s¬ +&ÉTq÷ï \ø£´å eTT>∑ kÕπ>~,
øπ e\eTT ÄeTTwæàø£kÕ<Ûqä ø±<äT. ø£qTø£ yê]øÏ |ü+#·eTø±s¡eTT\˝À ∫e]<Óq’ yÓT<Æ Tä∏ q+
|üs¡eT+ uÛÀ>∑+. yÓTÆ<∏äTq+ X¯øÏÔ‘√ dü+>∑eT+. n~ ˝Ò≈£î+&É eT<ä´ùdeq+ e\q |òü\+
˝Ò<äT. k
XÀ¢ˆˆ X¯≈£îÔ´∫Ã¤wüº+ |æuÒÅ<ä›e´+ Ms√∫Ã¤wüº+ #· #·s¡«DyéT ˆ
@e+ ø£è‘ê« eTVü‰jÓ÷ì+ |üP»sTT‘ê« ~yêìX¯yéT ˆ
uÛÑTø±Ô« |”‘ê« eTùV≤XÊì $Vü≤πs‘Y øÏå‹eTD¶˝Ò ˆˆ 28
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : X¯øÏÔ ñ∫Ã¤wüºyéT R X¯øÏÔ m+–*#˚dæ $&ç∫q, Á<äeýéT R Á<äeeTTqT,
|æuÒ‘Y R Á‘ê>∑TqT, Ms¡Gñ∫Ã¤wüºyéT R•es¡÷|ü⁄&Ó’q kÕ<Ûä≈£î&ÉT m+–*#˚dæ $&ç∫q
<ëìì, #·s«¡ DyéT R qeT\T≥, @eyéT R á $<Ûeä TT>±, ø£è‘ê« R #˚d,æ eTVü‰jÓ÷ìyéT
R jÓ÷ìX¯øÏÔì, ~yêìX¯yéT R |üe\T, sêÁ‹, |üP»sTT‘ê« R |üPõ+∫, uÛÑTø±Ô« R ‹ì,
|”‘ê« R Á‘ê–, eTùV≤XÊì, z eTùV≤X¯«Ø!, øÏå‹eTD¶˝Ò R uÛÑ÷eT+&É\eTTq, $Vü≤πs‘Y
R dü+#·]+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : X¯øÏÔ jÓT+–* Á‘ê–, Ms¡Tì jÓT+–* ‹ì, Ç≥T¢ jÓ÷ìX¯øÏÔì πsãefi¯ófl
|üPõ+∫, uÛÑ÷eT+&É\+ô|’ dü+#·]+#·TqT. k
XÀ¢ˆˆ $<Ûäè‘·´ ‘·T\d”e÷\´+ ≈£îsê´#·Ã Vü≤]eTì›s¡yéT ˆ
ø£<∏√|üø£<∏äq+ yê|æ lVü≤πss¡TZDø°s¡ÔqyéT ˆ
Vü≤]Hêe÷ï C≤‘·uÛ≤y√ $Vü≤πs‘Y |üX¯ódüìï<ÛÍ ˆˆ 29
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : |üX¯ódüìï<ÛÍ R πøe\ JeuÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì kÕ+>∑‘·éTT j˚Ts¡Œ&çq|ü&ÉT,
‘·T\d”e÷\ýéT R ‘·T\dæ<äfi¯eTT\ e÷\qT, $<Ûäè‘·´ R <Ûä]+∫, Vü≤]eTì›s¡yéT R
$wüßíeT+~s¡eTTqT ‘·q eT+~s¡eTT>∑, ≈£îsê´‘Y R #˚dæø=q<ä>∑TqT, #· R eT]j·TT,
lVü≤πs' R $wüßíe⁄jÓTTø£ÿ, >∑TDø°s¡ÔqyéT R >∑TDeTT\qT ø=ìj·÷&ÉT≥, yê n|æ R
eT]j·TTqT, ø£<∏√|üø£<∏äqyéT R Vü≤]ø£<∏ëø£<∏äqÁX¯eDeTT\T, (≈£îsê´‘Y R #˚j·Te˝…qT),
C≤‘·uÛ≤e' R Vü≤]ì eTqdüTq ì*|æ, Vü≤]Hêe÷ï R Vü≤]ù|s¡T‘√, $Vü≤πs‘Y R
dü+#·]+#·e˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ >∑TbÕÔ >∑T|üÔ‘·sê |üPC≤ Á|üø£{≤‘Y Vü‰ìπse #· ˆ

es¡+ |üPC≤ q ø£s¡Ôyê´ |üXÀs¡Áπ> #· bÕs¡«‹! ˆˆ 30
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : |üPC≤ R á jÓ÷ì‘·+Á‘·|Pü C≤$<ÛëqeTT, >∑TbÕÔ R s¡V≤ü düéTT, >∑T|ü‘Ô s· ê
R n‹s¡Vü≤düéTT, Á|üø£{≤‘Y R Á|üø£≥eTT>∑ #˚j·TT≥e\q, Vü‰ì' @e #· R qwüºy˚T,
bÕs¡«‹! R z bÕs¡«r!, |üXÀ' R Ç+Á~j·T˝À\TìjÓTTø£ÿ, nÁπ> #· R düeTø£åeTTqHÓ’‘˚,
|üPC≤ R |üP», q ø£s¡Ôyê´ R #˚j·T≈£î+&ÉT≥, es¡yéT R ÁX‚wü˜eTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : á jÓ÷ì|üPC≤$<Ûëq+ n‹s¡V≤ü dü´+. ãVæ≤s¡+>∑eTT>∑ #˚jT· T≥ Vü‰ìø£se¡ TT.
z bÕs¡«r! Ç+Á~j·T˝≤\düT&Ó’qyêì düeTø£åeTTq á |üP» #˚j·T≈£î+&ÉTfÒ ÁX‚wü˜eTT.
ø±s¡DeTT $~‘·y˚T. Ç+Á~j·T˝À\Tq≈£î á |üP»˝À <Ó’e‘·«eTT ø±ø£
no¢\‘·j˚T >√#·]+#·TqT. k
XÀ¢ˆˆ |ü⁄cÕŒx®*Á‘·j˚TD≤|æ j·T~ jÓ÷ì+ Á|ü|üP»j˚T‘Y ˆ
‘·kÕ´\uÛ≤´ì ø£sêàDÏ q düìÔ uÛÑTeqÁ‘·j˚T ˆˆ 31
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : |ü⁄cÕŒx®* Á‘·j˚TD n|æ R eTTe÷às¡T |ü⁄cÕŒ+»*‘√HÓ’q, jÓ÷ìyéT R
jÓ÷ìs¡÷|üXø¯ ìÔÏ , j·T~ Á|ü|Pü »j˚T‘Y R |üPõ+∫q≥¢sTTq, ‘·d´ü R yêìøÏ, uÛTÑ eqÁ‘·jT˚
R eT÷&ÉT ˝Àø£eTT\˝À, n\uÛ≤´ì ø£sêàDÏ R \_Û+#·ì ø£s¡à\T, q düìÔ R ñ+&Ée⁄.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTTe÷às¡T |ü⁄cÕŒ+»* ã{Ïº |üPõ+∫q#√, Ä kÕ<Ûä≈£îìøÏ |òü*+#·ì
ø±s¡éTT\T eTT˝À¢ø£eTT\˝À ñ+&Ée⁄. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÅH˚Ô wüc˛˜-<Ûë´j·T' düeT÷Œs¡íyéT ˆˆ
```
dü|üÔyÓ÷-<Ûë´j·T'
leTVü‰<˚e ñyê#· R leTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ˆˆ n<∏ä eπøå´ eTùV≤XÊì! Ms¡kÕ<ÛäqeTT‘·ÔeTyéT ˆ
j·Tdü´ $C≤„qe÷Á‘˚D JeqTàø£ÔX¯Ã kÕ<Ûäø£' ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : n<∏ä R ‘·s¡Tyê‘·, eTùV≤XÊì! R z eTùV≤X¯«Ø! ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜yÓTÆq,
Ms¡kÕ<ÛäqyéT R Ms¡kÕ<ÛäqeTTqT >∑÷]Ã, eπøå´ R #Ó|ü<äTqT, j·Tdü´ R <˚ìjÓTTø£ÿ,
$C≤„qe÷Á‘˚D R C≤„qeTT#˚‘·, kÕ<Ûäø£' R kÕ<Ûä≈£î&ÉT, Je‘Y G eTTø£Ô' R J$+∫
j·TT+&É>∑H˚ eTTø£Ô&É>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n≥T ‘·s¡Tyê‘·, z eTùV≤X¯«Ø! ñ‘·ÔeT Ms¡kÕ<Ûäq >∑÷]Ã $e]+#Ó<äqT.

Bì >∑T]+∫ ‘Ó*dæø=qï+‘· e÷Á‘·eTTq kÕ<Ûä≈£î&ÉT JeqTà≈£îÔ&ÉT ø±>∑\&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ ~e´düTÔ <˚eeÁ‘êŒD√ Ms¡XÀÃ<äΔ‘·e÷qdü' ˆ
j·T<˚›X‚ $<ä´‘˚ Ms¡' dü<˚X¯' |üP»´‘˚ düT¬s’' ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ~e´' ‘·T R ~eúÛ≤e kÕ<Ûä≈£î&Ó’‘˚, <˚ee‘Y R <˚e‘·\e˝…, ÁbÕD' R
ÁbÕDÁ|ü<Tä &Ée⁄qT— Ms¡' #· R Ms¡u≤Û ekÕ<Û≈ä î£ &˚y÷Ó , ñ<ä‘Δ e· ÷qdü' R Á|ü#+· &É dü«‘·+Á‘·
eTqdüTÿ &É>∑TqT— j·T‘Y <˚X‚ R @ <˚X¯+˝À, Ms¡' R Ms¡ kÕ<Ûä≈£î&ÉT, $<ä´‘˚ R
ñ+&ÉTH√, dü' R Ä <˚X¯eTT, düT¬s’' R <˚e‘·\#˚, |üP»´‘˚ R |üPõ+|üã&ÉTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ~eúÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&ÉT <˚e‘·\‘√ düe÷qT&ÉTe⁄‘ê&ÉT. Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&˚yÓ÷
e÷qdæø+£ >± Á|ü#+· &Éd«ü uÛ≤e⁄&ÉT, Äy˚X|¯ sü T¡ &ÉT, dü«‘·+Á‘·T&ÉT. Ms¡kÕ<Û≈ä î£ &ÉT j˚T <˚X+¯ ˝À
ìedæùdÔ Ä<˚X¯+ <˚e‘·\≈£îq÷ï |üP»˙j·TeTe⁄‘·T+~.
X¯øÏÔ kÕ<Ûä≈£î\T |üX¯óuÛ≤ekÕ<Ûä≈£î\T, Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î\T, ~eúÛ≤ekÕ<Ûä≈£î\ì
eT÷&ÉT $<Ûë\T, |üX¯ókÕ<Ûä≈£î\T X¯Øs¡kÕ<Ûäq˝Ò düs¡«dü«+>± uÛ≤$kÕÔs¡T. Ms¡kÕ<Ûä≈£î\T
ñÁ>∑dü«uÛ≤e⁄\T. uÛÀ>∑yÓ÷øå±\qT ¬s+&ç{Ïì ˇπø kÕ<Ûäq‘√ kÕ~Û+#ê\ì uÛ≤$kÕÔs¡T.
~eúÛ≤ekÕ<Ûä≈£î\T kÕ‹Ô«≈£î\T, rÁeyÓTÆq uÛÖ‹ø£uÛÀ>±\≈£î <ä÷s¡+>± ñ+≥÷
Ä‘·àkÕøå±‘êÿsêì¬ø’ Á|üj·T‹ï+#˚yês¡T. á Áø£eT+˝À M]ì ‘êeTdæ≈£î\T, sê»dæ≈£î\T,
kÕ‹Ô«≈£î\T>± >∑TD$uÛÑ»q #˚kÕÔs¡T. k
XÀ¢ ˆˆ Ms¡<äs¡Ùqe÷Á‘˚D rs¡úø√{Ï|òü\+ \uÛÒ‘Y ˆ
Ms¡Vü≤ùdÔ »\+ <ä‘êÔ« eTTø£Ô' ø√{Ï≈£î˝…’dü‡Vü≤ ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Ms¡<äs¡Ùqe÷Á‘˚D R Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì <ä]Ù+∫q e÷Á‘·eTTq,
rs¡úø√{Ï|òü\yéT R ø√{Ï rs¡új·÷Á‘·\ |òü\eTT, \uÛÒ‘Y R #˚≈£Ls¡TqT— Ms¡Vü≤ùdÔ R
Ms¡uÛ≤e⁄ì #˚‹˝À, »\+ <ä‘êÔ« R ˙s¡Tb˛dæq#√, ø√{Ï≈£î˝…’' düVü≤ R ø√{ÏeT+~
e+X¯E\‘√ ≈£L&É, eTTø£Ô' R eTT≈£îÔ&É>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì <äs¡Ùqy˚T ø√{Ï rs¡új·÷Á‘·\ |òü˝≤ìïdüTÔ+~. yêì #˚‹˝À
˙s¡T b˛ùdÔ ø√{ÏeT+~ e+X¯E\‘√ yÓ÷øå±ìï bı+<äT‘ê&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ Ms¡+ dü+‘√wü´ <˚y˚•! øÏeT\uÛÑ´+ »>∑Á‘·Ôj˚T ˆ
MsêD≤+ »|üø±\düTÔ düs¡«ø±\' Á|üX¯dü´‘˚ ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚•! R z <˚y˚X¯«Ø! Ms¡yéT R Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì, dü+‘√wü´ R
dü+‘√wü |üs¡∫q#√, »>∑‘Y Á‘·j˚T R eTT˝À¢ø£eTT\˝À, n\uÛÑýéT R \_Û+#·ì~, øÏyéT
R @$T?,MsêD≤yéT R Ms¡T\≈£î, »|üø±\' ‘·T R »|üeTT#˚jT· <ä–q ø±\yÓT‘Æ ,˚ düs«¡ ø±\'
R nìï y˚fi¯\T>±, Á|üX¯dü´‘˚ R Á|üdæ<äΔyÓTÆq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì dü+‘√wü|üs¡∫q yêìøÏ \_Û+#·ì <˚B ˝Ò<äT. Ms¡T\T
»|üeTT #˚j·T<ä–q düeTj·TeTT Á|ü‘˚´øÏ+∫ ˝Ò<äT, nìï y˚fi¯\ »|æ+#·e#·TÃqT. k
XÀ¢ ˆˆ _\«eT÷˝Ò X¯àXÊH˚ yê ÁbÕqÔπs yê >∑èùV≤-<∏äyê ˆ
@ø£*v‚Z eTVü‰jÓ÷HÍ »|ü´‘˚ kÕ<Ûäø√‘·ÔyÓTÆ' ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : _\«eT÷˝Ò R _\«eèø£åeTT ÁøÏ+<ä, yê R ˝Òø£, X¯àXÊH˚ R X¯àXÊqeTTq,
yê R ˝Òø£, ÁbÕqÔπs R eqÁbÕqÔ+˝À, yê R ˝Òø£, >∑èùV≤ R Ç+{Ïj·T+<äT, n<∏äyê R
ø±≈£îqï, @ø£*v‚Z R ˇπø *+>∑eTT>∑\, eTVü‰jÓ÷HÍ R X¯øÏÔ|”sƒ¡eTTq, kÕ<Ûäø√‘·ÔyÓTÆ' R
ñ‘·ÔeT kÕ<Ûä≈£î\#˚, »|ü´‘˚ R »|æ+#·ã&ÉTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ñ‘·eÔ TkÕ<Û≈ä î£ \T e÷πs&ÉT#Ó≥Tº ÁøÏ+<ä >±ì, X¯àXÊq+˝À >±ì, eqÁbÕ+‘·+˝À
>±ì, Ç+{Ï˝À >±ì, ˇπø *+>∑eTTqï jÓ÷ì|”sƒ¡eT+~s¡+˝À>±ì »|ü+ #˚kÕÔs¡T. k
XÀ¢ ˆˆ düπs«cÕeTqïe÷Á•‘·´ ≈£îsê´‘Y k˛«<äs¡|üPs¡DyéT ˆ
eT<ä´+ e÷+dü+ $Hê <˚$ ø£åD√s¡Δ«+ q Je‹ ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düsπ «cÕyéT R n+<ä]jÓTTø£ÿ, nqïyéT R nqïeTTqT, ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫,
dü«R ‘·q<Óq’ , ñ<äs¡ R ø£&TÉ |ü⁄qT, |üPs¡DyéT R ì+|ü⁄ø=qT≥, ≈£îsê´‘Y R #˚jT· <ä>T∑ qT,
eT<äýéT R eT<äéTT, e÷+düyéT R e÷+düeTT, $Hê R ˝Ò≈£î+&É, <˚$ R z <˚M! ø£åD
G }s¡Δ«yéT R ì$TwüeTTq≈£î $T+∫, q Je‹ R J$+∫j·TT+&É&ÉT.
‘ê‘êŒs¡´+ : ÁãVü≤à#ê]e˝…, dü+Hê´dæe˝…, Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&ÉT nìï es¡íeTT\ yê]
Ç+&É¢˝À _Ûøå±≥q #˚dæ Äø£* rs¡TÃø=qTqT. z <˚M! eT<äé÷+düeTT\T ˝Ò≈£î+&É
n‘·&ÉT ˇø£ÿ ø£åDyÓTÆq J$+#·˝Ò&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ ‘·kÕà‘Y uÛÑTø±Ô« #· |”‘ê« #· $Vü≤πs‘Y øÏå‹eTD¶˝Ò ˆ
düπs«cÕeTqïe÷kÕ<ä´ uÛÀ»q+ #ê≈£î‘√uÛÑj·TyéT ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ‘·kÕà‘Y R n+<äTe\q, uÛTÑ ø±Ô« #· R ‹ìj·TTqT, |”‘ê« #· RÁ‘ê–j·TTqT,
øÏ‹å eTD¶˝Ò R uÛ÷Ñ eT+&É\eTTq, $Vü≤sπ ‘Y R dü+#·]+#·TqT— düsπ «cÕyéT R n+<ä]jÓTTø£ÿ,
nqïyéT R nqïeTTqT, ÄkÕ<ä´ R d”«ø£]+∫, uÛÀ»qyéT R uÛÀ»qeTT— n≈£î‘√uÛÑj·TyéT
R ìs¡“¤j·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : n+<äTe\q ‹ìj·TTqT, Á‘ê–j·TTqT, ìùw<Ûeä TT\T ˝Ò≈î£ +&É nìï es¡eí TT\
yê]qT+&ç uÛÀ»qeTT d”«ø£]+∫ ìs¡“¤j·TeTT>±, uÛÑ÷eT+&É\eTTq dü+#·]+#·TqT.
n≈£î‘√uÛjÑ T· yéT, ìs¡“j·TeTT, m+<äTø£q>±, düe÷»eTT˝À n+<äs≈¡ î£ qT ÄVü‰s¡

$wüj·TeTTq $~Ûìùw<ÛäeTT\Tqï$. M]øÏ ny˚$Tj·TT ˝Òe⁄. k
XÀ¢ ˆˆ yÓTÆ<∏äTqxÃ eTùV≤XÊì! düs¡«jÓ÷HÍ Á|üX¯dü´‘˚ˆ
ø£<ë∫#·Ãq›H˚Hê|æ ø£<ë∫‘·T‡s¡j·÷|æ yê ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTùV≤XÊì! R eTùV≤X¯«Ø!, yÓTÆ<∏äTq+ #· R yÓTÆ<∏äTqeTTq÷ï, düs¡«jÓ÷HÍ
R nìï jÓ÷qT\+<äT, Á|üXd¯ ´ü ‘˚ R Á|üd<æ eΔä éVü‰s¡eTT>∑qTqï~— ø£<ë∫‘Y R ˇø£|ü &ÉT,
#·q›H˚q n|æ R #·+<äq˝Ò|üeTT‘√qT, ø£<ë∫‘Y R eT]jÓTTø£ÿ|ü&ÉT, düTs¡j·÷ n|æ yê
R eT<ä´|ü⁄yÓTÆ|üP‘·‘√qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTùV≤X¯«Ø! Ms¡kÕ<Û≈ä î£ q≈£î nìï ÁbÕDT\ jÓ÷qT\j·T+<äTqT yÓT<Æ Tä∏ qeTT
#Ó|Œæ ã&çq~, Ä#ês¡eT+<äTqï~. Ä‘·&=ø£|ü &ÉT #·+<äq+ |üPdæø=ìj·TT, eTs=ø£|ü &ÉT
eT<ä´+ |üPdæø=ìj·TT dü+#·]+#·TqT. k
XÀ¢ ˆˆ ˝Ò|üqxÃ dü<ë ≈£îsê´‘·Œv‚ÿq s¡»kÕ|æ yê ˆ
dü<ëqq›eTjÓ÷ <äTπsZ! Ms¡XÊÃ|æ $sê»‘˚ ˆˆ 9
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ! R z <äTsêZ!, Ms¡' #· R Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&˚yÓ÷, dü<ë R m\¢|ü&ÉT,
|ü+øπ q R ãTs¡<‘ä √, yê R ˝Òø,£ s¡»kÕ n|æ R <Û÷ä [‘√>±ì, ˝Ò|qü + #· R yÓT|Æ Pü ‘·qT,
≈£îsê´‘Y R #˚j·TTqT, dü<ë R m|ü&ÉTqT, Äqq›eTj·T' R Äq+<äeTj·TT&Ó’, $sê»‘˚
R Á|üø±•+#·T#·T+&ÉTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <äTsêZ! Ms¡u≤Û ekÕ<Û≈ä î£ &ÉT m|ü&ÉTqT ãTs¡<qä T>±ì <Û÷ä [ì>±ì yÓT|Æ Pü ‘·>±
|üPdæø=ì Äq+<äeTT‘√ Á|üø±•+#·T#·T+&ÉTqT. k
XÀ¢ .8 ñ‘·Ôsês¡Δ+ á XÀ¢ø£+‘√ ø£*|æ nq«j·T+.
XÀ¢ ˆˆ ‘·‘ê‡<ÛäqeTVü≤+ eπøå´ düs¡«+ düsê«s¡úkÕ<ÛäqyéT ˆ
kÕïHê~sêàqdüXÖÃ#√ e÷qdü' Á|ües√ »|ü' ˆˆ 10
XÀ¢ ˆˆ |üP»q+ e÷qdü+ ~e´+ e÷qdü+ ‘·s¡ŒD≤~ø£yéT ˆ
düs¡«y˚Te X¯óuÛÑ' ø±˝À HêX¯óuÛÀ $<ä´‘˚ ø£«∫‘Y ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düs¡« G ns¡úkÕ<ÛäqyéT R nìï |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\qT kÕ~Û+#·>∑\, ‘·‘Y
kÕ<Ûqä yéT R Ä kÕ<Ûqä eTTqT, düs«¡ yéT R n+‘·jT· T, nVü≤yéT R H˚qT, eπø´å R #Ó|ü <äTqT,
kÕïqGÄ~' R kÕïqeTT yÓTT<ä\>∑Tq$, e÷qdü' R e÷qdæø£eTT˝Ò, #· R eT]j·TT,
XÖ#·' R X¯ó∫>± ñ+&ÉT≥, e÷qdü' R eTq' dü+ã+~Û, |üP»qyéT R |üP»#˚j·TT≥,
e÷qdüyéT R e÷qdæø£eTT, ~eýéT R ~eýÓTÆq, ‘·s¡ŒDGÄ~ø£yéT R HÓ’y˚<äéTT
yÓTT<ä\T>± >∑\$, e÷qdüyéT R e÷qdæø£eTT, Á|ües¡' R n–ï HêVü‰«ì+#·T≥, »|ü'
R »|üeTT— ø±\' R ø±\eTT, düs¡«+G@e R n+‘·j·TT, X¯óuÛÑ' R X¯óuÛÑÁ|ü<äy˚T, nX¯ó
uÛÑ' R X¯óuÛÑeTTø±ì~, ø£«∫‘Y R @~j·TT, q $<ä´‘˚ R ˝Ò<äT, ñ+&É<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : nìï |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\qT kÕ~Û+#·>∑\ kÕ<Ûäqy˚T<√ <ëìq+‘·j·TT
#Ó|ü<äTqT.kÕïqeTT, XÖ#·eTT, »|üeTT, |üP», HÓ’y˚<äéTT, nìïj·TT ~eéTT\T,
e÷qdæø£eTT\T, MìøÏ ìj·T‘·ø±\eTT ˝Ò<äT. nìï y˚fi¯˝≤ #˚j·Te#·TÃqT.
<äTs¡TàVüAs¡ÔeTT\T, es¡®éTT\T ˝Òe⁄. ø±\>∑‹˝À ø=ìï düeTj·TeTT\T X¯óuÛÑeTT\ì,
ø=ìï nX¯óuÛÑeTT\ì ñ+&Ée⁄. n˙ï X¯óuÛÑÁ|ü<äeTT˝Ò.
kÕïHê~ø£eTT\ìï{ÏøÏ uÛÖ‹ø£ø±s¡´s¡÷|üeTT\Tqï$, n$ á Ms¡kÕ<Ûä≈£î
˝≤#·]+#·ø£ b˛sTTqq÷ ˝À|üeTT, <√wüeTT ˝Ò<äT. ø±\eTT •edü«s¡÷|üeTT, düs¡«eTT
X¯óuÛÑÁ|ü<äy˚T. k
XÀ¢ ˆˆ q $X‚c˛ ~yêsêÁ‘Í q düHêΔ´j·÷+ eTVü‰ì• ˆ
eÁkÕÔdüqkÕïqπ>Vü≤<˚Vü≤düŒsêÙ~πøwü«|æ ˆˆ 12
XÀ¢ ˆˆ X¯ó~Δ+ $#ês¡j˚THêïÁ‘· ì]«ø£\Œ+ eTqX¯Ãπs‘Y ˆ
~ø±ÿ\ìj·TyÓ÷ HêdæÔ dæú‘ê´~ ìj·TyÓ÷ q #· ˆˆ
q »ù| ø±\ìj·TjÓ÷ HêsêÃ~wüß ã*wü«|æ ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ~yêsêÁ‘Í R |üe\TsêÁ‘·T\+<äT, q $X‚w'ü R $X‚weü TT˝Ò<Tä — düHêΔ´j·÷yéT
R dü+<Ûë´düeTj·T+˝À, eTVü‰ì• R ns¡sΔ êÁ‹j·T+<äT, q R ˝Ò<Tä — eÁdüÔ R ø£≥Tº>T∑ &É\¶ ˝À,
Ädüq R ≈£Ls=ÃqT |”se¡ƒ TT $wüjT· eTTq, kÕïq R kÕïqeTTq, >π Vü≤ R Ç+{Ï$wüjT· +˝À,
<˚Vü≤düŒsêÙ~πøwüß n|æ R <˚Vü≤eTTqT ‘ê≈£î≥ yÓTT<ä\>∑T $wüj·TeTT\˝ÀqT, X¯ó~ΔyéT
R X¯óÁuÛÑ‘·qT, q $#ês¡j˚T‘Y R Ä˝À∫+#·T≥ ˝Ò<äT— nÁ‘· R á $wüj·TeTT\˝À,
eTq' R eTqdüT‡, ì]«ø£\ŒyéT R #·*+|üø£ , #·πs‘Y R dü+#·]+#·TqT, ~ø˘ G ø±\ R
<˚X¯eTT ø±\eTT >∑T]+∫, ìj·TeT' R ìj·TeTeTT, q ndæÔ R ˝Ò<äT— dæú‹ G Ä~ R
ìyêdüeTT, yÓTT<ä\>∑Tyêì >∑T]+∫, #· R ≈£L&É, ìj·TeT' R ìj·TeTeTT, q R ˝Ò<äT—
»ù| R »|æ+#·T≥j·T+<äT, ø±\ìj·TeT' R á j·÷ düeTj·TeTqï $~Û q R ˝Ò<äT—
nsêÃGÄ~wüß R |üP» yÓTT<ä\>∑T yêì j·T+<äT, ã*wüß n|æ R HÓ’y˚<äéTT\j·T+<äT
>∑÷&É, q R ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : sêÁ‹ø° |ü>{∑ øÏ ° $X‚wuü <ÒÛ +ä ˝Ò<Tä . nfÒ¢ dü+»y˚fi≈¯ î£ ns¡sΔ êÁ‹øÏ >∑÷&É. eÁdü<Ô ëÛ s¡D,
Ädüqùdø£sD¡ , kÕïq+, <˚V≤ü >∑èVü‰<äT\ |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· á Ä˝À#·q˝Òø,£ ìs¡à\yÓTqÆ eTqdüT‡‘√
m|ü&É÷ ñ+{≤&ÉT Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&ÉT. @ <˚X¯yÓTÆq, j˚Tø±\yÓTÆq ‘êqT+&ÉT≥≈£î, ‘·q
kÕ<Ûäq\≈£î ‘·–q<˚, eT+Á‘·»|üeTT #˚j·TT≥≈£î ìj·T‘·yÓTÆq ø±\yÓTTø£{Ï ˝Ò<äT. |üP»

$wüj·TeTTq>∑÷&É ÇfÒ¢ HÓ’y˚<äéTTq≈£î $~Ûìùw<ÛäeTT\T ˝Òe⁄. k
XÀ¢ ˆˆ Ád”Ô<˚«c˛ HÓ’e ø£s¡Ôyê´ $X‚cÕ‘·÷Œ»q+ ÁdæÔj·÷' ˆ
ÁdæÔj·T+ >∑#·Ã¤Hé düŒèX¯qŒX¯´q´Á‘· ≈£îÁ‘ê|æ kÕ<Ûäø£' ˆ
<ä‘êÔ« uÛÑø£å´ »ù|qàÁqÔ+ uÛÑø£å´Á<äe´+ j·T<∏ës¡T∫ ˆˆ 14
XÀ¢ ˆˆ ùd«#êÃ¤ìj·TeT' dü+Áb˛ø√Ô Ms¡kÕ<Ûäqø£s¡àDÏ ˆ
ÁdæÔjÓ÷ <˚yê' ÁdæÔj·T' ÁbÕD≤' ÁdæÔj·T' |üs¡eTuÛÑ÷wüDyéT ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Ád”Ô<˚«wü' R Ád”Ôì <˚«wæ+#·T≥, ø£s¡Ôyê´ qG@e R #˚j·TH˚≈£L&É<äT—
$X‚cÕ‘Y R $X‚wüeTT>±, ÁdæÔj·÷' R Ád”ÔjÓTTø£ÿ, |üP»qyéT R |üP», (ø£s¡Ôyê´ R
#˚j·T<ä–q~), ÁdæÔj·TyéT R Ád”Ôì, kÕ<Ûäø£' R kÕ<Ûä≈£î&ÉT, j·TÁ‘· ≈£îÁ‘· n|æ R mø£ÿ&√
ˇø£ #√≥, >∑#·Ã¤Hé R ≈£L&ÉT#·T, düŒèX¯Hé R ‘ê≈£î#·T, |üX¯´Hé R #·÷#·T#·T, uÛÑø£å´ R
uÛøÑ ´å£ eTTqT, <ä‘êÔ« R Ç∫Ã, eTÁqÔ' R eT+Á‘·eTT, »ù|‘Y R »|æ+#·e˝…qT— uÛøÑ ´å£ Á<äeýéT
R uÛÑø£å´|ü<ës¡úeTT, j·T<∏ës¡T∫ R Ä Ád”Ô s¡T∫ì ã{Ïº, ÁdæÔj·T' R Ád”Ô\T, <˚yê' R
<˚e‘·\T, ÁdæÔj·T' R Ád”Ô\T, ÁbÕD≤' R ÁbÕDeTT\T, ÁdæÔj·T' R Ád”Ô\T, |üs¡eTuÛÑ÷wüDyéT
R >=|üŒ ÄuÛÑs¡DeTT— Ms¡kÕ<Ûäqø£s¡àDÏ R Ms¡uÛ≤e kÕ+Á|ü<ësTTø£ kÕ<Ûäq ÁøÏj·T\
$wüjT· eTTq, ùd«#êÃ¤ ìj·TeT' R ìj·TeTsêVæ≤‘·éTT, dü+Áb˛ø£'Ô R #·øÿ£ >∑ #Ó|Œü ã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ád”Ô <˚«wüeTT ≈£L&É<äT, Ád”Ôì $X‚wæ+∫ |üPõ+#·e˝…. kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q
dü+#ês¡+˝À Ád”Ôì #·÷&É≥+, ‘êø£≥+, ≈£L&É≥+, @~ »]–qq÷, e÷qdæø£+>±
eT+Á‘·»|ü+ kÕ>∑T‘·÷+≥T+~. Ád”ÔøÏ uÛÑøå±´ìï∫Ã >ös¡$+#ê*. ÄyÓTs¡T∫øÏ ‘·–q
|ü<ësêúHï˚ Çe«e˝…. Ms¡kÕ<Û≈ä î£ q≈£î Ád”\Ô T <˚e‘·\T, Ád”\Ô T ÁbÕD≤\T, Ád”\Ô T ÄuÛsÑ D¡ ≤\T,
yêì kÕ<Ûäq\˝À ùd«#·Ã¤j·TTqï~. Ç~ ÇfÒ¢ #˚j·Te˝… qqT ìj·TeT+˝Ò<äT. k
XÀ¢ ˆˆ Ád”ÔdüvÏZHê dü<ë uÛ≤eéTq´<∏ë dü«ÁdæÔj·÷eT|æ ˆ
‘·<äTø£Ô+ uÛ≤edüs¡«ùd« düs¡«‘·ÁH˚Ôwüß >√|æ‘·yéT ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü<ë R m\¢y˚fi¯\, Ád”ÔdüvÏZHê R Ád”Ô dü+>∑eTeTT‘√, uÛ≤eýéT R uÛ≤$+#·
<ä>∑TqT— nq´<∏ë R ˝Ò≈£îqï, dü«ÁdæÔj·÷+ n|æ R ‘·q Åd”Ôj·T+<Ó’qqT, ‘·‘Y R á
$wüj·TeTT, uÛ≤edüs¡«ùd« R uÛ≤edüs¡«eTTq+<äT, ñø£ÔyéT R #Ó|üŒã&çq~— düs¡«‘·ÁH˚Ôwüß
R nìï ‘·+Á‘·Á>∑+<∏äeTT\˝À >√|æ‘·yéT R <ë∫j·TT+#·ã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ád”Ôdü+>∑eTeTT HÓ|ü&É÷ uÛ≤eeTTq+<äT+#·e˝…. nq>± X¯øÏÔ‘√ ø£\sTTø£qT
uÛ≤$+#·e˝…. ˝Ò≈£î+fÒ, ‘·q Ád”Ô‘√ dü+>∑eTeTTqT uÛ≤$+#·e˝…, á $wüj·T+
uÛ≤edüs¡«dü«+ nqT Á>∑+<∏ä+˝À #Ó|üŒã&çq~. ‘·ÁqÔXÊÁkÕÔ\ìï{Ï˝Àq÷ s¡Vü≤düéTT>±

<ë∫j·TT+#·ã&çq~. k
XÀ¢ ˆˆ Ms¡dæ~Δ$<ÛëqqTÔ ‘·e ùdïVü‰Á‘·Œø±•‘·yéT ˆ
Á<äeúÛÑø£åDø±˝Ò #· #ê<Í X¯øöÔ ìy˚<äj˚T‘Y ˆˆ 17
XÀ¢ ˆˆ n<∏äyê Á|ü<∏äeT+ uÛ≤>∑+ ìøÏåù|»®\eT<Ûä´‘·' ˆ
X¯ÙXÊH˚ ÁbÕqÔπs >∑‘ê« X¯ø±Ô´ j·TTø√Ô-|æ kÕ<Ûäø£' ˆˆ 18
XÀ¢ ˆˆ uÛÑTø±Ô« Á<äe´+ »ù|qàÁqÔ+ »bÕÔ« yÓTÆ<∏äTqe÷#·πs‘Y ˆ
X¯óÁø√‘·‡s¡Dø±˝Ò #· X¯èDT bÕs¡«‹! düTq›]! ˆˆ 19
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ì‘·‘·Ô«+ düe÷<ëj·T ‹\ø£+ ÁøÏj·T‘˚ j·T~ ˆ
X¯‘·»Hêà]®‘·+ bÕ|ü+ ‘·‘Yø£åD≤<˚e qX¯´‹ ˆˆ 20
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, ùdïVü≤‘Y R ùdïVü≤eTTe\q, Ms¡dæ~Δ$<Ûëq+ ‘·T R
Ms¡u≤Û ekÕ<Ûqä $<Ûëq+ e÷Á‘·+, Á|üø±•‘·yTé R ãVæ≤s¡+>∑|sü #¡ ã· &çq~. Á<äeúÛøÑ Då£ ø±˝Ò
R e÷+kÕ~ |ü<ësêú\qT ‹qTq|ü&ÉT, Ä<ÍX¯øöÔ #· R Ä~X¯øÏÔj·T+<äT, ìy˚<äj˚T‘Y
R ìy˚~+#·e˝…—, n<∏äyê R ø±≈£îqï, Á|ü<∏äeT+ uÛ≤>∑yéT R yÓTT<ä{Ï uÛ≤>∑eTTqT,
»\eT<Ûä´‘·' R ˙{Ï eT<Ûä´˝À, ìøÏåù|‘Y R ñ+#·e˝…— X¯àXÊH˚ R X¯àXÊqeTTq, ÁbÕqÔπs
R eqÁbÕ+‘·eTTq, X¯ø±Ô´ R X¯øÏÔ‘√, j·TTø£Ô' n|æ R ≈£L&çj·TT+&çqqT, >∑‘ê« R yÓ[fl,
Á<äeýéT R e÷+kÕ~ |ü<ës¡úeTTqT, uÛÑTø±Ô« R ‹ì, eTÁqÔyéT R eT+Á‘·eTTqT, »ù|‘Y
R »|æ+#·e˝…qT— »bÕÔ« R »|æ+∫, yÓT<Æ Tä∏ qyéT R dü+uÛÀ>∑eTT, Ä#·sπ ‘Y R #˚jT· e˝…qT—
X¯óÁø£ G ñ‘·‡s¡Dø±˝Ò #· R Ms¡´dü\â q düeTj·TeTTq, jÓ÷ì‘·‘«Ô· yéT R jÓ÷ìÁkÕeeTTqT,
düe÷<ëj·T R rdæø=ì, ‹\ø£+ R ‹\ø£<Ûës¡D, j·T~ ÁøÏj·T‘˚ R #˚dæq≥¢sTTq,
düTq›]! bÕs¡«‹! R n+<äyÓTÆq z bÕs¡«r ! X¯‘·»qà R q÷s¡T»qà\˝À, n]®‘·+
bÕ|üyTé R ≈£L&É>≥∑ Tºø=qï bÕ|üeTT, ‘·‘øY Då£ ≤‘Y @e R Ä ø£Då y˚T, qX¯´‹ R q•+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ˙ j·T+<ä* Áù|eTe\q ãVæ≤s¡+>∑ |üs∫¡ HêqT. Ms¡u≤Û ekÕ<Û≈ä î£ &ÉT e÷+kÕ~
Á<äeúÛÑø£åDø±\+˝À eTT+<äT>± X¯øÏÔøÏ ìy˚~+#·e˝…. ˝Ò≈£îqï, Á|ü<∏äeT uÛ≤>±ìï X¯øÏÔ‘√
≈£L&çq yê&Ó’ ˙{Ï eT<Ûä´ $&ÉTe˝…. X¯àXÊqeTTqø√ ˝Òø£ eqÁbÕ+‘·eTTqø√ yÓ[fl,
e÷+kÕ<äT\qT ‹ì, eT+Á‘·eTT »|æ+∫, yÓTÆ<∏äTqeTT #˚dæ, Ms¡´düâ\q eTj˚T´
düeTj·T+˝À jÓ÷ìÁkÕyêìï rdæ ‹\ø£<Ûës¡D #˚dæ q≥¢sTT‘˚ X¯‘·»qà\ bÕ|ü+ ø£åDy˚T
q•+düTÔ+~. k
XÀ¢ ˆˆ Áù|‘·uÛÑ÷y˚Ts¡uÛ≤y˚ #· X¯SHê´\j·T>∑‘˚-|æ #· ˆ
‘·<ë“¤y˚ »ù|qàÁ˙Ô #· ì∫Ã¤Á<ä>∑èVü≤eT<Ûä´‘·' ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Áù|‘·uÛÑ÷y˚T' R X¯àXÊqeTTjÓTTø£ÿ, nuÛ≤y˚ #· R ˝Ò$T˝ÀqsTT‘˚,

X¯SHê´\j·T>∑‘˚ n|æ #· R ìs¡®qÁ|ü<˚X¯eTTq≈£î yÓ[fl ≈£L&É, ‘·‘Y uÛ≤y˚ R Ä uÛ≤eq
#˚dæ, ì∫Ã¤Á<ä R s¡+Á<ÛäeTT\T˝Òì, >∑èVü≤eT<Ûä´‘·' R Ç+{Ï q&ÉTeT, eTÁ˙Ô R
eT+Á‘·kÕ<Ûä≈£î&ÉT, »ù|‘Y R »|æ+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : X¯àXÊq+ \_Û+#·q|ü&ÉT, ìs¡q® Á|ü<X˚ +¯ ˝À >±ì, s¡+Á<Ûeä TT\T˝Òì Ç+{ÏeT<Û´ä
>±ì kÕ<Ûä≈£î&ÉT eT+Á‘·»|üeTT #˚j·Te˝…qT. k
XÀ¢ ˆˆ ÁbÕD≤H˚Ô #· eTùV≤XÊì! q e<˚‘·ŒX¯ódüìï<ÛÍ ˆ
Ms¡ìHê› eè<∏ë bÕ|ü+ eè<∏ë yÓTÆ<∏äTqy˚Te #· ˆˆ 22
XÀ¢ ˆˆ eè<∏ëqï+ es¡®j˚TqàÁ˙Ô Ms¡kÕ<Ûäqø£s¡àDÏ ˆ
eT<ä´+ e÷+dü+ ‘·<∏ë eT‘·‡´+ eTTÁ<ë yÓTÆ<∏äTqy˚Te #· ˆ
|üxÃ‘·‘·Ô«+ $Hê <äTπsZ! q Ms√ C≤j·T‘˚ uÛÑT$ ˆˆ 23
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTùV≤XÊì! R z eTùV≤X¯«Ø! ÁbÕD≤H˚Ô #· R ÁbÕDeTT b˛e⁄q|ü&ÉT
≈£L&É, |üX¯ódüìï<ÛÍ R Ç+Á~j·T˝À\Tì düeTø£åeTTq, q e<˚‘Y R #Ó|üŒsê<äT— Ms¡ìHê›
R Ms¡kÕ<Ûä≈£îì ì+~+#·T≥, eè<∏ë R e´s¡ú+— yÓTÆ<∏äTq+ @e #· R yÓTÆ<∏äTq+ ≈£L&É,
eè<∏ë R e´s¡ú+— bÕqyéT R eT<ä´+ Á‘ê>∑≥+, eè<∏ë R e´s¡ú+ — eTÁ˙Ô R eT+Á‘·eTT
»|æ+#·Tyê&ÉT, nqïyéT R nqïeTTqT, eè<∏ë R e´s¡ú+>±, es¡®j˚T‘Y R e~*ô|≥TºqT—
Ms¡kÕ<Ûqä ø£sà¡ DÏ R Ms¡kÕ<Ûqä ÁøÏjT· \T, eT<äýéT R eT<äéTT, e÷+düyTé R e÷+düeTT,
‘·<ë∏ R nfÒ,¢ eT‘·‡ýéT R eT‘·‡éTT, eTTÁ<ë R eTTÁ<ä, yÓT<Æ qä∏ + @e #· R yÓT<Æ Tä∏ qeTTqTï,
(nqTq$) |ü+#·‘·‘·Ô«yéT R |ü+#·eTø±s¡eTT\T,$Hê R ˝Òø£j·TTqï, <äTπsZ! R z <äTsêZ!
Ms¡' R Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûä≈£î&ÉT, uÛÑT$ R uÛÑ÷$Tô|’ , q C≤j·T‘˚ R ñ+&É&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTùV≤X¯«Ø! Ms¡u≤Û ekÕ<Ûqä \ s¡V≤ü düéTT eTs¡De÷düqïyÓTqÆ düeTj·T+˝À
HÓ’q |üX¯óuÛ≤ekÕ<Ûä≈£îì düeTø£å+˝À #Ó|üŒsê<äT. Ms¡ì+<ä≈£î&É‘·&ÉT. Ä‘·&ÉT Ç+Á~j·T
˝≤\dü‘√ e÷Á‘·yT˚ |ü+#·eTø±sê\qT d”«ø£]kÕÔ&TÉ . |ü+#·‘‘· «Ô· + ˝Ò≈î£ +&É Ms¡kÕ<Ûqä \÷
˝Òe⁄. ø±ì yêìj·T+<=ø£ ÄeTTwæàø£<äèwæº˝Òq|ü&ÉT n$ j·T˙ï e´s¡úy˚T. k
XÀ¢ ˆˆ n‹>∑TVü≤´‘·eT+ <˚$! MsêD≤+ kÕ<Ûäq+ Á|æj˚T! ˆ
øÏ+ Á<äe´kÕ<ÛäHÓ’s¡¢¬øåÌ' øÏ+ Ms¡kÕ<ÛäHÓ’düÔ<∏ë ˆˆ 24
XÀ¢ ˆˆ øÏ+ ø√{Ï X¯‘·»ô|’X¯Ã |ü⁄s¡X¯Ãsê´X¯‘Ó’düÔ<∏ë ˆ
øÏ+ rs¡úùdeHÓ’s¡¢¬øåÌ' øÏ+ yê ‘·ÁHêÔ~ùdeHÓ’' ˆˆ 25
XÀ¢ ˆˆ øÏ+ |üPC≤X¯‘·\¬øåÌX¯Ã øÏ+ <ëHÓ’düÔ|ükÕ|æ yê ˆ
uÛÑ>∑+ $Hê eTùV≤XÊì! düs¡«xË’Ãe eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆˆ 26
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : Á|æjT˚ ! <˚$! R Á|æjT· yÓTqÆ z <˚M!, MsêD≤+ kÕ<Ûqä yéT R Ms¡u≤Û e⁄≈£î\
kÕ<Ûäq, n‹>∑TVü≤´‘·eTyéT R #ê\ s¡Vü≤düýÓTÆq~, Á<äe´kÕ<ÛäHÓ’' \¬øåÌ' R \ø£åÁ<äe´`
kÕ<Ûäq\‘√, øÏyéT R @$T ˝≤uÛÑeTT? ‘·<∏ë R nfÒ¢, Ms¡kÕ<ÛäHÓ’' R Ms¡kÕ<Ûäq\‘√, øÏ+
R @$T ˝≤uÛÑeTT? ø√{Ï R ø√{Ï dü+K´˝À, X¯‘·»ô|’' #· R nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·»|üeTT\‘√
>∑÷&É, øÏ+ R ˝≤uÛÑy˚T$T?, ‘·<∏ë R nfÒ¢, |ü⁄s¡X¯Ãsê´X¯‘Ó’' R q÷s¡T |ü⁄s¡X¯Ãs¡´\‘√q÷—
\¬ø'Ìå rs¡ùú deHÓ'’ R \ø£|å ⁄ü D´rs¡eú TT\ eTTqT>∑T≥‘√, øÏyTé R @$T ˝≤uÛeÑ TT? ‘·ÁqÔGÄ~
R ‘·+Á‘·eTT˝≤~, ùdeHÓ’' R bÕ{Ï+#·T≥‘√, øÏyéT R @eT>∑TqT? X¯‘·\¬øåÌ' |üPC≤ R
ø√{Ï|üP»\T#˚dæqqT, øÏ+ #· R eTπseTTqï~? <ëHÓ’' R <ëqeTT\‘√, ‘·|ükÕ n|æ
yê R ˝Òø£ ‘·|üdüT‡‘√qT ≈£L&É, øÏyéT R @$T?, eTùV≤XÊì R z eTùV≤X¯«Ø!, uÛÑ>∑+
$Hê R jÓ÷ìX¯øÏÔ|üP»˝Òø£, düs¡«+ #·G@e R n+‘·j·TTqT, eè<∏ë R ìwüŒ¤\eTT,
uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z Á|æj·TyÓTÆq <˚M, eTùV≤X¯«Ø! Ms¡kÕ<Ûä≈£î\ kÕ<Ûäq n‹s¡Vü≤düýÓTÆq~,
Á<äe´ kÕ<Ûqä \T, Ms¡kÕ<Ûqä \T, »|üd+ü K´, |ü⁄s¡XÃ¯ s¡Ddü+K´, |ü⁄D´rsêú\˝À kÕïHê~ø£+,
‘·+Á‘· kÕ<Ûäq\T, |üP»\T <ëHê\T, ‘·|üdüT‡, Ç˙ï ñqï|üŒ{ÏøÏ Á|üjÓ÷»q+ X¯Sq´+.
jÓ÷ìX¯øÏÔkÕ<Ûäq kÕ<Ûäq‘√ ≈£L&ç q|ü&˚ MìøÏ $\Te. k
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ì|üP»qe÷Á‘˚D düs¡«kÕ<ÛäquÛ≤>∑“¤y˚‘Y ˆ
‘·s¡ŒD+ jÓ÷ì‘·‘˚Ô«q |æ‘·s¡' dü«s¡Z>±$Tq' ˆ
˝≤\j˚T#·Ã dü<ë jÓ÷ì+ ≈£îqÔ˝≤ø£s¡¸Hê~Hê ˆˆ 27
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : jÓ÷ì|üP»qe÷Á‘˚D R jÓ÷ìì |üPõ+∫q e÷Á‘·eTTq, düs«¡ kÕ<Ûqä uÛ≤ø˘
R düeTdüÔkÕ<Ûäq\T #˚dæq+‘· jÓ÷>∑´‘·, uÛÑy˚‘Y R ø£\T>∑TqT, dü<ë R m\¢|ü&ÉT,
≈£îqÔ\GÄø£s¡¸DGÄ~Hê R yÓ+Á≥Tø£\qT düe]+#·T≥ yÓTT<ä\>∑T #·s¡´\‘√, jÓ÷ìyéT
R jÓ÷ìì, ˝≤\j˚T‘Y R ˝≤*+|ü|<ü >ä T∑ qT— jÓ÷ì‘·‘«Ô˚ q R jÓ÷ìÁkÕeeTT‘√, ‘·sŒ¡ DyéT
R ‘·s¡ŒD*∫Ãq, |æ‘·s¡' R |æ‘·s¡T\T, dü«s¡Z>±$Tq' R dü«s¡ZeTTq≈£î b˛<äTs¡T.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì|üP» jÓTTø£ÿ{Ï ìs¡«Væ≤ùdÔ, nìï kÕ<Ûäq\ |òü\eTTq÷ï \_ÛdüTÔ+~.
ø£qTø£ jÓ÷ìì dü<ë πøXÊø£s¡¸D e+{Ï #·s¡´\‘√ ˝≤*+#·e˝…. jÓ÷ìÁkÕe+‘√
‘·s¡ŒD*ùdÔ, Ä kÕ<Ûä≈£îì |æ‘·s¡T\T dü«s¡ZeTTq≈£î b˛e⁄<äTs¡T. k
XÀ¢ ˆˆ Áø√&˚ ø£è‘ê« eTVü‰jÓ÷ì+ ‘êD¶e+ ≈£îs¡T‘˚ j·T~ˆ
‘·<ë »Hêàj·TT‘Ó’' bÕô|’s¡TàøÏÔ' ø√{Ï≈£î˝…’dü‡Vü≤ ˆˆ 28
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTVü‰jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìs¡÷|üeTVü‰X¯øÏÔì, Áø√&˚ ø£è‘ê« R Vü≤è<äj·T+˝À
bı<äTe⁄ø=ì, ‘êD¶eyéT R ‘ê+&Éeqè‘·éTTqT, ≈£îs¡T‘˚ j·T~ R #˚dæq≥¢sTTq, ‘·<ë
R n|ü&ÉT, »qà G nj·TT‘Ó'’ R |ü~y˚\ »qà\#˚ bı+~q, bÕô|'’ R bÕ|üeTT\qT+&ç,

ø√{Ï≈£î˝…’' düVü≤ R ø√{ÏeT+~ e+X¯E\‘√ ≈£L&ç, eTTøÏÔ' R eTTøÏÔ (\_Û+#·TqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìs¡÷|ü|üsêX¯øÏÔì Vü≤è<äj·T+˝À Vü≤‘·TÔø=ì kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘ê+&Ée+
#˚dæq≥¢sTTq, Ä‘·&ÉT |ü~y˚\ »qà\ bÕ|ü+qT+&ç ‘·q e+X¯E\T ø√{ÏeT+~‘√
düVü≤ eTT≈£îÔ&Ée⁄‘ê&ÉT.
•e|ü]yês¡+˝Àì ‘·+&ÉT&ÉqTyê&ÉT #˚dqæ q÷‘·q uÛ+Ñ –eT\T >∑\ qè‘ê´ìøÏ
‘ê+&ÉeeTì ù|s¡T e∫Ã+~.
á XÀ¢ø±\˝Àì nj·TT‘·, ø√{Ï, \ø£å Ç‘ê´~ dü+U≤´|üs¡yÓTÆq X¯u≤›\≈£î
ª˝…ø£ÿ˝Òqìïμ nì ns¡ú+. Áø√&ûø£s¡D+ n+fÒ øö–*+‘·. k
XÀ¢ ˆˆ •cÕ´D≤+ ø£q´ø±jÓ÷ì+ e<Ûä÷jÓ÷ì+ $X‚wü‘·' ˆ
πøe\+ >∑qΔ|ü⁄ùwŒD |üP»j˚T<ä“¤øÏÔuÛ≤e‘·' ˆ
ÇVü≤ ˝Àπø düTK+ uÛÑTø±Ô« <˚e˝Àπø eTV”≤j·T‘˚ ˆˆ 29
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : •cÕ´D≤yéT R •wüß´sê+Á&ÉjÓTTø£ÿ, ø£q´ø±jÓ÷ìyéT R ø£q´jÓ÷ìì,
$X‚w‘ü '· R $X‚w+æ ∫, e<Û÷ä jÓ÷ìyéT R e<ÛTä e⁄jÓ÷ìì, uÛøÑ uÔÏ ≤Û e‘·' R uÛøÑ ‘ÔÏ √, øπ e\+
>∑qΔ|ü⁄ùwŒD R >∑+<Ûä|ü⁄cÕŒ\‘√ e÷Á‘·eTT, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+|üe˝…qT. ÇVü≤˝Àπø
R á ˝Àø£+˝À, düTKyéT R düTKeTTqT, uÛTÑ ø±Ô« R nqTuÛ$Ñ +∫, <˚e˝Àπø R <˚e˝Àø£+˝À,
eTV”≤j·T‘˚ R >ös¡$+|üã&ÉTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : •wüß´sê+Á&É ø£q´jÓ÷ìì, $X‚wæ+∫ e<ÛäTe⁄ jÓ÷ìì uÛÑøÏÔ‘√ πøe\+
>∑+<Ûä|ü⁄cÕŒ\ |üPõ+#·e˝…qT. Ç+<äTe\q Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT á ˝Àø£+˝À düTœ+∫
<˚e˝Àø£+˝À >ös¡e+ bı+<äT‘ê&ÉT.
e<Ûä÷jÓ÷ì n+fÒ. ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡TjÓ÷ì ˝Òø£ ø√&É* jÓ÷ì ˝Òø£ @ Ád”ÔjÓÆTq
ˇø£ Ád”ÔjÓ÷ì, nì ns¡ú+ #˚j·Te#·TÃ. Ms¡kÕ<Ûä≈£î\≈£î ìùw<Ûë\T ˝Òe⁄ ø£qTø£ @
Äs¡úqïsTTHê düeT]ú+#·e#·TÃ. k
XÀ¢ ˆˆ nuÛ≤y˚ >∑qΔ|ü⁄cÕŒuÛ≤´+ ø±s¡DÒHê|æ |üP»j˚T‘Yˆ
|üPC≤ø±˝Ò #· <˚y˚•! j·T~ ø√-|ü´Á‘ê>∑#·Ã¤‹ ˆ
<äs¡Ùj˚T<Ó’«wüíM+ |üPC≤+ $c˛ísêï´dü+ ‘·<∏ë düÔeyéT ˆˆ 30
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚y˚•! R z <˚y˚X¯«Ø!, nuÛ≤y˚ >∑qΔ|ü⁄cÕŒuÛ≤ýéT R >∑+<Ûä|ü⁄cÕŒ\T
˝Ò≈£îqï, ø±s¡DÒq n|æ R eT<äéTT‘√ >∑÷&É, |üP»j˚T‘Y R |üPõ+#·e˝…qT, #· R
eT]j·TT, |üPC≤ø±˝Ò R |üPõ+#˚ düeTj·T+˝À, nÁ‘· R nø£ÿ&É≈£î, ø£' n|æ R me¬s’q,
j·T~ Ä>∑#·Ã¤‹ R e∫Ãq≥¢sTTq, $c˛í' R $wüßíe⁄jÓTTø£ÿ, Hê´düyéT R Hê´düeTTqT,

‘·<∏ë R nfÒ¢, düÔeyéT R k˛ÔÁ‘·eTTqT, yÓ’wüíMyéT R $wüßíe⁄ jÓTTø£ÿ, |üPC≤yéT R |üP»qT,
<äs¡Ùj˚T‘Y R #˚j·Te˝…qT.
‘ê‘·Œs¡éTT : z <˚yX˚ «¯ Ø ! >∑+<Û|ä ⁄ü cÕŒ\T ˝Òq|ü&ÉT, kÕ<Û≈ä î£ &ÉT eT<ä´+‘√HÓq’ |üPõ+#·
e˝…qT. eT]j·TT, |üP» #˚dü÷Ôqï düeTj·T+˝À nø£ÿ&É≈£î me¬s’q Vü≤sƒê‘Y>± eùdÔ, Ä
<√wü|ü]Vü‰sês¡ú+ , $wüßíHê´düeTT, $wüßík˛ÔÁ‘·eTT, $wüßí|üP»qT #˚j·Te˝…qT. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÁH˚Ô dü|üÔyÓ÷-<Ûë´j·T' düe÷Œs¡íyéTˆˆ
nwüºyÓ÷-<Ûë´j·T'
```

XÀ¢ ˆˆ }s¡«XÊ´<ä´X¯Ã j˚T Hês¡´' Á‹wüß ˝Àπøwüß $<ä´‘˚ ˆ
Ms¡kÕ<Ûäqø±˝Ò #· ‘êkÕ+ Hê<∏ädü‡ øö*ø£' ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : }s¡«o R }s¡«•, Ä<ä´' #· R yÓTT<ä˝…’q, j˚T Hês¡´' R @ Ád”Ô\T,
Á‹wüß ˝Àπøwüß R eT÷&ÉT˝Àø£eTT\+<äT, $<ä´‘˚ R ñ+<äTs√, ‘êkÕyéT R yê]øÏ, dü'
øö*ø£' R Ä øö*ø±#ês¡kÕ<Ûä≈£î&ÉT, Ms¡kÕ<Ûäqø±˝Ò #· R Ms¡uÛ≤ekÕ<Ûäq#˚j·TT
düeTj·TeTTqHÓ’‘˚, Hê<∏ä' R uÛÑs¡Ô.
‘ê‘·Œs¡´+ : eT÷&ÉT ˝Àø±\˝ÀqT }s¡«• yÓTT<ä\>∑T Ád”Ô\T mes¡T+{≤s√, yês¡+<äs¡÷
á øö˝≤#ês¡kÕ<Ûä≈£îq≈£î Ms¡kÕ<Ûäqø±\+˝À uÛ≤s¡´˝Ò.
}s¡«• <˚ey˚X¯´ ø£qTø£, }s¡«XÊ´<äT\q≥+e\q uÛÀ>∑ø±+‘·\T #Ó|üŒã&ÉT
‘·÷Hêïs¡ì uÛ≤$+#·e˝…. á øö*≈£î&ÉT yê]ì ‘·q uÛ≤s¡´\T>∑ uÛ≤$+∫ e÷qdæø£+>±
jÓ÷ì|üP» ìs¡«Væ≤kÕÔ&Éì ‘ê‘·Œs¡´+. k
XÀ¢ ˆˆ yÓTÆ<∏äTH˚q $Hê eTTøÏÔπsï‹ XÊÁdüÔdü´ ìs¡íj·T' ˆ
ÁX¯ó‹düàè‹|ü⁄sêD≤ì ø£è‘êì $$<Ûä+ eTj·÷ ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : yÓTÆ<∏äTH˚q $Hê R yÓTÆ<∏äq+ ˝Ò≈£î+&É, eTTøÏÔ' R yÓ÷ø£åeTT,q R ˝Ò<äT,
Ç‹ R nì, XÊÁdüÔdü´ R XÊÁdüÔeTTjÓTTø£ÿ, ìs¡íj·T' R ìs¡íj·TeTT— eTj·÷ R Hê#˚‘·,
$$<ÛäyéT R nH˚ø£ Ø‘·T\T>±, ÁX¯ó‹ R y˚<ë\T, düàè‹ R düàè‘·T\T, |ü⁄sêD≤ì R
|ü⁄sêD≤\T, ø£è‘êì R #˚j·Tã&çq$.
‘ê‘·Œs¡´+ : XÊÁdüÔ+ yÓTÆ<∏äTq+˝Òì kÕ<Ûäq≈£î yÓ÷ø£å+ |òü\+>± #Ó|üŒ˝Ò<äT. H˚qT y˚<ë\T,
düàè‘·T\T, |ü⁄sêD≤\T, nH˚ø£+>± s¡∫+∫HêqT.

ÁX¯ó‘·T\T : 1) ãTTπ>«<äeTT, 2) j·TEπs«<äeTT, 3)kÕeTy˚<äeTT, 4) n<∏äs¡«Dy˚<äeTT.
düàè‘·T\T : <Ûäs¡àXÊÁkÕÔ\T : eTqTdüàè‹, |üsêX¯s¡düàè‹ Ç‘ê´<äT\T ø±˝≤qT>∑TD+>±
e÷s¡T‘·÷qï kÕ+|òæTø£dæú‹>∑‘·T\qT n<äT|ü⁄#˚ùd Áø£eT+˝À j˚Ts¡Œ&çq$.
|ü⁄sêD≤\T : 1) ÁãVü≤à, 2) |ü<äà, 3) $wüßí, 4) •e, 5) uÛ≤>∑e‘·, 6) Hês¡Bj·T,
7)e÷s¡ÿ+&˚j·T, 8) n–ï, 9) uÛÑ$wü´, 10) ÁãVü≤àyÓ’es¡Ô, 11) *+>∑, 12) esêVü≤, 13)
düÿ+<ä, 14) yêeTq, 15) ≈£Ls¡à, 16) eT‘·‡´, 17) >∑s¡T&É, 18) ÁãVü‰à+&É |ü⁄sêD≤\T.
$$<Û+ä nq≥+ e\q ÁøÏj÷· $X‚wDü +>± nq«j·T+. $X‚wDü yÓT‘Æ ˚ $$<Ûëì
nqT s¡÷|ü+ ñ+&Ée˝…. k
XÀ¢ ˆˆ |üX¯SHê+ ãT~ΔHêXÊj·T X¯èDTwü« ÁbÕDe\¢uÛÒ ˆ
|üs¡e÷qq›s¡÷ù|D uÛÑCÒ<√´ì+ dü≈£îqÔ˝≤yéT ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ÁbÕDe\¢uÒÛ R ÁbÕDÒX«¯ Ø ! X¯èDTwü« R $qTeTT, |üXS¯ HêyéT R Ç+Á~j·T`
˝À\T|ü⁄˝…q’ yê], ãT~ΔHêXÊj·T R |üXó¯ ãT~Δq•+#·T≥¬ø,’ |üse¡ ÷qq›s÷¡ ù|D R $TøÏÿ*
Äq+<äeTT‘√, dü≈î£ qÔ˝≤+ jÓ÷ìyéT R øπ X¯eTT\T>∑\ jÓ÷ìì, uÛCÑ ‘Ò Y R ùd$+|ü<>ä T∑ qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ÁbÕDÒX¯«Ø! $qT |üX¯óãT~Δ q•+|ü⁄¬ø’ |üs¡e÷q+<ä+‘√ πøX¯eTT\T>∑\
jÓ÷ìì ùd$+#·e˝…qT. k
XÀ¢ ˆˆ $X‚wü‘·' ø£*j·TTπ> jÓ÷ìs¡÷bÕ+ »>∑qàsT÷yéT ˆ
jÓ÷ »ù|‘·Œs¡j·÷ uÛÑø±Ô´ ‘·dü´ eTTøÏÔ' ø£πs dæú‘ê ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ø£*j·TTπ> R ø£*j·TT>∑eTTq, $X‚wü‘·' R $X‚wüeTT>∑, jÓ÷ìs¡÷bÕyéT
R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\, »>∑qàsT÷yéT R »>∑<ë«´|æ X¯øÏÔì, j·T' R me&ÉT, |üs¡j·÷
uÛÑø±Ô´ R |üs¡eTuÛÑøÏÔ‘√, »ù|‘Y R »|æ+#·TH√, ‘·dü´ R yêìøÏ, eTTøÏÔ' R yÓ÷ø£åeTT, ø£πs
R #˚‹˝À, dæú‘ê R ñqï~.
‘ê‘·Œs¡´+ : $X‚wæ+∫ ø£*j·TT>∑+˝À jÓ÷ìs¡÷|ü »>∑#·Ã¤øÏÔì |üs¡eT uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫q
yêìøÏ yÓ÷ø£åeTT ns¡#˚‘·qTqï~. k
XÀ¢ ˆˆ kÕ<Ûäø±Hê+ düVü≤ÁkÕDÏ ñbÕkÕ´HêxÃ ø√{ÏX¯' ˆ
‘˚cÕ+ uÛ≤>∑éX‚Hê|æ ø±©kÕ<Ûäq‘·‘·Œs¡' ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ<Ûäø±HêyéT R kÕ<Ûä≈£î\jÓTTø£ÿ, düVü≤ÁkÕDÏ R y˚\dü+K´, ñbÕkÕ´Hê+
#· R ñbÕdü≈£î\jÓTTø£ÿj·TT, ø√{ÏX¯' R ø√{ÏeT+~, ‘˚cÕyéT R yê]jÓTTø£ÿ, uÛ≤>∑éX‚q
n|æ R n<äèwüº+ #˚‘·HÓ’qqT, ø±©kÕ<Ûäq‘·‘·Œs¡' R ø±∞kÕ<Ûäq≈£î n+øÏ‘·yÓTÆq yê&ÉT.

‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Û≈ä î£ \T y˚\T dü+K´˝À ñ+&Ée#·TÃ, ñbÕdü≈î£ \Tq÷ï ø√{Ï eT+~ ñ+&Ée#·TÃ,
ø±ì yê]˝À ø±∞kÕ<Ûäq ‘·‘·Œs¡T&ÉT+&É≥+ n<äèwüº+>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. k
XÀ¢ ˆˆ ø±© #· »>∑‘ê+ e÷‘ê düs¡«XÊÁdüÔ$ì•Ã‘ê ˆ
ø±*ø±düàè‹e÷Á‘˚D düs¡«bÕô|’' Á|ü‹eTT#·´‘˚ ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #· R eT]j·TT , ø±© R ø±[, »>∑‘êyéT R »>∑‘·TÔ\≈£î, e÷‘ê R ‘·*¢
(nì), düs«¡ XÊÁdüÔ R nìï XÊÁdüeÔ TT\#˚‘,· $ì•Ã‘ê R $X‚weü TT>∑, ìX¯ÃsTT+|üã&çq~—
ø±*ø±düàè‹e÷Á‘˚D R ø±[ø±<˚$ì düà]+∫q e÷Á‘·eTTq, düs¡«bÕô|’' R nìï
bÕ|üeTT\#˚‘·, Á|ü‹eTT#·´‘˚ R $&ÉTeã&ÉTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ø±[»>∑‘·TÔ\ìï{ÏøÏ˙ ‘·*¢, Ç~ XÊÁkÕÔ\˙ï #˚dæq ìs¡íj·T+. ø±∞e÷‘·qT
düà]ùdÔ #ê\T bÕbÕ\˙ï q•düÔ$. k
XÀ¢ ˆˆ dü‘·´+ dü‘·´+ |ü⁄q' dü‘·´+ dü‘·ý˚Te düTì•Ã‘·yéT ˆ
»bÕÔ« eTVü‰eTqT+ ø±˝≤´' ø±©|ü⁄Á‘√Ô q dü+X¯j·T' ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü‘·ýéT R ì»eTT, dü‘·ýéT R ì»eTT, |ü⁄q' R eTs¡\, dü‘·ýéT R
ì»eTT, dü‘·´+@e R ì»y˚T, düTì•Ã‘·yéT R ìX¯Ãj·TeTT>±, ø±˝≤´' R ø±∞e÷‘·
jÓTTø£ÿ, eTVü‰eTqTyéT R eTVü‰eT+Á‘·eTTqT, »bÕÔ« R »|æ+∫, ø±©|ü⁄Á‘·'Ô R ø±∞|ü⁄Á‘·T&ÉT
(n>∑TqT) q dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTTe÷à{Ïø° ì»+, ìX¯Ãj·T+>± ì»+. ø±∞e÷‘· eTVü‰eT+Á‘êìï »bÕ+∫q
kÕ<Ûä≈£î&ÉT ìdü‡+<˚Vü≤+>± ø±∞|ü⁄Á‘·TÔ&ÉTe⁄‘ê&ÉT.
ø±∞e÷‘· eTVü‰eT+Á‘·+ ˝Òø£ eTVü‰$<ä´ ˝Òø£ <ë«$+X¯‘·´ø£åØeT+Á‘·+:
Áø°+ Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+ ÁV”≤+ ÁV”≤+ <äøÏåDÒ ø±[πø Áø°+ Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+
ÁV”≤+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰ ˆˆ k
XÀ¢ ˆˆ kÕ #Ó’e Á‹|ü⁄sê ø±© c˛&Éo uÛÑTeH˚X¯«Ø ˆ
∫ÛHêï ‘êsê eTVü‰\ø°Î' e÷‘·v°Z ø£eT˝≤‹àø± ˆˆ 8
XÀ¢ ˆˆ düTq›Ø uÛ…’s¡M $<ë´ Á|üø±sêD´|æ $<ä´‘˚ ˆ
<äøÏåD≤ ‘ê]D° dæ~Δ¬s’ïe NqÁø£eT+ $Hê ˆˆ 9
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : kÕ #Ó’e R ÄyÓTj˚T (Ä ø±∞j˚T ), Á‹|ü⁄sê R Á‹|ü⁄s¡düT+<äØ<˚$,
ø±© R ø±[ø± <˚$, c˛&Éo R c˛&É•, uÛTÑ eH˚X«¯ Ø R uÛTÑ eH˚X«¯ ], ∫ÛHêï R ∫ÛqïeTkÕÔ<$˚ ,
‘êsê R ‘ês¡, eTVü‰\ø°Î' R eTVü‰\ø°Î, e÷‘·v°Z R e÷‘·+–, ø£eT˝≤‹àø± R

ø£eT˝≤‹àø£, düTq›Ø R Á‹|ü⁄s¡düT+<ä], uÛ…’s¡M R uÛ…’s¡$, $<ë´ R $<ä´, <äøÏåD≤ R
<äøÏåDø±[ø£, ‘ê]D° R ‘ê]DÏ, nHê´' R Ç‘·s¡eTT˝…’q, Á|üø±sêDÏ n|æ R
|üsê´j·T|ü<äeTT\‘√ dü÷∫+|üã&ÉT ù|s¡T¢q÷ï, $<ä´‘˚ R ñqï$. NqÁø£eT+ $Hê R
NqÁø£eTeTT ˝Òø£, NHê#ês¡eTT ˝Òø£, dæ~Δ' R dæ~Δ, q @e R ˝ÒH˚ ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ä X¯øÏÔj˚T Á‹|ü⁄s¡düT+<ä], ø±[, c˛&É•, uÛÑTeH˚X¯«], ∫ÛqïeTkÕÔ, ‘êsê,
eTVü‰\ø°Î, e÷‘·+–, ø£eT˝≤‹àø£, uÛ…’s¡$, $<ë´, <äøÏåD≤, ‘ê]D°. Ç$ ø±ø£ ÄyÓT≈£î
Ç‘·s¡eTT˝…’q ù|s¡T¢q÷ï ñqï$. NHê#ês¡|ü<äΔ‹˝À ÄyÓT Hêsê~ÛùdÔH˚ eT+Á‘·dæ~Δ
ø£\T>∑T‘·T+~, ˝Ò≈£î+fÒ ˝Ò<äT. k
XÀ¢ ˆˆ j·TdæàqàÁH˚Ô j·T<ë#ês¡' dü @e |üs¡yÓ÷ eT‘·' ˆ
|òü\Vü‰ìdüÔ«$XÊ«kÕ‘Y ‘·kÕà<ë“¤e|üs√ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : j·TdæàHé eTÁH˚Ô R @ eT+Á‘·eTTq, j·T‘Y Ä#ês¡' R @~ Ä#ês¡yÓ÷,
dü'@e R n~j˚T, |üs¡eT' R ñ‘·ÔeTeTT>±, eT‘·' R ‘·\#·ã&ÉT#·Tqï~. n$XÊ«kÕ‘Y
R n|üqeTàø£eTTe\q, |òü\Vü‰ì' ‘·T R |òü\eTT qwüºeT>∑TqT>∑÷&É— ‘·kÕà‘Y R Ä
ø±s¡D+>±, uÛ≤e|üs¡' R |üPs¡íuÛÑøÏÔuÛ≤e‘·‘·Œs¡T&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ˇø=ÿø£ÿ eT+Á‘êìøÏ ˇø=ÿø£ÿ s¡÷|ü+‘√ n~Û<e˚ ‘·, Ä <˚e‘êsê<Ûqä $<Ûëq+
y˚sT¡ y˚sT¡ >± ñ+{≤sTT. yê]q{≤¢ Äsê~Û+#·≥y˚T ñ‘·eÔ T+. |ò˝ü ≤ù|ø£‘å √ Äsê~Û+#˚yê]øÏ
n$XÊ«dü+ |òü\Vü‰ìì ø£*–düTÔ+~. ø£qTø£ kÕ<Ûä≈£î&ÉT uÛÑøÏÔuÛ≤e‘·‘·Œs¡T&ÉT ø±e˝…qT.k
XÀ¢ ˆˆ j·T<äÁ‘· *œ‘·+ <˚$! ‘·ÁH˚Ô #· jÓ÷ìdü+»„πø ˆ
‘·‘·‡s¡«+ kÕ<Ûäø±Hê+ #· ø£s¡Ôe´+ uÛ≤e$T#·Ã¤‘ê ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : <˚$! R z <˚M!, nÁ‘· R Çø£ÿ&É, jÓ÷ìdü+»„øπ ‘·ÁH˚Ô #· R jÓ÷ì‘·+Á‘·eTqT
ù|s¡T>∑\ ‘·+Á‘·XÊÁdüeÔ TTq+<äT, j·T‘Y R @~, *œ‘·yTé R Áyêj·Tã&çq<√, ‘·‘Y düs«¡ yéT
R n~j·T+‘·j·TT, uÛ≤e+ Ç#·Ã¤‘ê R dæ~Δì ø√s¡T, kÕ<Ûäø±Hê+ #· R kÕ<Ûä≈£î\¬ø’‘˚,
ø£s¡ÔeýéT R ‘·|üŒø£ #˚j·T<ä–q~.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! jÓ÷ì‘·+Á‘·eTì ù|s¡T>∑\ sT÷ ‘·+Á‘·XÊÁdüÔeTTq Áyêj·Tã&çq~
n+‘·j·TTqT eT+Á‘·dæ~Δì |òü\eTT>± ø√s¡Tø=qT kÕ<Ûä≈£î\≈£î ‘·|üŒø£ #˚j·T<ä>∑TqT.
XÀ¢ ˆˆ õVü‰« jÓ÷ìeTTK+ jÓ÷ì' ÁXÀÁ‘˚ #· #·≈£åîwüß ˆ
düs¡«Á‘ê|æ eTùV≤XÊì! jÓ÷ì#·Áø£+ $uÛ≤ej˚T‘Y ˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : õVü‰« R Hê\Tø£, nq>± yê≈£îÿ, jÓ÷ìeTTKyéT R jÓ÷ì<ë«s¡eTT,
ÁXÀÁ‘˚ R #Ó$j·T+<äT, #· eT]j·TT, #·≈îå£ wüß R ø£qT\+<äT, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, eTùV≤XÊì

R z eTùV≤X¯«Ø!, düs¡«Á‘·Gn|æ R n+‘·≥qT, jÓ÷ì#·Áø£yéT R jÓ÷ì#·Áø£eTTqT,
$uÛ≤ej˚T‘Y R $X‚wüeTT>∑ uÛ≤$+#·e˝…qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : kÕ<Û≈ä î£ &ÉT , ‘·q yê–+Á~j·TeTT‘√qT, ø£sπ +í Á~j·TeTT‘√qT, <äè–+Á~j·TeTT
‘√qT, düπs«+Á~j·TeTT\‘√qT düs¡«Á‘· X¯øÏÔ ÄeVæ≤+∫ j·TT+&ÉT≥ <ä]Ù+|üe\j·TTqT.
n~ düTkÕ<ÛäéT>∑T≥≈£î ‘·q uÛ≤eqeT+<ë X¯øÏÔì Á|ü‹wæ˜+∫ |üPõ+|üe\j·TTqT. k
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ì+ $Hê eTùV≤XÊì! düs¡«|üPC≤ eè<∏ë uÛÑy˚‘Y ˆ
‘·<∏ë eTÁHêÔ' q dæ<äΔ´ìÔ dü‘·´+ dü‘·´+ e<ëeT´Vü≤yéT ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTùV≤XÊì R z eTùV≤X¯«Ø! jÓ÷ì+ $Hê R jÓ÷ì˝Òø£, düs¡«|üPC≤ R
|üP» n+‘·j·TT, eè<∏ë uÛÑy˚‘Y R e´s¡úeT>∑TqT— ‘·<∏ë R nfÒ¢, eTÁHêÔ' R eT+Á‘·eTT\T,
q dæ<äΔ´ìÔ R dæ~Δ+#·e⁄, dü‘·´+ dü‘·ýéT R ìX¯Ãj·T dü‘·éTTqT, nVü≤yéT R H˚qT,
e<ë$T R #Ó|ü#·THêïqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTùV≤X¯«]! jÓ÷ì|üP»˝Òì#√, $T>∑‘· |üP»\ìïj·T÷ e´s¡eú TT˝Ò j·T>∑TqT.
nfÒ¢ eT+Á‘·eTT\Tq÷ï |òü\eTT ìe«e⁄, H˚qT eTTe÷à{ÏøÏ ì»eTTH˚ #Ó|ü#·THêïqT.
XÀ¢ ˆˆ düsê«+ |üPC≤+ |ü]‘·´»´ jÓ÷ì|üPC≤+ düe÷#·πs‘Y ˆ
>∑Ts¡T+ $Hê eTùV≤XÊì! eT<ä“¤ø√Ô Hê|æ dæ<äΔ´‘˚ ˆˆ 14
z+ jÓ÷ì|”sƒêj·T qeT' ˆˆ
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düsê«+ |üPC≤yéT R |üP»q+‘·j·TTqT, |ü]‘·´»´ R $&ç∫y˚dæ, jÓ÷ì
|üPC≤yéT R jÓ÷ì|üP»qT, düe÷#·πs‘Y R #˚j·Te˝…qT. eTùV≤XÊì R z eTùV≤X¯«Ø!
>∑Ts¡T+ $Hê R >∑Ts¡Te⁄˝Ò≈£îqï, eTeT R HêjÓTTø£ÿ, uÛÑø£Ô' n|æ R uÛÑ≈£îÔ&Ó’qqT, q
dæ<äΔ´‘˚ R dæ~Δ+#·<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z eTùV≤X¯«Ø! nìï $<Ûeä TT\ |üPC≤Áø£eTeTTqT $&ç∫, jÓ÷ì|üP»qT e÷Á‘·eTT
ìs¡«Væ≤+#·<ä>∑TqT. >∑Ts¡Te⁄˝Ò≈£îqï, Hê uÛÑ≈£îÔì¬ø’qqT, eT+Á‘·eTT |òü*+#·<äT. k
Ç‹ jÓ÷ì‘·ÁH˚Ô-wüºyÓ÷-<Ûë´j·T' düeT÷Œs¡íyéTˆˆ
```
nqTã+<Ûä+ 1
jÓ÷ì<Ûë´qyéT
XÀ¢ ˆˆ n‹düT\*‘·>±Á‘ê+ Vü‰düéÁø±Ô+ Á‹DÒÁ‘ê+
õ‘·»\<ädüTø±ìÔ+ |ü≥ºeÁdüÔÁ|üø±XÊyéTˆ
nuÛÑj·Tes¡ø£sê&ÛÜ´+ s¡‘·ïuÛÑ÷cÕ‹uÛÑyê´+
düTs¡‘·s¡T‘·\|”πsƒ s¡‘·ïdæ+Vü‰düqkÕúyéT ˆˆ 1
XÀ¢ ˆˆ Vü≤]Vü≤s¡$~ÛeHê›´+ ãT~ΔX¯ó~Δdü«s¡÷bÕ+
eT<äqs¡düdüe÷ø±Ô+ ø±$T˙+ ø±eT<ëÁryéT ˆ
ìœ\»q$˝≤k˛<ë›eTs¡÷bÕ+ uÛÑyê˙+
ø£*ø£\TwüìVü≤Á˙Ô+ jÓ÷ìs¡÷bÕ+ uÛÑC≤$T ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : n‹düT*‘· R n~Ûøe£ TT>∑yTÓ ‘·HÔ q’Ó , >±Á‘êyéT RX¯Øs¡eTT>∑\<ëìì, Vü‰dü´
R qe⁄«>∑\, eÁø±ÔyTé R eTTKeTT>∑\<ëìì, Á‹DÒÁ‘êyéT R eT÷&ÉT ø£qTï\T >∑\<ëìì,
õ‘·»\<ä R y˚T|òüTeTTqT »sTT+∫q, düTø±ìÔyéT R eT+∫ B|æÔ >∑*–q <ëìì,
|ü≥eº ÁdüÔ R |ü≥Tºã≥º\‘√, Á|üø±XÊyéT R yÓ\T>=+<äT<ëìì, nuÛj Ñ T· R nuÛj
Ñ T· eTTÁ<äqT,
es¡ R es¡<äeTTÁ<äqT >∑\, ø£s¡ R Vü≤düÔeTT\‘√, Ä&ÛÜýéT R dü+|üqïyÓTÆq<ëìì,
s¡‘·ïuÛÑ÷cÕ R s¡‘êïuÛÑs¡DeTT\‘√, n‹uÛÑyêýéT R n‹düT+<äs¡yÓTÆq <ëìì,
düTs¡‘·s¡T‘·\|”πsƒ R ø£\Œeèø£å|ü⁄ ˙&ÉqTqï |”sƒ¡eTTq, s¡‘·ïdæ+Vü‰düqkÕúyéT R s¡‘·ïeTT\T
bı~–q dæ+Vü‰düqeT+<äTqï <ëìì, Vü≤]Vü≤s¡$~Û R $wüßíe⁄, •e⁄&ÉT, ÁãVü≤à, M]#˚,
eHê›ýéT R qeTdüÿ]+|ü<ä–q<ëìì, ãT~ΔX¯ó~Δdü«s¡÷bÕyéT R ãT~Δì |ü]X¯óÁuÛÑeTT
#˚j·TT s¡÷|üeTT>∑\ <ëìì, eT<äqs¡dü R eTqà<∏ä Á<äeeTT‘√, düeT G nø±ÔyéT R
düeTeTT>± n_ÛùwøÏ+#·ã&çq <ëìì, ø±$T˙yéT R ø±eTeTT>∑\ <ëìì, ø±eT<ëÁryéT
R ø√]q~#·TÃ<ëìì, ìœ\»q R »qT\+<ä]jÓTTø£ÿ, $˝≤dü R ñ˝≤¢düeTTqø£>∑T,
ñ<ë›eTs¡÷bÕyéT R dü«‘·+Á‘·s¡÷|üeTT>∑\ <ëìì, uÛÑyê˙yéT R uÛÑyêìì, ø£*ø£\Twü R
ø£*j·TT>∑|ü⁄ ø±\TwüéTTqT, ìVü≤Å˙ÔyéT R q•+|üCÒj·TT <ëìì, jÓ÷ìs¡÷bÕyéT R
jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\ <ëìì, uÛÑC≤$T R ùd$+‘·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTè<äTyÓ’q X¯Øs¡eTT‘√, qe⁄«eTTKeTT‘√, eT÷&ÉT ø£qTï\‘√, esê¸
y˚T|òüT#êÃ¤j·TqT $T+∫q y˚Tìø±+‹‘√, |ü≥Tºã≥º\ yÓTs¡T>∑T‘√, nuÛÑj·TeTTÁ<ä,
es¡<äeTTÁ<ä\‘√&ç Vü≤düÔeTT\‘√, s¡‘·ïuÛÑ÷wüDeTT\T<ë*Ã, ø£\Œeèø£åeT÷\eTTq
s¡‘·ïdæ+Vü‰düqeTTq ø=\TyÓ’, Vü≤]Vü≤s¡ÁãVü‰à~ <˚e‘·\+<äs¡T e+<äqeTT\T ùdj·T,
ø√]q <Ó\¢ Á|ükÕ~+#·T n+<äyTÓ qÆ s¡÷|üeTT>∑\ uÛyÑ êìì, ø£*ø£\TwüHêX¯ìì, jÓ÷ìs¡÷|ü
ø±$Tìì, eT<äqs¡kÕ_Ûwæø£ÔqT, ãT~ΔX¯ó~Δdü«s¡÷|üqT |üPõ+‘·TqT.
Ç‹ jÓ÷ì+ <Ûë´‘ê« dü+|üP»´ jÓ÷qT´|ü] Vü≤kÂ' Ç‹ jÓ÷ìeT+Å‘·Ô`

eTc˛º‘·Ôs¡X¯‘·+ »bÕÔ« »|ü+ düeTs¡Œ´ düÔeø£e#ê~ø£+ |üπsƒ‘Y ˆ
Ç≥T¢ <Ûë´qeTT #˚dæ, |üPõ+∫, jÓ÷ìô|’ ªVü≤kÂ'μ nìj·TTqï jÓ÷ì
eT+Á‘·eTTqT nc˛º‘sÔ· X¡ ‘¯ e· TT>∑ »|æ+∫, »|üeTTqT düeT]Œ+∫, jÓ÷ìk˛ÔÁ‘ê˙ï, jÓ÷ì
ø£e#ê˙ï #·<äTee˝…qT. k
nqTã+<Ûä+ ` 2
jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·yéT ` 1
XÀ¢ ˆˆ uÛÑ>∑yêq‡s¡«<Ûäs¡à»„! ≈£î\XÊÁkÕÔs¡úbÕs¡>∑! ˆ
düs¡«+ y˚T ø£~∏‘·+ Hê<∏ä! q‘˚«ø£+ |üs¡y˚TX¯«s¡! ˆˆ 1
XÀ¢ ˆˆ ljÓ÷H˚' düÔesê»+ Væ≤ ‘·<∏ë ø£e#·eTT‘·ÔeTyéT ˆ
ÁXÀ‘·T$T#êÃ¤$T düs¡«»„! j·T~ ‘˚-dæÔ ø£èbÕ eTsTTˆˆ 2
XÀ¢ ˆˆ kÕs¡uÛÑ÷‘·+ eTVü‰<˚e! ì>∑e÷qÔs¡Z‘·+ Vü≤s¡! ˆ
j·T~ q ø£<∏ä´‘˚ <˚e! ÁbÕD‘ê´>∑+ ø£s√eT´Vü≤yéT ˆˆ 3
XÀ¢ ˆˆ ~yêì• eTVü‰uÛ≤>∑! eTe÷ÁX¯ó' |ü‹‘·+ uÛÑy˚‘Y ˆ
n‘·düÔ<˚›e<˚y˚X¯! ø£<∏ä´‘ê+ y˚T <äj·÷ì<Û˚! ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : Hê<∏!ä R zkÕ«MT!, uÛ>Ñ y∑ êHé |üsy¡ T˚ X¯«s¡! R uÛ>Ñ e∑ +‘·T&Éyq’Ó z |üsy¡ T˚ X¯«sê!,
eTVü‰<˚e! düs¡«»„! R düs¡«yÓTiÏ–q eTVü‰<˚yê!, Vü≤s¡! R z bÕ|üHêX¯ø£!, <˚e R
z<˚e!, eTVü‰uÛ≤>∑! <˚e<˚y˚X¯! R eTVü‰‘·Tà&ÉyÓ’q z <˚y˚X¯«sê!, <äj·÷ì<Û˚! R
<äj·÷düeTTÁ<ë!, düs¡«<Ûäs¡à»„! R nìï <Ûäs¡àeTT\ HÓiÏ–qyê&Ü! ≈£î\XÊÁdüÔs¡úbÕs¡>∑! R
≈£î\XÊÁdüeÔ TT\T ns¡eú TTqT düeTÁ>∑eTT>∑ ‘Ó*dæqyê&Ü!, y˚T R Hê≈£î, düs«¡ yéT R n+‘·jT· T,
ø£~∏‘·+ R #Ó|üŒã&çq~, ‘·T R ø±ì, @ø£yéT R ˇø£ÿ{Ï, q R ø±<äT— ljÓ÷H˚' R
ljÓ÷ìjÓTTø£ÿ, düeÔ sê»+ Væ≤ R k˛ÔÁ‘·yT˚ , ‘·<ë∏ R nfÒ,¢ ø£e#·+ ñ‘·eÔ TyéT R ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ
ø£e#·eTTqT, ‘˚ R ˙≈£î, eTsTT R Hêj·T+<äT, ø£èbÕ R <äj·T, j·T~ ndæÔ R
ñqï≥¢sTT‘˚, ÁXÀ‘·TyéT R $qT≥≈£î, Ç#êÃ¤$T R ø√s¡T#·THêïqT — ì>∑e÷qÔs¡Z‘·yéT R
y˚<√ø£ÔyÓTÆq~, kÕs¡uÛÑ÷‘·yéT R kÕs¡yÓTÆq~, j·T~ q ø£<∏ä´‘˚ R #Ó|üŒø£b˛sTTq≥¢sTTq,
nVü≤yéT R H˚qT, ÁbÕD‘ê´>∑yéT R ÁbÕDeTT\T e<ä\T≥qT, ø£s√$T R #˚j·TT<äTqT,
~yê R |ü>∑\T, ì• R sêÁ‹, eTeTGnÁX¯ó' R Hê ø£˙ïs¡T, |ü‹‘·+ uÛÑy˚‘Y R uÛÑ÷$Tô|’
C≤s¡TqT— n‘·' R Ä ø±s¡DeTTq, ‘·‘Y R n~, y˚T R Hê≈£î, ø£<´ä∏ ‘êyéT R #Ó|Œü ã&ÉT>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : z kÕ«MT! uÛÑ>∑yêHé |üs¡y˚TX¯«sê! eTVü‰<˚yê! düs¡«C≤„! Vü≤sê! <˚yê!

<˚e<˚yX˚ Ê! eTVü‰uÛ≤>±! <äj÷· düeTTÁ<ë! düs«¡ <Ûsä à¡ C≤„! ≈£î\XÊÁkÕÔsbú¡ Õs¡>±! Hê≈£î n+‘ê
#Ó|Œæ Hês¡T ø±ì ˇø£ÿ$wüjT· + e÷Á‘·+ #Ó|Œü H˚˝<Ò Tä . ljÓ÷ìk˛ÔÁ‘·eTT, ljÓ÷ìø£e#·eTT
$Hê\ì Hê ø√]ø£. y˚<√ø£eÔ TT, kÕs¡u÷ÑÛ ‘·yTÓ qÆ Mìì #Ó|Œü ø£b˛sTTq≥¢sTTq ÁbÕDeTT\T
e<äT\T<äTqT. |üe\T sêÁ‹ ø£˙ïs¡T ø±s¡Tdü÷Ô+{≤qT. Ä ø±s¡D+>± Hê≈£î Ç$
#Ó|üŒe˝…qT. k
XÀ¢ˆˆ X¯èDT bÕs¡«‹! eøå±´$T <˚Vü≤‘ê´>∑+ ø£<∏ä+ ≈£îs¡T ˆ
n‘·´qÔ>√|ü˙j·T+ Væ≤ ì>∑y˚T ø£~∏‘·+ |ü⁄sê ˆˆ 5
XÀ¢ˆˆ ÁãVü≤à$wüßíÁ>∑Vü‰BHê+ q eTj·÷ ø£~∏‘·+ |ü⁄sê ˆ
nø£<∏ä´+ |üs¡y˚TXÊì Ç<ë˙+ øÏ+ ø£s√$T ‘˚ ˆˆ 6
XÀ¢ ˆˆ ‘·e ùdïùV≤q ã<√Δ-Vü≤+ ø£<∏äj·÷$T ‘·e Á|æj˚T! ˆ
e÷‘·πs›$! eTVü‰uÛ≤π>! j·T~ ø£ô d’à Á|üø±X¯´‘˚ ˆ
X¯|ü<∏ä+ ≈£îs¡T y˚T <äTπsZ! j·T~ ‘·«+ eTÁ‹Œj·÷ düàè‘ê ˆˆ 7
XÀ¢ ˆˆ ÁãVü‰à j·T~ #·‘·Ts¡«Á¬ø’' |üxÃeÁ¬ø’' dü<ë•e' ˆ
e]í‘·T+ düÔesê»xÃ q X¯ø√ï‹ ø£<ë#·q ˆ
düeT´>∑«≈£îÔ+ q X¯ø√ï$T dü+πøåbÕ‘·ÿ<∏äj·÷$T ‘˚ ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : bÕs¡«‹! R z bÕs¡«r!, <˚Vü≤‘ê´>∑yéT R ÁbÕD≤\T $&Ée≥+, ø£<∏äyéT R
m≥T¢, ≈£îs¡T R #˚jT· T<äTe⁄? n‘·´qÔ R $TøÏÿ*, >√|ü˙j·TyéT R s¡V≤ü düéTT>∑qT+#·<–ä q~,
ì>∑yT˚ R y˚<eä TTq, |ü⁄sê R |üPs¡«eTT , ø£~‘∏ y· Té R #Ó|Œü ã&çq~, ÁãVü≤à$wüßÁí >∑V‰ü BHêyéT
R ÁãVü≤à≈£î, $wüßíe⁄≈£î, qeÁ>∑Vü≤eTT\≈£î, yÓTT<ä\>∑T yê]øÏ, eTj·÷ R Hê#˚‘·, |ü⁄sê
R |üPs¡«+, q ø£~∏‘·yéT R #Ó|üŒã&Éì~, nø£<∏äýéT R #Ó|üŒ≈£L&Éì~, eøå±´$T R
#Ó|ü#·THêïqT, X¯èDT R $qTeTT — ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, ùdïùV≤q R Áù|eT#˚, ã<äΔ' R
ã<äTΔ&ÉHÓ’q, nVü≤yéT R H˚qT, ‘˚ R ˙≈£î, ø£<∏äj·÷$T R #Ó|ü#·THêïqT— Á|æj˚T! R
Á|æj·TTsê˝≤! øÏ+ ø£s√$T R @$T #˚j·TT<äTqT? |üs¡y˚TXÊì! R |üs¡y˚TX¯«Ø! <˚$! R z
<˚M! e÷‘·' R z ‘·©¢!, eTVü‰uÛ≤π>! R eTVü‰uÛ≤>±!, ø£ôd’à R me]¬ø’q, j·T~ Á|üø±X¯´‘˚
R #Ó|üŒã&çq≥T¢sTTq, <äTπsZ R z <äTsêZ! y˚T R Hê≈£î, X¯|ü<∏äyéT R yê>±›qeTTqT, ≈£îs¡T
R #˚j·TTeTT— ‘·«yéT R ˙e⁄, eT‘Y R HêjÓTTø£ÿ, Á|æj·÷ R Á|æj·TTsê\T>±, j·T~
düàè‘ê R‘·\#·ã&çq#√, ÁãVü‰à R ÁãVü≤à, #·‘·TsY eÁ¬ø’' R Hê\T>∑T eTTKeTT\‘√,
|üxÃeTTU…’' R ◊<äT eTTKeTT\‘√, dü<ë•e' R dü<ë•e⁄&ÉT, düÔesê»+ #· R
k˛ÔÁ‘·eTTqTqTï, e]í‘·TyéT R $e]+#·T≥≈£î, ø£<ë#·q R ˇø£|ü&Ó’q . q X¯ø√ï‹ R
düeTs¡Tú&ÉT ø±&ÉT— düeT´ø˘ R u≤>∑T>∑, e≈£îÔyéT R #Ó|ü≥≈£î, q X¯ø√ï$T R düeTs¡Tú&ÉqT
ø±qT— ‘˚ R ˙≈£î dü+πøåbÕ‘Y R ≈£î¢|üÔeTT>∑, ø£<∏äj·÷$T R #Ó|ü<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z bÕs¡«r! <˚V≤ü ‘ê´>∑eTT #˚jT· Tf…≥T¢ ?! $TøÏÿ* s¡V≤ü düýÓTqÆ ~, |üPs¡«eTT
y˚<eä TTq #Ó|Œü ã&çq~, ÁãVü≤à$wüßÁí >∑V≤ü eTT˝≤~>∑ |üPs¡«eTT #Ó|Œü ã&Éì~, #Ó|Œü >∑÷&Éì~
#Ó|ü#·THêïqT, $qTeTT, ˙ ùdïVü≤eTTq≈£î ø£≥Tºã&ç H˚qT ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT. @$T
#˚j·TT<äTqT? me]øÏ >±ì #Ó|üŒqì yê>±›qeTT #˚j·TTeTT. ˙e⁄ Hê Á|æj·TTsê\e⁄
ø£<ë. ÁãVü≤àHê\T>∑T eTTKeTT\‘√, dü<ë•e⁄&ÉT nsTT<äT eTTKeTT\‘√ $e]+#·˝Òì
<ëìì H˚qT e÷Á‘·eTT düeTÁ>∑eTT>∑ #Ó|üŒ>∑\Hê? ≈£î¢|üÔeTT>∑ #Ó|ü<äTqT $qTeTT.
ndü´ ljÓ÷ìdüeÔ sê»dü´ ≈£î˝≤#ês¡´ ãTTwæ' øö*ø£#Ã· q¤ '› ˆ ljÓ÷ìs¡÷bÕ <äX$¯ <ë´‹àø±
<˚e‘ê düs¡«kÕ<ÛäH˚ $ìjÓ÷>∑' ˆˆ
á l jÓ÷ìdüÔesê»eTTq≈£î ≈£î˝≤#ês¡T´\T ãTTwæ, øö*ø£eTT #Û·+<ädüT‡,
<äX¯$<ë´‹àø£jÓÆTq l jÓ÷ìs¡÷|æDÏ <˚e‘·, düs¡«kÕ<Ûäqj·T+<äT $ìjÓ÷>∑eTT. k
XÀ¢ ˆˆ z+ jÓ÷ìs¡÷ù|! eTVü‰e÷j˚T! düs¡«düeTŒÁ‘·Œ<˚! X¯óuÛÒ! ˆ
ø£è|üj·÷ düs¡«dæ~Δ+ y˚T <˚Væ≤ <˚$! »>∑qàsTT! ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : X¯óuÛÒ! R X¯óuÛÑeT>∑T<ëyê!, düs¡«düeTŒ‘Y Á|ü<˚ R nìï dü+|ü<ä\qT
Á|ükÕ~+#·T<ëHê!!, jÓ÷ìs¡÷ù|! R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\<ëHê!, eTVü‰e÷j˚T! R z
Ä<ë´Á|üø£èr!, »>∑qàsTT! R »>∑‘·TÔq ì+&çj·TTqï<ëHê!— y˚T R Hê≈£î, ø£è|üj·÷ R
<äj·T‘√, dæ~ΔyéT R kÕ|òü\éTTqT, <˚Væ≤ R ÇeTTà.
‘ê‘·Œs¡´+ : X¯óuÛyÑ TÓ qÆ <ëHê! nìï dü+|ü<\ä ì#·TÃ<ëHê! jÓ÷ìs¡÷|æD!° z Ä<ë´Á|üøè£ r!
˝Àø£eT+‘ê ì+&ç j·TTqï<ëHê! Hê≈£î <äj·T‘√ dü|òü\‘·qT Á|ükÕ~+#·TeTT. k
XÀ¢ ˆˆ düs¡«dü«s¡÷ù|! düπs«X‚! düs¡«X¯øÏÔdüeTì«‘˚! ˆ
XÀ¢ ˆˆ eTVü‰|òüTÀπs! eTVü‰ø±*! ≈£î˝≤#ês¡Á|æj˚T! dü<ë ˆ
ø£è|üj·÷ düs¡«dæ~Δ+ y˚T <˚Væ≤ <˚$ »>∑qàsTT! ˆˆ 3
XÀ¢ ˆˆ |òüTÀs¡<ä+Áùwº! #√Á>∑‘êπs! düs¡«X¯Á‘·T$Hê•ì! ˆ
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düs¡«dü«s¡÷ù|! R nìïs¡÷|üeTT\T ˙yÓ’q<ëHê!, düπs«X‚! R düπs«X¯«Ø!,
düs¡«X¯øÏÔdüeTì«‘˚ R nìï X¯≈£îÔ\‘√ ≈£L&çq<ëHê!, eTVü‰|òüTÀπs! R eTVü‰uÛÑj·T+ø£Ø!,
eTVü‰ø±*! R eTVü‰ø±∞!, dü<ë R m\¢|ü&ÉT, ≈£î˝≤#ês¡Á|æj˚T R ≈£î˝≤#ês¡kÕ<Ûäq

*wüº|ü&ÉT<ëHê!, |òüTÀs¡<ä+Áùwº! R uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq ø√s¡\T >∑\<ëHê!, #· R eT]j·TT,
ñÁ>∑‘êπs! R ñÁ>∑‘êsê!, düs¡«X¯Á‘·T$Hê•ì! R X¯Á‘·Te⁄\+<äiqT q•+|üCÒj·TT<ëHê!,
»>∑qàsTT! R »>∑eT+‘ê ì+&çq<ëHê! <˚$! R z <˚M!, ø£è|üj·÷ R <äj·T‘√, y˚T R
Hê≈£î, düs¡«dæ~ΔyéT R dæ~Δdüs¡«dü«eTTqT, <˚Væ≤ R Á|ükÕ~+#·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z »>∑qàsTT <˚M! nìï s¡÷|üeTT\T ˙y˚, düπs«X¯«Ø! $$<ÛäØ‘·T\
n_Ûe´ø£ÔeT>∑T X¯øÏÔ düeTdüÔeTT ˙ j·TBÛqeTT. ˙e⁄ uÛÑj·T+ø£]$, eTVü‰ø±[$,
|òüTÀs¡<ä+Áwüºe⁄, ñÁ>∑‘ês¡e⁄, X¯Á‘·THê•ì$, ≈£î˝≤#ês¡Á|æj·Te⁄. Hê≈£î düs¡«dæ~Δì
<äj·Tùdj·TTeTT. k
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ìs¡÷bÕ! eTVü‰$<˚´! düs¡«<ë yÓ÷ø£å<ësTT˙ ˆ
XÀ¢ ˆˆ »>∑<ëΔÁ‹! eTVü‰$<˚´! »>∑<äT<ëΔs¡ø±]DÏ! ˆ
XÀ¢ ˆˆ »>∑<ëΔÁ‹! eTVü‰e÷j˚T! jÓ÷ìs¡÷ù|! düHê‘·ì! ˆ
XÀ¢ ˆˆ »j·T<˚$! »>∑Hêà‘·'! düèwæºdæΔ‘·´qÔø±]DÏ ! ˆ
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ìs¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|üeTT>∑\, eTVü‰$<˚´ R z eTVü‰$<ë´!,
yÓ÷ø£å<ësTT˙ R yÓ÷ø£åeTTì#·TÃ<ëHê!, »>∑<ëΔÁ‹! R »>∑‘·TÔqT <Ûä]+#·T<ëHê!, »>∑‘Y
G ñ<ëΔsø¡ ±]DÏ! R »>∑eTTqT<ä]Δ +#·T<ëHê!, eTVü‰e÷j˚T! R z Ä<ë´Á|üøè£ r!, düHê‘·ì
R z XÊX¯«r!, <˚$! »>∑Hêà‘·' R z <˚$, »>∑Hêà‘ê!, düèwæºdæú‘·´qÔø±]DÏ! R
düèwæºdæú‹\j·TeTT\qT #˚j·TT<ëHê!, »>∑qàsTT! R »>∑‘·Ô+‘ê ì+&çq<ëHê!, y˚T R
Hê≈£î, ø£è|üj·÷ R <äj·T‘√, düs¡«dæ~ΔyéT R eT+Á‘·dæ~Δdüs¡«dü«eTTqT, <˚Væ≤ R
Á|ükÕ~+#·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìs¡÷|üeTVü‰$<ë´! yÓ÷ø£å<ësTT˙! »>∑<ëΔÁr! »>∑<äT<ëΔ]D°!
eTVü‰e÷j·÷! XÊX¯«r! <˚M! »>∑Hêà‘ê! düèwæºdæú‹\j·TeTT\T ˙ j·TBÛqeTT˝Ò. ˙e⁄
»>∑qàsTT$. <äj·T‘√ Hê≈£î eT+Á‘·»|üdæ~Δì Á|ükÕ~+#·TeTT. k
XÀ¢ ˆˆ dæ~Δ<ëÁ‹! eTVü‰e÷j˚T ! düs¡«dæ~ΔÁ|ü<ësTTì! ˆ
XÀ¢ ˆˆ eTVü‰\øÏÎ! eTVü‰<˚$ ! eTVü‰yÓ÷ø£åÁ|ü<ësTTì ! ˆ

ø£è|üj·÷ düs¡«dæ~Δ+ y˚T <˚Væ≤ <˚$ ! »>∑qàsTT! ˆˆ 10
XÀ¢ ˆˆ >öØ \ø°ÎX¯Ã e÷‘·v°Z <äTsêZ #· qe#·DÏ¶ø± ˆ
ã>∑˝≤eTTœ uÛÑTeH˚o uÛ…’s¡M #· ‘·<∏ë Á|æj˚T! ˆ
∫ÛqïeTkÕÔ #· ø±© #· jÓ÷ìs¡÷bÕ! düHê‘·˙ ˆ
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düs¡«dæ~ΔÁ|ü<ësTTì! dæ~Δ<ëÁ‹! R nìï dæ<äTΔ\qT Á|ükÕ~+#·T<ëHê!,
eTVü‰e÷j˚T R z Ä<ë´Á|üø£èr! eTVü‰\øÏÎ! R z eTVü‰\ø°Î! eTVü‰<˚$! R z
eTVü‰<˚M!, eTVü‰yÓ÷ø£åÁ|ü<ësTTì R yÓ÷ø£å$T#·TÃ<ëHê!, >öØ R >ö], \ø°Î' #· R
\ø°Îj·TT, e÷‘·v°Z R e÷‘·+–, <äTsêZ #· R <äTs¡Zj·TTqT, qe#·DÏ¶ø± R qe#·+&çø£,
ã>∑˝≤eTTF R ã>∑˝≤eTTœ, uÛÑTeH˚o R uÛÑTeH˚X¯«], uÛ…’s¡M R uÛ…’s¡$, ‘·<∏ë R nfÒ¢,
∫ÛqïeTkÕÔ #· R ∫ÛqïeTdüÔ, jÓ÷ìs¡÷bÕ düHê‘·˙ ø±© R jÓ÷ìs¡÷bÕ XÊX¯«r ø±∞,
»>∑qàsTT R »>∑qàsT÷! <˚$ R z <˚M!, ø£è|üj÷· R <äjT· ‘√, y˚T R Hê≈£î, düs«¡ dæ~yΔ Té
R dæ<äTΔ\ìï{Ïì, <˚Væ≤ R Á|ükÕ~+#·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : nìï dæ<Tä \Δ qT Á|ükÕ~+#·T z Ä<ë´Á|üøè£ r! ˙y˚ eTVü‰\ø°Î$, eTVü‰<˚$$,
>ö]$, e÷‘·+–$, <äTs¡Ze⁄, qe#·+&çø£e⁄, ã>∑˝≤eTTœ$, uÛÑTeH˚X¯«]$, uÛ…’s¡$$,
∫ÛqïeTdüÔe⁄, ø±[$, XÊX¯«‹$, »>∑qàsTT$, Hê≈£î düs¡«dæ<äTΔ\qT <äj·Tùdj·TTeTT.k
XÀ¢ ˆˆ ø±© ø£bÕ*˙ ≈£î˝≤¢ ≈£îs¡T≈£î˝≤¢ $s√~Û˙ ˆ
HêsTTø± $Á|ü∫‘êÔ<ë´ #êHê´ j·÷ HêsTTø± düàè‘ê' ˆ
edüìÔ jÓ÷ìe÷Á•‘·´ ‘êuÛÀ´-|”Vü≤ qyÓ÷ qeT' ˆˆ 12
XÀ¢ ˆˆ nDÏe÷<ä´wüºdæ~ΔX¯Ã edü‘·´kÕ´' düMT|ü‘·'
qeTùdÔ-düTÔ qeTùd- Ô düTÔ jÓ÷>∑yÓ÷ø£åÁ|ü<ësTTì! ˆˆ 13
XÀ¢ ˆˆ düs¡«X¯øÏÔeTj˚T! <˚$! düs¡«ø£\àwüHê•ì ˆ
ùV≤ jÓ÷H˚ Vü≤s¡ $|òüTï+ y˚T düs¡«dæ~Δ+ Á|üj·T#·Ã¤ y˚T ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ø±© R ø±[, ø£bÕ*˙ R ø£bÕ*ì, ≈£î˝≤¢≈£îs¡T≈£î˝≤¢ $s√~Û˙ HêsTTø±
$Á|ü∫‘êÔGÄ<ë´' R á ù|s¡T¢>∑\ HêsTTø£\T yÓTT<ä\>∑T, nHê´' j·÷' HêsTTø±' R
Ç‘·s¡T˝…’q j˚T HêsTTø£\T, düàè‘ê' R >∑T]Ô+#·ã&çHês√, jÓ÷ìyéT R jÓ÷ìì, ÄÁ•‘·´
R ÄÁX¯sTT+∫, edüìÔ R ìedæ+#·T#·THêïs√, ‘êuÛÑ´' n|æ R yê]øÏ >∑÷&É, ÇVü≤ R
Ç|ü&ÉT, qeT' qeT' R qeTdüT‡\T— nDÏe÷ G Ä~ R nDÏe÷ yÓTT<ä\>∑T, nwüºdæ~Δ'
#· R mì$T~ dæ<äTΔ\Tqï, nkÕ´' R ÄyÓT≈£î, düMT|ü‘·' R #˚s¡Te˝À, edü‹ R ñqï$,

‘˚ R ˙≈£î, qeT' R qeTkÕÿs¡eTT, ndüTÔ R n>∑T>±ø£! jÓ÷>∑yÓ÷ø£åÁ|ü<ësTTì! R z
jÓ÷>∑eTTqT yÓ÷ø£åeTTqT Ç#·TÃ<ëHê!, düs¡«X¯øÏÔeTj˚T! R nìï X¯≈£îÔ\T >∑\<ëHê!,
düs¡«ø£\àwüHê•ì R bÕ|üeTTq+‘·j·TT q•+|üCÒj·TT<ëHê !, <˚$ R z ø±©<˚M!, ùV≤
jÓ÷H˚ R z jÓ÷˙!, y˚T R HêjÓTTø£ÿ, $|òüTïyéT R $|òüTïeTTqT, Vü≤s¡ R Vü≤]+#·TeTT,
y˚T R Hê≈£î, düs¡«dæ~ΔyéT R nìï dæ<äTΔ\qT, Á|üj·T#·Ã¤ R ÇeTTà.
‘ê‘·Œs¡´+ : ø±∞, ø£bÕ*˙, ≈£î˝≤¢, ≈£îs¡T≈£î˝≤¢, $s√~Û˙, $Á|ü∫‘êÔ Ç‘ê´~ nH˚ø£
ù|s¡‘¢ √ eéVü≤]+|üã&ÉT HêsTTø£\T jÓ÷ì HêÁX¯sTT+∫ me¬ses¡THêïs√ yês¡+<ä]øÏ˙ï
qeTdüT‡\T. nDÏe÷~ dæ<äTΔ˝…e] nBÛqyÓ÷ ÄyÓT≈£î qeTkÕÿs¡eTT. bÕ|üHê•ì,
jÓ÷>∑yÓ÷ø£åÁ|ü<ä düs¡«X¯øÏÔeTsTT, jÓ÷ìs¡÷|ü <äTsêZ<˚$ Hê $|òüTïeTT\qT |ü]Vü≤]+∫,
Hê≈£î dæ<äTΔ\qT Á|ükÕ~+#·T>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘˚ ! düπs«cÕ+ |üP»ø±Hê+ Á|æj·T+e<˚! ˆ
dü«s¡ZbÕ‘ê\yêdæHÓ’´ jÓ÷qj˚T #· qyÓ÷ qeT' ˆˆ 15
XÀ¢ ˆˆ $wüßídæ~ΔÁ|ü<˚ ! <˚$ ! •edæ~ΔÁ|ü<ësTTì !ˆ
ÁãVü≤àdæ~ΔÁ|ü<˚! sêeT#·Áq›dü´ dæ~Δ<˚ ! ˆˆ
X¯Áø±BHêxÃ düπs«cÕ+ dæ~Δ<ëjÓÆT qyÓ÷ qeT' ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düsπ «cÕ+ |üP»ø±HêyéT R |üPõ+#·Tyês¡+<äiøÏ ,Ï Ä<Ûës¡u÷ÑÛ ‘˚ R <äqTï>±
ì\T#·T<ëHê, Á|æj·T+e<˚! R z Á|æj·Te#·qeTT\T |ü\T≈£î<ëHê!, dü«s¡Z R dü«s¡ZeTTq,
bÕ‘ê\ R bÕ‘êfi¯eTTq, yêdæHÓ’´ jÓ÷qj˚T #· R edæ+#·Tq{Ïº jÓ÷qT\≈£î >∑÷&É,
qeT' qeT' R qeTdüT‡\T, $wüßídæ~ΔÁ|ü<˚ R $wüßíeT+Á‘·eTTqT dæ~Δ+|üCÒj·TT<ëHê!
•edæ~ΔÁ|ü<ësTTì R •eeT+Á‘·eTTqT dæ~Δ+|üCÒj·TT<ëHê!, <˚$! R z <˚M!,
ÁãVü≤àdæ~ΔÁ|ü<˚ R ÁãVü≤àeT+Á‘·eTTqT dæ~Δ+|üCÒj·TT<ëHê!, sêeT#·Áq›dü´ R
sêeTeT+Á‘·eTTqT, dæ~Δ<˚! R dæ~Δ+|üCÒj·TT<ëHê, X¯Áø£GÄBHêxÃ R Ç+Á<äT&ÉT
yÓTT<ä\>∑T yê] jÓTTø£ÿ eT+Á‘·eTT\qT >∑÷&É, düπs«cÕyéT R n+<ä] eT+Á‘·eTT\qT,
dæ~Δ<ëjÓÆT R dæ~Δ+|üCÒj·TT <˚e‘·≈£î, qeT' qeT' R qeTdüT‡\T.
‘ê‘·Œs¡éTT : z <˚M <äTsêZ ! ˙e⁄ |üP»≈£î\+<äiøÏ Ï Ä<Ûës¡eTT, kÕ<Û≈ä î£ \≈£î Á|æjT· eTTqT
ã\T≈£î ‘·*¢$, ncÕºø£åØeT+Á‘·eTTqT, |ü+#êø£åØeT+Á‘·eTTqT, Á|üDeeT+Á‘·eTTqT,
Ç+Á<ëDÏ düeTdüÔ<˚e‘êø£ eT+Á‘·eTT\qT dæ~Δ+|üCÒj·T düeTs¡Túsê\e⁄ ˙y˚. ˙≈£î
düeTdüT‡\T. dü«s¡ZbÕ‘êfi¯˝Àø£eTT\˝À ìedæ+#·T jÓ÷qT\≈£î >∑÷&É qeTdüT‡\T. k
|òü\ÁX¯ó‹'
Ç‹ ‘˚ ø£~∏‘·+ <˚$! düs¡«dæ~ΔÁ|ü<ëj·Tø£yéT ˆ
k˛ÔÁ‘·+ jÓ÷H˚s¡àùV≤XÊì! Á|üø±X¯j·÷$T ‘˚ Á|æj˚T! ˆˆ
düs¡«dæ~ΔÁ|ü<ä+ k˛ÔÁ‘·+ j·T' |üπsƒ‘Y øö*ø£' Á|æj˚T! ˆ
*œ‘ê« |ü⁄düÔπø <˚$! s¡ø£ÔÁ<äyÓ’´X¯Ã düTq›]! ˆˆ
‘·kÕ´kÕ<Ûë´ì ø£sêàDÏ eXÊ´Bì ≈£î˝ÒX¯«] ˆ
HêdæÔHêdæÔ |ü⁄qsêïdæÔ HêùdÔé uÛÑTeqÁ‘·j˚T ˆ
j·T' |üπsƒÁ‘êŒ‘·s¡T‘êúj·T >±D|ü‘·´+ \uÛÒqïπs' ˆ
sêÁ‘Í ø±HêÔdüe÷jÓ÷π> j·T' |üπsƒ‘ê‡<Ûäø√‘·ÔeT' ˆ
düÔy˚HêH˚q dü+düTÔ‘·´ kÕ<Ûäø£' øÏ+ q kÕ<Ûäj˚T‘Y ˆ
kÕ\vÿè‘ê+ dü«ø±HêÔxÃ ©˝≤Vü‰e$uÛÑ÷wæ‘êyéT ˆ
s¡ø£ÔeÁdüÔ|üØ<ÛëHê+ ø£è‘ê« dü+|üP»´ kÕ<Ûäø£' ˆ
uÛÀ»sTT‘ê« ‘·‘√ <˚$ dü«j·T+ uÛÑTx°®‘· ‘·‘·Œs¡' ˆ
eT‘·‡é÷+kÕ~ø±Hé uÛÑTø±Ô« Áø√&˚ ø£è‘ê« dü«jÓ÷wæ‘·yéT ˆ
sêÁ‘Í j·T~ »ù|qàÁqÔ+ kÕ <äTsêZ düdü<ë•e' ˆ
uÛÑe‘˚é q düH˚›ôVA eTeT eÁø±Ô~«ìs¡Z‘·yéT ˆˆ
j˚Tq <ä‘·Ô+ eTsTT k˛ÔÁ‘·+ dü @e eT<äTZs¡T' düàè‘·' ˆ
‘·ôd’é eT~ uÛÑøÏÔ kÕ´‘Y dü uÛÑy˚»®>∑BX¯«s¡' ˆˆ
qyÓ÷-düTÔ düÔesêC≤j·T qeT' düÔeÁ|üø±•H˚ ˆ
j·TÁ‘êùdÔ düÔesêCÀ-j·T+ ‘·Á‘êùdÔ l dü<ë•e' ˆˆ
Ç‹ X¯øÏÔø±>∑eTdüs¡«ùd« Vü≤s¡bÕs¡«rdü+yê<˚ ljÓ÷ìdüÔesê»' düe÷|üÔ' ˆˆ
‘ê‘·Œs¡´+ : z Á|æj·TTsê˝≤ ! Ç{°¢ jÓ÷ì k˛ÔÁ‘·eTTqT ˙ ø=s¡≈£î ãVæ≤s¡+>∑|üs¡∫HêqT
Ç~ düs«¡ dæ~ÁΔ |ü<eä TT. øö˝≤#ês¡|sü êj·TDT&Óes¬ q’ Bìì #·~$qqT, mi¿ì Á<äeeTT‘√
|ü⁄düÔø£eTT˝À ÁyêdæqqT, yêìøÏ eoø£s¡D≤~ eT+Á‘·eTT\T kÕ«BÛqeT>∑TqT. ñ<äj·Ty˚T
ìÁ<ä ˝Ò∫ |ü]ƒ+∫q qs¡Tq≈£î >∑DHêj·Tø£‘·«eTT \_Û+#·TqT. á düÔesêEeTT #˚‘·
<˚ìHÓ’q kÕ~Û+#·>∑\&ÉT. kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´≈£î mi¿ì Ns¡qT ø£≥ºu…{Ïº, n\+ø£]+∫,
X¯ è +>±s¡ # ˚ w ü º \ T >∑ \ ÄyÓ T qT |ü P õ+∫, ÄyÓ T uÛ Ñ T õ+∫q ‘· s ¡ T yê‘· ‘êqT
eT‘·‡é÷+kÕ<äT\qT uÛÑTõ+∫, ÄyÓTqT øö–≥bı~$, sêÁ‹y˚fi¯ eT+Á‘·eTTqT
»|æ+∫q≥¢sTTq, Ä‘·&ÉT dü<ë•e⁄&ÉTqT ÄyÓT <äTs¡Zj·TT n>∑TqT. Hê sT÷ e÷≥
bı\T¢uÀ<äT. Hê≈£î eT+Á‘·$T∫Ãq j·÷‘·&˚ Hê >∑Ts¡Te⁄. yêìøÏ uÛÑøÏÔ j·TTqï#√, yê&˚
»>∑BX¯«s¡T&É>∑TqT. düÔesê»eTTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT. düÔeÁ|üø±X¯≈£îq≈£î qeTkÕÿs¡eTT.

á düÔesê» yÓTø£ÿ&É ñ+&ÉTH√ nø£ÿ&É l dü<ë•e⁄&ÉTqT.
Ç≥T¢ X¯øÏÔø±>∑eTdüs¡«dü«eTTq Vü≤s¡bÕs¡«rdü+yê<äeTTq l jÓ÷ìdüÔesê»eTT
düe÷|üÔeTTˆˆ k
```
nqTã+<Ûä+ 3
jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·yéT ` 2
XÀ¢ ˆˆ X¯èDT <˚$! düTs¡ÁX‚ùw˜! düTsêdüTs¡qeTdüÿè‘˚! ˆ
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T$T#êÃ¤$T k˛ÔÁ‘·+ düT<äTs¡¢uÛÑ+ Á|æj˚T! ˆ
j·TkÕéuÀ<ÛäHê<˚›ùV≤ <˚V”≤ ÁãVü≤àeTjÓ÷ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚$! R z <˚M!, düTs¡ÁX‚ùw!˜ R <˚e‘·\˝À ÁX‚wüß˜sê˝≤!, düTs¡ G ndüTs¡
R <˚e‘·\#˚, <ëqe⁄\#˚, qeTdüÿè‘˚! R qeTdüÿ]+|üã&ÉT<ëHê! Ç<ë˙yéT R Ç|ü&ÉT,
düT<äTs¡¢uÛÑyéT R #ê\ <äTs¡¢uÛÑyÓTÆq, k˛ÔÁ‘·+ Væ≤ R k˛ÔÁ‘·eTTH˚, ÁXÀ‘·TyéT R $qT≥≈£î,
Ç#êÃ¤$T R ø√s¡T#·THêïqT, j·Tdü´ R @ k˛ÔÁ‘·eTT jÓTTø£ÿ, neuÀ<ÛHä ê‘Y R C≤„qeTTe\q,
<˚V”≤ R X¯Øs¡<Ûë], <˚ùV≤ R X¯Øs¡eTT q+<äT, ÁãVü≤àeTj·T' R ÁãVü≤àuÛÑ÷‘·T&ÉT>∑,
uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z <˚M! ˙e⁄ <˚e‘·\˝À ñ‘·ÔeTTsê\e⁄. <˚e<ëqe⁄\#˚ qeTdüÿ]+|üã&ÉT
<ëqe⁄. <äTs¡u¢ yÑÛ TÓ qÆ jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·eTTqT H˚ì|ü&ÉT $q>√s¡T#·THêïqT. á k˛ÔÁ‘·C≤„qeTT
ø£\T>∑T≥ e\q X¯Øs¡<Ûë]øÏ X¯Øs¡eTT q+<äT+&É>∑H˚ ÁãVü≤à‘·«eTT #˚≈£Ls¡TqT. k
lbÕs¡«‘·Týê#· R l bÕs¡«‹ Ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ ˆˆ X¯èDT <˚e! düTs¡ÁX‚wü˜! düs¡«;»dü´ düeTà‘·yéT ˆ
q eø£Ôe´+ ø£<ë∫‘·TÔ bÕwüDÒ¶ HêdæÔπø qπs ˆˆ 2
XÀ¢ ˆˆ eTyÓTÆe ÁbÕDdüs¡«dü«+ \‘êk˛ÔÁ‘·+ ~>∑eT“s¡!ˆ
ndü´ Á|ü|üsƒ¡Hê<˚›e! JeqTàø√Ô-|æ C≤j·T‘˚ ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düTs¡ÁX‚wü˜! R <˚e‘·\˝À ñ‘·ÔeTT&ÉyÓ’q, <˚e! R z kÕ«MT! X¯èDT R
$qTeTT— düs¡«;»dü´ R nìï ;»eTT\≈£î, düeTà‘·yéT R kÕs¡yÓTÆq~— ø£<ë∫‘Y ‘·T R
ˇø£|ü&Ó’qqT, cÕwü+&˚ R dü«<Ûäs¡àÁ<√Væ≤jÓÆTq, HêdæÔπø qπs R HêdæÔø£e÷qe⁄q≈£î, q
eø£eÔ ýéT R #Ó|Œü sêì~, eTeT R HêjÓTTø£ÿ, ÁbÕDdüs«¡ dü«+ @e R ÁbÕDdüs«¡ dü«y˚TjÓTÆ q,
\‘êk˛ÔÁ‘·+ R \‘êk˛ÔÁ‘·eTTqT, ~>∑eT“s¡! R ~>∑+ãsê! ($qTeTT ), ndü´ R BìjÓTTø£ÿ,

Á|ü|üsƒ¡Hê‘Y R |ü]ƒ+#·T≥e\q, <˚e R z <˚yê!, JeqTàø£Ô' n|æ R J$+∫j·TT+&É>∑H˚
eTT≈£îÔ&ÉT>∑, C≤j·T‘˚ R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z<˚yê! <˚e<˚yê! ~>∑+ãsê! nìï ;»eTT\≈£î kÕs¡yÓTÆq Bìì $qTeTT.
á \‘êk˛ÔÁ‘·eTT m|ü&ÉT >±ì dü«<Ûäs¡àÁ<√Væ≤jÓÆTq HêdæÔ≈£îq≈£î #Ó|üŒsêì~. Ç~ Hê
ÁbÕDy˚T. Bìì |ü]ƒ+#·T≥e\q J$ J$+∫j·TT+&É>∑H˚ eTTøÏÔ H=+<äTqT. k
XÀ¢ ˆˆ uÛÑ>∑s¡÷bÕ »>∑Hêà‘ê düèwæºdæú‹\j·÷ì«‘ê ˆ
<äX¯$<ë´ dü«s¡÷bÕ‘êà jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 4
XÀ¢ ˆˆ ø√DÁ‘·j·Tj·TT‘ê <˚M düTÔ‹ìHê›$e]®‘ê ˆ
»>∑<ëqq›düeT÷“¤‘ê jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : uÛ>Ñ s∑ ÷¡ bÕ R uÛ>Ñ s∑ ÷¡ |üeTT>∑\~, düèwædº ‹úæ \j·÷ì«‘ê R düèwædº ‹úæ \j·TeTT
\‘√ ≈£L&çq~, »>∑Hêà‘ê R ˝Àø±\≈£î ‘·*¢jÓÆTq~. <äX¯$<ë´ dü«s¡÷bÕ‘êà R
<äX¯$<ë´dü«s¡÷|üeTTq qTqï Ä‘·àjÓÆTq~ (˝Òø£, <äX¯$<ë´ R <äX¯$<ä´j·Tì
ø°]Ô+|üã&çq~— dü«s¡÷bÕ‘êà R Ä‘·àj˚T ‘·q s¡÷|üyÓTÆq~), jÓ÷ì' R jÓ÷ì, e÷yéT
R qqTï, düs¡«<ë R m\¢|ü&ÉTqT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£ !, ø√DÁ‘·j·Tj·TT‘ê R
Á‹ø√DeTT\T >∑\~, <˚M R <äTsêZ<˚$, düTÔ‹ìHê›$e]®‘ê R düTÔ‹ì+<ä˝Òì~,
»>∑<ëqq›düeT÷“¤‘ê R »>∑‘·TÔq≈£î Äq+<äeT>∑Tq~, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, e÷yéT R
qqTï, düs¡«<ë R m\¢|ü&ÉT bÕ‘·T R ø±bÕ&ÉT>±ø£ !
‘ê‘·Œs¡´+ : uÛÑ>∑s¡÷|üeTT, düèwæºdæú‹\j·TeTT\‘√ ≈£L&çq~, »>∑Hêà‘· <äX¯$<ä´ j·Tì
ù|s¡T>∑\~, Ä‘·àdü«s¡÷|üyÓTÆq~, Á‹ø√DeTT >∑\~, düTÔ‹ìq›\≈£î nr‘·yÓTÆq~
»>∑<ëq+<äeTT>∑\~, jÓ÷ì(X¯øÏÔ) qqTï m\¢|ü&ÉT ø±bÕ&ÉT>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ s¡ø£Ôs¡÷bÕ »>∑Hêà‘ê jÓ÷ìeT<Û˚´ dü<ë dæú‘ê ˆ
ÁãVü≤à$wüßí•eÁbÕD≤ jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 6
XÀ¢ ˆˆ ø±]Ôø° ≈£îqÔ˝≤s¡÷bÕ jÓ÷qT´|ü] düTXÀ_Û‘ê ˆ
uÛÑTøÏÔeTTøÏÔÁ|ü<ë jÓ÷ì' jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ìeT<Û˚´ R Á‹ø√DÁ|ü<˚X¯eTTq, dü<ë R m\¢|ü&ÉT , dæú‘ê R
HÓ\ø=qï<ä>T∑ , s¡øsÔ£ ÷¡ bÕ R s¡øsÔ£ ÷¡ |üeTT>∑\, »>∑Hêà‘ê R »>∑<+ä ã, ÁãVü≤à$wüß•í eÁbÕD≤
R ÁãVü≤à$wüßí•e⁄\≈£î ÁbÕDyÓTÆq~, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, e÷yéT R qqTï, düs¡«<ë R
m\¢y˚fi¯\, bÕ‘·T R ø±bÕ&ÉT>±ø£!, jÓ÷ìGñ|ü]XÀ_Û‘ê R jÓ÷ì ô|’uÛ≤>∑eTTq

yÓ\T>=+<äT, ≈£îqÔ˝≤s¡÷bÕ R øπ X¯eTT\ s¡÷|üeTTq>∑\, ø±]Ôø° R ø±]Ôø£ |üP]íe÷<˚e‘·,
uÛÑTøÏÔeTTøÏÔ Á|ü<ë R JeX¯øÏÔì, yÓ÷ø£åeTTqT Á|ükÕ~+#·Tq~, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, jÓ÷ì'
R n{Ïº jÓ÷ì, e÷yéT R qqTï , düs¡«<ë R m\¢|ü&ÉT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£ !
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì˝Àì s¡ø£Ôs¡÷|üeTTq m|ü&É÷ Á|ü$+#·T »>∑Hêà‘· ÁãVü≤à$wüßí•e
<˚e⁄\ ÁbÕDX¯øÏÔ. jÓ÷ìô|’ πøX¯s¡÷|üeTTq $sêõ\T¢q~ ø±]Ôø£ |üP]íe÷~Û<˚e‘·. uÛÑTøÏÔ
nq>± JeX¯øÏÔÁ|ü<ä, yÓ÷ø£åÁ|ü<ä, n{Ïº jÓ÷ì <˚e‘· qqTï dü<ë ø±bÕ&ÉT>±ø£!. k
XÀ¢ˆˆ Ms¡´s¡÷bÕ XË’\|ü⁄ÁrÔ eT<Ûä´kÕúH˚ $sêõ‘ê ˆ
ÁãVü≤à$wüßí•eÁX‚cÕ˜ jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 8
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ìeT<Û˚´ eTVü‰ø±© ∫ÛÁ<äs¡÷bÕ düTXÀuÛÑHê ˆ
düTK<ë eT<äHê>±sê jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 9
XÀ¢ ˆˆ ø±˝≤´~jÓ÷–˙ <˚M jÓ÷ìø√DÒwüß dü+dæú‘ê ˆ
eTH√Vü≤sê <äT'K\uÛ≤´ jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Ms¡´s¡÷bÕ R Ms¡´s¡÷|üeTT >∑\~, XË’\|ü⁄Ár R XË’\C≤, ôV’≤eTer,
eT<Ûä´kÕúH˚ R eT<Ûä´Á|ü<˚X¯eTTq, $sêõ‘ê R yÓ\T>∑Tq~, ÁãVü≤à$wüßí•e R
ÁãVü≤à$wüßí•e⁄\≈£î, ÁX‚cÕ˜ R Á|”‹bÕÁ‘·Tsê\T, jÓ÷ìeT<Û˚´ R jÓ÷ìeT<ÛäéTTq,
eTVü‰ø±© R eTVü‰ø±∞, ∫ÛÁ<äs¡÷bÕ R s¡+Á<Ûäs¡÷|üeTT>∑\~, düTXÀuÛÑHê R X¯óuÛÑeTT
*#·TÃq~, düTK<ë R düTKeTTì#·TÃq~, eT<äHê>±sê R eTqà<∏äTì Ç\¢sTTq~, ø±©
G Ä~ R ø±∞yÓTT<ä\T>±>∑\, jÓ÷–˙<˚$ R jÓ÷–qT\ <˚e‘·, jÓ÷ìø√DÒwüß R
jÓ÷ì ø√DeTT\+<äT, dü+dæ‘ú ê R HÓ\ø=qï~, eTH√Vü≤sê R eTqdüT‡qT Vü≤]+#·Tq~,
<äT'K\uÛ≤´ R ø£wüºeTTMT<ä \_Û+#·Tq~, jÓ÷ì' R jÓ÷ìX¯øÏÔ, e÷yéT R qqTï,
düs¡«<ë R m\¢y˚fi¯\, bÕ‘·T R ø±bÕ&ÉT>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : Ms¡´s¡÷|üeTT>∑\~, XË’\», X¯Øs¡eT<Ûä´$sêõ‘·, ÁãVü≤à$wüßí•eÁ|æj·T,
eTVü‰ø±[>± jÓ÷ìeT<ÛäéTTq qT+&ç, ∫ÛÁ<äeTT>∑ X¯uÛÑeTTqT, düTKeTTqT Á|ükÕ~+#·T
eTqà<∏ä>∑èVü≤eTT, jÓ÷–˙<˚e‘· jÓ÷ìø√DeTT\+<äT HÓ\ø=qï~, eTH√Vü≤s¡, <äTs¡¢uÛÑ,
n{Ïº jÓ÷ì X¯øÏÔ qHÓï|ü&ÉT ø±bÕ&ÉT>±ø£ ! k
XÀ¢ ˆˆ eTVü‰•y√ y˚Ts¡Ts¡÷b˛ jÓ÷ìeT<Û˚´ eùd‘Y dü<ë ˆ
¬ø’e\´<ë ø±eTeTTø±Ô jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 11
XÀ¢ ˆˆ düs¡«<˚edüTÔ‘ê jÓ÷ìdü‡s¡«<˚eÁ|ü|üPõ‘ê ˆ
düs¡«Á|üdüeø£ÁØÔ ‘·«+ jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 12
XÀ¢ ˆˆ düs¡«rs¡úeTsT÷ jÓ÷ì' düs¡«bÕ|üÁ|üD≤•˙ ˆ

düs¡«π>ùV≤ dæú‘ê jÓ÷ì' jÓ÷ìsêà+ bÕ‘·T düs¡«<ë ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTVü‰•e' R •eeTVü‰<˚e⁄&ÉT, y˚Ts¡Ts¡÷|ü' R y˚Ts¡Ts¡÷|ü⁄&Ó’, dü<ë R
m\¢|ü&ÉT, jÓ÷ìeT<Û˚´ R jÓ÷ìπø+Á<äeTTq, eùd‘Y R ìedæ+#·TqT, ø±eTeTTø±Ô R
ø√]ø£\T˝Òì<Ó’, ¬ø’e\´<ë R ¬ø’e\éTTøÏÔì Á|ükÕ~+#·Tq<Ó’q, düs¡«<˚edüTÔ‘ê R
<˚e‘·\+<äs¡#˚ düTÔ‹+|üã&ÉT, düs¡«<˚e|üPõ‘ê R <˚e‘·\+<äi≈£î |üPE´sê\>∑T,
düs¡«Á|üdüeø£ÅØÔ R düèwæºø£Å]Ô, düs¡«rs¡úeTsT÷ R nìï |ü⁄D´rs¡úeTT\T ‘êHÓ’q,
düs¡«bÕ|üÁ|üD≤•˙ R nìïbÕ|üeTT\T b˛>=≥Tºq{Ïº~, düs¡«π>ùV≤ dæú‘ê R nìï
>∑èVü≤eTT\˝À ñ+&ÉTq~jÓÆTq, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, ‘·«yéT R ˙e⁄, e÷yéT R qqTï,
düs¡«<ë R m\¢|ü&ÉT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : •eeTVü‰<˚e⁄&ÉT dü<ë y˚Ts¡Ts¡÷|ü⁄&Ó’ jÓ÷ìeT<Û´ä edæ+#·TqT. <˚e‘·\+<äi≈£î
|üPE´sê\T, e+<ä˙j·TTsê\T, düs¡«düèwæºø£ÁØÔ, rs¡úeTsTT, bÕ|üHê•ì, ø±eTeTTø£Ô,
¬ø’e\´<ësTTìj·T>∑T jÓ÷ì nìï >∑èVü≤eTT\˝À HÓ\ø=qï~ jÓ÷ìs¡÷|ü |üsêX¯øÏÔ. Ä
eTVü‰X¯øÏÔ qHÓï|ü&ÉT s¡øÏå+#·T>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ eTTøÏÔ<ë <Ûäq<ë <˚M düTK<ë ø°]Ô<ë ‘·<∏ë ˆ
Äs√>∑´<ë Ms¡s¡‘ê |üxÃ ‘·‘·Ô«j·TT‘ê dü<ë ˆˆ 14
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·$T<ä+ Áb˛ø£Ô+ j·T' |üπsƒ‘Y jÓ÷ìdüìï<ÛÍ ˆ
X¯øÏÔs¡÷bÕ eTVü‰<˚M ‘·dü´ π>ùV≤ dü<ë dæú‘ê ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTTøÏÔ<ë R eTTøÏÔì#·TÃq~, <Ûäq<ë R <Ûäqdü+|ü<ä ì#·TÃq~, düTK<ë R
düTK$T#·TÃq~, ø°]Ô<ë R ø°]Ôì#·TÃq~, Äs√>∑´<ë R Äs√>∑´$T#·TÃq~, jÓÆTq, <˚M
R <˚M<äTs¡Z, Ms¡s¡‘ê R Msê#ês¡eTTq+<äqTs¡ø£Ô, ‘·<∏ë R nfÒ¢, |üxÃ‘·‘·Ô«j·TT‘ê R
|ü+#·ø£è‘·éTT\‘√ ≈£L&çq~, (Bìì ), dü<ë R m\¢|ü&ÉT, Ç<ä+ jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·yéT R
á jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·eTTqT, j·T' R me&ÉT, jÓ÷ìdüìï<ÛÍ R jÓ÷ìdüeTø£åeTTq, |üπsƒ‘Y R
#·<äTe⁄H√, ‘·dü´ R yêìjÓTTø£ÿ, π>ùV≤ R Ç+{Ï˝À, X¯øÏÔs¡÷bÕ eTVü‰<˚M R X¯øÏÔs¡÷|ü
<äTsêZ<˚$, dü<ë R m|ü&É÷, dæú‘ê R $sêõ\T¢qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <ÛäqeTTqT, düTKeTTqT, ø°]Ôì, Äs√>∑éTTqT, eTTøÏÔì Ç#·TÃ <äTsêZ<˚$
Msê#ês¡eTTq+<äT, |ü+#·øè£ ‘·éTT\>∑T düèwæ`º dæ‹ú `\j·T`‹s√<Ûëq`nqTÁ>∑V≤ü eTT\+<äT
ÄdüøÔÏ >∑\ <˚e‘·, jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·eTTqT dü<ë #·<Tä e⁄#·T+&ÉT yê&ÉT á X¯øsÔÏ ÷¡ |ü eTVü‰<˚$ì
dü+‘√wü|üs¡T#·TqT. yêì Ç+{Ïj·T+B <˚e‘· edæ+#·TqT. k
XÀ¢ ˆˆ rs¡ú|üs¡´≥q+ HêdæÔ HêdæÔ |üPC≤~‘·s¡ŒDyéT ˆ

|ü⁄s¡X¯Ãs¡D+ HêùdÔé ‘·dü´ eTTøÏÔs¡KDÏ¶‘ê ˆˆ 16
XÀ¢ ˆˆ πøe\+ yÓTÆ<∏äTH˚HÓ’e •e‘·T˝À´ q dü+X¯j·T' ˆ
dü‘·´+ dü‘·´+ |ü⁄q' dü‘·´+ eTeT yêø£´+ eè<∏ë qVæ≤ ˆˆ 17
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : rs¡ú|üs¡´≥qyéT R |ü⁄D´rs¡úeTT\˝À Á~eTàs¡T≥, qGndæÔ R ˝Ò<äT,
|üP» G Ä~ ‘·s¡ŒDyéT R |üP»yÓTT<ä\T ø=ì HÓ’y˚<äéTT es¡≈£î >∑\ ø±s¡´Áø£eTeTT, q
G ndæÔ R ˝Ò<äT, |ü⁄s¡X¯Ãs¡DyéT R |ü⁄s¡X¯Ãs¡D #˚j·TT≥, q G ndæÔ G @e R ˝ÒH˚˝Ò<äT—
‘·dü´ R yêìøÏ, eTTøÏÔ' R yÓ÷ø£åeTT, nKDÏ¶‘ê R nìyês¡éTT— yÓTÆ<∏äTH˚q G @e
πøe\+ R yÓTÆ<∏äTq yÓTTø£ÿ<ëì#˚‘·H˚, •e‘·T\´' R •edüe÷qT&ÉT, q dü+X¯j·T' R
nqTe÷qeTT˝Ò<Tä — dü‘´· + dü‘´· + |ü⁄q' dü‘´· + eTeT yêø£ýéT R Hê e÷≥ eTTe÷à{ÏøÏ
ì»eTT, eè<∏ë qVæ≤ R e´s¡úeTT ø±<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : |ü⁄D´rsêú\ø¬ ’ ‹s¡T>∑qø£ÿs¡˝<Ò Tä , |üPC≤HÓy’ <˚ ´ä eTT\ ø±s¡´ø£˝≤|üeTø£ÿs¡˝<Ò Tä ,
eT+Á‘·|⁄ü s¡XÃ¯ s¡D #˚jT· ãì˝Ò<Tä — jÓ÷ì|üP»≈£îq≈£î eTTøÏÔ nìyês¡éTT. yÓT<Æ Tä∏ qeTTqT
‘·ÁH√ÔøÁÔ£ |üø±s¡e÷#·]+∫q yê&ÉT •e düe÷qT&É>T∑ qT. ìdü‡+<˚V≤ü eTT>± Ç~ eTTe÷à{Ïø°
ì»eTT. •yêyêø£´ $T~ <äã“s¡ ø±<äT. k
XÀ¢ ˆˆ j·T~ $T<∏ë´ eTj·÷ Áb˛ø±Ô ‘·e Vü≤‘ê´ düTbÕ‘·ø° ˆ
ø£è‘êx®*|ü⁄{À uÛÑ÷‘ê« |üπsƒ‘Y k˛ÔÁ‘·+ ~>∑eT“s¡! ˆˆ 18
XÀ¢ ˆˆ düs¡«rπsúwüß j·T‘·TŒD´+ \uÛÑ‘˚ #· dü kÕ<Ûäø£' ˆ
ø±˝≤´~<äX¯$<ë´X¯Ã >∑v±Z~rs¡úø√≥j·T' ˆ
jÓ÷ì<äs¡Ùqe÷Á‘˚D düsê«' kÕøå±qï dü+X¯j·T' ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTj·÷ R Hê#˚‘·, $T<∏ë´ R ndü‘·éTT, j·T~ Áb˛ø±Ô R #Ó|üŒã&çq#√,
(nVü≤+ R H˚qT), ‘·e R ˙jÓTTø£ÿ, Vü≤‘ê´ düTbÕ‘·ø° R Vü≤‘·´#˚dæq bÕ‘·≈£îsê*ì
(n>∑T<äTqT), ø£è‘·Gnx®*|ü⁄≥' R n+»* |òTü {Ï+∫qyê&É>T∑ #·T, k˛ÔÁ‘·yTé R k˛ÔÁ‘·eTTqT,
|üπsƒ‘Y R |ü]ƒ+#·<ä>∑TqT, ~>∑eT“s¡! R z ~>∑+ãsê!, j·T‘Y |ü⁄DýéT R j˚T |ü⁄DéTT,
düs¡«rπsúwüß R nìï rs¡úeTT\˝À, \uÛÑ‘˚ R bı+<äTH√, ø±© G Ä~ <äX¯$<ë´' #· R
ø±∞yÓTTˆˆ <äX¯$<ä´\Tq÷ï, >∑v±Z G Ä~ rs¡úø√≥j·T' #· R >∑+>±q~ yÓTT<ä\T
ø√{Ïrs¡eú TT\Tq÷ï, düsê«' R nìïj·TT, jÓ÷ì<äsÙ¡ qe÷Á‘˚D R jÓ÷ì <äsÙ¡ qeTTe\q,
kÕøå±‘Y R ø£+{Ï eTT+<äTqïy˚ (n>∑TqT)— q dü+X¯j·T' R dü+<˚Vü≤eTT˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : H˚qT ndü‘·éTT #Ó|æŒq#√ ìqTï #·+|æq bÕbÕ‘·Tàsê*q>∑T<äTqT. z
~>∑+ãs¡! n+»* |òüT{Ï+∫ á k˛ÔÁ‘·eTTqT |ü]ƒ+|ü<ä>∑TqT. eT]j·TT Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT
rs¡jú ÷· Á‘·\T #˚dj
æ T· T, ø±[ø√bÕdüHê~ <äX$¯ <ä´\ #˚‘q· ÷ j˚T|ü⁄DéTTqT bı+<äTH√,
n~ düs¡«+ jÓ÷ì<äs¡Ùqe÷Á‘·eTTq bı+<ä>∑\&ÉT. ìX¯Ãj·TeTT. k
XÀ¢ ˆˆ ≈£î\düeT“¤e|üPC≤j·÷e÷<Í #êH˚Ô |üπsƒ~<äyéT ˆ
nq´<∏ë |üP»Hê<˚›e s¡eTD+ eTs¡D+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 20
XÀ¢ ˆˆ @ø£düHêΔ´+ Á‹düHêΔ´+ yê |üπsƒ‘Y k˛ÔÁ‘·eTqq´BÛ' ˆ
ìXÊj·÷+ düeTTàUÒ X¯ø±Ô´' dü •y√ HêÁ‘· dü+X¯j·T' ˆˆ 21
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ≈£î\düeT“¤e|üPC≤j·÷yéT R ≈£î˝≤#ês¡|Pü C≤Áø£eT+˝À, Ä<Í R yÓTT<ä≥,
#· R eT]j·TT, nH˚Ô R ∫es¡, Ç<äyéT R Ç~, á k˛ÔÁ‘·eTTqT, |üπsƒ‘Y R
#·<Tä ee˝…qT,nq´<∏ë R ˝Ò≈î£ qï#√, <˚e! R z kÕ«MT! |üP»Hê‘Y R |üPõ+#·T≥e\q,
s¡eTDyéT R dü+uÛÀ>∑eTT, eTs¡DyéT R eTs¡DeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT— k˛ÔÁ‘·yéT R
k˛ÔÁ‘·eTTqT, nqq´BÛ' R ãT~Δj·T+<äT eT]<˚ìì ñ+#·ø£, @ø£düHêΔýéT R ˇø£
dü+<Ûë´ø±\eTTq, yê R ˝Òø£, Á‹düHêΔýéT R eT÷&ÉT dü+<Ûä´\˝À, ìXÊj·÷yéT R
sêÁ‹y˚fi¯, X¯ø±Ô´' R X¯øÏÔjÓTTø£ÿ, düeTTàUÒ R düeTø£åeTTq, |üπsƒ‘Y R #·<äTee˝…qT, dü' R
(n≥T¢ #·~$q) yê&ÉT, •e' R •e⁄&ÉT (n>∑TqT). nÁ‘· R á $wüj·TeTTq, q
dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ≈£î˝≤#ês¡eTT qqTdü]+∫ #˚j·TT jÓ÷ì|üP» ÁbÕs¡+uÛÑeTTqqT ∫es¡qT
>∑÷&É á k˛ÔÁ‘·|üsƒ¡qeTT #˚j·Te˝…. #˚j·Tì#√, |üPõ+∫ s¡$T+#˚y˚fi¯ eTs¡DeTT
dü+uÛ$Ñ +#·TqT. á k˛ÔÁ‘·eTTqT ì‘·éTT ˇø£ dü+<Ûë´düeTj·T+˝À >±ì ˝Òø£ Á‹dü+<Û´ä \˝À
>±ì |ü]ƒdü÷Ô sêÁ‹y˚fi¯ X¯øÏÔdüìï~Û˝À |ü]ƒ+∫q#√, Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT •e⁄&˚ ne⁄‘ê&ÉT.
Ç+<äT˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. k
Ç‹ ì>∑eTø£\ŒÁ<äTy˚T jÓ÷ìk˛ÔÁ‘·+ düe÷|üÔyéT
```
nqTã+<Ûä+`4
jÓ÷ìø£e#·yéT
XÀ¢ˆˆ uÛÑ>∑eHé! ÁXÀ‘·T$T#êÃ$T ø£e#·+ |üs¡e÷<äT“¤‘·yéT ˆ
Ç<ë˙+ <˚e<˚y˚X¯! ø£e#·+ düs¡«dæ~Δ<äyéT ˆˆ 1
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÑ>∑eHé R uÛÑ>∑e+‘·T&ÉyÓ’q, <˚e<˚y˚X¯ R <˚e<˚yê, áX¯«sê!, Ç<ë˙yéT
R Ç|ü&ÉT, düs¡«dæ~Δ<äyéT R nìï dæ<äTΔ\qT Á|ükÕ~+#·Tq~j·T>∑T, |üs¡eTGn<äT“¤‘·yéT
R$TøÏÿ* n<äT“¤‘·yÓTÆq, ø£e#·yéT R ø£e#·eTTqT, ÁXÀ‘·TyéT R $qT≥≈£î, Ç#êÃ¤$T R

ø√s¡T#·THêïqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : <˚e<˚yê! áX¯«sê! z kÕ«MT! $TøÏÿ* n<äT“¤‘·yÓTÆq~, nìï dæ<äTΔ\qT
Á|ükÕ~+#·Tq~ nsTTq ø£e#·eTTì|ü&ÉT $q>√s¡T#·THêïqT. k
eTVü‰<˚e ñyê#· R eTVü‰<˚e⁄&ç&ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ ˆˆ X¯èDT bÕs¡«‹! eøå±´$T n‹>∑TVü≤´‘·eT+ Á|æj˚T! ˆ
j·Tôd’à ø£ôd’à q <ë‘·e´+ <ë‘·e´+ ìwüŒ¤\+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Á|æj˚T! R Á|æj·TyÓTÆq, bÕs¡«‹ R z bÕs¡«r! X¯èDT R $qTeTT,
eøå±´$T R #Ó|ü#·THêïqT— n‹>∑TVü≤´‘·yéT R |üs¡eTs¡Vü≤düéTT, j·Tôd’à ø£ôd’à R
meìø√ ˇø£ìøÏ, q <ë‘·eýéT R Çe«<ä–q~ ø±<äT, <ë‘·eýéT RÇe«<ä>∑T (qì
Ç∫Ãq#√), ìwüŒ¤\yéT R |òü\eTT˝Òì~. uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z Á|æj·TyÓTÆq bÕs¡«r! |üs¡eTs¡Vü≤dü´+ #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT. Ç~
n+<ä]ø° #Ó|üŒ<ä–q~ ø±<äT. #Ó|æŒq#√ |òü*‘·eTT+&É<äT. k
ndü´ l jÓ÷ìø£e#·dü´ >∑T|üÔ ãTTwæ' ≈£î\{≤#·Ã¤q›' sê»$|òüTÀï‘êŒ‘·$HêX‚ $ìjÓ÷>∑'
XÀ¢ ˆˆ ÁV”≤+ jÓ÷ìsêà+ dü<ë bÕ‘·T kÕ«Vü‰ $|òüTï$Hê•˙ ˆ
X¯Á‘·THêXÊ‹àø± jÓ÷ì' dü<ë e÷+ s¡ø£å kÕ>∑πs ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ÁV”≤+ jÓ÷ì' R jÓ÷ì X¯øÏÔ, $|òüTïHê•˙ kÕ«Vü‰ R $|òüTïeTT\
Vü≤]+#·Tq~, e÷yéT R qqTï, dü<ë R m\¢|ü &ÉT, bÕ‘·T R s¡ø+åÏ #·T>±! X¯Á‘·THêXÊ‹àø±
jÓ÷ì'RX¯Á‘·THêX¯øX£ ø¯ jÔÏ T· >∑T jÓ÷ì, e÷yéTRqqTï, kÕ>∑sπ R dü+kÕs¡deü TTÁ<äeTTq+<äT,
dü<ë R m\¢|ü⁄&ÉT, s¡ø£å R s¡øÏå+#·TeTT
‘ê‘·Œs¡´+ : ªÁV”≤+ kÕ«Vü‰μ j·Tì $|òTü ïeTT\qT düeT]Œ+‘·TqT. X¯Á‘·Te⁄\qT q•+|üCj Ò T· T
$»j·T<äTsêZX¯øÏÔjÓÆT jÓ÷ì dü<ë q˙ï dü+kÕs¡kÕ>∑s¡eT+<ä* $|òüTïeTT\qT+&ç,
X¯Á‘·Te⁄\qT+&ç ø±∫ s¡øÏå+#·T>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ ÁãVü‰à‹àø± eTVü‰jÓ÷ì' düsê«Hé Á|üs¡ø£å‘·T #· ˆ
sê»<ë«πs eTVü‰|òüTÀπs Áø°+ jÓ÷ì' düs¡«<ëe‘·T ˆˆ 4
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ÁãVü‰à‹àø± R ÁãVü≤àeT÷\yÓTÆq, eTVü‰jÓ÷ì' R jÓ÷ìX¯øÏÔ, düsê«Hé R
n+<äiqT, Á|üs¡ø£å‘·T R |ü]s¡øÏå+#·T>±ø£! eTVü‰|òüTÀπs R uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq, sê»<ë«πs R
sê»düuÛ≤<ë«s¡eTTq, düs¡«<ë R m\¢|ü&ÉT , Áø°+ jÓ÷ì' R jÓ÷ìX¯øÏÔ, ne‘·T R
ø±bÕ&ÉT>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ìX¯øÏÔ ÁãVü≤à≈£î eT÷\X¯øÏÔ. Ä düè»qX¯øÏÔ n+<äiÏì s¡øÏå+#·T>±ø£!

sê»<ë«s¡eTTqT <ë{Ï düuÛ≤Á|üy˚X¯eTT #˚j·TT≥ uÛÑj·T+ø£s¡eTT. ªÁø°+ kÕ«Vü‰μ. k
XÀ¢ˆˆ VüAe÷‹àø± dü<ë <˚M jÓ÷ìs¡÷bÕ »>∑qàsT÷ ˆ
düsê«vZ+ s¡ø£å e÷+ ì‘·´+ düuÛ≤j·÷+ sê»y˚X¯àì ˆˆ 5
XÀ¢ˆˆ y˚<ë‹àø± dü<ë jÓ÷ìπs«<äs¡÷bÕ düs¡dü«r ˆ
ø°]Ô+ l+ ø±ìÔe÷s√>∑´+ |ü⁄Á‘·ÔbÂÁ‘êÔ~ø£+ ‘·<∏ëˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : VüQ+G Ä‹àø± R VüQ+ ;»X¯øÏÔjÓÆTq, »>∑qàsT÷ R »>∑Á<ä÷|ü,
jÓ÷ìs¡÷bÕ R jÓ÷ìs¡÷|ü, <˚M R <˚e‘·, ì‘·ýéT R ~q~qeTT, dü<ë R m\¢|ü&ÉT,
düsê«vZyéT R nìïnej·TeeTT\T>∑\, e÷yéT R qqTï, düuÛ≤j·÷yéT R düuÛÑ˝ÀqT,
sê»y˚X¯àì R sê»>∑èVü≤eTT\˝À, s¡ø£å R s¡øÏå+#·TeTT, y˚<ë‹àø± R y˚<äX¯øÏÔ, y˚<äs¡÷bÕ
R y˚<eä TT\s¡÷ô|q’ ~, düsd¡ «ü r R <˚$düsd¡ «ü ‹, jÓ÷ì' R jÓ÷ìX¯ø,ÔÏ dü<ë R m\¢|ü &ÉT,
Äs√>∑ýéT R Äs√>∑éTTqT, lyéT R dü+|ü<qä T, |ü⁄Á‘·bÔ ÂÁ‘êÔ~ø£yTé R ø=&ÉT≈£î ≈£L‘·T\qT
eTqTeT eTqTeTsê+Á&ÉqT, ‘·<∏ë R nfÒ¢, ø°]ÔyéT R U≤´‹ì, ø±ìÔyéT R ø±+‹ì,
(Ç#·TÃ>±ø£!).
‘ê‘·Œs¡´+ : ªVüA+ kÕ«Vü‰μ ;C≤ø£så ¡ X¯øjÔÏ TÆÓ »>∑‘T· ìÔ +&ç jÓ÷ìs¡÷|üeTTq yÓ\dæq <˚e‘·
Hê n+>∑eTT\ìï{Ïì m\¢yfi˚ \¯ sê»ÁbÕkÕ<äeTT˝ÀqT, düu˝ÑÛ ÀqT, ø±bÕ&ÉT>±ø£! y˚<eä TTq
ø±‘·àjÓÆT, y˚<äeTTq≈£î s¡÷|üyÓTÆq jÓ÷ìX¯øÏÔj·T>∑T düs¡dü«‹ m\¢|ü&ÉTqT Äs√>∑éTTqT,
dü+|ü<äqT, Äràj·T|ü]yês¡eTTqT, ø°]Ôì, ø±+‹ì Á|ükÕ~+#·T>±ø£ ! k
XÀ¢ˆˆ s¡ø£å s¡ø£å eTVü‰jÓ÷H˚! düs¡«dæ~ΔÁ|ü<ësTTì! ˆ
sê»jÓ÷>±‹àø± jÓ÷ì' düs¡«Á‘· e÷+ dü<ëe‘·T ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düs«¡ dæ~ÁΔ |ü<ësTTì! R nìïdæ<Tä \Δ H=dü>T∑ , eTVü‰jÓ÷H˚! R zjÓ÷ìX¯ø!Ô°
s¡ø£å s¡ø£å R s¡øÏå+#·TeTT. sê»jÓ÷>±‹àø± jÓ÷ì' R sê»jÓ÷>∑$T#·TÃ jÓ÷ì, e÷yéT
R qqTï, düs¡«Á‘· R nìï <˚X¯eTT\+<äT, dü<ë R m\¢|ü&ÉT, ne‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : dæ<äTΔ\ìï{Ï H=dü>∑T eTVü‰jÓ÷ì sê»jÓ÷>∑Á|ü<ä. ÄX¯øÏÔ qHÓï|ü&É÷ nìï
‘êe⁄\˝Àq÷ ø±bÕ&ÉT>±ø£! k
XÀ¢ˆˆ Ç‹ ‘˚ ø£~∏‘·+ <˚e! ø£e#·+ düs¡«dæ~Δ<äyéT ˆ
Á‹düqΔ´+ j·T' |üπsƒìï‘·´+ sêCÀ|üÁ<äeHêX¯ø£è‘Y ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <˚e! Rz kÕ«MT!, Ç‹ R áØ‹>±, ‘˚ R ‘·eT≈£î, düs¡«dæ~Δ<äyéT R
nìï dæ<äTΔ\ì#·TÃ, ø£e#·+ R á jÓ÷ìø£e#·eTT, ø£~∏‘·yéT R #Ó|üŒã&çq~— j·T' R
@kÕ<Û≈ä î£ &ÉT, ì‘·ýéT RnqT~qeTT, Á‹düq´Δ yéT ReT÷&ÉT dü+»\˝À, |üsπ ‘ƒ Y R |ü]+ƒ #·TH√,
(dü' R n‘·&ÉT), sê»Gñ|üÁ<äe R sêEe\q ø£\T>∑T Vü‰ìì, HêX¯ø£è‘Y R
q•+|üCÒj·TTyê&ÉT (n>∑TqT).
‘ê‘·Œs¡´+ : z kÕ«MT! Ç~ nìï dæ<äTΔ\ì#·TÃ jÓ÷ì ø£e#·eTT. ‘·eT≈£î ìy˚~+∫‹ì.
@ kÕ<Ûä≈£î&Ó’q nqT~qeTTqT Á‹dü+<Ûä´\˝À Bìì |ü]ƒ+∫q#√, Ä‘·&ÉT sêC≤Á>∑Vü≤eTT
e\q ø£\T>∑T Vü‰ìì q•+|üCÒj·T>∑\&ÉT. k
XÀ¢ˆˆ düuÛ≤j·÷+ yêø£Œ‹XË’Ãe sê»y˚X¯àì sê»e‘Yˆ
düs¡«Á‘· »j·Te÷b˛ï‹ ø£e#·dü´ »ù|q Væ≤ ˆˆ 9
XÀ¢ˆˆ ljÓ÷Hê´' düvZy˚T <˚M+ |üπsƒ<˚qeTqq´BÛ' ˆ
dü @e düs¡«dæBΔXÀ HêÁ‘· ø±sê´ $#ês¡D≤ ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ø£e#·dü´ »ù|q Væ≤ R ø£e#·eTTqT »|æ+∫q e÷Á‘·eTTq, düuÛ≤j·÷+
R düuÛÑ˝À, yêø£Œ‹' #· @e R ÁãVü≤àj˚T, sê»y˚X¯àì R sê»eT+~s¡eTTq, sê»e‘Y R
sêEe˝…, düs¡«Á‘· R nìï ‘êe⁄\˝À, »j·TyéT R$»j·TeTTqT, Äb˛ï‹ R bı+<äT
#·THêï&ÉT. ljÓ÷Hê´' R ljÓ÷ìX¯øÏÔ‘√, düvZy˚T R ø£\sTTø£˝À, nqq´BÛ' R
nqéTqdüTÿ&ÉT ø±ø£, <˚MyéT R jÓ÷ìs¡÷|üX¯øÏÔø£e#·eTTqT, @qyéT R Bìì, |üπsƒ‘Y R
|ü]ƒ+∫q≥T¢sTTq, dü' @e R Ä‘·&˚, düs¡«dæ~Δ R nìï dæ<äTΔ\≈£î, áX¯' R Á|üuÛÑTe⁄—
nÁ‘· R á $wüj·TeTTq, $#ês¡D≤ R Ä˝À#·q, MTe÷+dü, q ø±sê´ R #˚j·T<ä>∑<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : á ø£e#·eTTqT »|æ+∫q kÕ<Ûä≈£î&ÉT düuÛÑ˝À ÁãVü≤à, sê»eT+~s¡eTTq
sêEe˝…qT+&ç nìï ‘êe⁄\˝À »sTT+#·TqT. ljÓ÷ìX¯øÏÔ‘√ ø£*dæj·TTq|ü&ÉT
nqéTqdüÿ‘· ˝Òø,£ á ø£e#·eTTqT |ü]+ƒ ∫q#√, Ä‘·&ìÉ ï dæ<Tä \Δ ≈£î Á|üuTÑÛ e>∑T qqT≥≈£î
Ä˝À∫+|üqüø£ÿs¡˝Ò<äT. k
XÀ¢ ˆˆ e÷‘·èø±ø£ås¡dü+|ü⁄≥+ ø£è‘ê« j·T~ |üπsƒqïs¡' ˆ
uÛÑTvÔÿ#· $|ü⁄˝≤Hé uÛÀ>±Hé <äTs¡Zj·÷ düVü≤ yÓ÷<ä‘˚ ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : e÷‘·èø±ø£så ¡ R eT+Á‘·;C≤ø£så e¡ TT\qT, dü+|ü⁄≥+ ø£è‘ê« R á ø£e#·eTTq
nqTdü+<Ûëq+ #˚dæ, qs¡' R kÕ<Ûä≈£î&ÉT, j·T~ |üπsƒ‘Y R #·~$q#√, (dü' R n‘·&ÉT),
$|ü⁄˝≤Hé uÛÀ>±Hé R $kÕÔsy¡ TÓ qÆ uÛÀ>∑eTT\qT, uÛTÑ vÔÿ R nqTuÛ$Ñ +#·TqT, #· R eT]j·TT,
<äTs¡Zj·÷ R <äTsêZ<˚$‘√, düVü≤ yÓ÷<ä‘˚ R ø£*dæ Äq+~+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : eTVü‰eT+Á‘·;C≤ø£åsê\qT nqTdü+<Ûëq+ #˚dæ sT÷ ø£e#êìï #·~$q
qs¡T&ÉT $kÕÔsy¡ TÓ qÆ uÛÀ>±\qT nqTuÛ$Ñ +∫, eTs¡D≤q+‘·se¡ TT |üs˝¡ Àø£eTTq <˚$ <äTs¡‘Z √
ø£*dæ Äq+~+#·TqT, nq>±, ÄyÓT ˝Àø£eTTq ÄyÓT düeTø£åeTTq Äq+~+#·Tqì

uÛ≤eeTT. ªÁV”≤+ Áø°+ VüA+ kÕ«Vü‰μ. k
XÀ¢ˆˆ Ç‹ >∑TVü≤´‘·eT+ <˚$! düs¡«<Ûäs√à‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTyéTˆ
uÛÑ÷πs® yê ‘ê&É|üÁ‘˚ yê *œ‘ê« <Ûës¡j˚T<ä´~ ˆˆ 12
XÀ¢ˆˆ Vü≤]#·q›q$TÁX‚q s√#·Hê≈£îvóÿy˚Tq #· ˆ
•U≤j·÷eT<∏äyê ø£DÒ˜ k˛-|”X¯«s√ q dü+X¯j·T' ˆˆ 13
XÀ¢ ˆˆ X¯s¡‘êÿ˝Ò eTVü‰wüºe÷´+ qee÷´+ ≈£î\düTq›]! ˆ
|üPC≤ø±˝Ò |üπsƒ<˚q+ »sT÷ ì‘·´+ q dü+X¯j·T' ˆˆ 14
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Ç‹ R Ç≥¢ì, <˚$! R z <˚M!, >∑TVü≤´‘·eTyéT R |üs¡eTs¡Vü≤düýÓTÆq,
düs¡«<Ûäs¡à R <Ûäs¡àeTT\ìï{Ï˝À, ñ‘·ÔeTG ñ‘·ÔeTyéT R ÁX‚wü˜yÓTÆqyêì˝À ÁX‚wü˜yÓTÆq~,
Bìì, uÛÑ÷πs® R uÛÑ÷s¡®|üÁ‘·eTT\˝À, yê R˝Òø£, ‘ê&É|üÁ‘˚ yê R ‘ê{Ïj·÷≈£î\ô|’HÓ’qqT,
*œ‘ê« R Áyêdæ, j·T~ <Ûës¡j˚T‘Y R <Ûës¡D#˚dæq≥¢sTTq, Vü≤]#·q›q$TÁX‚D R
Vü≤]#·+<äqeTT‘√ ø£*|æq, s√#·Hê≈£îvóÿy˚Tq #· R ø±+‹e+‘·yTÓ qÆ ≈£î+≈£îeT‘√>∑÷&É,
•U≤j·÷yéT R dæ>∑˝À, n<Ûäyê R ˝Ò≈£îqï, ø£DÒ˜ R ø£+sƒ¡eTTq, (<Ûës¡j˚T‘Y j·T~ R
<Ûä]+∫q≥T¢sTTq), dü' n|æ R n‘·&ÉTq÷ï, áX¯«s¡' R Á|üuÛÑTy˚(n>∑TqT)— q dü+X¯j·T'
R nqTe÷qeTT˝Ò<äT.X¯s¡‘êÿ˝Ò R X¯s¡<äè‘·Te⁄˝À, eTVü‰wüºe÷ýéT R <äTsêZwüº$THê&ÉT,
qee÷ýéT R eTVü≤s¡ïe$THê&ÉT, |üPC≤ø±˝Ò R |üPC≤düeTj·TeTTq, ≈£î\düTq›]! R
z ≈£î+&É*˙s¡÷|üX¯ø°Ô!, @qyéT R Bìì, |üπsƒ‘Y (j·T~) R |ü]ƒ+∫q#√, ì‘·ýéT R
nqT~qeTT, »sT÷ R »j·TeTT >∑\yê&É>∑TqT— q dü+X¯j·T' R ìX¯Ãj·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : z<˚M! |üs¡eTs¡Vü≤düýÓTÆq~ <Ûäs¡àeTT\˝À HÓ\¢ ñ‘·ÔeT<Ûäs¡àyÓTÆq~ Ç~.
Bìì uÛÑ÷s¡®|üÁ‘·eTT\ô|’ >±ì ˝Òø£ ‘ê{Ïj·÷≈£î\ô|’>±ì Áyêdæ <Ûës¡D #˚dæqqT,
Vü≤]#·+<äqeTTqT ø±+‹e+‘·yTÓ qÆ ≈£î+≈£îeTqT ø£*|æ dæ>˝∑ ÀH√ ø£+sƒe¡ TTqH√ <Û]ä +∫q
kÕ<Û≈ä î£ &ÉT áX¯«s¡T&É>T∑ qT. X¯s<¡ èä ‘·Te⁄˝À <äTsêZw$ºü T ˝Òø£ eTVü≤s¡ïe$T |üs«¡ ~qeTT\˝À
|üP»#˚ùd y˚fi¯ |ü]ƒ+∫q#√, nqT~qeTT yêìøÏ »j·Ty˚T ø£\T>∑TqT. Ç+<äT
dü+<˚Vü≤eTT˝Ò<äT. k
Ç‹ X¯øÏÔø±>∑eTdüs¡«ùd« Vü≤s¡>öØdü+yê<˚ ljÓ÷ìø£e#·+ dü+|üPs¡íyéT ˆˆ
```
nqTã+<Ûä+` 5
ø±©ø£e#·yéT
uÛ…’s¡e⁄ýê#· R uÛ…’s¡$ Ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ ˆˆ ø±©|üPC≤ ÁX¯ó‘ê Hê<∏ä! uÛ≤yêX¯Ã $$<Ûë' Á|üuÛÀ! ˆ
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T$T#êÃ¤$T ø£e#·+ |üPs¡«dü÷∫‘·yéT ˆˆ 1
XÀ¢ ˆˆ ‘·«y˚Te ÁdücÕº bÕ‘ê #· dü+Vü≤sêÔ #· ‘·«y˚Te #·ˆ
‘·«y˚Te X¯s¡D+ Hê<∏ä! Á‘êVæ≤ e÷+ <äT'Kdü+ø£{≤‘Y ˆˆ 2
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : Hê<∏!ä R z kÕ«MT! Á|üuÀÛ ! R z Á|üu÷ÑÛ !, ø±©|üP» #· R ø±©|üP»j·TTqT,
$$<Ûë' uÛ≤yê' R nH˚ø£ uÛ≤eeTT\T, ÁX¯ó‘ê' R $qã&çq$— Ç<ë˙yéT R Ç|ü&ÉT,
|üPs¡«dü÷∫‘·yéT R eTT+<äT #Ó|üŒã&çq, ø£e#·yéT R ø£e#·eTTqT, ÁXÀ‘·T+ Ç#êÃ¤$T R
$q>√s¡T#·THêïqT. ‘·«+ @e R ‘·eTπs, ÁdücÕº R düèwæøº s£ ,Ô¡ bÕ‘ê R s¡ø≈å£ î£ &Ée⁄, dü+Vü≤sêÔ
#· R q•+|üCÒj·TTyê&Ée⁄ ≈£L&É, ‘·«+ @e #· R ˙y˚ — X¯s¡DyéT R X¯s¡DT´&Ée⁄, ‘·«+
@e R ˙y˚— e÷yéT R qqTï, <äT'Kdü+ø£{≤‘Y R <äT'KeTqT ø£wüºeTTqT+&ç, Á‘êVæ≤ R
s¡øÏå+#·TeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : zkÕ«MT! ø±©|üP»qT >∑T]+∫j·TTqT, |üX¯óMs¡~eúÛ≤eeTT\qT >∑÷]Ã
MTs¡T #Ó|üŒ>± $HêïqT. Ç|ü&ÉT eTT+<äT dü÷∫+|üã&çq ø£e#·eTTqT $qe˝…qì
ø√]ø£ ø£*–q~. düèwæºø£s¡Ô, uÛÑs¡Ô, Vü≤s¡Ô ‘·eTπs, ‘·eTπs X¯s¡DT.q˙ï ø√]ø£ B]Ã,
<äT'Kø±s¡DeTT ˝Ò≈£î+&ÉCÒdæ s¡øÏå+#·e˝…qT. k
uÛ…’s¡e ñyê#· R uÛ…’s¡e⁄&ç≥¢HÓqT.
XÀ¢ ˆˆ s¡Vü≤dü´+ X¯èDT eøå±´$T uÛ…’s¡$! ÁbÕDe\¢uÛÒ! ˆ
l»>∑qàvZ\+ HêeT ø£e#·+ eTÁqÔ$Á>∑Vü≤yéT ˆˆ 3
XÀ¢ ˆˆ |ü]ƒ‘ê« <Ûës¡sTT‘ê« #· Á‘Ó’˝Àø£´+ yÓ÷Vü≤j˚T‘Y ø£åD≤‘Y ˆ
Hêsêj·TD√-|æ j·T<ÛäΔè‘ê« HêØuÛÑ÷‘ê« eTùV≤X¯«s¡yéT ˆˆ 4
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷–q+ øå√uÛÑeTqj·T<äΔè‘ê« #· s¡|òüT÷‘·ÔeT' ˆ
es¡‘·èb˛Ô »|òü÷HÓ’e sêeD≤~ ìXÊ#·sêHé ˆˆ 5
Á|ü‹|ü<ës¡+ú : ÁbÕDe\¢u!ÒÛ R ÁbÕDÒX«¯ ]! uÛs’… $¡ ! R z uÛs’… M¡ !, s¡V≤ü düýéT R s¡V≤ü düéTTqT,
eøå±´$T R #Ó|ü#·THêïqT, X¯èDT R $qTeTT— l»>∑qà+>∑\yéT R l»>∑qà+>∑\eTT,
HêeT R ù|s¡T>∑\, eTÁqÔ$Á>∑Vü≤yéT R eT+Á‘·s¡÷|üyÓTÆq, ø£e#·yéT R ø£e#·eTTqT,
|ü]ƒ‘ê« R #·~$, <Ûës¡sTT‘ê« #· R <Ûä]+∫j·TT, ø£åD≤‘Y RìeTTdüeTT˝À, Á‘Ó’˝Àø£ýéT

R eT÷&ÉT ˝Àø£eTT\qT, yÓ÷Vü≤j˚T‘Y R yÓ÷Væ≤+|üCÒj·TTqT— j·T‘Y R <˚ìì, <Ûäè‘ê« R
<Ûä]+∫, HêØ uÛÑ÷‘ê« R Ád”ÔjÓÆT, Hêsêj·TD' n|æ R $wüßíe⁄>∑÷&É, eTùV≤X¯«s¡yéT R
•e⁄ì, jÓ÷–qyéT R jÓ÷–jÓÆTqyêìì, øå√uÛÑyéT R #·+#·\‘·«eTTqT, nqj·T‘Y R
bı+~+#ÓqT— j·T‘Y <Ûäè‘ê« R <˚ìì <Ûä]+∫, s¡|òüT÷‘·ÔeT' R s¡|òüTTsêeTT&ÉT, es¡‘·è|üÔ'
R es¡eTTH=+~, sêeD R sêeDT&ÉT, Ä~ R yÓTT<ä\>∑T, ìXÊ#·s¡Hé R sêø£ådüT\qT,
»|òü÷q R #·+ô|qT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ÁbÕDÒX¯«Ø, uÛ…’s¡M! s¡Vü≤dü´+, $qT. l»>∑qà+>∑fi¯+ nqT ù|s¡T>∑\
eT+Á‘·s¡÷|üø£e#êìï #·~$, <Ûä]+∫, ˇø£ÿ ì$Twü+˝À eTT˝À¢ø±\qT yÓ÷Vü≤+˝À
eTT+#·e#·TÃ. Bìì <Ûä]+∫ Hêsêj·TDT&ÉT Ád”Ô eT÷]Ô>± yÓ÷Væ≤ìjÓÆT •e⁄ì j·T+‘·{Ï
jÓ÷–ì #·+#·\ãT~Δ>± #˚dæqHê&ÉT— lsêeTT&ÉT Bì eTVæ≤eT#˚‘·H˚ es¡Á|ükÕ~jÓÆT
sêeDTì‘√ >∑÷&É sêø£ådüT\qT dü+Vü≤]+∫Hê&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ j·Tdü´ Á|ükÕ<ëBXÀ-Vü≤+ Á‘Ó’˝Àø£´$»sT÷ $uÛÑT' ˆ
<ÛäHê~Û|ü' ≈£îuÒs√-|æ düTπsXÀ-uÛÑ÷#·Ã¤N|ü‹' ˆˆ 6
XÀ¢ ˆˆ @e+ düø£˝≤ <˚yê' düs¡«dæBΔX¯«sê' Á|æj˚T! ˆ
l»>∑qàvZ\kÕ´dü´ ø£e#·dü´ ãTTwæ•Ùe' ˆˆ 7
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : j·Tdü´ R <˚ìjÓTTø£ÿ, Á|ükÕ<ë‘Y R Á|üdüqï‘·e\q, nVü≤+ áX¯' R
áX¯«s¡T&ÉHÓ’q H˚qT, Á‘Ó’˝Àø£´$»sT÷ R eTT˝À¢ø£eTT\ »sTT+∫q, $uÛÑT' R kÕ«$Tì—
<ÛäHê~Û|ü' R <ÛäqeTTq ø£~Û|ü‹jÓÆTq, ≈£îuÒs¡' n|æ R ≈£îuÒs¡T&ÉTq÷ï, X¯N|ü‹' R
X¯N<˚$ uÛÑs¡Ô, düTπsX¯' nuÛÑ÷‘Y R <˚e‘·\ ø£~Û|ü‹jÓÆTHê&ÉT, @eyéT R Ç≥T¢, düø£˝≤'
<˚yê' R <˚e‘·\+<äiT, düs¡«dæ~ΔGáX¯«sê' R nìïdæ<äTΔ\≈£î n~Ûø±s¡T\sTT]— Á|æj˚T!
R zÁ|æj·÷! l»>∑qàvZ\dü´Gndü´ R á »>∑qà+>∑fi¯eTqT, ø£e#·dü´ R ø£e#·eTTq≈£î,
ãTTwæ' R ãTTwæ, •e' R •e⁄&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : á ø£e#·+ Á|üu≤Û e+#˚‘H· ˚ áX¯«s¡T&ÉHq’Ó H˚qT eTT˝À¢ø±\$CÒ‘q· T. ≈£îuÒsT¡ &ÉT
<ÛäHê~Û|ü‹jÓÆTHê&ÉT. X¯N<˚$ eT>∑&ÉT <˚e‘·\ sêC…’Hê&ÉT. Ç≥T¢ <˚e‘·\+<äiT nìï
dæ<äTΔ\≈£î n~Û|ü‘·T˝…’Hês¡T. á »>∑qà+>∑fi¯ ø£e#·eTTq≈£î ãTTwæ •e⁄&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ #Û·H√›-qTwüßº|t <˚e‘ê #· ø±*ø± <äøÏåDÒ]‘ê ˆ
»>∑‘ê+ yÓ÷Vü≤H˚ <äTwüº$»j˚T uÛÑTøÏÔeTTøÏÔwüßˆ
jÓ÷wæ<ëø£s¡¸DÒ #Ó’e $ìjÓ÷>∑' Á|üø°]Ô‘·' ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : #Û·q›' R #Û·+<ädüT‡, nqTwüßº|t R nqTwüßº|t. <˚e‘ê #· R <˚e‘·j·TTqT,

<äøÏåD≤Gá]‘ê ø±*ø± R <äøÏåDø±*ø£— »>∑‘ê+ yÓ÷Vü≤H˚ R »>∑‘·TÔ\qT
yÓ÷Væ≤+|üCj Ò T· T≥˝À, <äTwü$º »j˚T R <äTwüß\º qT »sTT+#·T≥˝À, uÛTÑ øÏeÔ TTøÏwÔ ßü R uÛTÑ øÏìÔ ,
eTTøÏÔì kÕ~Û+#·T≥˝À, jÓ÷wæ<ëø£s¡¸DÒ #· @e R Ád”Ô\ Hêø£]¸+#·T≥˝ÀqT, $ìjÓ÷>∑'
Á|üø°]Ô‘·' R $ìjÓ÷>∑eTT Á|üdæ<äΔeTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Bì #Û·+<ädüT‡ nqTwüßº|t, <˚e‘· <äøÏåD ø±[ø£, ˝Àø±\qT ÁuÛÑeT+|üCÒj·TT≥
˝ÀqT, <äTwüßº\qT »sTT+#·T≥˝ÀqT, uÛÑTøÏÔeTTøÏÔkÕ<ÛäqeTT>±qT, Ád”Ôeoø£s¡D≈£î >∑÷&É
Á|üdæ<äΔ+>± Bì $ìjÓ÷>∑+. k
XÀ¢ˆˆ •s√ y˚T ø±*ø± bÕ‘·T Áø°+ø±¬s’ø±ø£åØ |üsê ˆ
Áø°+ Áø°+ Áø°+ y˚T \˝≤≥+ #· ø±*ø± K&ÉZ<Ûë]D° ˆ
VüA+ VüA+ bÕ‘·T H˚Á‘·j·TT>∑+ ÁV”≤+ ÁV”≤+ bÕ‘·T ÁX¯ór eTeTˆˆ 9
XÀ¢ ˆˆ <äøÏåDÒ ø±*πø bÕ‘·T Á|òüTÚDj·TT>∑à+ eTùV≤X¯«]! ˆ
Áø°+ Áø°+ Áø°+ s¡düHê+ bÕ‘·T VüA+ VüA+ bÕ‘·T ø£b˛\ø£yéT ˆˆ 10
XÀ¢ˆˆ e<äq+ düø£\+ bÕ‘·T ÁV”≤+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰dü«s¡÷|æD° ˆ
<ë«$+X¯‘·´ø£åØ düÿHÍΔ eTVü‰$<ë´ düTKÁ|ü<ë ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ø±*ø± R ø±[ø±<˚$, y˚T R HêjÓTTø£ÿ, •s¡' R ‘·\qT, bÕ‘·T R
s¡ø+åÏ #·T>±ø£!, Áø°+ Áø°+ Áø°+— y˚T R HêjÓTTø£ÿ, \˝≤≥+ #· R qT<äTs¡TqTq÷ï, K&É<Z ëÛ ]D°
ø±*ø± R K&ÉZeTTqT <Ûä]+∫q ø±[ø£ (bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T >±ø£ ! ) — VüA+ VüA+,
H˚Á‘·j·TT>∑yéT R ø£qZeqT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!— ÁV”≤+ ÁV”≤+, eTeT R HêjÓTTø£ÿ, ÁX¯ó
r R ¬s+&ÉT #Óe⁄\qT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£! Á|òü÷Dj·TT>∑àyéT R eTT≈£îÿ|ü⁄≥\qT,
eTùV≤X¯«Ø <äøÏåDÒ ø±*πø R eTùV≤X¯«]j·T>∑T <äøÏåDø±[ø£, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£! — Áø°+
Áø°+ Áø°+, s¡düHêyéT R Hê\Tø£qT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£! VüA+ VüA+, ø£b˛\ø£yéT R
#ÓøÏÿ*ì, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!, kÕ«Vü‰dü«s¡÷|æD° R kÕ«Vü‰ s¡÷|üeTT>∑\, ÁV”≤+
ÁV”≤+ ;»X¯øÏÔ, dü+ø£\+ e<äqyéT R eTTKeTT q+‘·j·TT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!,
düTKÁ|ü<ë R düTKeTTqT Á|ükÕ~+#·T, <ë«$+X¯‘´· ø£Øå R 22 nø£så e¡ TT\T>∑\, eTVü‰$<ë´
R eTVü‰$<ä´, düÿHÍΔ R uÛÑT»eTT\qT, bÕ‘·T.
‘ê‘·Œs¡´+ : ªÁø°+μ nqT ˇπø ;C≤ø£ås¡e÷Á‘ê~Û<˚e‘·jÓÆTq X¯øÏÔ ø±[ø£ Hê ‘·\qT,
K&ÉZ<Ûë]DÏ Hê\˝≤≥eTTqT, VüA+ ;»X¯øÏÔ H˚Á‘·eTT\qT, ÁV”≤+ ;»X¯øÏÔ Hê #Óe⁄\qT,
eTùV≤X¯«]jÓÆTq <äøÏåDø±[ø£ Hê eTT≈£îÿ |ü⁄≥\qT, Áø°+ X¯øÏÔ Hê Hê\Tø£qT, VüA+ X¯øÏÔ
Hê #ÓøÿÏ *ì, kÕ«Vü‰s¡÷|ü ÁV”≤+ X¯øÔÏ eTTKeT+‘·{ìÏ ø±bÕ&ÉT>±ø£! Çs¡Te~ s¬ +&Éøså£ e¡ TT\
eTVü‰$<ä´ Hê uÛÑT»eTT\qT ø±bÕ&ÉT>±ø£! k
<ë«$+X¯‘·´ø£åØeTVü‰$<ë´
Áø°+ Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+ ÁV”≤+ ÁV”≤+ <äøÏåDÒø±*πø Áø°+ Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+
ÁV”≤+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰ ˆ
XÀ¢ ˆˆ K&ÉZeTTD¶<Ûäsê ø±© düsê«vZeT_Û‘√-e‘·T ˆ
Áø°+ VüA+ ÁV”≤+ Á‘·´ø£åØ bÕ‘·T #êeTTD≤¶ Vü≤è<äj·TeTàeTˆˆ 12
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : K&ÉZ R ø£‹Ôì, eTTD¶ R ‘·\qT, <Ûäsê R ¬s+&ÉT #˚‘·T\˝À <Ûä]+∫q,
ø±© R ø±[, düsê«vZyéT R nìï n+>∑eTT\qT, n_Û‘·' R nìï ~≈£îÿ\qT+&ç |üP]Ô>±,
ne‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!, Áø°+ VüA+ ÁV”≤+ Á‹ G nø£åØ R Áø°+ VüA+ ÁV”≤+ nqT
eT÷&ÉT ;C≤ø£så e¡ TT\T >∑\ eT+Á‘ê~Û<e˚ ‘·, #êeTTD≤¶ R #êeTT+&ç, eTeT Vü≤è<äjT· +
R HêVü≤è<äj·TeTTqT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : ˇø£ #˚‘· ø£‹Ôì, ˇø£ #˚‘· ‘·\qT <Ûä]+∫q ø±[ nìï nej·TeeTT\qT
nìï ~≈£îÿ\qT+&ç |üP]Ô>± ø±bÕ&ÉT>±ø£! ªÁø°+ VüA+ ÁV”≤+μ nqT eT÷&ÉT ;C≤ø£så e¡ TT\T
>∑\ eT+Á‘ê~Û<˚e‘·j·T>∑T #êeTT+&˚X¯«] Hê Vü≤è<äj·TkÕúqeTTqT s¡øÏå+#·T>±ø£! k
XÀ¢ˆˆ ◊+ VüA+ z+ ◊+ düÔq<ä«q›«+ ÁV”≤+ |òü{Ÿ kÕ«Vü‰ ø£≈£î‘Ydüú\yéTˆ
ncÕºø£åØ eTVü‰$<ë´ uÛÑTCÖ bÕ‘·T düø£s¡Ôèø± ˆˆ 13
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ◊+ VüA+ z+ ◊yéT R á ;»eTT\ X¯øÏÔ, düÔq<ä«q›«+ R ¬s+&ÉT
#·qT\qT, ÁV”≤+ |òü{Ÿ kÕ«Vü‰ R á eT+Á‘ês¡úeTT, ø£≈£î‘Ydüú\yéT R eT÷|ü⁄s¡uÛ≤>∑eTTqT,
ncÕºø£å] R mìeT <äø£ås¡eTT\ >∑\, eTVü‰ $<ë´ R eTVü‰eT+Á‘ê~Û<˚e‘·, düø£s¡Ôèø± R
düø£s¡Ôèø£, uÛÑTCÖ R uÛÑT»eTT\qT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : mì$T<äø£ås¡eTT\T>∑\ eT+Á‘ê~Û <˚e‘· düø£s¡Ôèø£. Ä eT+Á‘·eTTq |üPsê«s¡Δ
uÛ≤>∑Xø¯ ÔÏ düqÔ eTT\qT, ñ‘·sÔ ês¡uΔ ≤Û >∑ X¯øÔÏ eT÷|ü⁄s¡eTTqT, ncÕºøØå£ eT+Á‘· X¯øÔÏ uÛTÑ »eTT\qT
s¡øÏå+#·T>±ø£! ª◊+ VüA+ z+ ◊+ ÁV”≤+ |òü{Ÿ kÕ«Vü‰μ k
XÀ¢ ˆˆ Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+ ÁV”≤+ ÁV”≤+ ø±Ø bÕ‘·T wü&Éø£åØ eTeTˆ
Áø°+ Hê_Û eT<Ûä´<˚X¯+ #· <äøÏåDÒ ø±*πø-e‘·T ˆˆ 14
XÀ¢ ˆˆ Áø°+ kÕ«Vü‰ bÕ‘·T |üèwüº+ #· ø±*ø± kÕ <äXÊø£åØ ˆ
Áø°+ y˚T >∑TVü≤´+ dü<ë bÕ‘·T ø±*ø±jÓÆT qeTdüÔ‘·' ˆˆ 15
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+ ÁV”≤+ ÁV”≤+ ø±Ø R Áø°+ Áø°+ VüA+ VüA+
ÁV”≤+ ÁV”≤+ nqT ;C≤ø£ås¡eTT >∑\, wü&Éø£åØ R Äs¡T nø£ås¡eTT\ eT+Á‘ê~Û <˚e‘·,
<äøÏåDÒ ø±*πø R <äøÏåD ø±[ø£, eTeT R HêjÓTTø£ÿ, Hê_ÛeT<Ûä´<˚X¯yéT R u§&ÉT¶
eT<ÛäúÛ≤>∑eTTqT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£! Áø°+ kÕ«Vü‰ R Áø°+ kÕ«Vü‰‘√ eTT–j·TT

<äXÊø£åØ R |ü~ nø£ås¡eTT\T>∑\ eT+Á‘ê~Û<˚e‘·, kÕ ø±*ø± R Ä ø±[ø£, |üèwüº+ #· R
|æiT<äT\ uÛ≤>∑eTTqTq÷ï, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£! Áø°+, y˚T R Hê jÓTTø£ÿ, >∑TVü≤ýéT R
s¡V≤ü dü´Á|ü<X˚ e¯ TTqT, dü<ë R m\¢|ü &ÉT. bÕ‘·T R s¡ø+åÏ #·T>±ø£ !, ‘·‘'· R n+<äTe\q,
ø±*ø±jÓÆT qeT' R ø±[ø£≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
‘ê‘·Œs¡´+ : wü&Éø£åØ eT+Á‘ê~Û <˚e‘·jÓÆTq ª<äøÏåDÒ ø±[πøμ Hê Hê_ÛeT<Ûä´ Á|ü<˚X¯eTTqT,
<äXÊø£åØ eT+Á‘ê~Û <˚e‘·jÓÆTq ø±[ø£ Hê |æiT<äT\ uÛ≤>∑eTTqT, s¡Vü≤düúÛ≤>∑eTTqT
s¡øÏå+#·T>±ø£! n+<äTe\q ø±[ø£≈£î qeTdüT‡\T.
1) ªÁø°+ Áø°+ VüA+ VüA+ ÁV”≤+ ÁV”≤+μ ` wü&Éø£åØ
2) ªÁø°+ <äøÏåDÒ ø±*πø Áø°+ kÕ«Vü‰μ ` <äXÊø£åØ k
XÀ¢ ˆˆ dübÕÔø£åØ eTVü‰$<ë´ düs¡«‘·ÁH˚Ôwüß >√|æ‘ê ˆ
ÁV”≤+ ÁV”≤+ <äøÏåDÒ ø±*πø VüA+ VüA+ bÕ‘·T ø£{Ï<ä«j·TyéT ˆˆ 16
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : düs«¡ ‘·ÁHÔ̊wßü R nìï‘·+Á‘·eTT\˝À, >√|æ‘ê R s¡V≤ü düéTT>∑qT+#·ã&çq,
dübÕÔø£åØ eTVü‰$<ë´ R @&Éø£ås¡eTT\ eTVü‰eT+Á‘·eTT, ÁV”≤+ ÁV”≤+ <äøÏåDÒ ø±*πø
VüA+ VüA+, nqTq~, ø£{Ï<ä«j·TyéT R |æiT<äT\qT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : nìï ‘·+Á‘·eTT\˝À ìøÏå|üÔyÓTÆj·TTqï~ dübÕÔø£åØ eTVü‰eT+Á‘·eTT, ÁV”≤+
ÁV”≤+ ø±*πø VüA+ VüA+ nqTq~ Ä eT+Á‘ê~Û<˚e‘· <äøÏåD ø±[ø£ Hê|æiT<äT\qT
ø±bÕ&ÉT >±ø£!
XÀ¢ ˆˆ ø±© <äXÊø£åØ $<ë´ kÕ«Vü‰ e÷eT÷s¡Tj·TT>∑àø£yéT ˆ
z+ Áø°+ Áø°+ y˚T kÕ«Vü‰ bÕ‘·T ø±*ø± »q˙ dü<ëˆˆ 17
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äXÊø£åØ $<ë´ R |ü~j·Tø£ås¡eTT\ eT+Á‘ê~Û<˚e‘·, ø±[, kÕ«Vü‰ R
kÕ«Vü‰s¡÷|æDÏ, e÷yéT R qqTï, y˚T R HêjÓTTø£ÿ, }s¡Tj·TT>∑àø£yéT R ‘=&É\‘√>∑÷&É,
»q˙ ø±*ø± R ø±∞e÷‘·, dü<ë bÕ‘·T R m\¢|ü⁄&ÉT s¡øÏå+#·T>±ø£ !
‘ê‘·Œs¡´+ : <äXÊø£åØ eT+Á‘ê~Û<˚e‘·jÓÆTq ø±∞e÷‘· Hê }s¡Te⁄\qT, qqTï dü<ë
ø±bÕ&ÉT>±ø£! k
XÀ¢ˆˆ ø±©Vü≤èHêïeT$<˚´j·T+ #·‘·Ts¡«s¡Z|òü\Á|ü<ëˆ
Áø°+ Áø°+ Áø°+ bÕ‘·T kÕ >∑T\Œ¤+ <äøÏåDÒ ø±*πø-e‘·Tˆˆ 18
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Çj·TyéT R á, ø±©Vü≤è‘Y HêeT R ø±∞Vü≤è<äj·TeTT nqT ù|s¡T>∑\,
$<ë´ R eT+Á‘·eTT, #·‘·Ts¡«s¡Z|òü\Á|ü<ë R Hê\T>∑T $<ÛäeTT\ |òü\eTT ì#·TÃq~,
Áø°+ Áø°+ Áø°+ bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!, kÕ <äøÏåDÒ ø±*πø R Ä <äøÏåDø±[ø£, >∑T\Œ¤+ R
N\eT+&É\qT, ne‘·TR s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : ø±∞Vü≤è<äj·T eTqTù|s¡T>∑\ á eT+Á‘·eTT |ü⁄s¡TcÕs¡úeT\ Hê*Z+{Ïì
Ç#·TÃq~, s¡øÏå+#·Tq~. Ä <äøÏåDø±[ Hê N\eT+&É\qT s¡øÏå+#·T>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ Áø°+ VüA+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰ |ü<ä+ bÕ‘·T #·‘·Ts¡›XÊø£åØ eTeTˆ
K&ÉZeTTD¶<Ûäsê ø±© es¡<ëuÛÑj·T<Ûë]D°ˆˆ 19
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Áø°+ VüA+ ÁV”≤+ kÕ«Vü‰, #·‘·Ts¡›XÊø£åØ R |ü<äTHê\T>∑ø£ås¡eTT\T >∑\
eT+Á‘ê~Û <˚e‘·, K&ÉZeTTD¶<Ûäsê R K&ÉZeTTqT, ‘·\qT #˚‘· <Ûä]+∫q, es¡<ä G
nuÛÑj·T<Ûë]D° R es¡<äeTTÁ<äqT, nuÛÑj·TeTTÁ<äq÷ <Ûä]+∫q, ø±© R ø±[, eTeT R
Hê jÓTTø£ÿ, |ü<ä+ R bÕ<äeTTqT, bÕ‘·T R s¡øÏå+#·T>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : #·‘·Ts¡›XÊø£åØeT+Á‘ê~Û<˚e‘·, K&ÉZeTTqT ‘·\qT ¬s+&ÉT #˚‘·T\˝ÀqT,
es¡<äeTTÁ<äqT nuÛÑj·TeTTÁ<äqT ¬s+&ÉT #˚‘·T\˝ÀqT <Ûä]+∫q #·‘·Ts¡T“¤»jÓÆTq ø±[
Hê bÕ<äeTT\qT s¡øÏå+#·T>±ø£! ªÁø°+ VüA+ ÁV”≤+ <äøÏåDÒ ø±*πø Áø°+ VüA+ ÁV”≤+
kÕ«Vü‰μ k
XÀ¢ ˆˆ $<ë´_Û' düø£˝≤_Û' kÕ düsê«vZeT_Û‘√-e‘·T ˆ
ø±© ø£bÕ*˙ ≈£î˝≤¢ ≈£îs¡T≈£î˝≤¢ $s√~Û˙ ˆˆ 20
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : ø±© R ø±[, ø£bÕ*˙ R ø£bÕ\e÷˝≤<Ûä], ≈£î˝≤¢ R ≈£î˝≤¢, ≈£îs¡T≈£î˝≤¢
R ≈£îs¡T≈£î˝≤¢, $s√~Û˙ R $s√~Ûì, düø£˝≤_Û' $<ë´_Û' R nìï $<ä´\ X¯≈£îÔ\‘√qT,
kÕ R ÄyÓT, düsê«vZyéT R nìï n+>∑eTT\qT, n_Û‘·' R nìï ~≈£îÿ\qT+&ç, ne‘·T
R ø±bÕ&ÉT>±ø£!
‘ê‘·Œs¡´+ : ø±[, ø£bÕ*ì, ≈£î\¢, ≈£îs¡T≈£î\¢, $s√~Ûì nqT eT+Á‘ê~Û <˚e‘·\T >∑\
nìï eT+Á‘·X≈¯ î£ \Ô ‘√ >∑÷&çq Ä Ä~X¯øÔÏ Hê n+>∑eTT\ìï+{Ïì nìï ~≈£îÿ\ qT+&çjT· T
ø±bÕ&ÉT>±ø£! k
XÀ¢ ˆˆ $Á|ü∫‘êÔ ‘·<∏√Á>√Á>∑Á|üuÛ≤ BbÕÔ |òüTq‹«cÕ ˆ
˙˝≤ |òüTHê ã˝≤ø± #· e÷Á‘ê eTTÁ<ë $T‘ê #· e÷yéTˆˆ 21
XÀ¢ ˆˆ @‘ê' düsê«' K&ÉZ<Ûäsê eTTD¶e÷˝≤$uÛÑ÷wüD≤' ˆ
s¡ø£åqTÔ ~–«~≈£åî e÷+ Áu≤V”≤à Hêsêj·TD° ‘·<∏ëˆˆ 22
XÀ¢ ˆˆ e÷ùV≤X¯«Ø #· #êeTTD≤¶ øöe÷Ø #ê|üsêõ‘ê ˆ
yêsêV”≤ Hês¡dæ+V”≤ #· düsê«XÊÃ$T‘·uÛÑ÷wüD≤' ˆˆ 23
XÀ¢ ˆˆ s¡ø£åqTÔ kÕ«j·TT<ÛÓ’]›≈£åî $~≈£åî e÷+ j·T<∏ë ‘·<∏ë ˆ

Ç‹ ‘˚ ø£~∏‘·+ ~e´+ ø£e#·+ |üs¡e÷<äT“¤‘·yéT ˆˆ 24
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : $Á|ü∫‘êÔ R $Á|ü∫‘·Ô, ‘·<∏ë R nfÒ¢, ñÁ>±GñÁ>∑Á|üuÛ≤ R ñÁ>∑,
ñÁ>∑Á|üuÛÑ, BbÕÔ R B|üÔ, |òüTq‹«cÕ R |òüTq‹«wü, ˙˝≤ R ˙\, |òüTHê R |òüTq, ã˝≤ø±
R ã˝≤ø£, #· R eT]j·TT, e÷Á‘ê R e÷Á‘·, eTTÁ<ë R eTTÁ<ä, #· R eT]j·TT, $T‘ê
R $T‘ê, e÷yéT R qqTï, @‘ê' düsê«' R Ms¡+<äs¡T, K&ÉZ<Ûäsê' R K&ÉZe÷\
<Ûä]+∫qyês¡T, eTTD¶e÷˝≤$uÛÑ÷wüD≤' R ‘·\\e÷\\T n\+ø±s¡eTT>∑ >∑\yês¡T,
~ø˘ R ~≈£îÿ\+<äT, $~≈£îå R eT÷\\+<äT, Áu≤V”≤à RÁu≤Væ≤à, Hêsêj·TDÏ R Hêsêj·TDÏ,
‘·<∏ë R nfÒ¢, e÷ùV≤X¯«Ø #· R e÷ùV≤X¯«]j·TTqT, #êeTTD≤¶ R #êeTT+&Ü, øöe÷Ø
#· R øöe÷]j·TT, n|üsêõ‘ê R n|üsêõ‘·, yêsêV”≤ R yêsêVæ≤, Hês¡dæ+V”≤ #· R
Hês¡dæ+Væ≤j·TT, düsê«' #· R n+<äiTqT, n$T‘·uÛÑ÷wüD≤' R n$T‘·yÓTÆq
n\+ø±s¡eTT\T >∑\yês¡T, e÷yéT R qqTï, kÕ«j·TT<ÛÓ’' R ‘·eT Äj·TT<ÛäeTT\‘√,
~≈£åî $~≈£åî R ~≈£îÿ\+<äT, eT÷\\+<äT, s¡ø£åqTÔ R s¡øÏå+‘·Ts¡T>±ø£ ! Ç‹ R Ç≥¢ì,
~e´+ |üs¡e÷<äT“¤‘·+ ø£e#·yéT R ~eéTT, $TøÏÿ* n<äT“¤‘·yÓTÆq ø£e#·eTT, ‘˚ R ˙
ø=s¡≈£î, ø£~∏‘·yéT R #Ó|üŒã&çq~.
‘ê‘·Œs¡´+ : $Á|ü∫‘·Ô. ñÁ>∑, ñÁ>∑Á|üuÛÑ, B|üÔ, |òüTq‹«wü, ˙\, |òüTq, ã˝≤ø£, e÷Á‘·,
eTTÁ<ä, $T‘·, nqT á X¯øÏÔ s¡÷|ü\+<äiTqT K&ÉZeTT\T <Ûä]+∫, eTT+&Ée÷\\T
n\+ø£]+∫ø=ì Hê\T>∑T ~≈£îÿ\+<äT, Hê\T>∑T eT÷\\+<äT ñ+&ç, Hêsêj·TDÏ,
e÷ùV≤X¯«], #êeTT+&É, øöe÷], n|üsêõ‘·, yêsêVæ≤, Hês¡d+æ V”≤, n$T‘ê\+ø±s¡T˝…,’
kÕj·TT<ÛäT˝…’ ~≈£îÿ\ìï≥, eT÷\\ìï≥ ì*∫, qqTï s¡øÏå+‘·Ts¡T>±ø£! á ø£e#·eTT
~eéTT, |üs¡e÷<äT“¤‘·eTT, ˙ø=s¡≈£î #Ó|üŒã&çq~. k
|òü\ÁX¯ó‹'
XÀ¢ ˆˆ l »>∑qàvZ\+ HêeT eTVü‰$<Í´|òüT$Á>∑Vü≤yéTˆ
Á‘Ó’˝Àø±´ø£s¡¸D+ ÁãVü≤àHé ø£e#·+ eTqTàUÀ~‘·yéT ˆˆ 1
XÀ¢ˆˆ >∑Ts¡T|üPC≤ $<Ûëj·÷<∏ä $~ÛeÁ‘·Œ|üπsƒ‘·Ô‘·' ˆ
ø£e#·+ Á‹düø£è<ë«-|æ j·÷eJ®e+ #· yê |ü⁄q' ˆˆ 2
XÀ¢ ˆˆ @‘·#·Ã¤‘ês¡Δe÷eè‘·´ Á‘Ó’˝Àø£´$»sT÷ uÛÑy˚‘Y ˆ
Á‘Ó’˝Àø£´+ øå√uÛÑj·T‘˚é ø£e#·dü´ Á|ükÕ<ä‘·' ˆˆ 3
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : l»>∑qà+>∑\yéT R l»>∑qà+>∑fi¯eTT nì, HêeT R Á|üdæ<äΔyÓTÆq,
eTVü‰$<ë´ G z|òüT $Á>∑Vü≤yéT R eTVü‰eT+Á‘·+ düeTdüÔeTT jÓTTø£ÿ s¡÷|üeTT >∑\
<ëìì, Á‘Ó’˝Àø£´ G Äø£s¡¸DyéT R eTT˝À¢ø£eTT\qT eoø£]+#·Tq~jÓÆTq, ø£e#·yéT R

ø£e#·eTT, eT‘YGeTTKGñ~‘·yTé R HêjÓTTø£ÿ eTTKeTTqT+&ç yÓ\Te&çq~, >∑Ts¡T|üPC≤
R >∑Ts¡T|üP»qT, $<Ûëj·T R #˚dæ, n<∏ä R n≥Tô|’, $~Ûe‘Y R XÊÁk˛Ôø£Ô|ü<äΔ‹˝À,
Á‹düø£è‘Y yê n|æ R eT÷&ÉT dü+<Ûä´\˝À >∑÷&É, j·÷e‘Y Je+, #· R J$+∫ j·TTqï
es¡≈£îqTï, yê |ü⁄q' R eT]j·TT H=ø£ Á|ü‘êé÷ïj·TeTT>∑, @‘·‘Y R á eT+Á‘·eTTqT,
X¯‘ês¡ΔyéT R @ã~kÕs¡T¢, Äeè‘·´ R ˇø£ Äeè‹Ô>± #˚dæ, ø£e#·yéT R ø£e#·eTTqT,
|üπsƒ‘Y R #·~$q, ‘·‘·' R n+<äTe\q, Á‘Ó’˝Àø£´$»sT÷ uÛÑy˚‘Y R eTT˝À¢ø£eTT\
»sTT+∫qyê&É>∑TqT— ø£e#·dü´ R ø£e#·eTT jÓTTø£ÿ , Á|ükÕ<ä‘·' R nqTÁ>∑Vü≤eTTe\q,
Á‘Ó’˝Àø£ýéT R eT÷&ÉT ˝Àø£eTT\qT, øå√uÛÑj·T‹G @e R ø£˝À¢\ô|≥TºqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : l»>∑qà+>∑\ eTqT ù|s¡ Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ eTVü‰eT+Á‘·d«ü s¡÷|æDj
Ï TÆÓ eTT˝À¢øe£ TT\
eoø£]+#·T ø£e#·eTT Hê eTTK‘·' yÓ\Te&çq~. XÊÁk˛Ôø£ÔeTT>∑ Á‹dü+<Ûä´\˝ÀqT
J$‘·ø±\+ @ã~kÕs=¢ø£ Äeè‹Ô>∑ CÒdæ >∑Ts¡T|üPC≤q+‘·s¡eTT á ø£e#·eTTqT
|ü]+ƒ ∫q#√, á ø£e#·|⁄ü nqTÁ>∑V≤ü eTTe\q eTT˝À¢øe£ TT\qT ø£˝À¢\yÓTTq]Ã $»j·TT&ÉT
ø±>∑\&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ eTVü‰ø£$s¡“¤y˚Hêàdü+ düs¡«dæBΔX¯«s√ uÛÑy˚‘Y ˆ
|ü⁄cÕŒx®*+ ø±*ø±jÓÆT eT÷˝ÒHÓ’yês¡Œj˚T‘·‡ø£è‘Y ˆˆ 4
XÀ¢ ˆˆ X¯‘·es¡¸düVü≤ÁkÕD≤+ |üPC≤j·÷' |òü\e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
uÛÑ÷πs® $*œ‘·+ #Ó’‘·‘Y dü«s¡ídüú+ <Ûës¡j˚T<ä´~ ˆˆ 5
XÀ¢ ˆˆ $XÊU≤j·÷+ <äø£åu≤Vü≤Ö ø£DÒ˜ yê <Ûës¡j˚T<ä´~ ˆ
Á‘Ó’˝Àø£´+ yÓ÷Vü≤j˚TÁ‘√ÿ<Ûë‘Y Á‘Ó’˝Àø£´+ #·÷s¡íj˚T‘Y ø£åD≤‘Y ˆˆ 6
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : e÷düyéT R HÓ\s√E\T ø£e#·|üsƒ¡q+#˚‘·, eTVü‰ø£$' uÛÑy˚‘Y R
eTVü‰ø£$j·T>∑TqT, ø±*ø±jÓÆT R ø±[ø±<˚$øÏ, eT÷˝ÒqG@e R eT÷\eT+Á‘·eTT
‘√&ÉH˚, |ü⁄cÕŒ+»*yéT R |ü⁄cÕŒ+»*ì, ns¡Œj˚T‘Y j·T~ R n]Œ+∫q≥¢sTTq, düø£è‘Y
R ˇø£ÿkÕ], X¯‘·es¡¸düVü≤ÁkÕD≤yéT R q÷s¡Ty˚\, |üPC≤j·÷' R |üP»jÓTTø£ÿ, |òü\+
Ä|ü⁄ïj·÷‘Y R |òü\eTTqT bı+<äTqT— uÛÑ÷πs® R uÛÑ÷s¡® |üÁ‘·eTTô|’, $*œ‘·+ #· @‘·‘Y
R Áyêj·Tã&çq<Ó’q Bìì, dü«s¡ídüúyéT R ã+>±s¡eTTq bı~–, <Ûës¡j˚T‘Y j·T~ R
<Ûä]+∫q≥¢sTTq, $XÊU≤j·÷yéT R $XÊU≤qø£åÁ‘·eTTq, ø£DÒ˜ R yÓT&É˝À, yê R ˝Òø£,
<äø£åu≤Vü≤Ö R ≈£î&ç uÛÑT»eTTq, <Ûës¡j˚T‘Y j·T~ R <Ûä]+∫q≥¢sTTq, Á‘Ó’˝Àø£ýéT R
eTT˝À¢ø£eTT\qT, yÓ÷Vü≤j˚T‘Y R ÁuÛÑ$T+|üCÒj·TTqT, Áø√<Ûë‘Y R ø√|üeTTq, Á‘Ó’˝Àø£ýéT
R eTT˝À¢ø£eTT\qT, ø£åD≤‘Y R ø£åDeTT˝À, #·÷s¡íj˚T‘Y R bı&ç#˚j·T>∑\&ÉT.
‘ê‘·Œs¡´+ : e÷düeTT ~qeTT\T ø£e#·|üsƒ¡q+ #˚dæq yê&ÉT eTVü‰ø£$ j·T>∑TqT.

eT÷\eT+Á‘·+‘√ ø±[ø±<˚$øÏ |ü⁄cÕŒ+»*ì düeT]Œ+∫q#√ düs«¡ dæ<Tä \Δ qT bı+<äTqT.
uÛÑ÷s¡®|üÁ‘·+ô|’ Áyêdæ ã+>±s¡|ü⁄ ‘êj·T‘·T˝À qT+∫ ø£+sƒ¡eTTq >±ì ˝Òø£ ≈£î&ç
uÛ Ñ T »eTTq>±ì $XÊU≤ qø£ å Á ‘· e TTqï|ü ⁄ &É T <Û ä ] +∫q#√ \ø£ å d ü + e‘· ‡ s¡ e TT\
|üPC≤|òü\eTTqT bı+<äTqT. eT÷&ÉT ˝Àø±\qT yÓ÷Væ≤+|üCÒj·TTqT. ø√|ü–+∫q#√,
eTT˝À¢ø£eTT\qT qT>∑TZ #˚j·T>∑\&ÉT. k
XÀ¢ ˆˆ |ü⁄Á‘·ÔyêHé <ÛäqyêHé le÷Hé HêHê$<ë´ì~Ûs¡“¤y˚‘Y ˆ
ÁãVü‰àÁkÕÔBì X¯ÁkÕÔDÏ ‘·<ëZÁ‘·düŒs¡ÙHê ‘·Ô‘·' ˆˆ 7
XÀ¢ ˆˆ HêX¯e÷j·÷‹ j·÷ HêØ eHêΔ´ yê eTè‘·|ü⁄Á‹D° ˆ
ãVü≤«|ü‘ê´ Je‘√ø± uÛÑe‘˚é q dü+X¯j·T' ˆˆ 8
Á|ü‹|ü<ës¡Δ+ : |ü⁄Á‘·ÔyêHé R |ü⁄Á‘·TÔ\T>∑\yê&ÉT, <ÛäqyêHé R <Ûäqe+‘·T&ÉT, le÷Hé R
leT+‘·T&ÉT, HêHê$<ë´ì~Û' R nH˚ø$£ <ä´\˝À |ü+&ç‘T· &ÉT, uÛyÑ ‘˚ Y R n>∑TqT, X¯ÁkÕÔDÏ
R Äj·TT<Ûeä TT\T, ÁãVü≤àGnÁdüGÔ ÄBì R ÁãVü≤àÁdüeÔ TT yÓTT<ä\>∑Tq$, ‘·‘Y R yêìjÓTTø£ÿ,
>±Á‘·dŒü s¡ÙHê‘Y R X¯Øs¡eTTqT ‘ê≈£î≥e\q, ‘·‘'· R nø£ÿ&ÉH,˚ HêX¯yTé R HêX¯qeTTqT,
Äj·÷‹ R bı+<äT#·Tqï$. j·÷ HêØ R @Ád”Ô, eHêΔ´ R >=Á&Ü\T, yê R ˝Òø£, eTè‘·
R eTs¡DÏ+∫q, |ü⁄Á‹ÔD° R |ü⁄Á‘·TÔ\T >∑\~jÓ÷, (kÕ R ÄyÓT), ãVüQ G n|ü‘ê´ R
m≈£îÿe eT+~ _&É¶\T >∑\, Je‘Y G zø± R Ç˝≤¢\T (ÁbÕDeTT>∑\ Ç\T¢), uÛÑe‹ G
@e R ø±H˚ j·T>∑TqT, q dü+X¯j·T' R nqTe÷qeTT ˝Ò<äT.
‘ê‘·Œs¡´+ : ô|’ XÀ¢ø£eTT\˝À qT<äVü≤]+|üã&çq kÕ<Ûä≈£î&ÉT ø=&ÉT≈£î\T >∑\yê&ÉT>∑,
<Ûäqe+‘·T&ÉT>∑, leT+‘·T&ÉT>∑, mH√ï $<ä´\T H˚]Ãq |ü+&ç‘·T&ÉT>∑ n>∑TqT. X¯geTT\T
yêìì ‘êøÏ q+‘·H˚ ìØ«s¡éTT˝…’ q•+#·TqT. >=Á&Ü\T>±ì ˝Òø£ >∑‘·|ü⁄Á‹DÏ >±ì
ÄyÓT |æ\¢\ ø√&çjÓÆT J$+∫j·TTqï Ç\T¢>∑ e÷s¡TqT. ìX¯Ãj·TeTT.
le÷Hé X¯ã›eTTq øÏø£ÿ&É >ös¡eeTT bı+<äTyê&Éqï ns¡ú eTq«sTT+#·TqT.
nfÒ¢ $<ë´ì~Û j·TqT≥˝À $<ë´X¯ã›eTT XÊÁdüÔeTT\T, ø£fi¯\T nqT ns¡úeTT‘√ u≤≥T
eT+Á‘·$<ä´\qT >∑÷&É dü÷∫+#·TqT.
ngeTT eT+Á‘·X¯øÏÔ‘√ nkÕ<Ûës¡D ã\eTTqT bı+~q kÕ<Ûës¡D X¯ÁdüÔeTT.
X¯ÁdüÔeTT kÕ<Ûës¡D X¯øÏÔ>∑\ Äj·TT<ÛäeTT. k
XÀ¢ ˆˆ q <˚j·T+ |üs¡•ùwúÛÀ´ Vü≤úÛÑe‘˚uÛÀ´ $X‚wü‘·' ˆ
•ùwúÛÀ´ uÛÑøÏÔj·TTπøÔuÛÀ´ Vü≤´q´<∏ë eTè‘·Té÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ 9
XÀ¢ ˆˆ düŒsêΔeTT<äΔj·T ø£eT˝≤ yêπ>›M eTì›πs düTUÒ ˆ

bÂÁ‘êqÔ+ ôd’›s¡é÷kÕúj·T ìedü‘˚é ì•Ã‘·yéT ˆˆ 10
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : |üs¡•ùwúÛÑ´' R Ç‘·s¡T\ •wüß´\≈£î, nuÛÑe‘˚uÛÑ´' $X‚wü‘·' R $X‚wæ+∫
$X¯«dæ+#·ì yê]øÏ, q <˚j·TyéT R á ø£e#·MTj·T<ä>∑<äT— uÛÑøÏÔj·TTπøÔuÛÑ´' R uÛÑøÏÔ>∑*–q,
•ùwúÛÑ´' Væ≤ R •wüß´\≈£î e÷Á‘·y˚T (Çe«<ä>∑TqT) , nq´<∏ë R Ç≥T¢ø±≈£îqï#√,
eTè‘·T´+ Ä|ü⁄ïj·÷‘Y R eTs¡D+Ï #·TqT, düŒsêΔyTé R b˛{°ì, ñ<é G Vü≤j·T R $&ç∫ô|{Ï,º
ø£eT˝≤ R \ø°Î<˚$, yêπ>M› eTì›sπ R düsd¡ «ü ‹ Ç+{Ï˝À, düTUÒ R düTKeTTq, bÂÁ‘êqÔ+
R |ü⁄Á‘·ÔbÂÁ‘·Ôeè~Δ>±, ôdúÌs¡´+ R ~≥º‘·qeTTqT, ÄkÕúj·T R bı+~, ì•Ã‘·yéT R
ìX¯Ãj·TeTT>±, ìedü‹ G @e R ìedæ+#·TqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : Ç‘·sT¡ \ •wüß´\≈£îq÷ï, uÛøÑ ˝ÔÏ ìÒ yê]øÏ˙ï á ø£e#·eTTqT ñ|ü<•˚ +|üsê<äT.
‘·q •wüß´\≈£î, uÛøÑ >ÔÏ \∑ yê]øÏ e÷Á‘·yT˚ Çe«<ä>T∑ qT. á ìj·TeTeTT ‘·|Œæ Á|üe]Ô+∫q#√
eTs¡DeTT ø£\T>∑TqT. ‘·eT eT<Ûä´ >∑\ düŒs¡ΔqT $&ç∫ \ø°Î<˚$ düs¡dü«‹ sTT+≥
<ÛÓ’s¡éTT>∑ |ü⁄Á‘·ÔbÂÁ‘êÔ~ ‘·s¡eTT\ |üs¡´+‘·eTT ìedæ+#·T≥ ìX¯Ãj·TeTT. k
XÀ¢ ˆˆ Ç<ä+ ø£e#·eTC≤„‘ê« jÓ÷ uÛÑCÒ‘Y |òüTÀs¡<äøÏåD≤yéT ˆ
X¯‘·\ø£å+ Á|ü»bÕÔ«|æ ‘·dü´ $<ë´ q dæ<äΔ´‹ ˆ
düVü≤Ádü|òü÷‘·e÷b˛ï‹ k˛-∫sêqàè‘·Té÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ 11
Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Ç<ä+ ø£e#·yéT R á ø£e#·eTTqT, nC≤„‘ê« R ‘Ó*j·Tø£, j·T' R
me&ÉT, |òüTÀs¡<äøÏåD≤yéT R |òüTÀs¡<äøÏåD ø±[ì, uÛÑCÒ‘Y R ñbÕdæ+#·TH√, ‘·dü´ R yêìøÏ,
X¯‘·\ø£åyéT R ˇø£ø√{Ï, Á|ü»bÕÔ« n|æ R eT+Á‘·»|üeTT #˚dæqqT, $<ë´ R eT+Á‘·eTT,
q dæ<äΔ´‹ R dæ~Δ+#·<äT— düVü≤Ádü|òü÷‘·yéT R yÓsTT´ $|òüTïeTT\T, qwüºeTT\T, m<äTs¡T
<Óã“\T, Äb˛ï‹ R bı+<äTqT — dü' R Ä kÕ<Ûä≈£î&ÉT, n∫sê‘Y R ø=~›ø±\eTT˝ÀH˚,
eTè‘·TýéT R eTs¡DeTTqT, Ä|ü⁄ïj·÷‘Y R bı+<äTqT.
‘ê‘·Œs¡´+ : á ø£e#·eTT HÓiT>∑ø£ |òüTÀs¡<äøÏåD ø±[ì ñbÕdæ+∫q kÕ<Ûä≈£î&ÉT ø√{Ï
»|ü+ #˚dqæ q÷ eT+Á‘·eTT |ò*ü +#·<Tä — ø±>±, yÓsTT´ Ä≥+ø£eTT\T qwüeº TT\T ø£\T>∑TqT.
Ä‘·&ÉT ø=\~ ø±\eTT˝ÀH˚ eTs¡DÏ+#·TqT.
Ç‹ ø±©ø£e#·+ dü+|üPs¡íyéT ˆˆ
l'

Yoni Tantram FHFH

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yoni Tantram FHFH

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

éT Circultion only)1

jÓ÷ì‘·ÅqÔyéT HêeT Á‹ø√D‘·ÅqÔy(Private

eTTÁ<äD : Ä~X¯+ø£sê#ês¡´ »j·TìÔ, 20`4`2018

© RAVI MOHAN RAO, M.Sc., M.A.,

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : bÕs¡«‹! R z bÕs¡«r!, eTÅqÔ|”sƒ¡yéT R eT+Á‘·|”sƒ¡eTT, j·TÅqÔ|”sƒ¡yéT R

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : eTùV≤XÊì! <äTπsZ! düTs¡düTq›]! R ~e´düT+<ä]$˙ï eTùV≤X¯«]$˙ï

XÀ¢ˆˆ j·T~ uÛ≤>∑´eX‚Hê|æ düT|ü⁄cÕŒ+ MTq#˚‘·kÕyéT ˆ

n‘·&ÉT e+<ä˙j·TT&ÉT. n‘·&=ø£y˚ﬁ¯ n<äèwüºe+‘·T&Ó’ ‘·q uÛ≤s¡´qT>±ì y˚s=ø£ì

XÀ¢ˆˆ ≈£î#·jÓ÷s¡às¡›q+ ≈£îsê´<äZD¶#·TeT“q|üPs¡«ø£yéT ˆ

XÀ¢ˆˆ |ü⁄cÕŒ+»*Á‘·j·T+ <ä‘êÔ« dü«>∑Ts¡T+ Á|üDy˚T‘·TŒq' ˆ

‘ê‘·Œs¡´+ : jÓ÷ì|üP» #˚dæ H˚qT <ÛäqT´&ÉHÓ’HêqT. jÓ÷ì|”sƒêìï ˝Òø£ X¯øÏÔ|”sƒêìï

l<˚e⁄´yê#· : l<˚M R |üPE´sê˝…’q bÕs¡«r<˚$, ñyê#· R |ü*¬øqT,

‘ê‘·Œs¡´+ : |üP»´ eTVü‰<˚e⁄&ç≥T¢ bÕs¡«‹øÏ düe÷<Ûëq$T∫ÃHê&ÉT : qeø£q´\T>±

ÄyÓT E‘·TÔqT e<äT\T>± eTT&çM&É ˝≤>∑≥+ #˚j·Te˝…. Äô|’ kÕ<Ûä≈£î&ÜyÓT Vü≤düÔ+˝À

|ü⁄q' R ‘·~«|üØ‘·eTT>±, C≤j·T‘˚ R ø£\T>∑TqT.

»|æ+#·e˝…. Äô|’ ø£e#ê˙ï düVü≤ÁdüHêe÷˙ï |ü]ƒ+#ê*. á ø£e#· k˛ÔÁ‘ê\T j˚T$?

XÀ¢ˆˆ |üs¡jÓ÷HÍ »ù|qàÅqÔ+ düs¡«ø±˝Ò #· düs¡«<ë ˆ

¬s+&ÉT uÛ≤>±\qT, ø±s¡DÒq R eT<ä´+‘√, $TÁX¯sTT‘ê« R ø£*|æ, kÕ<Ûäø√‘·ÔeT' R

l eTVü‰<˚e ñyê#· : l eTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.

eT+Á‘·eTTq≈£î Vü‰ì »s¡T>∑TqT, Á|üø±XÊ‘Y R ã≥ºãj·T\T #˚dæq+<äTe\q, dæ~ΔVü‰ì'

meìøÏ <Ó’e‘·«uÛ≤e+ ‘=\–, ÁbÕø£è‹ø£yÓTÆq uÛÒ<äãT~Δ ø£*–, kÕ<Ûäqj·T+‘·j·TT ˇø£

R #˚j·Tã&ÉTH√, ‘·‘Y düs¡«yéT R n~ j·T+‘·j·TT, ìwüŒ¤\yéT R ìwüŒ¤\yÓTÆ, ‘·dü´ R

‘·ÅqÔE„\T: XÊ«dü Á|üÁøÏj·T≈£î dü+ã+~Û+∫q ÁbÕD≤j·÷eT+˝À ≈£î+uÛÑø£+ nqã&˚

1. Ä*+>∑q+, 2. #·T+ãq+, 3. ≈£î#·eTs¡›q+, 4. <äs¡Ùq+, 5. düŒs¡Ùq+, 6.

jÓ÷^#˚‘Y R jÓ÷–jÓTÆ ‘˚, q @e uÛÀ^kÕ´‘Y R uÛÀ–ø±H˚ø±&ÉT, uÛÀ^ ‘·T R uÛÀ–j˚TyÓ÷,

ª•e' X¯ø±Ô´j·TTø√Ô....μ ` kÂ+<äs¡´\Vü≤] (1) XÀ¢ø£$T#·≥ nqTdü+<Ûëq+

XÀ¢ˆˆ e÷<ÛäMdü<äèo jÓ÷ìsêïdæÔ jÓ÷ìs¡àV”≤‘·˝Ò ˆ

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : uÛÑTeqÁ‘·j˚T R eT÷&ÉT˝Àø±\˝À, ø£' R me&ÉT, jÓ÷ì‘·‘·Ô«dü´ R

uÛÑø£å´eTT n+fÒ |ü+{Ï‘√ ø=]øÏ ‹q<ä–q |ü<ës¡ú+. uÛÀ»´eTT n+fÒ q$T*

≈£îe÷Ø nì <äTsêZ<˚$ ù|s¡T. ø£qTø£ <äTsêZ|üP» #Ó|üŒã&ç+~. nsTT‘˚,

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : jÓ÷ì\eTŒ≥' R •e|üP»≈£î&Ó’q, ≈£î©q' R øö˝≤#ês¡dü+|üqTï&ÉT,

n~j·TT nkÕ<Ûä´yÓTÆq#√, øÏå‹eTD¶˝Ò R |ü⁄&É$Tô|’, »|üe÷Á‘˚D R »|üeTT e÷Á‘·eTT

$wüj·÷\˝À ìj·TeTbÕ\q+ #˚dü÷Ô >∑Tsê«»„qqTdü]+∫ ìØí‘·ø±\+˝À ìØí‘·»|ü

XÀ¢ˆˆ ÁXÊ<˚Δ ìeT+Á‘·j˚T~«ÁbÕHé ≈£î©Hêq´Á‘· düT+<ä]!

Á|ü‹|ü<ës¡+ú : eTVü‰<˚$! R z eTVü‰<˚M!, dü<ë R m\¢|ü &ÉT, >±Á‘˚ R X¯Øs¡eTTq+<äT,

XÀ¢ˆˆ ‘·<ë l#·s¡D≤<˚›M+ düeTT‘·Œ‹‘˚-vZH˚ ˆ

‘ê‘·Œs¡´+ : n<äèwüº+e\q Áu≤Vü≤àDÅd”Ô á |üP»¬ø’ \_Û+∫q≥¢sTTq, ÄyÓT jÓ÷ìì

XÀ¢ˆˆ ‘·<ë jÓ÷ì' Á|üdüHêï kÕ´‘Y ø£èùwí sê<ÛëuÛÑ>∑+ j·T<∏ë ˆ

l eTVü‰<˚e ñyê#· R leTVü‰<˚e⁄&ç≥¢HÓqT.

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : <äTπsZ R z <äTsêZ!, |ü⁄cÕŒ~ø£ R |ü⁄wüŒeTT yÓTT<ä\T>±, ã*' #· @e R

R »|æ+∫, *vZjÓ÷ìyéT R *+>∑eTT‘√ ≈£L&çq jÓ÷ìì, Á|üe÷s¡®j˚T‘Y R

leTVü‰<˚e ñyê#· R l eTVü‰<˚e⁄ &ç≥¢HÓqT.

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : dü«s¡Z˝Àπø R dü«s¡Z˝Àø£eTT˝À, #· R eT]j·TT, bÕ‘ê˝Ò R bÕ‘êﬁ¯

XÀ¢ˆˆ |üxÃeÅ¬øÔÌX¯Ã <˚y˚•! jÓ÷ìe÷Vü‰‘·à´y˚Te #· ˆ

XÀ¢ˆˆ •e+ $wüßí+ $Hê <˚$! ø£' ø£åyÓ÷ e]í‘·T+ uÛÑy˚‘Y ˆ

düèwæº, dæú‹, \j·TeTT\qT, ø±s¡ø£ R #˚j·TTyê&Ü!, ‘·«‘Y G eTTU≤‘Y R ˙H√≥, Á|üuÛÀ

m\¢y˚ﬁ¯\, >√|ü˙j·TyéT R <ë∫j·TT+#·<ä–q~, Á|æj˚T R z Á|æj·TTsê˝≤!, ÁbÕD≤H˚Ô

Á|ü‹|ü<ës¡+ú : düTq›]! R n+<äyTÓ qÆ , <˚y•˚ ! R z <˚yX˚ «¯ Ø!, jÓ÷Hê´yéT R jÓ÷ìj·T+<äT,

ø√{Ï»qà G n]®‘·yéT R ø√{Ï»qà\˝À dü+bÕ~+∫ø=qï, bÕ|üyéT R bÕ|üeTT, ‘·‘Y

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : XÊø±ÔHêyéT R XÊπøÔj·TT\≈£î, düTKyÓ÷ø£åjÓ÷' R düTKuÛÀ>∑eTTq≈£î >±ì

XÀ¢ˆˆ >∑TbÕÔ >∑T|üÔ‘·sê |üPC≤ Á|üø£{≤‘Y Vü‰ìπse #· ˆ

‘ê‘·Œs¡´+ : n≥T ‘·s¡Tyê‘·, z eTùV≤X¯«Ø! ñ‘·ÔeT Ms¡kÕ<Ûäq >∑÷]Ã $e]+#Ó<äqT.

n≈£î‘√uÛjÑ T· yéT, ìs¡“j·TeTT, m+<äTø£q>±, düe÷»eTT˝À n+<äs≈¡ î£ qT ÄVü‰s¡

kÕ<Ûäq\≈£î ‘·–q<˚, eT+Á‘·»|üeTT #˚j·TT≥≈£î ìj·T‘·yÓTÆq ø±\yÓTTø£{Ï ˝Ò<äT. |üP»

uÛ≤edüs¡«dü«+ nqT Á>∑+<∏ä+˝À #Ó|üŒã&çq~. ‘·ÁqÔXÊÁkÕÔ\ìï{Ï˝Àq÷ s¡Vü≤dü´eTT>±

Á|ü‹|ü<ës¡ú+ : Áù|‘·uÛÑ÷y˚T' R X¯àXÊqeTTjÓTTø£ÿ, nuÛ≤y˚ #· R ˝Ò$T˝ÀqsTT‘˚,

R n|ü&ÉT, »qà G nj·TT‘Ó'’ R |ü~y˚\ »qà\#˚ bı+~q, bÕô|'’ R bÕ|üeTT\qT+&ç,

j·T~ Ä>∑#·Ã¤‹ R e∫Ãq≥¢sTTq, $c˛í' R $wüßíe⁄jÓTTø£ÿ, Hê´düyéT R Hê´düeTTqT,

leTVü‰<˚e ñyê#· R leTVü‰<˚e⁄&ç≥¢HÓqT.

düàè‘·T\T, |ü⁄sêD≤\T, nH˚ø£+>± s¡∫+∫HêqT.

n|æ R n<äèwüº+ #˚‘·HÓ’qqT, ø±©kÕ<Ûäq‘·‘·Œs¡' R ø±∞kÕ<Ûäq≈£î n+øÏ‘·yÓTÆq yê&ÉT.

‘êsê R ‘ês¡, eTVü‰\ø°Î' R eTVü‰\ø°Î, e÷‘·v°Z R e÷‘·+–, ø£eT˝≤‹àø± R

ÁXÀÁ‘˚ R #Ó$j·T+<äT, #· eT]j·TT, #·≈îå£ wüß R ø£qT\+<äT, jÓ÷ì' R jÓ÷ì, eTùV≤XÊì

R »|æ+∫, vZjÓ÷ìyéT R +>∑eTT‘√ ≈£L&çq jÓ÷ìì, Á|üe÷s¡®j˚T‘Y R