HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG

BÀI GIẢNG MÔN

ĐIỆN TOÁN ĐÁM MÂY
(Cloud computing)

Giảng viên: ThS. Hoàng Thị Thu

Điện thoại/E-mail: 0326189970 thuht@ptit.edu.vn
Bộ môn: Mạng viễn thông – Khoa Viễn thông 1
Học kỳ/Năm biên soạn: I/ 2022-2023
22/4/2023 1- 1
 Internet và giao thức

Định hướng ban đầu

• Giới thiệu về môn học, giảng viên

• Hỏi đáp sinh viên có nền tảng gì
• Làm quen với sinh viên: Lớp trưởng, lớp phó, số
lượng nam nữ
• Thông tin liên hệ: sđt, email
• Danh sách lớp với 4 cột điểm.
• Nhắc sinh viên ghi số thứ tự ở bìa vở môn học, sau
này cần cho các bài kiểm tra, bài tập (khi có danh
sách chính thức)

1- 2
22/4/2023
 Internet và giao thức

Đánh giá môn học

Chuyên cần
Chuyên cần  10% (Đánh giá dựa trên số giờ đi
học, ý thức chuẩn bị bài và tinh Bài tập
0.1
thần tích cực thảo luận) 0.1
Hoạt động nhóm
0.1

Bài tập,  10% - đánh giá nội dung riêng 0.7 Kiểm tra

thảo luận, từng cá nhân

Thi

hoạt động nhóm

Kiểm tra  10% (viết – 2 bài, lấy trung bình)

Bài thi cuối kỳ  70% thi viết (ôn theo đề cương và

bài giảng) Bài thi cuối kỳ không
được sử dụng tài liệu
ngoài tài liệu được phát
trong phòng thi (nếu có)

1- 3
22/4/2023
 Internet và giao thức

Yêu cầu của môn học

o Tinh thần đóng góp, ý kiến trong khóa học

o Giữ trật tự, không gây ảnh hưởng tới bạn xung quanh

o Đi học đầy đủ

o Nộp bài tập lớn đúng hạn

1- 4
22/4/2023
 Internet và giao thức

Mục tiêu môn học

 Trang bị cho sinh viên các kiến thức nền tảng về điện
toán đám mây và các giải pháp ứng dụng của điện
toán đám mây trong mạng truyền thông. Nội dung
chính của học phần gồm các khái niệm, các mô hình
dịch vụ đám mây, các mô hình triển khai đám mây,
các công nghệ nền tảng cho điện toán đám mây và an
ninh trên đám mây.
 Đồng thời, môn học giúp sinh viên nghiên cứu và phát
triển các ứng dụng trên nền tảng điện toán đám mây
dựa trên các kiến thức nền tảng đã học.
1- 5
22/4/2023
 Internet và giao thức

Nội dung môn học Internet và giao thức

(45 tiết=3tc, Lớp chính quy)
 Lý thuyết: 24 tiết
 C1- Tổng quan về Điện toán đám mây
 C2- Kiến trúc điện toán đám mây
 C3- Truy nhập và lưu trữ dữ liệu
 C4- Bảo mật trong điện toán đám mây
 2 tiết kiểm tra
 2 tiết ôn tập
 Bài tập: 6 tiết – làm nhóm.
 Thi cuối kỳ: Thi viết
 Giờ tự học: 0 tiết

1- 6
22/4/2023
 Internet và giao thức

Chương 3: Truy nhập và lưu trữ dữ liệu

Nội dung chương 3

3.1 Tổng quan giải pháp mạng truy nhập
3.2 Các công nghệ lưu trữ và mô hình lưu trữ
3.3 Hệ thống lưu trữ file
3.4 Kết luận chương

1- 7
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.1.Tổng quan giải pháp

• Công nghệ lưu trữ: điện thoại thông minh, máy tính
bảng, bộ cảm biến, camera giám sát, thiết bị ghi hình
ảnh, thư viện kỹ thuật số trực tuyến, sách điện tử,…
• Công nghệ đĩa: dung lượng và hiệu suất, Dung lượng
được đo bằng Megabyte (MB), Terabyte (TB) hoặc
Gigabyte (GB). Hiệu suất của HDD được đo bằng thời
gian truy cập trung bình.

1- 8
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Mô hình lưu trữ

 Mô hình lưu trữ mô tả cách bố trí cấu trúc dữ liệu trong lưu
trữ vật lý, trong khi mô hình dữ liệu nắm bắt các khía cạnh
logic quan trọng nhất của cấu trúc dữ liệu trong CSDL.
 Có 2 mô hình lưu trữ: lưu trữ ô và lưu trữ nhật ký
 Lưu trữ ô: bộ lưu trữ bao gồm các ô có cùng kích
thước và mỗi đối tượng nằm gọn trong một ô.
 Lưu trữ nhật ký: trình quản lý và lưu trữ ô, nơi toàn
bộ lịch sử của một biến được duy trì.

 1- 9
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Các công nghệ lưu trữ

• Máy chủ (những máy tính) rất quan trọng khi đề cập đến
đám mây, ảo hóa và lưu trữ dữ liệu vì chúng có nhiều
chức năng => máy chủ chạy các ứng dụng/chương trình
cung cấp các dịch vụ thông tin.
• Máy chủ có các tên khác nhau như máy chủ email, máy
chủ cơ sở dữ liệu, máy chủ ứng dụng, máy chủ Web,
máy chủ video/tệp, máy chủ mạng, máy chủ bảo mật,
máy chủ sao lưu hoặc máy chủ lưu trữ tùy thuộc vào
mục đích sử dụng.

1- 10
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Các công nghệ lưu trữ

Kiến trúc máy chủ và cổng vào ra I/O bộ lưu trữ

Các máy chủ đều có một kiến

trúc chung: bộ xử lý trung
tâm (CPU), bộ nhớ, các bus
nội bộ/chip giao tiếp và các
cổng I/O để giao tiếp với thế
giới bên ngoài thông qua
mạng hoặc thiết bị lưu trữ.
Hình 3.1. Kiến trúc phần cứng hoặc máy chủ chung

1- 11
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Các công nghệ lưu trữ

• Hình 3.2 gồm một máy tính chung

và mô hình kết nối I/O, thành
phần gần bộ xử lý chính nhất có
kết nối I/O nhanh nhất.
• Có chi phí đắt nhất, hạn chế về
khoảng cách và yêu cầu các
thành phần đặc biệt.
• Di chuyển ra xa bộ xử lý chính,
I/O vẫn còn nhanh với khoảng
cách được đo bằng feet/mét thay Hình 3.2: Mô hình tổng quát máy
vì inch, nhưng linh hoạt hơn và tính và kết nối I/O
tiết kiệm chi phí hơn.
1- 12
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Các công nghệ lưu trữ

Hệ thống phân cấp lưu trữ
• Hình 3.3 phân cấp lưu trữ/bộ nhớ, từ lõi
bộ xử lý nhanh/bộ nhớ trên bo mạch L1
(mức 1) và L2 (mức 2) đến bộ nhớ di
động chậm, chi phí thấp, dung lượng cao.
• Ở trên cùng của kim tự tháp là bộ nhớ/lưu
trữ nhanh nhất, độ trễ thấp nhất, đắt
nhất, cũng ít có khả năng được chia sẻ mà
không cần chi phí cao với các bộ xử
lý/máy chủ khác.
• Ở dưới cùng của kim tự tháp là nơi lưu trữ
chi phí thấp nhất, với sức chứa cao nhất Hình 3.3: Kim tự tháp lưu trữ và
có thể di động và chia sẻ được. bộ nhớ
1- 13
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.2. Các công nghệ lưu trữ

• Phân cấp lưu trữ, bộ nhớ lõi
hoặc bộ nhớ chính đến bộ nhớ
chuyên dụng và chia sẻ bên
ngoài.
• Bộ nhớ có thể là Bộ nhớ Đính
kèm Trực tiếp nội bộ (DAS) chia
sẻ bên ngoài ngoài việc được
nối mạng và chia sẻ trên cơ sở
Hình 3.4: Phân cấp lưu trữ
cục bộ/từ xa hoặc đám mây.

1- 14
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các nguyên tắc truy nhập hệ thống lưu trữ

• Một ứng dụng tạo một file và sau

đó được lưu vào đĩa.
• Hệ thống file đảm bảo dữ liệu
được ghi an toàn vào vị trí thích
hợp trên hệ thống lưu trữ hoặc ổ
đĩa cụ thể.
• Hệ điều hành/hệ thống file làm
việc với các ứng dụng để duy trì
các file/thư mục đường dẫn nơi Hình 3.5: Các kiểu thông tin được
file được lưu trữ.
22/4/2023
lưu trữ 1- 15
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các nguyên tắc truy nhập hệ thống lưu trữ

• Dữ liệu được truy cập trên thiết

bị lưu trữ đĩa bằng một địa chỉ
vật lý và logic (số khối vật lý
(PBN) và số khối logic (LBN).
• Hệ thống file/ứng dụng thực
hiện I/O trực tiếp theo dõi bộ
nhớ được ánh xạ tới khối logic
nào trên khối lượng lưu trữ.
Hình 3.6: Tổ chức lưu trữ ổ đĩa
1- 16
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các nguyên tắc truy nhập hệ thống lưu trữ
• Một số hệ thống file có thể hỗ trợ siêu dữ liệu bổ
sung (dữ liệu miêu tả về dữ liệu).

• Lưu trữ có thể được tối ưu hóa hoặc hướng tới

mục đích sử dụng chính và hoạt động trực
tuyến.

1- 17
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Truy nhập file, hệ thống file và đối tượng

Truy cập dữ liệu dựa trên

file được đơn giản hóa
bằng cách trừu tượng hóa
các thành phần dựa trên
khối bên dưới, cho phép
thông tin được truy cập
thông qua tên file.
Hình 3.7: Ví dụ về truy nhập file

1- 18
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Truy nhập file, hệ thống file và đối tượng

Phần mềm và giải pháp là sự

kết hợp của các hệ thống file
có mục đích chung, chuyên
biệt, song song.

Bảng 3.1: Các giao thức truy cập file phổ biến

1- 19
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Truy nhập file, hệ thống file và đối tượng

• Lưu trữ đối tượng: dữ liệu

được lưu trữ dưới dạng một
đối tượng chứa dữ liệu thông
tin đang được lưu trữ.
• Đối tượng được xác định bởi
một ứng dụng/thực thể khác
được gắn với dữ liệu đang
được lưu trữ, độc lập với hệ
thống file, cơ sở dữ liệu hoặc Hình 3.8: Khối và file với truy cập kho
dữ liệu dựa trên đối tượng
các cơ chế tổ chức khác.
1- 20
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Kết nối I/O và kết nối mạng
• Mạng cục bộ (LAN) và mạng
diện rộng (WAN): truy cập và di
chuyển dữ liệu tới hoặc từ đám
mây công khai/riêng tư.
• SAN và NAS đều là một phần
của mạng lưu trữ

Hình 3.9: I/O và mạng lưu trữ dữ liệu

1- 21
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Một số lợi ích của mạng lưu trữ

• Xóa bộ nhớ khỏi máy chủ 1 cách vật lý.

• Cải thiện khôi phục máy chủ và cụm máy chủ.
• Máy chủ không ổ đĩa sử dụng tài nguyễn chia sẻ.
• Cải thiện chia sẻ tài nguyễn sao lưu và khôi phục
• Chia sẻ và hợp nhất kho lưu trữ và dữ liệu.
• Cải thiện khoảng cách, dung lượng và hiệu suất.
• Đơn giản hóa quản lí các nguồn lực hợp nhất.
• Giảm tổng chi phí sở hữu từ chia sẻ tài nguyên.
1- 22
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Kết nối I/O và kết nối mạng
Số lượng giao thức hội tụ
thành một cho khối I/O hệ
thống mở bằng cách sử dụng
bộ lệnh SCSI [SAS, Fibre
Channel và Fibre Channel
qua Ethernet (FCoE), iSCSI
hoặc SRP trên InfiniBand.

Hình 3.10: Các giao thức, giao diện và phương

tiện của trung tâm dữ liệu
1- 23
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các đám mây lưu trữ và ảo hoá

• Công khai, riêng tư và kết hợp

• Ví dụ: lưu trữ các đối tượng, sao lưu, lưu trữ, không
gian lưu trữ file của trình tạo, dành riêng cho ứng
dụng bằng cách sử dụng các API khác nhau.
• Dịch vụ đám mây để di chuyển các ứng dụng/có phần
mềm sử dụng làm dịch vụ di chuyển dữ liệu.

1- 24
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các đám mây lưu trữ và ảo hoá

• Ảo hóa được sử dụng để điều chỉnh tài nguyên vật lý

theo các nhu cầu ứng dụng thay đổi, chẳng hạn như
kế hoạch theo mùa hoặc không có kế hoạch khối
lượng công việc.
• Tính minh bạch thông qua ảo hóa cũng cho phép thực
hiện các chức năng bảo trì theo kế hoạch và ngoài kế
hoạch định kỳ trên các tài nguyên mà không làm gián
đoạn các ứng dụng và người dung dịch vụ.
1- 25
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.3. Truy cập hệ thống lưu trữ và file

Các đám mây lưu trữ và ảo hoá

• Có nhiều khía cạnh của ảo

hóa nhưng tập trung vào
mục tiêu tổng hợp để hợp
nhất các tài nguyên hiệu
quả như máy chủ, bộ nhớ
và mạng.

Hình 3.11: Các hình thức lưu trữ, ảo hóa và I/O

khác nhau 1- 26
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.4. Các loại lưu trữ mạng

a. Bộ nhớ đính kèm trực tiếp (DAS)

• DAS nội bộ chuyên dụng, DAS bên
ngoài chuyên dụng, DAS bên ngoài
được chia sẻ, lưu trữ được chia sẻ
kết nối mạng bên ngoài (SAN hoặc
NAS) và lưu trữ có thể truy cập
đám mây.
• DAS là lưu trữ điểm-điểm, máy chủ
gắn trực tiếp vào các cổng bộ điều
hợp hệ thống lưu trữ sử dụngHình 3.12: Quá trình phát triển mô hình
bộ nhớ
iSCSI, Fibre Channel/SAS mà không
cần chuyển mạch. 1- 27
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.4. Các loại lưu trữ mạng

b. Bộ nhớ đính kèm mạng (NAS)

• Một máy chủ chia sẻ bộ nhớ trong/bên
ngoài sử dụng NFS, AFP/Windows CIFS,..
• Thiết bị NAS có tính khả dụng cao hỗ
trợ các giao thức chia sẻ file và dữ liệu
khác nhau như NFS và CIFS cùng với bộ
nhớ tích hợp.
• Hiển thị một SAN với thiết bị NAS không
có bộ nhớ tích hợp truy cập bộ
nhớ dùng chung.
• Hệ thống NAS cũng có quyền truy cập
vào điểm hiện diện trên đám mây Hình 3.13: Bộ nhớ đính kèm mạng NAS
(cPOP), cổng vào/thiết bị để truy cập dữ
liệu đám mây.
1- 28
22/4/2023
 Internet và giao thức

3.4. Các loại lưu trữ mạng

c. Mạng vùng lưu trữ (SAN)

• Nhiều máy chủ gắn vào một

chuyển mạch SAN, lần lượt
gắn vào một/nhiều hệ thống
lưu trữ.
• Không hiển thị sẽ là cấu hình
có tính khả dụng cao, trong
đó một cặp chuyển mạchHình 3.14: Ví dụ về mạng vùng lưu trữ (SAN)
được sử dụng để kết nối máy
chủ và bộ nhớ thông qua các
đường dẫn dự phòng.
22/4/2023
1- 29
 Internet và giao thức

3.4. Các loại lưu trữ mạng

d. Lưu trữ đám mây

• Các sản phẩm và dịch vụ

đám mây khác nhau hỗ trợ
các khả năng công cộng và
riêng tư kết hợp với truy
cập lưu trữ DAS, SAN và
NAS cho các địa điểm cục
bộ cũng như từ xa. Hình 3.15: Ví dụ lưu trữ đám mây

1- 30
22/4/2023
 Internet và giao thức

So sánh địa chỉ logic và vật lý

1- 31
22/4/2023
 Internet và giao thức

Các chủ đề BT thảo luận 2

 1. Giao thức AFP: Giao thức file của Apple
 2. Giao thức CIFS: Hệ thống file Internet chung
 3. Giao thức NFS. Hệ thống file mạng
 4. Giao thức pNFS. NFS song song
 5. Bộ nhớ đính kèm trực tiếp DAS
 6. Bộ nhớ đính kèm mạng NAS
 7. Mạng vùng lưu trữ SAN
 8. Lưu trữ đám mây
1- 32
22/4/2023
 Internet và giao thức

Kết luận chương 3

 Các giải pháp mạng truy nhập
 Các công nghệ lưu trữ và mô hình lưu trữ
 Hệ thống lưu trữ file
 Các hình thức lưu trữ trên đám mây và ảo hóa

1- 33
22/4/2023
 Internet và giao thức

Câu hỏi ôn tập chương 3

1. Nêu lên đánh giá Công nghệ lưu trữ
2. Trình bày Công nghệ đĩa
3. Trình bày Các mô hình lưu trữ
4. Các công nghệ lưu trữ và mô hình lưu trữ
5. Kiến trúc Máy chủ và cổng vào ra I/O
6. Các nguyên tắc truy nhập hệ thống lưu trữ

1- 34
22/4/2023
 Internet và giao thức

Câu hỏi ôn tập chương 3

7. Kết nối vào ra và kết nối mạng
8. Các đám mây lưu trữ và ảo hóa
9. Trình bày Các loại lưu trữ mạng
10. Trình bày Mạng vùng lưu trữ (SAN)
11. Ví dụ về lưu trữ đám mây

1- 35
22/4/2023
 Internet và giao thức

Tổng quan về Điện toán đám mây

 Nội dung về nhà và học buổi tới:
 Đọc trước chương 4: Bảo mật trong điện toán
đám mây
 Tìm hiểu chung về các yêu cầu bảo mật, hình
thức tấn công mạng.

1- 36
22/4/2023