A

A (minuskuła: a) – pierwsza litera alfabetu łacińskiego i Aa

alfabetów na nim opartych, w tym alfabetu polskiego.

Historia

Informacje podstawowe
Majuskuła A
Minuskuła a
Podstawowy łaciński
alfabet
Ta strona zawiera symbole fonetyczne
MAF. Bez właściwego wsparcia
renderowania wyświetlane mogą być puste
prostokąty lub inne symbole zamiast znaków
Unikodu.

Hieroglif Alef Alef Grecka Etruska Łacińska

egipski protosynajski fenicki alfa litera a litera a

Najstarszym przodkiem a była pierwsza litera alfabetu fenickiego – alef, wymawiane przy szerokim
otwarciu jamy ustnej i niskim położeniu języka, który wywodził się od hieroglifu przedstawiającego
głowę wołu. W 1600 roku p.n.e. w piśmie fenickim stosowano formę liniową, która była podstawą
dla niektórych późniejszych form zapisu pisma. Nazwa litery pochodzi od hebrajskiego lub
arabskiego alefu. Do alfabetu łacińskiego przeszła poprzez alfabet grecki dzięki literze alfa poprzez
Etrusków, którzy przynieśli zmodyfikowany zapis greki – alfabet etruski na półwysep Apeniński z
którego w późniejszym okresie zaczerpnęli Rzymianie przy tworzeniu zapisu języka łacińskiego
który jest używany do dnia dzisiejszego w wielu językach świata w tym polskim.

Zastosowanie
Litera a jest umieszczona na pierwszym miejscu w alfabecie łacińskim i w każdym na nim opartym.

Język polski
Wymowa litery a
W języku polskim litera a oznacza samogłoskę otwartą w języku polskim
centralną niezaokrągloną ([ä])[a] na przykład w słowie las
([lä s]). Samogłoska prawie otwarta przednia niezaokrąglona 0:01
pełni funkcję alofonu samogłoski [ä] między samogłoskami Problem z odtwarzaniem tego pliku?
miękkimi np. w słowie jajko (['jæjkɔ]) lub niania (['ɲæɲæ]). Zobacz strony pomocy.

Jest pierwszą, najczęściej występującą literą w alfabecie polskim. W próbce 2. wydania Korpusu
IPI PAN liczącej ponad 30 milionów segmentów (około 25 milionów słów ortograficznych)
występowała w 8,91% wszystkich liter.

Język angielski

We współczesnej ortografii angielskiej, litera a oznacza sześć

różnych samogłosek. Często oznacza samogłoskę prawie
otwartą przednią niezaokrągloną ([æ]) np. w słowie cat
(/kæt/), które oznacza kota. Odpowiada też samogłosce
otwartej tylnej niezaokrąglonej ([ɑː]) np. w słowie father (/ Odręczny zapis litery „a”
ˈfɑː.ðə(ɹ)/) które oznacza ojca. Występuje w dwuznaku ae który
odpowiada samogłosce półprzymkniętej przedniej
niezaokrąglonej ([e]) jak i w słowie play (/pleɪ/) które oznacza między innymi zabawę. W słowie
hare (/hɛɚ/ lub /heɹ/ oraz /heə/) które oznacza zająca litera a jest czytana jako samogłoska
półprzymknięta przednia niezaokrąglona (/e/) lub jako samogłoska półotwarta przednia
niezaokrąglona (/ɛ/). W wymowie wielu Anglików samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona
([a]) zastępuje samogłoskę prawie otwartą przednią niezaokrągloną ([æ]).

Podwójne a nie występuje w angielskich słowach, jednak pojawia się w zapożyczeniach z języków
obcych, np. w imieniu Aaron, które jest w Received Pronunciation wymawiane jako /ˈæɹ.ən/ lub /
ˈɛə(ɹ).ən/.

A jest trzecią najczęściej występującą literą w języku angielskim (po literach e i t). W jednym z
badań, średnio 3,68% liter używanych w tekstach angielskich stanowi właśnie ona.

W innych językach

W pozostałych językach jest czytane jako:

w esperanto jest wymawiane jako samogłoska otwarta Wymowa litery a

przednia niezaokrąglona (/a/) lub samogłoska otwarta w esperanto
tylna niezaokrąglona (/ɑ/);
w języku francuskim jest czytana jako samogłoska 0:01

otwarta tylna niezaokrąglona (/ɑ/) np. w słowie pas ([pɑ])

które oznacza nie. Jest ona drugą najczęściej Problem z odtwarzaniem tego pliku?
występującą w nim literą. Stanowi ona 3,95% wszystkich Zobacz strony pomocy.
liter używanych w tym języku;
w języku hiszpańskim litera a jest wymawiana jako samogłoska otwarta przednia
niezaokrąglona (/a/) np. w słowie padre (['pa.ðre]) które znaczy ojciec. Stanowi ona 6.22%
wszystkich liter używanych w tym języku;
w języku saanicz litera a odpowiadają samogłosce półprzymkniętej przedniej niezaokrąglonej
([e]).

Inne reprezentacje

Litera a jest również przedstawiana w postaci:

w alfabecie fonetycznym ICAO litera a jest kodowana jako alfa (ang. Alpha);
w międzynarodowym kodzie sygnałowym literę a symbolizuje biało-niebieska flaga z pasami
pionowymi z trójkątnym wcięciem po prawej, niebieskiej stronie. Poza tym znaczeniem
oznacza też „Mam nurka pod wodą; trzymajcie się z dala i idźcie powoli”;
w alfabecie semaforowym literę a i liczbę jeden przedstawia się poprzez odchylenie prawej
ręki z flagą w bok zaś lewej skierowanie w dół;
w kodzie Morse’a literę a przedstawia się jako • — (  nagranie);
w alfabecie Braille’a litera a i liczba jeden są przedstawiana za pomocą ułożenia kropki z
górnej prawej strony (⠁) z perspektywy możliwości ułożenia wszystkich kropek w jednym
znaku (3 rzędy po 2 wiersze);
w alfabecie Moona litera a i liczba jeden są przedstawiane jako dwie linie ułożone w kąt ostry
przypominające majuskułę lambdy (Λ);
w New York Point wielka litera a jest przedstawiana za pomocą 4 kropek, w ułożeniu dwóch
kropek u góry po lewej stronie i dwóch na dole z prawej strony (⡜), a mała za pomocą dwóch
kropek u góry (⠘);
w języku migowym jest przedstawiane za pomocą ułożenia dłoni:
w wersji francuskiej (LSF) przedstawiane jest poprzez przyłożenie palca wskazującego,
środkowego, serdecznego i palca małego do śródręcza a kciuka odchylenia w bok;
w wersji kanadyjskiej (LSQ) przedstawiane jest poprzez złożenie dłoni w pięść odchylając
przy tym kciuk do góry. W zapisie SignWriting przedstawiane jest symbolem 𝣷;
w wersji polskiej (PJM) przedstawiane jest poprzez złożenie dłoni w pięść. W zapisie
SingWriting przedstawiane jest symbolem 𝤃.
 Alfabety dla
Sygnalizacja Język migowy
niewidomych

Flaga
Alfabet Kod Alfabet Alfabet
międzynarodowego francuski kanadyjski polski
semaforowy Morse’a Braille’a Moona
kodu sygnałowego

·–
(
info
 nagranie)
𝣷 𝤃
⠁

Grafemy i symbole oparte na A

Niektóre litery diakrytyzowane i ligatury

Åå Ǻǻ Ḁḁ ẚ Ăă Ặặ Ắắ Ằằ Ẳẳ Ẵẵ

Ȃȃ Ââ Ậậ Ấấ Ầầ Ẫẫ Ẩẩ Ảả Ǎǎ Ⱥⱥ
Ȧȧ Ǡǡ Ạạ Ää Ǟǟ Àà Ȁȁ Áá Āā Ā̀ ā̀
Ãã Ąą Ą́ ą́ Ą̃ ą̃ ᶏ Ææ
Znaki alfabetów fonetycznych

ɑ ᶐ ɐ ʌ ɒ ᶛ ᴀ ᴬᵃᵄ ₐ ꬱ
Symbole i skróty

ª Å ∀ @ ₳ Ⓐ

Kodowanie
Znak A a
Nazwa w Unikodzie LATIN CAPITAL LETTER A[1] LATIN SMALL LETTER A[2]

Kodowanie dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo

Unicode 65 U+0041 97 U+0061

UTF-8 65 41 97 61

Odwołania znakowe SGML A A a a

ASCII1 65 41 97 61

EBCDIC 193 C1 129 81

1 W tym pochodne ASCII, takie jak DOS, Windows, ISO-8859 i Macintosh

Podobne litery w innych językach

Alfa (Αα) z alfabetu greckiego.
 A (Аа) z cyrylicy.

Zobacz też
Α (amper)
A (kana)
A (grupa muzyczna)
A (singel)

Uwagi
a. Samogłoska otwarta centralna niezaokrąglona, nie posiada odrębnego symbolu MAF od
samogłoski otwartej przedniej niezaokrąglonej, zapisywana jest [ä], kiedy niezbędne jest
rozróżnienie.

Przypisy
1. Latin Capital Letter a (https://unicode-table.com/pl/0041/). unicode-table.com. [dostęp 2018-10-
01].
2. Latin Small Letter a (https://unicode-table.com/pl/0061/). unicode-table.com. [dostęp 2018-10-
01].

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=A&oldid=70235766”