UÇUŞ MEKANİĞİ ve UÇAK PERFORMANSI

Giriş

Hazırlayan

Prof. Dr. Mustafa CAVCAR
Giriş

Uçuş Mekaniği Nedir?

• Uçuş mekaniği uçağa etkiyen kuvvetleri

ve uçağın bu kuvvetler etkisindeki
davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.
• O halde uçuş mekaniği, uçakların
kalkıştan başlayarak, inişin
tamamlanmasına kadar uçuş profilindeki
bütün hareketlerini inceler.
Giriş

Uçuş Profili Nedir?

Giriş

Uçak Performansı Nedir?

• Uçak performansı bir uçağın hız, menzil, viraj

yarıçapı, kalkış ve iniş uzunlukları gibi kendi
dizayn gereklerini ne kadar iyi
sağlayabildiğinin ölçülmesi ve incelenmesidir.
Burada sıralanan hız, menzil, vs. gibi özellikler
aslında uçağın kendisine etkiyen kuvvetlere
cevabıdır. Bu nedenle de uçak performansı
çalışmaları, uçuş mekaniğinin bir alt alanıdır.
UÇUŞ MEKANİĞİ ve UÇAK PERFORMANSI
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Hazırlayan

Prof. Dr. Mustafa CAVCAR
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçağa Etkiyen Kuvvetler

• Uçak bu kuvvetlerin etkisi altında hareket eder.

Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Atalet Kuvveti

ܽԦ

‫ܣ‬Ԧ ൌ ݉ܽԦ

Uçak herhangi bir doğrultuda ivmelendiği zaman, ivmelenme yönünün aksi

istikamette, ܽ ivme olmak üzere, ݉ܽ şiddetinde bir kuvvetin etkisine girer. Bu
kuvvete atalet kuvveti denir.
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Ağırlık

Ağırlık uçağın kütlesi ile yer çekimi ivmesinin çarpımına eşit şiddette ve daima yere 
doğru etkiyen kuvvettir.

ܹ ൌ ݉݃Ԧ
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Kütle ve Ağırlık

• Kütle bir cismin içindeki maddenin miktarıdır.

• Kütlenin birimi SI sisteminde kilogram (kg), İngiliz
birim sisteminde pound (lb) dır.
• Ağırlık ise cismin üzerine yer çekimi nedeniyle
etkiyen kuvvettir.
• Ağırlığın birimi SI sisteminde Newton (N), İngiliz birim
sisteminde pound kuvvet (lbf) tir.
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Kütle ve Ağırlık

• Günlük hayatta çoğu zaman kütleye de ağırlık

denmektedir. Öyle ki uçakların el kitaplarında dahi
uçak kütlesi, uçak ağırlığı olarak adlandırılmaktadır.
• Örneğin, el kitabında ağırlığı 75.000 kg olan verilen
bir uçağın gerçekte kütlesi 75.000 kg ve ağırlığı
735.750 N’dir.
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçak Ağırlıkları

• İşletme boş ağırlığı: Uçağın yakıt,

paralı yük (yolcu, yolcu bagajı, kargo,
posta) ve ikram malzemesi
yüklenmemiş halde, ancak uçuş ve
kabin ekibi ile bunların bagajlarını da
içeren ağırlığıdır.
• Yapı, motorlar, sistemler, mefruşat,
acil durum ekipmanı, tuvalet sıvıları,
motor yağı, ikram ekipmanı, uçuş ve
kabin ekibi ile bunların bagajları
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçak Ağırlıkları

• Sıfır yakıt ağırlığı: Uçağın işletme

boş ağırlığı ile paralı yükünü
(yolcu, yolcu bagajı, kargo, posta)
ve yolculara verilecek ikram
malzemesini içeren ağırlığıdır.
• İşletme boş ağırlığı + Yolcu, yolcu
bagajı, kargo, posta ve ikram
malzemesi
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçak Ağırlıkları

• Taksi ağırlığı: Uçağın yakıt

yüklenmiş olarak park
yerindeki ağırlığıdır. Bu yakıtın
bir kısmı (taksi yakıtı) motor
çalıştırmasından sonra pist
başına gidene kadar tüketilir.
• Sıfır yakıt ağırlığı + taksi yakıtı +
seyahat yakıtı + rezerv yakıt
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçak Ağırlıkları

• Kalkış ağırlığı: Uçağın taksi

yakıtını kullandıktan sonra, pist
başında kalkışa hazır haldeki
ağırlığıdır.
Uçağa Etkiyen Kuvvetler

Uçak Ağırlıkları

• İniş ağırlığı: Uçağın inişteki

ağırlığıdır. Bu durumda,
uçak üzerinde, eğer
kullanılmamışsa, bir miktar
daha yakıt (rezerv yakıt)
bulunur.
UÇUŞ MEKANİĞİ ve UÇAK PERFORMANSI
Güç Sistemi Kuvvetleri

Hazırlayan

Prof. Dr. Mustafa CAVCAR
 Uçak Motorları

• Uçak motorları:
1. Pistonlu motor
2. Gaz türbinli motor
• Gaz türbinli motorlar:
1. Türbojet
2. Türbofan
3. Türboprop
4. Türboşaft
Pistonlu Motor ve Pervane Sistemi

• Pistonlu motorun 
gücünün uçağı hareket 
ettiren kuvvete 
dönüştürülmesi gerekir.
• Gücü çekme veya itme 
şeklindeki tahrik 
kuvvetine dönüştüren 
eleman pervanedir.
 Pistonlu Motor ve Pervane Sistemi

Pistonlu motor ve pervane 
sisteminin performansı dört 
ana parametreye bağlıdır.
1. Motorun devir sayısı
2. Basınç irtifaı
3. Pervanenin devir sayısı
4. Uçuş hızı
Pistonlu Motorlar

Mekanik Gücün İrtifa ile Değişimi

Normal emişli motor Aşırı doldurmalı motor
Pervaneler

Pervaneler

Uçak pervaneleri
• Sabit hatveli
• Değişken hatveli
olmak üzere iki gruba 
ayrılırlar. Hatve
pervanenin bir dönüşü 
esnasındaki ilerleme 
miktarıdır.
Pervaneler

Pervane Verimi

Pervane verimi ( ௣ ) 
pervaneden elde edilen 
faydalı gücün, motor 
milinden elde edilen 
mekanik güce oranıdır.
௙
௣
௠
Pervaneler

Pervane Verimi