Faruk Zeki Perek

FARUK ZEKi PEREK
Klisik Filoloji Profesörü
TERCÜMELI
L~4IİNCE GRAMERi
---------~----------------~~--~--~----~~~~~-
Tiit.kçeye göre bazı değişiklikler ve eklemeler yapılarak F. Rltcbie'ıı.lıı
ıı?irst Steps in Latinııve cSecond Steps in Latin»
adlı eserlerinden alınm.ıştır.
Bölüm: I - II
(Üçüncü Baskı)
'.tSTANBUL ÜNİVERSİTESİ EDEBiYAT FAKÜLTESI YAYlNLARI No. 33İ
\ KLASiK FİLOLOJİ BÖLÜMÜ No. 2
·---------------------------------
'
FARUK ZEKI PEREK

Klasik Filolojl Profesörü
ı: Tüı:.kçeye gö~e bazı de~işikli~ler ve ekl~meler yapıl~rak ~· Rltohle'n!u.

l.~j \ aFırst Steps ın Latm>> ve aSecond Steps ın Latın»
- adlı eserlerinden alınmıştır.
Bölüm: I - ll
(Üçüncü Baskı)
1
{
i
EDEBİY.AT FAKÜLTESI BASlMEVi

İSTANBUL
ı 9 '6 8
ÖN SÖZ
Latince İtalya'nın Latium bölgesinde ya~amış olan

küçük bir kavmin dilidir. Roma hakimlyetinin ıe~
lemesiyle evvela İtalya'ya sonra bütün Batı Avrupa'·
ya yayılmıştır. Orta Çağ boyunca Avrupa uluslarının
müşterek ifade vasıtası halinde yaşamış, zamanla halk
dilinin muhtelif bölgelerde değişmesinden yerli diller
meydana gelmiştir. İtalyanca, ispanyolca, Portekizce,
Fransızc~ ve Romence bu sııretle teşekkül etmiş modern
dille~dlr; ve bunlar Latin aslından geldiği için Neo-Litin
veya Romaııs (Romancium) dilieri adını almaktadır.
Bil. dillerin olgun birer ifade vasıtası halini almaları
son yüzyıllarm eseridir. Büyük bilim eserleri için Latin-
cenin kullanılması pek yeni zamanlara kadar devam et-
miştir.
Latince, Yunanca ile birlikte Batı medeniyetini ya-
ratmıştır. Eski Çağda bu iki dllde yaratılmış olan ese :-
ler, ve bu iki kavmin kurduğu müesseseseler. Batı me-
deniyetinin temellerini teşkil etmiştir. Bütün medeniyet
dünyasına yayılmış olan sanat, edebiyat, fikir ve siyaset
mÜesSeselerinin ve yaşama prensiplerinin köklerini Eski
Çağda Yunan- Latin medeniyetinde aramalıdır. Bu eser-
ler · ve müesseseler bütün medeni milletierin müşterek
malı olmuştlll". Avrupa'da Orta Çağın bu ölçülerden
ayrıldığı ve. bu yüzden verimsiz yollara saptığı görülür.
Büyük Uyanış hareketinden beri eski Yunan-Latin mede-
niyetinin yarattığı prensipiere dönülmüş ve böylece Batı
medeçiyeti modern çağlarm yaratıcılıfuu gösterebUmiş
tir~
Bu düşünceleriedir ki Batıuluslarmda modern etitl-
mln. yanında klasik eğitime de büyük yer verilmektedir.
IV
Yani okullarda eski diller öğretilmekte ve Eski Ça!ın
eserleri anlatılmaktadır. Bunun anlamı büyüktür. Eski Ça-
fin eserlerinde öğrenciler hayat ve düşüncenin en tabii yol-
larını öğrenmekte, Sanat, bilim ve edebiyatın bütün mese-
lelerini en sade ve doğru şekilleriyle kavramakta, takdir·
ve telakki seviyeleri en yüksek eserlerin ölçüsüne göre
teşekkül etmektedir. Öğrencilere nümume olarak okutü-
lacak kitaplardaki seviye yüksekliğinin eğitim bakımın
dan birinci derecede önemi vardır. Böylece milli seviyenin
uluslararası ölçüden.hiç bir vakit aşağı düşmemesi ve in-
sanlığın bir defa bulmuş ve erişmiş bulunduğu büyük
manevi kıymetlerin gözden kaybedilmemesi sağlanmış
olur. Diğer taraftan modern dilleri daha yakından ve
esasından kavramak, bu dillerde yazılmış olan eserleri
dofru ölcüsiyle değerlendirebilmek, ve bir çok mefhumla-
rm gerçek anlamına erişmek ve en nihayet eski dillerde
yazılmış olan kaynaklar üzerinde- çalıŞabiirnek için kli-
sik· dil bilgisi tek vasıtadır. Bilhassa yazılmış olan ve Ba-
tı medeniyetini bugünkü karma karışık alemden öğren
mek zorunda bulunan bizim gibi uluslar için ·bütün bu
noktaların yüksek önemi vardır. Sanat, edebiyat, tarib,
felsefe filoloji vesaire gibi bir çok alanlardaki çalışmalar,
esaslı· bir klasik kültüre dayanroadıkça doğru yollarını
ve gereken ölçülerini bulamıyacaklardır. ·
Şimdiye kadar okullarımız klasik öğretimden mah-
rum kalinış ve Batı inedeniyetiyle temasımız sadece hü-
viyeti şüpheli bazı ülkelerin eserlerine inhisar etmiştir.
Gerçek değerleri henüz belli olmıyan çağların ikinci sı
nıf eserleri yeni yetişmektc olan nesillere rehberlik ede-
mezler. Batı uluslarını Orta Çağdan kurtarmış olan kla-
sik medeniyet bütüiı insanlığın müşterek mirası ve müş
terek··kılavuzudnr .. Biz de doğru yola erişmek için milli
eğtim sistemimizi, bu mirastan faydalanarak yeni hayatı
kurmliŞ oliın ·ulusların· misaline göre d üzeltmek ödevi kar·
şısında· bulunuyoruz.
Dört bölüm· üzerine tertip ettiğimiz bu gramer her
seviyedeki ö{trencilerin ihtiyaçlarını karşılıyabilecektir.
İlk İki bölümede Latince gramer ve sentaksının ana hatlar-
ını, ve bunların kavranılması için tercüme parçaları ve-
recegiz. Üçüncü bölümde yüksek senfaks kuralları, ter-
cüme parçaları ve edebi bilgiler buliınacaktır. Dörcüncü
V
bölümde Latincenin gramer bakunından nasıı·· geliştiğini
göstereceğiz. Latin grameri bütün Hindo-Avrupa dillerin-
. deki gramer araştırmalarının temelidir. Böylece elimizde-
ki kitapla daha geniş alanlardaki gramer araştırmaları
için lüzunilu bulunan esaslı bir gramer duygusunun da
verilebileceğini umuyoruz.
Esas amaç Batı uluslarının çocuklarını yetiştiren eği
tim vasıtalarına ulaşmaktır. Elimizdeki kitap bu alanda
hizmet için yazılmıştır.
Müsveddeleri okuyarak değerli tavsiyelerde bulunan
sayın Mr. E. Bean'e ve büyük yardımlarını hiç bir vakit
esirgemiyen, bizleri her haliyle teşvik eden sayın dekanı
mız Ord. Prof. Harnit Ongunsu'ya teşekkürlerimi burada
ifade etmek isterim.
P. Z. Perek
İkinci Baskı İçin
Brinci baskının aynıdır. Yalnız bazı kelimeler türk-

çeleştirilmiştir. Kitabın sadeliğine dokunulmamıştır. Bu
sadelik kitabın özelliğidir ve derslerde daima başarı sağ
lamıştır, Yalnız kelime bilgisinin genişlemesi için yarrlun-
cı metinlerle desteklenmesi gerekmektedir. Bu şekilde
latince kelime ve cümle yapısına ilk alışkanlık yaratılmış
oluyor. Bu alışkanlık genel ilgi ve sevgi doğurmuştur.
Latince sevgisi geniş bir· kültür hareketinin .başlangıcı
olmaktadır.
Kitabın ilk baskısından beri sınıflar genişlemiştir.
Bu gelişme klasik kültüre karşı ilginin artmasındandır.
Bu ilgi bütün konulara ve bilgi dallarına yayılmaktadır.
Eğitim programları gelişmektedir. Bütün çabalar batı
seviyesine 'ulaşmak içindir. Bunun yolunu aramak en
büyük milli görevdir. Belli bir devre sonra batı kültürün-
de klasik dünyanın durumu daha yakından kavranacak-
tır. Bu kavrayış eğitim programiarına olgUnluk getire-
cektir. Fakültedeki Latince dersleri bu gelişmelere hiz-
met etmektedir. Elimizdeki kitap sade kadrosiyle ilk
derslerde kolaylık ve alışkanlık yaratarak önemli bir
rol oynamaktadır. Klasik kültürlin havasına giren cev-
VI
herli öğrencilerin büyük heyecanı cesaret ve ümit verici-
dir. Bu heyecanla yetişen öğrencilerin çoğaldığı ve her
alana yayıldığı görülmektedir. Bu hareket tam batılı bir
toplumun doğuşuna işarettir. Bu doğuşu hızlandırmak
gerekir. Kitabın gelecek baskılarında daha büyük geliş
meler görüleceğini umarız.
F. Z. Perek 15. 5. 1964
Üçüncü Baskı
Üçüncü baskıda iki bölüm birleştirildi. Daha kul-

lanışlı oldu. Latince kitapların her yeni baskısı gelişme
dir. Dünya kültürüne yaklaşmadır. Latin kaynaklarında
saf batı ruhu vardır. Hürriyet, kanun, tabiat ve gerçek
adalete giden yol vardır. Doğunun büyük uiman» cevhe-
riyle bu unsurların kaynaşmasından yeni seviye doğacak
tır. Çevrede görülen çeşitli akımlar arasmda bu kaynaş
maya büyük ümit bağlamalıdır. Eski latin metinlerinin
yayılması bu amaca götürür. Düşüncenin derinleşmesi,
büyük fikir önderlerinin doğması bu yayılmaya bağlıdır.
Karışık sorunların çözülmesi, en doğru, en olgun yo-
lun bulunması ancak büyük fikir önderlerinden beklenir.
18.10.1968
F. Z. Perek
BÖLÜM
I
. RELİME ÇEŞİTLERİ
Kelimeler dilbilgisince sekiz çeşide ayrılır:
1 - İsim, 2 ----: Sıfat, 3 - Zamlr, 4 - Ffll,

S - Zarf; 6 - Edat, 7 - Bağ, 8 - Üııleuı.
1 - İsim: Varlıklardan her hangi birinin veya

bir zümrenin adı olan kelimelere (İsim~ denir: Doğan,
kedi, Istanbul, fikir gibi.
2 - Sıfat: Isimleri niteliyen veya belli eden
kelimelere •Sıfah denir:· f/(ara kedi•, «güzel İsıanbuh,
oıbu fikin ifadeleriııdeki kara, güzel, bıı kelimeleri gibi.
3 - Zamir: Isiınierin yerini tutan kelimelere

<Zamir» denir: ·'«Sen çalışkansım, eBu yanlıştın, «Kim
söyledi», «Herkes bilmezı ifadeterindeki sen, bu, kim,
herkes kelimeleri gibi.
4 - Fiil: Bir hareketi veya hali gösteren kelime-
lere «Fllh denir: <Çalışmak isıiyorıımı, cHasıa oldu»,
(Deni; güzeldir», ifadeterindeki çalışmak, istiyorum, oldu,
-dir kelimeleri gibi.
5 - Zarf: Bir Fiilin, bir Sıfatın veya diğer
bir
Zarfın anlamını tamamlıyan kelimelere «Zarf) denir:
tÇabukça geliniz.ı, cPek güzel bir ip, ~Çok hızlı yürüyon
Hadelerindeki çabukça, pek, çok, hızlı kelimeleri gibi.
Harfler
6 - Edat: Kelimeleri birbirine ve araba~lıyan

larında bir ilgi gösteren kelimelere «Edab denir:
«Kalem ile yazdu, «Yurt için çalışırın, cEve kadar gitti»,
ifadelerincieki Üe, için, kadar kelimeleri gibi.
7 - Bağ r Cümleleri veya Cümle içinde eş görevli
kelimeleri birbirine bağlıyan kelimelere _«Hağ» denir:
•Doğan ve Suna geldilen, «.Eğer çalışırsa kazanın, «Onları
geçeriz, fakat çok uğraşmamız liizımdın ifadeterindeki
ve, eğer, fakat kelimeleri gibi.
8 - it nlem ı Bir duygu ve heyecanı belirtme~e
yarıyan kelimelere <itnlem) denir.
.uey
D" , a:fierın.
h aı .,, eyva h ., . 1 gı'b'ı.
LAtin Alfabesi ve LAtlneede Harflerin

Okunuşu
Latin alfabesinde yirmi üç harf vardır:
Harfler Okunuşu
A, a ···-·--····································-·-····--·--·--···-· A
B, b--·····--····-··--····----·--·····-········ ...... B
d, c ···--······················ -· ········--········ -······---······-\]S)

D, d ................................................ D
E, e ........................................ ----··-·- . . _ ....... E
F, f ........................... ----·---·-·····················-···---·-··· F
G, g ... ·-··---·---··--··--··--······-·······--·--·-··········-···G
H, h......... .. ... . . H
1, i ............ -·---··---- ---·---···-- \L~ey~-T)
K, k-·-·····-···········-·····-··-····-··--···-···-···-··--··-··---·--···· K------
L, 1 ················-··········-·······--··············-··-············· L
M,m ............... ·-···-··--··········-····-···--··---·---·-·--·-·--····M
N, n ....... ·-·······-········-······-···-···--······-···--·-·-···-······· N
Harfler 5
Harfler Okunuşu
o, o... . . ············ ·····················o

P, p.......... ... .. ....... .......... . ... p
Q; q........... ....... . ................. Q
R, r .................................................................... R
s, s .. :.... ··············· ···················· .......... s
~: : ~ya :Qj :i
i: ~ : ~·.: .~·-·.: :·. . . . . . . . ............·. . . ·. .~
\.
Harflerin. okunuşunda şu noktalara dikkat etmelidir:
(i) - Latince kelimelerde C daima K sesi vardır.
(ii)- ı harfi hem ı, hem Y ı:ıesi verir. Y sesi verdiği

zaman J harfinin karşılığı olarak bir Sessiz gibi
kullanılmış demektir.
(iii) - Latincede V işareti hem V, hem U için kulla-

mlır. Bu kitapta ikisini ayırt etmek üzere Sessiz
harf için V, Sesli için U işaretleri kullanıla
caktır.
~iv)- Y Yunancadan alınan kelimelerde bulunur ve

Türkçe Ü gibi okunur.
(v) - Diğer hallerde Latince harfler aynen Türkçe
karşılıkları gibi okunur. Q ve X 'in okunuş
şekilleri yukanda gösterilmiştir.
(vi) ~ Bu harflerin batı

dillerine geçişinde bir çok
değişiklikler olmuş ve harflerin bazıları asıl ses-
lerini kaybetmiştir. Latince kelimelerin okunu-
6 Çiftsesliler
şunda bunlardan kaçınmak ve yukarıda gösterilen

şekillerden ayrılmamak gerekir.
UZUN VE KISA SESLILER
La.tincede Sesli harflerden her biri bazan uzun,

bazan kısa okunur. Bir Seslinin uzun okunduğunu gös-
termek için Latincede işaret yoktur. Yalnız okul kitap-
larında, öğrencilerin kelimeleri düzgün okumasını sağ
lamak için kısa Sesiiierin üzerine l-J, uzun Sesiiierin
üzerine (-) işaretlerini koymak adet olmuştur. Bu
kitapta yalnız uzun Sesiiierin üzerine düz işaret kona-
caktır. Işaretsiz Sesliler okunuş bakımından kısa de-
mektir. Kelimeleri okur ve öğrenirken uzun Seslileri
bir az çekerek okuma~a dikkat etmelidir.
ÇİFTSESLILER
Iki Sesli harf yan yana gelerek bir tek Sesli harf
gibi ve bir tek hece teşkil edecek tarzda okunduğu
zaman bunlar Çiftsesil adım alır. Latincede bulunan
Çiftsesliler şunlardır:
,---...
ae ......... . .. ...... ......... a+i gibi okunur.
,---...
au ···------·-·······-----·-·· ....... a+u
,---...
oe ............................... o-f-i
,---...
en ............ . ....... e+u
Isim 7
-----------------------------------------------
Bunlar yukarıda gösterilen tarzda, iki Sesli harfi
birbirine kaynaştırarak, sürekli bir ses çıJsaracak şekilde
okunmalıdır.
CÜMLE
Bir düşünceyi tam olarak anlatan kelimeler dizisine

Cümle denir.
Bir Cümle üç temel bölümle bunları tamamlıyan
kelimelerden meydana gelir. Cümlenin üç temel bölümü
şunlardır:
1 - Özne ı Cümledeki Fiilin gösterdiR-i işi yapan

kimse veya şeydir. Fiilie birlikte kim? veya ne? so-
ruları teşkil edilerek Özne bulunur.
2 - Fill: Cümledeki iş veya hali gösteren keli-
medir.
3 - Tümleç: Cümledeki Fiilin tesir ettig-i şahıs
veya şey ile onu dolayısiyle tamamlıyan kelimelerdir.
Düz ve dolaylı olmak üzere iki türlü Tümleç vardır.
Düz· Tümleç kimi? veya neyi? sorularının karşılığı
olan kelimedir : <Ahmedi gördüm» 'Kitabı aldım' Cüm-
leterindeki Ahmedi ve kitabı kelimeleri gibi.
Yalnız
Türkçede Düz Tümleç belirsi:ı; olursa neyi?
değil,· ne? sorusunun karşılığını teşkil eder. <0 bir
kitap yazdu Cümlesinde Düz Tümleç kitap kelimesidir.
Böylece Türkçede Düz Tümlecin (i) li ve (i) siz oiabil-
diğine dikkat etmelidir.
Diğer Isim Hallerinde bulunan veya bir Edat ile

Fiile bağlı
olan Tümleçler Dolaylı Tümleç adını alır.
~Kitabı bana ven. (Bunu kardeşim için yaptım) Cümle-
lerindeki bana ve kardeşim kelimeleri gibi.
8 Isim
LATİNCEDE İSİM
(Nomen Substantivuın)
Her hangi bir Latince Ismin üç özelliği vardır:

1 Casus: Hal
2 Numerus: Sayı
3 Genus: Cins
Casus (Hal) - Ismin Cümle içinde diğer kelime-
lere karşı durumunu belirten özelliğidir. Isim, Özne,
Tümleç v.b. olduğuna göre çeşitli Hallerde bulunur.
Latincede altı Hal vardır:
1 - Nomlnativus: Yalın Hal; Cümlede Üme,

olan kelimenin Halidir. Kim? veya ne? sorularının
karşılığı olan kelime bu Halde bulunur.
Yalnız, Türkçede Özne olan kelime bir Isimle tam-

Ianırsa. sonuna -i veya onun diğer şekilleri
gelebilir:
<Hocanın evi», «yazı masası> gibi. Özne olduğu zaman
buradaki <evi» ve «masası> kelimeleri de Yalın Halde
sayılır ve U.tinceye öyle tercüme edilir. O halde kim?
veya ne? sorularının karşılığı olan kelimeler, sonla-
rında -i ve benzerleri bulunsun bulunmasın, Latinceye
muhakkak surette Nominativus Halinde tercüme edile-
. cektir.
2 - Voeativus: Çağrı Hali ; Bir şahıs veya şeye
hitap ederken veya onu çağınrken kullanılır. Ahmeı !,
Ey ulu Tannm ! kelimeleri bu Haldedir.
3 - Aeeiisativus: -i Hnli; Diiz Tümleç olan,
yani Fiilin doğrudan· doğruya tesir dtiği kelimenin
Halidir. Kimi? veya neyi? sorularının karşılığı bu
Halde bulunur.
Isim 9
Türkçede bu Halde bulunan kelimelerin sonuna -i

veya onun değişik şekilleri gelir. Yalnız, belirsi.z olan
Düz Tümleçler Türkçede yine Yalın Halde bulunur.
«0 bir kitap yazdı.~ Cümlesindeki kitap kelimesi böyle-
dir. Türkçede bu kelime Yalın Halde olmasına rağmen
Latincede Accüsalivus Halinde gelmesi şarttır. Buna
göre öğrenciler şu iki noktaya dikkat etmelidir:
a) Uitincede Nöminativus yalnız Özne olan veya ona
uyması gereken kelimelerin Halidir. Başka hiçbir
kelime Nöminatıvus Halinde gelemez.
b) Fiilin doğrudan doğruya tesir ettiği kelime, Türk-
çeele -i alsın almasın, La.tincede muhakkak Accü-
sativus Halinde gelir. «Kitabı yırttım~ ve fBir
kitap yazdım• Cümlelerinde hem kitap, hem
kitabı, Fiilierin doğrudan doğruya tesir ettiği
kelimelerdir. O halde Latincede her ikisinin karşılığı
da Accusatıvus Halinde gelecektir.
4 - Genetivus: -in Hali;
Türkçede bir şeyin kime ait olduğunu gösteren
Tamlama veya lzafet Halinin karşılığıdır. Kirnin? veya
neyin 7 sorularına cevap olan kelimelerin Halidir.
5 - Dativus: -e Hali;
Bazan -e Halinin, bazan da «ıçım edatının karşı
lığını gösterir. O halde buna (-'-e) ve (için) Hali de
denebilir. Kime?, kim için 7 ve neye 7, ne için 7 soru-
larının karşılığı olan kelimeler bu Halde bulunur.
6 - Ablativus: -den Hali;

Bazan -de Hali ve (ile) edatının karşılıklarını da
gösterir. O Halde buna (--den), (-de) ve (ile) Hali
de denebilir. Kimden 7, neden 7, nereden 7, nerede 7, ne
·10 Fiil
ile? gibi soruların karşılığı olan kelimeler bu Halde

bulunur.
Bütün bu altı Halin ne şekilde kullanıldığı daha
teferruatlı olarak ileride görülecektir.
Nuınerıis (Sayı) - Latince Isimlerde iki Sayı

vardır:
1 - Singularis: Tekil;
Bir tek olan lsrtıin Sayısıdır.
:ı_- Pliiralls: Çoğul;
-Birden çok olan Isiınierin Sayısıdır.
Yukarıdaki altı Halden her birinin Tekil ve Çoğul
Sayıları vardır.
Genus (Cins) - Latince Isimlerde üç Cins vardır:

1 Masculinuın : Eri!
2 Femininum: Dişil
3 Neutrunı: Cinssiz
İSiMLERDE ÇEKIM
(Declinatio)
Bir Ismin altı Halinin, önce Tekil sonra Çoğul

şekilleri olmak üzere, birbiri ardı sıra tekrarlanmasına
o İsınin Çekimi denir. Bunun misalleri sonraki derslerde
görülecektir.
LATİNCEDE FllLLER
( Verba)
Fiiller iki bakımdan sınıflanır:
a) Özne bakırı:ıından
b) Tümleç bakımından
Fiil 11-
Özne hainınından Fiiiler - FiilierinÖzne

bakımından sınıflanması onların Çatı~ını (Vax) verir.
Fiilierde iki Çatı vardır:
1 - Activa: Etken ; Fiilin gösterdiği iş Özne

tarafından yapılıyorsa o Fiil Etken olur. Mesela: Amö:
Seviyorum. Burada sevme işi Özne tarafından, yani
benim tarafıından yapıldığı için Fiil Etken'dir.
2 - Passıva: Edilgen; Fiilin gösterdiği ış Özne

üzerine yapılıyorsa Fiil Edilgen olur. Mesela: Aınör:
Seviliyorıwı. Burada sevıne işi Özne olan uana karşı
gösterildiği için Fiil Edilgen'dir.
Tüınleç bakınundan Fiiller Fiiller Tüınleç-

leri bakımından üçe ayrılır:
1 - Transitivuııı: Geçişli; Bir Fiilin gösterdiği

iş bir şey üzerine doğrudan doğruya tesir yapabili-
yorsa o Fiil Geçişli sayılır. «Evi yıktı,>> dfocayı gördüm'
Cümlelerinde yıkmak «ev' Üzerine, görrnek «hoca) üze-
rine doğrudan doğruya tesir etmektedir. O halde
yılanak ve görmek Geçişli Fiillerdir.
2 - Intransitivuın: Geçişsiz;
Bir Fiilin göster-
diği iş bir Tümlece doğrudan doğruya tesir etmez ve
şadece işi yapanın kendine ait kalırsa o Fiil Geçişsiz
olur. «Ben uyuyorum,» ~Çocuk hoşııyon Cümlelerinde
uyumak ve koşmak başka bir kimseye veya şeye tesir
eden işler değ.ildir. Öznenin şahsına ait kalırlar. O
halde bu Fiiller Gcçişsiz'dir.
3 - Cöpulativuın : Bağliyan; Bazı Fiiller sadece

Özne ile diğer bir İsim veya Sıfat arasında hağ vazi-.
fesi görürler. tO lıasıadın, •Ben talebe olficağım~ Cüm-
12 Fiil Çekimi
Jelerindeki -dır, olacağım, Fiilieri gibi. Burada sadece

O ile hasta, ben ile talebe, kelimelerinin yukarıdaki
Fiiller vasıtasiyle bağlandığını görüyoruz.
Sadece Geçişli Fiilierin tam Edilgen Çatıları olabil-
diğine dikkat etmelidir.
FİiLLERİN DIGER ÖZELLİKLERI
Fiilierin kullanılışında dört. özellik görülür:
1 - Modus: Kip;
Fiilin gösterdiği işi ifade tarzıdır. Latincede dört
Kip vardır:
(i) Indicativus: Haber Kipi

(ii) Subiunctivus veya Coniunetivus:
Dilek Kipleri
(i ii) Impera:tivus: Emir kipi
(iv) Infinitivus: Mastar Kipi
2 - Numerus: Sayı ;
Öznenin bir veya birden fazla olduğunu gösterir.

Latince Fiilierde iki Sayı vardır:
(i) Singularis: Tekil
(ii) Plüralls: Çoğul
3 - Persona: Şahıs
Fiilin gösterdiği işin, söyliyen, diniiyen veya bir

başkası tarafından yapıldığını gösterir.
Fiil Çekimi 13
Fiilierde üç Şahıs vardır
(i) Birinci Şahıs sözü söyliyen

(ii) Ikinci > ) diniiyen
(İii) Üçüncü } » söyliyen ve dinliyen-
den başka b!r şahıs veya şey.
Her bir Şahıs Tekil veya Çoğul olabilir.

4- Teıııpus : Zaman ;
Fiilin vakı olduğu zamanı gösterir.
Latince Fiilierde altı Zaman vardır :
(i) . Praeseııs : Şimdiki Zaman ve Geniş
Zaman;
(ii) Iınperfectuın : Şimdiki Hikaye Zamanı
ve Geniş Hikaye Zamanı ;
(iii) Futüruın Siıııplex : Gelece~ Zaman;
(iv) Perleetum ; Geçmiş Zaman ;
(v) Plusquaınperfectuııı : Geçmiş Hikaye
Zamanı
(vi) Futürum Perfectuın : Gelecekte Geç-

miş Zaman.
FULLERIN ÇERIMI
(Coniugatio)
Bir Fiilin bir Kip ve Çatıdaki Zamanlarının Şalııs
ve Sayılarına göre birbiri ardı sıra tekrarlanınasma
onun Çekimi denir.
Bir Fiilin Çekimi çeşitli Gövdelerinin sonuna özel
Takılar getirmek suretiyle yapılır. Latince Fiilierin
Çekimini yapabilmek için üç Gövdesini bilmek Uizım
dır:
14 Fiil Çekimi
•
1 - Praesens Gövdesi ; Bu Gövdeden şu Zaman-
lar yapılır
:
Praesens, Imperfectum, Futürum Simplex (Activa ve
Passiva).
'2 - Perfectunı Gövdesi ; Bu Gövdeden şu Za-
manlar yapılır :
Perfectum, Plusquamperfectum, Futurum Perfectum,
(yalnız Acllva). - -
3 - Supinum Gövdesi ; Bu Gövdeden şu Z:ıman

lar yapılır :
Perfectuın,
Plusquamperfectum, Futürum Perfectum,
(yalmz Passlva).
FlİLLERlN DÖRT ÇEKİMİ
Latincede Fiiller . dört Çekime ayrılır. Bir Fiilin

hangi Çekimden olduğu Praesens Gövdesinin son har-
finden belli olur. Bunu bulmak için de her Fiilin lnfi-
nilfvus şeklinin sonunda bulunan ·re veya -ere den
evvelki harfe bakmak lazımdır.
Çekim Praesens Gövdesinin Praes. Inf.

sonu- Act. sonu
Birinci -a -are
İkinci -e -ere
Üçüncü Sessiz Harf -ere
(veya -u)
Dördüncü -ı -ır e
Öğrenciler· bir Fiilin hangi
Çekimden ·olduğunu
bulmak ve öğrenmek için o Fiilin Inf. Act. şeklinin
sonuna bakmayı daha faydalı bulacaklardır.
Fiil Çekiqıi 15
Inf. Af:. şe~li -are'.iie. biten. Fialer Birinc_i Çe~im

den, ~ere ıle bıtenler Ikıncı Çekımden, -~re ıle bıten
ler Üçüncü Çekimden, ire .ile.. bitenler Dördüncü
' Çekimdendir.
Ikinci Çekimden olan Fiilierin Inf. Act. sının so-
nundaki -ere de birinci -e nin uzun, Üçüncü Çekim-
den olan Fiilierde ise kısa olduğuna dikkat etmelidir.
16 Birinci Çekim Fiiller
BiRiNCİ ÇEKiM : A- FitLLERİ
Praesens Gövdesinin sonunda a bulunan Fiiller

Birinci Çekimdendir.
Misal - Ama-re, Sevmek; Praes. Gövde., Aına
VÖX ACTI\( A, Etken Çatı

Şimdiki Zaman
Praesens :
{ Geniş Zaman
Praes. Gövdesi olan ama- nın sonuna Şahıs Ta-
kılan getirilerek yapılır.
ı
'
Yapılışı Misal Türkçesi
Sing. 1
2
Praes, Göv.
» . + ö [I]
+s
am·ö (2]
arnli-s
seviyorum [fl]
seviyorsno
Plur.
3
ı
))
" .
))
+t
+ mus
arna-t
amll.-mus
seviyor
seviyoruz
ı
2 » » + tis amii-tis seviyoraunuz
3 « » +nt ı ama·ot seviyorlar
ı
ı'
"-.-·
[1] Tekil birind Şahısta Fiiliu Gövdesinde bulunan a, o oun
öuünde kaybolmuştur. Bu yüzden amao dekil amo ş~kli11de
görüyoruz.
[2] Gövde ve Takıyı ayırt etmek içio aralarına bir çizgi kon·
muştur. Öğreociler buoları daima bitişik yumalıdir : amö,
anıas v. b.
[3] Litioce Fiilierin Praesenl Zamanıoı Türkçeye üç Jeldicle
çevirebiliriz.
seviyorum v. b.
sevmekteyim V. b.
severim v. b.
Bunlardan hangisini kullanmanın doj"ru olacatıoı metin gösterir.
ŞAHlS ZAMIRLERİ - Ben, sen, o gibi Şahıs Zamirierinin
Fiillerle birlikte gelmegi bakımından Latinc~ Türkçe gibidir : Fiil-
lerio sonu hangi Şahıat:an olduklarını gösterrneğe yetişir ve ayrıca
Birinci Çekim Fiiller 17
bu zamirieri kullanmata lüzuin yoktur. Yalnız ifadey~e şiddet vermek
isteoditiode bu Zamirler kullanılabilir.
K El. iM\LER
Aınö gibi çekilen A Fiilieri
Cant-o, şarkı söylüyorum Praes. Göv. canta-
Pugn-o, h~rb ediyorum » pugna-
Salt-o, dans ediyorum " » » salta-
Voc-o, çağırıyorum voca-
Non Fiilieri olum.suz yapar.
TERCÜME I.
, 1. Canta-t. ll. Non saiHL
2. Pugna·:'!: 12. Non voc~-s.
3. Salta-mus_. 13. Canta-~.
4. Voca·n!. ı 4. Pugna-tiş
5. Canta-tis. 15. Non voca-t.
6. Pugna·t: 16. Cantacmus.-
7. Salta-tis, 17. Non pugna-n~.
8. Voca-mus.. 18. Non voc-ı:;.
9. Canta-nt, 19. Non voca-tis.
10. Pııgnii· m11~. 20. Salta-nt.
L Şarkı söylüyorJar. ll. D!lns etmez.
2. Harb ediyoru,z. 12. Çağ'ırnıaktayım.
3. Dans ediyorsuı;ı. 13. Şarkı söylemiyorsıınuz.
4. ·Çağırıyor. 14. Harb ederler.
5. Şarkı söylüyorsun. 15. Çağırırsın.
6. Harb etmiyorum. 16. Harb etmektedir.
7. Dans etmektedir. 17. Dans edersin.
8. Çağırmaktadırlar. 18. ÇağırmaktayıZ..
9. Şarkı söylemeyiı;. 19. Dans ederler.
10. Harb etmektesiniz. 20. ·Har b etmiyor. 1
BİRİNCİ ÇEKIM: A - FULLERI (devam)

Ama-re, sevmek Praes. Göv., Ama-
VÖX ACTIVA, Etken Çatı
Şimdiki Hikaye Zamanı
I f t
. mper ec um: { Genış
. , »
Futürum Slmplex : Gelecek Zaman
Bu iki Zaman da, Praesens Zamanı gibi, Praesens
Gövdesinin sonuna Şahıs Takılan getirilerek yapılır.
Imperfectum·
Siag. ı
1
Yapılışı
Praea. Göv. + bam

ı Misal
ami- bam
ı Türkcesi
seviyordum [1]
2 ~
+bıı:. am ll.· b lll seviyordua
"
3 ,. ,. +bat amll· bat ae ... iyordr
Plur. J
"
,. + bamus aml'i- b ll m us seviyorduk
2 ,. + batia aml· biitia ııeviyor?unuz
"
3 +bant amii- bant aeyiyorlard~ .
" "
·-
Futurum Simplex .~
Sing. 1 Praea. Göv. + bi.i ama. bô s~ vee-eti m

2'
" " .+ bia am1i. his sevecekain
9 )) +bit amii· bit sevecek
"
Plur. ı }) + bimua amli. • bimus sevecekiz
"
2 ,. » -ı \i ı\-, ama- bit il seveceksiniz
3 , + bunt ama- bunt aevecekler
"
(1] Latince Imperfectum Zamanını Türkçeye üç
şekilde çevire.biliriz.
seviyordum v.b.
sevmekte idim v.b.
severdİm v.b.
KELiMELER
\
Laud-o, met~ediyorum Praes. Göv., lauda-
Rog-o, soruyorum roga-
.TERCÜME II
ı.Salta-bat. ll. Salt~-barn.

2. Voca-rrius, 12. Voca-b.amus.
·3. Pugna-bii-. 13. ·Rogii-bitis.
4. Rog:a-bis. 14. Salta-t.
5. Laudıi-s. 15. Voca-s.
6. Canta-bitis. 16. Lauda-nt
7, Voca-bant. 17. Lauda-bat.
8. Jlugna-bunt. lR. Pugna-bunt.
9. Voca-bas.- 19. Canla-nt.
10. Pugna-tis. 20. Voca-bis..
1. Harb edeceğiz . ll. Soruyorlard~.

. 2. Çağırıyordu. 12. Methedeceksin.
3. Methedecekleı:. ·13. Çağırrnıyordu.
4. Harb edersin.. 14. Metlıediyor.
5. Soracağım. 15. Harb ediyordun.
6. Dans ediyorlardı.. ı6. Dans elmeyiz.
7. Çağırıyoruz. 17. Çağırıyordunuz.
8. Çağırır. 18. Metlıediyorduk.
9. Çağıracaklar~ 19. şarkı söyliyeceksiniz.
10. Harb etmez. 20. Dans etmektedir.
Gramer - 2
20 Birinci Çekim Fii!ler
BIRİNCI ÇEKIM: A - FULLERI (devam)
Amare, sevmek
VÖX ACTİVA, Etken Çatı
Perleetum: Geçmiş Zaman
Perleetum Zamanı, Perleetum Gövdesi olan amav'-

nin sonuna Şahıs Takılan getirilerek yapılır. ·
Birinci Çekimden her hangi bir kurallı Fiilin Pra·
esens Gövdesinin sonuna v getirilirse Perleetum Göv-
desi elde edilir. Misal -
Praes. Göv. Ama- Perf. Göv. Amav-

) , .Pugna- Pugniiv-
Yapı !ışı Misal Türkçesi

Sin ır. 1 Perf. Göv. +i amll.v-i sevdim (1)
2 ,. + isti amll.v~isti sevdi o
" .,
3 ,. . + it '
amiiv-it 1evdi
Plur. ı . " + imua amliv-imua sevdik
2 . " + iatia amliv-i1ti11 sevdiniz
3 " " + iirunt amll.v-iiruot 1evdiler
» veya + ere veya amlv-ere
[1] Perfectum Zamanı Türkçeye ;u iiç ;rkilde çevrilebilir :
sevdim v.b.
sevmiş bulunuyoruın v.b.
sevmişimdir v.b.
. 1
T E R CÜ ME III. ~
ı. Ro1a_v-it. 13. Non lauda-mus~
2. Salt~·l;>a~. 14. Saltav-istis.

3. P,!-Ignai-i!'flu~. 15. Cantav-erunt.
4. Non rog;a~rıL.
~...... •·
:
16. Non laudav-I.
5. Voç~-b'it, 17. Voca-t,
6. Salta·t. 18. Y.ocav-it.
1. Laud~v-erun~. .. 19. Nön salta-L
B. Vocav-isti. · :.w. Cantav-isti,
9. Pugn.a.bi~us, 21. Roga-batis ..
ıo. Laudav-it. 22. Laudav-imus.
ll. Voc~-ba4--. 23. Salta-bitis,
12. Salta-bit, 24. Puırnav-istis ..
1. Methettik. ..... 13. Methetf11ezler .

.2. Dans ettiler.. 14. Çağırmadın.
3. Harb ettiler•. 15. Dans ediyoruz.
4. Çağırıyordu. 16. Çağırıyordum.
5. Şarkı söyler- 17. Dans ediyorlar.
6.- Dans edeçek. 18. Soracağız.
7. Sordular. 19. Methetti.
B. Methetınedik. 20. Sordunuz.
9. Soracaksımz. 21. Çağıracaksınız.
10. Harb ettiler. 22. Harb ettik.

11. Dans etmediler. 23. Çağırıyorsunuz.
l2. Çağırıyorduk. 24. Methetmedim. )
BIRINCI ÇEKiM: A -- FULLERI
Etken çatı
VÖX ACTIV A,
Plusquaınperfectunı: Geçmiş Hikaye Zamanı
Futurum Perleetum: Gelecekte geçmiş zaman
Bu iki Zaman da Perleetum Gövdesinin sonuna
Şahıs Takılan getirilerek yapılır.
ı
Plusquamperfectum
1
Sing. ı
ı Yapılışı
Perf. Göv. + eram

ı Misal
amK.v-eram
ı Türkçesi
Revmiş idim [1]
2 ~ » + erli! arnav-erila Revmiş idin
3
,."
y,
,.
+ erat amav-erat sevmiş idi
Plur. ı + erlimos amS.V-erimus sevmiş idik
:ı »
" + erliÜs amliv-erii.tis sevmiş idioiz
s " »
+ er ant amav·eraııt sevmiş idiler
Futurum Perfectum
Siog. ı Perf. Göv. + erö amiiv-erö sevmiş olacakım
2 "
, " + eris amiiv-eris sevmiş olacaksın
3 ",; + erit amilv·erit sevmiş olacak
Plur. ı
2
s
»
» . +
+ erimus amliv-erimua
eritis amfi.v-eritis
..... -
sevmiş olacaJtız
sevmiş olacaksınız
»
" + eri nt arnav-erint sevmiş olacaklar
·Yukarıda gördük ki aın.at =O seviyor Cümlesinde

Şahıs Zamiri olan O 'nun karşılığı Latincede g-österil-
mez. Sadece ifadede şiddet olursa gösterilebilir. Yalnız
böyle bir Cümlenin Öznesi Şahıs Zamiri yeri-ııe ayrı
bir kelime olabilir. ·
Puella amat =Kız seviyor, gibi.
KURAL - Fiil Şahıs bakımıcıdan Özneye .
uyar
.. :
Mesela, Yukarıdaki Cümlede Özne olan puella Uçün-
cü Şahıstır. Buna göre Fiil de Ü~üncü Şahıs Takısı alır.
[1] ;eya sevdi idim v.b.
KELIMELER
Vol-o, uçuyorum Praes. Göv. vola-

Vuhıer-o, yaralıyorum » vulnera-
Hasta, mızrak
\
Puella, kız
Regina, kıraliçe
TERCÜME IV
ı. Vocav-erat. 11. Nön salta-bimus.

2. Pugniiv-erit. 12. Rogav-eratis.
3. Hasta vol~-bat. 13. Puella saltiiv-erat.
4. Pugna-bit. 14. Vulnerav-erunt.
5. Vocav-eriml!s. 15. Vulnera-bunt.
6. Vulnera-mu~ .. 16. Laudiiv-erit.
7. Rogav-eris. 17. Vulnera-tis.
8. Saltav·eras. 18. Cantav-erant.
9. Puella laudat. 19. Vocav-erint.
10. Vociiv-erunt. 20. Pugniiv-erunt.
1. Çağırmı.ş idiler. 11. Harb etmediler

2. Sormuş olacak. 12. Methetmiş idin.
3; Harb ettik. 13. Kıraliçe soracak.
4. Dans ediyordunuz. 14. Harb etmiş olacag-ız.
5. Kız methedecek. 15. Şarkı söylemiş idi.
6. Şarkı söyledik. ı 6. Mızrak yaralıyacak.
7. Şarkı söylemiş olacaklar.17. Harb etmezler·
18. Çağırıyorduk.
1
8. Methetmediniz.
9. Mızrak uçar. 19. Kız dans etmişti.
10. Yaralamış idik 20. Harb etmiş olacaksın.
24 Birinci Çekim Isimler
ISIM NÖMEN SUBST ANTIVUM
BIRINCI ÇEKIM
im
Genetivus Singularis'lerinin sonu ae ile biten İsitıu
ler Birinci Çekimdendir. Bunların Nöminativus'unı
sonunda a bulunur.
Çekim Halleri şu şekilde yapılır:
Singularis Pluralis
N om. Mens-a [1) masa (/.) Meus·ae mualar
Voc. Meoıi.a ey masa Mecs-ae ey. masalar.iı
Acc. Mens-am Mens-'!l.s . masaları. ·
masayı
•
Geıı. Meos·ae masanın Mens~-ıiru~ ma1~1~rıiı
Dat. Mens-ae masaya, için Mens-is masalara, için le
Abi. Mens-ll masadan, ile Mens-is masalardan, ile
' k
['] Gövde ve Takıyı ayırt etmek için aralarına bir çhgi kol\ı
muştur. ö~~enciler bunları daima bitişik yazmalıdır: m en sı
mensam. ıi
Bu çekimden olan lsimlerin hemen hepsi Femini

num'dur. Pek az müstesnaları vardır.
r
KURAL -- Cümlenin Öznesinin Hali daima No.
minativus'tur ve Fiil Sayı bakımından Özneye uyar ..
Özne Sing. ise Fiil de Sing. dir.
Plur. » » Plur. :l
Mesela, ((Kızlar seviyorlan> Cümlesinde ((/(ızlar.ı
Plur. olduğu için Fiil de Plur. olur. 1
Böylece bu Cümlenin Latincesi «Puellae aınantı
dı~ c
O halde, Fiil. ile Özne arasında Şahıs ve Sayi
bakımından uygunluk bulunur.
DİKKAT - Türkçede Fiiller Sayı bakırrtından

Özneye uymıyabilir. Mesela yukarıdaki Cümle «Kızlar
seviyom şeklinde ifade edilebilir. Bunu Liitinceye çevi-
rirken Öznenin Sayısına uyarak Fiili pl. yapmak gerekir.
Birinci Çekim Isimler 25
KELIMELER
Epistul-a~ ae, f., mektup Sagltt-a, -ae, f., ok
TERCÜME V
1. Hastae vulnera-nt. 11. Epistula lauda-bat.

2. Regina lauda-bat. 12. Cantiı.v-eramııs.
3. Nön pugnav-eriimus. 13. Laudav-istis.
4. Puellae salta-bunt. 14. Nön pugna-batis.
5. Vocav-erunt. 15. Reginae salta-nt.
6. Regina cantav-erit. 16. ~uella vocav-erit.
7. Puellae voca-bant. 17. Puellae vocav-erant.
B. Nön ama-tis. lB. Hastae vulnera· bunt
9. Reginae laudiı.v-erant. 19. Nön saltav-isli.
10. Sagittae vulnerav-erunt. 20. Vocav-erint.
ı. Kızlar çağırmazlar. 11. 'Oklar uçuyorlardı.

2. Kıraliçe harb edecek 12. Kıraliçe methetmişti.
3. Mızraklar yaraladı. 13. Şarkı söylemiş olaccfğız.
4. Dans etmedin. 14. Soruyorduk.
5. Harh etmemiş idim. 15. Kıraliçe dans etmez
6. Kıraliçeler methetti. 16. Harb etmişlerdi.
1. Kızlar dans ediyorlardı. 17. Methetmeyiz.
B. Mızraklar uçacak. 18. Kız şarkı söylemed).
9. Şarkı söylemiş idik. 19. Sordular.
10. Harb etti. 20. Methetıniyonız.
26 İkinci Çekim Fiiller
İKİNCİ ÇERtM : E - FilLLERi
Praes~ns Gövdesi e ile hiten Fiiller Ikinci Çekim-
dendir. Bunların Infinitivus'unun sonuuda •ere bulunur.
Misal·- Mone-re, . tavsiye etmek
Praes. Göv., nıone- Perf. Göv .. , monu-
VÖX AC7İVA, Etken Çatı
Praes. Gövdesi ınone- den yapılan Zamanlar
[Şahıs Takılan Birinci Çekimin aynıdır.]
Praesens
ı Yapı !ışı
ı Misal ı Tükçesi
Sing.l
2
3
Praes. Göv. +
))
»
, +s
+t
ö moiıe-ö
mo oe-s
moi'ıe-t
.
tavsiye ediyorum [LJ
))
ediyorsun
ediyor
"
Plur. 1 ,. » + mus mooe·mus . ediyoruz
2 )) » + tis mooP-tis » ediyonuouz
3 » »
+ ot m one-nt » ediyorlar
İmperfectum
Siog.l Praes. Göv. + bam mo ot>· bam tavsiye ediyordum[~]
2 ,. » -1- bb mooe-bas » ediyordua
3 » . + bat moııe-bat » ediyodu
Plur. 1 »
" + bamus mone-biimus » ediyorduk
2 » » + batis mone-bli.tis » ediyorduouz
3 , » + bant mone-bant , ediyorlardı
Futurum Simplex .
Sing.l Praes. Göv. + bö mone-bö tavsiye edeceA-im
2 » » +bil mooe-bis , edeceksin
,. edecek
+
3
Pliır. 1 ." »
))
bit
+ bimus
mone-bit
mone-bimus " ede.;tiz
2 » » + bit is mooe-bitia » edecelcsiniz
3 » » + buat mone-buııl » edecekler
KURAL - Geçişli bir Fiilin Tümleci Accüslitivus
Halinde bulunur. Misal
[1] Bk. S :·14, Not: 2 [2] Bk. S : 16. Not: 1
İkinci Çekim Fiiller 27
Özne Jüroleç Geçişli Fiil
Regina (no m.) ptfellqı.J;J.\ (acc.) aınnt
Kıraliçe Kız.ı ~ seviyor.
KE LİMELER
Doce-ö okutuyorum Praes. Göv. dope-
Tene-o tutuyorum lene-
Ttıne-o korkuyorum time-
TERCÜME VI
ı. Puellam doce-mııs. 11. Non pugnav-istL
2. Hastas tene-bant. 12. Reglnam voca-t.
3. Hastam tene-t. 13. 1Hasta volav-erit.
4. Reglnam time-bunt. 14. Puellam lauda-ınus,
S. Puellae non tiitıe-nt. 15. Hastas ten e- bat is.
6. Regina saltav-erat. 16. No:-ı doce-bitis.
7. Epistulam tene-bam. 17. Epistulaın teııe-t.
8. Hastae vulnera-nt. 18. Hastam time-bat.
. 9. Hastas no11 time-bo. 19. Reginae time-ıit.
10. Puellas doce-tis 20. No11 pugnav-eramus.
ı. Kıraliçeden ( acc.) kor- 1L Mektupları tutuyorlardı.
kuyoruz [1]. ·'
2. Kızları okutuyorsunuz. 12. Mızraktan kor~aca\w;ın.
3. Kız korkaeak. lJ. Çağırmadın.
4. (Bir) Mızrak tutuyorlar. 14. Mızraklar yaralamışlar.
5. Okutmuyordunuz. 15. Kızları okutacaklar.
6. Korkuyorsun. 16. l):ızlar korkuyorlardı.
7. Dans etmemiştik. 17. Harb etmiş ölmıyacak-
sııhz.
8. Mektubu methetti. 18. Kıraliçeyi okutuyorsun.
9. Kızı okutacağım. 19. Mızraklardan korkarlar.
10. Harb etmemektedir. 20. Kızı çağırdı.
[1] "Korkmalc., Fiili Türkçede - den hali alıyorsa da Latiocede

acc. alır. Latinler: Kıraliçeyi
korkuyoruz, der. Böylece Türkçede
ve Latincedc ayrı Hallerle . kullanılan bazı Fiiller vardır ki, ileride
sırası geldikçe işaret edilecektir.
28 Ikinci Çekim Fiiller
İKİNCİ ÇEKIM : E - FULLERI (Devam )
1\llone-re, tavsiye etmek
Praes. Göv., ınone· Perf. Göv., ınonu·
VÖX ACTIV A, Etken çatı

r
Perf. Gövdesi ınonu- dan yapılan Zamanlar
İkinci Çekimden her hangi bir kurallı Fiilin Praea. Gövdesinin
sonundaki e yerine u getirilirae Perf. Gövdeai elde edilir Misal-
Praes. Göv., mone· Perf. Göv., monu-

» doce- > docu-
[Şahıs Takıları Birinci Çekimin aynıdır.]
Perfectum ·.
Siog. 1 Perf. Göv. + J monu-i ·· tavsiye ettim [I]

, ettin
2 » »
+ isti monu-isti
3 »
,
»
+ it moou-it-~- ~!.-" etti
Plur. 1 »
+ iimst usis
monu-imus' .. ettik
~
2
,
1> »
+ monu-iatis )>
-···
ettiııiz
3 " + erunt · monu-erpnt -·-·- « ettilef-'"•,_ ·
veya ere veya moou-iire
; Plusquamperfectum \
Sing. ~ı Perf. Göv.
» ,
+
+
e ram
erils
moou·eram
monu-er!is
,
.
tavaiye etmi1 idim
» idi n
3
Plur. 1
))
" .. ++
»
,
e rat
er!mus
monu-erat
monu·eriimus »
;. idi
idi k.
+
2
3
»
» , +
erl!tis
er ant
moou·erii.tis
monn-eranl
»
. » idiniz
, idiler
Futurum Perfectum •,
Sing-l
2
Perf. Göv.
, »
+
+
erö
eri s
ı monu-erii
moou·eris . ..
tav.
,
etmiş olacaQ-ım
olacaksın
3 >>
,"
+ erit rnonu·erit o !hak
Plur.l » + erimua monu-erimus . » olacaR-ız
,. ..
+
. .
2 » eritis monu-eritis • ola~ı.ksınız
s , » + er int monu-eriot olacaklar
[1] Bk. S 18, Not 1
Ikinci Çekim Fiiller 29
KELIMELER
Aqu-a. -ae, f. su - ir-n, -ae, f. öfke
TERCÜME VII
Özne ve Tümleçleri gösteriniz :
1. Hastam tenu-ı.: 11. fram nön time·mus.

2 ·rueiiŞ:s döltu-er.as. 12. Pu~llam .docu-istı.
3.Regina tl.~~-erit,:, 13. ~egin·a· m,onu-erit.
4. Sagit_tiis f~irrius. 1-l. Sag:ittae v~-bunt.
5. A{{'üam timu-ıiitis. 15. Sag-ittiis tene-tis.
6. Epistulas laudij:- bitjs 16. Non ınonu.:istis.
7. Puellae saltiiy-erunt. 17. Hastas timu-enınt.
· 8. Idgina hastam Üme~.t. 18. Regina,m dôcu-eris.
9. Puellafıı laudiiv-erantt. 19. Puellae canta-bant.
10. Pıİellae timu-e.runt. :w. Regiaaın tiınu-erint.
1. M.ızrakları tuttuk. ll. Kıraliçe tavsiye etmiş

olacak.
2. Öfkeden korkmazsınız. 12. Methetıniyorsunuz.
3. Kız okutınnmış idi. 13. Sudan korkarlar.
4. Kızı oki:ı(tun. 14. Kızlar harb etmeınişti.
5. Mektubu methettik. 15. Krzı methetmedim.
·6. Oktan korkmadım. 16. Kıraliçe korkmadı.
7.. Kızı methetmiyoruz. 17. Oklar yaraladı.
8. Harb etmiyeceğiz. 18. Mızraklar yaralamadı.
9. Kızı okutuyordu. 19. Kıraliçeyi okutmuştuın.
10. Okiarı tutmuşlardı. 20. (Bir) mektup tutuyorsun.
30 Ikinci Çekim İsimleri
İI{İNCi ÇEKiM
Genetıvus Singularis'leri
1
i ile biten Isimler lkinc
Çekimdendir.
Eğer Isim Masc. veya Fem. ise Nom.'unun sonurıdaı

-us veya -er bulunur.
Neııtrunı olanların Nonı.'u -uııı ile biter.
Miisculinum
Singularis ı Pluralis
N om. Oornin-us efendi (hakim) Oornin ·i efendiler
V oc. Oornin ·e ey efendi Oornin-i ey efendiler
Acc. Oornin ·um efendi yi Oornin • ös efendileı·i
. -,.
Gen. Oornin -ı efendinin Oornin- örum efendilerio
O at. Oornin • ö efendiye, için Oornin ·is ef. lere, için
Abi. Oornin · ö efendiden, ile Oornin- i• ef.lerden, ile
N om. Magister hoca (sahip) Magistr- i ho-calar
V oc• Magister ey hoca Magi•tr- ı ey hocalar
Acc. Magist~ - um hoca yı l\1agistr.- ös hocaları
Gen. Magistr- i hocanın. Magist~ • örum hocaların
D at. Magistr • ö hoca ya, ıçın Mııgistr ·is hocalara, için
Abl. Magistr .t; hoeadan, ile Magistr ·is hocalard., ile
.
'
Dominıls ve magister'in sonları yalnız Nam. ve
V oc. Sing.'lerirıde başkadır. Diger Hallerde aynıdır.
(E) nin düşmesi: Magister'iıı Çekiminde (e)

nin Nam. ve Voc. Sing. den başka bütün diğer Hallerde
düştüğüne dikkat etmelidir. r"
Ikinci Çekim Isimler
----------------~--~--------------------------
KELIMELER
oomlnus gibi Maglster gibi

Serv-us,-i, 'm. köle Llber, llbri, m. kitap
Aınic-us,-i, m. arkadaş
T E R C Ü M E VIII
1
Özne ve Tümleçleri gösteriniz

1. Magister servum lauda-t. ll. Servi domiııum time-nt·
2. Puellae librös ·tene-bant. 12. Regina libruın lauda-t
3. Regina amicum arnav-it 13. Hasta servum vulnera-
bit.
4. Dominum non timu-erunt. 14. Puella aquam timu-it.
5. Amici servas vocii-buqt. 15. Hastas nön tene-bimus.
6. Servi nön pugnav-erant. 16. Magister puellas docet.
7. Regina hastam tenu-erit. 17. Magiströs anüi-batis.
8. Amicös lauda-bamus. 18,. Servisagittas tene-bunt.
9. Hastae vulnerav-erunt. 19. Reginam vulnerav-istı.
10. Puellas docu-erimus. 20. Librös ııön laudav-istis.
1. Köleler kıraliçeden kor- 11. Mızrak kızı yaraladı.

kuyordu.
'2. Arkadaş mızrakları tu~ 12. Kitabı tutuyordunuz.
tacak. ·
3. Kız kölelerden korkar. 13. Kızlar şarkı söylemedi.
4. Kızı methetmedim. 14. Köleleri çağ'ırdın.
5. Hoca okutmuştu 15. Kıraliçe arkadaşları
sever.
6. Kitabı metlıcdeceğiz~ 16. Hocadan korkarız.
7. Sudan korkmazsın. 17. Mızrağı tutmuş idiniz.
8. (Bir) köle çağırmıştım. 18. Kızı çağırmadım.
9. Kı7lar kıraliçeyi sever. 19. Köleleri okuluyorduk.
10. Harb etmiş olmıyacaklar.20, Mektupları'··methettiler.
32 Ikinci Çekim Isimler
İSİMLER
İKiNCI ÇEKİM (devam)
Masculinum
Maglster de e nin düştüğünü gördük. -Er ile
biten bazı isimler de vardır ki bunlarda e düşmez.
Singularis Pluralis
ı Nom Puer oklan, çocuk(m.) Puer-i okianlar

Voc. Puer ey oklan Puer-i ey okianlar
Acc. Puer-um oğlanı Puer-Ö! okianları
\
Gen. Puer·i oğlanın Puer-örum oglanların
ı
D at. Puer-ô oğlana, için Puer-la oğlanlara, için

i
Abi. Puer-ö oğlandaıı, ile Puer-ia oJ!"lanlardan, ile.
Neutrum
Ikinci Çekimden Neutrum olan Isimlerio Nam. Sint
leri -um ile biter.
ı
1
Nym. Bell-um harb (n.) Bell-a barbier
V oc. Bell-um ey har!.ı Bell-a ey har b ler ·
ı
1
Acc. Bell-um har bi Bell-a barbier i ı
Gen.
-·
Beli· i harbin Bell·ôr;;m- · harblerin
D at. Bell·ö harbe, için Bell-i! barblere, için
Abi. Bell-o harbden, ile Beli-is harblerdeo, ile
Bu çekimlerde Neutrurıı olan Isiınierin şu iki özel-

liğine dikkat etmelidir :
a) Nom., Voc., Acc., Halleri aynıdır.

b) Çoğul Hallerinde Nom., Voc., ve Acc., "ler daim
a ile biter.
İkinci Çekim İsimler 33
KEI~lMELER
Don-um, -i, n. hediye Tel-um,-i, n. harbe, mızrak
Terre-o, korkutuyorum Praes. Göv. terre-
TERCÜME IX
[Liitincede genel olarak Tümleç Fiilden önce gelir]
ı..
Tela non terre-nt. ı 1. Pueri li~la teııe-bunt.
2. Puer dona lauda-t. 12. Hastas non timu-imus.
3. Puerös. voca-bas. ı3. Reginae vocav-erant.
4. Tela tene-bimus. ı4. Reginam amav-imus.
5. Puella librum tenu-it 15. Puer servas voca-bat.
--6. Amicös laudav-isJis. ı6. Magister puerös docu-it.
1. Hasta servum vulnera-t. 17. Sagittae vulnera-bunt.
8. Regina non saltiiv-erit. 18. Dominus servum lauda-t.
9.. Puellae aquam time~nt. 19. Tenu-eriHis epistulas.
10. Servi puerum ama-bant 20. Puellae saltav-erunt.
1
ı. Oğlanlar kitaplan ı 1. Şarkı söylemiş olacak-
sevdi. sın.
2. Harbden korkmadık 12. Kız mektupları tuttu.

3. Kıraliçe çağırıyo@).ı: ı3. Hocalar oğlanları oku-
lacak.
4. O~lanları okuttunuz. 14. Köleler harblerden
kor kar.
5. Hediyeleri methedece- 15. Kızı çağırmışlık:
ğim.
6. Köleler sudan korktu. 16. Hediyeleri methettiler.
7. Oğlanlar okiarı tuta- 17. Kıraliçe harb etmiye-
cak. cek.
8. Harbeler oğlanları ya- ı8. Şarkı söylemiyordunuz.
ral ar.
9. Kızlar dans etmiyorlar. ı9. Kızı korkuttular.
ıo. Oğlanlardan korkınayız. 20. Köleler harb etmişti.
Gramer - 3
34 Sessiz Harf Fiilieri
ÜÇÜNCÜ ÇEKİM: SESSİZ HARF FULLERi
l
Praesens Gövdesi bir Sess.iz (veya -u) ile biten
Fiillcr Üçüncü Çekimdendir.
Misal - Reg-ere, idare etmek
Praes Gov., reg- Perf. Göv., rex-
VÖX ACTIVA; Etken Çatı
Praes. Gövdesi Reg- den yapılan Zamanlar
Praesens -
ı Yapıtışı ı Misal ı Türkçesi -
J
Siog.l
2
Praeıı.
~ .
Göv. + i5
+is
reg·ö
reg-is ..
idare ediyorum lll
ediyorsun
1
3 " » +it reg·it ediyor

, +imıu reg-imus
Plur. 1 " " ediyoruz
2 +His reg-itia » ediyorsunuz
" ,." -
3 + uot reg'-unt ~
ediyorlar
"
lmperfectum -
Sing. 1 Prdea. Göv. + ebaın reg·ebam idare ediyordum
» ,. +ebas
2
, , +ebat
reg·eblis
" ediyordon
reg-ebat
3 " ediyordu
Plur. 1 " " + ebl'imus reır·iibiimus
" ediyorduk
2 " + ebatia reg-eblllia » ediyordunuz
" ,. ediyorlardı
.
3 " " + iihent reg·iibant
Futurum Simplex -
Sing.l Praes. Göv. + a.n reg·am idare edeceğim
2
3
Plur,l
))
"+es
+et .
emiis
"
+
" edeceksin
,
rcg·iis
• edecek
reg·et
edecej!'iz
reg·iimus
" "
2 " » iitis + ", edeceksiniz
reg·iitis
3 " " + ent edecekler
reg·ent
Karşıdaki Cümlelerin şu tarzda çözülmesi faydalı· olur :.r/
Ö T G, li F.
Puer Jibrum sc!'ib-ebat
Kısaltnıalar -
Ö. Özne : T., Tümleç : G. li F., Geçişli Fiil ; G. aiz F., Geçiş
siz Fiil : B. F., bağlıyan Fiil.
[1] Bk. S : 14 Not : 2 [2] Bk. S : 16 Not : 1
Sessiz Harf Fiilieri .35
KELiMELER
Üçüncü Çekimden Fiiller
Düc-ö, sevk ediyorum. götürüyorum. Perf. Göv., düx-

Mltt-ö, gönderiyorum. } ~is-
Scrib-ö, yazıyorum. scrips-
TERCÜME X
ı. Puer librum scrib·ebat. ll. Puellas duc-ebat.

2. Servös mitt-ent. 1'2. Servus puerum d uc-et.
3. Puer aquam time-t. 13. Amici dona mitt-unt.
4. Puenim nön mitt-unt. 14. Librös laudav-eriimus.
5. Librös seri b...ebat. 15. Puellas duc~batis. -'!>.
6. Epistulam scrib-etis. 16. Magistrum vulnerav-isli
, 7. Docu-erunt pueros. 17: Reginiis docu-eramus~
8. Puer dona mitt·et. 18. Sagittas timu-erunt.
9. Puella librum scrib-it. 19. Servi tela ınitt-ent.
10. Servum nön mitt-itis. 20. Pueri servös voca-nt.
Aşağıdaki cümleleri çözünüz.
1. (Bir) köle göndereceğiz. 11. Kızlar dans edecekler.
2. Kıraliçe kitaplar yazar. 12. Kıraliçe mızrağı tuttu.
3. (Bir) ağianı sevkedi- 13. Mektupları gönderecekler.
yordun. 14. Oğlanları gotürüyoruz.
4. Arkadaşlar hediyeleri 15. Kitaplar yazacağız.
yollıyacak. 16. Hoca kızları okuttu.
5. Mektuplar yazarız. 17. Kıraliçeyi methedeceğiz.
6. Oğlanlar yazıyordu. 18. Mektupları tutmuş idiniz.
7. Kızlar kitapları sevdi. 19. Kız hediyeleri göndere-
S. Oğlanları okuttuyduk. cek.
9. Okiarı gönderirsiniz. 20. Arkadaşlar mektuplar
10. Bir köle çağırmış idiler. yazar.
1
ÜÇÜNCÜ ÇEKİM : SESSİZ. HARF FltLLERt
Reg-ere, idare etmek
Praes. Gövdesi reg- Perf. Göv., rex-
VÖX ACTJVA, Etken çatı
Perf. Gövdesi Rex- den yapılan Zamanlar: 1,
Üçüncü Çekim Fiilierinin Perf. Gövdeleri, Praes. Gövdeleriı
yardımı ile elde edilemez. Ayrıca bulmak ve Öfrrenınek ırerekir. j
[Şahıs Takılan Birinci ve İkinci Çekimierin aynıdır. r
PerEectum ;
ı Yapılışı ı Mi BB ı ı Türkçesi -
ı
ı
Sing. 1 Perf. Göv. + j rex-i idare ettim [!]
2 " ~
+ is tl rex· is tl » ettin
3 »
"» + it rex-it » etti
Plur. 1 »
+ im us rEix-imus » ettik
2 )) »• + ist is rex-i st is » ettiniz
3 »
" + erunt
veya Bre
rex-erunt
veya r6x-8re
» ettiler
-
Plusquamperfectum iı
Sing. 1 Perf. Göv. + e ram rex-erarn ider e etmiştim j,
s
2 » »
+ er as rex-eri'-s »
,
etmiştin i
" "» + er at rex-erat etmişti il
Plur. 1 " + er<imus r6x-eramus » etmiştİk iı
2 ))
+ erlHia rex-editis » etmiştiniz ~
,. "
3 »
+ er ant rex-erant » etmişlerdi ~
Futurum Perfectum ı
Sing.l Perf. Göv. + er o rex-ero idare et, olacafrım ~!

2
3
Plur. 1
»
))
»
»
»
»
+ eri s
-/-erit
+ erimus
rex-eris
rex-erit
rex-erimug
.
»
»
» olac.aksın ll
» olacak
" olacafrız ,·
t
2
s
»
»
»
))
+ eritis
+ nt
eri
rex-eritis
rex-erint
" » olacaksını~
" olacaklar 1.
.. "
KURAL - Ozne (et=ve) ile bağlanmış ıki. vey•
daha fazla kelimeden meydana gelmiş olursa Fiil Çoğ~
ohır. Mesela - Puer et puella cantant-'-Oğlan vı
kız şarkı söylüyorlar. 1
Eğer Tümleç (et=ve) ile bağlanmış iki veya daha
fazla kelimeden meydana gelmiş olursa hepsi de Acc,
Halinde olur. Mesela - Laudo puerum etpuellam
=Oğlanı. ve kızı methederim.
[1] Bk. S : 18, Not : 1
Sessiz Harf Fiilieri 37
K,ELİMELER
f
Fili·US~ -iJ m., oğul lüli-a, -ae, f. lulia

NÜutı-us, -i, m., haberci Et; ve
T E R C Ü 1\1 E Xl
ö. T. G. liF.
ı. Regina niintiös 'non mis-erat.
2. Pueri epistulas scrips-erunt.
3. Servus pueruın et puellam diix-erit.
4. Puer et puella donum mi~·erant.
5. Libros et epistulas scrips-eramus.
6. Magister filium d puellam docu-it
7; Regina et Iulia dona mitt-ent.
8. Hastam et sagittii.s tene-bamus.
9. Puer et. servus aquam time-nt.
10. Tela et sagittaın timu-istis.
11. Servas et nurıtios vocav-eratis.
12. Regina et liilia epistulas scrib-ent.
1. Oğlanlarve kızlar mektuplar yazdı.

2. Bir köle ve bir haberci göndermiştik.
3. Kıraliçe okiarı ve mızrakları göndermiş olacak.
4. Köleler oğlanı ve kızı götürmüştü.
5. Mektuplar ve kitaplar yazdık.
6. Köleleri ve habercileri göndereceksiniz.
7. Kız ve oğlan kıraliçeyi çağırıyorlardı.
8. Mızraklar kıraliçeyi ve köleyi yaraladı.
9. Kitapları ve hediyeleri görıderıniştirıiz.
10. Iulia ve kızlar şarkı söylemiş olacak.
11. Oğlanlar harbeler ve oklar tutmaktadırlar.
12. Hocadan. ve kıraliçeden korkarız.
38 Sıfatlar
SIF AT - NO MEN ADIECTIVUM
Sıfatlar Isimleri niteliyen·--veya belli eden kelimı

1
lerdir. Sıfatlar daima Isimlerine uyduğu için Çekimleın

de onların Cinslerine göre ayrı şekiller alır.
Bazı Sıfatlar her üç Cins için ayrı Takılar alu
Bunl~ra Üç Takılı Sıfat denir.
1
Uç Takılı Sıfatiardan .Masc. olanların Çekimi lkim
Çekimden Masc. bir Isim gibidir.
1
Fem. olanlar Birinci Çekim Isimleri gibi çekilir.
Neut. olanların Çekimi de Ikinci Çekimden Neıi
bir Isim gibidir.
Bo n us = iyi
Singularis Pluralis
Mas c. Fem:~ Nent. Masc. Fem. Nent.

No m. Bon-ns bon-a bon·um B~n-i bon-ae bon·a
V oc. Bon-e bon-a bon-nm Bon-i bon·ae bon·a
Acc. Bon-nm bo n-am bo n-um Bon·os bon-liıı boı:ı·a
,.
Gen. Bon-1 bon-ae o on-ı Bon-orum bon·ilrum bon-öruın
D at. Bon-o bon-ae bon-ö Bon-ls bo n· is bon-is

Abi. Bon-ö bo n-il bon-o Bon-ls bo n· is bon·is
Bonus .Ma!JC. 'unda Douıinus gibi, Fem. 'und"

Mensa gibi, Neuı.'unda Bellur:n gibi çekilir.
KURAL - Bir Sıfat nitelediği Ismin Cinsini, Hi
!ini ve Sayısını alır. Mesela - Regina bona iy
kıraliçe .. Burada Regina, Fem. Nom. Sing. dir. Bonı
da ona uyarak Fem. Nom. Sing. olmuştur.
Sıfatlar 39
- KELİlUELER-
1\'Iagn-us, -a, -um, büyük
Long.-us, -a, -um, uzun '
parv-us, -a, -um, küçiik ..,
:Me-us, -a, -uın, benim, benimki, -im
Tu-us, -a, -um, senin, seninki, -in
1\fuıt-us, .-a, -um, birçok, çok
TERCÜME XII
[DİKKAT Uitincede Sıfat genel olarak nitelediği
-
Isimden sonra gelir. Türkçeye çevirirken Sıfatı öne
almalıdır. J
ı. Servi mei scrib-ent. 7. Librös longös scrıb-is.
'1. Hasta longa terre-bat. 8. Puellam parvam time·t.
3. Regina bona lauda-t. 9. Libruın parvum tene-tis.
4. Filius parvus ınis-ei"at. 10. Dona magna mitt-es.
s. Hastas longas time-o. 11. Sagittas tuas time-mus.
6. Puerös meös laudav-it. 12. Servum tuum vocnv-isti.
13. Fılius tuus servum ıneum doce-hat.
14. Regina ınagna librös tuös laudav-it.
15. Niintius epistulas ıneas tenu-it.
16. Dona ınulta et epistulas longas mis-imus.
17. Am i ci tu i fllium meum docu-erant.
18. Librös magnos et epistulas longas scrips-isti.
1. Senin oğlun uzun bir mektup yazdı.
2. Benim kölelerim küçıi'k kızları götürmüştü,
3. Büyük kitaplar yollamış olacağız.
4. Okiarı ve uzun mızrakları · tutuyordunuz.
5. Kıraliçe benim hediyelerimi ve senin mektuplarını
methetti. ·
6. Küçük kızlar sudan korkmaz.
7. Bir çok köleler ve haberciler gönderdik.
8. Iyi Kıraliçe küçük oğlanları methedecek.
· 9. Uzun mızrak benim köleınİ yaralam'adı.
10. Senin kölelerin oğlanları ve kızları okutacak.
ll. Hoca bir çok oğlanları okutuyordu.
12. Büyük bir kitap ve bir çok mektuplar yazdık.
40 Sıfatlar
SIF A TLAR (devam)
Üç Takılı Sıfatlar arasında -us, -a, -um ile biten-

lerden başka bir de üç Cinste -er, -a, ·um ile biten-
ler vardır. ·
Niger= kara
ı Singularis
ı Pluralis
N om. ' Mu c. Fem. Neut. Masc, Fem. Neut.

V oc.
Acc.
~ Niger nigr·a ni gr· um
Ni gr-um nigr-arn ni gr-um
Ni gr- i
Ni gr-os
nigr·ae
oigr-iis
nigr-a
nıg-r-a
Gen. Nigr-1 nigr-ae nigri Nigr-orum nigr-arum ni gr-orum

Dat. Nigr·o nigr-ae nigr·o Ni gr-is ni gr-is nigr·ls
Abi. Ni gr-o ni gr-! ni gr-o Nigr-is ni gr-is ni gr· ls
Tener = narİn
ı
ı Singularis
ı Pluralis
Nom. ~ M.. ac. Fem. Neut. Mas c. Fem. Neut.

V oc .. Tener tenet-a tener-um tener-i tener-se tener-a
Acc. Tener·um· tener-am tener-um tener·os tener-lls tener·a
Gen. Tener-i tener-ae tener-i tener-orum tenerlirum teneror um
D at. Tener-o tener-ae tener-o tener-ls tener-is tener-is
Abi. Tener-o tener-li tener-o tener-is tener-is tener-is
Niger Masc.'unda maglster gibi çekilir ve e

düşer. Tener Masc.'unda puer gibi çekilir ve e
düşmez. Her ikisi de Fem. da rnensa gibi ve Neut.
da bellum gibi çekilir.
Sı fatlar 41
-----·------------------------------------------~
KELiMELER
Niger gibi 'fener gibi
Pul-cher-chra,-clıruın, güzel Miser,-a,-uın,
sefil, za vali ı
Ves-ter,-tra,-truın,sizin, -iniz
Nos-ter, tra,-trum, bizim, -iıniz
T E R C Ü M E XIII
Ö. T. G. liF.
ı. Pueri parvi servôs nigros time-bant.
2. Servi nostri hastas ınultas tcnu-erunt.
3. Regina nostra pueros bonos lauda-bit.
4. Puellae pulclırae amicuın vestrum düx-erunt.
5. Puerös parvös et puellas teneras ııön tiıne-mus.
6. Filiuın ıneum et servös veslrös docu-i.
7. Tela multa et hastas longas mis-isti.
8. Puella pulchra servum ıniscruın duc-ebat.
9. Filii nostri dona tua lauda-bunt.
10. Amici vestri epistulas multas mitt-ent.
ll. Magna dona e~ librus mullos mis-eratis.
12. Pueri parvi epistulas parvas scrib-unt.
I. Bizim oğullarıınız sizin kölelerinizi çağırıyorlardı.
2. Kara köleler uzun mızraklardan korktu.
3. Güzel kızı ve küçük oğlanı methettik.
4. Senin oğlunu ve bizim kölelerimizi okulacaksın.
5. İyi kıraliçe bir çok haberciler göndermişti.
6. Bizim arkadaşlarımız bir çok kitaplar ve uzun
mektuplar yazar.
7. Bizim kölelerimizi çağırmış olacağız.
8. Bizim mızraklarımiz zavallı kıraliçeyi yaraladı.
9. Bizim arkadaşlarımızı ınethetıniş olacaksınız.
10. Küçük oğlanlar güzel hediyeleri mcthedecekler.
ll. Senin oğlunu ve benim arkadaşımı göndermiştin.
12. Narİn çocuklar ve köleler harb etmedi.
42 Dördüncü Çekim Fiiller
DÖRDÜNCÜ ÇERİM: I - FİİLLERİ
Praes. Gövdesi i ile biten Fiiller Dördüncü Çekimdendir.
Misal -- Audi-re, işitmek
Praes: Göv., audi- Perf. Göv., aucllv·
VÖX ACTİVA, Etken Çatı
Praes. Gövdesi Audi· den yapılan Zamanlar:
Praesens
ı Yapılışı
ı Misal
ı Tiirkçesi
Sing. 1 Praes. Göv. +ö 1 audi-o ~ işitiyoruro [I]

2 " » +s audi-s işitiyorsun
3 » »
+t audi-t işitiyor
Plur. 1 » » +mus: audi-mus işitiyoruz
2 "
))
+ tis audi-tis işitİyorsunuz
3 » »
+u nt audi-unt işitiyorlar
lmperfectum
Sing. I Praes. Göv. + ebam audi-ebarn işitiyordum [2]
2 » » + ebas audi-ebas işitiyordon
3 " ))
+ ebat audi-ahat işitiyordu
Plur. 1 » » + eblimus audi-ebl!.mus işitiyorduk
2 » » + ebıı.ti~ audi-ebiHis işitiyordunuz
3 » ))
+ ebant audi-ebant işitiyorla•dı
Futurum Simplex
Sing. ı Praes. Göv. + am audi-am işileeeğim
2 )) » + es audi-es işitece bin
3 » ))
+ et audi·et işilecek
Plur. 1 )) »
+ 6mus audi-emuıı işiteceğiz
2 )) ))
+ eti s audi-etis işitecehiniz
3 » » + ent audi-ent işitecekler
'
lmperfectum ve Futunım zamanlarında Şahıs Takı
ları Üçüncü Çekimin aynıdır, fakat Praescns'te ufak
bir fark vardır. Reg-o ve audi-o 'nun Praesens Za-
manlarını yazarak bu farkı gösteriniz.
[1] Bk. S: 14 Not 2. [2] Bk. S: 16 N<>t 1.
Dördüncü Çekim Fiiller 43
----------------------~-------------------------
·KELİMELER
audi-o gibi çekilen ~iiller :
:Erudi-o, öğretiyorum Püni-ö, cezalandırıyoruın
Impedi-o, miini oluyorum l 1] Mür-us,-ı, m, duvar, sur
TERCÜME XIV.
Ö. T. G. liF.
ı. Aınlcus bonus filiunı meum erudi-t.
2. Murl magni nuntios nostros iınpedi-ebcınt.
3. Magister rıoster pueros non puni-et.
4. Servas noslros et filiuın tuum erudi-ıııus.
5. Regina pulclıra servum miserurn non püni-t.
6. Murus magııus et aqua ııuıı,tiuırı impedi-eııt.
7. Tela multa et hastam longam tenu-istis.
B. Amici nostri libros multos scrlps-eruııt.
9. Puella pulchra magna doııa laudav-erit.
10. Magister bonus filios .tuos puni-ebat.
11. SagitUis et hastas longas timu-imus.
12. Puellas teneras et puero.:ı parvös erudı-tis.
1. Uzun mı:::raklar küçük oğlanlara (acc.) mani oluyordu.
2. Bizim oğullarımızı iyi hocalar okutacak.
3. Büyük kıraliçe köleleri tecziye etmez.
4. Sen oğlanları ve kızları tecziye etıniyorsun.
5. Büyük duvar bizim habercilerimize mani olmaktadır.
6. Bir çok oklar zavallı kıraliçeyi yaralaınıştı.
7. Arkadaşlarıınız bizim ınektuplanınızı ınethcdecek.
8. Narİn kızlar okiardan korknıadı.
9. Bizim hocalarımız küçük kızı terbiye edecek.
10. Biz kitaplar ve bir çok hediyeler göndermiş olacağız.
11. Güzel kızlar kitapları tutııyorlardı.
12. Benirp. oğlumu ve senin kölelerini cezalandıracağım.
[1)"Mani olmak, Fiili Türkçede -e Hali, Latincede acc. alır.

Türkçede birisine, Latinerde birisini mani olmak denir. Bk. s. 25 not.
DÖRDÜNCÜ ÇEKİM: i -- FULLERi (devam)

audi-re, işitmek
Praes. Göv. audi- Perf. Göv. audiv-

VÖX ACTIVA, Etken Çatı
Perf. Gövdesi Audiv- den yapilan Zamanlar:
Dördüneü Çekimden kurallı bir Fiilin Perf. Gövdesini bulmak
için Praes. Gövdesine' v katılır. Mese_la :
Praes. Göv. audi- Perf. Göv. andiv-
lŞahıs Takılan bütün Çekimlerde aynıdır].
Perfectum
ı Yapılışı
ı Misal ı Türkçesi
S ing. 1 Perf. Göv. + ı. audiv-i işittim
2 » ))
+ istl audlv-isti işitti n
Plur.
3
2
ı
1
.
~
»
~
»
+
+
it
+ im us
istis
audi v-it
audiv-imuıı
audiv-istis ·
işitti
işittik
işittiniz
"»
3 » + ernnt audiv-ernut işittiler
veya ere veya au d i v·ere
Plusquamperfectum
S ing. ı Pe rf. Göv. + e ram audiv·eram işitmi~tim
2 »
" + er ii s audiv-erlis işitmiştİn
3 » ))
+ erat audiv-erat işitmiş li
Plur. 1 » » + erilmus audiv-eriimua işitqıiştik
2 )) »
+ erll.tis audi v-eratis işitmiştiniz
3 » ~ + erant audiv-erant işitmişlerdi
Futurum Perfectum
Sing. 1 Pe rf. Göv. + ero audlv-erö işitmiş olaeaıtım
2 » » + eriıı avdiv-eris » olaeaksın
Plur.
3
ı
,.
» »
))
+ erit
+ erimus
audiv-eril
audiv-erimus
»
»
olaeRk
olaeaıtız
2 )) » + eritis audiv-eritis » olaea·ksınız
3 » » + eri nt audi v-eri nt ))
olaesklar
KURAL - Genetivus Hali bir şeyin kime veya

neye ait olduğunu gösterrneğe yarar. Mesela - Pueri
Uber = Oğlanın kitabı, oğlana ait olan kitap.
KELIMELER
Claud-o (3), kapatıyorum Perf. Göv. claus-

Frang-o (3), kınyorum Pe rf. Göv. freg-
Port-a,-ae, f. kapı
Oppid-um,-i, n. şehir, kasaba
TERCÜME XV
1. Reginae filius pugna-t. 6. Oppidi portam claud-es

2.. Servi aınicum time-t. 7. Pueri hastas freg-i
3. Pueri liurum tene-s. 8. Reginarum iram time-o.
4. Puellae dona laud-6. 9. Magistri filium düc-it.
. 5: Servörum tela vola-nt. 10. Magistri puerös doce-ht.
11. Regina nostra servas vestros püni v-erit.
12. Magistri boni puerös multos erudiv-erant.
13. Sagittae ınultae et hastae impediv·erunt.
14. Amicus tuus dona ınulta mitt-et.
15. Servus niger oppidi porhis claus-erit.
16. Reginae filiös et servös erudiv-isti.
17. Hastas longas et sagittas freg-eramııs.
18. Muri magni nüntium tuuın impediv-erant.
1. Şehrin büyük kapısını kapıyacağız.
2. Kıraliçenin oğulları bir çok okiarı kırmışlardı.
3. ŞC!hrin duvarı bizim habercimize ınani olmuş olacak.
4. Kızların hediyelerini methettin.
5. Bizi~ arkadaşlarımiz büyük bir kitap yazıyorlardı.
6. Kara köle küçük kızı sevk ediyordu.
7. Şehrin kapısını kapatmadın.
8. Kölel.er bir çok oklar ve mızraklar tuttu.
9. Kölenin küçük oğlunu tecziye edeceğiz.
10. Kıraliçenin arkadaşları habercileri gönderınişti.
11. Kölelerin okiarından korkmuyoruz.
12. Kapıları ve büyük duvarı parçaladın.
46 Dört Fiil Çekimi
FilLLERİN DÖRT ÇEKİMİ
Etken Çatı
ı Singularis ı Pluralis
1 2 3 ı 2 3
"'c
V Am ?i - ö s t mu s ti. nt
"'ro
V Mone - ö g t mu s ti8 nt
>-. Reg - ö is it im us it is u nt
0... Audi - ö s t m us tis u nt
.8o
ll
ı Am ii -
M one -
(
~
bam b lls bat bum us biitis bant
"
i::
"'o. Reg - ( ebam
.!! Audi -
eb 'ls e bat ebarnus eblltis ebant
~
K
~·
~
o. Aml\ -
bo bi s bit bi m us bitiıı bıınt
r;:;
El M one -
El
". -
~
Reg
am es et eti s e nt
-;;" Audi - 6mus
~-
~
a Am§v-
E M onu - imm~ istis erunt
" i is tl it
~ Rex - veya 6re
Audiv-
0.. "'
~
~ Amuv-
o.
El Monu-
er ant
""'g-
e rom erası e rat edimos crStis
Rex -
o:" Audlv-
·~
El
Am:lv-
E!
.. o"
"- M onu -
e rO eri s erit erimus eritis eri nt
" " Rex -
~"';::
rı. C:: Audiv-
Tiirl{çe
Praesens - seviyorum, sevmekteyim, severim, v.b.
lmperfectum - seviyordum, aevmekteydim, severdim, v.b.
Futurum Simplex - seve"eğ"im, v.b.
Perfecttirn - sevdim, sevmiş bulunuyorum, sevmişimdir:, vob.
Plu.Squamperfectum - sevdiydim, sevmiştirn. v.b. ı·
Futurum Perleetum - sevmiş olacağım, v.b.
Dört Fiil Çekimi 47
~---------------------L------------------~
DÖRT FtlL ÇEKIMI ~
TEKRAR
Etken Çatı, Dört Çekim
ı. Erudiv-erant. 19. Docu-eritis.
2. Pugna-s. 20. Vulnera-tis.
3. Scrips-erint. 21. Frang-itis.
4. Do ce-s. 22. Erudi-emus.
5. Mis-erunt. 23. Vocav-istis.
6. Vulnera.,t. 24. Canta-bami.ıs.
7. Roga-bo. 25. Terıe-nt.
8. lmpedi-es. 26. Claud-ebiitis.
9. Tenu-erat. 27. Scrib-etis.
ı o. Yola-bant. 28. Mis-imus.
ll. Timu-imus. 29. Lauda-bit.
1:.!. Saltiibis. 30. Tenu-N,am.
13. Düx-eriınus. 31. Terre-mus.
14. Claus-eris. 32. Seri b-am.
15. Vocav·eras. 33. Cia us-it.
16. Mitt-unt. 34. Terru-ero.
17. Terre-tis. 35. Erudi-tis.
ı ı. Freg-isti 36. Puni-ent.
ı. Çağırıyorsun. 13. Yazmaktayiz.
2. Tutacağız. 14. Man i olursunuz.
3. Sevk ediyorsunuz. 15. Kırdı k.
4. Göndermiş olacaklar. 16. Korkarsın.
5. Korkmuştum. 17. Korkmadınız.
6. Okutuyorsunuz. 18. Ok uttuk.
·.7. Cezalandırırlar. 19. Göndereceğim.
8. Sormayız. 20. Tecziye edersin.
9. Kapatacağ'ız. 21. Yaralar.
10. Gönderdin. 22. Methediyordunuz.
1
ll. Sevk etmiş idiniz. 23. Mani olacaksın.
12. Tutmuş olacaksın. 24. Sevk edersin.
48 Üçüncü Çekim Isimler
İSİ:l\ILER
ÜÇÜNCÜ ÇEKIM
Gen. Sing.'leri is ile biten Isimler Üçüncü Çekim-
dendir. Nom. Sing.'lerinin sonu değişik şekiller gösterir
ve her üç Cinsten olan Isimler de bu Çekime dahil
olabilir.
Bu Çekimden olan Isimler ikiye ayrılır.
1. Artan İsimler; yani Gen Sirıg. 'lerinde Nom.
Sing. 'lerine nazaran daha fazla hece- bulunan Isimler l 1].
2. Artınıyan İshuler; yani Gen. Sing. 'lerindeki
lıecc sayısı Nom. Sing. 'lerinin aynı olan Isimler [2].
I. ARTAN İSİMLER
Üçüncü Çekimdeıi Artan Isimlerde Gen. Plur. -um
ile biter.
l\'lasculinum ve Femlninum
No m. ı ı
liidex hakim (m.) liidic·es ı hakimler
V oc. liidex ey hakim liidic·es ey hakimler
Acc. liidic-em hakimi lüdic-es hakimleri
Gen. liidic-is hileimin lüdic·um h5ki.mlerin
D at. liidic·i hakime, için liidic-ibuıi hakimlere, için
Abi. liidic-e ha kimden, ile liidic-ibus h'i.kimlerden, ile
No m. Legiö lejiyon (f .) ı Legiön-es lejiyonlar
V oc. Legio ey lejiyoo Legioo-es ey lejiyoolar
Ace. Legiön-em lejiyonu Legiön-es lejiyoııları
Gen. · Legion·is lejiyonuo Legii5o-um leji yon ların
D at. Legiön-i lejiyona, için Legiön-ibus lejiyonlara, için
Abi. Legioıı-e lejiyoııdan, ile Legion-ibus lejiyonlardan, He
Birinci kelimede Nom. ve Voc. Sing. ludex dir.'
Bütün diğer Halleri ludic- Gövdesine bazı Takılar
getirmek suretiyie. yapılmaktadır. Bu Gövde Gerı. Sing.'-
den -ls Takısı kaldırılarak elde edilir.
(!] Bunlara nomina İmperlsyllaba denir.
(2] Bunlara nomlna parisyilaba denir.
Üçüncü Çekim İsimler 49
KELIMELER
Üçüncü Çekimden Gen. Plur. 'leri -um ile biten
Isimler-
Rex, reg-Is, Tn , kıral Miles, millt-is, m., asker
Vöx, vöc-is, · f., ses Leo, leon-is, m., asl~m
TER C 0 M E XVI
ı. Iüdic-es scrıb-ebant. 7. Vöx reg-is terre-t.
2. Milit-em timu-imus. 8. Puer leön-em time-t.
3. Reg-es pugnav-erunt. 9. Milit-es pugnav-erant.
4. Reg-is vöc-em audi-o. ıo. Reg-uın filiös doce-s.
5. Leö:ı-es time-bis. ı ı. Virg:in-em lauda-bas.
6. Reg-em vocav-isti. ı 2. lüdi~-es püni-ent.
13. Milit-es vöc-em reg-is nö:ı audiv-erunt.
ı4. Pueri parvi leön-em vulnerav-erant.
15. Milit-um hastas longas freg-imus.
16. Reg-is amicf nüntiös multös mis-erant.
17. Puella tenera leön-is vöc-em time-bat.
18. Vöx tua puerös parvös terru-it.
1. Askerler harb edecek. 6. Hakimler cezalandırır.
2. Kırallar methetmişti. 7. Lejiyonu methcttim.
3. Bir ses işittik. 8. Kıralı çağırırım.
4. Aslanlardan korktun 9. Hakim şarkı söyler.
5. Kıralı seversin. lO. Kıralları okuttunuz.
11. Kıralın oğulları bir çok mektuplar yazmıştı.
12. Hakimler köleleri ve askerleri cezalandırdı.
13. Oğlanların mızrakları asianı yaralamıştı.
14. Senin sesin küçük kızları korkutacak.
15. · Askerler kölelerin mızraklarından korkmadı.
16. Genç kızların sesini işitmiyoruz.
17. Kıral ve kıraliçe askerleri methedecek.
Gramer - 4
tlÇÜNCÜ ÇEKIM (devam)
I. ARTAN İSIMLER
Neutrum
Şu noktayı
tekrar hatırlamalıdır: Bütün Neutrum
Isimlerde Nom., V oc., ve Acc. ·aynıdır, ve Plur. 'lerinde
Nom., Voc. ve Acc. Hallerinin sonunda a bulunur.
SingulariJ Pluralis
No m. Nömen a<i (n.) Nömin·a adlar
Voc. Nömen ey ad Nömin·a ı ey adlar
Acc. Nomen "adı Nömin·a adları
adın adların
ı
Gen. Nömin·ia Nömin-um
D at. Nömin-i ada, için Nömin·ibus adlı.ra,
için
Abi. Nömin-e addan, Nömin·ibus adlardan, ile
Nom. Opua iş Oper•a ı işler
V oc. Opu1 ey iş Oper•a ey işler
Acc. Opua işi Oper-a işleri
Gen. O per-is işin Oper·um işlerin
Dat. Oper·i işe, için Oper-ibus i,lere, için
Abi. O per-e işten, ile Oper·ibua işlerden, ile
İsim ve Sıfatlar ar89ında uygunluk :
Bonus veya niger gibi bir Sıfat Üçüncü Çekimden bir İsmi
nitelediQ'i zaman, Sıfatın·· Halleri Birinci veya İkinci Çekimden bir
İsim gibi, İıımhı de Üçüncü Çekimden oldukuna göre teşkil edilir.
Böylece Isimle Sıfatın ııonları çok ballerde aynı olmi!Z. Mesela -
· Reges boni, ;9 ; kırallar.
Şu kelimeleri birlikte çekiniz : Rex magnus - vox tua-

onus parvum.
Üçüncü Çekim Isimler sı
KELiMELER
Üçüncü Çekimden Gen. Plur.'lerinin sonunda -um

bulunan Neutrum keliıneler-
Caı·men, caı·mln-ls n., ~arkı Onus, oner-is, n., yük
Flumen, llumln-ls, n., nehir
TERCÜME XVII
Ö. T. G. li F.
ı. Puellae pulchrae carmin-a multa canta-bant.
2. Fliimen magnuın milit-es noströs terre-bit.
3. · Reg-is servi on us inagnum timu·eruııt.
4. Ilidie-es boni milit-em miserum puni-ent.
5. Milit-es nostri portas magnas claus-erunt.
6. Reg-eın magnum et reginam ama-bimus.
7. Flumina magna nüntiös meös impediv-erant.
B. Virgirı-es pulchrae carmen longum carıta-nt.
9. ludic-is boni voc-em audi-emus.
10. Milit-um multörum hastas freg-eni h s.
11. Virgö tenera onus ınagnum tene-bat.
12." Servi noslri onera magna porta-banl.
1. Büyük kırallar zavallı köleleri cezalandırdı.
2. Bir. çok askerlerin seslerini işittik.
3. Senin sesin kıraliçenin oğlunu korkutacak.
4: Kıral ve kıraliçe iyi hakimi methetti.
5. Güzel kızların şarkılarını işittiniz.
6. Bir çok askerler oklar ve mızraklar tutuyorlardı.
7. Büyük nehir bizim kölelere mani olııcak.
B. Büyük kıralın küçük o~lunu götürmüştük .
. 9. İyi hakimin oğlu bir çok kitaplar yazar.
10. Köleler şehrimiı.in büyük kapılarını kaparnıştı
11. İyi kıral kızların şarkısını methetti.
12. Küçük oğlanlar büyük aslanın sesinden korktu.
ÜÇÜNCÜ ÇEKİM (devam)
II. ARTMlY AN İSİMLER
Üçüncü Çekimden Artınıyan lsimlerin Gerı. ?lur.
lerinin sonuna -um değil -iuııı gelir (l). Bütün diğer
Halleri Artan Isimlerdekinin aynıdır
Feminlnum
Sing-ularis Pluralis
No m Ov-is 1 koyıın (f.) Ov·iis koyunlar
ıı
V oc. O v-is ey koyun Ov-iis ey koyuolar
Acc. O v-em koyunu Ov-iis koyunları
Gen. O v-is koyunun Ov-ium koyunlerı n
Ov-ibus
Dat. 1 O v-i koyuna, için koyunlara, için
Abi. Ov·e ı koyundan, ile Ov-ibus koyunlardan,ile
Neulruın
ı
ı
Singularis Pluralis
No m. Mar·" deniz (n.) Mar-ia denizler

V oc. Mar-e ey deniz Mar·ia .ey denizl~r
Acc. Mar-e denizi Mar-ia denizleri ı
Gen, Mar-is denizin Mar-um[2] denizierin ·

D at. Mar-i denize, için Mar·ibug deoizlere, için
Abi. Mıu-i denizden, ile Mar-ibuıı deoizlerden, ile
Birlikte çekiniz : A vis parva, nı are ınagnum.
[1] Kanştınlmılması
için bu kura! kesin şekilde ifade edilmiştir
İstisnalar çokbr. Aşaıtıdaki cümlelerde böyle bir isim kullanıldığı
zaman Gen. Plur.'inden kaçınılmıştır,
[ll] Marum pek az kullanılmıştır! kurallı Şekil olanMI!rium'ıı
raslanmamışlır
Üçüncü çekim Isimler 53
KELIMELER
Üçüncü Çekimden Gen. Plur.'leri -ium ile biten
kelime!er-
Av-is, is, f,. kuş
Nav-is, -is, /., gemi
,Host-is, is, c., düşman
Vinc-o .(3), yeniyorum Perf. Göv., vic-
T E R C Ü l\1 E XVIII
Ö. T. G. li F.
1. Regis mıliles hostes multos vic-erunt.
2. Regina nostra ııavem ınagnam mitt-et.
3. Oves tenerae leonem m'lgnuın time-bant.
4. Hostiuın sagittae regenı vestrum vulnera-nt.
5. Avis parva vocem tuam tiınu-erat.
6. Aviuın parvarum carmina audıv-imus.
7. Naves magnas et milites multos dile-is.
8. Regis fllius hostium tela non tiınu-it.
9. Mare ınagnum puellas multas terre-t
10. Militum tela müros nostros non frang-ent.
1 ı. Epistulas longas et I ibros mu lt os scrlps-1.
12. Reglnae filius aves teııeras voca-bat.
1. Kıraliçenin gemileri düşmanlarımızı korkutacak.
2. Kızlar küçük kuşların sesini işitti.
3. Düşmanlarımızın büyük gemisinden korkmuyoruz.
4. Askerlerin okiarı bir çok köleleri yaraladı.
5. Düşmanlarımiz kıralın askerlerini yenmiyecek.
6. ·Küçük oğlan güzel bir kuş tutuyordu.
7. Sizin oklarınız narİn koyunu yaraladı.
8. Güzel kızların seslerini metlıederiz
9. Bir çok askerlerin mızraklarını kırmış idiniz.
10. Düşmanın gemileri kölelerimizi korkuttu. ·
ll. Şehrinizin büyük kapılarını kapalmadınız.'
12. Hakimierin oğulları büyük denizden korkmaz.
54
<<S UM» FİİLİ
Praes. Göv., es- Perf. Göv., fu-
Sunı
Fiili Dört Çekimden hiç birine girmez, ve
Praes. Gövdesi Zamanlarında kuralsı:r.dır.
Praesens
ı Perfectum
Sing.l s um benim fu-ı idi m, olduk
f u-isti
2 es sensin idi n
fu-it
s e st odur fu-imus idi
Plur.l s um us biziz fu·i~tis idi k
2 estis sizsiniz fu·erunt idiniz
3 ııunt onlardır veya fuere idiler
lmperfectum ı Plusquamperfectum
Sing 1 e ram idi m fu-eram ı olmuş idim
2 erll.s i din fu-eras >) idin
8 e rat idi fu-erat » idi
Plur 1 erii.mus fu-eri1.mua i dik
ı
i dik »
2 ariHis idiniz Iu-eratis » idiniz
3 e ra nt idiler fu-erant · » idiler
Futuruın .ı Futurum Perfccluın
Sing 1 e ro olaca~ım fu-ero olmu~ olacakım
2 eri s olacaksın fu-eris » olacaksın
i
3 erit olacak fu-erit » olacak
erimus olacafpz fu-erimus » olacakız
rlur eritis olacaksınız fu-eritis » olacaksıııız
erunt olacaklar fu·erint » olacaldar
. Sum Bağ'lıyan bir Fiildir, yani Özneyi başka bir

kelimeye bağlar. Bu kelime bir İsim veya Sıfat olabilir.
KURAL-Esse Fiili ile bağlanan kelimeler arasın
da uyırıunluk bulunur.
Regina est bona : Kıraliı,.e iyidir. Burada bona
Regina' ya uyduğu için Hali Nom., Sing.,Cinsi FP.m. dur.
<Sum» Fiili 55
KELIMELER
Diir-us,-a,-um sert Alt-us,-a,-um yüksek

.Tfmid-us,-a,-um, korkak derin
Aeger, aegra, aegruın,
Dens-us, a-, .. um, sık, kalın hasta
TERCÜME XIX
1. Puella est pulchra. 10. Filius erat bonus.

2. Aves erant pulchrae. 1 ı. Portae fu-erint densae.
3. Servus erit nüntius. 12. Hostes fu-erant multi.
4. Rex fu-it timidus. 13. Amici sumus.
5. Telum fiı-erat durum. 14. Milites estis.
6. Avis fu-erit parva 15. Miseri eritis.
7. Reges sunt magnL 16. Aegri fu-istis.
8. Müri erunt alti. 17" Servus eris.
9. Oves fu-erunt parvae. 18. Regina fu-eras.
19, Filius servi tui est nüntius noster.
20. Milites reginae nostrae sunt multi.
21. Portae oppidi vestri erant magnae.
1. Kıral hasta idi 7. Hasta olmuş olacaksınız.
2. Oğlanlar küçük idiler. 8. Asker değiliz ..
3. Gemiler büyüktür. 9. Gemiler kara idiler.
4. Hediyeler çok olacak~ 10. Bir kıral idin.
5. Oğlun bir köfedir. ı 1. Mektup uzun olacak.
6. Arkadaş olmuştuk. 12. Kıralın oğullarıyız.
13. Kıraliçenin arkadaşları kıralın düşmanlarıdır.
14. Büyük şehrin kapıları yüksek olacak.
15. Bizim askerlerin mızrakları sert idi.
16. lyi hakimierin oğulları asker idiler.
17. Kıralınızın düşmanları Çok idi. ·
18. Senin arkadaşının oğlu bizim kölemiz olmuştu.
BİRİNCİ ÇEKiM FİİLLER
Ama-re, sevmek
Praes; Göv., ama- Sup. Göv., amat-
VÖX PASSIVA, Edilgen çatı
Praes. Gövdesi ama- dan yapılan Zamanlar
P'raesens
ı Yapılışı ı
1
Misal ı Türkçesi
Siog.l Praes. Göv. + ı am -or [1].
Ol' seviliyorum [2]
2
3
» »
+ rİ! aml\-ris
ama-tur
meı·iliyorsun
seviliyer
", " +tur
Plur. 1 "» + mur ama·mur seviliyoruz
2 » +mini amil.-mini seviliyorsunuz
3 " » + ntur arn~-ntur sev il iyorlar
Imperfectum
Sing.l Praes. Göv. + bar arnli-bar ı seviliyordum [::ı]
2 "» . + bliris arnll-bliris seviliyordun
3 » + biitur arnll-biitur seviliyordu
Plur. 1 » » + blimur amil.·bi!tnur seviliyorduk
2 " » + biimini amll.-bl!mini jııeviliyordunuz
s " " + hantur arnil-hantur aeviliyorlardı
Futurum Simplex
Siog. 1 Praes. Göv. +bor ama-bor sevileceğim
2 " +
beris
," -+- bitur
amli-beriıı sevilecPksin
3 " ama·bitur sevilecek
Plur. 1 »
,"
+
birnur ama· birnur sevileceğİ%
2 " +
birnini am ll· birnini sevileceksiniz
3 " » +
buntur ama-buntur sevilecekler
[Yukarıdaki Zamanlardan her birinin Tekil Ikinci
Şahıs için başka bir şekil daha vardır : Praes. ama-rE
lmperf. ama-bare, Fut. ama-bere.]
DİKKAT- Yalnız Geçişli Fiilierin tam Edilgen
Çatıları vardır. Bunlar Edilgen yapıldıkları vakit Geçiş
siz bir Fiil halini alırlar, ve buna göre bir Düz Tümleç
alamazlar.
(1] amor, amaor 'un kısalmış teklidir. Etkeninde
amaö yerine" amo geldiği gibi.
[2] Bk. s: 14: Not: 2 [SJ Bk. s: 16 Not : 1
.KELİMELER
Port-ö (1), taşıyorum Cnlp-o (1), suçlu lıuluyonım
Monstr-o (1), gösteriyorum
Turr-is, is, J., kule
TERCÜME XX
ı. Lauda-bitur. 7. Vulnera-bamiııi
2. Culpa-bamur. 8. Aqua porta- bilur.
3. Onus porta-tur. . 9. Noa culpa-mur.
4. Pueri culpa-ııtur. 10. Vulnera-biıniııf.
5. Non voca-beris. 11. Rex ınönstra-batur.
6. Mönstra-buntur. 12. Voca-lıaris.
13. Filii tııi et aınicus noster laııda-lıurılur.
14. Turres altae oppidi nostri nıönstra-ntur.
15. Milites multi hastas et sagittas freg-eraııt.
16. Naves regis nostrf hostern timidunı terre-bıınt.
17. ludic-is f!lius et servus rneus culpa-baııtur.
18. Puellae timidae teanem magnum tiınu-erunt.
[Tekrar edelim ki Etken Çatı Öznenin
' ne yaptığını veya ne
olduğnnu gösterir.
Edilgen Çatı Özneye ne yapıldığını gÖ•terir.
Mesela : Oğlaıı çağırıyor (Etken) : Oğlaıı çağınlıyor (Edilgen}.]
1. Suçlu bulununız. 7. S:::s nıet!ıediliyor.

2. Methediliyordıınuz. 8. Oğlan çagırmaktadır.
3. Taşınacaklar. 9. Kızlar çağırılır.
4. Korkmuyorsun. 10. Taşınacaksınız.
5. Şarkı söylüyordu k. 11. Şarkı söylüyorsun.
6. Suçlu bulunmakta idi. 12. Çağırıyorduk.
13. Bizim kölelerimizin büyük yükleri taşınınakla idi
1 L Güzel kızın sesi ınethedilecek.
15. Kıralın korkak askerleri ınethedilmiyorlar.
16. Şehrin kapıları ve kuleleri gösterilecek.
17. Iyi hakimierin arkadaşlarını suçlu bulııyorsunuz.
18. Senin arkada~ının mektupları ve kitapları gösterilecek.
BİRİNCİ ÇEKİM : A - FIILLERİ (devam)
Ama-re, sevmek
Praes. Göv., ama- Sup. Göv., amat-
Perf. Göv., aınav
VÖX PASSIVA, Edilgen Çatı
Sup. Gövde.'>i Amat- dan yapılan Zamanlar
Bu zamanlar bir participium olari Arnat-us ile
Sum Fiilinin çeşitli Zamanlarından yapılmıştır.
Birinci çekimden kurallı bir Fiilin Sup. Gövdesi,
Praes. gövdesinin sonuna t getirerek yapılır.
Yapılışı Misal Türkçesi

-
S ing. ı S up. Göv. + us sum aml!t-us sum sııvildim [1]
2 ~ ~
+ us es amlit-us es sevilclin
s )) » + us est amiit-.us est sevildi
Plur. ı ~
,. + i surnus ami1t-i sumus sevilclik
2 " "» + i esti• amllt-i e~tis sevildiniz
3 « + i sunt amU-i sunt sevilcli ler
Bu Zamanın yapılışında kullanılan nınat-us keli-

mesi, -us, -a -um, ile ,biten Sıfatlar gibi, üç Cins için
ayrı Takılar alır, ve bir Sıfat gibi Fiilin öznesine Cins
ve Sayı bakımından uyar. Böylece-
Puer arnat-us est = Oğlan sevildi.
Sing. VJrgo amat-a est Kzz ser,ifdi.
{
Nomen amat-um est = ad sevildi.
?lur.
-Vlrgines
Pueri arnat-i sunt =
amat-ae sunt .
oğlanlar sevildi.
Kızlar sevildi.
1Nomina amat-a sunt == adlar sevildi.
[!) Bk. s: 18, Not 1.

KELiMELER
Lex, leg-is, f., kanun Lapls, lapld-ls, m., taş
TERCÜME XXI
ı. Laudat-i estis. 6. Virgo vocat-a est.
2. Naves monstrat-ae sunt. 7. Milites sunt timidi
3. Onus portat-um est. 8. Vulnerat-us sum.
4. Reges culpat-i sunt. 9. Oppidum est magnum.
-5. VulrıeriH-i sumus 10. Regis filii estis.
1 ı. Leges bonae regum nostrorum Iaudat-ae sunt

12. Portae altae oppidi magnl monstrat-ae sunt.
13. Reginae filius parvus vulnerat-us est.
14. Opus puellarum pulchrarum laudi:ı.t-um est.
15. Flümina multa hostem nostrum impedi-ent.
16. Milites multös et naves magnas mis-istı.
17. Carrriina virginis pukhrae laudat-a sunt.
18. Mılites multi et rex magnus vulnerat-ı sunt.
1. Çağırıldınız. 6. Çağ"ırılıyorduk.
2. Suçlu bulunduk. 7. Oğlanlar harb etti.
3. Iş methedildi. 8. Kırallar yaralandı.
4. Kız çağırıldı. 9. Ses methedildi.
5. Kızlar güzel idiler. 10. Mızraklar taşındı.
11. Güzel kızların şarkısı methedildi.

12. Bizim kırallarımızın büyük gemileri gösterildi.
13. Iyi kıraliçenin askerleri yaralandı.
14. Hakimierin habercileri suçlu bulunacak.
15. Duvarların büyük taşlan gösteriliyordu.
16. Düşmanın gemilerinden ve askerlerinden korkmayız.
17. Bir çok mektuplar ve bir çok kitaplar yazdınız.
18. Küçük oğlanların hediyeleri methedildi.
BİRİNCİ ÇEKIM: A'·- FliLLERf (devam)
Aına-re, sevmek
Praes. Göv. Ama- Sup. Göv., aınat-
Perf. Göv., amav-
VÖX PASSİVA, Etken Çatı
Sup. Gövdesi Aınat- dan yapılan Zamanlar
Plusquamperfecturn
ı Yapılışı
Sing. ı Sup. Göv. + us e ram arnat-us eram sevilmiş idim
Plur. 1
2
3
»
»
»
»
»
,
+
+
us erl!s
us erat
er ii m us
amltt·us edis
ami'it·us erat
amiH·i erı\mu.;
.
))
»
idi n
idio
i dik
+•
2
3
1
.» »
»
+
+
i er lUis am >it· i eriHis
i erant arnH-i erant
»
»
idiniz
idiler
Futurum Perfectum
Sing. ı Sup. Göv.
,. ,
+
us ero arnat-us erô sevilmişolacağım
,
2 +
u1 eris amat-us eris olacaksın
3 »
,
»
+
us erit amllt-us erit » olacak
Plur. 1 » + i eri m us amiit·i erimus » olacağız
,.
2
3
»
»
« + i eritis
" +
i erunt
anıat-i eritis
am !it-i erunt . »
olacaksınız
olacaklar
DİKKAT - Perf. Zamanında olduğu gibi yukarı

daki Zamanlarda da Participium'un Cins ve Sayıca
Özneye uyması gerekir.
ALET ve YAPAN Ablatlvus'u
Bir işi yaparken kullanılan ALET Abi. ile ifade edilir.
Bunun için Türkçede ile kullanılır: Vulneratus est
sagittis = Oklar tle yaralandı.
Fiil Edilgen olduğu zaman, gösterdiği iş kendi
tarafından yapılan şahıs Abi. ile ifade .edilir. Bu Abl'
un önüne a veya ab getirilir :
Vulııeratus est a ınilite = Asker tarafındari
yaralandı.
Bir şey ile veya tarafından :_ yalnız Ablatlvus.
Birisi veya bir hayvan tarafından - a veya ab'dan
sonra Ablatlvus.
I{ E L 1 M E L E R ·
Oppugn-o (1), hücum ediyorum
Aedific-o (1), inşa ediyorum, yapıyorum.
T E R C Ü M E XXII
[DİKKAT: Hem a hem ab «tarafındam anlamına
gelir; yalnız a Sessizlerin, ab Sesli harflerin ve h'
nin önünde kullanılır.l
1. Virgiııes Pulchrae a rege ınagnö landatae sunt.
2. Milites multi sagittis vestris vulneraH eraııt.
3. Onera multa a servis miseris portat-a erunt.
4. Flümen altum a. militibus mönstriü-um est.
5. Hastis et sagitlls hostium vulnerat-i eramus.
6. Ab amicis reginae honae culpat-us eris.
7. Milites portas lapide magnö freg-erunt.
8. Leönem magrıum sagittis multis vulnera-bamus.
9. Regina nostra a militibus amat-a erat.
10. Avis tenera a puerö lapide vulnerat-a est.
11. Carrnina multa a puellis pulchris canta-ntur.
12. Virgines tiınidae aquam fliiminis tiınu-erunt.
1. İyi çocuklar hocalar tarafından rıletlıedilecek.
2. Kıral kölelerin okiarı ile yaralandı.
3. Sizin kÜaplarınız hakimierin arkadaşları tarafından
_methedilmişti.
4. Narİn kız büyük bir taşla yaralanınıştı.
· 5. Bir çok nehirler oğlanlar tarafından gösteri[ miş
olacak . .
6. Kıral ve kıraliçe tarafından suçlu bulunduk.
7. Bizim arkadaşlarımiz tarafından çağırılmış olacaksınız.
8. Şehrin kapılarını ınızraklarıml7 ile kıracağız.
9. Korkak kızları sesinle korkuttun.
10. Bir çok kasabalar askerler tarafından hücuma uğradı.
11. Büyük taşlar ile yüksek bir duvar inşa ediyorduk.
12. Hakimler büyük kitaplar ve bir çok mektuplar yazdı.
62 Sıfatlar
ÜÇÜNCÜ ÇEKiM SIF ATLARI
-us, -a, -um ile biten ve Birinci veya Ikinci Çekim-

-er, -a, -uın
den olan Sıfatları
gördük. Bazı Sıfatlar da vardır ki
bunların Çekimi Üçüncü Çekim Isimleri gibidir.
Aşa~ıdaki sıfatiarın
Nom., Voc., ve Acc. Hallerinde
Masc. ve Fem. için bir şekil, Neut. için ayrı şekil vardır.
Melior = daha iyi
Maac. ve Fem. Neut. Ma sc. ve Fem. Neut.
Nam. Meliar Me li us Meliör-es Meliör·a
Vac. Melior Me li us Meliör-es Meliör-a
Acc. Meliör·em Me li us Me li ör-es Meliör-a
Gen. Meliör-is Meliör-iıı Meliör-um Meliör-um
D at. Meliör-i Meliör-i Meliör-ibus Meliör·ibua
Abi. Meliör·e Melior-e Meliiir-ibuıı Meliör-ibus
Tristls hazin, mahzun
Ma sc. ve Fem. Neut. Mas c. ve Fem. Neut.
Nam. Trist-ia Tr ist-e Trist-es Trist-ia
Vac. Trist-is Trist-e Trist-es Trist-ia
Acc. l'rist-em Tr ist-e frist·es Trist·ia
Gen. Trist·is Trist-iıı Trist-ium Trist-ium
D at. Trist·i Trist·i Trist·ibuıı Trist-ibus
Abi. Trist·i Trist·i Trist·ibus Trist-ibus '
Abl. Sing.'in e ile değil i ile bittiğine dikkat et-

melidir.
Aşa~ıdaki keli~eleri birlikte çekiniz :
Donum. melius- hasta gravis-servus fortls-
onus leve- filius melior- telum grave.
Sıfatlar 63
KELIMELER
Tristis gibi çekiniz :

Fortis, cesur GravJ..s,----- ağır
Brevl~, kısa Dulcls, tatlı
T E R C Ü M E XXIII
ı. Rex est fortis. 6. Vox fuit dulcis.

2· Onus erat grave. 7. Carminum dulcium.
3. Carmina sunt dulcia 8. Sagittis brevibus.
4. Hasta ·erit brevis. 9. A forti mili te.
5. Pueri erant fortes. 10. Opus erat melius.
11. Regis filil carmen dulce canta-bant
12. Onera gravia ii. servis miseris portat-a sunt.
13. Regina nostra a militibus fortibus amat-a erat.
14. Epistulae puerorum parvorum sunt breyes.
ı5. Militum fortium hastas graves time-mus.
16. Aviuro parviirum vöcem dulcem laudav-isti.
17. Arnıcı nostri dona meliora mitt-ent.
18. lüdicis fllius sagitta brevi vulnerat-us ~st.
1. Şarkı kısa idi. 6. Iyi kızlar tarafından.

2. Kızlar cesurdur. 7. Tatlı bir şarkının.
3. Kitaplar ağır idi 8. Kısa mektuplar.
4. Cesur askerlerin. 9. Daha iyi bir hediye.
5. Kısa bir mızrak ile. 10. Daha iyi mızrakların.
11. Kızların tatlı sesleri arkadaşlarımızı sevk edecek.
12. Askerlerin ağır mızrakları ile yaralandık·
13. Ağır kitaplar küçük çocuklar tarafından taşındı.
14. Kısa şarkı kıral tarafından methedildi.
15. Cesur askerlerin akları kısadır.
16. Ağır taşlar kıralın habercilerine mani olacak.
17. Kıraliçe tarafından daha iyi gemiler inşa edilecek.
18. Zavallı köleler ağır yüklerden korkacak.
64 Sıfatlar
ÜÇÜNCÜ ÇEI{İM SlFATLARI (devam)
Aşağıdaki Sıfatıarın
Sing. 'lerinde Nom. ve V oc
Halleri her üç Cins için aynı şekli gösterir. Plzır.'le
rinde Neuı. Cinsinin ilk üç Halde başka şekilleri vardır.
Felix mesut
Singularis
Mal ve Fem. Neut.
ı Pluralis
MM c. ve Fem. Neut.
N om. Fe\lır Fellıı: Fiilic-es Fiilic-ia
V oc• Feliır Fe! i ır Fiilic-es Fiilic-la
Acc. Fiilic-em Feliır Fiilic-es Felic·ia
Gen. Ffillc-is Felic-is Felic-ium Felic-ium
D at. Felic-i Fiilic-l Felic·ibus Felic·ibııs
Abi. Felic-i Fe li c-i Felic-ibus Felic-ihus
Ingeus iri, cesim
Singularis
ı Mas-o. ve Fem. Neut.

ı pluralis
Masc. ve Fem. Neut
No m. lngens Inırens lngent-iis lngent-ia
V oc. lngens lngens lngent·e3 lngent-ia
Acc. lngent-em lngens lngent·es lngent-ia
Gen. lngent-is lngent-is lngent·ium lngent-ium
D at. lngent· i lngent-i lngeot-ibus lngeot-ibns
Abi. lngent·i lngent-i lngent-ibus lngent-ibrıs
Aşağıdaki kelimelerin birlikte çekimlerini gösteriniz:

Puella fclix- mare ing~ııs- nıagister sapiens-
telum velox- servus audax.
KURAL - B:ızan bir Isim başka bir İsmi niteler.
Bu takdirde iki İsim ayııı Halde bulunur, ve bunlar
Appositio: Açıklama durumundadır denir. Mesela --
Romulus rex pugnavit = Kıral Romulus harb etti.
Romulum regem vidi ~ Kıral ~omulus'u gördüm·
Filius Romuli regis ~ Kıral Romulus'un oğlu.,
Sıfatlar 65
KELIMELER
Felix gibi Ingens gibi
Velox, veloc-ls, süratli Saplens, saplent-ts, akıllı
Audax, audac-is cüretli
Oai·us,-i, C~ e sar ,-is, Lentul-us,-i (erkek adları)
T E R C Ü M E XXIV
ı. Reges sapientes bella longa nön ama-nt.
2. Lentulus, amfcus noster, puerum audacem püni-et.
3. Nüntii velöces librös, dona tua, porta-bant.
4. Servi sapientes a Gaiö magiströ laudaH sunt.
5. Libros ct epistulas, Caesaris opera, lauda-mus.
6. Naves multae a regina sapientf aedificat-ae sunt.
7. Gaius, iüdex bonus, sagitta brevf vulnerat·us est.
' 8. Opera servörum audacium a rege culpat-a sunt. .
9. Magistrf sapientes pueros multös erudiv-erunt.
10.· Hastas velöces et lapides graves time-mus.
11. Gaius et Caesar, amici nostri, sagittıs vulnerat-1
erant.
D. Lentuhis, regis filius, li brös mu !tas scrips-it.
1. Cüretli köleler şehrin ağır kapılarını kırdılar.
2. Senin arkadaşın Gaius hakim tarafından methedildi.
3. Köleler tarafından cesim duvarlar inşa ediliyordu.
4. Hakim Gaius'un kitapları kıral tarafından methedildi.
5. Süratli okiardan ve ağır mızraklardan korktuk.
6~ Akıllı hakimierin sesleri işitilmekte idi.
7· Arkadaşımız Lentulus ve Caeser çağrılmış idi.
8. Şehirlere cüretli köleler tarafından hücum edilmişti.
9. Kölemiz Gaius ağır bir taşla yaralandı.
10. Kardeşim lulia tarafından tatlı bir şarkı söylendi.
11. Cüretli aslan narİn koyunu korkutmuştu.
12; Akıllı hocanın oğlu cesur askerleri sevk etmişti.
Gramer- 5
66 Ikinci Çekim Fiiller
İKİNCİ ÇEKIM : E - FULLERt
Mone-re, tavsiye etmek
Praes. Göv., mone- Sup. Göv., monlt-
Perf. Göv., monu-
VÖX PASSİ_Y A, Edilgen Çatı
Praes. Gövdesi Mone- den yapılan Zamanlar
[Şahıs Takılan Birinci Çekimin aynıdır]
Praesens
ı Yapıtışı
Sinır.
2
s
.
1 Praes. Göv.
,.
, .
+
+
or
ria
+tur
mone-or
mone .. ris
mone-tur
lav~iye edÜiyorum [1]
."
ediliyorann
ediliyor
Plur. 1 p . + mur· mon6·mur . ediliyoruz
2 " . +mini mone-mini " eıliliyonunuz
3 . . + otur •one-ntur » ediliyorlar
fmperfectum
Sing. 1 Prau. Göv.+har mone-bar tavsiye ediliyordum
2 ,. » +bari• mone-baris .. ediliyordon
s . » +blitur mone-batur ",. ediliyordu
Plur. 1 ,. +bl!lmur mone-bamur ediliyordulc
",.
2 " + bamini mone-bliminl
".. ediliyordunu:r:
3 mone-bantur ediliyorlardı
»
" +baotur
Futurum Simplex
Sing.l Praes. Göv. +bor mone-bor tavsiye edileeeğim
2 « « +beri s mone-beriiı « edileceksin
\
s
Plur.l
2
«
c
«
«
«
«
+bitur
+ birnur
+bi mini
mone-bitnr
mone-bimur
mone-bimini
.
«
«
edilecek
edileceA-iz
edileceksiniz
!J c « +buntur mone·buntur « edilecekler
Yukarıdaki Zamanlardan her birinin, Sing. !kinci

Şahıs için başka birer şekli daha vardır: Praes.mo-
ne-re, Imperj. mone-bare, Fut. mone-bere,
[1] ·Bk. S: 14, Not: 2 ['2] Bk. S : 16, Not : 1
KELİMELER
Sor:-or, orıs, f. kız kardeş Rom-a, -ae, f. Roma

Urbs, urb~is, f. şehir Gall-us, -i, m. Gallialı
Verb~um, ~i, n. kelime, söz.
T E R C Ü -M E XXV
1. lülia, sorar mea, a servo nigrö ter re- bit ur.
2. Leones magni ab ovibus teneris time-ntur.
3. Roma, urbs magna, ab lıostibus oppugnat-a erat.
4. Puer.i multi a Gaiö, amicö tuö, doce-rıtur.
5. Iüdicis boni verba sapientia audiv-imus.
6. MJlites fortes hostium sagittis .non terre-bantur.
7. Romulus, rex sapiens, portas urbis claus-erit.
8. Av~s timidae puerörum vöcibus terre-bantur. .
9. Carmen dulce ii Iülia, soröre tua, cantat-um est.
10. Hastes audaces portas urbis nostrae freı;--erant.
11. Epistulae Lentuli, amici nostrl, laudat-ae sunt.
12. Onera gravia ii servis miseris time-baııtur.
1. Arkadaşımızın oğlu Gaius, askerleri sevk edecek.
2. Oğlanlar akıllı bir hoca olan Lentulus tarafından
okutuluyordu.
3. Akıllı bir kıralın oğlu olan Gaius'tan korkmayız.
4. Askerlerin ağır mızraklan ile yaralandınız.
5. Arkadaşın Gaius'un kız kardeşi Iulia güzeldir.
6. Küçük çocuklar bizim seslerimizle korkutuluyor.
7. Cüret li düşmanlar büyü k şehre ( acc.) h ücum et mi-
. yecekler.
8. Mektuplarınız akıllı kıraliçe ta::afından methedilıniş
olacak.
·9. Arkadaşımızın oğlu Gaius tarafından okutuluyorsunuz.
10. Hakiınierin öfkesinden korkulur.
11. Düşman tarafından şehrin kapıları gösterilir.
12. Düşmanların kısa mızrakları bir çok askerleri yaraladı.
68 İkinci Çekim Fiiller
İKİNCİ ÇEKiM: E - FİİLLERİ
Mone-re, tavsiye etmek
Praes. Göv., m one- Perf. Göv., m onu.: Sup. Göv., monit-
Sup. Gövdesi Monit- den yapılan Zamanlar
[Ikinci Çekim Fiillerin Sup. Gövdeleri çok hallerde
kuralsızdır. Ayrıca bulunup öğrenilmeleri gerekir].
Perfectum
ı Yapı !ışı ı Misal ı Türkçesi
Sing-l Sup. Göv. + us sum monit·us sum tavsiye rdildim [1]
2 })
+ us es monit-us es edildi n
3
",.
monit-us est ,." edildi
" + us est
Plur. 1 " + i sumus monit·i sumuıı )) edildik
2 ,." ))
+
i estis monit-i estis ,. edildiniz
3 ,. » +
i sunt monit-i sıint }) edildiler
Plusquamperfectum
Sing-l S up. Göv.+ us eram monit-us eram tav. edil~iş idim
2 ",. » +
Ul eral monit-us eras
"
)) idi n
s » + us erat monit·us erat " » idi
Plur. 1 ,. +i erlimus monit·i eramus " )) i dik
2 ,." +i erUis mooit-i eratis ,. idiniz
,. "
,. + i erant ,. "
3 manit-i erant " idiler
Futurum Perfectum
Sing. 1
2
S up. Göv.+ erö
"
,. + erİ!I
,. -f-
monıt-us
monit-us eris
erö '
.
tav. ed.
»
olacajtım
olacaksın
3
Plur. 1
»
» »
erit
+ erimus
monit·us erit
monit-i erimua
»
.. ,."
olacak
olacagız
2 »
"+ eritis " olacaksınız
monit-i eritis
_3 ,. » olacaklar
monit·i erunt
" i· erunt "
KURAL - Sıfatlar çeşıtlı Cınsierden ıkı
veya daha
fazla Ismi nitelediği zaman Fem. olanlara değil Masr:.
olanlara uyar: Puer et puella sunt pulehri =
Oğlan ve kız güzeldir/er.
Aynı kural Edilgen Çatı Zamanlarındaki
Partici-
pium'lar için de doğrudur: Puer et puella Iaudati
-sunt = Oğlan ve kız metlıedildi. -- -
[1] Bk. S : 18 Not : 1.
I{.ELİMELER
Doce·o (2), Okutuyorum Sup. Göv., doct-
Perf. Göv., docu-
Vide-o (2),. görüyorum Sup. Göv., vis·
Pe rf. .Göv ., vid-
Dele-o {2), tahrip ediyorum Sup. Göv., delet-
Perf. Göv., delev-
oınnis (<>ıfat, tristis gibi), bütün
'f E R C Ü M E XXVI
ı. Rex et regina ab onınihus mflitibus vis-ı sunt.
2. Fılius tuus et soror mea a magistro bono doct-i erunt.
3. Flümina magna et muıl altı regem impedi-ent.
4. Mürus et porta oppidi nostrl sunt alti.
5. Romam, urbem nostram, et Romuluın regem ama-mus.
6. Verba sapientia iüdicum bonorum non audiv-istı.
7. Aves multae puerorum sagittis vulnP.rat-ae sunt.
8. Onus magnum a servis timidıs non motum erit.
9. Roma, urbs nostra, ii Romulo rege aedificat-a est.
10. Virg-ines pulchrae carınina dulcia canta-bant.
11. Gaius, amicus tuus, et Iülia, soror mea, aegri fu-erunt.
12. Libri tui ab omnibus amlcis nostrls laudaH erant.
1. Duvar ve kapı Gaius tarafından inşa edildi,
2. Oğlan ve kız hakimin oğlu tarafından okutulmuştu.
3. Kız kardeşin lülia'yı ve arkadaşımız Lentıılus'u gördük.
4. Kitaplar ve mektuplar kıral tarafından methedildi.
5. Büyük nehir tarafından şehirler tahrip edilmişti.
6. Düşmanlarımız Gallialılar tarafından görüldük.
7. Habercilerin sesleri ile korkutuldunuz.
8. Cüretli köleler şehrin kapılarını kırmışlardı.
9. Şehrimiz Roma'ya askerler tarafından h ücum edilecek.
10. Kızların tatlı şarkısı kıraliçe tarafından methedilecek.
11. Düşmanların ağır mızrakları ile yaralanacağız.
12. Derin nehirden ve vasi denizden korkuyorduk.
70 Isimler
DÖRDÜNCÜ ÇEU:bı
Geng. Sing.'leri üs ile biten Isimler Dördüncü
Çekimdendir.
Eğer Isim Ma!c. (veya Fem.) ise Nom. us ilc biter.
Isim Neut. ise N om. ü ile biter.·
Masculinuın
N om.
Singularis
Grad·uıı adım (m.)
ı Grad·us
Pluralis
adımlar
Voc. Grad·us ey adım Grad-üs ey adımlar
Acc. Grad·um adımı Grad·üs adımları
Gen. Grad·ü• adımın Grad-Ulım adımların
D at. Grad-ui adıma, için Grad-ibus adımlara, için
Abi. Grad-ü adımdan, ile Grad-ibus adımlardan; ile
Neutrum
No m. Gen-u
Singularis
diz (n.)
ı Gen-ua
Pluralis
dizler
V oc. Gen-ii ey diz Gen-ua ey dizler
1
Acc. Gen-ü dizi Gen-ua dizleri
Gen. Gen·üs dizin Gen-uum dizierin
Dat. Gen-ii dize,' için Gen-ibua dizlere, için
Abi. Gen-ü dizden, ile Gen-ibu!l dizlerden, ile
[Daı.
ve abl. plur.'leri bazan -ubus ile biter].
Dördüncü ve ikinci Çekim Isimlerini dikkatle ayırt
etmelidir -
Nonı.'u -us ve Gan.'u -i ile biten Isimler İkinci
Çeklındendir.
Nom.'u -us ve Gen.'u -üs ile biten Isimler Dör-
düncü .Çekimdendir.
KURAL - Bir Sıfat bir erkeği (adamı, insanı), bir kadını
veya bir ~eyi viuıflaodırdığı :ı:amıuı çok vakit İ•im yazılmaz, ve
Sılatın Cinsinden erkek, kadın v~ya bir ~ey kutedildiği anlaşılır.
Singularis Pluralis
Masc. Bonus iyi adam Boni iyi insanlar
Fem; Bona - lyi kadın Bonae iyi kadınlar
Nom. Bonum ·= iyi şey. Bona ıyı şeyler
İsim'ler 71
KELİl\IELER
Gradus gibi
Are-us, -iis~ m., yay Iınperat-or, -orls, m,
E:x:ereit-us, -iis, m., ordu komutan
Curr- us, -us,. m., har b aralıası Rot-n, -ae, f., tekerlek
Man-us, -üs, f., el
T .E R C C M E XXVII
ı. Milites nostri arcus ınagııös maııibus tene-bant.
2. Manus tenera soraris tuae vulnerat-a erat.
3. Currus hostium ab omnibus militibus vis-i erunt.
4. Omnes boni Römu.luın reg-em nostrum ama-bunt.
5. Fılius amici tui a multıs culpat-us erat.
6. Exercitüs Gallörum, hostium noströrum, vid-imus.
7. Fortium opera et sapientium verba lauda-tis.
8. Multi sagittas et arcus magnös portav-erunt.
9; Caesar, imperiitor exercitüs, hostem non time-t.
10. Puerörum audacium sagittiis manu mea freg-eram.
11. Magnum exercitum d multös currus mis-istis.
12. Fortes et sapientes ab omnibus lauda-buntur.
1. Gallialıların orduları bizimkiler tarafından görüldü.
2. Bütün eserleriniz akıllı insanlar tarafından methedildi.
3. Akıllı bir hakim olan Gaius'un arkadaşları bir çok
şeyler yazdılar.
4. Şehrin kapılarını kendi ellerimizle kapatacağu.
5. Düşmanların yaylarını ve oklarını görmediniz.
6. Ordunuzun komutanı Caesar'ı herkes muaheze edecek.
7. Cesurlar kıralların ordularından (acc) korkmaz.
8. Cesur insanların şehri olan Roma Gallialılar tara-
fından hücuma uğrıyacak.
9. Ağır y,ük bir kızın eliyle nakledildi.
10. Kıral ve kıraliçe bütün iyi insanlar tarafından sevildi.
11. Büyük taşlar harb arabalarının tekerleklerini kıracak.
12. Nehirler cesur Gallialıların ordularına m§.ni olacak.
72 Sessiz Harf .Fiilieri
ÜÇÜNCÜ ÇEKiM: SESSIZ HARF FULLERI
Praes Göv., reg- Sup. Göv., rect-
VÖX PASSlVA, Edilgen Çatı
Praes. Gövdesi Reg- den yapılan Zamanlar
Praesens
ı Yapılışı ı Misal 1 Türkçesi
Siog.l Prae1. Göv. +or reg·or idare ediliyoruro
2 »
" + eris reg·erie [1] ~ ediliyorsun
1
3 . . +
itur reg·itur " ediliyor
Plur. 1 ,.
" +imur reg·imur .. ediliyoruz
2 » +imini reg-i.11ini , ediliyorsunuz
",.
9 " +
untur reg-untur
" ediliyorlar
lmperfectum
Siog. 1 Praes. Gov.+ ebar reg·ebar idare e dili yordum
2 J> ebiiris + reg-ebl<ris[2] .
ediliyorcİun
9
"
... .
+ abatur reg-ebatur " ediliyordu
Plur. 1 "
,. + eblimur reg·ebl!.mur .
ediliyorduk
2. eblimini + reg-ebiimini , ediliyordunuz
" "
. +
a " ebantur reg-ebantur " ediliyorlardı
Futuruin Simplex
Sing-.1 Praes. Göv. + ar reg·ar idare edileeekim
2 +aris reg-eris [3] ,. edileceksin
" ,." ,. edilecek
3 » + etur reg·etur
Plıır .1 ,. +emur reg·emur edilecekiz
2 »
"
+emini reg·emini ,." edileceksiniz
" ,.
3 " + entur
reır·entur
" edilecekler
[1) veya reg-ere [2) veya reg-ebare [3) veya reg-ere.
KURAL - tBirlikte> anlamını veren <İle> «ile bera-
ben «ile birlikte> kelimeleri Uitinceye <Cum, ve Abl.
ile tercüme edilir. MeseLa - Mitto servum cum
puero=Çocuk ile birlikte bir köle gönderiyorum.
Bunu, bir şeyin ne ile, ne vasıtasiyle yapıldığını
gösteren <ib de~ dikkatle ayırt etmelidir (bak, s. 60).
Puer vulneratus est saglttis = Oğlan oklar
ile yaralandı. ·
Sessiz Harf Fiilieri 73
KELiMELER
occid-o (3), öldürüyorum Sup. Göv., oecis-
Perf. Göv., occid-
(Bellunı) ger-o, (harb) ediyorum Sup. Göv., gest-
Perf. Göv., gess-
Fiüct-us, us, nı., dalga Veııt-us, -i, nı., rüzgar
DİKKAT- reg-eris (kısa e) Praesens, Tekil
Ikinci Şahıs; reg-eris (uzun e) Futurum, Tekil Ikinci
Şahıs.
T ER C ÜM E XXVIII
1. A Gallis viııc-eınur .. 5. Cuın multis ınitt-emur.
2. Cum nunti5 mitt-cris. 6. Bella ger-ebant ur.
3. Non duc-ebaıninL 7. A Caesare duc-ebaınur.
4. Telis occıd-eris. U.Ortınes vinc-entur.
9. Multa sapientia ii Lentul5, amlc5 tuo, scrib-untur.
10. Imperatorem cum oınnibus amicis occid-emus.
ıı.' Niives multae flüctibus et vento frang-untur.
12. Milrum ingenteın lapidibus magnis aedifica-bamus.
13. Filii nostri cuın nuntiis velöcilıus mitt-entur.
14. Multi fortes ii Gallis, hostibus nostris, occid-ebantur.
15. Virginis pulchrae carmina dulcia audiv-imus.
16. Libri magni fi Gaio, iuçlice sapienti, scrib-untur.
1. Komutan tarafından büyük ordular sevkediliyordu.
2. Gallialının ağır mızrağı ile öldürüleceksin.
3. Kardeşin !Ulia tarafından hediyeler gönderilecek.
4. Kölen ile birlikte süratli bir lıaberci göndereccğiz.
5. Oğlu ile birlikte düşmanlar tarafından öldürüldü.
6. Şehrin kapısı iri bir taşla kırılmaktadır.
7. Gallialılar bir ordu ile şehrimize hücum edecek.
8. Cesur insanlar dalgalar ve rüzgiirla korkutulmazlar.
9. Harb arabalanmızın tekerlekleri taşlarla kırılacak.
10. Cesur general Caesar tarafından sevk edileceğiz.
11. Eseriniz bütün iyi insanlar tarafmdan ıneth(;;dildi.
12. Akıllı insanlar Romulus'un kanunlarını metheder.
ÜÇÜNCÜ ÇEKİM : SESSİZ HARF FtfLLERİ

Praes. Go·· v., reg- Perf. Göv;, rex- Sup. Göv., rect-

Sup. Gövdesi Rect- den yapılan Zamanlar:
Perfectum
ı Yapılışı ı M i sa 1 ı Türkçesi
Sing.l
.
S up. Göv. +us um
. rect•US BUm· idare· edildim"
..
2 +us es rect·UB eS edildi n
3 ,. ,.
Plur. 1 ,. .
+us e~t
+i sumus
,. +i estis
rect-us est
rect-i sumus
edildi
,. edildik
2
3
» rect- i estis .
edildiniz
,. edildiler
" »
+i su nt rect-i suııt
Plusquamperfectum
Sing. 1
2
s
S up. Göv. +us eram
,." " +uı;ı
eTa9
re ct ·us e ram
rEict-us era!l
idare
.
,.
.
edilmiş idim
idi n
Plur. 1
2
.
"
"
»
.
+us erat
+i erarnus
+i eratis
rect-us erat
recti-eramus
rect-i eratis
.,. !)
"»
idi
idi k
idinl:ı:
3 " +i erant rect-i ero.nt idiler
" " "
Futurum Perfectum
Sing. 1
2 .
S up. Göv. +us ero
,.
,. +ua eri s
rect-us erö
re ct-us eri s
idare ed.
,. ,.
olacaJtım
olacaksın
,.
Plur.l
2
3 ))
,
,. ,."
+uıı erit
+i erimuı;ı
+i eritis
rect-us erit
rect-i erimos
rect-1 eritis
.,. ' •
",. olacak
olacaJtı:ı:
olacaksınız
B , » ,. ,.
+i erunt rect-i er un t olacaklar
Türkçe - E Halinin L<Hinceye çevrilmesi.

Latince Dat. Hali Türkçeye e- veya için ile çevrilir.
Mesela-:regi=kırala veya kıral için. Fakat Türkçedeki
-e Takısı €bir yere doğu harekeh anlamını verdiği
zaman· Latinceye ad veya in ve Acc. ile çevrilir. Mesela
- Ad urbem missum est = şehre gönderildi.
KURAL
.-E hareket ifade etmediği zaman - sadece Dat.
-E hareket ifade ettiği zaman - in veya ad ve Acc.
Sessiz Harf Fiilleri 75
T ER C Ü M E XXIX
lBu ve bundan sonraki tercümelerde ilk defa

geçen kelimeler için kitabın so·mndaki lügatçeye
bakmalıdır ].
1. Rex Galloruın cum exercilu ad urbeın contend-it.

2. Multa.c ıüives fluctibus et veııto fract-ae erant.
J. Nuntil veloces ad exerCitum nostrum miss-i sunt.
4. Urbis portae a servis limidis claus-ae erunt.
5. Hastae et sagittae fuerunt utiles mılitibus·
6. Libros Lentuli, aınici tui, regi monstniv-iınus.
1. Rex et regina omnibus bonis cari fu-erunt.
8. Carınina avium parvarum sunt dulcia omnibus.
9. Urbis turres et portas imperatori monstra-bimus.
10. Cum multls Gallis in urbem vestraın duct-i sumus.
11. Epistulac breves a sapientibus scrib-eb.ıntur~
12. Liber tuus Lentulo, iüdicis fllio, utilis erit.
1. Bizim komutanın adı bütün askerler için azizdir.

2. Bütün köleler büyük şehre gönderildi.
3. Mabedin duvarı dalgalar larafırıdan yıkıldı.
4. Ordularımız Gallialılar tarafından yenildi.
5. Hakiınierin sözleri kırala bildirilecek.
6. Kıraliçenin şelırine haberciler gönderilmişti.
7. Büyük bir ordu ile nehre doğru ilerliyorduk.
8. Bir çok insanlar düşmanbrın okiariyle öldürüldü.
9. Düşmanlarm gemileri kıraliçemize faydalı idi.
10. Harb arabasının tekerlekleri taşlarla kırılmıştı.
11. Akıllı hocamız Gaius tarafından okululduk.
l:J.. Mektuplar ve kitaplar bütün çocuklara gösterildi.
76 İsimler
BEŞİNCi ÇEKIM
Gen. Sing.'i ei ile biten İsimler Beşinci Çekimden-
dir. Bunların Nom. Sing.'leri es ile biter, ve Cinsleri
Fem. dur (yalnız dies genel olarak 1\Jıısc. dur).
ı Singularis ı Pluralis ·
No m. Di-es gün (m., f.) Di-e~ günler
V oc. Di-es ey ı:rün Di-es ey günler
Acc. Di-em günü Di-es günleri
Gen. Di-ei günün Di-erum günlerin
D at. Di-ei güne, için Di-ebu• günlere, için
Abi. Di-e günden, ile Di-ebus günlerden, ile
Beş Çekimin Hal Takılan
ı 2 3 4 5
Fem. ı\iasc. fı'enı. Neut Mas c. Fem. Neut. .\fas o. F. N au t. Fem .
~
No m. •B -us -er ·um Çeşitli Çeşitli -us -u -8s

Voc. -a -e -er -um =No m- =N om. -us -u -es
Acc. -am -um -um -em =N om. -um -u ..em
Gen. -aa -ı -ı -is -is -us -us -eı
D at. -ae -ö -ö -ı -ı -u ı -ii -e ı
Abi. -i!. -o -ö -e -e -u -ii -6
No m. ·ae -ı -a ·es ·a -us -ua -es

V oc. -ae -ı ·a ·es ·8 -us -ua ·es
Acc. -as -ös •a -es -a ·us -uıı -es
-um -um
Gen. -arum -ör~m ~örum -u um -u um -erum
-i um -i um
Dat. -ıs -ıs -ıs -i b us -i bus -i b us -ibus -ebuıı
Abi. -ıs -la -is -ibus -ibus ·ibus -ibus -eb us
Lil.tince IN Edat ı
Latince i u Edatının iki anlamı vardır
In ve Acc. bir yere doğru hareket bildirir.
In ve Abl. bir yerde oluş bildirir, ve Türkçeye
<-de» ile çevrilir. MeseHi
In ur bem - şehre doğru; in ur be - şehirde.
Isimler 77
T E R CÜ ME XXX.
1. Caesar cum magno exercitu in haliarn conten-

debat.
2. Rex et regina in urbe nostra occisi erant.
3. Currüs nostros et naves amico tuo ınonslra-bamus.
4. lülia, sorar tu~, ab omnibus boııis laudat-a erit.
5. Captivi miseri ab imperatore in urbem duct-i sunt.
6. Cum Lentulo, ıüdicis filio, in Italiam ınitt-eris.
7. Milites multi sagittis et hastis vulnerat-i erant.
8. İtalia, patria nostra, omnibus cara est. .
9. Servus niger in curru cum imperatore sede-bat.
10. Nüntiös multös ad ıudicem bonum mis-istis.
11. Milites a Gallıs, hostibus nostris, non vinc-entur.
· .12. Dulcia sunt omnibus sapientibus pue!Hirum carmina.
1. O~lunun arkadaşı Lentulus'u görmedik.

2. Komutan Caesar ile ltalya'ya doğru ilerliyeceğ'iz.
3. Köleler tarafından hakime her şey bildirilecek.
4. Bir çokları şehirde Gallialıların okiariyle öldürüldü.
5. Kardeşin lulia bütün arkadaşlan tarafından sevilir.
6. Köleler kasahaya doğru ağır bir yük taşıyorlardı.
7. Düşmanlarımızın orduları İtalya'ya doğru ilerli-
yecek.
8. Kitaplarımızı oğlun Lentulus'a gösteriyorduk.
9. Komutanımız Caesar bir çok büyük harbler yaptı.
10. Kıraliçe kıralla birlikte güzel bir arabada oturacak.
11. Komutanın sözleri bütün askerlere bildirildi.
12. Korkak kızlar çocukların sesleriyle korkutuluyor.
DÖRDÜNCÜ ÇEKiM: I - FİİLLERl
Audi-re, işitmek
Praes. Göv., audi- Perf. Göv., audiv- Sup. Göv., audıt
VÖX PASSfVA, Edilgen Çatı
Praes. Gövdesi Audi- den yapılan Zamanlar:
Pracsens
ı Yapılışı
Sing. 1
2
3
. ..
Praes. Göv. + or
+ ril
andi-or
audl-ris
i~itiliyorum
işitiliyorsun
işitiliyor
+ tur andi-tur
,"
Plur. 1
2 .. " +mor
" +mini
audi-mur
audi-mini
işitiliyoru2:
işitiliyorounuz
3 " + un tur audi-untur işitiliyorlar
Imperfectum
Sing. ı
2 . .
Praes. Göv. + ebar audi-Eibar
+ ebliris audi-ebaris
işitiliyordum
i~itiliyordun
Plur.
3
ı
2
..
»
,."
+ abiitur audi-6bi\tur
+ abamor audi-ebii.mur
+eb'amini audi-ebil.min'i
işitiliyordu
i;itiliyorduk
işiti!iyordunuz
3 ," + ebantur audi-iihantur işitiliyorlardı
"
Futurum Simplex.
Sing. ı
2
s
.
Praes. Göv. + ar
, + eris
, + e tur
ı audi-ar
audi-eria
audi·etur
işitilece~im
işitileceksin
işitilecek
"
,
Plur. ı
." +emur audi-emur i~itileceA"iz
2
3 .
" + emini audi-emini
, + en tur audi-entur
işitileeeksioiz
işi tilecekler
[Yukarıdaki
Zamanlardan her birinin Tekil Ikinci
Şahıs için başka birer şekli daha vardır: Praes. atuH-
re, lmperf. andi-ebare, Fut. audi-ere].
KURAL _:_ (Ne Zaman?) ın ·karşılığı Abl. ile;
(Ne kadar müddet?) in karşılığı Acc. ile ifade edilir.
Primo anno ®ccisus est = 111, senede öldürüldü
(Ne zaman?).
Miiltos annos man~bit = Bir çok yıllar kalacak
(Ne kadar müddet?)
----------------------~------~---------------
T E R CÜ M E XXXI
Latince ~ ve ex Edatları, -den -den dışarı anlamını

verir ve Abl. alır. Ex italla = lıalya'dan, gibi.
ı. Proximo anno omnes urbes a mılitibus müni-ebantur.

2. A Lentulo, iüdice sapienti, püni-eris .
. 3. Naves nostrae flüctibus et vento impedi·untur.
4. Captivi dies multos in oppido mane-bunt.
5. Primo die nüntios ex urbe mis-imus.
6. Verba tua regi et reginae nuntia-buntur.
7. Pueri ignavı a magiströ noströ puni-untur.
8. Galli cum exercitü magnö ad urbem coııtend-ent.
9. Librös multös et epistulas ınanu mea scrips-i.
10. Hastae et sagittae militi forli utiles erunt.
11. Gallorum imperator anno seeund o occis-us e rat.
12. Carmen puellarum ab omnibus laudat-um erit.
1. Akıllı hocamız Lentulus tarafından okutuluyorduk.

2. N ehir ve surlar bize mani olacaklar.
3. Şehir Caesar tarafından tahkim edilmektedir.
4. Ertesi gün köleler şP.hirden dışarı gönderildiler.
5. Bir çok esirler bizimkiler tarafından ltalya'ya sevk-
ediliyordu.
6. Komutanın o~lu kısa bir mızrak ile yaralandı.
7. S üratli haberci ile birlik te kırala gönderildik.
8. Akıllı insanların sözleri bütün iyi .,.damlar tarafından
methedilir.
1
9. Düşmanıınız Gallialıların ordularından korkmayız.
10. Koınutamn sesi bütün askerler tarafından işitilecek.
ll. Şehrin kapıları cesur bir adam tarafından korunacak.
12. Yurttaşlar bir çok saatler Diana mabedinde kaldı.
BO Dördüncil Çekim Fiiller
DÖRDÜNCÜ ÇEiiİM: i - FİİLLERİ (devam)
audi-re, işitmek
Praes. Göv. audi- Perf. Göv. aucliv- Sup. Göv., audit-
VÖX PASSİVA, Edilgen Çatı
Sup. Gövdesi Audit- den yapılan Zamanlar:
Dördüncü Çekimden kurallı bir Fiilin Praes. Gövdesinin

scınuna t getirilirse Sup. Gövdesi elde edilir.
Perfectum
ı Yapılışı
ı Mi~ al
ı Türkçesi
Sing. ı
2
S up. Göv.
» ))
+ us sum
+us es
audit-us sıım
audit·ua es
işitildim
işitildin
3
. + us est audit-us est işitildi
» »
Plur. ı . + ı sumns audit·i sumus i~itildik
2 » » + i estis audi"t·i estis işitildiniz
3 » » + i sunt audit·i sunt işitildiler
Plusquamperfectum
Sing. ı S up. Göv.
,. ,.
+ us e ram audit·us eram işitilmiş idi m
2
. + us erli• audit·us erlls » i din
B +
" + us erat audlt·us erat » idi
Plur. 1
2
3
»
))
»
»
»
»
+
+
i eramus
i erl'ıtis
i erant
aurlit-1 eramus
audit-i eril.tis
au d it· i e ran t
.
,.
»
idi k
idiniz
idiler
Futurum Perfectum
S ing. ı S up. Göv. + us erö andit-us e ro işitilmiş ola.ğım
,.
2 » + us eris a vd lt- us e ds olacaksın
"
Plur.
3
ı
»
,." + U!l erit
+ i eri m us
audit·us erit
audlt·i erimus ,."
olaeRk
olacağız
2
"
,."
. + i eri tis audit-i t!ritis » olacaksınız
s " + i erunt audit-i erunt
" olacaklar
Etken Geçişli bir Fiili ve Düz Tümleci olan bir

Cümle, Edilg-en bir Fiille Alet veya Yapan Abl., unu
havi bir Cümleye çevri!ebilir. Bunun aksi de mümkün-
dür. bk. S: 83.
T E R C Ü M E XXXII
ı. Proximö die omnes naves fluctibus fract-ae sunt.

·. ·2. Onus magnum et grave multas höras porta-bamus.
3. Urbis portae ab imperatöre prima höra claud-entur.
4. lüdicuın filii cum nostris filiis erudit-i sunt.
5. Multös dies in Italia cum amicis ınans-imus.
6. Secundii höra nuntium velocem .. ex ur be mitt-emus.
1. Proximö annö magnum exercitum in ltaliam dux-i.
8. Vöces puellarum in vestris templls audit-ae erunt.
9. Multös dies in nave cum militibus mane-bis. ·
10. Anno secundö Galli omnes a nostris vict-i sunt.
11. Cara est clvibus omnibus Italia, patria nostra.
12. Exercitüs nostri a!J imperatöre forti duc-ebantuL
1. Ertesi gün mabetierde bir ses işitildi.

2. Bir çok günler esirler şehirde kaldı.
3. ltalya'nın bütün şehirleri bizimkiler tarafından tahkim
edilmiştir.
4. Haberci ilk saatte şehirden dışarı gönderildi.
5~ Ertesi yıl hepsi düşmanlar tarafından öldürüldü.
6. Büyük nehirler Gallialıların ordusuna ma11i olacak.
7. Ikinci gün şehir kıral tarafından lıücuma uğrıyacak.
8. Haberciler sizin sözlerinizi hakime bildirmişlerdi.
9. Siz kölemiz Gaius ve bir çok vatandaş tarafından
görüldüııüz.
10. Biz düşmanların okiarından ve denizin dalgalarından
k.orktuk.
ll. Bir çok saatler esirlerle birlikle mabette oturduk.
12. Ilk saatte gemiler habereilerimiz tarafından görüldü.
82 Dört Fiil Çekimi
FtlLLERİN DÖRT ÇEKİMİ
Edilgen Çatı (Etken Çatı için bak.: S. 46)
ı Sirıgularis ı Pluralis
fll
ı 2 3 ı 2 3
ı::
dJ Am li - or[!] ria tur m ur mini n~ur
til
a.ı Mone - or ria tur mor mini otur
...
0..
~
Reg - or eri s i tur im ur imini un tur
Audi - or ri s tur m ur mini un tur
-
~
s Am!
.eo bar bl!ris bU ur bllmur biimini hantur
Mone -
~
~
-
~
Reg
!"' Audi - ii bar ebllriıı ebl!tur ebllmur eb!lminl ebaotur
- '
~
Ama
bor beri s bi tur birnur bimiııi buntor
9 -
." Mone
-=
:ı
-
~
.... Reg
ar eria e tur emur emini entur
Audi -
ı
9 Amlit -
=o Monit-
ua us ua i i i
...
~ Re et -
Audit-
su m el e st sumua estia su nt
"'.;
."'
9
aı
Amıt -ı
Monit-
UR UB uıı i i ı
..
:ı
D" Reet -
e ram .eri!s e rat erli m us eri!tia er ant
;;:::" Audit-
ı
B ~ Ami!t- us us us i ı i
i: i Monit-
" .,.....
-"- Re et - erit
erö· eri s erimos eritis erunt
.... Audit-
Türkçe
Praeaena - ııeviliyorum, ııevilirim, •evilmekteyim, v.b.
lmperfeetum - seviliyordum, sevilirdim, sevilmekteydim, v.b.
Futnruın Simplex - aevileceA-im, v.b.
Pluaquamperfectum ~ aevildiydim, sevilmi~tim, v.b.
Futurum Perfectum - aevilmiş olacaA-ım, .v.b.
(1] Praeaens'in Ttıkil Birinci Şabsı amaor deA-ilamor dur·
Dört Fiil Çekimi 83
------------------------~---------------------
DÖRT FllL ÇEKIMi ~
TEKRAR
Etken ve Edilgen Çatılar, Dört Çekim
1. Vide-bar. 10. Vocat-a erit. 19. Püni-entur. •
2. Culpa-beris. ll. Sede-bas. 20. Mane-bunt.
3. Duc-cris. 12. MunH!mus. 21. Duc-imini.
4. Puni-untur. 13. Custodf-tis. 22. Doci'His.
5. Vinc-etur. 14. Voca-bimur. 23. Vinc-ebaris.
6. Terre-tur. 15. Doct-i er ant. 24. Mönstrav-isti.
1. Move-mur. 16. Terre-ris. :.!5. Vocat-us es.
8. Mönstra-ntur. 17. AedificıHis. 26. Piini-eminl.
9. V ine-ar. 18. Miss-a est. 27. Move-ris.
ı. Y eniyoruz. 9. Muaheze edileceksin.
2. Görüldünüz. I O. Og-retiliriz.
3. O (kadın) okutuldu. 11. Methediliyor.
4. Sevk edilmekteyiz. 12. Inşa ediyorlar.
5. Yazacaksın. 13. Korkmadılar.
6. Gönderileceğiz. l4. Görülmüyorsun.
7. Cezalandırıldılar. 15. O(kadın) gönderilmişti.
8. Çağırılıyordum. 16. Yazmış olacağım.
Etken Cümleyi Edilgen yapmak

Etken Cümlenin Öznesi Edilgen Cümlede Yapan
veya Alet Abl.'u halini alır. Etken Cümlenin Düz Tüm-
feci Edilgende Özne olur.
Ö. T. G.liF
Magister puerunı laudat.
ö. Y. Abi. Ed. F.
Puer a ınagistro laudatur
VIII. inci tercümeden sonraki her hangi bir parçada
bu çevirmenin tatbikatını yapmak faydalı olur.
84 Sı fatlar
SIF AT LARDA DERECE

Sıfatiarda üç Derece vardır :
Positivus Com~arativus Superlativus

Dür-us, Dür-for, Dür-issim us,
serı daha sert en sert, pek serı
Sılatların derecelerini yapmak için kural :

Comparativus Derecesi, Positivus şeklinden
G enetivus Singularis eki yerine -for getirilerek yapılır.
Mesela-Dürus, Gen. Sing. :Pür-i Comparativus dür-ior.
Superlativus; Gen. Sing. eki yerine -lsslmus,
getirilerek yapılır. Mesela - dürus, Gen. Sing. dür-i
Superlativus dür-issimus.
Comparativus ve Superlatıvus Derecelerinin Çekimi :
Bütün Comparativus'lar melior, melhts gibi
çekilir (s. 62). Bütün Superlativus'lar bonus, bona,
bonum gibi çekilir.
MISALLER
Positivus Comparativus Superliitivus

Ciir-us, aziz, sevgili car-ior, -ius car-issimus, -a,-um
Long-us, uzun long-ior, -ius Iong-issimus, -a,-um
Trist-is, mahzun trist-ior, -ius trist-issimus, -a,-uin
Dule-Is, tatlı dulc-ior, -ius dulc-issimus, -a,-um
Felix, mesut. felic-ior, -i us felic-issimus, -a,-um
lngens, cesim ingent-ior,-ius ingent-issimus, -a,-um
!{URAL - (Quanı ~ den) ile bağlanan iki Isim
aynı Halde bulunur. Me!!ela - Servus est felieior
quam rex == Kole kıraldan dah11 mesııtıur. Burada hem
servus hem rex Nominativus Halindedir.
Sıfatlar 85
-T E R C Ü M E XXXIII
1. Amicus rrieus est omnium iüdicum sapientissimus.

2. Sagittae- nostrae breviöres sunt quam hasta tua.
3. Proximö die nüntium velöcissimum ex urbe mis-i.
~- Carmina dulcissima puellarum nön audiv-istis.
S. Servl miseri onus gravissimum portav-erant.
b. Fortissimi militum noströrum a Gallis occis-i erant.
7. Lentuli, iüdicis sapientissimi, verba lauda-bamus.
8. Teroplum Diiinae altius est quam murus noster.
9. Multös annös in urbe iucundissima mans-imus.
10. Noslri libri ütiliöres sunt quam vestri (libri).
ll. Gaium occidisti, omnium civium fortissimum.
12. Audaciörem imperatöreın quam Caesarem nön vidl.
1. Daha tatlı bir şarkı. 7. Çok cüretli bir adam tarafından.

2. En ağır yük. 8. Daha a~ır bir taş ile.
3. Çok cesur (insanlar) 9. En aziz arkadaşlarla.
4. Daha güzel kızlar 10. Daha tatlı şarkılar.
5. .Daha kısa bir mektubun. ll. Daha makul bir söz.
(i. Daha uzun mızrakların. 12. Daha ağır okların.
13. Gallialıların mızrakları bizimkilerden daha uzundur.

14. Bütün vatandaşların en cüretlisi olan Gaius'u gön-
dheceğiz.
15. Küçük kuşların'· şarkıları sizin sesinizden daha
tatlıdır.
16. Çok cesur bir asker olan Lentulus'un sesini işitiyorum.
17. Akıllı bir adam için kitaplar mızraklardan daha
faydalıdır,
IR. Gallia'·dan daha güzel bir memleket g-örmedik.
86 Sıfatlar
SIF AT LARDA DERECE
-er ile biten Sıfatlar
Niger, tener g-ibi -er ile biten Sıfatiarın Coın

paralivus dereceleri yukarıda verilen kurala göre yapılır
(S. 84), fakat Superlatıvus'larını yapmak için M_asc.
No m. Sing.'lerinin sonuna -rlmus getirilir.
Positivus Comparallvus Superlatıvus
Niger, kara nig-r-ior, -i us niger-rimus, -a, -um

Tener, narin tener-ior, -ius tener-rimus, -a, -um
Pulelıer, güzel pulchr-ior, -i us pulcher·rimus, -um
Şu altı Sıfatın Superlativus'ları -limus ile yapılır:
Positivus Comparativus Superlativus
FaeU-ls, kolay facil-ior, -ius facil-limus, -a, -um

Dlffleil-is, zor difficil-ior, -ius difficil-limus, -a, -um
Slmil-is, benzer siınil-ior, -i us simil-limus, -a, -um
Dlsslmll-ls, farklı dissimil-ior, -ius dissimil-limus,a, -um
Graell-is, ince, narin g-racil-ior, -ius gracil-limus, -a,-um
HnmU-ls, aşağı humil-ior,. ius humil-limus,-a,-um
KURALSIZ SIFATLAR
Positivus Comparativus Superlativus
Bonus, iyi meli-or, -us optimus, -a, -um

Malus, kötü pei-or, -us pessimus, -a, -um
Magnus, büyük mai-or, -us maximus, -a, -um
Parvus, küçük min-or, -us mini m us, -a, -um
Multus, çok p!Us (neut.) plürimus, -a, -um
Sı fatlar 87
T E R C ÜM E XXXIV
ı. Patres nostri urbem pulcherrimam aedificaverunt.

'1. Optimum döaum a Lentulo, amico meö, missum est.
3. Virgines pulcherrimae carmen· melius canta-bant.
4. Roma, urbs maxima, a Gallis oppugnat-a erit.
5. Naves minöres lluctibus et ventö frang-entur.
6. Gaium, civem pessimum, ex İtalia mis-eramus.
7. Verba iüdicis optimi ab omnibus lauda-buntur.
8. lmperatöris filius est omnium puerörum minimus.
9. Verba amici tui peiöra fuerunt quam facta.
10. Servi ınİserrimi opus difficillimum time-bant.
11. Maxima opera militibus nostris sunt facillima.
ı:L. Plürimi captivi ab hostibus n.ostris occid-ebantur.
1. ltalya'nın en büyük şehri olan Roma'yı gördük.
2. Gallialılar tarafından pek çok cesur insanlar öldürüldü.
3. En iyi kitapları kız kardeşiniz Iulia'ya gösterece~h.
4. Caesar çok büyük bir ordu ile İtalya'ya doğru
ilerliyor.
5. En cüretli askerler düşmanların harb arabalarından
korktu.
· 6. Siz hiç bir vakit Ren'den daha geniş bir nehir
görmediniz.
7. Kitaplar çok kötü bir hakim olan Gaius tarafından
yazıldı.
8. Çok büyük bir orman Caesar'ın ordusuna mani
olacak.
9. En iyi vatandaşlar kıral Romulus tarafından met-
hedilir.
10. Bir çoklarının işleri sözlerinden daha iyidir.
11. Bir çok günler pek gÜzel bir şehirde kalaca~ız.
12. En fena vatandaşlar hakimler tarafından tecziye
edileceklerdir.
88 Tercüme
TER C i} M E XXXV
ı. Dörıa multa ii liilia, soröre tua mirt-entur.

2. Rex noster curn filiö suö ab hostibus occls-us est.
3. Urbis portae lapide ingenli frang-ebantur.
4. Nuntii velöces in urbem reginae miss-i eraııt.
5. Hostium naves imperatöri noströ ııtiles eruııt.
6. A Gaiö, magiströ sapientissimö, nön culpii- bP.ris.
7. Lentulö,. amicö tuö, librös noströs monstra-bimus.
8. Imperiitöris verba militibus omnibus nüntia-ntur.
9. Non vid-im,us puellam pulchriörem quam liiliam.
10. Proximö annö multi ii Gallis occis-i sunt.
ll. Multös dies in İtalia cum Lentulö miins-imus.
12. Exercitus nostri sil vis maximi s impedit·i suııt.
1. Bizim surlarımız Diana mabedinden daha yüksektir.

2. Ertesi gün pek cesur bir çok insanlar öldürüldü.
3. Akıllı insanların sözleri bütün iyi adamlar tarafından
methedilir.
4. Ikinci saatte şehrin kapıları kapatıldı.
5. Düşmaııımız Gallialılar İtalya'ya doğru yürüyorlardı.
6. Sizin sözlerinizi komutan Caesar'a bildireceğiz.
7. Bütün bu kitaplar çok akıllı bir adam tarafından
yazıldı.
8. Si~in askerleriniz ile birlikte ltalya'ya doğru yürü-
yeceğiz.·
9. Oğlanlar ve kızlar herkes tarafından methedilmiş
olacak.
10. Kıral ve kıraliçe bütün vatandaşlar için azizdir.
1 l. Cesur general tarafından bir çok gemiler gönderilecek.
12. Kızların pek tatlı şarkısını işittiniz.
Tercüme 89
T E R CÜ M E XXXVI
l. Röma, urbs pulcherrima, a Gallis oppugnat-a erat.

2. Dulcis est vox tua: dulcius est avi um carmerı.
3. Hostium niives maiores erant quam nostrae (naves).
4. Optimi milites ab imperatore forti lauda-baııtur.
5. Gaius, amicus tuus, pliirimös librös scrips-it.
6. Lentuli filius omnium iudicum est sapientissimus.
7. Servas et cives pessimos ex urbe mis-eramus.
8. Hastas et sagittas plürimas manibus freg-imus.
9. Urbes omnes ab imperatoribus nostris muni-unlur.
ıo. Servi miseri onus gravissimum porta-bant.
ı 1. Cives omne,s iudicis sapientis verba lauda-nt.
12. Currüs et naves hostium non time-bimus.
1. Sur yüksektir: Diana mabedi daha yüksektir.

2. Sizin kölenizden daha süratli bir haberci göndere-
ceğ"iz.
3. Gallialıların orduları bizimkilerden daha büyüktür.
4. KıraliÇenin adı bir çok cesur insanlar için azizdir.
5. Sizin sözleriniz makuldur: Kitaplarınız çok faydalı
olacak.
6. O (kadın) köle tarafından ağır bir mızrakla yara-
landı.
7. Biz si.zin komutanla birlikte İtalya'ya doğru ilerle-
miyeceğiz.
8. Ertesi gün şehre süratli bir haberci gönderdik.
9. Caesar tarafından bir çok esirler şehre doğru sev-
kedilmektedir.
ıo. Komutanın arabasında bir köle oturuyordu.
ı 1. Hakimin oğulları bütün akıllı insanlar tarafından
muaheze edildi.
ı2. Köleler bir çok yıllar kasahada kalacak.
ÖZET
İSİMLER
Birinci Çekim, Gen. Si~g. -ae
Singularis Plüralis
Nom. Mens·a, masa (].) Meos·ae, ma•alar
Voe. Mens-a, ey masa Mens·ae, ey ma•alar
Aee' Men~·am, masayı Mes·lls, masaları
Gen. Mens·ae, masanın Mens-lirum, masaların
Dat. Mens-ae, ma•aga, için · Mens·is, ma.•o?lara, için
Ab!. Mens·a, masainn ı"le Mens·is, masaların ile
İkinci Çekim. Gen. Sig. -i

(a) Masculinum
Singularis Plüralis
Nom. Domin·us efendi( m) Domin·i, efendiler
Voe. Domin·e Oornin-i
Ace. Domin;ıım Domin·ôs
Gen. Domio-1 Domin·orum
Dal. Domin-ö Domin-is
Abi. Domin·ö Domin·ia
Nonı. Maırister, hoca (m) Magistr· i hocalar
Voc. Magister Magistr·i
Aec. Magistr·um Magistr·os
Gen. Magistr·l Magistr·örum
Dat. Magistr·ö Magistr·is
Abi. Magistr·o Magistr-is
Nom. Puer, oğla"n (m) Puer·i, tJğlanlar

Voc. Puer Puer·i
Acc. Puor·um Puer·os
Gen. Puer·i Puer·ôrum
D.a t. Puer·o Puer·is
Abi. Puer·o Puer·iB
Üçüncü Çekim 91
(b) Neutrum
Singularis Pluralis
Nom. V oc. Acc. Bell-um, har b (n) Bell-a, Harbler
Gen, Bell-l Bell-örum
Dat. Abi. Bell-o Beli-is
Üçüncü Çekim. Gen. Sing. -ls

Artan Isimler. Gen. Pul. -um
( a} Masculinum ve Femininum
Singularis Pluralis
Nom Voc. luoılex, hakim (m) lüdie-es. hdkimler
Acc. lüdic·em lüdie·es
Gen. lüdic~ls lüdic·um
Dat. lüdic·i lüdie·ibus
Abi. lüclic-e lüdic-ibu•
N om. Voc. Legio lejiyon ( f} Legion-es, Le jiyonlar
Aee. Legiiin·em Legiiin·es
Gen. Legiiin-is Legiiin-um
Dat. Legion-i Legiiin·ibuıı9
Abi. Legion·e Legiiin·iuuş
(b) Neutrum
Singularis Pluralis
Nom; Voc. Acc. Nömen, ad (n) Niimin-ıı
adlar
Gen. Nömin-is Nomin·um
Daı. Niimin-1 Nömin·ibuıı
Abi. Namin-e Niimin-ibus
Nom. Voe. Acc. Opus: iF (n} Opera, iş:ler

Cen. 1 O per-is Oper·um
Dat. Oper·i Oper-ibus
Abi. Oper·e Üper·ibus
92 Dördüncü Çekim
Artınıyan İsimler Gerı. Plur. -iuın
(a} Mascillnum ve Femiııinum
1
Singularis Pluralis
No m. V oc. Ov-is, koyun ( /) O v-es, koyunlar
Ace. Ov·em O v-es
Gen. o .. -i, O v-i um
D at. O v-i Ov·ibus
Abi, O v-e Ov-ibus
(b} Neutrıım
Singularis Plurais
Nom. Voe. Aee. Grad·us. deniz (n) Mar-ia, denizler
Gen, Mar-is (pek az)
Dot. A'lıl. Mar-i Mar-ibus
Dördüncü Çekim Gen. Sing. -üs
Singularis Pluralis
Nom. V oc. Grad·ua adım (m} Gradiis, adımlar
Aee. lf"ad-um Gard-ıis
Gen, Grad-ü, Grad-uum
D at. Grad-ui Grad-ibus
Abi. Grad·u Grad-ibus
Nom. Voe. Aec. Gen·ii diz (n) Gen·ua, dizler
Gen. Gen·üs Gen-u um
Dat. Abi. Gen-ii Gen-ibus
Beşinci Çekim Gen. Sirıg. eı

Nom. 'Voe. Di-es, gü~ (m. f.) Di-e,., gürı/er
Aee. Di-em Di-es
Gen. Di·ei Dierum
Dat. Di·ei Di-ebus
Abi. Di-e Di-ebus
Sı fa tl ar 93
·'
Birinci ve ikinci Çekim Sifatları
Singularis Pluralis
Maııc. Fe m. Neut. Mas c. Fem. Neut.
N om' Bon-uıı Don-a B on-um Bon·i Bon·ae Bon·a
V oc. Bon·e · Ban·a Bon-um · Bon·l Bon·ae Bon·a
Acc. Bo n-um Bon·am Bon-um Bon·os Bo n-h Bon·a
Gen. Bo ni Bon·ae Bon-i Bon-orum Bon-arum Bon-orum
D at. Bon·ö Bon·ae Bon-o Bon·ia Bo n· ls Bon·ls
Abi. Bon~o Bo n-ii Ben·ö Bo n-is Bon·la Bon-is
_r
No m. Niger Nigr-a Nigr-um Ni gr· i Nigr-ae Nigr·a
V oc. Niger Nigr-a Nigr-uın Nig-r·l Nigr-ae Nigr·a
Acc. Nigr·um Nigr·am Nigr·uın Nigr·os Nigr·as Nigr·a
Gen. Ni gr· i Nigr·ae Ni gr· i Ni gr-orum Nigr-llrum Nigr-örum
D at. Nigr·ö Nigr·ae· Nigr·o Nigr-ls Ni gri~ Ni gr· ls
Abi. Nigr·ö Nigru Niırr-o Nigr-ls Nig-ls Nigr-is
N om. Tener Tener·a Tener-um Tener-i Tener-ae Tener·a

V oc. Ten er Tener·a Tener·um Tener-i Tener·ae Tener·a
Acc. Tener-um Tener-am Tener-um Tener·ÖB Tener-aa lener-a
Gen. Tener-i Tener·ae Tener-i Tener-orum Tener-arum Tener·wrum
Dat. Tener-o Tenerae Tener-o Tener-is Tener·i& Tener-is
Abi. Tener-o Tener-ii Tener-o Tener·1s Tener-is Tener-is
Üçüncü Çekim Sıfa:tlnrı

Singularis Singularis
Mas c. Feın. Neut Masc. Fem. Neut
No m. V oc. Me li or Me li us Trist-is Trist·e
Ar:c. Melior·em Me li us Trist·em Trist·e
Gen. Meliör·is Meliör·iıı Trist-is Trist·is
Dat. Maliör-i Mellör·i Tr !st-i Triat·i
Abi. Meliiir•e Meliör·e Trist·i Tr i1t·i
Pluralis Pluralis
. Masc. Fen Ne nt Masc. Fem Neut.
N.V.A. Meliör·es Meliör-a Trist-es Trist·ia
Gen. Meliör-um Meliör·um Trist·ium Trist-ium
Dat. Abl.Meliör-ibus Melior·ibus Trist·ibus Trisl·ib<ıs
94 Sıfati ar
Singularis Singularis
Mase. Fem. Neut Mas c. Fem. Neut
Nom. Voe. Felix Felix Ingana lngens
Acc. Felic-em Felix lngent-em lngena
Gen. Felic·ia Felic-is lngent-is lngent-is
Dat. Felie-i Fe li e-l lnırent-i Inırant-i
Abi. Felic-i F~lic-i Ingent-i lngent-i
Pluralis Pluralis
Mase. Fem. Neut. Masc Fem. Nerit.
N.V.A. Felie-es Felic-ia In gent-es Ina-ent-ia
Gen. Felic-ium Felic-ium lngent-ium lngent-ium
Dat. Abi. Felic-ibus Felie-ibu~ lngent-ibus lngenHbus
Sayılar (20 ye kadar)
ı. I. ii n us 11. Xl ündecim
~- ll. du o 12. XII duodecim
s. m. tr es 13. XIII tredeeim
4, IV. quattuor 14. XIV quattuordecim
5. V. quinque 15. xv quindeeim
6. VI. sex 16. XVI sedeeim
7. VII. •eptem 17. XVII septendeeim
8. VIII. octii 18. XVIII duodeviginti
9. IX. novem 19. XIX ündeviırinti
10. x. deeem 20. xx vigioti
Fiili er 95
Praes. Gövdesi Es-

Praesens llmperfectum l Futurum Simplex
- - - - . ------1--------------- -------·
'Benim Ben idim ı Ben olacağım
ı
Sinır· ı su m e ram e rO
2 es erlis
1
ı eri s
ı
3 e s-t e rat erit
Plur. ı aumus erH.mus ı e..-irnus
2 es·tis eratis eritis

3 au nt e ra nt erunt
Perf. Gövdesi Fu-
Perleetum IPiusquamperfectum IFuturum perfectum
- o----····------ -·
Ben idi m, oldum 1 Ben olmu~· idim laen olmuş olacağım

Sin ır. 1 f u-i fu·eram fu-erö
2 fu-isti fu-eriis fu·eris

ı
3 fu-it fu-erst !u-erit
i
1
Plur. ı fu-imus fu·erllmue 1 fu·erimus

ı
2 fu·istiR 1u·eratis ! fu·eritis
3 fu·erunt, ere fu-erant fu·erint

1
ı
96 Fiiller
ETKEN
' 1
Praes. Gövdesi Zamanları
İmperfectum
ı-~--
Praeseoa 1 Futurum Simplex
-----------------
Seviyorum, :teverim ı
1
Seomekteyim ' Scviyordum,
e Severdi m Seveceğim
:&., Siog.l amö Amll-bam . ama-bö
.•
t)o
2 am li-s arnil-has arna·bis
"cı
·;:
3
iii Plur.l
arna-t
amli·rnus
arni-bat
amll-biirnus
ı ama-bit
amli·bimus
-2 amli·tis ama-biHis amii-biti•.
3 ama-nt ama-bant arnl!.-bunt
-
T avsige ediyorum,
-Ei ederim, etrtiekteyim
tavsiye ediyordum.
:i ederJim tav. edeceğim
" Sing-l mooe ... ö
t)o mone·bam mone-bö
·;:ı 2 mone-a mooe-blis rnone-bis
Cl
3 mo ne-t
~ Plur.l mooe-rnus rnone-bat mone-bit
mone-biirnua mone-birnus
2 rnooe-lis mone-bııtis mone·bitis
~3 mone-nt
- mone-bant rnone-bunt
---
/dar~ ediyorum. 1 ]dare ediyordum
idare edeceğim
e ederim, etmekteyim ederdi m
:& Sing-l reg·ö reg-ebarn reg-am
.,.
"' 2 reg-ia reg-ebas reg-es
ı:ı
c"
ı:>
a reg-it reg·ebst reg-et
Plur.l reg-irnus reg-ebiimus reg-emus
o"' 2 reg·itis reg·ebliti& reg-etis
3 reg-u 0 t reg-·ebant reg·ent
-
ışifiyorum, işifirim
J~ifiyord.um,
Ei işitnıekfeyim / şitirdim /şiteceğim
:ii audi-am
"Sing.l aadi-ö sudi-ebarn
t)o
2 audi-s audi-ebiis audi-es
ı:>
"c 3 sudi-t audi-ebat audi-et

.,.
r::>
Plur.~ 1 audl-mus ·audi- eblimus audi em us
tO .audi-tis audi-ebiHis audi-etis
Q
.il audi-unt audi-ebant 1 audi-ent
Fiiller 97
Ç AT 1
Perf. Gövdesi Zamanları
Perleetum P luaq u am pe rf ec tum Fotorum Perfet'tum

---------
Sevdim Sevmil idim Sevmil olacağım
S ing. ı amliv·i am"'lv·eram am;v-erO

2 amlv·iati am!iv·erlla amilv-eria
s amllv-it amil.v-erat am li v-erit
Plur. 1 amav·imua ıı.mKv·erlimus am;iv-erimus
2 amav-iatia amil.v-eriHiıı
ı
amav·eritis
s amllv-erunt, 8re amllv·erant am!v·erint
T~vsige ettim Tavsiye elm/1 idim Tav. dmi1 olacağım

S ing. ı mono-i monu-eram monu-erö
2 monu·iati monu-erlla monu·eri1
3 mono-it monu-erat moıiu-erit
Plur. ı mouu-imua monu-eramus monu-erimua
2 monu-istis mouu·eratis mono ·eritia
s monu-erunt, i5re monu-eraut mono-erint
/dare ettim /dare etmiş idi m /d. etmi1 olaco§ım
,
Sing. ı rex· i rex-erarn röX·erö
2 rex-iati rex-erlia rex-eris
s rex-it re>::·erat re:t-erit
P!ur. ı rex-imus rex·erlımus rex-erimua
2
8
rex-istis
rex·i§runt, ere ı rex-eriHis
rex-erant
rex-erit is
rex·erint
Işittim lşitmi1 idim Işitmiş olcıcağım
Sing. ı audi v-i audi v·eram . audiv·erö
2 audiv·isti audiv•erlio audi v·erıa
s audiv-ii audi v-e rat audiv-eril
Plur. ı audiv-imus audiv-erl!mus au d iv· erimos
2 audiv-istis ~udiv·eratis audiv·eritia
3 audi v-erunt. tire audiv·erant audi v-eri nt
98 Fiili er
----------------------··----
ED İL GEN
Pracs. Gövdesi Zamanları
ı
Praeaen1 İmperfectua Fotorum Simplex
- -
Seviliyorum, •evili- Ssviliyordum
Ei rim, sevilmekteyim SevilirJim Sevileceğim
.,
:ii
Sing. 1 arno-r amii·bar amil.·bor
t)o
. 2 arna-ris aml!.-bilri~, bire amii·beria, here
"'ü
c 3 amil·tur amii·biitur amil·bitur
·.: Plur.ı ama-m ur
cc 2 ama-mini amii·amur amll.·bimur
ama-bimini
3 ama•ntur amll-bll.mini
amil.-bantnr arnli-buotur
-- - - Tavsiye eriiliyorum
T av~iye ediliyor·
eiilirim,
e dum, erli~irrlim
edilmektey im T avııiye e<lrlecelim
:ii Sing.]
mone·or monii·bar monii·bor
"
t)o
2 monii·ri1 monii-bllris, bilre monii·beris. bere
'ü 3 monii-tur
c
Plu,·.l monii-mur mane-biltur monii·bitur
-~ 2 mone-mini mone-bl!.mur mone-bimur
3 mone·ntur mooe·bil.mini monii·bimini
- --- monii·baotur m one-buotur
/dare erliligorum
ı dare erliliyorrlum,
edilirim,
e eelilirJim
.
:ii
""
elilmektegim
Sing. ı reg·or
reg-iibar
/dare edileeeğim
reır·ar
..
ı :ı 2 reg·eria
s reg-~tur
reg·iibari1, iibll.r~ reg·eris, e ere
"
ı :ı
Plur. 1 reg-iibi!.tur reg·etur
o"' reg·ımur
2 reg·İmini Tei·iibll.mur reg-iimur
3 reg-untur reg-iibi!mioi reg·emini
---1/şiti/igornm,
reg-ebiintur reg•entur
-
i1itili· hitiliyorclurn
e
..
:.;;;
t)o audi-or
Siog. ı
ri m, iiitilmeklcyim / şitilirJim
audi-iibar 1
lşitileceğim
aııdi·ar
r:ı
2 audi·ris audi-ebiiris. ebiira ı audi-eris, ere
c" 3 audi-tur audi-ebıı:tur audi·etur
ı :ı
ı
audi-mur
~ \Plur. ~ audi-mini audi-ebiimur audi-emur
o 3 audi-untur audi-ebamin i audi-emini
audi-ebantur ! audi-entur
Fiili er 99
Ç AT I
Supinum Gövdesi Zamanları
Futurum
Perfedum Plu•quamperfectum perfectum
-------·---· --·
Sevi/miş
Sevi/Jim Sevi/miş idim
alcıcalım
ı am !it-ua su m ami\t·uıı e ram amat-ua erö

Sin ır·
2 amiit·ua e• amlit-ul e ral amllt·u• eri•
3 a.mU-uıı e1t arnlll-us e rat amiit-ua erit
aml!t-i 1umus emiit-i e ram os arnıa-i erimua
Plur. 1
2 am lll-i esti• arnat-i erlOti• amiH·i eriti•
ami!.t·i lU Dt amat·i erant emilt-i erunt
3 ---
Ta<•siye edilmiş Taveiyr edilmiş
Tavııiye edildim Idi m ala en §rm
Sinır. 1 manit-uıısum ma,.it·us e ram monit·us erö
manit-us eri e
ı
2 mooit-u1 ea monit·us erli.s
H monit-us eat monit-us e rat mo nit-us erit
Plur. 1 monit-i sumua monit-i erilmuA monit·i eri mu•
ı monit-i eriiti~
2 monit-i eatis monit·i eritia
9 monit-i 1uot manit-i erant mooit-i erunt
·---·
/:lnre edildim ı-----

/Jare edilmiş idim
/dare e.lilmiş
ol~cağım
Si o ır. 1 reel-u• sum rect-us e ram ri5ct-uıı erö

2 rect-us el ri5ct-uo er Ss ri5~t-us eri s
3 ri5,t·uo e st ri5ct·us erat ri5ct-ua erit

Plur. ı re~t-i 11umua rect·i erH.mua ri5ot·l eri m us
2 ri5ct- i eatis reel-i eriitia rii~t-i r.ritis
.'
3 r e~t-i ııuot re ct· i e ra nt_ riict-i erunt
------- ------·-··--------
/ şiti/miş
Işitilelim /şitil:niş idim o[ncağım
Si or. 1 audit-us &um audit-uııeram audit-us erö
2 audit-ua es audit-us er ila sudit-us eril!l
3 sudit-us est audit-uıı era5 audit-u~ erit
Plur. 1 audit-i IUmll.l audit·i erıımus audit·i eri m us
2 audit-i estis au d it- i eriilis audit ·i eritis
9 audit-i lU nt
ı audit-i eraot sudit-i er u ot
KURALLARIN ÖZETİ
1. Fiil Şahıs bakımından Özneye uyar (S: 22).

2. Cümlenin Öznesi Nöminativus Halinde bulunur,
ve Fiil Sayı bakımından Özneye uyar (S. 24)
3. Geçişli bir Fiilin Düz Tümleci Accüsativus Ha-
linde bulunur (S: 26) ·
4. Özne (ve) ile bağlanmış birden çok Isimden
meydana geldiği zaman Fiil pliiralis olur; Düz Tümleç
(ve) ile bağlanan birden çok Isimden meydana gelirse
hepsi de Accüsiitlvus Halinde bulunur. (S:. 36).
5. Sıfat nitelediği lsme, Cins, Hal ve Sayıca uyar
(S: 38)
6. Genetlvus Hali bi~ şeyin kime veya neye ait
olduğunu gösterir. (S: 44)
7. Bağlıyan bir Fiilin yardımı ile Özneyi tamamlıyan
kelime Özneye uyar- (S: 54)
8. Bir şey (ile) - yalnız Ablativus.
Bir kimse veya hayvan (tarafından)-a veya (ab)
ile Ablativus (S: 60)
9. Bazaa bir Isim başka bir ismi niteler ve arala-
rında uygunluk bulunur. Bunlar arasındaki mürıasebete
Apposilio-açıklama denir. (S: 64)
10. Bir Sıfat muhtelif Cinsten bir kaç Ismi niteledi-
ği zaman Femininuın olanlara değil Masculiaum
olanlara uyar. (.S: 68)
ll. Bir Sıfat hir (erkeği), (kadını) veya (şeyi) nite-
lediği zaman Latincede çok hallerde !sim yazılmaz
Kuralların özeti 101
ve Sıfatın Cinsi (erkek), (kadın) veya (şey) e ait ol-

dugunu beli i eder (S: Oı,
12. Türkçe (ile) kelimesi (hirliktc) veya (beraber)
anlamına geldiği zaman (cum) ve .Ablal"ivus ile tercüme
edil ir. (S: 7'2)
13. - E bir yere doğru hareket anlamı vermezse
= yalnız Dalivus;
--E h ir yere doğru hareket anlamı verirse - (in}
veya (ad) ile Acdisalivus (S: 74).
ı·L (ne zaman) ın karşılığı Abla!ivus ile ifade edilir.
(ne kadar müddet) in karşılığı Accusativus ile ifade-
edilir. (S: 78)
15. (Quam=den) ile bağlanaı; iki Isim aynı Hal-
de bulıinur. (S: 84)
BÖLtİM
II
TEKRAR
Aşağıdaki tercümtl~rde birinci bölümde verilmiş olaı1

şu şekillerin ve kuralların bilindiği kabul edilmiştir :
Gramer Şekilleri :
Kurallı Isiınierin ve Sıfatiarın çekimleri.
Sıfatiarın mukayesesİ.
Dört Fiil çekiminin Haber Kipi, Elken w Edilgen.
Sum Fiilinin Haber Kipi.
Sentaks Kuralları :
fiil ilc Özne arasındaki uygunluk.
Sıfat , İsim
Appositio.
Hallerin l..>Cı.sil kııllanılış şekilleri (Vocativus rnüstesna)
ile
bera!Jer, birlikte . . . cum +
Abl.
vası!ası ile (alet) . . . yalmz Ab!.
\ hir kimse . . . a veya ab+Abl.

tarafından
i hir şey (alet) . . . . yalnız Abl.
\
e doğrrz hareket . . in t•ega ad + Acc.

e e, hareketsiz . . .. Dal.
de in + Ab/.
bir zamundu • Ab/.
zaman~ devam mıiddeti . . . Acc.
. 106 Vocativus Hali
-------------------------------------
VOCATIVUS HALl
Vocatir•as, çağırılan veya lıitab edilen şahsın Halidir.

Galip geldin, ey büyük kıral 1
Vıclsti, rex nıague.
Vocalivus ile Nominaiivus'u.ı şekli aynıdır ;yalnız iki

istisna vardır :
1 - Dominus gibi Isiınierin Sing.'iııde: Voc. Domine
2-Bonus gibi Sıfatiarın Masc. Sin~.'inde Voc. Bone,a,um
DİKKAT - Aşağıdaki Voc.'lar kuralsızdır:
fiU • mı, oğul
Voc. Sing. fili (fiile deg-il)
ıue - us, benim , , ml, -a, •um( mee değil)
de - us, tann ., ,, d~:.ıs {dee değil)
Claudiııs gibi ·ius ile biten Özel adların Voc.'ları fill-
üs'-unki gibidir.
Çoğııl isl::nlerin bazı
Özellikleri:
1 - Bazı İsimler yalnız Plur. şekillerinde kullanılır :
arma, armorunı, n. silrihlar (bellıu:zı'un Plur.'İ gibi)
2 ~ Bazı Isiınierin Sing. ve Plur. şekillerinde anlamları
ayrıdır:
castrıı cı,i n. kale ca 'i·;:ra, orum, ordugô.h

co~ia, ae J. bolluk co .liae, aruın, askeri kuvvetl~r
finls, is, m. son fineJ, iıım,arazi, ülke
Z A R F, adverhium
Zarflar fiilleri, Sıfatları veya diğer Zarfları niteler.
Bene cantat = iyi şarkr söylüyor.
Fortiter pugna t = cesurane harbedigor.
Saepe vi di = çok ( defalar) gördüm.
Semper trlstf~ est = daima mahzundur.
Zarfların çekimi yoktur, ve (umumiyetle) Cümlenin
kuruluşuna tesir etmezler;
Vocativus Hali 107
TERCÜM~
l. Tristis es, amice. 4. Audivisti, ml fili.

2. Semper ınanebuııt. 5. Castra ınünHa suııl.
3. Damı. pabimus. 6. Sacpe dedistis.
7. Castra nostra a Gallis saepe oppugnata eraııt.
8. Vestra opera, arnıcı md, a clvibus Iaudahuııtur.
9. Cum magno exercilu in fiııes hostiuın contendet.
10. Audivisti, mi fili, verba sapİenliuru iudicum.
ll. Copiae nostrae flü:ninibus et silvis impediebantıır.
12 ~pistulae tuae, carissime puer, s~mper hrcvissirııac sunt.
13. Pluri 11a dona a regliıa nostris civilJus dabuntur.
14. Fliii tui, Lentuie, a magistrls bene erudıti sunt.
15. Bellum ınagnum, imperator, in finibus hostiuın gessisti
16. Cum omnihus copiis ad casıra Gallörum contendit.
17. Urbeın münimus : arma civilıus et servis damus.
18. Nuntil ad i:nperatoreın e castris saepe missi erant.
19. Prima hora portae oppidi a servis clausae sunt.
20. Fortiter pugrüivistis, milites: hostes saepe vicistis.
1. Siz daiını verırsınız 4. Kitaplar verildi.

2. Biz çok kere verdik. S. Ey arkadaşım.
3. Biı.iın ordug-ahımızda. 6. Verıniyeceğiz.
7. Kuvvetlerimizi Gallialılarııı orduğ~ilıına sevkcdeceğiz.
8. Oğlum, sen akıllı kimseler tarafından iyi öğretilclin
9. Öğretmen kıza g-üzel bir kitap verdi.
10. Kıraliçeniıı oğlu vatandaşlar için daima aziz olacaktır
11. Dostum, sözlerin herkes tarafından övüldii.
12. Esirlerin çnğ"u ordugahta öldürülmüştü.
13. Bütün kuvvetlerimizle ne!ıre doğru ilcrliyorduk.
14. Lentulus, kitapların hakime faydalı o!du.
15. Bütün kölelere yaylar ve oklar verildi.
16. Bizimkiler bir çok saatler cesaretle harbettiler.
108 Zamiri er
-=------------------
ŞAHlS ZAMİRLERİ
(Pronomina pt"rsonalia)
Siııg-ıılaris Pluralis
1 ci ~ııbıa N om. ı ego ı ben ~Ög biz
Acc. ı me b•ni nös bizi
Gen. mu j benim oöstrl 11 biüm
ı
D at.
Abi.
mi hi
me
['] 1 bana
b•nıie11
oostrum
niibİ9
J bize
i oiibis bikden '
2ci ~ahıs No m. tii ı serı vös Jiz
Voc. tü vö~ .siz
Acc. te 1 :::; vög .sizi
Gen.
Dat.
tu i
tibi[I]
senin vestr i l
1
sizin
ı sana vestrum 1
Ab!. te siz.~
, sen1en viihis
vobis sizderı
i
lamır olan Özne bazan zıkredılebır.
Seviyorum aıno {/eya ego amo.
Seviyoruz - amamus veya nos amamus.
· Seviyorsım == amas veya tu amas.
Seviyorsunuz = amatis vey:ı vos amatis.
Zamir. ifadede şiddet olduğunda ve bilhassa bir
Voc.'un öıünd~ zikredilir.
Vos, amici mei, vidistis~Siz gördıiniiz, arkadaşlarim.
Çeşitli Şahıslardan meydana gelen mürekkep özne:
'Fıilin uyumu şu şekilde olur:
Özneler Fiil Özneler Fiil
ı .+2. Şah.=l. Şah. Çoğ.: ego et tu amamus.
1.+3. Şah.=!. Şah. Çoğ".: ego et rex amam us.
:t.+3. Şah.=-2. Şah. Çoğ.: tü et rex amatis.
.. '
Dik.- Turkçe sıra
~ sen ve ben Latince ~ ego et tü
kıral ve ben . ego et rex
Mecum, tecum, nobiscum, v. s.
Cum Edatı Şahıs Zamirierinin sonuna bitişir: benimle ==
mecum (cum me değil), tecum, vs.
[I] Mihl ve tibi'oıo sonundaki i kısa da olabilrr.
Zamider 109
TERCÜME II
ı. Tu vldistı. 7. A ~e c:.ılpamur.
2. Te laudamus 8. Mecum veaerunl.
3. Nos vocavit 9. Nobis carus est.
4. Nös vlnceınus. 10. Libruın ınihi dat.
5. Vös timetis. ll. Nöbiscum venid.
6. Vös mittam. 12. Signum datum est.
13. Multi clvium nöbiscum in oppidö nıaııebant,
14. Vös, arnici mel, carissimi mihi semper eritis.
15. Tü et frater tuus multa dona ııo:ıls dedistis.
16. Oınnes te olim laudabant ; ııunc ii rnultis culparis.
17. Nös omnes a te, imperator rnagne, vicli sumus.
ı8. Ego et tü, mea sorar, iıı urbern saepe veniınus.
19. Milites fortiter pugnaverurıt: nunc castra muniunt.
20. Numquam me vidit: nuntiös ad me saepe misit.
21. Multae navium fluctibus et ventô fractae erant.
22. Tu nobis multa dedisli: nös te semper amabiınus.
1. Bizi övüyorsun. 7. Tarafımızdan görüldü.

2. Seni muaheze ederiz. 8. Bize gelirler.
3. Benden korkardı. 9. Seninle geldim.
4. Sen ve ben şarkı söyleriz. 10. Benim için azizsin.
5. Bizimle. 11. Sana kitaplar verdim.
6. Size ı:;eliyoruz. 12. Bize gcıııiler verir.
13. Dostum, bize güzel bir şehir gösterdi:ı.
14. Kitaplar sana benden daha faydalıdır.
15. General işareti verdi: bizimkiler cesurane dövüştüler.
16. Sen ve kardeşin benimle oruugaha gdeceksıniz.
17. Lentulus, sen ve ben bir çok harbler yaptık.
18. Beni seninle beraber düşınanların ordugahırıa yollıyacak.
ı9. Evvelce bir köle idi: şimdi sizin komutanırıızdır.
20. Sesin daima çok lıoşuınuza gidecek (bize çok hoş
olacak).
ll O Zam ir ler
f Ş A R E T Z A M t R 1 : İS = O
CPronomen demonstrativum)
Singularis, o Pluralis, onlar

--·---
M. F. N. M. F. N.
Nom. i3 ea id ii u~ya eı eae ea
Acc. e um e am id eoa eli• ea
Gen. eius (bütün ei nsler) eörum eiirum e Orum
Dat. ei
,. iia 'Ueya ela (bütün cinsler)
Abi. eo e ii eo i is fleya e ıs "
. ls, ea, id şu şekillerde kullanılır: -

1. Sıfat olarak; zikredilen bir Isimle uygunluk halinde.
is puer=o çocuk, id bellum=o harb, ab eo reg~.=
o kıral tarafından, eas pue!His = o kızları.
2. Zamir olarak: zikredilmiyen bir lsme uyarak.
İi=o irı8anlar, ea=o şeyler ab eö=o kims~ tarafından.
Böylece is, ea, id, üçüncü şahıs için Şahış Zamiri o-
larak da kullanılır: --
is= o (erkek),· ea=o (kadııı), eum= onu (rri., acc.)
e6s ~ onları (m., acc., pl.)
Idem = aynı
ı
ı '
M. F. N.
-~
..
:;
N om
Acc.
ide m
eundem
eadem
eandem.
ide m
i dem
bO
"
ii)
Gen.
Dat.
ei usd em
ei dem .
{bütün cinslr.r}
' «
«
Abi. eodem e~dem e ödem

----
N om.· ei dem veya i dem eaed"m eadem
.!!!
.
-;;
:ı
Acc.
Gen .
eosdem
eörundem
eiiııdem
ellrundeın
eadem
eörundem
c.. Dal. ei~dem veya isdem (bütün cirıs/er)
Abi. eisdem v~ycı isdem "
"ldem,, Sıfat veya Zamir olarak kullanılabilir.
Zamiri er lll
T E R C Ö _.M E III
1. In eam ur bem. 7. E um locum vi di.
2. Eius puellae. 8. Eös laudabö
3. Cum eo servo. 9. Id bellum gessi
4. Earum legum. ı O. Ab eo laudamur.
S. In eodem curru. ll. In iisdem castris.
6. Eum mlsimus. 12. Eo!l culpamus
13. Cöpias tran~ id flumen diixerat et castra posuerat.
14. Cum prima legione ad cam urbeın contendebat.
lS~ De iis legibus multi libri ab eo scripti suııt.
16. lmperator noster in ea regiorıe bellum gerebat
17. Te saepe laudamus: eum semper culpanıus.
18. Eödem die, primarn legiönem trans flumen misit.
19. Milites eius legiönis castra hostium oppugmibunt.
20. · Olim nös culpabant: nunc ab iisdem laudamur.
21. Nös eum docemus: tü, mi amice, ab eö doceris.
22. Ego et tü cum iis ineödem locö semper manebimus.
ı. O nehre doğru. 7. O denizin ötesine.
2. O şehrin. 8. O kitapiara dair
3. O kıral tarafından 9. Onları gönderdik.
4. O. kitapların. 10. Herkes onu metheder.
5. O çocuklar ile. 11. O.ıuiıla geldim.
6. Aynı yerde. 12. Aynı (şeyler).
13. Bütün kuvvetlerle o ınıntakaya doğru ilerledi.
14. Onu o gemide aym yere yollıyaca~ız·
lS. O lejiyonları çok kere o nehirden öteye sevketmi,ti.
16. Hakimler onun hakkında çok şeyler işitti.
17. Hepimiz onları övdük: o:ılara hediyeler verdiniz.
18. Birinci Iejiyo.ı o mıntakadan dışarı gö:ıderildi.
19. O kasahada çok yıllar onunla beraber kaldım.
20. Dostum, sen ve ben aynı yere gelmiş bulunuyoruz.
112 Za.nirler
İ ŞARET z AM İ RLERi\ hic = bu, şu (yakııı için)

1 ille = o (uzak için)
------
Singularis, bu, lU Pluralis, bunlar, 1unlar
M. f. N. M. F. N.
N om. .... hi c ha ec ho c hi ha e ha ec
ll cc. h u oc hane ho c bo s hiis ha ec
Gen. hüius (bütün cin&ler) hor um biirum biirum
Dat.
Abi.
huic
böc hac
Siogularis,
"
o·
~
höc
his
his »
Pluralia, onlar
.
(bütün cinsler}
----
M. F. N. M. F. N.
No m ille illa "· illud illi illa e illa
Acc. ili um illa m ili u d illös illlla illa
Gen.
Dal.
Abi.
i lll us
illi
illö
.
(bütün cinsler)
"
iliorum
illi s
i Illirum illörum
(bütün cinsler}
,.
illii. illö illi s "
Hic ve ille şu şekillerde kullanılabilir:
I. Sı fat olarak: haec urbs = bu şehir
:t Zamir · " : illi = onlar, haec = bu şeyle~.
Böylece hem hic, hem ille (is gibi) üçüncü Şahıstaki
Fiilierin Öznesi olabilir:-
ille = o adam, o hi = bu kimseler, bunlar.
DİKKAT;-Hem is hem ille "o., anlamına gelir. Yal-
nız Türkç~deki "o., yu Uitinceye çevirirken umumiyetle
is kullanmalıdır. Hic ile karşılaştırıldığı, uzaklık fikri-
nin kuvvetli olduğ-u veya tanınmış bir şey kastedildiği
hallerde ille tercih edilir.
VARDlR--' YOKTUR
Vardıı·, yoktur kelimelerinin Latince karşılığı sade-
ce esse Fiili ile. ifadP. edilir! --
Nehirde bir gemi vardır = Navis est in flümine.
Tehlike yoktur = Periculum nön est.
Benim var, vs. Latinceye habere Fiili ve Acc. ile çevrilir:
Benim bir kilabırn· var = Librum habeö.
Benim kitabım yok = Librum non habeo.
Zamiri er 113
TERCÜME IV
ı. In' höc oppidö 7. O b hane causam.

2. Haec castra vidi. 8. De his rebus.
3. Cum his s'ervis. 9. Hös mittemus.
4. Ab illö rege. 10. Post haec.
5. Huius legiönis. 11. Illi us puellae.
6. Harum legum. 12. İn illa locö.
13. Ob has causas signum militibus non dederat.
14. Multi nostrorum in his locis occisi sunt.
15. Hi manebunt: illi ex caslris statim mittentur.
16. Milites haruro legiönum fortiter pugnaverunt.
17. Hös culpamus: illi ab omnibus Jaudabuntur.
18 .. Hoc opus mihi et tibi difficillimum erit.
19. Post haec naves omnes in eurıdem locum misit.
20. De his rebus multa a nobis ölim scripta sunt.
21. In ea regiöne silva erat magna et flumen altum.
22. Hunc saepe audivimus: illum numquam vidimus.
1. Bu çocuk ile. 7. Bu sebeplerden.

2. Bu kölelerin. 8. Bu sözlerden sonra
3. Bu asker tarafından 9. O gemilerde.
4. O şehirde. 10. Saatlerce sonra.
5. Bu lejiyorıurı. 11. Bunu bize verdi.
6. Bu (adamları) gördüm. 12. Bu adamı gönderdi.
13. O iş ona zor idi: bu çok kolaydır.
14. Bu sebeplerden ordugahı bu mevkide kurdu.
15. Bu ınıntakada pek cesur bir çok kimseler vardır.
16. Bu kimseler cesaretle harbedecekler: onlar korkaktır.
17. Burıdarı sonra, orduyu o. ınıntakaya sevketti.
18. Onları yanımızda gölüreceğ"iz: bunlar kalacak.
19. Bu meselelere dair çok kere mektuplar yazdım.
20. Bu adamdan korkarız: o herkes tarafından seviliyor.
114 Mııatar - Etken
----------------~-------------------------
.MASTAR - ETKEN
(Infinitivus- Activa)
lnfiniii'f.•us'un üç zamanı vardır, fakat Şahıs ve Sayısı yoktur.
Praeııens Perfeetum Fotorum
Yapılışı Praeıı. Göv.+re Perf. Göv+ine Sup. Göv+iirol ene
amll+re amlv•İ91e amilt·iiru• es1e
ı. Çek.
•eomek seomiş olmak seoecek tJlmak
2. Çek. mon8-re [1) monu·iase monit·iiru• e..e

taosige etmek tao, etmiş olmak tao. edecek olmak
·S. Çek. reg·ere [2] riiıı:-ine rect-iirul elle

idare elmek ir/. etmiş tJlmak id. edecek olmak
4. Çek. audi - re audi v-ine audit • üru1 ease
i1itmek işitmiş olmak lşitecek olmak
S um eu e fu·- ine fut·iiruıı

eue
olm ah olmuş olmak olacak olmak
lNFINlTlVUS'UN KULLANILMASl-(1) PROLATIVUS

lnfinilivus, istemek, karar vermek, başlamak, v .s., gibi
Fiillerle ve söylemek, düşünmek gibi Fiilierin Pass.'la-
riyle kullanılır:
Pugnare cönstituit=Mulıarebe etmeğe karar verdi.
Pugnavisse dicitur=Mulıarebe etmiş olduğu söyleniyor.
Geçişli bir Fiilin lnf.'u Tümleç alabilir:
Navem mittere constituit=Bir gemi gönderrneğe ka-
rar verdi.
Inf.. Fut. Act. daki .Participium ( amatilrus ) ' bonus
gibi tasrif edilir ve Cümlenin Öznesine Cins, Sayı ve
Hal bakımından uyar:
PueUae scrlpturae e ss e di cu n tur.
Kızların yazacak_ları söyleniyor. .
(1] 2. Çek. mooii-re de e uıı:uo, 9. Çek. reg-ere de kııadır.

[1] 8. Çelc. Prau. Inf. da Gövdeye - ere ilave edilir.
Maatar - Etken 115
TERCÖME~V
ı. Scripsisse. 7. Yenisse dicuntur.
2. Venire. 8. Bellum gerere.
3. Timere. 9. Fractürus esse.
4. D~turus esıie. 10. Urbem münire.
S. Di ci tur fuisse. ı ı. Dare parabaL
6. Posuisse. 12. Signum dedisse.
13. Ob has causas castra in eo luco ponere constituit.
• 14. Dicitur de his rebus multos libros scripsisse.
15. Cum omnibus copiis in nostros fines contendebat.
16. Milites eius legionis fortiter pugniivisse dicuntur.
17. Exercitum in fines hostium statim dücere parat.
18. Portas claudere et arına clvibus dare constituit.
19. Multos annös in ea regione mansisse dicitur .
20. Hös nön timemus: bellum cum iis saepe gessimus.
2ı~ Constituimus ad urbem magna eeleritale contendere.
' 22. Regina nostra haec dona nobis datura esse dicitur.
1. O~retmek. 6. Işaret vermek.

2. Inşa etmiş olmak. 7. Bir şehir inşa .etmek.
3.. Korkmuş olmak. 8. Ça~ırmak üzere olmak,
4. Bunu söxledi. 9. Söylemiş olmak.
5. Karar verdik. 10. Iyi şarkı söylemek.
ll. O ınıntakada harbelmiş olduğu söyleniyor.
12. · O~lum, ·daima yanında kalma~a karar verdim.
13. Bunların siHihlar ve gemiler hazırlamış olduğu söyleniyor
14.Kuvvetlerimizi nehri n ötesine sevketmeye hazırlamyorduk
ıs. Bu sebeplerden bizimle gelrneğe karar verdi.
16. Şehri tahkim edecekleri söyleniyor.
17. Dostum, st-n ve ben bunları çok işittik.
18. Bunu müteakip bize bir haberci gönderıneğe karar verdi
19. Bütün bunlar sana ve bana pek faydalı olac;:ık.
116 Mutar - Edilgen
MASTAR-EDiLGEN
(lnfini ti vus-Passiva)
~-~raesen• Perleetum Futurum
ı
- --
1
Yapılışı Praes. Göv.+ri Sup.Göv.+u• ene Sup. Göv+um iri
amll·ri amiH-us eııse amlit·uın Iri

1. Çek.
s~vilmek sevi/miş olmak (bale. S. 170)
ın one-ri monit-us eue
2. Çek. monit·um iri
iavsiye edilmek tav.edilmiş olmak
reg·ı [1) rect-us ene

3. Çek. reet-um ı rı
idare 11dilmek id. edilmiş olmak
4. Çek. ı audi- ri
audlt·us else
audit-um iri
işitilrnek işitilmiş olmak
İNFİNİTİVUS'UN KULLANILMASI (2)
lnfinitivus bir Isim gibi kullanılır. Cinsi daima Neut.'dur.

Dulce est vocenı tuam audire.
Senin sesini işitmek tatlr şeydir.
Inf Perf. Pass. da P.ırticipium olan (amatus, vs.)
bonus gibi tasrif edilir ve Özneye Cins, Sayı ve Hal
bakımından uyar.
Naves missae esse dieuntur.
Gemilerin gönderilmiş olduğu söyleniyor.
SAYlLARlN ÇEKİMİ
Unus=bir. bonus gibi; Gen. Sing. üniusDat.ünimüstesna.
M. F. N. M. F N.
N om. duo, iki dua e du o tre• tr i ıl
Acc. duös, doo do ii s duo tr es tria
Gen. duörum duarum duörnm trium (bütün cinsler)
D at. duöbus d.uabua duöbua tribus "
(1] 3, Çek. Inf. Prae!l. Pa,u.'nın Gövdesine -ri dekil, -i ilave edilir.
Ma&tar - Edilgen 117
T E R C Ü l\'1 E "VI
·ı. V ideri. Duarum ııavium.
6.
2. Positus esse. 7.
Vi nci.
3. Dari. 8.
Ob tres causas.
4. Erudire. 9.
Datürus esse.
5. Müniri. LO. Dlxisse.
11. Difficile erit castra in eödem locö pönere.
12. Portas urbis claudi et arına paniri iussit.
13. Turpe est haec de nostrii regina dicere.
14. Cum tribus legiönibus in eaın regiöneın conteııdit.
ıs. Duae naves flüctibus fractae esse dicuııtur.
1f:i. lücundissimum est ııöbis hoc carmeıı audire.
17. Ob eas causas plürimas naves aedificari iubet.
18. Difficillimum erat has cöpias trans flümen dücere.
19. lussit nös in ea urbe tre.:ı dies tecum maııere.
20. lussi sunt castra münire et portas custödire.
21. Castra nostra ab iis oppugniita esse dicuntur.
22. Facile erit hoc bellum in İis regiönibus gerere.
1. Çağırıimak. 6.
Iki gemi ile.
2. Gönderilmek. 7.
Üç Iejiyonun.
3. Görülmüş olmak. Iki köle tarafından.
8.
4. Inşa etmiş olmak. 9.
Kolay idi.
5. Tahkim edilmek. Verilmiş olmak.
10.
11. O meseleye dair çok şeyler söylemek kolaydır.
12. General bütün kuvvetlerin gönderilmesini emretınişti,
13. O gün iki geminin görülmüş olduğu söyleniyor.
14, O şehri iyi tahkim etmek çok zor olacak.
15. Sözlerinizin onlara bildirilmesini emrettik.
16. Hakimler bu kölelerin cezalandırılmasını emredecekler.
17. Düşmanın ordugahında daima üç lejiyon vardır.
1lo Sıfat-Fiil'ler
SIFA T-FtiL Participium
Latince Fiillerin 3 Participium'u vardır:
2 Activa, 1 Passiva.
Aetiva Passin
"
Prauena Futunım Perleetam
Praea. Göv.+(e)ns S up. Göv.+ürus Sup. Göv.+u•
amll.·nıı,
·ntia amlltür-ua-a·um amlit-u•·a·um
1. Çelr.
seven, uverken .o•vtcek Sevilmiş, lltflilen
2. Çek. moni·ns .. monitiir·us·a·um monit·ua·a·um

tav. erlerr, ederken fat~dye eelecek J Tav. edilmi,, edilen
. ı iriartt ı /d. edi/mil,
·S. Çek. reg·in1 reetiir·us·a·um riiet-ua·a·um
irl. eden, erierken edecek ~dilen
.. 1
ı
aadi·Ein• auditiir•aa·ıı·uaı audit·us·a·am,
4. Çek.
işiten, işitirhn 1 f,ltecek ı
ı
]şitilmil, işiiilen
Participium'lar Sıfatlar gibi çekilir, ve vasıflandırdı~ı

isim veya Zamire Sıfatlar· gibi uyar:--
Urbis münitae = Müsiahkem bir ~ehrin.
Vulneriiti = Yaralılar.
DİKKAT. 1- Gaçi~li fiilierin Part. Act'.ları Tümleç alabilir.
Servum vidi portlia elaadentem,
Köleyi kapıları kapatırken gördüm.
DiKKAT. 2 - Latince Part.'ları kullanır ve tercüme eder•
kan ,a noktalara dikkat etmelidir:
( a) Litineede Purt. Praes. Cümlenin Fiili ile aynı zamaada Yakı
olan i~leri göaterir. Türkçede -en ile biten Part.'lar İle bem ayaı
lamanda, hem de daha evvel yapılan itler için lıullanılır. Buna gÖr!!,
muela ( Uflen) yalnız (.t•!flmekte olan) anlamını verditi uma n Latin·
ee Prae.o. ,eklinin karlılııtıdır. Eter {ut~mif olan) anlamını verirse
Latince karıılıtı yoktur (1]. Yalnız {!tet~ilmi, olan ;,..,;[en) in lrar•
1ılıtı vardır: am.!tu1, a, um.
(b) Part. Per[. Cümlenin Fiilinden evvel yapılmı1 olan işler için
kullanılır. Bn it bazan zamaı;dan baaka .ebep, v.1. gibi münanbetler
de gösterebilir. Du bakımdan ınenlii audltus kelime•ini, yerine rö·
re, işitilen, işitilince, i,itilip. işitildi§i için, i#tilerek, işitildiği halde
ribi ,ekillerle Türkçera çevirabiliriz [1].
[l) Bak. S. 122. [J] Bak. S. 166.
Sıfat-Fiil'Ioır 119
T E R C ti M E VII
ı. Hastae friictae. 6. Libri .a te scripti.
2. Hostes victi. 7. Ea voce territus.
3. Miles vulnerıitus. 8. Servus ab eö missus.
4. Vulneratorum. 9. Pugnaturi sumus.
5. Scriptüri eraıH. 10. Ab armlitis.
11. Eödem die nüntius, ab eö missus, in urbem venerat.
12. His verhis territi, cives portas urbis clauserunt.
13. Dux noster in eo loco fortiter pugnans occisus est.
14. Magnus numerus vulneratörum in castris manet.
15. Castra in loco bene münito pönere constituit.
16. Milites, oneribus impediti, in flümine occidebantur.
11. Cum tribus legiönibus, ll. rege missis, ad castra venit.
18. Hostes saepe vidimus, hastis et sagitus armatos
19. Epistula i te scripta ab· omnibus laudata est.
20. De bellis ab eö gestis multa dictüri sumus.
21. Servum vidimus onus gravissimum portantem.
22. Libri ab eö scripli nobis utilissimi sunt.
1. Müstahkem kasabalarda. 6. Tarafımızdan yollanan hediyeler.

2. Silahlı adamların. 7.1yi ög-retilmiş çocuklar
3. Kırılmış bir mızrak ile. 8. Yaralılar tarafından.
4. Yazılan mektuplar. 9. Herkes tarafından övülen kanun
5. Korkutulan köleler ile. 10. Görmek üzeredir.
lL Ordugahı iyice tahkim edilmiş bir mevkide kurmamızı emretti.
12. Yaralıların pek çoğu şehirden dışarı gönderildi.
13. Labienus tarafından gönderilen gemiler dalgalardan par-
. çalandı.
14. Oklarla yaralanmış (olduklarından) yanımızda kaldılar.
15. Tarafınızdan bizim çocuklara verilen mızraklar çok aAırdır.
16. O meselelere dair bir kitap yazmak üzereyiz.
17. Bu mevkie çok sayıda silahlı adamlarla geldin.
HI. O gün üç vatandaş cesurane harb ederken öldürüldü.
120 -lo Fiilieri
-İO FİİLLERİ- KARIŞIK ÇEKİM

Praesens Gövdelerinin sonunda Dördüncü Çekim
Takısı bulunan cap-io, alıyorum capere, cepi, cap-
tuın, gibi bazı Fiiller karışık Çekimlidir.
Bu takıdaki i şu hallerde düşer:

(i) başka bir i nin önünde: capit, capl-it değil.
(ii) -er (e kısa) in önünde: cap-eris, cap-ieris değil.
Activa Passiva
[ndic. Praes.l s. ı ı eııp-iö

- cap-ior
2 eap-ia eap-eris
3 eap·it eap-itur
P. ı eap·imus cap·imur
2 cap-itis cap·iminl
::ı eap-iuot cap-iuotur
/n die. Fut.
s. ı cap ..iam eap-iar
2 cap-ies cap-ieria(re)
3 cap-iet. v.a. cap-ietnr,vs.
In die.
s. ı ~p:ıebam cap-iebar
2 eap-iiibaa cap-iebliris (re)
imperf. 3 cap-ieblit, v.s. cap-iiibl!tur, v.s.
Inf. Praes. cap-ere capl
eap-iiiM,-İentia
Part. Praes.
ı
DİKKAT- Perf. ve Sup. Gövdelerinden yapılan Za-
manlar kurallıdır, mes. Pl-perf. cep-era~n.
Capio gibi çekilen Fiiller (Praes. Göv. Zam anlarında):
Praes. /nd. Inf. Perf. Sup. Türkçe
fac-io fac-ere fec-i fnct-um gapmak
fog-lo fug-ere füg-i kaçmak
cup-lo cup-ere cupiv-i cupit-um arzu etmek
conic,.;io -ic-ere ıec-i -iect-um atmak
suscip-io -elp-ere -cep-i -cept-uni üzerinealmak
____
-lo Fiilieri
___:_:_~--------····
121
·---···--· .....
T E R C Ü M E VIII
1. Tela conici t. 6. Iter faciunt.
2. Bellum suscipis. 7. Suscipi.
3. Urbs capietur. 8. Suscepi.
4. lmpetum facitis. 9. Fugientes hostes.
5. Videre cupimus. 10. Tela coniccre.
11. Nostri arına capiuııt, et impetum in eös faciunt.
12. Ob has causiis eam rem su'Jcipere cupiebant.
13. Tela in castra nostra ab iis coniciebantur.
14. Ego et tü saepe per eam regiörıem iter fecimus.
'15. Ea ur bs a noströ imperatöre statim capietur.
16. Multi fugientium in ea silva a nostris occisi sunt.
17. Dux noster, ab hostibus captus, in ur bem mox dücetur.
18. Cupiö te videre, et in eo locö tecum semper manere
19. Vös, cives, arına capietis et bellum suscipietis.
20. Cum üna legiöne per fines hostium iter facit.
21. Epistulae a te scrlptae ab iis Sdepe laudalac eraııt.
22. Vos, mei filii, rem difficilliınam suscepistis.
1. Kaçacaklar. 6. Hücum ettiler.

2. Almıştın. 7. Yürüyüş yaparız.
3. Atılmak. 8. Mızraklar atılıyor,
4.. kaçmış olmak. 9. Vermek arzu ediyor.
5. Arzu ediyord..ı. 10. Bunu üzeriınize alıyoruz
ll. Hücuma geçmelerini derhal eınretti.
12. Bunlar ormaniara kaçtılar: onlu yakalandılar.
13. Dostlarım, biz o işi üzerimize almak istemiyoruz.
14. Düşmanlar askerlerimizin üzerine mızraklar atıyordu.
15. Yakında topraklarımızın içinden yürüyüş yapacaklar
16. N ehir· ve orman kaçarı düşmanı önliyecek.
17. Silahlarını alarak bize s aldırınağa karar verdiler.
18. Seslerimizden korkarak ormaniara kaçıyorlardı.
122 Deponens Fiiller
DEPONENS FİİLLER
(verba deponentia)
Şekilleri Pas:~iua, anlamlarıActiva olan Fiiliere De-

ponens denir. Bunlara her dört çekimde raslanır, fakat da-
ha ziyade 1. ve 3 cü Çekim Fiilieri arasında vardır. Misal:-
Çek. Praes. lndic. Inf. 1
Per/
1. (amor gibi) cön-or, çalışmak cöna-rl cona-tus sum
2. (moneor >) vere-or, korkmak vere-ri verit-us sum
3. (regor >) sequ-or, takip et. sequ-i secut-us su m
(caplor ,) mor-ior, ölm~k mor-i mortu-us sum
4. (audlor >) menti-or, yalan söy.menti-ri mentit-us su m
· Dep.'lerin Çekimi Fiilierin Pass. şekilleri gibidir. Şu
iki hal müstesna:-
1. Inf. Fut.'un şekli Acr.dır.
2. Part.'Iarın üç zamanı da vardır (Act. anlamlı).
Sequor, takip ediyorum, 3 cü Çekim
j. Prae••
Fut. S.
lmperf,
seqn-or, ·iıeqn-eris, v ·•·
sequ-ar, sequ-eris. •
aequ~ebar, -ebil.ri•. "
takip ~diyorum
edeceğim
ediyordum
ı
Perf. •eP.iit-us snm, ea • ~tti m
Fut. Perf. seeiit-ua erO, eri11 » etmi1 olacağım

Pl-Per/ l secüt-ua eram, erBıs » idim
ı
Inf. Praes. •eqn· i ı takip etmek
Per/. seeiit-niıı esııe " etmi1 olmak
Fut .. seeiK-iirn• e••e " eelecek •
--
Part Praes. •eqn-öns, -eoti• takip eden
Perf. •eeiit-ua, -a. -um ,. etmi1
Fat. secüt-iiru•, -a, -um ..
eclecsk
DIKKAT - M~rlor'un Pari. Fut.'u: moritürus;

Part. Per/. mortuus, ölü, ölen (ölmüş ,olan) demektir.
Deponeoa Fiiller 123
TER C il M E IX
1. Cöniti sunt. 5; Sequi. 9. Morientium
2. Verebantur. 6. Moreris. 10. Mortui.
3. Secütürus. 7. Morieris. 11. Conatus.
4. 'Veri tu s. 8. Menlitur. 12. Culpiitus.
13. Duae legiönes hostem !ugientem sequebantur.
14. Post tres annös in eadem urbe mortuus est.
15. Ob has causas castra nostra mavere conabimur.
16. Turpissimum est de morluis haec verba dicere.
17. Tü et ille de his rebus saepe mentm estis.
18. Dux noster, haec veritus, eös sequi cönstituerat.
19. Voces vulneratörum et morientium audivimus.
20. Tela in oppiduın conicere früstra cönabantur.
21. Gallös tres höras secütus, castra pöni iussit.
22. Hac periculum veriti, arına civibus dederant.
23. Nös imperatörem nostrum semper secütüri sumus.
24. Früstra cöiinti sumus nüntium ad eös mittere.
1. Onu takip edeceksin. 6. Ölenler.

2. Bundan korkarız [!] 7. Takip etmiş olup.
3. Ölüyorlardı. 8. Yalan söylüyorlardı.
4. Teşebbüs etmiş olmak. 9. Teşebbüs etmek istiyorlar.
5. Öleceksin. 10. Ölülerin.
11. Kasabanın kapılarını kırmag-a çalışıyorlardı.
12. Onları ormanlar içinden takip etmek kolay olmıyacak.
13. Yaralıların ço~u ordugahta ölüyorlardı.
14. Onu üç saat takip ettikten sonra bir nehir gördük.
15. Bir mızrakla yaralanarak ertesi gün öldü.
16. Bunlar silahlarını almak ve bizi takip etmek istiyorlar.
17. Bu tehlikelerden korktuğundan arınana kaçtı.
18. Dostum, sen ve ben bunları yapma~a çalışacağız.
19. Tarafımızdan deruhte edilen iş pek zor olacak.
[ıJ Bu parçada «lı:orlı:mak• için «vereor» kullanıan:.
124 Tekrar
TERCÜME X
Tekrar 1-IV
1. Haec omnia mihi et tibi utilissima fuerunt.

2. 1116 die multi eörum höc modö occisf sunt.
3. Ob has causiis tu et ille a nöbis culpamini. ,
4. In eam regionem magna celeritiite contendebant.
5. Tu, Caesar, a civibus nostri!'l semper laudaberis.
6. Has legiönes trans id flumen statim düxerat.
7. Ego et frater tu us eödem die ad e um venimus.
8. De höc bellö multa ab amlcö tuö scripta sunt.
9. Müri et turres huius oppidi sunt altissimı.
10. Nuınquam eum vldi: sed ınulta de eö audivi.
11. Haec verba nöbfs oınnibus dulcissima fuerunt.
12. Post hac proelium, cöpins ad id oppiduın diixit.
13. In ea regiöne ölim erant plürimae urbes.
14. Hi oınnes tela et sagittas manibus tenebant.
15. Multi eörum nöblscum ad urbem venient,
16. Milites eius legiörıis höc modö impedi.ti erant.
17. Tu nöbis arına dedisti: nös te defendemus.
18. Sfgnuın datum erat; hi fortiter pugniiverunt.
1.Hepiniz bizimle düşmanın ordugahına geleceksiniz.

2.Evvelce bu şehirde bir çok kuleler vardı.
3.O adamın oğlu herkes tarafından övülecek.
4.O gemiler onun tarafından aynı yere gönderildi.
5.Büyük bir hızla o kasahaya ilerliyeceğ"iz.
6.O muharebede en cesurları öldürüldü.
7.Harb her zaman bu tarzda yapılmıştır.
8.Dostum, bana faydalı bir hediye verdin.
9.Üçüncü saatte işaret onun tarafından verildi.
10.Bize pek çok güzel şeyler gösterdinb:,
11.Sen ve ben o adal"{lın sözlerini çok işittik.
TL Bu lejiyonların askerleri ordugaha hücum edecekler.
Tekr•r 125
TER C ÜM E XI
Tekrar V-IX
ı. Difficile erit cöpias per eam regiönerı:ı dücere
2. Ob has ,causas cönstituit proelium comınittere
3. Milites eius legiönis impetum taeere cupiebant
4. Multi vulneriitörum in İis castris ınoriebantur.
5. Duae earum navium vi. tempeııtatis fractae er ant.
6. His rebus territı, in silvas fugere cönabantur.
7. Telis et sagittis armati, ad locum contendebant
8. Plürimi noströrum fortiter pugnantes occisi sunt.
9. Ille per fines hostium iter ınox factiirus est.
10. Dlcuntur arına paravisse et locunı rnunivisse.
11. Magna eeleriiate cöpias trans id flümen duxerat.
1::!. Libri a te scripti ab omnibus civibus laudantur.
13. Castra in locö bene miinitö pöni iusserat.
14. Nös arına capiernus et hoc bellum suscipiemus.
15. Früstra cönati sunt earn urbem vi capere.
16. In eö locö rnagnus est numerus arınatorum
17. De rebus ab eö gestis rnagnus liber scriptus est.
18. Ille iusserat servös arınari et portas claııdi,
1. Onlar hakkında bunları söylemek ayıptır,

2. Üç gün sizinle kalmamızı emretti.
3. Yaralıların çoğu ordugahta ölüyordu.
4. O şehrin zorla alınmış olduğu söyleniyor.
5. Kaçan düşmaııı iki lejiyon takip ediyordu.
6. Onları takip ettiğimizde ormanlar tarafından önlendik
7. Ordugahımı~a bir çok ok atılıyordu.
8. Tarafımızdan deruhte edilen harb çok uzun olacak,
9. Onun tarafından gönderilen iki gtmi parçalandı.
10. Bunu iyi yapmak çok zor olacak.
li. Şehrimizde şimdi pek çok esirler Vdrdır.
12. Ayni gün üçüncü saatte ölmüştü.
126 Döaü~lü Zamir
DÖNÜŞLC ZAMIR (3 cü Şahış)

(Pronomen reflexivum)
Se kendisini, kendilerini (Öznenin kendisini, vs.)

' Sia.galari• ve Plurali1
N om. yok
Acc. 16 cıega 1i!i1ii kendi•ini, kenclil•rini
Gen. lU i kendi~inin, kendile1'inin
Dat, •ibi kendi~in•, kendilerine
Abl. lB cıeya 1Ö1i!i kendi~inden, kendilerinden
DİKKAT. 1 - Se hem Sing, hem Plur. dir.

Rex se defendit - Kıral kendisini korur.
Reges se defendunt-Kırallar kendilerini korur.
DİKKAT. 2 - Cum, se ile beraber kullanıldı~ı
zaman se'nin sonuna bitişir (karşi, mecuin, tecum) :
secum (cum se de~il)= kendisi ile beraber, beraberin-
de, yanında.
Şu tercümelere dikkat ediniz:~
ad se = kendisine, kendi yanına, yanma.
lnter se= aralarında, birbirleriyle, birbirlerin!.
B A G (Coniunctio) (1)
Iki türlü Coniunctio vardır:=

(1) Coordinanfes.
(2) Subordinanles.
Coordinantes cinsinden olanlar iki veya daha fazla
Tam Cümleyi birleştirir. Bunların çekimi yoktur ve Cüm-
lenin yapılışma tesir etmezler. Bir kaç misal;-
et, ac, atque, ve; sed, fakat; igitur, bu sebepleTil
_nam, zira. ·
Dönü~lü Zamir 127
TBRCÖME XII
ı. Se mönstrabant. 5. Se abdiderant
1·, H un c sec4m düıı.it. 6. In ter se pugnant. ,
3. Se culpabit. 7. Hös secum habet.
4. De se loquuntur. 8. Eös ad se vocat.
9. lmpetü noströrum· territi, in silvas se abdiderunt.
10. Ob has causas Galli obsides inter se dabant.
11. Statim fOgerunt: nam legiönes post se viderunt.
12. Multi 1 fugientium se in id flümen coniecerant.
ı3. Ille igitur iussit nös arına capere et se sequi,
14. Haec verba locütus, captivös ad se vocavit.
15. Habebat secum tres legiönes et multös equites.
16. Hi fortit~r se defenderant; sed omnes occisi sunt.
17. Hoc periculum veritus, in castra se abdidit.
18. Cönstituit igitur nös secum in urbem di:icere.
19. De ea re nihil dixit; sed multa de se locütus est.
20. Servi, telis armati, se delendere cönabıı.ntur.
ı. Kendini muaheze etti. 5. Konuştuk.

2. O (kadın) konuştu. 6. Bir gemimiz var.
3. Gtzleniyorlar. 7. Bizi yanına çağırdı.
4. Rehineler verdiniz. ) B. Iyi yaptın.
9. Bu adam üç saat kendinden bahsetti.
10. Vatandaşlar mızraklada silahlanıyorlar.
11. Generalimizin yanında çok sayıda esirler var.
12. Caesar rehinelerio kendisine gönderilmesini emretmişti.
13. Yenilen Gallialılar tarafından ona rehineler yollandı.
14. Denize kaçtılar ve ~em ilerde( -e) gizlendiler.
13. Üç saat· kendini müdafaa etmişti.
16. Bu sebepten atlıları yanında götürrneğe karar verdi.
17. Bir generalimiz var, fakat onu hiç görmedik.
18. Bir okla yaralanarak ayni gün vefat etti.
128 Su us
suus
~
kendi .. i, .. ini, vs. ~ Öznenin ken-
suus, sua, suum= .
-ı,-znr, vs. disine ait
Suus, bonus gibi çekilir, ve Özneye deki! malik
olunan şeye uyar:
Çocuk annesini sever=suam matrem.
Anne oğullarını sever=suos filios.
Çocuklar annelerini sever=suam matrem.
VERBA FACTİTiVA
\
Verba Factltiva denen, "'yapmak», «seçmek"',
«demek», «zannetmek», .-felô.kki elmek» gibi Geçişli Fiil-
ler Düz Tümleçten başka buna uyan ikinci bir Accusa-
tivus daha alırlar. Bu ikinci Accusativus (İsim veya Sı
fat) Tümleci tamamlar.
Nuıııam regeın creaverunt=Numa'yı kıral seçtiler.
Te sapienteın putant=,Seni akıllı sajpyorlar.
"Kıral, ve "akıllı, Tümleci tamamlamaktadırlar.
Edilgen Çatıda bu gibi Fiiller "sum, gibi Bağlıyan
Fiil olurlar, ve ikinci Acc., Nom. Haline geçerek Özne-
yı lamamlar.
Nuına rex creatus est=Numa kıral seçildi.
Tii sapiens putaris =Sen akıllı sayılıyor~u11.
"Kıral, ve "akıllı, Özneyi tamamlıyorlar.
DİK KA 'İ' - Bağlıyan bir Fiil lnfinilivus olarak kul-
lanıldığında bu tamlayıcı kelime yine Özneye uyar:-
Numa'nın kıral olduğu söyleniyor.
Numa rex fuisse dicitur.
Numa'nm kıral seçilmiş olduğu söyleniyor.
N uma rex creatus es se dicituı·.
-que (=ve) ikinci kelimenin sonuna eklenir:-
Pueri puellaeque=Oğ/anlar ve kızlar.
Suus 129
--------------·-----------------------------
T E R C Ü M E~ XIII
1. Hastam suam fregit. 4. Suös laudat.

2. Te regem creiimus. 5. Tü consul eris.
3. Manü suıi scripsit. 6. Sapierıs putaris.
7. Regina nostra cum filio suo ad nos veııerat.
8. llle ab amicis suis sapientissimus putatur.
9. Nös omnes te patrem patriae appe!Himus.
10. Cönstituit cöpias suas in eam regionem dücere.
11. Multa de rebus suis ac de bella locütus est.
12. Has homines fortissimos omnium putamus.
13. Post haec Lentulum magistrum equitum creavit.
14. Tü et ille, mi frater, eo anno consules ereatı estis.
15. Arına capient, et suos fincs defendere cönabuntur.
16. Nos igitur hunc haminem consulem creavimus.
17. Haec veriti, Galli in urbes suiis fug-iebant.
18: Laudabat suös; nam illi eö die fortiter pugnaverant.
19. Equites nostri flüminibus silvisque impediebantur.
1. Onu konsul yaptılar. 4. O konsul yapıldı.

2. Oğullarını yolladı. 5. Kuvvetlerini götürdü.
3. Biz sana baba deriı. 6. Onlar bize arkadaş der.
7. Bütün iyi vatandaşlar seni düşman telakki ediyor.
8. Cicero'ya çok defalar vatan babası adı verildi.
9. Konsul kızıyla beraber seyahat yapıyordu.
10. O gün şu iki adam konsul seçildi.
11. Onları üç saat takip ettikten sonra, ordugalunı kurdu.
12. O adamın düşman oldu~u zannediliyor.
13. Seni daima iyi bir vatandaş telakki ctmişizdir.
14. Kaçan düşmanı takip etmek zor olac:ık.
15. Lejiyonların ordugahtan dışarı götürülmesini emretti.
16. Dostum, sen hepsinin en akıllısı sayılıyorsun.
17. Generalimiz onu atlıların başı yapacak.
130 Pekiştirme Zamiri
PEKİŞTİRME ZAMIRI
lpse, kendisi, bizzat, şahsen, vb, l 1l
M. F. N.
·-------------
-Sin--;-1 N om. ip1e ipsa ipsıını
Acc. ipııum ipoam ipsunı
Gen.
Dat.
ipslus
i pa i ..
(bütün cinsler)
Abi. ipsö ipd ipaö

--
Plur. N om. ipsi ip• e e ipııa
v.b. bonua'un Plur.'i gibi
'
Ip se ve se arasındaki fark
· lpse bir lsim veya Zamir (zikredilmiş veya edilme-
miş) ile birlikte gelir; ona uyar ve her hangi bir Hal ve-
ya Şahışta olabilir.
Se tek başına kullanılan bir Zamirdir; 'y~lnız 3 cü
Şahsı gösterir ve Nom.'u yoktur.
Kıraliçe kendisi geldi = Regina ipsa venit.
Kıraliçe kendisini takbi/ı ediyor=Regina se cuJpat.
DİKKAT.-(i) lpse her hangi bir halde olabilir:
Kırolm kendisini gördüm=Regem ipsum vidi.
Kıralın kendisinin=Regis ipslus.
Kıralların kendilerinin=Cuııı regibus ipsis.
(ii) Ip se zikredilmiyen Şahıs Zamirine (=Fiilin Öznesi) uya-
bilir,
Kendisi yaptı = lpse fecit.
(iii) Ipse 1., 2., ve 3 cü şahıs için kullanılabiiir.
Kendim yaptım=lpse feci veya ego ipse feci.
Kendiniz gaptınrz=lpsi fecisUs veya vos ipsi fe-
Bizzat sizi gördüm~vos ipsos vidi. cistis.
B A G (Coniunctio) (2)
Cani. subordinantes Yardımcı Cümleyi Esas cümleye
bağlar. Aşağıdaki · Coni.'lar Cümlenin yapılışma tesir
etmez:
quod=.zira, ubl= ne zaman ki, postquaın =-den sonra,
[1] fpse Lô.tineede Işaret Zamiri aayılır.
________Peki~tirme ~~l!.'_i~--------~-13_1_
TER C u M E XIV
1. lpsl venerunt. · 5. Nös ipsös culpamus.

2. Se armabant. 6. lpse lıaec fecit.
3. A cönsule ipsö. 7. lpsl Joeiili estis.
4. lpsi vidimus. b. A vöbis ipsis.
9. Cönsul ipse cum amicis suis eö die occisus est.
10. Haec epistula ii rege ipsö scripta esse dicitur.
11. Se in silvas abdiderant, quod legiöııem videraııt.
12. Ubi haec audivit, ipse portas urbis clausit.
13. Ob has causas, ipsi hoc bellum suscipiemus.
14. Cönsulem ipsum audivi de hi~ rebus loqueıılcın.
15. lpsl per eas regiönes iter mecum saep~ fecistis.
16. Ubi haec viderunt, se suaque defeııdere parabant.
17. Castra bene müniri iussit, quod hastes timebat
18. Milites eius legiönis ii regina ipsa laudati sunt.
19. Ubi signum datum est, impetum iıı eös fecerunt.
20. Multi equituın cum cönsule ipsö capti erant.
21. Dicitur has epistulas ipse sua manü scripsisse.
1. Caesar bizzat konuştu. 6. Silahlandı.

2. Kendin gördün. 7. Kendilerini övdüler.
3. Gizlendiler. 8. Bizzat işittik.
4. Bunu bana kendisi ( f) verdi. 9. Kendiniz tarafından.
5.. Bunu kendim söyledim. 10. Kendileri kaçtılar.
11. O lejiyon bizzat Caesar tarafından sevkediliyordu.
1:.!. Kendilerini mızraklariyle koruınağa çalışıyorlardı.
13. Cicero kendisi iki saat o meseleden bahsetti.
14. Bunu işitince ordugiihı kendiıntz kaldırdık.
15. Gallialılar birbirlerine rehineler veriyordu.
16. Kendin çok akıllı bir adam sayılıyorsurı.
17. Oğlunu yolladı (fakat) kendisi şehirde kaldı.
18. Bizimkiler kaçtılar çünkü konsul öldürülmüşlii.
132 Suus ve Eius
SUUS ve EİUS
Öznenin kendisine ait
kendisinin
sııus, -a, -um =
olan şeyler için.
kendilerinin
eius (is'in Gen.) = onun Özneden başka şahsa
eorum, earuın = onların ait olan şeyler için.
Caesar kendi askerlerini melhetti=Caesar milites
suos laudavit.
Biz onun askerlerini methelii=Milites eius laudavimus
Kendi şehirlerini gaktzlar=Urbem suam incenderunt.
Onların fehrini yaktzl..=Urbem eorum incendimus.
DİKKAT.- Özne birden fazla olursa:
suus = kendilerinin (hcl- iki şahsa ait)
eius = onun (şahıslardan birine ait)
Misal: Kıral ve oğlu geldi Rex et filius eius venerunt
Burada Özne rex ve filius'dur; fakat filius yalnız
rex'e aittir, ve höylece eius kullanılmıştır. ""·
Alius, diğer, başka.
M. F. N.
--- -----
S ing. Nam. ali os alia ali u d
Acc. ıılium aliıım aliud
ı Gen.
D at•
ali u•
alil ..
(bütün cinsler)
Abl. ali o ali li ali o

---- ·-.
Plur. Nam. alil ali ..e alia
v.b., baous gibi
-
Aşağıdaki kelimelerde de Gen. Sing. -ius Dat. -i
alır. Diğer Halleri kurallıdır:-
üllus, -a, -um, hiç bir ( +olums.) aolus, ·a, -um, yalna.
nüllua, ·a, -um, hiç bir. totus, -a, ·um, tekmi[, bütün.
(ikisinden) biri, uter, -tra, ·trum (ikisinden) hangisi
alter, ·era, ·erum
diğeri, öbürü neuter, ·tra, -trum, hiç biri.
DİKKAT. - Alius=diğer, başka.
. alter===(iki şegden)biri, diğeri, öbürü.
Suu1 ve Eius 133
TERCÜME XV
1. Fıliunı eius vidi. 5. In alia urbe.

2. Fıliös suös culpat. 6. Ad alterarn ripaın.
3. Servas eörum' misi. 7. Profectı sumus.
4. Servos suos misit. 8. Terga verterunt.
9. Ubi vöcem eius audiverunt, statim fugerunt.
10. Tum urbem suaın manibus suis incenderunt.
ll. Multi civium in alla parte urbis occlsf sunt.
12. Pater eius eö anno cönsul eretitus esse dıcitur.
13. Cönstituit igitur castra sua in altera ripa pönere.
14. Tertia bora profectus, in fines eörum corıtendit.
15. Filius eius occisus est: ipse in castra sua fügit.
16. Ubi nostros viderunt omnes lerga statim verterunt.
17. Haec locütus, iussit suos castra eörum oppugıüire.
18. Multi c aptı su nt, alil se in sil vas abdiderunt.
19. Nüntii a nobis missı; ad urbem eörum venerunt.
20. Nihil est mihi iucundius quam vocem eius audire.
1. Onun oğlunu gönderdik. 5. Ordusu geniştir.

2. Ordugiihlarını gördüm. 6. Başkası tarafından.
3. Onun kitabını aldım. 7. Diğ'er konsul ile.
4. Adamlarını övdü. 8. Seslerini duyduk.
9, Onların atlılarını görünce, ordugahını kurdu.
10. Kasabalannın iyi tahkim edilmiş olduğu söyleniyor.
ll. Kendisi muaheze ediliyor; herkes oğlunu övüyor.
12. Üçüncü saatte yola çıkarak bize geldiler.
13. Bu sebepten kuvvetlerini onların toprağına sevketti.
14. Konsu"Jun kendisi diğ'er bir çoklarıyla yakalandı.
15. Bu sebepten kasabalarının yıkılmasını emretti.
16. Ordugahında çok sayıda sılahlı adamlar vardır.
17. Generalleri o gün cesurane harb ederken öldürüldü.
134 Subiunctivus Praesenl
SUBİ UNCTİVU S PRAESENS

(Dilek-Şart Kipi - Şimdiki Zaman)
ı_ _____ '___
ı. Çek. s. ı am em
Activa
ı am er Paasiva
2 ames amiiria (veya-ere)

3 ıırnet ıımetur
P. 1 amemus amEımur
2 ametia amamini
3 ament ameotur
2. Çek.· S. ı m one-am m one-ar

2 mone•l!.s mooe-ilris (veya Are)
3 mone·at mone·li.tur
P. ı mone·fimu!l mooe-llmur
2 mooe·ii.tis mooe-iimini
ö m one-ant m one-antur
~~~~--1 s.
s. ı reg·am reg-ar
2 reg· !ıs vb. reg-liris (veya·llre), vb.
4. Çek. 1 ı audi·am[lj audi-ar [1]

2 audi-lls, v.b. audi-liria (<•eya-llre), vb.
GAYE Y ARDlMCI CÜMLELERİ (Ilk Zamanlar)

Gaye gösteren Yardımcı Cümlelere Gaye Yardımcı
Cümleleri denir. Bunlar Esas Cümleye ut veya ne ile
bağlanır; ve Fiilieri daima Subi. Kipinde olur:-
Gaye Cüm. Es. Cüm. Es. Cüm. Gaye Cüm.
Görmek için ı geliyorum = Venio, ut vldeam.
Yakalanmamak içi11 kaçıyar . FugH, ne capiatur.
Esas Cümlenin Fiili İlk Zamanların (Praes., Perf. [81
Fut.) birinden olursa Gaye Cümlesinin Fiili Praes. Subi.
Zamanmda olur:
ı
Veııio veya veni veya veııiam ut videam.
Geliyorum, gelmiş bulunuyorum, geleceğim görmek için
[ı] Capiö gibi Fiilierde i dü~mez : capiam, capiar.
[2] Aoristum dee-il, bak. ·S. 135
Subiuncti vus Prl!.egens 135
TER c oM E XVI
[DİKKAT-Latincede Perf., bakikatte iki o.yrr Zamo.na tekabül
eder: 1.- Perfectum: Sevmiş bulunuyorum, aevmişimdir. v.b. (İng.
Preserıt Perfect; Fr. PaSJe compose.). 2- Aorisium : Sevdim. v. b.
(Ing. Simple Past: Fr. Passe Bimple.}.]
J.. Locum munlverunt, ne ab lıostibus oppugırentıır.
2. Epistulam mittet, ut haec imperatörl nüntiet.
3. Hoc feciınus, ne in itinere ab ils impediamur.
4. Se in silvas abdidit, ne a nöbis videiitur.
5. Legatös igitur ad eum ınittit, ut pacem petat.
. 6. Urbcm suam incendent, ne a nostrl<ı capiatur.
7. Arına clvibus dabuntur, ut urbem defendant.
8. Ubi haec audivit, in eörum flnes statim contendit.
9. Omnes terga verterunt, et fuga sa!Utem peteban~.
10. Veniınus ad hane urbern, ut a vöbis doceamur.
1 ı. Legatı: a vöbis missi, ci Gallis captı esse dicuntur.
12. Prima hörii proficiscemur, ut equites sequamur.
1. Sizi dinlemek için bu yere gelınişleıdir.

2. Esir düşmiyelim diye gemilere kaçacağız.
3. Konsul seçilmek için bunu söylüyorsun.
4. Onu korumak maksadiyle silaha sarılmış bulunuyoruz.
5. Gallialılar elçller gönderecek, ve sulh isliyecek.
6. Adamlarına onlara saldırmalarını ernretti.
7. Onların ordusunun peşinden 'g-itmek için yola çıkacak.
8. Tarafımızdan görülmernek için bunu yapıyorlar.
9. O lıarbi yapmak için gemiler hazırlıyoruz.
10. Bunu görünce kaçıp kurtulmağa çaliştılar.
11. Generalin kendisini cesaretle savaşırken gördük.
12. Ordugahını iyi tahkim edilmiş bir yerde kurdu.
13. Muaheze edilmiyesin diye bunu yapmış bulunuyorsun.
14. Kendi şehrinde ölmek için gelmiştir.
136 Subiunctivua İmperfectum
SUB İUNCTİVUS İMPERFECTUM

(Dilek-şart Kipi. - Şimdiki Hikaye Zamanı)
______ l Activa Passiva
1. Çek S. 1 amii·rem ami'!·rer
2 arnll-res arn'i-riiris ( veya-rere)
;J arnii-ret arnii-retur
P. 1 arna-rernus arnl!.·remur
2 arnii-retis arnii-remini
::ı amli·rent amil-reııtur
--------[--------------1---------------------
2. Çek S. 1 rnoııe·rem mooe·rer
2 mooe·res, v. b. mone-~eris (veya-rere), v.b.
3. Çek -s-:-1 1
reg-erem reK·erer
2 reg·eriis, v.b. rer.·ereris ( tı"ya·eriire), v.b.
4. Çek S. 1 audi-rem [1] audi·rer
2 ııudi-reo, v.b. audi-reria (tıeya-rere), v.b.
GAYE YARDlMCI CuMLELERı

Ilk Zamanlar: Praesens, Futurum, Perfeclum.
Hikaye Zamanları: lmperfectum, Pl-perfecfum, Aoristum
Gaye Cümlesinin Fiili için şu iki ihtimal vardır:
(1) Esas Cümlenin fiili yukanki lik Zamanlar grubundan
olursa, Gaye Cümlesinin Fiili Subi. Praes. zamanında olur.
Praes. ı geliyorum =venfö ı 1
Perf. Görmek için gelmiş bulunuyorum=veni vid~am
Fut. geleceğim =venlaın
(2) Esas Cümlenin Fiili Hikiiye Zamanlarından olursa,
Gaye Cümlesinin Fiili Subi. lmp. Zamanında gelir.
lmp. \ geliyordum veniebam ( ut vi-
Aor. Görmek için geldim t = veni ~ derem
Pl-perf. gelmiş idim = veneram
DtKKAT - Llltlooede Perf. ve Aor, şekllleri bir anlamları ayrı Iki mils-
tokil Zam~ndır. Bu anlam aynlığı Turkç.ode o kadar kesin olmadığı Için Lll-
tlnceden Tllrkçeye terollmelerdo fa~k gözetmemek mllmkllndllr. Fakat Tllrk•
çeden Ltıineeye tercllmelarde, bllhossa Yardımcı Cllmlelerl doğru kullan&·
bll•ek Için, hangisini terolh 14zım geldiğini dikkatle tesbit 'e lmelidir.
[1) Capiö gibi Fiilierde i dü~er: ~•perem, caperer.

Subiunctivus İmperfectum 137
T E R C Ü M E XVII
ı. Venerunt, ut aud:rent. 5. Locurn delegit.

2. Venerunt, ut audiant. 6. Copias tradüxit.
3. Haec dixit, ne culpiiretur. 7. Lıbrrtatem cupimus.
4. Haec dixit, ne culpetur. 8. Nos servavistı.
9. Laudabat alias, ut ipse ah ii s laudaret.ur.
10. Statirri profectus est, ut id belium susciperet.
11. İlle castra movit, ne ab equitibus oı:ıpugııetur.
12. In eam urbem profectus sıım, ut haec ipse viderem.
13. Pontem facere cönstituit, ut copias tradüccret.
14. Ne cives terrererıtur, portas claudi iusserat.
15. Urbem ipsi iııcenderunt, ne ii nı)bis capcretur.
16. Hi mörtui sunt, ut Iıbertatem nostraın servarent.
17. Haec verba dixit, ut a civibus sapiens putetur.
18. Locum idoneum delegit, et castra poni iussit.
19. Postquam haec vidit, iter in eorum flnes fecit.
20. Naves parabat: pons enim ıılıllus erat in eö locö.
1. Köleler cezalandırılmamak için kaçmışlardı.

2. Bizi müdafaa etmek gayesiyle silaha sarıldılar.
~. Hürriyetimizi kurtarmak için savaşıyoruz.
4. Hücuma uğ-ramamak için yanında atlıları götürdü.
5. Yakılmasın diye köprüyü bekliyorduk.
6. Ordugiihta çok sayıda yaralı var.
7. Ordugahlarını öbür sahilde kuracaklar.
8. Maniaya maruz kalmamak için bu ormanları yakacağız·
9. Bizzat görmen için çocuğu yolladım.
10. Bunu görmemek için arkalarını çevirdiler.
11. Bütün gün kaçan düşmanı takip ettik.
1 2. Onun. oğlunu kurtarmak için bu yolculuğu yaptın.
138 Subiunctivus Perfectum
SUBiUNCTİVUS PERFECTUM
(Dilek-Şart Kipi. - Geçmiş Zaman)
1 ı Activa ' Passİva

---·- ________ _
-·-·----·- -· ..:.._____ ···-- ----·-----
ı. Çek. s. ı amav-erim arnat-us sim
2 amav-er is amii.t-us sis
3 arnav-erit amllt-us sit
P. 1 amav .. evrimusarniit-i simus
i 2amav-eritis amli.t·i sitis
3 arnav-erint am!it-i aint
----1:------·--·-·---·· -------------
2.ÇeJ S. 1 monu·erim monit-ı:s sim
2 monu-eris, v.g. monit-us eis~ v.s.
- - - - - ------·---·- ----· .. ---------------·-
~-Çek. s. ı r6":"C·erim red-us sim
2 r6x: ... eris, v.s. r6ct-us sis, V• s.
-------
!. Çek. S, ı audiv-erim audlt·us sim
2 audiv-er is. v .•. audit-us s ıs v.s.
SEBEP YARDlMCI CÜMLELERİ

Yardıfncı Sebep Cümlelerinin başına şu Corıi.'Iar
gelebilir. PJ -
(i) Quod = zira, için - lndic. ile.
Haec H~cit, quod timebat=Bunlarr yaptı, zira korku yordu.
(ii) Cunı [t] mademki, için - Subi. ile.
Praes. Cum tü hoc faciiis, omnes facient
Mademki sen burıu yap1yorsun, herkes yapacak.
lrııp. Cuın haec videret, signuın dedit.
Bunları gördüğü için, işareti verdi.
Pe rf. C um ha ec di eta sin t, ni h il die em us.
Mademki bunlar söylenmiştir, hiçbir şey demiyeceğiz.
DİKKI\Tı - (i) Yukarıdaki Cümlelerden ikincilinde esas Fiil
( dedit) Hik~ye Zamanlarından Aori•tum Zamanında oldu~u için yar·
dırncı Fiil (viderei:) fmperfecium Zamanındı gelmiştir. Burada
yardımcı fiil "sas Fiilden evvel vakı olsa Pl-per-f Zernanında ırelirdi.
(ii) Yukarıdaki cümlelerdon üçüncüsünde esas Fiil (dicemu10)
İlk Zamanlarda" Fut. Zamanınde oldu~u için daha evvel vakı olan
yardım~ ı Fiil Per{. zamanınıia gelmiştir (bak. S. ! 35}.
[ı] Başkaları da var. (ZJ Bazan "quum, şekli~de.
Subiuncti vus İmperfectum
---------------'------------- --- --
n9
T E R C Ü M E XVIII
!
1. Aciem lnstruere 3. Spem deponere.
2. Se receperunt. 4. Regnum obiinehat
S. Cum ille cönsul creatus sit, nös nihil timebimus.
6. Cum nüllas naves secum haheret, pontem fecit.
7. Locum idoneum delegerat, ut aciem ı.ıstrue.ı:-et.
B. Cum dux ipse hoc fecerit, oınnes idem facieınu<:.
9. Cum leg-iönem post se videreat, se in castra receperunt.
10. Nostrorum impetu territi, salutem fuga petebant.
11. Ob has causas omnem spem salütis deposuerant.
12. Cum omnibus copils in eorum fines cont~ııdet.
13. Cum ille profectus sit, cuın equitibus sequernur.
14. Pater eius in eii; regione regnum oliın oblinuerat.
lS. Cum hoc bellum suscepcrimus, arına parahimus.
ı6. Equites eörum in nostram aciem impelum faciunt.
17. Cönstituit igitur legatös de pace ad eös mittere.
1. Harb safEını tertipledi. 3. Tahtı işgal ediyor.
2. Ümitlerini kesmişlerdi. 4. Ormaniara çekilirler.
S. Sulh arzu ettikleri için, l 1Jbi:ze elçiler gönderecekler.
6. Süvarisi olmadığından bizi takip etmedi.
7. Konsul öldürülmüş bulunduğundan, önderimiz yoktur.
8. Harb saflarııli uygun bir yerde tanzim etmişlerdi.
9. Bunu gördüğü için nehrin ötesine çekildi.
10. Onİann çoğu bütüıı kurtuluş ümitlerini terketmişlerdi.
11. Mademki haberci gelmemiştir, biz yola çıkacağız.
12. Bu şehri kurtarmak için silaha sarılacağız.
13. Bir köprü yaptılar, zira gemileri yoktu.
14. Mademki bunu yapmışsın, hiç bir şey demiyecekim.
15. O tehlikeden korktuğundan, ordug-iihını kaldırdı.
16. Atlılar tarafından yakalanarak öldürüldü.
[!] Gaye gösteren "için,. ile sebep ve ilgi gösteren ''i~in,,

i dik-
katle ayırt etmelidir: Gaye "içln,.i eksoriyn bir masları veya hafif
nıa&tarı takip eder: Görmek için, görmesi için (gaye)-Gördü~ü için,
görece ki için (·~b ep) - Har b için (ilgi=Dat.).
140 Subiuncti vus Plnsquampenfectum
SUBİUNCTİVUS PLUSQUAMPERFECTUM
(Dilek-Şart Kipi Geçmiş Hikaye Zamanı)
____________A_c_ti_v_a_ _ _ _ _ l Passi va
ı. Çek. S am3.v-isserİı am~ t~us essem
2 amiiv-isses arnat-us euos
3 ami!.v-isset amlit·us esset
P. 1 am5v-issemus an:a"At-i essemus
2 ami!.v·issetis amiit- i essetis
3 arnav-isse nt am at· i essent
2. Çek. S. 1 monu-issem monit-us essem
2 moou-isses, v. b. monit-us esses v. b.
f--·------ - - - - - - , - - - - - - - - - - · - - -
3. Çek. S. 1 rex-issam rBct·us ess-,m
2 rex·İsses, V. b. rect•US eU eB, V. b.
4. Çek. S. audiv-issem audit·us essem

2 audiv-isses, v.b. aurlit·us esses, v.b.
ZAMAN YAHDIMCI CÜMLELERİ
Yardımcı Zaman Cümlelerinin başına şu Coni.'lar gelebilir.l4J

A. Ubi, -ği
zaman, -ince, postquam, -den
~[ndic. ile.
sonra, simul ac, -olur olmaz.
Simul ac lıaec audlvit, signum dedit.
Surılan görür görmez, işareti verdi,
rİmperf. ve Pl-perf. Su bi.
l
B. Cu m, -ği zaman, -ince Praes. Fut. ve Fut. pe rf. lndic.[1]
Cum haec dixisset slgnum dedit.

Bunları söyleyince işareti verdi.
DİKKAT -Cum+Praes. veya -Perf. Subi.=madenıki.

Cum+lmperf. veya Pl-perf, Subi. = -ği
zaman veya mademki.
[IJ Başkaları da vardır,

[1] C um ve İndic. bu kitapta gösterilmemiştir.
Subiunctivus Pluaquamperfectum 141
-------
TERCÜME XIX
1. In cönspectü amnium. 3. Hac facere soleban t.
2. Vulnera acceperat. 4. In eo locö cönstitit.
5. Cum amnia parata essent, statim profectus est.
6. Cum IfJcum idöneum delegisset, castra pasuit.
7. Cum impetum faccre nön auderent, sc receperunt.
8. Cum arnnem spem salütis deposucrint, pacem petent.
9. lpse pater in cönspectü filii sui occlsus erat.
10. Pantem incendit, ne cöpiae eöruın tradücerentur.
ll. Simul ac hoc vldenınt, in altcra rlpa coııslitcnınt.
12. Hoc bellum suscepimus, ut libertateın servemııs.
13. Cum plurima tela coııiecissent, iınpetum fecerunt.
14. Cum in ur bem se. recepissent, portas clauserunt.
15. Pauca vulnera a nostris eö di~ accepta sunt.
16. Cum aciem suam lnstruxisset, hacc !acutus est.
L7. Ausi sunt legatös, a nöbis ınissös, occidere.
18. Simul ac vocem eius audfviınus, terga vertiınus.
1. Lejiyonlarımızı görünce, nehre kaçtılar.

2. Bütün gün yürüyüş yaptıklarından, durdular.
3. Hepimiz hareket ettikten sonra, kendileri takip ettiler.
4. Uygun bir yer seçmek için göııderildik.
5. Mademki bunu yapınağa cesaret etmiyorsunuz, ken-
dimiz tecrübe edeceğiz.
6. Bu sözleri söyledikten sonra, mızrağmı attı.
7. Takibe cesaret etmediler, zira bizi gördüler.
8. Mektubu alınca, bizi yanına çağ"ırdı.
9. Yanında iki lejiyon olduğundan, birini gönderdi.
10. Ordugahı görür görmez, durdu.
11. Onun kardeşi birçok yıllar tahtı işgal etmişti.
t2. Her şeyi hazırlayınca yola çıktık.
13. Senin tarafından okutulmuş olan bizler şimdi baş
kalarını okutuyoruz.
14. Biz şehre hücum etmiyeliın diye rehineler verdiler.
142 S um Fiili - Mo d us Subiuoctivua
SUM FİİLİ-MODUS SUBİUNCTİVUS
Praeseos lmperfectum Perfectum Pl-perfectum

--
s. ı sim essem [1] fu·erim fu-issem
2 SIS
' esse~ fu-eris tu-isa es
3 sit esset f u-erit fu-inet
ı P. 1 •imw essemus fu-erimus fu-issemus
2 sitis essetis fu-eritis fu-issetis
3 sint essent fu·erint fu-iasent
1 ı
SAYlLAR
Asıl sayılar (bir, ik(, üç, v. b.): -
linus, duo ve tres . . . . çekimlidir, bak. S. 116.
quattuor (1)'dan ceııtum (lOO)'a kadar .. çekimsizdir
ducentl, ae, a (200), trecentl (300), vb. çekimlidir.
Sıra Sayıları (birinci, ikinci, üçüncü, vb.): -
primus, a, um (1 ci), secundus (2 ci), vb. çekimlidir.
Sayıların listesi için, bak. Ö Z E T.
MİLLE -BIN
lVlille (1000), Sing., çekimsiz bir Sıfattır.
Milia, Plur., Neut. bir isimdir. (maria gibi), ve son-
ra gele:ı Isim Gen. Plur. olur: -
Sirıg, mille homines = 1000 kişi,
cum mille hominibu~ = 1000 kişi ile.
Plıır. tria mllia horninuru 3000 kişi.
'cum sex milibus hominum = 6000 kişi ile.
DİKKAT - mille passüs (4. Çek.)=/000 aıjım=l mil.,

duo milia passuum =-"2000 adzm=2 mil.
octo milia passuum =8000 adcm=8 mil.
[!] lnıperf. Subi.'uo başka bir şekli daha vardır: forem, fores,
fo ret, v. b.
Sum Hili - Modus Subiunctivus 143
------ - - - · - · - - - - - - - - - - - · - - · - · -···
TERCÜME XX
ı. Cum ducentis navibus 4. Cuın quattuor legiönibm.
2. Tria mllia equitum. 5. Quarla höriı: venil.
3. Mille pericula. 6. Nön procul aberat.
7. Cum haec it~ sint, tertia hora e castris proficiscernur.
8. Cum tria milia passuum prog-ressus esset, cöııstitit.
9. Miııit igitur ducentös equites, ut locum delig-ereııt.
10. Cuın haec ita esseııt, bellum suscipere cönstituit.
ı ı. !ta loclitus e st, ne mili tes om nem sp em depönerent.
12. Habebat secuın ınille equites ct tria ınilia peditunı.
13. Castra eörum ab urlıe pauca ınilia passuum aheraııl.
14. Cum flumen nön procul abesset, co se rcceperuııt.
15. Cönsul ipse cu!lı trecentis rnilitilıus eo die o eelsus est.
16. Cum paucos secum haberet, progredi ııöıı ausus est.
17. Prima höra profectus, totum dicm iter faciebam.
1. Dört köle ile. Dört mil.5.

2. 300 adam ile. 2000 atlı.
6.
3. _1000 gemi gönderdi. 200 relıinenirı.
7.
4. Bir mil ilerl~di. Uzakta değildiler.
8.
9. Ordugahı uzakt'l olınadıgındaıı durduk.
10. Yanında 4000 piyade ve 300 siivari var.
11. Bu işler böyle olduğundan onlara dur eınrini verdi.
12: Bir kaç mil ilerleyince kuvvetlerini g-ördük.
13. Takibe cesaret etmediler, zira ııehir derin idi.
14. Onun sözleri binlerce vatandaş tarafından dinlendi.
ı5. O güa sen kendin dört yara aldın.
16. Hep seviniyorlar, zira sen konsul oldun.
17. Tarafımızdan görülmesinler diye hepsi kaçtı.
18. Onların kuvvetleri göründüğ"ünden, ordusunu tertipledi.
144 Tekrar
TERCÜME XXI
Tekrar XII-XV
ı. Imperiitor ipse cum filio suo eo die captus erat.

2, Habebat secum ınagnum numerum captivorum.
3. Telis sagittisque armatı, se defensüri erant.
4. Ciceronem ipsum audivi de hac re loquentem.
5, Ubi ad eum locum venit, castra ponl iussit.
6· Hi homines sapientissiml omnium putantur.
7. Erant in altera ripa flüminis tres legiones.
B. Pater eius ob has causas cansul crcatus erat.
· 9. Statim profectı, ınagna celeritate iter fecerunt.
ıo. Postquaın haec audivimus, proelium commlsimus.
ı 1. Castra eoruın/ in loco ben e münito posita erant.
ı2. Dicitur hane epistolam ipse manü sua scripsisse.
ı3: Ubi signum datum est, impetum in eos fecerunt.
14. Constituerunt omnes se suamque urbem defendere.
15. Nos igitur ipsi hoc bellum susceptüri sumus.
16. Te, Lentule, felicissimum horninuru puUimus.
ı 7. Om nes cop ias suas in eörum fines düxera t.
ıs. Iussit nos tecum manere: ipse cum iis profectus est.
l. Ga\lialılar birbirietine rehineler veriyorlardı.

2. Yanında büyük sayıda siUihlı köleler var.
3. Konsulun kendini gördük, fakat oğlunu görmedi~.
4. Şehirlerini yaktılar ve ormaniara kaçtılar.
5. Sen onun kitaplarından çok bahsettin.
6. Bizi görünce hepsi arkalarını dönüp (kaçtılar.)
7. Bu sebepten yurttaşlar bu açiarnı konsul seçecekler.
8. Onun köleleri kendilerini mız~aklarla teçhiz etmişlerdi.
9, Kuvvetlerini o mevkie bizzat sevkedecek,
10. Düşmanlar tar;:ıfından yakalanarak hepsi öldürüldü.
ıL Kıraliçenin kendisi ve oğlu ayııı günde· öldüler.
ı2. O bölgede bir çok müstahkem kasabalar var.
Tekrar 145
T E R C Ü M E~ XXII
Tekrar XVI-XX
1. Magna vöce haec dixit, ut ab ıls audlretur.
2. Cum acies Instrücta esset, impetum fecerunt.
3. Ita ]acutus est, ne ab amicis suis culpetur.
4. Arına paraverant, ne oppidum vi caperetur.
5. Cum noströs post se vidissent, statim fügerunt.
6. Post haec bellum terra marique gestum est.
7. Cu m is locus non procul abs it, ipsı proficıscemur.
8. Pauca milia passuum progressus, castra posuit.
9. Cum in conspectum castrorum venissent, cönstiterunt.
10. Duo mllia equitum misit, ut iter eörum impediat,
11. Castra miinirl iussit, quod lnsidii:i.s verebiHur.
12. Cum mllle equitibus in fines eörum contendebat.
13. Cum haec audivissent, spem arnnem deposuerunt.
14. Te mecum dücam, ne frustra hoc iter faciam.
15. Filius · eius regnum multos annos alim obtinuerat.
16. Progredi non ausi.ıs est, quod nüllos equites habebat.
17. Fuga salutem petierunt. ne a nobis capereııtur.
18. Postguam omnes profecU sunt, ipsi secüti sumus.
1. Onları takip etmek için derhal hareket edece~iz.

2. Kendisi methedilmek için başkalarını methederdi.
3. Hepsi sulh istediği için ona elçiler gönderdiler.
4. Böyle konuştuktan sonra yaralarını gösterdi.
5. Mademki düşman görünmektedir, hareket edece~iz.
6. Kendilerini müdafaa etmek için silahlarını alıyorlar.
7. N ehir ordugahımızdan dört mil uzak ta dır.
8. Gallialılar takip etmesin diye köprüyü yaktı.
9. Öbür kıyıda tertiplenmiş olan kuvvetlerini gördük.
10. Bunu işitir işitmez kendileri geldiler.
11. Onların şehrine doğru büyük bir süratle yol aldık.
12. Hürriyetiinizi kurtiı.rmak için harbediyoruz,
146 Kuralsız Fiiller
~=-=----------=-=---'-''-------------
KURALSIZ FİİLLER
Possum, muktedirim, -e bilirim; İnf. posse, Perf. pötu-i
Praesens Fut. Simp. lmperf.

- - - ------·----·- - - - - - - - - -
[n die. s. ı pos-sum pot-erö pot·eram
2 pot-es pot·eris pot·eri\9
3 po t-est pot-erit po t·erat
P, ı pos-sumus tıot-erimus pot·eramus
2 po t-estis pot-eritis pot·erlitis:
3 pos·•unt poterunt pot·erant
Su bi. S. 1 pos-sim pos-sem

2 pos-sia pos·a~s
3 pos-sit, v. b. pos-set, v.b.

Inf. posse
Perf. Gövdesi Zamanları kurallıdır.
NETiCE Y ADİMCI CÜMLELERİ

Yardımcı Cümlenin netice göstermesi için Esas cüm-
lenin genel olarak şu kelimelerden birini ihtiva etmesi
gerekir:
(i.) Zarflar- tam, ita veya slc=öyle, o kadar.
(ii.) Sıfatlar-tantus=o kadar büyük, talis=ögle,bögle.
Yardımcı netice cümlesinin başına ut veya ut nön
gelir; Fiil Sııbi. Kipinde olur:-
llk Zam. Tam fortis est ut nihil timeat.
O kadar cesurdur ki hiç bir şeyden korkmaz.
Hik. Zam. Tam fortis erat ut nihil timeret.
O kadar cesuridi ki hiç bir ştJgden- korkmazdı.
DİKKATı - Netice Cümlelerinde Subi. Perf. zamanı hem
Perf. hem Aor. olarak kullanılabilir:-
Tantus l !
:~;t pavor, ut fugerlnt .
. Per C. (lık Z.) ·... o kadar biiyük idi ki kaçmış balunııyarlnr.
Aor. (Hikaye Z.) ... o kador büyük idi ki kaçtılar.
Dikkatle ayırınız: Gaye Cümlelerinde ut veya ne.
Netice cümlelerinde ut veya ut non.
Kuralsız Fiiller 147
T E R C Ü· M E XXIII
[DİKKAT; Netice Yardımcı cümlelerinin, La.tineede olduA-u gi-
bi Türkçede de, E•as Cümleyi takip eltiA-ine ve buradaki ~ki• ile «u b•
un kullanılışiarı araııında benzerlik bulunduA-una dikkat etmelidir.]
ı. Poterant. 3. Potııerunt. 5. Potuerant.

2. Poterunt. 4. Potuerint. 6. Potuisse.
7. Hoc bellum ita gessit, ut omnes eum laudent.
8. Magna voce haec dixit, ut omnes audirent.
9. Silva erat tam densa, ut sequi non possemus.
10. Illi impetum nostrorum sustİnere non poterant.
11. Tantum erat periculum, ut spem omnem deponeret.
12. Statim profectus est, ne castra ab iis caperentur.
13. Talem consulem nunc. lıabemus, ut nihil timeamus.
14. Cum haec ita sint, hoc opus suscipere non poterit.
15. Pauca milia passuum progressus, ct5pias redüxit. ·
16. Urbs tam bene munita est, ut capi non possit.
17. '!ta territi sunt, ut in silvas se abdiderint
18. Cum haec dixisset, aciem sine mora instrüxit.
19. Castra ita posuit, ut ab eo locö nön procul abesse~.
20. Nüntios ad nos misit, quod ipse venire non poterat.
1. Görebilecekler. 3. Konuşamadı.
2. llerliyemiyoruz. 4. Konuşamıyordu.
5. Öyle cesurane dövüştü, ki bir ço~unu öldürdü.
6. Yük öyle agır ki kımıldatılamıyor.
7. Görülmernek için ormaniara çekiliyorlar.
8. O kadar uzak idi, ki işitemedik.
9. Senin tarafında·n övülmek için böyle konuştu.
10. Bizimkilerin hücumuna dayanamıyacaklar.
ll. Kuvvetleri o kadar büyük, ki harbe cesaretimiz yok
12. Öyle ağu bir yara aldı, ki öldü.
13. O harbin seb~binden bahsedemedi.
14. Zaptetilmemesi için kasabayı yakacaklar.
148 İlgi Zamirieri
İLGi ZAMİRLERi
(Pronomina relativa)
Qui = ki o
ı ı
Sing-ularis Plurali1
-------------
M. F. N. M. F. N.
N om. qui quae quod qui quae quae
Acc. quem quam quod quös quiis quae
Gıın. cuiuıı (bütün cinsler) quörum qul!.rum quörum
Dat. cui . " " quibus (tıeya quis) (bütünC.)
Abi. quö quii quö quibus (ııeya qui•) "
SıF AT Y A R D ı M C I C Ü M L E L E R 1 (!]
Sıfat Yardırncı cümleleri esas cümlenin bir kelime-
sını ( Isim veya Zamir ) niteler. Bu kelimeye Merci
denir.
Sıfat yardımcı cümlesinin başına bir Ilgi kelime-
si, mes. qui gelir. Bu qui Merciine Cins, Sayı ve Şahıs
· bakımından uyar (Hal bakımından uymaz).
Cins ve Sayı: -
Urbes, quae captae Sunt, incendentur.
Zaptedilen şehirler gakılacaktır.
"Quae,, Fem. pl,'dir, zira urbes Fem. pl'dir,
"Captae sunt., Fem. pl.dir, zira quae bunun Öznesidir
Şahıs: -
El, qui hoc H~d!runt, adsunt.
Bunu yapan kimseler hazırdırlı:ır.
"Qui, 3. Şah·. pl.dir, zira ei 3. Şah. pl. dir.
Fecerunt » ' > qui bunun Öznesidir.
"Hal, için bak. S. 150, 152.
DiKKAT: Yulı:nrıd.akl CUmlclerde "zaptedllen,. ve "bunu ynpan, Ifade-
leri, gUzel, iyi ırlbl birer sıfol gtlrevl yapıyor. Bu sebeple LO.tlnoede Sı
rat CUmlelerl adını alıın bu Ifadeler ekserlyetle TUrlı:çede !olm veya Zamir-
den önoe, LUfncede sonra gelir.
[l] Evvelki derslerde gördUğUmUz Gaye, :Sebep. Zaman ve Netice Yar-
dimcı Cllıiıleıerı Ksas Flllln anlamını tamamladıkları Için Zarf CUmlelerl den]·
i en gruba dahildir ter; ve' llerlde göreoeglmlz Yardımcı Isim cümleleri ll o bir-
likte Yardımcı cümleler Uç bUyük gropa ayrılır: 1 - Isim CUmlelerl, 2 -
Sılat Cllmlelerl, 3 - Zarf· Cümlelerl.
İlgi Zamirieri 119
T E R C Ü M E XXIY
1. Nuntil, qui missi erant, ab İis capti sunt.

2. Cum ea legiBne, quae, in castris est, proficiscetur.
3. Laudabimus hos, qui pro patriii morlui sunt.
4. Omnes, qui verba eius audiverant, gaudebant.
5. Opus, quod a te susceptum est, difficile erit.
6. Ego, qui rem tatarn audivi, pro te loquar.
7. Eorum, quf fügerant, plurimi occfsi sunt.
8. Tanta erat virtus eorum, ut castra ceperiııt.
9. Libros, qul ab eo scrlpti sunt, numquanı vidi.
10. Ad urbenı, quae no~ procul aberat, contendit.
11. Cum in cönspectum oppidi venisset, constitit.
12. Pontem, qui in eo flumine erat, rescindi iussit.
13. Difficillimum erit nobis tantum bellum gerere.
14. Tü, mi amice, quf hastes vicisti, cönsul eris.
15. Cansul ipse pro nöbis tres horas locutus erat.
16. Cum haec magna vöce dixisset,, se in mare pröiecit.
ı. Yakılan şehir... J. Konuşan bizler ...

2. Gönderilen kuvvetler... 4. Gelen siz ...
5. Derin olan o nehir tarafından önlendiler.
6. Hareket etmiş olan o lejiyonu bizzat takip etti.
7. Yapılmış olan köprüyü yıktılar.
8. Yaralanmış olanların çoğu öldü.
9. Hürriyetiniz için savaşan sizler muzaffer olacaksıııız.
10. Ordugahta bulunanların 200 ünü gönderdi.
ll. Kuvvetleri o kadar büyük idi ki hücuma cesaret edemedik
· 12. Onun tarafından yazılmış olan mektupları gördük.
13. Bizi üç mil uzaktaki kasahaya yolladı.
14. Hücuma maruz kalmamak için silahlar hazırladılar.
15. Silaha sarılmış olan bizler hürriyetimizi koruyacakız
16. O gün bulunanların hepsi onun konuştuğunu işitti.
150 Kuralal'!'· Fiiller
KURALSIZ FİİLLER
Eö, gidiyorum Inf. ire; Perf. lvi veya ii; Sup. itum
..
Praesens Fut. Simp. - lmperf.
----
fndic. s. 1 eo l·bö i-bam
2 19 i·bis i·bll9
!1 it i-bit i-bat
P. 1 im us i-bimus i-bl!:mug
2 it is i-bitis i·blitis
3 eunt i·bunt i·bant
!------ --
s. ı
Su bl. eam i·rem
2 eli s, v.b. i-res, v. b.
---- ·--
Inf. i re
--·
Part. iens. euntis itiirus
Diğer
zamanlar Perf. Gövdesi iv- den kurallı ola-
rak teşkil edilir, . yalnız v ekseriya düşer:- Pl-perf.
ieram (iveram yerine).
Eo'nun bileşik şekilleri:
red-eö, redire, redii, reditum, geri gitmek, dönmek
ad-eö, yaklaşmak; ab-eö, uzaklaşmak, gitmek;
ex-eö, çıkmak, vb.
İLGi ZAMiRiNİN HALİ
1lgi Zamiri Halini dahil olduğu Yardımcı Sıfat
Cümlesinden alır:-
Gen. Puer, cuius vöcem audivimlıs, abiit.
Sesini işittiğimiz çocuk gitti.
Dal. Puerum, cui librum dedistı, vidi.
Kitabı verdiğin çocuğu gördüm.
Abi. Vir, de quö loqueris, mortuus est.
Bahsettiğin zat öldü.
Acc. Servus, quem misisti, rediit.
Gönderdiğin köle ged gitti.
DIKKAT; Yukarıda gOrl!len "leltll~lmlz, verdiğin, babsettlğlo, gönder-
dl~ln,. gibi ~eklller Tllrkçede Zamanı açık olarak göstermemektedlr, Bıınlnrı.n
Şimdiki, Geçmiş veya Oeleoek zamana alt olduğnnu bntnn Ifadeden çıkarıırak
Ltltlnoeye çevirmelidir (Bak; .8, 118), ' .
T E R C Ü M E XJt-V
ı. TempesUis coorta cst. 2. Naveın cönscendere.

3. Culpabat eos, a quibus urbs incensa erat.
4. Hic est locus, in quo caslra oliın posita sunt.
5. Multi, quo'rum amlci occisi erant, ex urbe abibant.
6. Niintii quos ad eum misi, nondum redierunt.
7.~0mnes portas claudi iussit, ne scrvi exirent.
8. fs, quem consulem creavimus, sapiens putatur.
9. Cum ils legionibus, quas seetım habebat, profectus est.
10. Locus, quem castris delegit nalura münitus erat.
ı ı. Tan ta tempestas co orta est, ut solvere non posset.
12. -Cu m ventus i don e us esset, navem co n scenderunt.
13. Ho s tes igi tur pontem, quem fecera t, resciderunt.
1·t. Redierunt ad eunc!,em locum, unde profecti erant.
15. Res, de qua saepe locilli estis, difficilliına est.
16. Vir, a quo hoc bellum gestum est, redİtürus est.
17. Onera, quae portabant, in flümen coniecerunt.
18. Omnes, quibus arına data erant, eum sequebantur.
1. Beraber geldiğimiz arkadaşlargeri gittiler.

2. İçinde bulunduğumuz gemi yelken açacak.
3. Gördüğümüz kızlar çok akıllı telakki ediliyor.
4 Ordugahını kurmuş olduğu yeri gördük.
5. Gönderdiğimiz elçiler ayni gün döndüler.
6. Bahsettiği şehirleri _yakılmıştır.
7. Konsulun yaralandığı ok budur.
8. Kendilerine siHih verdiğimiz kimselerin ço~u gitti.
9. Fırtına o kadar büyük idi ki denize açılamadık.
10. Yanındaki 1000 kişi ile birlikte uzaklaştı.
11. Onların kaçtığı orman dört mil mesafededir.
12. Bahsettiğin kitaplan görmüştük.
13. Hepsi gitmiş bulunduğu için, arkadaşlarına döndü.
152 Kuralaız Fiiller
KURA LSIZ FİİLLER

volö, istiyorum Inf. ve lle Perf. volu·i
nölö, istemiyorum " nölle " nolu-i
miilö, tercih ediyorum " mali e " malu-l
/ndic. Praes. ·s. ı volö oölö millö

2 vu oi5n .. via mi-vis
3 vult oön-vult ma-v u lt
P. ı volumus oölumua miilıımus
2 vultis oön-vultia mli.-vultis
3 volunt nölunt mliluot
Subi. Praes. s. ı veli m nölim milli m
2 velis nölis mali s
s velit. v.b. nölit, v.b. malit, v.b.
Subi. lmperf. s. 1 vellem oöllem mii.llem

2 veli es, v.b. oölles, v.b. malle.9. v.b.
lrıf Prae11. ve lle no lle ma lle
Diğer Zamanlar kurallı olarak teşkil edilir (3cü Çek. göre).
İ L G İ ZAMiRiNİN HALİ
Ilgi Zamirinin Halini Türkçe ifadeden anlamak
zor olabilir. Bunu kolaylaştırmak için TürkÇe ifadeyi
bozarak Latinceleştirmekte fayda vardır:-
A. Gönderilen lejiyon geri geldi.
Lejiyon, ki (Nom.) gönderildi, geri geldi.
B. Gönderdiği lejiyon geri geldi.
Lejiyon, ki onu (Acc.) göndermişti, geri geldi.
C. Kitabı verdigim çocuk geri geldi.
Çocuk, ki ona (Dat.) kitabı verdim, geri geldi:
Türkçe cümleleri La.tinceye çevirirken zihinde bu
Lit inceleştirme işlemini yapmak faydalı olur.
T E R C Ü M E~ XXVI
1. Locus, quem castrls deleg-i, niltura :n:Jnitı.is est.

2. In montem, qui. nön procul aberat, se receperant.
3. Ob hane causam valuerat lpse pro nöbis Joqui.
4. li, quı fügii salutem petierant, redire ııölebant.
5. Tanta erat eorum Ira, ut flümen transıre vellent.
6. Nolumus eam rem suscipere, de qua locuti estis.
7. Legati, quös misimus, ab İis in vincula coniecti sunt.
8. Cum ea legione, quam secum habehat, profectus est.
9. LibertiHem, quam a patribus accepimus, defendemus.
10. Navem conscenderat, ut flumen sine mora lninsıret.
ll. Libri, quös tü scripsistı, ab amicis tuls laudantur.
12. His vocibus perterriti, per silvas progredi nolebant.
13. Malunt in urbe sua manere quam tecum abire.
14. Pauca milia passuum prögressi, ad suos redierunt.
15. Cum magna tempestı:is coorta sit, solvere nolumus.
16. Aderant eo die multi, quörum namina audivi.
1. Gördüğüm gemi... 4. Işittiğim sesler ...

2. lşitilen ses ... [1] 5. Kapatılmış olan kapı. ..
3. Gönderilen gemiler... 6: Gördüğümüz surlar ...
7. Kendisinin yapmış olduğu köprüyü yıktı.
8. Hazırlamış olduğumuz gemiye bindiler.
9. Bir mil mesafedeki ormaniara çekildiler.
10. Seçmiş olduğu mevkide harb saflarını tertipledi.
ll. Bunu işitince gitmek istemediler.
12. Onların yaptıkları taarruza dayanamıyorduk.
13. Yola çıkmış olan lejyonları takip etmek istedi.
14. Kopan fırtına gernilerimize maııi olacak.
15. Sevketmekte olduğu kuvvetiere durmalarını emretti .
. 16. Se~diğin devlet uğruna harbedeceksin.
[IJ Bu tercümeler tlgi Zamiri ile yapılacaktır.

KURALSIZ :FiİLLER
Ferö taşıyorum; ferre; tuli; latum

Activa Passiva
------ -p;;;:;J,.Ji;r-Jm;3---:ı/,/:- --- --p;~~-;~-j;.dic.-- /mp, Subi.
------
S. 1 fer-o fer-rem fer·or fer-rer-
2 fer-• fer-res fer·ris fer-rEiris
3 fer-t fer·ret fer-tur fer-retur
P. 1 fer-imus f er·remus fer-imur fer-remur
2 fer-tis fer·retis {er-imini -fer·remini
~ fer-unt fer-rent fer-uotur fer·rentur
ı----------------------
Inf. ferre. I er ri
Burada kuralsızlık i ,veya e'ıım dıişınesınden ılerı gel-

mektedir (Inf. Pass. müs.): fer-is yerine fer-s, ~fe~,:~~J
yerine fer-t, vs. ·
Diğer Zamanlar kurallı olarak teşkil edilir (3. çek'e göre):
Fut. feram; Pl-perf, tul-eram; Perf. Pass. lat-us sunı, vb.
Ferö'nun bileşik şekilleri: -
perfero; pertuli, perlatum, getirmek, katlanmak
cönferö, contuli, col-latum 1 toplamak
(co n -latum) )se cönferö, çekilmek, gitmek
ZAHFLARlt"! 1\I!UKAYESESi
Sıfatiardan yapılan Zarfların mukayesesİ genel olarak
bu sıfatiarın mukayesesİ gibidir; fakat:
Comp.'un sonunda -ior de~il -ius bulunur.
Su per. 'un » -m us ) -me }
Adi. Adfl. Comp. Super.
fortis fortiter, cesaretle fortius fortissime
facilis facile, kolayca facilius facillime
celer celeriter, ç·abukça celerius celerrime
.bonus bene, iyi melius optime
DiKKAT -quam ve S.upcrlativus=mümkün rnertebe fazla
quam celerrime =soıı süratle
Kuralsı:r: Fiiller 155
------------------~~~~~----
TER CÜ M E XKVII
ı. Feres; ferris; ferrı. 4. Aetate confectus.
2. Tulerunt; tulerint. S. Se contulerant.
3. Latus; latürus. 6. Celerrime venit.
7. Ego et .tü in eo itin~re multa perleula pertuliınus.
8. His rebus perterriti, se in sil vas contulerunt.
9. Naves, quas mısit) in eundem locuın ferebantur.
10. Multi aetate confectı, arına ferre non poterant.
11. Melius erit morı, quam hacc diütius perferre.
12. Pater eius eo die fortissime pugnans occiditur.
13. Omnia, quae cepcrant, in unuın locum collata sunt.
14. Tanta erat virtus eorum, ut nostri terga verterent.
15. Nolebant proficisci, ne in itinere viderentur.
16. Propter onera, quae ferunt, celerius ire non poterunt.
17. Cum navem cöııscendissemus, tertia hora solvimus.
18. Ille i ta eeleriter contendit, ut sequı ·non possemus.
19. Hi, vulneribus cenfecti, fuga salutem petieruııt.
20. In eam reg-ionem quaın celerrime contendebat.
1. Bunu taşımıştık. 4. Taşınmak

2. Taşımış olmak 5. Daha iyi yazar.
3. Taşıyamam. 6. Taşınmış olmak.
7. Bıi işe daha fazla tahammül edemeyiz.
8. Düşmanı son süratle takip edecekler.
9. Silahların bir yere toplanmasını emreder·
10. Onların çoğu gemilerine çekildiler.
11. Fırtına o kadar büy_ük idi, ki denize açılamadı.
12. Bahsettiğin tehlikelerin hepsine katlandık.
13. Bu adamlar ihtiyarlıkları dalayısile silah taşıyamazlar.
14. Olanca ümitlerini kesmesinler diye bunu söyledi.
15. Onun gittiği yer uzak değildi.
16. Bizim süvarİler hiç bir vakit daha büyük cesaretle
dövüşmerliler.
KURALSIZ FİİLLER
Fio gapılıgorum, olugorunı; Inf. fieri; Perf. factus sum.
-j,.,jj~~-1-s-.---l· ~i:a-es_e~~-- _ ___ ~~::~~ Simpl -I~~~-:b-e:-:-ec_tu_m_

"2 f is fi -es fi-öbl!s
3 fit fi-et fi-ebat
P. 1 (fimus) fi-emusfi-eblimus
2 (fitis) fi-etis fi-ebatis
3 flunt fi-ent f i-ebant
1----ı------ ------- -------------
Su bi. s. {i-am fi-erem
2 Ii-lls, v.b. fi-eres, v.b.
Inf. fi·eri
Diğer Zamanlar kurallı olarak Sııp. Gövdesi fact.

den yapılır:.-
Pl-perf. factus eram; Fut. Perf. factus ero, v.b.
Facio Fiilinin Praes. Gövdesi Zamanlarında (faci-
or v.b. g-ibi) kurallı Pass. şekli yoktur. Bunun yerine
fio Fiili ku!İanılır.
Facio ( Faciiliva} Fiillerden olduğu için, Pass.'sı
Fio Bağlıyan bir Fiildir.
DiKKAT:- '
Certioreın facere=doha emin gapmak=lıaberdur elmek
l\le certiore .H fecit=Beni haberdar etti~
Certiores facti sumus=Haberdar edildik.
Summus, medius, v.b.
Türkçedeki (tepel, forta~, <dip~, <bütüm g-ibi keli-
meler Latincede Sıfatiada ifade edilir:-
summus (en gü~sek) medius (orta)
imus (en aşağı) totus (bütün}
in summo monte= dağın tepesinde.
in medUi urbe = şehrin ortasında.
per totam ftaliam= büiiin !talya' dan.
157
------------------Kuralsız Fiiller
-------
T E R C Ü M E XXVIII
'
1. Tü cansul Eıes. 4. Certior factus est.
2. Certiöres fıunt. 5. Media nocte.
3. Te certi,orem faciam. 6. In suınmo müro.
7. Ubi de hıs rebus certiores factı suııt, constiterunt.
8. Vös, qui nöbıs Iıbertatem dedistis, cönsules fıetis.
9. Media nocte profectus est, ne ab iıs impedıretur.
10. Cum haec ita sint, nilila spes salütiş relicta est.
11. Ipse venerat, ut cıves suös certiores faceret.
12. Per mediös eörum fınes ducentos equites düxit.
13. In omnibus partibus eius regiôııis hoc idem fit.
14. De hı:s rebtis certior factus, ignes fierı iussit.
15. Hi nondum transierant et in medi5 fli:iınine erant.
16. Legatum, quem mısı, in vincula conicere ausi suııt.
17. Nölebat igitur hostem post tergum relinquere.
18. ·Hoc periculum veritus, in summum montem se contulit
1. Haberdar olur. 4. Bize haber verir.

2. Onu haberdar ederiz. 5. Haberdar oldular.
3. Yapılmış olmak. 6· Kıral olacak.
7. Kasaba gördüğümüz dağın tepesindedir.
8. Bu sebepten o adamlar konsul olacak.
9. Bizi görünce ormanın ortasına kaçtılar.
10. Bu meseleden evvelce haberdar edilmişti.
ll. Bunlar bu şehrin ortasında yapılmıştı.
12. Yaraları yüziinden bitkin düşerek ricat edemediler.
13. Seçmiş olduğu yer altı mil mesafede idi.
14. Size malı1mat vermek için bir köle yollayacağız.
15. Memleketimizin ortasından yürüyüş yaptı.
16. Gönderdiğin elçiler zaten dönmüş bulunuyorlar.
17, Mademki hiç ümit kalmamıştır, rehineler vereceğiz.
158 Soru Zamirieri
SORU ZAMlllLERi (Pronomina lnterrogativa)

Quis? kim? ne? (Zamir). Qııi? hangi? (Sıfat).
Sing. M. F. N. M. F. N.
Nom. quig (qni•) quid qui quae quod
Acc. quem que.m qaid quem quam quod
Gen. cu i us cu i o~
v.b. Qui İlgi Z. gibi v.b. Qui, Ilgi z. ·ıribi
SORULAR I
Sorulu cümlelerin başına şu kelimeler gelebilir:-
ı. Soru Zamirieri (veya Sıfatları) ve Zarfları:
quis? !dm? quid? ne? (Zamir)
qoıi? quae? quod? hangi? (Sıfat)
Quis fecit? Kim yaptı?( z .
Quid feci? Ne yaptım?) amır
Qui civis credit? lıangi yurttaş inanır? (
Quod bellum. gessi? hangi harbigapfım?) Sıfat
ii. Diğer
Soru Sıfatları (Çekimli):
qualis? nasıl? quantus? ne kadar biiyük?
nter? hangisi? (ikiden)
iii. Soru Zarfları (Çekimsiz):
ubi? nerede? quo? nereye? qnando? ne zam011?
unde? nereden?cü.r? niçin? quamdiü? ne müddet?
Mukayese Ablativus'u
ı
Mukayese iki şekilde ifade edilebilir:

1. quam = -derı ile : iki İsim aynı Halde,
2. qua;n ·olmadan : Ikinci isim Abl. Halinde.
~ quaın mater
Filia pulchrior e st? ma İ!'e.
Kızı annesinden (daha) giizeldir.
DİKKAT - İkinci şekil (mukayese Ahl.'u) yalnız
birinci Isim Nom. veya Acc. Halinde olduğu zaman
kullanılabilir.
Soru Zamirieri 159
TERCÜME XXIX
1. Quis locütus est? 4. Quod carmen cantiis?

2. Quem misistis? 5. Quam speın habemus?
3. Quid dlxit? 6. Quamdiu hoc feres?
7. Quid facere possumus? Quis tantum opus suscipiet?
8. Cur abierunt? ln quam partem se receperunt?
9. Vir, quem audivisti, consule ipso sapientior est.
10. Quid dulcius esse potest quam haec audire?
11. Quandö redlbunt legati, quos ad eum misisti?
12. Unde veniunt hi viri? Quam ob causaın venerunt?
13. Quo se conferent? et quae spes iis relicta est?
ı~. Quid carius est libertate ea, quaın accepimus?
15. Cum talem ducem habeant, quod perfculum timenl?
16. Quid hac urbe pulchrius in toto itinere vidistı?
17. Quamdiu, amici mel, hos tantos labôres perferetis?
18. Cuius sunt il serv'i, qul te certiorem fecerunt?
19. Quem laudabimus? oınnes enim optime fecerunt.
ı. Neden korkuyorsun? 4. Nereden geliyorlar?

2. Niçin kaçtılar? 5. Askeri ne kuvvetimiz var?
3. Size ne verdi? 6. Bunlar kimin sözleridir?
7. Bu meseleden sizi kim haberdar etti?
8. Ne zaman sevdiğimiz şelLre döneceğiz?
9. Ne vereceksin? Hediyeler sözlerden daha faydalıdır.
10. Kimi takip edeceğiz? Kim konsuldan daha cesurdur?
ll. Mademki vaziyet böyledir, neden hareket etmiyorsun?
12. Konsullerin hang-isi bu harbi üzerine alacak?
13. Kim bu tehlikeden korkmayacak kadar cesurdur?
14. Vatanı uğruna ölmekten daha tanı ne vardır?
15. Kimin tarafından elçileri zincire vuruldu?
16. Bunlar benden ziyade sana faydalı olacak.
17. Kim seçtig-irniz adamdan daha akıliıdır?
160 Sorular
SORULAR II
Soru cümlesinin başında bir soru Sıfatı, Zamiri ve-
ya Zarfı bulunmadığı zaman, aşağıdaki kelimelerden
biriyle soru olduğu belirtilir:
nonne (Türkçede-me ile) Evet cevabı bekler.
nuın )
Hayır »
-ne ( birinci kelimeye bitişik ) Belli bir cevap beklemez,
potesne dicere?=söyleyebilir misin?
nonııe vidisti?=görmedin mi? Gördün değil mi?=El-
beiie gördün.
ııum audes?=Cesaret ediyor musun yoksa? Cesaret etmi-
yorsun değil mi? Elbette cesaret elmiyorsun.
· DİKKAT- -ne gerçek bir aoru ifade eder VP bir cevap bek·
ler. Nonne ve num soru şekline konmuş, evet veya hayır cevabını
ima eden. fakat gerçekte cevap istemiyen ifadelerdir. Bunlar soru•uz
olarak da tercüme edilebilir.
İki ilıUmalli sorular:-
Bu ihtimalierin başına Latincede şu kelimeler gelir:
utrum (acaba ··-- mi) --· an (yoksa __ mi).
-ne (acaba .... ·mi) an (yoksa ____ mi).
Bunlar Türkçeye sadece (mi..._mi?) ile de çevrilebilir:
Utrurn amici estis an hoste•? acaba dost musunuz yoksa düşman muınız?
Amicine estis an hostiis? Dost musunuz, düşman mısınız?
Utrum am1c1 estis an non? Dost musunuz, değil mi•inlz?
Çift Kelimeler
et et hem hem (de de )
aut aut ya ya
nec nec = ne ne
alii alii = bazılan bazıları (bir kısmı ....
diğerleri) (kimf.._kimi)
alter__ alter ----: biri (iki şeyden) diğeri.
DİKKAT- i. Et puer et puella venient Fiil Plur.
Nec puer nııc puella veniet
Fiil Sing.
Ant p~er aut puella voniet
ii. Ayırd edini'l.: utrum.. an =
(acaba) mi ____ (yoksa) mi
ant .. aut = ya __ _ ya.
Sorular 161
TERCÜME XXX
1. Venitne (veya Venitne) pater? 4. Aut tü aut ille.
2. Nonne rediit'? 5. Et hi et illı.
3. Num putatis? · 6. Nec ego nec tü.
1. Nonne artna capiemus, ut patriam defendamus?
8. Num liberUitem pröicies, quam a nobis accepisti?

9. Nonne melius est mori quam fuga salütem petere?
. 10. Aut v·eniet ipse, aut filium suum ad nos mittet.
11. Utrum fugientes hastes sequemur, an castra ponemus?
12. Num tam stultus est, ut hoc tantum opus suscipiat?
13. Vultisne .proficisci? et ego et ille pariiti sumus.
14. Alii Üceisi sunt, alii ad naves se receperunt?
15. Utrum mavultis pacem facere an bellum longum gerere?
16. Nonne ita vıxit ut ab omnibus civibus laudetur?
· 17. Aut cönsul fıet, aut ex urbe abire cögetur.
18. Audivistine hunc virum? nec culpat me nec laudat.
19. Num audebis mecum in eam regiönem proficiscı?
1. Gitti mi? 4. Ondan korkar mısın?

2. İstemiyor musun? 5. Ölmedi değil mi?
3. Elbette geleceksin.6. Gidecek misin, gitmiyecek misin?
7. Yanında lıem süvarİler hem piyadeler var.
8. Her halde bu küçük gemi fırtıııaya dayanamaz değil mi?
9. O gün Cicero'yu bizzat konuşurken dinledin mi?
10. Ne rehine(ler) verecekler, ne sulh isteyecekler.
11. Bunu yapmayı istemiyor musun, elinden mi gelmiyor?
12. Hem kendisi, hem babası tahtı işgal etmiş~i.
13. Bir elimde sulhu, diğerinde harbi tutuyorum.
14. Bu toprakları babalarımızdan almadık mı?
15. Ya galip gelecekler, ya vatanları uğruna ölecekler.
16. General ordugahta mı, yoksa hareket etti mi?
17. Elçilerimizi kesmeye cesaret mi edecekler yoksa?
162 Emir Kipi
EMİR KİPİ- İMPERATİVUS
(Emir Kipinin yalnız Praes. Zamanında 2 ci Şahısları vardır).
Çek. Activa ı Passiva -

ı
ı. s. 2 ama, sev ama·re, .evi/
P. 2 ama-te, s eviniz ami-mini, seviliniz
---
2. s. 2 m one, ta'Usiye et mone·re, tavsiye edi/
P. 2 mone•te " ediniz mooe·mioi edilin iz
---- --- "
r ;:
3. s. 2 reg·e, idare et reg·er-e, idare e dil
P. 2
---- - -
reg·ite .ediniz; reg·imini
" edtliniı;
audi-re, i~iti/.
~
audi, i~lt
audi-te " i1itiniz audi-mini, i#tiliniz
------- ·-
ı ~: ~
es, ol
Sum este, olunuz;
DİKKAT- cap-io gibi Fiilierin lmperat·'unda i düşer:-

-
Acc. cape, capite Pass. cap-ere, capfmlni
(dico, düco, facio'nun Sing'inde e düşer: die, düc, fac)
EMiRLER
Emirin çeşitli Şahısları şöyle teşkil edilir:·
s. 2 gel ve nı lmperativus
3 gelsin veniat Subi. ,Praes.
::ı
e ::ı
P. 1
2
gelelim
geliniz
=
=
venili.mua
venite
))
lmperafi<11u•
o 3 gelsinler = veniant Subi. Prae$.
s. 2 ırelme - ne veneris Su bi. p,,.f.

3 gelmesin - ne veoiat Praes.
""8"' P. gelmiyelim - ne venilimua
::ı
o 2
3
gelineyiniz
gelmesinler
-
=
ne
ne
veneritia
veniant
Perf.
Praes.
Emir Kipı 163
T E R C Ü M E XXXI
1. Arına parate. 4. Dentur obsides.

2. Proficisce~e. 5. Ne fugiamus.
3. Ne dixeris. 6. Ne secutus sis.
7. Gaudeamusl h os tes enim bello superati sunt.
8. Urbem incendite, cives, ne a Gallis capiatur.
9. Arına capiamus et pro patria nostrii moriamur.
10. Niivem conscendant et sine mora proficiscantur.
ll. Me sequimini, militesl ne arnnem spem deposueritis.
12. Fiant ignes, et castra in idoneo loco ponantur.
13. Da te nöbis obsides,' et legatös de pace mittite.
14. Ne dubitaveris ea dona, quae miserunt, accipere.
15. Claudantur portae, ne illi in urbem se recipiant.
16. Pacem petarnusl nülla enim spes ııobis relicta est.
17. Ne igitur cônatus sis hunc tantum laborern suscipere.
18. Abeant omnes; nolumus hos homines nobiscum habere.
19. Ne culpentur equites, fi::ırtissirne enim pugnaverunt.
ı". Takip edelim. 5. Korkma.

2. Sevinsin. 6. Gitmesinler.
3. Bir yer s eç. 7. Hareket etsin.
4. Bunu bana ver. 8. Konuşma.
9. Yanında 1000 atlı ve 2000 piyade götürsün.
10. Mademki rüzgar müsaittir, derlıal açılalım.
11. Malik olduğunuz hürriyeti koruyunuz.
12. Bu meseleden bahsetmeye tereddüt etmiyelim.
13. Sevininiz dostlarım, zira o adam geri gelmiyecek.
14. Mademki hiç ümit kalmamıştır, rehine(ler) versinler.
15. Konuşma. Böyle bir şey söylernek ayıp değil midir?
16. Neden tereddüt ediyorsun? Korkuyor musun yoksa?
17. Silah hazırlıyalım ve sevdiğimiz şehri koruyalım.
164 Tekrar
T E R C Ü M E XXXII
Tekrar XXIIl-XXVl
1. Onera tam gravia erant, ut maveri vix possent.
2. Tantae sunt eorum copiae ut pugnare non audeamus.
3. Bellum, quod suscepimus, terra marlque geretur ..
4. Eum locum, quem castrls delegerat, muniebant.
S. Laudamus hos, quorum virtüte nos servali sumus.
6. Legatos, quös de pace misimus, in vincla coniecerant
7. Tanta est vis tempestatis, ut solvere nön possimus.
8. Eorum, qui capti erant, multi: morbö perierunt.
9. Locum, de quö ille locütus est, ipsi vidimus.
10. Cum ea legiöne quam secum ~abebat, profectus est.
11. Tam procul aberat, ut vöcem eius nön audiremus.
12. Eörum, quibus arına dedimus, multi fiigerunt.
13. Eo die, quo tu venisti, nos navem conscendimus.
14. Ad silvas, quae non procul aberant, se receperant.
lS. Hı viri mortuı sunt, ut hane rempübllcam servarent.
16. Epistulas, quas manu sua scripserat, accepimus.
17. Cum haec audivisset, rediit unde profectus erat.
18. Nolebant hoc facere, ne a nobıs culparentur.
1. Tehlike o kadar büyük idi ki hiç ümidimiz yoktu.

2. Uzakta olmıyan şehre doğru ilerledi.
3. Düşmanlar yaptığımız köprüyü yıktılar.
4. Yolladığ"ımız elçiler geri gelmediler.
S. Bahsettiğiniz mesele çok zordur.
6. Isimlerini· işittiğim bir çokları mevcut idiler.
7. Nehir öyle derin idi ki geçemedik.
8. Gördüğümüz o kimseler hastalıktan helcik oluyorlardı.
9. Bizzat yazdığı mektupları görmek arzu ediyoruz.
10. Hepsinin akıllısı olan sizler bize nasihat vereceksiniz.
11. Gönderdiğimiz gemilerin hepsi yakılmış tır.
12. Onu öldürdükleri oku size göstereceğim.
Tekrar_ _ _ __ 165
T. E R C 0 M E XXXlll
Tekrar XXVIl~XXXl
ı. Cur dubitatis? Quid dulcius est quam prö patria

mori? nönne arına capietis et me sequemini?
2. Ne timueritis, amici. Cansul enim, vir suınmae vir-
tutis, hane rem ipse suscipiet.
3. De his rebus certior factus, guam maxımas copias
coegit, et media nocte profectus est.
4. Hodie aut vincemus aut moriemur. Ne abiciamus e-
am libertatem, guam a patribus accepimus.
5. Ouae spes nöbis relicta est? Urbs nostra aut vi aut
fraude capietur. Multi morbö pereunt.
6. Utrum mavultis nöbiscum abıre, an in hac urbe cum
amicis dititius manere?
7. Post paucös dies vis tempestii:tis tanta erat, ut om-
nem spem salütis deposuerimus.
8. Quid pace dulcius est? Quid höc bellö gravius?
Nönne audiemus hös legatos quös miserunt?
9. Cum in cönspectum castrorum venisset, aciem suam
instrüxit, et signum proelii dedit.
10. Alii,. vulneribus cönfecti, in castris manebant, alii
fortissime in prima acie pugnabant.
1. Niçin gece yarısi gittin?

2. Kapıyı kırınıyacak mıyız? Kim bize mani olacak?
3. Bu, kuvvet sayesinde mi, hile ile mi yapıldı? söyle bana
4. Bu büyük mesaiye tahammül edebilecekmisiniz?
5. Onlar tarafından bu meseleden haberdar edilecek.
6. Oiıliırı silahla koruroağa tereddüt etmiyelim.
7. Miı.dem~i hiç ümit kalmadı; rehine(ler) verelim.
8. Ondan aldığın mektubu bize verı
9. Her halde bu işi kendileri yapamazlardı.
10. Onun pek büyük cesaret sahibi bir insan olduğu
söylenmiyor mu?
166 Ahlativus Absolutus
ABLATİVUS ABSOLUTUS I
Bir hareketin hangi şartlar içinde vakı olduğu U.-
tincede çok vakit Ablativus Absolutus ile belirtilir. Bu,
Ab!. Halinde bir İsim veya Zamir ile buna uyan bir
Participiıım' dan i barcttir.
(u) Komutan yaralandığından, asherler lcaçtı.
Duce vulnerato, milites fügerunt.
(b) Bunların söylenmesi üzerine, işaret verildi·
His dictis, siguuın datum est. ·
(c) Komutan konuştııktan sonra, hücum ettiler.
Duce locüto, iınpetuın fecerunt.
Abl. Abs. genel olarak Sebep veya Zaman gös~eren
yardımcı bir Zarf Cümlesine eşittir:-
(aJ Duce vuluerato Cum dux vulne-
ratus esset.
Komutan yaralanmakla=K. yaralanmış olduğu için
(b) His dictis=Cuın lıaec llleta essent.
Bunlar söylendiğinde=Bunlar söylendiği zaman.
DIKKAT - Part.'un uyduğu Isim Esas Cümlenin
bir parçası (Özne, Tümleç, vb.) olduğu zaman Abl. Abs.
kullanmamalıdır. Aşağıdaki cümleleri yukarıdakilerle
karşılaştırınız:-
(aJ Komutan yaralandığıtıdan, ordugaha döndii.
Dux, vulneratus, ad castra red!it.
(c) Dux, ita locütus, signum dedit.
f(omutan, böyle kanuştıılaan
sonra, işareti verdi.
Her iki Cümlede de dux Özne olduğundan No nı. 'dur,
DıKKAT - Abl. Abs.'a dahil olan Isim nitelen-
mış ola bilir:- ·
(i) Bir·Sıfat ile: duce nostro vulnerato (Bizim ko-
( ii) Bir Gen. ile: duce eoruın mutanımız)
vulııerato (Onların komutanı)
Abl. Abs.'un part.'u nitelenmiş olabilir:-
(i) Bir Adv. ile: duce gr aviter vulnerato (ağırca)
(ii) Bir Adv. grupu ile: d nce' ab tis vulnerato (on-
lar tarafından)
Ablntivus Abaolutus 167
-------- --------- · - - - - - - - - - - -
T E R C Ü M E XXXIV
ı. Acie irıstructa,... 3. Omnibus rebus paratıs ...

2. Portis clausis,... 4. Multis eörurn occfsls, ...
5. Slg-nö datö, İnıpeturo in eos fortiter fecerurıt.
6. Omnı spe qeposita, in oppidum se contulerunt.
7. His rebus auditis, long-ius progredi nolebamus
H. Locö idoneo delecto, ca.,tra statim poni iussit.
9. Paucis vulneribus acceptfs, ad suös redierurit.
10. Omnibus rebus ad bellum par~His, profectus est.
ı ı. Duabus legiönibus in oppido relictıs, ipse redi i.
ı2. <:;astris in idoneö locö positıs, aciem instruxit.
13. Ob has causas, legato missö, pacem petebant.
14. Ponte eeleriter factö, hane legiönem traduxit.
ıs. Cum ventus idöneus sit, navem cônscendamus.
ı6. Hi omnes, aetate cönfectf, arına ferre nôn possunt.
ı 7. Cönsiliö eo rum cognitö, bellum parare cönstitui t.
18. Cicerö, vir suı:nmae eloquentiae, pro eö locutus est.
19 Militibus ad se convocatis, haec verba dixit.
20. Erant eo tempore quattuor legiönes in ea regiöne.
1. Şehir yakılınca, ormaniara kaçtılar.

2. Ordugah kurulunca, harb saffını tertipledi.
3. Bunlar çabukça yapılınca, biz döndük.
4. Bizimkiler, bu seslerden korkuya düşerek, geri çekildiler.
5· Konsulun kendisi öldürüldükten sonra ne ümidimiz var?
6. Elçiler onlar tarafından yakalanarak öldürüldü.
7. Bu işten haberdar olunca tereddüt etmedik.
8. Harb üç yıl sürdükten sonra sulh yapıldı.
9. Köprü yıkıldığından geçemlyorlardı.
10. Ya kendimi..: gideceğiz, ya bir haberci göndereceğiz.
ll. Konsul böyle söylediği için hep seviniyorduk.
12. Şafak sökerken yola çıkarak bütün gün yürüyüş yaptı.
13. Çoğu yaraları yüzünden b itap düştüğünden gidemiyorrlu
168 Ablativus Absolutus
ABLATIVUS ABSOLUTUS II
Part.'ların Per). biliyoruz. Bu-

Acı. şekli olmadığını
nun için mes. methedip, metheden, kelimelerini olduğu
gibi Latinceye çeviremiyoruz. Laudatus'un anlamı ınet
heden değil methedilen, methedilmiş'tir. Latincede yal-
nız Deponens olan Fiilierde bu şekil vardır: locütus =
konuşup, konuştuktan sonra.
Türkçe Fiilin karşılığı olarak böyle bir Depon. Fiil
bulunmadı~ı takdirde Part.'lu ifadeyi Pass.'ya çevirmek
suretiyle Latinceye tercüme edebiliriz. Bu ifade şeklinde
Tümleç Abl. Haline gelir, Fiilin Part: Perf.'u da ona uyar.
Böylece Abi. Abs. meydana gelir: lşareti verip=iŞaret ve-
rilmek/e = signo da to.
Şu Cümleleri karşılaştırınız:-
Komutan, bunları söyleyip, işareti verdi.
Dux, haec Iocütus, signum dedit.
Komutan bunları söyleyin~e; hücuma geçtiler.
Duce haec locüto, impetum fecerunt.
Komutan işareti vererek ilerledi.
Dux, signc:; dato, progressus est.
Askerler bunları işitince (ıücuma geçtiler.
Milltes, his auılitis,
impetum fecerunt.
DİKKAT- Abl. Abs. genel olarak Part. PerJ. ile
teşkil edilir, fakat bazan Part. Praes.de kullamlır:
Haec dixit, nobis audientibus.
Bunlıırı biz işittiğimiz sırada söyledi.
Bazan iki İsimle veya bir Isim ve bir Zamirle de Abi.
Abs. teşkil edilir. Part. ifadeden anlaşılır:
Rege vivo, ha ec facta sunt.
Bunlar kıral hayatta iken (sağlığında) yavıldı.
Te. du ce. vlnclmus •.
Sen komutan iken (komutan ·altında) galip geliriz.
' Ablativus AbsolutuR 169
--------------------------------- ----------
T E R C Ü M E. XXXV
1. lmpediınentis relictis, magna celeritiite contenduııt.

rı Multis sequentibus, ad eum locum prög-ressus est.
3. Flümen, transire iussi, id faccre frustra cönabantur.
4. Ille ııatus est, cöıısulibus Ciceröne et Antönio.
5. !ta vivamus igitur, ut ınortem ııön timeamus.
6. Audientibus omnibus, qui aderant, locütus est.
1
1~ Vulneribus confeclus, post tres dies ınorluus est.
8. Iınpedimenta oınnia in unum locuın cönferri iussit.
9. Eödeın fere teınpore litteras ii viibis accepiınus.
10. Vfcfs aedificiisque incensis, exercilum redüxit.
11. lgnibus in sumnö monte factis, castra münivit.
12. Fflil!-s eius, patre vivö, regnum obtinuerat.
13. Quis noströ cönsule sapieııtior est? ne timueritis.
14. Arına capiaı,nus, ut vitam libertatemque servemus.
15. Naves incenderat, ne nös rcdire cuperemus.
16. Neque hi neque illi id opus suscipere volunt.
1. Uygun bir yer seçerek ordugahını kurdu.

2. Dört mil ilerledikten sonra nehri gördüler.
3. Bu sözleri işitince kalmağa karar verdik.
4. Bütün ümitlerini terkederek denize kaçtılar.
5. Bunu yapınağa beyhude çalıştıktan sonra bize geldi.
6. Kardeşiniz mektubumu dlıııca derhal yola çıktı.
7. Onlar bizi üç saat takip ettikten sonra döndüler.
8. Bunu herkes işitirken söylemedi mi?
9. Kuvvetlerini toplıyarak nehri geçti.
10. Gallialılar elçiler gönderek sulh istiyorlardı.
q. Köy zorla zaptedilerek yakıldı.
12. Cicero'nun öldüğü sene doğdu.
13. Cesareti o kadar büyük idi ki bir şeyden korkmazdı.
14. Hayat ve hiirriyetimizi ınüdafaaya tereddiit etmiyelim
170 İsim Yardımcı Cümleleri
İSİl\1 YARDlMCI CÜMLELERİ-I
Dolaylı lıaber. Esas Cümleye nazaran iki şekilde olabii ir:

(i) Tiiıuleç; <<sJylemek>>, «bilmeh, «düşünmek» gibi
Fiillerle: Geldiğini biliyoruz; gittiğini söyledi.
(ii) Özne; kalidir, vb. gibi ifadelerle: geldiği katidir.
Liltin~ecle -yapıhşı:-
Yardımcı C_ümlcnin Öznesi Acc. Halinde (Türkçede Gen.).
' Fiili Inf. şeklinde ( » Rabıtsıygası)
Dicit (rege n venire) Kıralın geldiğini söylüyor.
/nf.'un Zamanı:-
~.,· (a) Eğer Yardımcı Cümle Es:ıs Cümle ile aynı zaman-
da vakı oluyorsa: Inf. Praes.
(b) Eğer yardımcı Cümle Esas Cümleden daha önce
vakı oluyorsa: Inf. Perf.
(c} Eğer Yardımcı Esas Cümleden daha sonra~ vakı
oluyorsa: Inf. Ful.
regeın veııire venisse venturunı esse
Kıralın gelmekle gelmiş geleceğini
Dicit
olduğunu olduğunu, geldiğini
söylüyor urbem capi captam esse captuı.n iri
Şehrin alın- alınmış olduğunu, alınacağını
makta olduğunu alındığını
regeın venire venisse venturuın esse
Kıralın gelmekle gelmiş oldıı- geleceğini
Dixit
olduğunu ğmıu, geldiğini
söyledi urbem capi captaın esse captum iri
Şe_hrin alın- almmış olduğunu, alınacağını
makta olduğunu alındığ,nı
DİKKAT-(i) /rif. Fut. Act. ile !nf. Perf. Pau. da Part. Öz-
neye uyar: (regeın) venturum essa - (nrbem) ceptam esse.
(i). Inf. Fut. Pau. da Supinum olan (captunı) de~işmez; çekimaizdir.
(iii). Eker Inf., Cop. (Sağlıyan) olursa, Tamlıyan Özneye uyar:-
Scio u rbem magnam esse=şehrin büyük olduğunu biliyorum.
(iv.) Inf. eker Trans. ise bir Tümleç alabilir.
İsim Yardımcı Cümleleri 17 ı
T E R C Ü M E XX~VI
1. Dicit portas claudı. 4. Sciö naveın missam esse.

2. N:ıııtiat hostcm venire. 5. Credö hös iturös esse.
3. Audio te a'oisse. 6. Scimus p<ıcern datum iri.
7. Certior fact"us est oppidum non procul abesse.
8. Nonne audivistı consuleın ipsum occisuın csse.
9. Num tü credis has legiones redituras esse.
10. Omnes sciunt te libertateın noslram servavisse.
1 ı. Nuntiant urbem rnüniri, ct arına ab iis parari.
1~. Videt acieıiı eönıııı in locö idoneo instrüctam esse.
13. Audimus bellum in ea regiorıe rnox gestum iri.
14. Certior fit Gallös legiHum de pace missürös esse.
15. Nolumus eredere lıurıc viruın hoc consiliuın inisse.
16. Sciınus omnes cönsulem virum fortissimum esse.
17. Dlcunt cöpias omnes in eam regiönem ductas essc.
18. Videt milites spem omnern sa\iıtis deposuisse.
19. Certiöres nos feeit hane rem diffieillimam esse.
·ı. Bir çoklarının kaçtığını- 4. lşitiyorum ki

2. Sulhun yapılmış olduğunu- .- rehineler verilecek.
3. Gemilerin ~;önderilmekte 5. konsul gidecek.
oldugunu- 6. - mızrakları uzundur.
biliyoruz.
7. Şehrin onlar tarafıııdan yakılmış olduğunu işitiyor.
8. Hep biliyoruz ki onun oğlu pek cesurane lıarbetti.
9. Düşmanın o "nehri gcçeceğiııe kim inanır?
10. Bize hiç bir ümit kalrnıyacağını görmüyor ınusuıı?
ll. Mevkiin uzakta olmadığını bize haber veriyor.
12. Elçilerin ona evvelce gönderilmiş olduğunu işitiyoruz.
13. Konsu[un bizzat bizi sevkedeeeğine inanıyorum.
14. Çok büyük bir harbin cereyan etlig-icıi biliyorsunuz.
15. Arkadaşınızın bir kaç yara aldığını işitiyorum.
16. Gemilerin ~örıderileceğinden haberdar edildik.
17. Mevkiin ordugah için elverişli olduğunu görüyorsunuz.
172 Isim 1 ardımcı Cü m le leri ·
İSİM YARDlMCI CÜMLELERİ - I

Dolayh Haber Cümleleri (devam)
lnfinitivns'un Zamanı :
Dalaylı Haber Cümlelerinde lnf.'un Zamanını do~_rn tesbit için
şu noktalara dikkat etmelidir:
(i). Türkçe Fiilierin «gelmekte oldulunu, aluımakta
oldulurıu• gibi Şimdiki Zaman şekilleri daima Esas Fiille aynı Za-
manda va kı olan işleri gösterdiği için Inf. P;aes. ile;. «geleceği,.i, alı.
nacağını» gibi Gelecek Zaman Şekilleri daima Esu Fiilden sonra va-
kı olacak i1leri gösterdi!!'i için Inf. Fut ile; «gelm;ş olduğunu, alın.
mış olduğunu» gibi Geçmiş Zaman ~ekilleri daima Esas Fiilden ev-
vel vakı olmuş işleri gösterdij'i için Inf. Perf. ile U.tinceye çevrilir.
C ii). Türkçe FiiliArİn «geldiğini,_ aİınrltğınt• gibi Geçmiş Zaman
tekill.,ri de çok vakit Esas Fiilden evvel vakı olmuş işleri gösterir. Bu
takdirde Inf. Perf. ile çevrilir. Fakat bazan anlam belirsiz olur. Me·
selii «Kıra/ın konuştuğunu söylüyor• Cümlesi •Kıra/ın konuşmakta ol·
duğunu söylüyor• anlamına da gelebilir. Bu takdirde ise /rı/. Praes.
ile tercümesi gerekir. Buna göre geldiğini, alındtğını gibi şe,lcilleri
tereüme ederken esas mananın ne olduğuna dikkat etmelidir.
liii), Genel olarak Dalaylı Haber Cümlesindeki lnf.'un Zama-
nı Türkçe Düz ifadedeki Fiilin Zamanının aynıdır. Söyliyen eğer
•Kıral konuşuyor» dedi ise Dol. ifadede /nf.un Zamanı Praes., «Kı·
ral konuştu» dedi ise Per/· olur. Bu kural yukarıdaki diğer şekiller
için de doğrudur.
DİKKAT-O). Dep . .bir Fiilin Inf. Fut.u şekilce Act.'dır ve
Part. Özneye uyar.
(ii). Eğer lnf;'un Özn~si bir Pron. iae L:ô.tioceda zikredilmesi
şarttır: v~nit=ge/di (Özne zikro.dilmemiştir); fakat: scio eum venis-
se=gelrliğini biliyorum (eum'ıın zikri şarttır).
(iii). lnf.un Öznesi Üçüncü şahıstan bir Zamir oldu~u takditde:
bu şahıs Esas Cümlenin Öznesinin aynı olursa (se) ile, aksi takdirde,
e_um, eo1 vb. ile tercüme edilir:
Caesar (kendisinin) geleceğini söyledi=Caesar diııit se venturum e&se.
Caeaar (onun) gelecejfini 3Öylerli =Cııesar dixit eum venturum esse.
(iv). Türkçedeki «Ümidinde olmak• ve «vadinde bulunmak" ifa-
deleriyle bi:r Mastar, gelece~e bakan düşünceleri gösterir: kazanmak
ümidindeyim, (ka~anııcağımı ümit ediyorum) demektir. Bu miioasebet-
le bu ifadeler Liti.neeye bir Zamir ve Inf. Fut. ile çevrilir:
Yenmek ümidindeyim = sperö me victurum use.
Isim Yardımcı Cümleleri 173
T E R C Ü M E XXXVII
ı. Dixit (Aor.) te venisse. 4. Dixerunt se vidisse.
2. eredebat hoc fieri. 5. Sciebat hostem adesse.
3. Audivi vös iturös esse. 6. Dixit bellum geri.
7. Audiverat eos posterö die castra moturos esse.
8. Cettior factus est nös. prima honi profectös esse.
9. Cum sciret periculum magnum esse, 'Statim rediit.
10. Polliciti sunt se legiitos de piice missüros esse.
11. Audiverat duiis legiones id fliımen iam triinsisse.
12. NüntiiUum est hastes paucii ınilia pas1mum abesse.
13. Cum audivissent hoc factum esse, omnes gaudebant.
14. Nonne audivisti urbem ii Gallis· incensam esse?
15, Cognovit ex captivis multös eörum iam proficisci.
16. Sperabant se post paucos dies rediturös esse.
17. Nolebam eredere talem virum cönsulem factum esse.
18. Videbat tela ex omnibus partibus in eos conıcı.
19. Dixit se per eam regiooem iter facturum esse.
1. Onun gideceğini söyledim. 4. Senin akıllı olduğunu

biliyordum.
2. Onun gelmiş oldu~unu işittik. 5. Yola çıkacağını söyledi
3. Görmüş olduğunu söyledi· 6. Döneceklerini ürı;ıit e-
diyorlardı.
7. Üçüncü lejiyonun hareket etmiş olduğunu öğrendi.
8. İşi üzerine alacağına inandın mı?
9. 200 kişinin öldürüldüğü bildirildi.
10. Hepsi o gün seni görmüş olduklarını söylediler.
11. ·Benim bu sözleri söylemiş olduğumu size kim h·aber verdi
12. Dostum, bir Çok yıllar yaşayacağını ümit ediyoruz.
13. O mmtakadan geçmekte olduğunu işittik.
14. Kuvvetleri hiç durmadan geri götüreceklerini vadettiler
15. O gece büyük bir fırtına kopmuş olduğunu söylediler.
16. Bütün arkadaşları bunu yapacağına inanıyordu.
İSİM YARDlMCI CÜMLELERİ - Il

Dolaylı soru. eKimin? neyin? neden? vb. gibi so-
rularla başlıyan Yardımcı Cümleledir, ve Esas Fiile na-
zaran şu iki durumda olabilir:
(1) Tüınleç: (Kimin yaptığını) bilmiyoruz.
(li) Özne : (Kimin yaptığı) belli değildir.
DİKI{AT- Esas Fiilindaima bir «sorma» Fiili ol-
ması şart değildir.
'
Latincede yapılışı:
Yardımcı Cümlenin başında bir soru kelimesi bulunur.
" " Fiili Subi. sıygasında olur.
Subluııetivus'un Zamanı - Esas Fiilin İlk veya
Hikaye Zamanlarından olmasına bağlıdır [1]
(a) Es. Fiil İlk Zamanlardan: Subi, Praes. veya Per{.:
Rogat (veya rogabit, rogavH) quid agam
(veya acl:urus siaı, egeriın).
(b) Es. Fiil Hikaye Zamanlarından: Subi. fmperf. ve-
ya Pl-perf.: Rogabat: (veya rogavit, rogave-
rat) qnhl agereın (veya acturus essem, e-
gissem).
DİKKAT- aeturus sim, acturus eso;eın şekil
leri Subi. Fut. Zamanı vazifesini görmek üzere bir Part.
Fut. ile siıu veya esseın kelimelerinden teşkil edilmiş
bulunmaktadır.
SORU KELiMELERİ
quis, kim? (pron,.)[ 2 ] ubi. nerede? cür, neden?
quid, ne? · und e, nereden? quando, ne zaman?
qui, hangi? ((7di.) quo, nereye? qnômorlo, ne tarzda
qualis, nasıl? ne ~ins? quantus, ne kadar büyük? nunı,
acaba? olup olmadığım ..
Iki taraflı: utruuı ••• an, acaba .. mi? ... yoksa . .mi?
(1] Bak: S. 136
[2) Bak: S. 158
Tekrar 175
T E R C Ü M E XXXVIII
1. Rogavl cür abiisset. 4. Sciunt quö İtürus sis.
2. Quaero unde venerit. 5. Rogavi quem vıdisset.
3 .. Neseit q~is sis. 6. Die mihi quid des.
7. Quaerebamus elir venisset, et quid vellet.
8. Seıtis quam ob eausam hoc bellum gestum sit.
9. Cum haec ita sint, rogö quid factüri 'sımus.
10. Certior 'factus sum quanUis copias secum haberet.
ı 1. Unde profectus esset et quö Iret dieere nolebat.
12. Ex captıvıs cognöscit quantö in periculö res sit.
13. Quaesivit a me num hoc opus susciper~ vellem.
14. Per exploratöres certior factus est quo in loco essent.
15. Vultisne scire quando ille ad nos redittirus sit?
16. Demonstrabat quanta facultas fugae iis daretur.
17. Oubitabant utrum hı hastes essent an amicl.
18. Volebat cognoscere num illi legatös missiirı essent.
19. Dıc mihi, amıce, cür de ea re ita locütüs sis.
1. Neden geldiğini biliyorum. 4. Ne istediğimizi soruyor.

2. Nerede olduğunu sorduk. 5. Kim olduğunu biliyordum
3. Kimin konuştuğunu söyle. 6. Nereye g-ideceğini sor.
'bana.
7. Ne gibi kuvvetler gönderildiğini öğrenmek istiyoruz.
8. Neden böyle konuşmuş olduğunu bize söyleyemedi.
9. Habereiden ne vakit yola çıkacağıııı sorduk. ·
10. Hepsi geldikleri yere döndüler.
11. Bizim hakkımızda yazdığı kitabı görmediniz mi?
12. Yanındane gibi kuvvetler bulunduğunu tetkik etmeliyiz.
13. Şehirlerini nasıl müdafaa edeceklerini bilmiyorum.
14. Geminin görülüp görülmediğini soracağını söyledi.
15. Bize ne büyük bir fırsat verileceğini görüyorsun.
16. Gönderdiğin adam ne yapılmış olduğunu bize söyledi.
İSİM Y ARDlMCI CÜMLELERİ-III
Dolaylı Emir. «Emretmek, tavsiye etmek, rica etmek»

gibi Fiilierin Tümleç veya Öznesi olan Yardımcı cümlelerdir:
(Kalmalarını) rica etti.
Lft.tlncede yapılışı: Iki şekil vardır:
A. Gaye Cümleleri gibi, ut veya ne ile.
Fiil l Subi. Praes. - Ilk Zamanlardan sonra.
/ lmperf. - Hikaye Zamanlarindan sonra
Monet ut eamus = Gitmemizi tavsiye ediyor.
Moııuit ut iremus = • etti.
. DİKKAT- Bu şekil Uitirıcede Gaye Cümlelerine
benziyor. Türkçede de böyle bir benzerlik vardır: Her-iki-
sinde de bir Mastar şekli kullanılmaktadır: görmek için
geldi (Y. Gaye) görme-sini eniretti (Y; Emir) .
.B. Bazı Fiiller sadece ınf. alır:
lussit nos. abire=gitmemizi emretti.
A. U t veya ne ile Subi. alan Fiiller [ı].
rogo sormak 1 impero emretmekl
oro rica et. maudo tevdi et. Şahıs: dat.
hortor teşvik et. Şahıssuadeo ikna el.
moneo tavsiye el. acc. ı- . ı
Precor rica et pe 0 rı ca eki. Şahıs:
postulo isteme ab+abl.
Ut vedat. alan Fiiliere misal:
lmper~t milıi ut abeam=Bana gitmemi enzrediyar
U t ve ab.+ab/. alan Fiiliere misal:
Petiit ab eo ut daret=Ondan vermesini rica elli.
B. Inf. alan Fiiller:
iubeo emrelmek prolıibeo, menetmek patiorJ müsaade et
veto menelmek cogo icbaret. si.no müsaade el
volo isteme/f. nolo istı=nıemek cupio arzu et.
[1] Bazı .1- iiiier her iki şekilde de, yani, iııf. ile de, Subi. ilede
kullaoılabilirler.
Isim Yardımcı C:jmleleri 177
t E It C Ü M E XXXIX
ı. uro ut fugiatis. 4. Suades ne abeat.

2. Petiit ne abi,rem. 5. Sinit nös loqui.
3. Vetat hoc fierl. 6. Orat ut mittatur.
7. Monuerat cives suos ne id cönsilium inirent.
8. Patri eius persuasi ut mecum hoc iter faciat.
9. Cum haec vldisset, imperiivit ut proficiscerentur.
10. Postulavit ab ils ut obsides sine mora darent.
11. Milites suos horlatus est, ne spem ornııem depönant.
12. lg-nes fierl vetuit, ne castra ab ils viderentur.
13. Petimus a te ut nöbis dicas quid factüri sint.
14. lınperavit ut acies in eo loco iııstrueretur.
15. Öremus consulem, ut hös in vincula coniciat.
16. Nonne suıisi tibi, ne tantam occasionem amittıis.
17. Huic imperaverat ut copias trans flümen düceret.
18. Hunc cum filio et patre in urbe manere passus est.
19. Milites hortatus, ut impetum facerent, signum dedit.
20. Monet ut legi:Hös de pace ad eurn statim mittamus.
1. Kalmanızı tavsiye ederim 4. Yapmamasını rica et.

'2. Gelmemizi rica etti. 5. Kalmam arzu ediyorum.
3. Yazmaını yasak etti. 6. Konuşmamarnı rica ediyor
· 7. Ordugah için bir yer seçmesini emretti.
8. Üğ"lu lehine bir kaç ~öz söylemenizi dileriz.
9. Bu işi üzerinize a:lma·manızı tavsiye etmedik mi?
10. Bunları vatanları uğruna savaşa teşvik edelim.
1 ı. Onlardan a'rtık tereddüt etmemelerini rica etti.
12. Bu adamın bu şehirde kalmasına müsade edecek miyiz?
13. ı<onsulun gemileri göndermesinde çok ısrar ettiler.
14. Askerlerine ııelıri geçmelerini emretti.
15. Bunu ·işitince kapının kapatılmasını enıretti.
16. Arkadaşını ne gördü ise söylemeye ikna etlik.
178 Tekrar
TERCUME XL
Tekrar XXXIV-XXXVII
1. Omnes qul aderant, his clamoribus territi, eredebant
magnam calamitatem acceptam esse.
'1. Cum patrem suum mortuum esse audivisset, in patriam
redire cönstituit, et, amicis relictis, -navem cönscendit.
3. Höc proelio factö, legatös ad Caesarem de pace mi-
serunt, et se obsides datürös (esse) polliciti sunt.
4. Ab ii s, qui eo die ca pti erant, certior factus e st
magnam multitiidinem hostium non procul abesse.
5. Caesar, militibus e navibus egressis, casira in co
locö posuit, quem ipse delegeraL
6. Cum ad eum locum tertio dıe venisset, oppida ab
ipsis ineolis incensa esse cognövit.
7. Hi nüntiabant tantam tempestatem coortam esse, ut
multae navium cursum tenere nön possent. ~c
8. Amicis ad se convocatis, rem tötam exposuit et se
id negötium susceptürum csse pollicitus est.
9. Simul atque vidit eös gladiis arınalos esse, nullam
spem salütis sibi relictam esse intellexit.
10. Ab iis expl6ratoribus, quös miserat, cognovit omnes
Gallörum copias in ünum .{ocum coactas esse.
1. Onun zaten dönmüş bulunduğunu işitınediniz mi?

2. Bu mektupları alınca derhal hareket etmeğ"e karar verdi.
3. Böyle konuştuktan sonra, kap.ıların kapalılmasını emretti
4. Bunların çoğunun vatandaş olduğunu bilmiyor musun?
5. Onların işi üzerlerine· alacaklarına inanmıyoruz. ·
6. Si lahlarını alarak kendilerini müdafaaya çalıştılar.
7. Kardeşlerinin esir düştüğünden haberdar edildik.
8. Durma. Mevkiin uzakta olmadığını biliyorsun.
9. Taşıdığı yükü atıp kaçtı.
10. Yolladığım köleler onların onun oğulları olduğunu
söylediler.
Tekrar 179
T E R C U M E )(:LI
Tekrar XXXVlii-XXXIX
ı. Laudatis militibus, quid fieri velit ostendit, atque
omnes in eundem locum convenire iubet.
2. Nuntios ad eos mittit atque imperat ut, coactis om-
nibus copii's, castra hostium postero die oppugnent.
3. Uhi ex captivis cognovit; quo in Ioco copiae eorum
consedissent, cohortibus decem ad mare relictis, ad
hastes contendit.
4. Cum tarneo iis persuadere conareınur, ut nobiscum
abirent, responderunt se in urbe sua mansuros (esse).
5. Monebamus eum ne tantum opus sol us susciperet; vi-
debamus enim eum nescire quaııta esset difficultas.
ıS. Videtis, amici quam facultateın habeatis. Ne igitur hane
libertatem, quam a maioribus accepimus, abiiciamus.
7. Eorum impetum Galli sustİnere non potuerunt, atque in
fugam coniecti, multis amissis, se ad agmen receperunt.
8. Utrum haec vera an falsa sint, nescio. Credo tamen
hos omnes arına pro hac republica cepis<ıe.
9. Hoc cognito, servum ad se vocavit, de quo ante locuti
.sumus. Huic magnis praemiis persuasil ut transiret.
10. Longius prosequi nolebat, quod, magna parle diei con-
sumpta, munitioni castrorum tempus relinqui volebat.
1. Ne yaptığını biz~ söyk mcğe onu ikna edemedik.

2. Bunu ıı-:deıı yaptığ-ı sorulunca, şöyle konuştu.
3. Şehriıı onun lcırafıııdan kurtarıldığını bilmiyor musun?
4. Bir çığlık işiterek sebebinin ne olduğunu sordular.
5. Bulunanleırın hepsi ümit kesmememiz için bize yalvardılar
6. Kardeşi bize bu işi üzerimize almamamızı tavsiye etti
7. Mademki bu böyledir, ne yapılmasıııı istediğimi size
göstereceğim.
8. Neye geldiğini ve ne istediğini kimse bilmiyor.
9. Bunu öğrenince, kaimamızı istedi.
10. Onun görüldüğünden oıılurı haberdar etmenizi size
ta vs iye ediyorum.
180 Gerund i um
GERUNDİUM
Gerundium, Fiilin Praelf. Gövdesinden yapılmı1 isimdir:-
2 3 4
Acc. aman du m monendum regendum sudiendum
Gen. amandi monendi re gen di audiendi
Dat. ~e Abi. amandö monendö regeodö audiendö
•evme, <J.b. ta~. etme, .,.b. id. el me, v.b. işitme, vb •
DİKKAT- (i) Capiö gibi Fiilierde i düşmez: capiendum, v.b.

(ii) Eö,_ ire'nin Gerurıclium'u: euodum, v.b.
(iii) Dep. Fiilierin Gerundium'u vardır, m~s. loquendum, vb.
GERUNDİUM'un KULLANILMASI
Türkçede Mastarın çeşitli şekilleri (=yapmak, yapmak/ık,
yapma), İsini olarak kullanıldıkları :zaman, Cümlenin Öznesi veya
Tümleci durumuoda olurlarsa Uitincede lnf, ile ifade edilir:
N om. seribere est ütile= Yazmak {yazma) fayda/ıdır.
Mastar. Acc. (+praep.). Gen., Dat., Ab/. Halinde olursa Ge-
rund. i!e ifade edilir. O halde Gerund. lnf.'un çekimli şeklidir (yal·
nız Sitıg.):-
Nonı. (Özne) scribere, yazmak; yazmaklık, yazma.
A (Tüm.) ııcribere, yazmağı, yazmayı.
cc. Praep. ile scribendum, yazmak, yazma Edat.+
Gen. scribendi, yazmanın.
D at. scribendö, yazmağa, yazmaya, veya -için
Abi. scribendö, gazmaktarı, gazmaian,·ile vl'iya yazarak.
M İSALLER
No m. Turpe est mentiri = gaları söylemek agıpt11·.
Acc. (Tüm.) Desinit ser ibe re = yazmayı bı,.akı,.
" (Praep.) Ad pugnandum paratus = Harb etmeğe hazır.
Gen. cupidue audiendi = Dinleme( nin) ar"zusıında
Dat. Dat ope~am legendö = Okumaya Örıem ••erir
A/ıl. Docendö discimus = Öğreterek öğreniriz.
DİKKAT- {rıf. ve Ge,.uncl.'un Türkçe ve Latincede kullanılış

tar:z:ları,
bunlarla birlikte gelen kelimelere göre, çe.şitli ö:z:el şe
killer gösterebilir, Çok hallerde bu Ö:z:el şekilleri oİdugu gibi eı:·
beriemek zarureti vardır, mes. dövüşrnek arzusunda olnıak=pugnandi
cupidus esse: konu1mıga (söze) son vermek=finem loquendi facore:
ke1if mak.adı ile =· apeculaodi ı:ausa, v.b.
Gerendi um 181
TERCÜME XUI
J. Spes vincençlL 3. Fugiendo viııcimus.

2. Speculandl caus;{ 4. Pl!gnandl cupidus est.
5. Cuın fıncm loquendi fecisset, nos omnes abiimus.
6. Nonne omnia ad proficlscendum iam parata sunt?
7. Cum ventus ad navigaııduın idöi,eus sit, solvamus.
8. Equites, qiıos speculandi ca usa mlserat, non redierunt.
9. Cum nüllam spem viııccndi· haberent, terga verterunt
10. Audivisline hunc virılln de bene vivendo loquentem.
11. Ne dubitaveris signum dare: nös impetuın faciemus.
12., Nülla facultas nöbis d abatur e castrls abeundL
13. Nonne ii qul aliös docent, ipsi docendö discunt.
14. Aciem lnstrüxit, ut pug-nandi facultatem il s da ret.
15. His rebus commötl, spem oınnem redeundı deposuerunt.
16. Me sequiminL Facultatem, quam petlstis, habetis.
17. Ob haec multae navium ad navigandum inütiles erant.
18. Pauca mllia passuum, spcculandi ca usa, prögressl sunt
1. Onun şarkı söylediğini işittik.

3. Harbetmek maksadiyle
2. Şarkı söylemek zordur. 4. lşiterek öğreniriz.
S. Benimle beraber kasabaya döndüğünü görmedin mi?
6. Vatanı uğruna yiğitçe ölmek kaçmaktan iyidir.
7. Mademki yenme ümidi kalmamıştır, geri gidelim.
8. Her şeyin hareket için (ad) hazırlanmasını emretti.
9. İşitıneye o kadar meraklı idim ki, kaldım.
10. Onun ilk safta yiğ"itçe dövüştüğ"ünü gördük.
ll. Yalan söylemekten daha adi bir şey var mıdır?
12. O halde ona bir dövüşme fırsatı ·verelim.
13. Onun sesini işitmekten daha hoş ne olabilir?
14. Onu konuşurken dinlemek için geldik.
15. Hepsi pek ziyade lıarb etme arzusunda de~il midirler?
16. Onun oğlu gemi inşaasına dair büyük bir kitap yazdı.
182 Gerundivum
--- -------------------
GERUNDİVUM
Gerundivum Fiilden yapılma sıfattır; şekilce Ge-
rundium'a tekabül eder; P;aes. Gövdesinden teşkil e-
dilir; anlamı Pass.dır ve boııus gibi çekilir.
ı 2 3 4
aına~ndus ınone-ndus reg-eudus au(li-endus
sevilmeğe tcir's .. edilmeğe id. edil. işitilrneğe
iriyık Iriyık Iriyık Iriyık
Capio gibi Fiilierde i düşmez, mes. caıJieııdıls. Eo'
· daıı yapılan Fiilierin -eundus şekliade Gerurıdivum'u
vardır.
Deponens'lerin Gerundivum'u 'Vardır.
GERUNDİVUM'un KULLANILMASI- I
Gerundivuın teı·kibi - Trans. bir Fiilin Gerun-
d{um'u Tümleç alabilir: -
petendi pacem = sulh istemenin
Gerundium böyle bir Oü;z: Tümleç aldığı zaman ek-
seriyetle Gerundivum şekline geçer ve Gerundivum
terkibi denilen ifade tarzı meydana gelir.
Gerundivuın terkibi için !{URAL : -
Tümleç Gerundium'un Halini alır; Gerundium, Gerundi-
vum şekline geçerek Sı fat olur ve böylece Cins ve sayı
bakımından Tümleç olan kelimeye uyar. Misal :-
petendi pacem yerine pacis l[)etendae kullanılır.
Gerundivum Terkibi Cetvelİ
Gerund. + Acc. yerine
-----"':.
Geruııdv. Terkibi
S. Acc. (ad) dandum pacem (ad) pacem dandam
Gen. dandi pacem » pilcis dandae
Dat. dandö pacem pacl daodae
Abi. dandö pacem pace daoda
P. Acc. (iıd) .-idendum urbes (ad) urbes videodas
Dat. ve Ab/. videndö urbes urbibus videndis
DİKKAT-Geruodivum Terkibiade Gen. Plur. şekline çok raslan•
maz. Bu takdirde ekseriyetle Gerundium ve Acc. olduğu gibi muhafaza
edilir.
Şu ıfadelerden Gerundivum terkibi yapınız: - gerendi bellum-
landandi virtiitem - videndi. te - de faciendö pacem - capiendö
orbes . - ad daodum spes.
Gerundivum 183
----------------------------~-------------------
TERCÜME XLIII
1. Urbis capiendae. 4. In periculis subeundis.

· 2. De bcllo gerendo. S. Opere suscipiendo.
3. Laboris perferendf. 6. Sui recipiendi.
1. Nonne paran· estis ad omnes labore5 perferendos.
8. Quae spes nobis i am· relicta est patriae videndae.
9. Vos belli gerendi ca usa h oc flümen transistis.
10. Locum delegit ad aciem instruendam idoneuın.
11. Consilium inierunt oppidi sine mora oppugnandi'. •.
)
12. Ducentos equites ad eum .insequendum miserat.

13. Ne hane facultatem lihertatis servandae amıserıtis.
14. Multa de his bellls gerendis eo die locutos est·
ıs. Nostri ad omnia perleula subeunda parali sunt.
ıti. Noluit eam occasionem rei bene gerendae amittere.
17. Ad eam urbem defendendam duas legiones misit.
18. Nülla sui recipiendi facultas höstibus dabatur.
19. Urbis videndae et tui audiendi causa venimus.
1. Silahları
alarak. 4. Bir gemi g-öndererek.
2. İşaret vermenin. S. Ordugah kurmak için.
3. Şehri yakmanın. 6. Sulh yapınağa dair.
7. Ona sulh yapmak maksadiyle elçiler gönderdiler.
8. Ordugah kurmak için (ad) bu mevki uygun idi .
. 9. O zaten şehri yakma kararını ittihaz etmişti.
10. Hepimiz yurdumuzu korumaka (ad) hazırız.
1 ı. Bu işi deruhte etmek üzerinde çok konuştu.
12. Mevkii tahkim fırsatına malik değillerdi.
13. Bu zahmete katianınağa hazır mısınız?
14. Bize hürriyetimizi kurtarmak için hiç bir ümit kalmadı?
lS. Hepsi harbetmeyi çok arzu etmiyorlar mı?
16. Oğlu gemi inşasına dair büyük bir kitap yazdı.
1R4 Gerundivum'un Kullanılması
GERUNDİVUM'un KULLANILrdASI-II
Esse Fiili ile Gerundivum
Gerundivu~, bir şey yapılmalıdır, yapılınası lazımtır anlamını
ifade için de kullanılır. Eğer işi yapması gereken şahı~ zikrediliyor-
u Dat. Halinde gösterilir.
1. Eğer Fiil /ntrarıs. ise, Gerıındivum'unun .Nam. neut. şekli ile

esse Fiilinin bir Zamanı kullanılır. Böylece Şahıssız Pasa. bir ifade
meydana gelir:-
Senin tarafından harbedilmelidir = Har·
Pugnandum est tibi.
betmelisin.
Onun tarafından ko~ulnıah idi = O koş
Cu·rreodum e r,at e ı.
malı idi.
Il. Eğer Fiil Trans. ise Gerundivum bir Sıfat olarak Özneye
uyar: sonra esse Fiili gelir (Gerundivum'un Pass. anlamlı olduğunu
unutmamalıdır):-
Pax petenda eat = Sulh istenmelidir.
Obsides dandl erant = Rehineler <Jerilmeli idi.
Hoc faciendum erit = Bunun yapılması lazım gelecek.
Şahıs Dat. Halinde gösterilir (a+Abl. ıle değil):"-
Pax pelenda est oobis =

Sulh tarafımızdan istenrn~lidir =
Sulh isteme/iyiz.
Tarafım-lan methedilmeleri ldzırrulır =
Landandi sunt mihi · = Onları methetrneliyim.
DİKKAT- Eğer Türkçe Cümle Act. şekilde ise Pass. şekle
çevirerek öylece Latinceye tercüme etmelidir:-
Sulh İstemeliyiz = Tarafımızdan sulh islenmelidir.
Koşması lazımdı = Onun tarafından ko1ulmalı idi.
Bu gibi ifadelerde tarafımızdan, tarafından v.b.'nio a +abi. ile
değil Dat. ile çevrildiğine ~ok dikkat etmelidir [1)
Gerundiv!'m bu şekilde lüzum göstermek için yalnız Norn. Ha•·
liııde kullanılır (ve Dalaylı ifadede Acc. Halinde).
Gerundivum Terkibi ve alelade Geruııdium ise Acc. ( Praep. ile)
Gen., Dat· Abl. Hallerinde kullanılır.
[lj Dat. alan Fiilleriıı kullanılııı III cü bölüme bırakılmıştır.

Gerundivum'un Kullanılması 185
------------------------------------------------
T E lft C Ü lV! E X. Ll V
ı. Naves ınittc:1dae snnt. 5. Hacc ei timenda erailt.
2. Bellum gercııdum erat. 6. HL~ fUI~ienduın erat.
3. Porta claı.ıdcııda crat. 7. Oıınıihus moricnduın cst.
4. Doceııdi ~li'Ü ııobis. 8. Red:>ıırıdum erit mihi.
9. Acies .nostra iıı locö idonco ipslrwnda crat.
10. ln co itinere ınulta perleula tibi subcunda erunt.
11. Me sequimini. Vobis aut vincendum est aut morierıduın.
12. Ita viveııduın est nobis, ut rnortem nön tiıncamus.
13. Pöns rescindeDdus erat, ne fluınen transire possent.
14. Ne dubitavcris; sin~ mora tibi proficiscenduın est.
ı 5. !m peratari ipsi magnı labores perfen~ndi erant.
16. Flumen transcundum est; naves igitur parandae sunt.
17. Nostrls igitur e niivibus in mare desiliendum erat.
18. Num tanta occasio re! bene g-erendae arnİttenda est?
19. Duae legiones in eorum ffnes ducendae eruııt.
1. (Bir) yer seçilmelidir. 5. Silaha sarılınalıyız.

·.:. Gönderilmesi gerekecek. 6. Takip etmeniz lazıındı.
3. Konsulu.ı lıarcketi lazıındı. 7. Bunu yapmalıyız.
4. Gitmen icı~Jedccek. S. Onu ~uçlandırınamız lfızıındı.
9. Kurtuluştan tamarniyle ümit kcsıneliyiz. Kaçalıın.
10. Vaziyet büyle olduğundan, elçiler dönmek zorunda kaldı
1L Elbette Lı u adamların tarafımızdan tecziyesi g-erekecek.
12.- G•.!Ce yarısı yola çıkman gerekecek.
13. Herkes sevinınelidir; zira lıa:;ımlarınıız yeııilıniştir.
14. Çok biiyük sıkıııtılara kallanınaınız gerekıniyecek mi?
15. Bütün kuvvetlcrimizi bu ıı-'ırin ötesine çekrnelisiniz.
16. Bu şehri vatandaşların kend kri rniid<ıfaa zorunda kaldı·
17. Tereddüt etmeyelim; durnudan dö;ınıeliyiz.
18. Onların çoğunun kaçarak kurtulınağa çalışması
g-erekecek.
186 Zaman
-----------
ZAMAN
(i) Ne zaman: Abi. (in kullanılmaz):- tertia hora

=üçüncü saatte. lıieıne=kışın. postero die=ertesi gün.
(ii) Ne zaman içinde: Abi. (in kullanılmaz): -pa-
ucis diebııs = bir kaç gün içinde.
(til) Ne kadar zaman (evvel) veya (sonra): -
( a) Ab[. ve post veya an te (adv. olarak)
Paucis post (ante) diebus rediit.
Bir kaç gün sonra (evvel) döndü.
(b) Acc. ve post veya ante (praep. olarak)
Post (ante) paucös dies rediit.
Bir kaç giin sonra (evvel) avdet elli.
Zamanın hangi olaydan itibaren hesaplandığıoı göstermek ıçın
yukarıdaki iki Cümleden her birine quam ile diğer bir cümle daha
iHive edilebilir:-
Rediit paucis post diebus quam profectus erat.
Hareket,inden bir kaç gün sonra döndü.
(iv) Ne kadar zaman Öııce (bundan): Acc. ve ab-
lıinc:-deceın abhinc annos=(bundan) on sene önce.
(v) Ne müddet: Acc.
decem annos = on sene (müddetle).
ZAMAN Y ARDlMCI CuMLELERı (bak S. 140)

(i) Esas Cümlenin Fiili Fut. Zamanında olursa, Yar-
dımcı Fiil Fut. veya Fut. Perf . . Zamanında gelir. Türk-
çe ifadede bu Zaman görülmez:
Geldiği zaman gideceğim= Ubi l veniet labibo.

1 venerıtl
(ii) Dum=ikerı (=devam ederken), geçmiş olay-

lar için dahi, lndic. Praes. alır:-.
Dum lıaec geruntur, adiit.
Brınlar olup drırrırken, o geldi.
Zaman 1G7
-----
T E R. C Ü M E XL V
1. Omnibus rebus pariüis, prima viR"iiia profectuc; est,

et, p:mca mflia passuunı progressus, ad fliimen perve:ıit.
2. Paucls pıBt diebus, exp!Oratores, qtı63 speculand! cau-
sa dirni:>eı~at, rcdi2ru:ıt, et lıostcnı adesse niiııtiaverunt.
3. Hi niinliabaat superiôre noctc, maxima coorta tern-
pestate, prope omnes naves afflicUis esse.
4. Ubi primum ad urbem pervenerô, nuntiuın ad te sta-
tim ınittam) ut quo in locô res sit intellegas.
5. İlle octoginta annos natus e vWi excessit, paucis an-
te diebus quam urbs a Gallis incensa est.
6. Haec facere c6,1stituit, quod neque hosteın post tcrgurn
relinquere volebat, neque belli gerendi facultate;n
habebat.
7. His sııperati>, neminem pastea belli inferendi causa
in Britan1ıiaın trarısituruın csse conf!d~bant.
8. Dum haec geruntur, ipse, idoneaın teınpestateın nac-
tus, paulo post ınc:diam ııoctenı naves solvit.
9. Non oınitterıda est nobis tanta occasiô rei bene ge-
r~ndac, arına pareınus igitur, ut pro patria pug-nemus.
10. Ob has causas ıno11uit ut iıı hac re.gio,ıe paucos dies
morarein.ır. N~ igitur proficiscamur.
1. B:ıb'l.sı se:1 doğmadan

yirmi yıl önce öldü.
Biz bnuşurke·.1 büyük bir çığlık işitildi.
2.
1
Tan vakti yola çıkarak, bütü11 gün yürüyüş yaptı.
3.
Onıi methetmemiz ınİ, zeınınetmeıniz mi lazım bilmiyorum
4.
Üç gün evvel seninle birlikte geleceğimi söyledim.
5.
Ağırlıklarını bırakarak, d<"rıize doğru çekildi.
6.
Onlar tarafından önlenmeın ~k için derhal hareket et-
7.
meliyiz.
8. Onun kardeşi bir çok yıllar tahtı işgal etmişti.
9. O şehir alınınca, askerler dönecek.
10. Bir çok günler ınevkii tahkimle geçirildi.
188 Yer
YER
(i) Bir ((yerde» : in + Abi.
veya adj-Acc.
hı urbe = şehirde in Hispaniii = Ispanya'da.
ad fliimen=nelıir civarında ad oppiduııı=kasuba ya-
kımnda.
Bazan Praep. kullanılmaz:-aequo loco=düz sa-
hada: tota ltalia, tekmil ltalga'da.
(ii) Bir <yereJJ in veya ad + Acc.
ad urbem= ·şehre in Asiarn = Asya'ga.
(iii) Bir «yerdem: a veya ab, de, e veya ex+Abl.
ex nrbe = şehirden
Ayrılmak, terketmek, çekilmek, v.b. anlamını veren
Fiillerden sonra çok kere Praep. kullanılmaz: -· exee-
dere proeliö veya ex proelio.
Şehirler, doınus ve rü5
Şehir ve küçük ada isimleriyle douıus, ev, rüs,
kır; köy, kelimelerinin önünde Praep. kullaııılınaz.
Bunlarda «bir yere» sadece Acc. ile belirtilir:-irc
domam = eue gitmek.
Romarn profectus est=Ronıa'ya hareket elli.
, ~Bir yerdem sadece Abl. ile belirtilir:-
Roma profectus est=Roma'dan hareket etti.
rüre=kzrdan, köyden; domo=evden
• tBir yerde» Loc.:ıli·uus Hali ile ifade edilir.: -Romae
=Roma'da; Atlıenis = Atina'da; domi evde; rüri
1
= kırda, köyde.
1
KURAL-Localivus Hali 1 ci ve 2 ci Çekimierin
Sing'inde Gw.'un ayiıı, 1 ci ve 2 ci Çekimierin Plur'i
ile diğer bütün Çekimlerde Abl.'un aynıdır.
LQcativus Hali Cetveli
(Röına, Corinthus, Neapolis, Athenae, Gabii, Gades)
Çek. Sing~--- --~P..::.lu.::.:r..:.·-~---

1 = Gen. ·se : Römae______ - Abl. -ıs Athiinıs
2 = Gen. -ı ; Corintbl - Abl. -u. Gabils
3 - Abl. -e veya -i : Neapoli - Abl. -ibus Gadibus
Yer lb9
T E R C Ü M E XLVI
ı. Cum ad flumen venissent, paucos dies ibi moratı

neque fliirnen transire ausi, doınuın revertunt.
2. Nüntiatuqı est ei, Ariovistum cum omnibus copiio,
suis ad occupandum id oppiduın contendere.
3. Hoc consilio initö, Tarento sine mora profectus est,
et summa ·celeriti'ite Capuam contendit.
,4. Tanta tcmpesUis subitö coorta est ut naves duode-
cim, quas Syracüsas misimus, cursum tenere non
possent.
5. Tibi domi manendum erit, ut hoc neg-otiuın conficias;
nöLis cum amicis rus abeundum est.
6. Cum ab eö quaesfvissem, cür non ad tempus venisset
respondit, se paucös dies Capuae moratum esse.
7. Eörum qui Brundisii relicti erant, alii effüg-erant, alif
aut morbo aut fame perierant.
8. Repulsi ab equitatü se i n silvas abdiderunt, locum
nacti egregie et natüra et opere miinitum.
9. Ubi intellexit quam ob causam lıaec facta essent,
monuit ut omnes, armis abieclis, domum redirent.
10. Conabamur ei persuadere ut nöbiscum Romarn redi-
ret; ille tamen respondit se rüri mansürum esse.
1. Ben ı;elmeden üç yıl önce Korent'te doğdu.

2. Onu görmek için evde kalmamız liizımdı.
3. Capua'dan gün ağanrken yola çıkarak Roma'ya
doğru acele ilerledi
4. Bütün tehlikelere maruz kalmıya (ad) hazırız.
5. Gördüğün mevkii tahkim etmemiz gerekecek.
6; Bu harb bitince, yurda döneceğiz.
7. Hiç bir şey kırda oturn'ıakdan daha hoş değildir.
8. Neden bunu yaptığı sorulunca şöyle cevap verdi.
9. Silahlarını atarak Atina'ya kaçtılar.
ıO· Şehri görmek maksadiyle gelmiş olduğunu söyledi.
190 Ablııtivııs
-----------------
ABLATİVUS
1. Aşağıdaki Fiiller Latincede Abl. alır [1]:

careo, malırum olmak fuııgor, icra, ifa etmek
egeo, malırum ol. (baz. gen.) potior, kazanmak, elde etmek
fı·uor,faydalanmak, ütor, lwllanmak
malik olmak.
·Misal: telis ütuntur, silrih(lar) kullanırlar.
..
2. Aşağıdaki Sıfatlar Latincede Abi. alır Ll]: -
digııus, Iriyık iıuUgnus Lcıyık değil
contentus memnun fretus, . güvenen
3. Ablativus çok kere bir şeyin
ne iarzda yapıldığını
gösterir; genel olarak bu Abl.'a uyan bir Sıfat bulunur:-
Summa eeleritale contendit=çok büyük süratle ...
Sıfat gelsin gelmesin, bazan cum birlikte kullanılıı::
Magııii cuın cüra scripsit=büyılk dikkatle ..
Aşağıdaki Tarz Abl.'ları ne Sıfat ne cum alır (b.ış-
kaları da vardır): -
casu, lesadüfen ınore, adetirıe göre
fraude, hile ile proeıio, (veya ncie), muhaberede.
iüre, haklı olarak vi, zorla.
4. Nitelik Abl.u bir Sıfat ile birlikte g-elir:-
vir sumwo hıgeuio=feukalride kabiliyetli bir zal.
DİKKAT • Gen. de.hi bu tarzda kullanılabilir. Bak S. 194
5. Ayrılma Abl.'u bir Praep. ile veya yalnızca kulianıla bilir ..
excedere proelio 1 · .
excedere e proelio 1 mulıarebeyı terk elmek
6. Mukayese Abl.'u: S. 158- Yaparı Alet Abl.'u: S. lOS-
Yer Abl.'u:S. 188-Zarnaıı Abl.'u:S.186"~Abl.Abs.: S. 166
[1] Bir çok fiillerin· ve Sıfatiarın çeşitli dillerde başka başka

Çekiın Hdlleriyle kullanıldığına bilhassa dikkat etm,lidir.
Tekrar 191
T E R C Ü M E XL V ll
ı. Bellum paremus, ut pace fruamur. Acie dimicandum

est, ut libertatem servemus.
2. Hac timÖre perterriU Galll, ne ab equitatii Romano-
rum viae occuparentur, consiliö destiterunt.
-3. His rebus cognitis, Caesar summö studio militum
ante primarn Iücem in castra pervenit.
4. Monet ut contineant milites, ne studio pugnandi aut
spe praedae longius prôgrederentur.
5. Silentiô e castris tertia vigilia egressus, eödem itine-
re, quo venerat, ad oppidum pe rvenit.
6. Omnes equites, xv milia numerö, convenire iubel: pe-
ditiitü, quem anteli habueral, se fore cuntentum dicit.
7. lll i ta men tutius es se arbitrabantur, obsessis viis,
sine iillö vulnere victöria poUri.
8. Illi, loci praesidiö fretı, in silvas pa!Udesqeu confu-
giunt; suaque eödem cönferunt.
9. Cum ad oppidum accessisset, pueri mulieresque ex
miirö, passis manibus, suö more pacem petierunt.
10. Earum niivium, quae gravissime afflictae erant, ma-
teria ad reliquas reficiendas utebiitur.
11. Ea re cönstituta, secundii vigilia, ınagnö cum strepitu
nullo ör d ine castris egressi sunt..
12. Castris et impedimentis hostium höc moda pontus
decimam legiönem subsidiö nöbis mlsit.
13. Ubi de Caesaris adventu cognövit, oppugnatione
destitit atque obviam Caesari proficiscitur.
14. Nulla vöx ab ifs audita est Populi Römani maiesta-
te et superiöribus victöriis indigna.
15. Reliquas cohortes mediii nocte cum omnibus impedi-
mentis adversö flumine magnö tumultu proficisci iubet.
192 Dativus
DATiVUS
1. BazıFiiller LHincede Dat. alır; Türkçede ise

başka Hallerle kullanılanları da vardır:
credo, inanmak, ııubo evlenmek
faveo, ~imaye et. pareo itaat etmek
ignosco, aifetmek parco, esirgemek
invideo, keskanmak pm·suadeo, ikna etmek
impero, cnırdmek, placeo, lıoşa gitmek
ııoceo, zarar vcnııek resisto, nııık.a'eemct e[m.,k
Tibl iguoı:;co=Seni affeı.!iyorum
2. Bazı· Fiilierin önüne ad, an te, ab,, i rı, int cr, de,
ab, sub, super, post, ve prae Edalları getirilerek teşkil
edilen Fiiller Dat. alır:-
Praefuit exercituii~-:Ordunun başında idi.
'Bellum mi hi in tulit=Bana karşı lıarb aç lı.
3. Sum Fiili ile birlikte taınlıyaıı durumunda olan bazı
kelimeler umumiyetle Dal. Halinde bulunur (Nam. değil)
- Hoc nobis dolori! bit Bize elem (oldu) verdi.
Böylece Dat. Halinde kullanılan kelimelerden bazıları:-
cürae, dikkat orDi:irnento, süs
impedimento, engel auxilic, yardım
salüti, selcimel s-ıı.bsirlio, mii:.:.alıeret
üsııi, fagda praes!Q.ic, himaye
Son üç kelime Özneyi veya Tümleci tamamlamak
için kullanılabilir:
Venit milıi auxiHo = Barıa yardım içirı geldi.
llos ınilıi auxiliO misit=Bunlan bana yardım için yolladı
4. Sum+Duı'.-:-malik olmak (=hab~rc)
E st nıilıi li her = &ir ki. ab:nı var[ 1]
(l] Bak S. 112

Datıvus 193
.
T E R C ÜM E XLVIII
ı. Nolumus his hominibus ignoseere. Civibus enım per-

suaserunt ut' eonsuli ipsl resisterent.
2. li, qui praesidio castris relicti erant, cum proelium
eommissum esse audivissent, subsidio suis ierunt.
3. Jlle semper nobis nocere conatus est, semper meis
. consiliıs iınpedımento fuit. Ne er parcamus.
4. Eas cohortes, quiis minime firmas ad dimicandum
esse existimabat, praesidio impcdimentıs reliquit.
5. His rebus cognitis, Gallorum animös verhis confir-
mavit, pollieitusque est sibi eam rem eürae futüram
esse.
6. Ob eas eausas, ei münitioni, quam nuper feeerat,
Labienum praefieere constituit. '
7. Hi omnes, curn legibus parere nolirıt, sine mora in
exsilium ııobis pellendı sunt.
8. Ineredibile est mortem oblatam esse patrl ii filio
sine plürimıs et maximis causis.
9. Maiorl tamen parti placuit, hoe reservato ad ext-
remum consilio, interim castra defendere.
10. Haec res magnö üsui nostris fuit. Nam barbari, si-
mu! ac nostros viderunt, terga verterunt.
1 ı. Quoniam me üııa vobiscum servar e non possum, vest-
rae salüti prospiciam, quos in perlculum dedüxf.
12. Früstra (inquÜ) meae vıtae subvenire eonamini, qu-
em iam sanguis vlresque deficiunt.
13. Subito o111nibus portis eruptione facta, nüllam cog-
noscendl quid fieret hostibus facultatem. relinquunt.
14. Ne ei credide'ritis, aınicL Quis enim eredere potest
eum tantum negotium cönfeeisse.
ış. Hoe cansil i um nostris mi:litibus. spem minuit et hos-
• tes ad pugnam alaeriares effeeit.
Genetivus
-GENETiVUS
1. Aşağıdaki Fiiller Liitincede umumiyetle Gen .. a-

lır; Türkçe'de ise başka Hallerle kullanılırlar.-
memlni ı h a t ır1ama k obliviscor, unutmak

reminiscor misereor, acımak
DıKKAT-egeo ve indigeo, muhtaç olmak, po-

tior elde elmek, Abi. veya Gen. alır.
?.. Nitelik Gerıelivus'u, buna uyan bir Sıfat ile bir-
likte kui\ıanılır:-
vir summae audaciae, Son derece ciiretli bir adam.
DİKKAT - Nitelik Abl.'u da aynı surette kullanılır; fakat u-
mnmiyetle bedeni vaaıflar (humilı" statür~ gibi) ile muvakkat .- haller
için (bonö animö eue gibi) Abi. tercih edilir; ölçülerle (fossa decem
pedum gibi) gerekli şartlar için ise (res magoi laböris gibi)· Gen
tercih- edilir.
3. Bölüm Gene{ivus'u:
(a) Genel _kullanılışı: multi militum - fortis-
simus omnium
(b) Nos ve vas'un Gen. Plur.'inin iki şeklinden
nostrunı ve vestrum bölüm ifadesinde kul-
lanılır:-
Pauci nostruın, bir kaçumz. Quis vestrum? hanginiz?
nostri ve vestri hed~f ifadesi için kullanılır: amor nostri
bizim sevgimiz, yani, bizi hedsf tutan sevgi.
(c)· Neut. Sıfatlar, Zamirler ve satis ile birlikte:-
tantum vi ni, o kadar ·çok şarap plüs laböris, daha fazla emek.
satia sapientiae, kafi akıl Quid novi? ne haber?
4. Değer Genelivus'u (preUi birlikte anlaşılır):
(i) nıagni, parvi, pliirimi, muximi. (kıymet)
(ii) pliiris, minoris, tanti, quanti. (fiat veya
kıymet) Haec magni ~estimaııtur, bunlara
büyük değer veriliyor.
Genetivus 195
T E R C Ü M E XLIX
ı. Propter has causas alter horum capitis damnatus

est, alter cansensil omnium in exsilium pulsus~
2. Boni, civis est legibus parere. Consulis est vi dere ne
quid respüblica detrimenti capiat.
3. Demonstravit quanta facultas daretur praedae faci-
endae et sui in perpetuuıp. liberandi.
4. ls quem exercitui praefecimus rei militaris est peri-
tissimus. Quis vestrum hoc nescit?
5. Cum. haec ita essent, summae dementiae esse puta-
bat diiitius in ea regione manere.
6. Cum milites pugnae cupidissimos vıdisset, satis esse
causae arbitratus est, quare prögrederetur.
7. Milites horlatus est, ut suae pristinae virtütis et se-
. cundissimorum proeliorum memoriam retinerent.
8. Multorum beneficiorum, quae a nöbis acceperunt, ob-
liti sunt: veteris iniiiriae reminiscuntur.
9. ·Quid irigenil in hoc viro sit, videtis, vereor tamen
ne plüs sit in eo ingenii quam prüdentiae.
10. Quis nostrum nön aud!vit auctöritatem eius apud
om nes cives magn! aesti mari.
ll. Sapientis est ita vıvere ut neque res adversas neque
mortem limeat.
12. Sapientia vestra fretus, iiidices, pliis oneris suscepi
quam ferre possum.
13. Omnium rerum, quae ad bellum üsui erant, summa
erat in eö oppidö facultas.
14. Res erat magnae difficultatis, verebantur enim ne
maiörem aestatis partem flümine impedirentur.
15. Hic vir summa Ioco niı:tus, et summae domi poten-
tiae, magnam auctoritatem habebat.
1915 Tekrar
TER C iİ M E L
Tekrar
1. Nuntio nostra mediii nocte proficiscendum erat, ut
ad urbem earum ante primarn Ilicem perveniret.
:l. Signa data, barbari tanta virtüte impetum fecerunt,
ut nostri terga verterent et fuga salütem peterent.
3. Ipse in eam regionem profectus est, quod magnam
partem hostium flümen transisse audiebat.
4. Hostes, proelia superati,. si mu! atque se de fuga re-
ceperunt s ta tim ad Caesarem legatas de pace miserunt
5. Ibi cugnoscit sexaginta naves, tempestate reiectas,
cursum tenere nön potuisse, atque eadem, unde erant
profectae, revertisse.
6. Non omittenda ·e st nöbfs · tanta occasiö rei bene ge-
rendae: ar ma paremus ut li bertatem no tsrarn defen-
damus.
7. Cerlior factus est magnas Gallarum copıas convenıs
. se, neque longius (quam) ınilia passul!m octö abesse.
8. Equitibus deleclis iter in ea loca facere coepit, qui-
bus in locis esse Germiinos audiebat.
9. Ne aestatem in ea regiane cônsümere cogereıur, du-
cem eorum ad se cum ducentfs obsidibus venire iussit..
10. Ubi ex caplivis cognövit, qua in loca hastes conse-
. dissent, üna legione praesidiô navibus relicta, statim
profectus est.
11. Amicfs ad se convocatis, quid fieri vellet os tendit;
tum, omnibus rebus paratis, sine mora navem cönscendit.
12. Ne his hominibus credideritis, amici. Quid turpius
est, quam talia de hac tanto virö dicere?
13. Nihil nobis cari us est hac libertate, quam a patribus
nostrıs accepimus. Ne dubitemus igitur.
ı ı. Omnes, qui eo die aderant, intellexerunt quantö in
perleula respill~lica esset.
15. Num LU haec diecere ausus es? Nanne audivisti vi·
tam omnium ab eo servatem esse.
[Bu ÖZET'te başlangıçtanberi verilen Gramer şekillerine ·bazı
ilaveler yapılmıştır. Öğrencilerin bunları dikkatle gözden geçirmeleri
tavsiye edilir.]
ÖZET
Isim çekimleri ile ilgili ek açıklamalar -
l ci Çekim :
(i) dea tanrıça 1 j deabus

filia, kız evitil j dut ve Abi. Plur. /
Iiliabus
(ii) bazan Gen. Plur. -arum yerine -um ile biter.
II. d Çekim:
(i) -er ile biten kelimelerin çoğu magister gibi çe-

kilir.
(ii) -us ile biten kelimelerin bazıları fem.dur: humus

zemin gibi. Bir kaçı da Neut.dur: pelagus, deniz
·gibi. .
(iii) Filius, oğul; Voc. Sing. fili, Gen. Sing. filii ve-
ya fili. -ius ile biten adlar filius gibidir: clau-
dius gibi.
(iv) Deus, tanrı, ve vJr, erkek kuralsızdır.
200 Özet
Sing. Plur. Sing. Plur.

No m. de us di (dei) vir v:iri
Voc. de us di (dei) vir vi ri
Acc. de um de os virum viros
Gen. de i deoruıu, viri viroruın,
de um vh•ttm
Dat. Abi. de o dis (deis) vi ro viri:;
III cü Çekim:
(i) Pater, baba, mater, anne, frater, kardeş' in

çekimlerinde e düşer ve böylece artmıyan isimler
gibi görünüderse de Gen. Plur.lerinde •um alır
lar.
(ii) i gövdelilerin Acc. Plur.leri -is ile de bitebilir

eivis.
(iii) Bazı i gövdeliler Acc. da ·im, Abi. da -i alır .
.(ıv) Vis kuvvet (/} in Acc. 'u: vim, Abl.'u vi (Gen

ve Dat. yok) ve Plur.leri: vires, viriuın, viri-
bus.
(v) iki sessiz ile biten tek heceli kelimeler ( mons,

montis; urbs, urbis gibi) Artan isimlerden ise
de Gen. Plur.lerinde -ium alır.
Os, ossis, nox, iıoetis de bunlar gibidir.
IV cü Çekim:
(i) Bu çekimden -us ile biten bazı isimler Dat. ve

Abi. P/ur.'lerinde -ubus alır: areus yay gibi.·
V. ci Çekim:
Zamirler 201
(i) Bu çekimde yalnız dies ve res'in Plur te tam çe-

kimi varc;lır.
(ii) Dies Sing. de. bazan Fem. olur.
ZAMİRLER
Şahıs Zamirieri
1 ci Şahıs -N~-;;:--- __e_g_o~-i~-:~-u_I_a_r_is____ nij~~~~:~~is l __ ----

Acc. me nös
Gen. meı 1 nostri, oostrum
~:t =~hi j :~~~:

-_--:2:-c-;i---:Ş;-a--:-h-,~-----;c-N
___o_m-.-------t~.--;e-;;- - --- - ---- -~-ö-;,-~.i~- -- .
Voc. tü vös
Au. ~ v~
Gen. tui vestri, vestru~
Dat. tibi vöbis
Ab/. te vöbis
Döniişlü Zamir (3cü Şahış)[l]
Siogularis ve Pluralis
1 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ----- ··--- ------- --
N om. Yok
Acc. se, veya sese, kendini, kendilerini
Gen. Slll
Dat. s ibi
Abi. ~6 veya sese
İyelik Sıfatları re Zamideri

meus, mea, meuın,- benim,
benimki [ V oc. Sing. mi,
_ mea, rueum]
tuus, tua tuum, senin, senirıki [ Voc. yok]
noster, ııostra, nostrum, bizim, bizim/d
vester, vestra, vestrum, sizin, sizin/d [Voc. yok]
(1] Eg-o ve tu'nuo Çekilmiş şekilleri 1 ve 2 Şahışlar için Dö-
nüşlü Zamir vazifesi görürler.
202 Zamirter
·----------------------
su us, sua, su um kendisinin, kendisininki Özn. ait olan için

eius (is'in Gen. Sing.) onun onurıki
_ (i ,. G Pl )~ -
}o·· zne d en b aş k a
eorum
_ s ın en. ur on l arın, on l arın k'ı sına aıt. oI an ..
ıçın
earunı ~ .ıı »
fşaret Sıfatları ve Zamirieri
Is, o Plur. onlar

Singularis Phırali~
M. F. N. M. F. N.
Nam. ıs ea id iı veya e ı eae ea
Acc. e um e am id eös e lls eB
Gen. ei us (bütün cinsler) e Orum e3.rum e Orum
Dat. eı ~ « llS veya eis(biitün cinsler
Abi. eo eli eo ils veya eis » »
Hi c, bu, şu (yakında), Plur. bunlar, şunlar

Nam. hi c ha ec ho c hi ha e ha ec
Acc. h u ne hane ho c ho s hiis ha ec
Gen. hüius (bütün cinsler) hôrum ha rum hôrum
Dat. huic, » » his (bütün cinsl~r)
ı Abi. ho c hac h oc his » »
İlle, o (uzakta) Plur. onlar

Nam ille illa illud illi illa e illa
Acc. ili um illa m illud ili os ilills illa
Gen.
Dal.
Abi.
illi us
illi
illô
.
(bütün
i Illi
cirısler)
»
illö
iliorum
illis
illi s
illarum
(bütiirı
»
iliorum
cinsler)
,
Iste, şu, o {senin yakınındaki), ille gibi
Pekiştirme 2amiri lpse, kendisi, bizzat, hak. S. 130
Nam. ipse ipsa ipsum ipsı ipsae ipsa
Acc. ipsum ipsam ipsum ipsös ipslis ipsa
Gen. -
ıpsıua (bütün cinsler) ipsörum ipsarum ipsörıım
Dat. ipsi » ~
ipsis (bütiin cinsler)
Ab/. ipsô ipsa ipsô ipsis c «
Zamiri er 203
İdem, Aynı .
Siog. N om. i dem eadem i dem
Acc. eundem eandem i dem
-Gen. f'iusde;n (biiliin cinsler)
Dut. ei dem » »
Abl. e ödem e ad em eödem
P,lur. Nom .. eidem veya ide m eaedem eadem

Acc• eösdem e llsdem ead em
Gen. eöruodem eiiruodem eörundem
Dal. Abi. eisdem veya isdem (büliitı cinsler)
İlgi Zamirieri
Qui, ki o
----1---~~ogui~~---- Pluralis
Nom. qul quae quod quı quae quae

Acc. quem quam quod quös qulis quae
G~n- cuius (bütün cinsler) quörum quarum quörum
Dat. cui quibus (<~eya quls) (bütürıC.)
Abl. quö qu3. quö quihus (.,eya qulıı)
Soru Sıfatları ve Zamirieri

Quis?, kim? ne?
Zam ir Sı fat
N om. quis (quis) quid qul quae quod

Acc. quem quam quid quem quam quod
v.s .• ilgi z.gibi v.s., ilgi z. gibi
Belirsiz Sıfatlar ve Zamirler

Quis? bir kimse veya şey
ı Zam ir Sı fat
N om. quis qua quid qul quae. quod

Acc. quem quıı."' quid quem quam quod
v.s .. İlgi Z. gibi yalnız N. Pl. quı. quae, quae. veya qua
204 Bileşik Zamirler
BiLEŞİK ZAI\'IİRLER
M. F. N.
qulcumque quaecumque quodcumque her kim, her ne;
quisquis quısquis quidquid veva quicquid ( her hangi bir·
bdli bir
quidam quaedam quiddam (quoddam)
\ kimse veya şey
ı
aliquis aliqua aliquid
btrisi veya birşey
aliqui aliqua aliquod
quispiam quaepiam quippiam (quodpiam) birisi veya birşey

\
herhangi bir kim-
qut"d VIS
!
qulvls quaevis . (quo di.
VIS )
se, istediğin bir
quilibet quaelibet quidlibet (quodlibet) kimse veya şey
ı
quisquam quidquam veya hiç bir kimse
quicquam veya şey
ı
her bir kimse,
qui•que quaeque quidque (quodque)
herkes, her şey
uterque
ikiden her biri,
utraque ı.itrumque
f her ikisi
ı
ünusquisque ünaquaaque ünumquidque .her biri tek tek,
(unumquodque) ayrı ayrı
ı
her hangi bir-
ecquis ecqua ecquid (ecquoı;l)
vur mı ki?
quisnam
DİKKAT -
quaenam quidnam (quodnam)
! kim? kim, söyle?
(i) Quiaquia yalnız N om., Acc. ve Abl. Halleri n·

de kullanılmıştır.
(ii) Qnisquam yalnız bir Proıı. Sing. olarak ve olumsuz veya
sorulu Cümlelerde kullanılır. Bunun karşılı~ı olan sıfat ullus'tur.
(iii) Bileşik Zamirierde qui, quis, ve uter'in Halleri kendi çe·
kimlerinde oldu~u gibi te~kil edilir: önlerine ve sonlarına gelen ek-
ler değişmez: alicuius, cuiusque, cuivis, utroque, quamlibet gibi. D-
nusquisque'ds hem iinus hem quisque çekilir.
Cardinalia Ordinalia Cardina.lia Ordinalia
1 iioua,-a,-um primus,-a,-um 20 viginti viceosimus

2 duo,-ae,-o secuııdus, 21 ünus et viginti ünus et vicensimus
3 tres, tria tertius 30 tr igi n ta tricensimua
4 quattuor qulirtus 40 quadraginta quadriigeıısimua
5 qcinque quiııtus' 50 quiııquugintıi quinquagensimua
"6 sex sextua .60 se:ı:llginta aexagensimus
7 aeptem aeptimus 70 septuagintli septuagensimus
B oc to octlivus 80 octogintii octogensimus
9 novem nönus 90 nonllgintli nönligeosimus
lO de cem decimus 100 eectum centensimu.a
ll ündecim iindecimus 101 ceo tum et ün us centensimus prili!us
12 dtıodecim duodecimus 200 ducenti,-ae,-a ducentensimus
13 tredecim tertius decimns 300 trecenti treceııtensiınus
14 quattoordecim quli~lus decimus 400 quadringenti quadringenlensimus
15 quindecim quintus decimua 500 quingenti quingentensimus
16 sedecim se:ı:tus decimus 600 seseenli sescentensimus
17 septeııdecim septimus decimus 700 septingenli sept i ngentensımus
800 octingenti
ı
duodevlginti octingentensimus
18 oclödecitn
duodevlci;osimus
900 nongenli ııöngentensimus
ündeviginti
- 1000 m ille millensimus
19 i ııovendecim
iiodeviceoaimua 2000 duo milia bismillensimus
206 Sum Fiili
Snnı=ben'im Fiili
Mo dua lndicativus
su m _es e st su m us estis au nt
praes.
berı'inı v. b.
erö eri s erit eri m us erit is erunt
Fut. olacağım, vb.
fmp. e ram erli s e rat er il. mug eratis er ant

idi m v. b.
fn-1 -is~ I -it -imue -istis -erunt
Perf. ve Aor- olmıışıınıdur, oldu nı, idi m, v. b.
fu-ero -aris -erit ,-eriınus -erit is -e rint
Fut. P~rf·
olmuş olacağım, v. b.
Pl-perf. fu-eram ~eriis -er at -er3mus -eri\tia -er ant

olmuş idirrı, oldu idim, v. b.
İmperativus
Praes. es, ol e&te, olunuz

Subiuoctivus
Praes.
ı sim SIS sıt sım us sitis si ot
lmp. es s em es ses es set e~semus essetis essent
Per/. fu-erim -er ıs -erit eri m us -eritis eri nt
Pi-perf. fu-issem -isses -isset isgemus -isselis -issenl
İofinitivus
P·raes. Pe rf. Fut.

e .sı se fu-isse fut-iirus es ge
olmak olmrış olnıuk olacak olmak
Participium
Praes. Perf. fut.
Yok Yok fut·iirus, -a, -u nı
olacak
---------~_::_:_:_:_ _________________________
Fiiller 207 _
FitL HALLERİNİN TÜlU{ÇE KARŞILIGI
lı
İudic. Activa Passiva
seviliyorum
6eviyorum, uvmekteyim
Praes. sevilirim, sevilmektsyim
severim.
Fut. S. seveceğim
sevileceğim
1
seviyordum, sevnıekte seviliyordum. sevilmekte

lmp.
idim, severdim. idim, se~•ilirdim.
se'fJilıniş bulımuyorrwı
sevmiş bulunuyorum
Perf. sevilmişimdir
sevmişimdir
sevi/di m
sevdim
sevi/di m
Aor. 1 sevdim
ı
sevi/miş olacağım
Fut. Perf. • sevmiş olacağım
sevi/miş idim, sevi/di
Pl-perf. sevmiş idim, zevdi idim idim
lmpera_:_l==~~~---_-_---s-ev--------=ı--_-_s_e_-v~i_l-_---=-----~----_-
Subi. bak. S. 134, 140 (·ki se-veyim vb. (-ki sevileyim, v.b.
- - - - - ---------------ı--------------1
Inf. :
::::··
Part.
·ı' ~:::
::::
---~------------······-----·---ı'-·------··
1 ::::::?: ·~:·:, .... ·- ·-- --
Praes. ı seveıı, se-verkeıı ı (yok)
Perf. (yok)
1
sevilmiş, ••••ilen
-~-:-:-~-n-d-.-1 sev~:!:_ _________________ -~)'_o~) ________ ·- ________ _

~::;m ı :::::nin
-ndo
1 se<~me içirı, severek, sevmek/e
~-~- ~-~ :m_~"_"u_d_m_._._l~:,; .:,; .:.;.;:.; ; ;. '.,i~"~ ~--- ..•.. ~ ı·;;~;;~,y~f';.'-·- ~:~
208 Fiili er
KUrtALLI FİİLLER ETKEN Ç~TI

Modus lndicativus
amö am aa am at arnii-mug ama-tis arnant
.; mone-ö mone-s mone-t mone-mus monti-tis m one-nt
.."
aı
0..
reg·o
audi-o
reg-is reg-it reg-irnuS reg-itis reg·unt
audi-s audi-t eudi-mus audl-tis audi-unt
ama-
u) m one-
bo -bi s -bit -bimus -bitis -bunt
...;
reg- -e nt
"
Lt.
audi-
am -es -et ·em us -eti s
--- --- ·------- ------- ______ ___ ---------.

,. ··-------- --- ·····---·
am ll-
...... ( bam -brıs -bat ·bam us -bl\tis ·bant
m one
~
"
o.
reg· ı -e bam us - ebiHis -ebant
..§ ebam -eblis -ebat
audi-
-- ------------------------·-------------
amllv-
ffi'3DU-
rex-
audiv~
l-i -istl -it ·im u~ -istis -erunt
-t am av-
ı
"
Lt. mo o u-
-e rO -eri s -erit ~ erimos -eritis -erint
~
r6x-
"
Lt. 1 audlv-
_ı ------
..o. ı
...:
ı
amav-
~· monu- -er ant
-e ram -ertls -er at ""eramus -er !ilis
ö: rex-
audiv-
Modus İınperativus
s. 2 ama Pi. 2 ama-te {
mu ne moni'He
re g-e reg-ite
audi audi-te
Fiili er 209
KURALLl FİİLLER -ETKEN ÇATI
Modus Subiunctivus
g 1 amem sm es am et amemus ametis ııment
:·ı
ı
... moue-
reg- am -as -at -am us -ıı:t;s -ant
ı:ı.. audi-
1-----;c---------·-------------- --------1
am ll.-
...:.... ı '
., m one-
ı
re g-e re m -res -ret -re m us -reit~s ·re ot
..§"'"
audi
--;c------·--------·--·---
8 amllv-
3
.,"
- ...
c..."'
monu-
rex-
· audiv-
eri m -eris -erit .. erimus -r it is -eri nt
---;,-------------------·-···--···· -·· -- ·····--·--··· ---------·-

e
.e am§.v ...
-.,
"."..
~
mo nu·
rex-
ı issem -isses -i~set -issemus ·issetis -issent
il: audiv~
---'="-.....!'---------- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Fııt. smilt-
monH- ürus
( isse
rect- esse
audit·
Gerundium ama-nd um, -ı. -o Sııpinum aml\t"

mone-ndum, ·i. ·o m on it-
um,-li
reg--e-ndum, .. ·o red·
audi·er.dunı -ı, -o auclit-
·--...---· ---···--·-----··----·----
8
:ı Praes. ame-ns' -ntis Fut. am'H-
·o.. mone-n~, monit-
·cı
ürus, ·e, ~um
~
..
c...
reg-ens
aııdi-ens
riict-
aud it-
210 Fiiller
KURALLl FİiLLER - EDiLGEN ÇATI

Modus Indicativus
amor amii-ria ·tur. ·m ur -mini ·n tur
.,ari mo ne-or monii·ris •tur -m ur -mini -n tur
.
lll
o..
reg·or
audi-or
reg·eris
audi-ris
·i tur
-tur
-im ur
-m ur
-imini
-mini·
-untur
-un tur
am ii·
mooii-
1
j biir ·beris -bit ur -bimur ·bimini -buotur
....
:ı
ı:.ı.
reg-
audi·
ar
-eri s
~ •et ur -emur ·emini ·eo tur
- - ----------···--·-· -··--·--------·- -· ··-··-

am ll·
......,
mo n ii bar ~
-bllris • biitur -bamur ·bamioi -bantur
o.
.§ reg· ı iibar -iibaris -iibiitur -iibiimur -eb~mioi ·iibantur
audi·
------------
-.
o..
Cl)
am at-
mooit·
rect· ı :m -us
es
·us
est
-ı
aumus
-ı
estis
·ı
s ant
audit-
-ı=., am at·
ı:ı..
....
:ı.
ı:.ı.
monit-
riict-
audit-
ı~ -erö
-us
-eris
·us
-erit
-ı
-eri m us
-i
-eritis
-ı
-eri nt
--,-ı------------- ............. _. ___ _
-".....
o.
am~v
monu-
riiı:
ua
-eram
.. ua
-er89 -erat
-UR
-erarnus
-1 -i
-erlltis
-ı
-erant
ii:
__ ________________ __________
,__
audiv-
.,
Modus lmperativus
S. 2 ama-re P/.2ama-mio i
mon6-re monii·mini
reg·ere . reg-iminl
audi-re audi-mini
-----:----------=-Fiiller _ _ _ __ 211
KURAI,LI FİİLLER - EDİLGE!'J ÇA Tl
Modus Sul:ıiunctivus
.
ı:
emer arnaris amatur arnemur am emin i ameotur
.," mo o e-
"'
"' re ır· ar -i\ris -atur -Jim ur -amin i ·aotur
ıt
audi-
----:--------·------------~------- ----------·---
ı
am li·
-..:- mo ne-
"' rer :r6rİ!I -r6tur -r6mur -remin i -rentur
R. re g-e
..§ audi-
1 - - - ; - - - - - - - - - - - ···-·-·-··-·-----·-
amiit-
..
....:.. mooit-
rect
-us -us
sis
-us -ı -ı
sit is
-i
si ct
~ audit-
sim sit sim us
1 - - - ' - - - - - - - - - - - - - - · - · - - - - · - - · - · - - - - - - · · · - -··- -··----·--
.
·...:.. amlit·
mooit· -us -us -us -ı -ı -ı
"
R. rect- essem esses e9s:et essemus essetis essent
ti: audit-
--'--------·--------------·--------·-
1--,.------ -------------··----
lnfinitivus
Praes. Perf. Fııt.
am ii-ri amiit- am at-

mone·ri mooit monit-
us es se
r..,g-i riict- re ct- um ır ı
audi-ri audit- audit-

o
Gerunditvurn Part Perf.

ama-ndus, -a, -um am::tt-us, -a, -um
mone-ndus, -a, -um monit-us, ·a, -um
regendns, ·a, ·um r6ct-us. -a, -um
audi-eııdus, -a, -um audit-us, ·a, ·um

L-------------------------~-
212 Fiiller
KURALSIZ FİİLLER
ı Praes.
.. Muktedirim Gidiyorum
pos-sum eo
taşıyorum
fe ro
taşıneyorum
feror
pot-es ıs fers ferris
po t-est it fert fertur
pos-sumus im us ferimus ferimur
., po t-estis it is fertis I erimini
"'
~ .. pos-sunt e u nt feruot
..
feruntur
~-----
:a" Fut.
s.
pot-ero (1) i bo fe ram ferar
..s pot·eris ibi s feres fereris
-------------·-·----- ----------------------
pot-erarn i bam feriibam feriibar
[mp.
po t-eras i b as feriibas lerebiiris
.....
ii veya -ıvı tu li
-
pot-u i latus snm
Pe rf. [1]
pot-uisti isti tulisti latus es
--·
ı
İmperat.
- s. ·ı fer ferre
- P. it e ferte ferimini
··--
pos-sim e am fe ram ferar
.."'
>
Praes.
pos·sis e is ferlis leriiris
pos·sem irem ferrem ferrer
't:c lmp.
pos·ses i res ferres ferreris
:ö"' ·-------------
ı:ı potu-eri m ierim tıılerim latus sim
ı:l)
Pe rf. (2]
potu-eris İerls tuleris l!itus sis
·-
Praes. pos-se ır e ferre ferri
Per{. potu-isse ivisse (isse) tulisse latus e ss e
]
Fut. - ittirus esse ll!ttirua esse Ilitum -ı rı-
..
Praes. -
....... - iens euntis feriins
..
1
~
Per{. - - - llitus
o. Fut. - liittirus
ittirus
---------------------------
-
ı
Gerund. - eundum fereııdum
S up. - it um !ii tum -
1
[1] Sum Fiilinin Fut'u gibi, 3 cü Plur. poterunt.

[2] Fat. Per[. ve Pl·perf. kurallı olarak Per[. Gövdesinden teş·
kil edilir.
Fiiller 213
KURALSIZ FİİLLER
istiyorum istemigorum i ercih oluyorum
ediyorum
Praes. volö oölö ma lo fiö
VIS o ön vls milvis fis
vult nöo vult mavnit fit
m
volum us nölumus m!ilumus (fimus)
~
"> v,ultis nOn vultia miivultis (fitisi
'"
:;" Fut. volarn nölam malarn li am
.!l s· voles, nöles males fiiis
--·---····--
voliibam nölebam mlilebıım fiiiba.m
lmp. voleblis nölebas maleblis fiebas
--------·· ·------ -···-··---------· . ····-------
Per"f. volui nölui m alu i İactus aum

voluisti nöluisti miilnisti factus es
______ - - - · ,_________ ---------·
,
lmperat.
s. no li fi
P. nölite !it e
velim nölim milli m Ham

Praes. velis nölia mali s fiaa
til
c
cr' veli em nöllem miillem fierem
c;·
lmp . veli es oölles mlillea fieres
"&.
..c
<
volnerim nöluerim millnerim factuıı ııim
Pe rf. [1) volueris nöluer!s mlilueri, fadns sis

-----------------·
Prau . ve lle nölle millle fieri
...:
.!l Pe rf. volu-ine noluisse miiluisse fnctus en e
Fut. factum iri
-----------------
.
....
Ol 1 Praes . vol eo s uöleus
0.. Perf. factua
Gerund. volendum nölendum malendum

'Gerundv. faciendus
[1] Fut. Perf. ve Pl-perf. kurallı olarak Per/. Gövdeainden

teşkil edi !ir.
V ER B A D EFE CT i VA [1]
(Noksan Şekilli Fiiller)
Yalnız Perf. Gövdesi Zamanları bulunan Fiiller:
Co ep i. ba,ladım; me min 1, hatırlıyorum: odi. nefret erliyorum
-----·----- ---------------·--·----- ·İndiC,ati vus

· - - - - - - - - - - - - ·------··-- ----
eoepi. başladım ı memini, ödl, nefret ediyo-
Perf.
v. b. hatırlıynrum v. b. rum v. b.
coepero başlamış meminero, odero tıefret ede-
Ful. Perf.
olacağım v. b. hatırlıyacağım v.b. ceğim v. b.
coeperarn, memineram öderam, nefret e-
Pi-perf.
başlamışlım v. b. hatırlıyordıım v.b. diyordum v. b.
Subiundivus
Per[. ı coeperim, v. b. / memin~~T;;;:--;~-b.- ! oderim, v. b.
I--,P"'l;---'-p-e-r}-;c--- -,;;;-;pi~~:-ı,-_-,-meminissem, v. b. j&~i~~-;;;;-;-;.-b~----
coepisse, rneminisse,
Ii.[. odisse, nefret el,
başlamış olmak hatırlamak
1 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --·-·- - - - - · - - - - - -
s. memeto
/mperat. P. mementote
P"f :::~~;.. _Pr,,,,m ---ı ::r~.---·

Ful. :::~~::c:~ ~----. ·-~---~ ::;;~;·"~_::_e_k,__,,
DİKKAT ll (i) Meminl ve odi Per[. Gövdesi Zamanlarında Praes
Zamanlarının aulamına gelmektedir.
(ii) Coepı Fiilinin diğer Zamanları incipio'dan tamamlanır· Bu Fiilin
Pass. coeptu• aum şekli dahi vardır.
Noksan Şekilli diğer bazı Fiİller:-
Aio, söylüyorum, tasdik ediyorum:-/ndic. praes.: aio,' ais,' ait,
aint: lmp.: aibam, v. s.: Sııbi praes.: aiat, aiant, pari aieos.
lnquam' deyorum!- lndıc. praes.: inquam, inquia ioquit, inquimBs
inquitis, "inquunt lmp.: inquiebat, inquiebant; Fut. S. ioquies,
inquiet: perf.: ioquisti, inquit; lmperat.! inque, inquito.
·Fati, sÖylemek, konuşmak! J Indic. prae11.: faris, fat ur; Fut. S.:
fabor. fabitur; /mperat.; fare; part.: faotem. fatus: Gerund.: fıı.ndi·
fando; Gerundv.: fandus. .
' [1] Bunlar bazı ~ekilleri noksan olan fiillerdir.
F İ İ IJ L E R C E T VE L 1
1 ııci Çekim
Kurallı.
aıuo ama-re amav-i aınat-um, sevmek
Kurals ız.
do da-re ded-i dat-uın, vermek
:Jeponens, kurallı.
conor cona-ri conat-us, çalışmak
2 nci Çekim
Kurallı.
mo~e-o mone-re ınonu-i monit-um tavsiye elmek
Kuralsız.
doce·o doce-re docu-i doct-uııı, öğrenmek
tene-o tene-re tenu-i tent-uın, tutmak
ob-tine·o ·tine-re -tinu-i tent-um, işgal elmek[!]
iube-o iube-re iuss-i iuss-uın, emretmek
mane-o mane-re ınans-i ınans-uın,ka/mak
suade-o suade•re suas•i suas-uın, ikna elmek
ınove-o nıove-re mov-i mot-um hareket eliirmek
re-spon· -sponde- -:spond-i -spons- cevap vermek
de-o re um
ob-side-o -side·re ·sed-i -sess·um, muhasara et.
vide-o vide·re vid-i vis-um, görmek
Deponens
pol-lice-or ·lice-ri -licit-us sum, vadetmek
vere-or vere-ri verit-us suın, korkmak
[1] Teneö'nıın (obtineo gibi) diıter bileşik şekilleri: retineö,
al•komak: sustineô, üstünde tutmak, taşımak.
216 Fiiller
)emideponens.
aude-6 aude-re aus-us sum cesaret etmek
· gaude-o gaude-re gavis-us suın, sevinmek
sole-o sole-re solit-us sum, alışkm olmak
3 üncü ve Kanşık Çekim

re g-o re g-ere rex-i rect-um,, idare elmek
die-o die-ere dix-1 dictum, söylemek
düc-o dilc-ere düx-1 ductum, sevketnıekfl}
af-fllg·o -fllg-ere -flıx-i -fllct-um, parçalamuk
intel-leg:o -leg-ere -Iex-i lect-uın, anlamak
pro-spic-i-o -spic-ere -spex-i -spect-um, ileri bakmak
vlv-o vlv-ere vlx-i vlct-um, yaşamak
in-stru-o ' -stru-ere -strux-I -struct-uın, tertipiemek
ı
serib-o serib-ere scrips-1 script-um, yazmak

ger-o ger-ere ge ss-i gest-um, taşımak
con-süm·o -süm-ere -sümps-i -sümpt-um. sarfetmek
ac-ced-o -ced-ere -cess-i cess-um, yaklaşmak

claud-o claud-ere ciaus-i ciaus-um kapamak
mitt-o mitt-ere mis-ı miss-um göndermek[2]
[1] Dücö'nun bileşik ~ekilleri: tra-düco, öteye geçirmek; redü-

cö, geri çekmek.
[2] Mittil'nun bileşik şekilleri; a-mitto, kagbetmek; com·mitto,
(muharebege} girişmek; dimittö, etrafa gollamak; o·mitto, kaçırmak.
Fiili er 217
sin-o sin-ere siv-i sit-um müsaade elmek

co-g-n6sc-6 -g-n6sc-ere -g-n6v-i - -g-nit-um, öğrenmek
i-gnosc-ö -g-nosc-ere -g-nôv-i -gnöt-um, af/etmek
cup-i-6 c np-ere cupiv-i cupH-um arzu etmek

quaer-6 quaer-ere quaesiv-i quaes::t-um, sormak
i
peti-l ~ pet it-um,
pet-o pet-ere ) petiv-ı
i.~tenıek
po n-o pön-ere posu-i posit-uın, koymak
disc-ö di sc-ere didk-i öğrenmek

parc-o parc-ere pe perc-i parsum, esirgemek
pell-o pe ll-ere pepul-i puls-u m, iimek
re-pell-ö -pll-ere reppul-1 repuls-um, geri ilmek,
püskıirlmek
oc-cid-6 -ci d-ere cid-i -c! s-um öldürmek

1
con-tend-ö - tend-ere -tend: - tent-um ilerlemek
os· tend-o göstermek
ab-do -d-ere -d id-i -di t-um, gizlemek

ere-do }) ) inanmak
cön-sistö · -sist-ere stit-! -stit-um durmak
re-sis to » mukavemet ei
de-lig-o -lig--ere -leg--i -lect-um, seçmek

vinc-5 vi ne-ere Vlc·i vict-um, yenmek
re-Jinqu-6 -linqu-ere -liqu-i -li ct-um, terk etmek
cap-i-ö -cap-ere cep-i capt-um, almak
:J.l8 Fiiller
ac-cip-i-o -cip-ere cep-i ceptum, almak, kabul

ıdmek(l]
fug-i-o fug-ere füg-i kaçmak[ 21
cog-o cog-ere coeg-i cöact-uuı, icbar elmek
frang-o frang-ere freg-i fract-uın, kırmak,
fac-i-o fac-ere fec-i fact-u;n, yapmak[~]
iac-i-o -iac-ere -iec-1 -iacturnı, atmak
con-ic-i-o -ic-eı·e -i ec-i -iect-u!!l., atmak[ 41
vert-o vert-ere vert-ı -vers-ıı :.ı, çevirmek["]

re-scind-o -sc in-ere -scid-i -sciss-u tn, parçalamuk
de-fend-o -fend-ere -fend-i -fens-uın, nıüdafaa
etmek
in-cend-o -cend-ere -cen(l-i -cens-am, y~kmak
con-scend-o -scend-ere -scend-i -scens-um,(gemiye)
binrnek
con-stitu-o -stitu-ere -stitu-i -stitüt-u.-.ı, karar

verrnek
sol v-o solv-ere solv-i solüt-unı, yelken
açmak
Deponens:
fru-or fru-i früctus sunı, faydafallmak
pro-gred-ior -gred-i -gress-us su m, ilerlemek
e-gred-i·or çıkmak
[1] Capiö'ııun bileşik şekilleri (accipio gibi): re·cipiö, geri al-

mak; suscipiö, üz.erine almak.
[2] Fugiö'nuiı bileşik şekli: cönfugiö. iltica etmek.
[3] Faciö'nun bileşik şekilleri (cönficiö gibi): deficiö, terk et-
mek, çekilmek; efficio, yapmak: reficiö tamir etmek; prııeficiö, ku-
m«rıdasrna tayin etmek
(4] lacio'nun bileşikleri (coniciö gibi): abieiö, atmak, reiciö,
geri atmak; prö.iciö, ileri atmak.
(5] Vertö'nun bileşik şekli : revertö, geri dönmek.
Fiiller 219
mor-i-or ınor-i mortu-us suın, ölmek

nancisc-or n aneise-i nact-us suın, ele geçirmek
na sc-or na:sc-i nat-us sum doğmak
pat-i-or pat-i pass-us suın, duçar olmalc,
miisaade elmek
pro-Beise-or -ficisc-i -fect-us suın hareket elmek
üt-or üt-i üs-us sum, kullanmak
loqu-or loqu-i lociit-us suın, konuşmak[ 1 ]
sequ-or sequ-i seciit-tl§ sum, takip elmek/' J
oblivisc-or oblivisc-i oblit-uıı sum, unutmak
reıninisc-or reıninisc-i lıaiırlanıak
4 üncü Çekim
Kural lı.
audi-o audi-re audiv-i audit-unı, işitmek.
Kuralsız:
sci-o sci-re sciv-i scit-uın, bilmek[ 9J

desili-o -sili-re -sil u-i -sult-um, aşağıya allamak
veni-o veni-re ve n-i vent-uın, gelmek[4J
Depone n s
ori-or ori-ri ort-us sum, kalkmak, doğmak

co-ori-or >> » l> }
poti-or poti-ri potH-us sum, ele geçirmek
[1] Loquor'un bileşik ~ekli : colloquor, (bir/İkte) konu1mak.

[2] Sequor lnsequoı, prösequor, takip etmek.
! [3] Scio gibi : nesciö, bilm~mek.
[4] Veniö'nu:ı bileşik şekilleri : conveniö, birle1mek, toplan·
mak, perveniö, uasıl olmak; •nbveniö, yardıma gelmek.
LÜGATÇE
KELİMElıER
LATINCE-TÜRKÇE
li veya ab, praep+abl- tarafın· hazır

olmak, bulunmak.
dan, -den advent·us, -!is. m. gelme, vasıl
olma, yaklaşma.
ab·dö, ·dere, -did-1, ·dit-um,
(~). gizlemek ad ver s-us, -a, -um. adi. muhalif
elverişsiz:
adversö fliimine,
ab-eö, .. Jre, -il, -itum, gitmek,
akıntıya karşı, nehrin yu·
uzaklaşmak, s. lfiO
karısına do~ru, nehir yu·
abhinc, ad••. Önce, e•rvel karı.
ab -iciö, ·icere, -rec -ı, ... iect aP.dific -ium, -1, rı. bina, yapı
-um, v. Karış. Çek., atmak,
aedific-ö ... are, ·Hv-1, at-um, ·r.ı.
fırlatmak, S. 120
( 1), inşa etmek.
ab -sum, -esse, T!-fu-1, v. Ku·
aeger, aegr-a, aegr·uın, rı eli.
rals. uzakta olmak, bulun·
hasta.
·mamak.
ac, coni. ve
aestiis, iitis, f. yaz (mevsimi)
aest imö, -are, -r\ v-I. ?:t-um. ·rı.
ac-c6d-ö, -c6dere, ·Ce9s-I -cess-
(1) takdir etmek, kıyınet
um, v- (.'J), yaklaşmak.
vermek.
ac·cipiO, ·cipere, -cep~ı, c~pt
um, v. Karış. Çek. almak,
aet·ils, -atis, f. yaş. ı;a~.
k!.bul etmek, s. 120 af· fllg-ö, ·fligere, -flix-i, ·fll-

ct-um, ••· (3), parçalamak.
aci·es, ei, f. harb saffı
agmen, agminis. "· yürüyüş kolu
.ad, praep.+acc., -e, .. e doğ-ru
kol ( yiirüyüş halinde bir
ad-eö, -ire, -ii, -itum, -e gitmek, ordu ).
yaklaşmak, s. 150
ala-cer, -cris, -ere, adi. çevik.
ad-sum, -esse, ·fu-'i, ••· Kurala., cevval.
224 Latince-Türkçe
ı i
ali-us, -a, ·ud, adi, pron., diJter, silahlan~ak, teçhiz etmek,
başka, öteki; gen. sing. •·
Atben·ae, ·iirum, f. p/. Atina;
lius, dat. sing. alil
Loc. Atbenis.
alter, -a, •um, (iki ;eyde) diJter,
atque, coni. ve
öbür; gen. alterius, rlat.
alter i. auctörit-iis, ·iitis. f. nüfuz, sala-
hiyet.
alt-us, -a, um, adi., yüksek, de-
rin. audax, sudlle -is, adi. cüretli
(felix gibi).
amic-us, -i, m. arkadaş, dost.
aude-ö, aude·re, aus-us aum, t~.
~-mitt-ö, -mittere, mis-i, -misa-
(2), se"lidep. [I], cesaret
um, v. (!'!) kaybetmek.
etmek.
am-ö, -Are, -li. v-i, -lit-um, v. {1 ),
audi-ö, audi-re, audiv-i, audit-
sevmek.
um, u. (4), işitmek, dinle·
an, co ni. yoksa, veya (iki ihti- m ek.
malli sorularda, s. 160).
aut corıi, veya, ya: aut. .. aut, ya.
anim•us, -i, m, ruh veya (ya)
annus -1, m. yıl, sene av -is, is, f. kuş,
ante, praep+acc. ve adv·, evvel barl.ar -us, ·a, um, adi, ecnebi,
önünde yabancı.
aı:ı,teii, adv. evvelce bell-um, -i, n. harb·

Antön·ius, ·i m Antonius (ad) bene, (bonus'un adv.), iyi
appellö, ·iire, ·av-i, -lltum, u.(l) benefic·ium, ·i, rı. iyilik, liltuf.
Çag-ırmak, tesmiye etmek
brev-is, -e, adi. kısa (tristis gi-
apud, praep.+acc., arasında bi).
aqua, ""Be, f. su. Bruodis·ium, -i. n. Brundisium
(bir kasaba).
arbitr-or, -ll-ri, -at ·us ııum, v.
dep. ( 1), bir kanaatte ol- Caesar, Caesar -is m. Caesar
mak, sanmak, saymak. (bir ad).
are -us, üa, ;;ı. yay calamit-lis, ·litis, /. felaket, mu-

sibel, mağlilbiyet.
arm-a, örı.m, n. pl. silahlar
cant-ö. ·lire, ·av·i, at-um, v. ll)
armö, •ii re, •ilv.-1 ·iit-um, v. ( 1) şarkı söylemek.
[1] Semideponens olan Fiiller yalnız Perf. Gövdesi Zaman·

lannda dep. dir.
Latince-Türkçe 225
cap-ıo, capere, cep· i: captum, v. -möt-um, v. (2), yerinden
Karış. Çek.• almak S. 120. oynatmak, karıştırmak,
captiv us. -i,. m. esir, harb esiri tahrik etmek.

Capu-a, ·se, f. Capua (bir şehir) cön-ferö, eön-ferre, eon·tuli-
eaput, espit-is, n. baş! eapitis collatum. v. Kurals., top-
damnlire, ölüme mahküm lamak; se cönferre, çekil.
etmek rnek, gitmek, S. 154
- f' . •1 -~·:.,-ı'
carmen, carmin-is, n' şarkı, na~me con- ıeıö, ·Iicere, -fec-i, -fect-um
c!r·us, -s, -um adi,aziz, sevgili. v. Karış. Çek., bitirmek,
ikmal etmek, S. 120
eastr·a, orum, n. pl. orduırah.
eelerit-lis, -atis, f. sürat. confid·ö fidere, -fis-ua sum,
eeleriter, adv. (eeler, süratli'den) <ı. (3) semidep. itimat et-
süratle. mek, güvenmek.
eertior, certius, eertiöris (certus' cön·firmö v. (1), takviye etmek
un comp-) daha emin teyit etmek, iddia etmek.
eertiörem facere, haberdar et- cön·fugiö, ·fugere, -fiig·i v. Ka-
mek, haber vermek, S. 156. rış. Çek., kaçmak, iltica
Cicer-ö, ·önis, m Cieero (büyük etmek. S. 12.0
hatip).
cön-iciö, ·İeere, -iBe-i, -iect-um
eiv-is, -is, c. yurttaş. v. Karı~. Çek., atmak, f ır
ei vi t-b, -iıtis, f. devlet. !atmak, S. 120.
cliim·or, clam·oris. m. çıklık, ba~

cön-or, a-ri. llt·us sum, v. dep
rışma.
(1). (bir 1ey yapmakal ça.·
!ışma k, denemek, te ~ebbü~
claud·ö, claudere, claus-i, elaus· etmek,
um, v. (3 ), kapatmak.
cÖn·scend-ö, -scendere, seend-i,
eo ep· i, coepisse. v. defect. baş· se6os-Um V. (3), (gerRiye)
la dım
binmek.
co-gDÖJc-0, gnöscere, -gnOv-1,
cönsens·iis, ·Üs, m, ittifak, oy
gnit-um, v. (3) Ö~renmek,
biriiki
tahkik etmek.
con·sid-ö, sidere, ·-sed-·i, sessum
Og-ö, côgere, co-eg- i, co-f.rtl!m,
v. (3), mevzi almak, yer-
v. (3)' zorlamak. iebar et·
leşmek1 oturmak.
mek; toplamak.
com-mitt·o, ·mittere, -!ll tS· i, cönsil-ium, ·i, n. plao, maksat,
-miss-um, v. (!!) (muhare- tavsiye, karar.
beye) tutuşma k, başlamak con-sist·ö, sistere, -stit-i -stit-
commove-0 m~vii-re, -miiv-i um, v. (3) di.ırmak.
--------------------------------.----------------------------4----
cönspect-us, -iis, m. görme, gö· rnek.
rün me
cui, qui veya quis'in dat. sing,
cön·stitu·ö, -stituere, -stitu- i, cuius, .qui veya quis'in gen. sing,
·stitüt-um, v. (3), karar culpö, lire, -iiv-1, iit·um, v. (1).
vermek, yerleştirmek, tan- takbih etmek, zemmetmek,
zim etmek muabeze etmP-k.
cönsul, cönsul·is, m. konsul

cOo-süm-ö, ·sllmere, .. siimps-i,
cum, praep' +
abi., ile
cum, co11i., ne zaman ki, "'"ki za-
·sümpl-um, v, (3), sarf et-
man, ·ince: mademki; ·ği
rnek, bitirmek.
İçin, S. 140,
con·tend-ô, -tendere, -tend·i
ten t-um, v. (3), süratle i· cupid-us, ·a, ·um, adi. arzulu,
lerlemek, ilerlemek iste kli
cupiö, cupere, cupiv·i, veya cu•

c~ntent-us, -a, um, .ıdi. memnun,
pi-1 cupit-nm, v. Karış.
tatmin edilmiş·
Çek., arzu etrr.ek, S. 120
con·tine-ö, -tinere, -tinu-1, -tent
um, v. (2), birlikte tntmak, cür, aclv. interrog., neden, niçin
tutmak, zaptetmek. cür·a, -ae, f. dikkat, ihtimam.
ctırr·us, ·Üs, nı. araba, harb ve·
contul-1, cöo-ferö'nun per[' va yarış arabası.
con·vocö, v. (1), bir araya çağır·
curs-us, -üs, m. istikamel, cih~t.
mak, toplamak,
yol
con··veni-0, -veni-re, -ven·ı,
·vent-um. v. (4), bir ara- custödi-ö, cu.stödi-re, custödiv·i
ya gelmek, toplanmak. custödit-um. v. (4). bekle·
mek, muhafaza etmek,
co·ori-or, ·ori-ri, ort-us sum, v.
(4) dep. kalkmak, zuhur damnÖ,· are, av·um, V• (1).· mab·
etmek, (fırtına) kopmak, küm etmek, capitis dam·
nlire, ölüme mabküm etmek
cöpi~a, -ae, f, bol miktar, bol·
luk; ·p/. askeri kuvvetler, dii praep. + ab/., bakkıoda, ·e
birlikler- dair, -den.
credö, credere, credid·i, credit-
um, v. (3), ina-nmak (Jat. d~cem. adi, Çekimsiz, OR
ile). dii·fend-ö, ·feodere -feorl-i, ·fen-

creö, -are, -iv-1, -l'it-uin, v. (1). sum, v. (3), müdafaa et·
yapmak, seçmek, tayin et· mak, korumak.
de·Iiciö, -Iicere, ·fec·! ·fect-um diiitius.
v. Karış. Çek., terk etmek,
nö, di're, ded-i, dat·um, .,. Ku·
çekilmek, azalmak: kalma·
rals., vermek.
mak.
doce·o, docere, clocu·i, doct-um,
de·lig·ô, -li gere, -leg· ı, · leet-um
''· (2) (i~retmek, okutmak,
v. (3) seçme~.
dementi~a. ·ne, f. delilik, cinnet
dompus, ıis. f:
ev; domi, evrle
dL,mtım, eve, eve do~ru,
de·mônströ, v. göstermek. S. 18S
dens·us, a -um, aı/i. sık, kesif. dön-um, -i, n, hediye
de·pôo-ö, ·pônere, ·posu·l. -po- dııbito, ••· (1) tereddiit etmek.

aitum, v. (3) yere koymak, ducent·i, ac, ·n, ndi. iki yüz
bırakmak, (ümit) kesmek·
düc·ô, dücere, diiır·i duct·um
de ·sil i -ö, ·si 1i re, ·ai 1u -i, ·su 1t-um v. (B). götürmek, sevket·
v. (4), yere atlamak. rnek.
de-sist·o, ·sistere, ·st i t-1, ·st it dulc-is, ·e, ndi. tatlı (tristis gibi)
·um v. (3). vaz geçmek
dum, corıi. iken, egoada (umumi-
bırakmak.
yetle lwlic. praes. ile)
detr!merıt-um, ·ı, n, zarar, zi- S.liJS
yan
du o, dııae, du o, ndi. iki, S. ·116.
deus, de-!, m' t11nrı.
Bak. Ö- duodecim, adi, on iki !Çekimsiz)
ZET, 2 ci Çekim.
diir-us, ·n, ·um, adi. sert
Dian-a. -ae, Diana (bir tanrıça)
dux, ducis, m. öndr, komutan
dic-ö; dicere, dix-i, dict·um· ~·.
(3) söylemek, deme!<. e veya ex, prnep. + abl., -den
dışarıdan.
difficil·ia, ·e, adi. zor (trlstis
gibi) eo, bak. ıs, eR, id, o, S. 110
difficult-lis, -atis. f. zorluk. eadeın, bak, id'em, S. 110

ef-ficiö, -ficere, -fec-i, fect·ıım
dimicô, v. (l). dövüşmek, har-
betmek, çarpışmak. "'·Karış. Çek. yapmak me~
dana getirmek.
di-mit t·ô, mittere, -mis-!, miss·
um v. (3). etrafa yollamak ef·fugiö, -fugere, -fiig-1, v. Ka-
da~ıtmak. rış. Çek. kaçmak, kurtul·
mak S. 120
disc-ö, discere, didic-1, v. (3).
ö~renmek. ego, ben, S. 108
diü, arJ., uzun müddet, Comp. e- gredi·or, gred·i •greSS•U!
sum v. dep. çıkmak, (ge- exercit·us, ·Üs, m- ordu.
miden) inmek.
exiBtimö, v (1), ta k dir etmek
egregie, aclv. fevkalade, liayret kıyınet vermek, saymak.
verecek tarzda.
explörat-or, -öris, m, keşfedici'
eloquenti-a, -ae. t belagat gözcü, casus.
enim, coni, zira (Cümiede bi- ex·pon-ö, ·ponere, -posu-1, po·
situro v. (3). (gemiden}
rinci kelimeden sonra ge-
lir). indirmek, karaya çıkar
mak; izah etmek.
eo, aclv. oraya; ve is'in abi., S. 110
exsili·om, -1, n, sürgün. nefiy,
eö, ire, iv-i veya ii, itum, v. tart.
Kurals., gitmek, S· 150
facile, ad~·- kolayca, kolay.
epistul-a, -ae, f. mektup.
facil-is -e, adi. kolay (tristis gi-
ebues, equit.-is, m. atlı, süvarİ, gi).
equitat-us, -üs, m. süvarİ kuv- faciö, 'facere, feci, fact-um, v.
veti, süvariler. Karışık. Çek., yapmak.
eram, sum'un /mperf. f act -um, -i, n. iş

erudi-ö, erudi'-re erudiv-1, eru- facult-iis, .atis, f. fırsat, imkô.n
dit-um v. (4), ÖA"retmek,
fals-us, -a, -um,. sahte, yanlış,
terbiye etmek.
yalancı
erupti-ö, -önis. f. dışarı fırlama.
atılma, çıkış veya huruç
fames, famis, f. açlık, kıtlık
felix, felic-is, adi me_sut, mutlu.

esısıe, sum'un inf. praes.
!ere, adv. aşaA-ı yukarı, hemen
et, coni., ve
hemen.
eum, is' in acc, m, sing. S. 110.
ferö, ferre, tul·i, !at-um v. Ku-
e un dem, idem'in acc m. sing s. 110 ds. taşımak, götürmek,
euntem, eö'nun part. praes'i o- s. 154
lan iene'in acc. •ing. flli-a, -ae, f. kız, kerime: dat.
ex veya e, praep. + abl. -den dı ve abl. pl. filiabus.
şarı, -den.
fil-i'!s• -i, m• oğul voc sing, fili.
ex-ce-dö, ·cedere, -cess-1. ·cess·
fin-is, -is. ,;., son, nihayet: pl.
um, v. (3) -i terk etmek,
·arazi, üike, hudut,
-den ayrılmak.
ex-eö, -:ire, -ii, itum, v. Kurals-t fiö, fieri, factus sum v. Kurala.,
-den çıkmak, S. 150 yapılmak, olmak, S. 156
Latince- Türkçe 229
firm-us, -a, ... um, adi. metin, um, (2) matik olmak.
kuvvetli, saj!'lam.
ha e e
bak. bic ·
flüct-us, -üs, m. dalga. h lls
flümen, flümin-is, n. nehir. hast-a, -ae.f. mıErak.
fare, sum'un inf. fut. futüru8 hic, haec, hoc, bu, S. 112
esse yerine- .
hic, adv. burada.
dur-us, a, ·um adi. sert his, hic'in dcıt. ve cıb/, pl.
fort·ia fort-e, adi cesur (tris-
tis gibi). hodie, adv. bugün.
fortiter, adfl. cesaretle, cesura- hom-o, inis, c. insan.
oe, yifr!tçe. hôr-a, -ae, f. saat.
frang--o, frangere, freg--1 fr!ict- hort-or, hortilt·us sum, ı•. (1),
um, v, (3), kırmak, par- · . dep. teşvik etmdk, teşçi
çalama k. etmek. -
fr§.ter, friiter-is, m. (erkek) börum, hic'iıı gen.' pl. m. ve n.
karde1, birader
hiis, hic'io nce, pl. m.
fraus; fraud-is, f. bile• ihanet.
host-is, c. düşman.
fret-us, ·a, -um, adi çüvenen,
güvenerek, (abl. ile) huic, hic'in dat sing.
fru-or, fru-i, früct-us •nm. v huius, hic'in gen. sing.
(3), dep. faydıılanrnak, ma-
lik olmak, mazhar olmak ır m, nclt•. ~si en, evelce.
(abi. ile)
ibam, eô gitmek'ten irnperf.
fug-a, ·ae, f. kaçma. firar
fuırio, fugere, fug-1, v. Karış ibi, adv. orada.
Çek', kaçmak.
i dem, eadem, aynı. S. 11 O
Gai-us, ·ı,m· Gaius (bir ad)
idöne-us, -a, um, adi. uygun.
Gall.us -1, m. Gallialı. elverişli, münasip.
gaude·o, gaude-re, glivis-us sum. igitur, co ni., o halde, bu se-

v. (2) semidep., sevinmek, bepten.
S. 224 not. ignav-uıi, a, um, adi. tembel .
ger•o gerere, gess-i gest-um' ign-is' -is, nı. ateş.
v. (3), taşımak, (harb) et- I-gaö9c-ö, igoöscere, ignov·z,
mek, ignöt-um, v . . (3), aH et-
glad-ius' i, m. kılıç. mek (dot. ile).
grav·is, ·e, adi. aJtır, şiddeti i
habe·o, -habere, habu-i habit- il, is'in nom. pl. m.
ille, illa, illud O, S. 120
io-sequ-or, sequ-i ·seciit-us.
impediment-a, ·orum, n. pl. sum, v. (3) dep. takip et·
ağ-ırlıklar (askeri) mek, arkasından gitmek,
impedi-ö, impedi-re impedi v-i, insidi- ae, -li.rum ,f. pl., pusu,
impedit -um, '{}, (4) mani
tuzak. hile.
olmak, engel olmak.
in·stru·ö ·struere, .strüx-i
imperlı.t·or.oris, m. komutan,
·strüct-um, v. (3), ter·
general.
tiplemek, tertip etmek,
imper-ö, are, -llv-1 -!it -um. v. dizmek.
(1), emretmek (dat. ile),
s. 176 iotel-leg·o, -legere, 16;ıı:·l, -lect
-um, v. (3), anlamak, ·
im-us, -a, um adi suprl.. en
nşağı, dip, S. 156
inter, praep+acc. arasında.
interim, adv. bu esnada, o sı·
in·cend-o, cendere, cend-i, ciins, rada
-um, v. (3), yakmak.
ia·veniO -veo-1, vent-um v.
incol-a, ·ae, m. bir yerin sa- (4), bulmak,
kini, yerli.
incriidibil-is, -e, adi., inanılmaz ipse. ipsa, lpsum, pron., kendi
(trlstis gibi). kendisi, S. 130.
indign·i.ıs, ·a, -um, adi., layık ir-a, ae, f., biddet, 'öfke
değil, yakışmaz (ab[. ile.)
ire, eo'nun inf· praes
in-eo, lre, -il -itum, 'U. Kurala.
girmek, (bir karar) ver· is, ea, id pron adi., O, S. 110
rnek, ittihaz etmek, S. 150 ita; adv., böyle, şöyle.
in·fer-o -ferre, intul-i, illiit·um,
ltalia, ae, ·f. !talya
v. Kurals. ·e karşı (harb)
açmak,- etmek, S. 154. iter, itinaris n., seyahat, yol-
ingiins, iogentis, adi geniş. ce- culuk, yol
sim, ir i, Çok. büyük
.iube-ö, iube-re iuss·i, iuss-um,
ingen-i um, ·i, rı. kabiliyet, v. (2), eınretmek.
kudret, istidat.
iücund-us, -a, ·um. adi. hoş,
iuiüri·a ·ae, f. zarar, hasar, tatlı
haksızlık. iüdex, iüdic-is, m., hakim, yar-
gıç.
inquit, <p. defect., der veya
dedi. Iuli-a, -ae, f. Iulia
Uıtinee- Türkçe 231
magn·ııs, ·a, um, adi. büyük.
lab~or, ··öri~ m., i~, mesai'gay ..
ret, sıkıntı' maiest·i,s, ·Mis, f. ihtişam haş
met, büyüklük.
lapis, lapi d·is, m. taş
maior, mııius, maiö·ris, dııha
lat-us, -a, -um. arli. geniş; fe-
büyük (magnııs'un comp.):
ro'nun part. per{. pass.
pl. maiores, ecdat, 11talar
laudö, v. (1), .methetm@k, Öv-
malö, malle, miilu-i, v. Kurals.
mek.
tercih etmek, S. 152
leglit-us, -i, m. elçi; yardımcı
mandö, v. (1), tevdi etmek, ha-
komutan, başkomutan (dm:)
vale etmek, emretmek
yardımcısı
(dat ile), S. 176.
legi-ö, -önis, f., lejiyon.
man e· O, man6-re, m !los-i, mRns-
l.entul-us, ·i, m., Le'i'tulus
ıım, v. (2), kalmak
(bir ad).
leö, önis, m. ag(an man-us, -us, f. el; ve bir aske-
ri müfreze, bir grup ıısker
lex, lj;gis, f., kanun
mare, mar-is, n. deniz.
liber, libri, m., kitap.
rn!ıter, mdtr-is, f. anne.
liberö, v., {1), serbest bırak-
mak, kurtarmak- mllteri·a, ·ae, f. kereste. madde.
libert-as, -atis. f· hürriyet. ml\vultis, malo'nun indic. praes

2 ci Şah. p/.
litter-ae, -arum, f. pl. mektup.
mB, eg 0 'nun acc. ve abl.
loc-os, -1, m., yer, mevki.
mecıım, benimle.
longius, adv. comp. daha uza-
~a, daha uzakta, daha
medi-us, -a, .. um,, adi. ortasi,
fazla, daha uzun (müddet} yarısı, S. 156
long-us, ·a, ·ıım orli. uzun melior, meliııs, rneli-or·i•. dah~

iyi {booug'un comp).
loqu·or, loqu-i, lor.iit-us sıım .,
(3), rfep., söylemek, ko-' memori-a, ·ae, f. hafızo, hatıra.
oıışıiıak. meins-a, -aP.:, f. mass
liix, lue-is, f. ışık, ziya: prim:i menti-or, ment-1-rl, mentit-us

liice, güo a~arırken, tan sum v. (4) dep. yalan söy·
a~anrken, fecirde, tan !emek.
vakti. m~-us, -&, -um prnn. pnsses.
benim. beoiınki.
lnagis·tar, -tri, m. hoca, Öğ
retmen: baş, reis. mi hi, ego 'nun dnt.
--------------------
mlles, milit-is, m. asker. mult-us, ·a, -um. adi. ,çok, bir
çok.
militar-is ·e, adi. askeri (tris-
tis gibi) miini-0, rnuni-re, mliniv-i, mii-
nit-um, v. (4), tahkim
mille, adi. Çekms., bin: mllle
etmek.
pa!siis, bir mil, S. 142
minu-O miouere, minu-i, nıinüt
m ii o it i ·o, o·nis, f. tahkimat.
um, v. azalmak. mür-us, -i, m. duvar, sur.
minus, adv. comp., daha az, az nam, coni. zira.

mi ser, miser-a, miser-um adi
nancisc-or, nancisc-1, nact-us
sefil, zavallı
sum, v. (3) dep. ele ge-
mitt•o. mittere, mis-1, miss-um, çirmek, bulmak, rasgelmek
v. (3), göndermek, yollamak·
n3sc-or, n3.sc-i, nat ""09 sum, v.
mod-us, -i, m., tarz, şekil. (3) dep. dokmak dünyayil
ı:nonu-i, mo- gelmek.
mone·o, mon~·re.
nit-um, v. (2) tavsiye natiir-a, -se, f. tabiat.
etmek.
oiivigo. v. (1), seyretmek, (de-
ons. mont-is, m. dal!'. nizde) gitmek, sefer et·
monstro, '{1. (1), göstermek, me k·
mor-a, ae, f. durma, tevakkuf. nav·is; f. gemi.
morb-us,- i, m. hastalık.
ne, coni, ki olmasın, olmasın
diye; ·yapmamasını, S.
morior, mor-i, mortiı-us sum. 134, 175
Karış, Çek, dep. ölmek.
·ne (birinci kelimeye eklenir)
mor-or, mora-ri, mor~U-us sum, mi? S. 160.
v. (1) dep. durmak, kal-
n ec, coni. ne; ve +olumsu:ı. 3
mak, eğlenmek, gecikmek; ·
geciktirmek. negot-iuıiı, ·!, n. iş, meşguli
mors, mort-is, f. ölüm. yet, görev

mos, mor-is, m. adet, usul. n6mö, acc. nSminem, dal. ne-
move-0, rdovi5-re, mOv-i, möt- mini (gen. niillius, abi.
um (2), hareket ettirmek, niillo), c. hiç kimse.
nakletmkk. neque =n ec.
mox, adv. yakında, az sonra. ne-sci"O, .. scire,
sciv-1, veya
mulier, mulier-is, f. kadın sci-1, -scit-um, v. (4) bil-
mek.
ıiıultitiid-o, -iois, f. çokiuk, ka·
· labalık. nuuter, nf!utra, neutrum pron.
Li.tinee-Tiirkçe 232/1
adi. (iki şeyden) hiç biri. nune. adv. şimdi
ııihil. n. Çekims. hiç bir şey. niintiö. v. (!), bildirmek. ha-

ber vermek.
nobls, ego'nun clat. ve abi. p/.
niinti-us, -i, nı. ha.berei.
noce·ö, noc&-re, ooeu-1. nocit·
um, v. (2), :ı:arar vermek, nüper, alv. son zamanlarda,
fenalık etmek ( ılat. ile}, g-eçcnde .
•• 192.
nölö, nolle, nolu-i, ''· Kurals.

istememelc, •· 152.
ob, praep+cıcc. -deıı dolayı.
huebiyle.
nömen, oömin-is, n. ad, isim.
oön, adv. -me (olumaıızluk :ı:ar oblllt-us. ·a, ·um, offerc'ııun

fı); ııonne, sorularda bk a. 160.
part. per{. paS8.
nöndum, aılv. henüz +olumsuz obllvisc-or, oı,livisc-i, oblit-ut

. fiil, s um, unutmak (gen. ile).
nÖI!I, ego'nun nor-n. ve acc. p/. obses, obsid-ls. c, rehine.
obtine·Ö, obtine·re, obtinu·i,

no s· ter, -t ra, -trum, prorı. adi.
obtent·um, u. (2). elinde
bizim, bi>:imlri.
tutmak. işgal etmek.
noıı:, ooet-ia, f. ır;eee
obviam, adv. •e kar§l, karşıaı
oiill-us, -a, um, pron. adi. hiç oıı, karşılamak Ü:ı:ere.
bir, hiç biri (gen. o ii Ili-

os, ılat. oülli). occ!Asi·ö, -öois, f. fıuat.
ııum, düz aorularde. bk. 11. 160, oc-c id-ö, ·ei dere, ·ci d·l, ·e u·
dolaylı sorularda bk. •· 174. um, v. (3}, öldürmek.
oumer-us, -1 m. sayı, miktar.

oeeupö, v. (l), ele geçirmek,
işgal etmek.
oumquam, arlv. hiç bir :ı:aman.
232/2 Latince-Türkçe
octö, adi. Çekims .. sekiz. oro, v. (1), rica etmek, yal-

varmak.
octögint§, adi. Çekims. seksen
ort·us, -a, -um, orior'un part ..
of·fero. offerre, obtul· i, o b·
lilt·um v. Knrals. sun- perf.
mak, takdim etmek: gÖ•-
termek. os·teod·ö, ·tendere, -tend-i,
-tent ·um v. (3), göster·
olim, adv. vaktiyle, bir za-
m ek.
manlar.
o·mitt·ö, -mittere, ·mıs·ı,

-miss ·um, kaçırmak,
kaybetmek. pai·Üs, ·iidis, f. bataklık.
omn·is, ·e, adr. bütün, hepsi. parc·ö, parcere, peperc·i, pars·

-um, .,, (3), esirgemek
onus,oner-is, 11. yük.
( dat. ile)
oppid-um, ·i n. kasaba.
pare·ö. piirii·re, paru-i, v. (2),
oppugnö, v. (1), hücum etmek itaat etmek (dat. ile)
taarruz etmek.
parö, v. (1), hazırlamak.
oppugnliti-ö, ·önis, f. hücum,
taarruz. pan, part-is, f. kısım, taraf,
parça.
opus, oper-is, 11. iş, eser-
parvus. a, um, adi. küçük
ördö. ördio·is, m. sıra, dizi,
nizam, sınıf.
pa81•US. •iis, m. adım; mille
ori~or, ori-ri, ort-us sum, v. passüs, bir mil, s. 142.

( 4) dep. kalkma k. dot·
mak, neş.et etmek. pasR·us, ·a. •um, patior'un
part. P.erf.
Latince-Türkçe 232/3
pass-us, -a. -um. pandô'nun volmElk, heHik olmak, s.

part. perf. pass., yayı!- 150.
mış, uzanmıJ, imtidat e-
per·feıö, ·ferre, -tul-i, -lat·um
den.
.,, Kurala. kEltlaomak, da·
pat er, pa tr-is, m. baba. yanmak, tahammül etmek,
s 154o.
patior, pat-i, pass-ua sum, v.
Karış. Çek.. dep., müsa- pericul-urn, -i, n. tehlike.
ade etmek, duçar olmak.
: _._,
perit·us, ·e, ·um, adi. -de tec·
patri·a, -ae, f. yurt, vatan, rübeli. rnahir, mütehassıs
memleket. (gen. ile)
pauc-i, -ae, -o., adi. pl. bir koç. per-suil.de-ö, sulide·re, ·•uas-i,
·sulls-um, v. (2}, ikna et·
paulö, adv. o.z, biraz, bir par-
ça. m ek, kandırmak ( dat ile)
plix, pac·is, [. sulh, barıs. perterrit·us, ·a, um, adi. kork-

muş, korku "eya dehşete
ped·es, -itis, m. piyade kuvve-
düşmüş.
ti, piyadeler
per-veniO, -venire, -ven-1,

pell-ö, pellere, pepul·i, puls-um,
vant-um v. (4), vasıl ol·
.,, (3), itmek, tardetmek,
mak, varmak, gelmek.
sürmek
pet-ö, petere, petiv-i veya pe·

per,1 praep+acc. -içinden, -a-
ti i, pet it· um, ı•. (3}, is·
rasıodan, -den.
temek. rica etmek s. 176
per·eö, -ire, -ii -itum, .,. Ku-
placet, v .. (2), Şabışsı., boşa gi-
rals., telef olmak, mab-
der. hoşuna gid..r.
Latince-Törkçe 232/4
pliirim·us, -a, •um, ndi. pek poatquam, coni. -den ııonra
çok, ekseriai ( multus'un

postulo, v. (1}, ittemek, laleb-
~uperl.) etmek. •· 1711
pliis, pliir-is, adi. daha çok, potenti-a. -ae, f. kudret, ikti-

daha %iyade (multu ..un dar.
comp.)
poti-or. poti-ri, potit-us sum,
polliee-or, pollicii-ri, pollicit-as v. ( 4}, dep. ele geçirmek,
aum, u. t3) ılep. vadetmek kazanmak, ·o sahip olmak.
(abi. veya gen. ile).
ı
pön-ö, p(inere, poau·i, posit-um
v. (8), koymak, kurmak. potu-i, pouum'un perf.
pöna, pont-ia, m. köprü. praed-a, -ae, j. gaoimet.
popul·u~. -i. m. halk, millet· prae-ficio, ficero, fec-i, fect-

um, v. Karış. (ek., lruman
port-a, -ae, f. kapı. daaına vega başına tayin
etmek, komutanı yapmak
portö, v. (1}, ta1ımak, götür· ( acc. ve dot. ile).
m ek.
praem·ium, -i, n, mükafat.
possum, poase, potu-i v. Ku-
rala. yapabilmek, mukte- praesid-ium, i, n, mubafız kuv-
dir olmak, -e bilmek, e- vet, garnizou.
linden g-elnıek.
prec·or, preeli·ri, precat·us
poat, praep+acc. aonr~; ve adu aum, v. (1), dep. rica et-
ıı. 186. mek, yalvarmak. dua et·
rnek. s. 176.
poatea, adv; sonra, bilahare.
primuıa, adv. evvel&, ilkönee.
poater-us, -a, -um, adi. erte!li,
daha sonraki.
prim-us, -a, -um adi. bırinci, ilk. pul-eber ,·chra, -cbrum, adi gü-
,zel.
pristin -us, -a. -um adi evvelki
püni·ö, püni-re, püniv·i piinit,
ilk, eski
um, v. (4), cezalandırmak
priusquam, co~i. -den evvel,
Önce.
putö, putil.re, putl!. v-i puH-tunı,
v. (1), dü~ünm~k. zannet-
prc;, praP.p +ab/. ıçın, namına mek, saymak, takdir et-
lehine, uğruna; önünde. mek.
procul, adv. uzak, uzakta. quaer·ö, quaerere, qnıoesiv-i,
proel·ium; ·i, n. mubarebe. qu&.esit·um, v. (8), sormak,
proficisc-or, proficisc·l, profect- tahkik etmek. S. 174.
ua sumı v. (3) dep:bare-
ket etmek, yola çıkmak quill·is, ·e, pron. adi., naıııl?
ne cina?
prö-gredi-or, -gred-i, ·gress-us·
1um. v. (3), dep, ilerlemek' quam, ·den, S. 158: Bup eri. ile=
mümkün mertebe fazla S. 158
probibe-ö, prohibe-re, prohibu-i
probibit-um, v. (2), mani quam' qui ve quis'in acc. fem.
olmak. sing.
prö·icio, •İcere, •·İEic-1, -iect•um, quamdiü, adv. ne müddet? ne

v. Karış. Çek., ileri at- kadar?
mak, terketmek, unutmak. quandö adv. interrog. ne zaman?
prope, advJ yakın, hemen be- quant-ns, -a, ·um, adi. ne bü-
men; ve praep + acc. yüklükte? ne kadıır? ne
prö-sequ-or. sequ-I, - secüt·ua kadar büyük? .
sum, v. (3). dep. takip quare, adv. interrog., ne aebep·
etmek, refakat etmek. ten? neden? ne suretle?
prö-spiciö, ·spicere, ·apex-i, . naaıl?
-spect·um, v. (3), Ileri quart-us, ·a, ·um, adi' dördüncü.

· bakmak; ternin etmek.
quattuor, adi çekims., dört.
proxim·us, -a, ·um, adi. gelecek, ·que (bitişik), ve; terrli marique
ertesı karada ve denizde
priidenti·a; ·ae, f. Önceden gör· qui, quıoe,
quod, pron•, ki o (re/.
me, anlayış, baııiret, bilgi. S. 148; interrcg. S, 158)
puell·a, -ae, f. kız, genç kız. quis, (quis), quid?, pron inter•
puer, puer·l m. oğlan, çocuk. rog. kim? ne?, S. 158.
pugnö, v. (1}, barbetmek, sa· quis, qua, quid, pron inde{. her
vaşmak. hangi
--------------------~ --------------------
quo, adv. nereye?: ve qui'oin re·sponde-ö, -spoode-re, -spond-
abi. ·spons-um, v. {2). cevap
vermek.
quod, coni. zira S .. ld8; ve qui-
nin neut. sing. respüblic-a, reipiiblicae, f.
cumhuriyet, devlet, siya-
quomodo, adv. irılerrog. nssıl?
set (her iki kısırn da çe-
ne tarzda?
kilir.)
quooiam, colli., mademki
re-line-o, -tioe-re, ·li nu-i -ten t-
re-cipio, -cipere, -ciSp· i, cept- um v. (2), geri tutmak-,
um, v. Karış. Çek., geri zaptetmek, meoetmek.
almak; se recipere, geri
çekilmek: (korkuyu) atmak re .. vert-ö, ·vertere,
toparianmak vert- i ver·sum, v. (3),
geri dönmek. dönmek.
regin-a,- ae, f. kıraliçe
reır, reg·is, m. kıral.
re-linquo, -linquere, -liqu•i, -lict
-um, v. (3), bırakmak, rip-a, -ae, f. kıyı, SBhil.
terk etmek. riv-us,~i, m. çay, ırmak,
reliqu·us, -a, -um, adi. kalan,
rogö, v. (1), sormak.
miitebaki
Röm·a, ·ae, f. Roma.
remlnisc·or, remin!sc-i, v. (3),
dep. hatırlamak (gen. ve- rota, -ae f. tekerlek.
ya acc. ile)
saepe, adv. çok kere, ' sık sık,
re-pell·ö, repellere, reppul-i ekseriya.
repuls-um. v. (3), geri sagitt-a, -ae. f· ak.
atmak, tardetmek, püs-
98lt-ö, -are, (1) dans etmek
ldirtmek.
res, re-i f· şey, mesel e, iş. sal-iis, iitis, f. kurtuluş, sela-
re·scind·ö, '-scindere, -scid-i, met.
•ciss-um, v. (3). parçala- sanguis, saoguin-is, m. kan.
mak, yıkmak.
sapi-ens, -entis, adi. akıllı, arif.
re-servö, v. (1), (bir maksat
.için) saklamak, ayırmak, satis, adv. kafi, yeti~ir .
· ihtiyatta bulundurmak.
.sciO, scire, sciv ... i veya sct .. ı,
re-sist-ö, -sistere, ·•tit-i, v. {3) ocit- um. v. (4), bil~ek.
mukavemet etmek, karşı
koymak, dayanmıık (dat. scribö; scribere, scrips-i, script
ile). ·um, v. (3). yazmak.
- - - - - - - - - - - - - - , - - : _ _____________ _
se, pron refl. kendisini, kendi- söl-u.s. - a, -um, adi. yalnız,
lerini, S. 126. tek başıoa (gen. so!ıus;
dat. söli).
second-us, a, •um, adi. ikinci;
·uygun, muvafık, müsait; sol v-o' solvere, solv- i, solüt·um
v. (Cl), çözmek, Berbest bı
secundö flümioe. akmtı istika-
rakmak;- yelken açmak,
meli'}de, nehirdeo aşa~ıya
açılmak.
dorrru (karşi. adversö flii-
mine). •or-or, sor-öris, f. kız ~a rdeş,
sed, corıi. fakat specul-or -ii-ri, at-us sum, u.

(1), dep. keşif yapmak'
sede-ö, sede-re, sed-i,. sessum.
gözetlemek.
(2) oturmak.
sp;;rö, v, (1 ), ümit etmek.
senıper, adv. daima
sp es, s pe- ı f. ümit.
sequ-or, sequ·i, aecüt-us sum,
". (3), dep. takip etmek, statim, adv. derbaL
~ervö, v. (1), kurtarmak. m<ı

strepit -us, -üs, m. ıürültü.
hafaza etmek. stud-ium, -i, n. gayret, hıra,
şev k.
setv·us,·i, m. köle, esir etult-us ·a, -um, adi, budala,
s~x. adi. Çekims.; altı.
aptal.
suide-0, sua.de-re, suiis-i, auas-
sic, adv, böyle, şöyle, öyle. um v. (2), ikna etmek,
kandırmak, inar etmek
sign-um, ·ı, n. işaret, sancak.
(r!at. ile)
silent-um, ı, n. sessizlik. süku- sub-eö, -ire, -ii, -itum v. Ku-
net. rals., maruz kalmak, du-
çar olmak S. 150.
silv·a, -ae, f. orman, arraçlık.
subitö, adv. birdenbire• ani
simul sc, coni, -olur olmaz. olarak
sin~, praep. +abi. siz, -olmadan subsid-ium, ·i, n. yardım, imdat
sub-veniö, -veoire, -ven-i, vent
sin-ö, sioere, siv-i, sH-um, v.
um, v. (4), yardımına g~l-
(3), müsaade etmek.
mek, yardıma gel:ı:ek
aöl, söl-is, m. güne,. (dat ile).
sol e· ö, so le-re, solit-uM su m, v. •umm·us, -a, .. um, adi tepe, 2:İrva
(2), semidep, alışkan ol- S. İ56., en yÜk•ek, çok
mak, alışık olmak, ade- yüksek.
tinde, alışık olmak, S. süm-ö, siimere, siimpıı-i,: siimpt-
228. not. um, u. (3), almak.
236 La.tince- Türkçe
superior, superius, supf'ri·oru, terg-um, ·i, n. arka.
adi. daha yüksek Öııceki'
evvelki (suprll, yukarıda, ·terr·a, ·ae, f. toprak, memleket
üstte, evvelki kelimesinden terre-o, terrii-re, terru-i, territ·
compar. adi) um, v. (2) korkutmak.
superö, v. (1), mıığlıip etmek,
terti-uR. -a, -um, adi. üçüncü
yenmek, galip gelmek.
su•-cipiö, -~ipere, .. cep-i, cept- tibi, tü'nun daf., sana, aenio için.
um v. Karış. Çek., üze- time·ö, time-re, timu·i, v. (2)
rine almak, g-irişmek,
korkmak.
deruhte etmek.
sas·tine-ö, tiııii·re, -tinu-i tent timıd-u1, -a·, -um, adi. korkak.'
um, .,, (2), üstünde tut-
mak, taşımak. tim-or, ·ôris, m. korku.
au·ua, a,-um,- pron ve adi. poss. tot-us. -a, ·um, adi. tekmil, bii-
kendi-, keı;disiııin, kendi . tün (gen. totius, dat. töti).
leriııiıı,-i
tra-diic·Ö, ·diicere, -diix·i, düct·
Syrllcüs-ae, ·llrum, f. pl. Sy- um. v, (3). geçirmek, öte·
rıikousai (bir şehir). sine geçirmek. ·den ;_öte•
til-is, -e, pron. ve adi. demons· ye geçirmek.
tr .. böyle, ~öyle. öyle.
tam, adv. öyle. trllns, praep. + acc. ötesine,
ötesinde
tameıı, coni. mamdi, bununla
beraber, ise. trl!ns·eö, ·ire, -ii, -itum v. Ku-
rala. geçmek, ötesine geç-
taot,-uıi,-a. •um, prn n. ve adi.
mek, S. 150.
demostıtr. o kadar büyük
Tareııt•um, · - i, n. Tareııtum trecent· i, ·ae, ·R, adi. Üç yüz.
(bir şehir) tri\s, tria, adi Üç.
te, tü-nun acc. ve ab/., seııi, tribus, tres'in dat ve o.bl.
senden. tri•t-is, ·e, «di. mahzun, kederli.
tecum, seniııle, seninle beraber tü, pron. pırs. sen, S. 108.
tel-um, -i n. ok, harbe, silah, tul-1, ferö'nuıı perf.
(atılan) silah. tum, adv. o zaman.
. tempeat·l!s, i!.tis, f. fırtına: hava tumult-us, iis, m. karışıklık, kar-
ga~alık, isyan.
templ-um, i, n. mabet.
turp·i~, -e, adi. ayıp, adi (tris-
tem-pcs, ·poris. f. zaman.
tia gibi).
tene·Ö, teoe-re: tenu~i, tent-um
(2) tutmak turr-is, ·is, f. kule
----·----------
ı~
tu-us, -s, -um, pron. ve adi. poss. verb-um, -i n. kelime ~öz.
aeoin, seninki vere-or. vereirl, verit-ue aunı,
v. (2), dep. korkmak.
ubi, adv. relat., coni. -ne za• ı
man ki, ki o zaman, ora· vert·O, vertere, vert- i, verH-
da, S. 140, 174 um, v. (3), çevirmek,
illi-us, ·a, -ı{m. pron .. adi. hiç
1 döndürmek.
bir (gen. sing. üllius, dut· ver-us ·a, -um, adi. do~ru,
sing. ülli). ger~ek·
iina, adıı. birlikte, beraber. vest-er, -tra, ·trum, adi. ai zin,

sizinki, -iniz.
u nde, adv. relat. ki oradan.
vetus, veter-is, adi. eaki, ka-
Ün-us, ·a, um, adi. bir (gen.
dim.
sing. üııius, dat sing üni).
urbs, urh·is, f. şehir.

vi-a, -ae, f. yol, sokak.
victOri-a, "'Be, /. zafer.
üa·us, •Üs. m. fayda, tecrübe.
vic-us, -i, m. köy.
Ila-us, a-, -um, Ulor'nun part~ vide-ö,videre, vid•i, vu-um v.
perf. (2} görmek.
ut, coni, -için, diye, ki, S. 134,
146, 176.
vigili-a, -ae, f. nöbet.
uter, utra, utrum, pron. adi. (iki vinc-ô, viocere, vıc-ı, vict-um
şeyden) hangisi, hangi v. (3), yenmek, ma~lup
(gen. utrius, dat u tr i). etmek, galip gelmek.
ütil-is, ·e, adi. faydalı (tristis vincuLum, -1 n. zincir.
gibi).
vir. Vjr ... ı, m. erkek, kimse, zat,
üt·or, ut· f, ü1-us su m ı•- (3),
dep. kullanmak (abl, ile)
s. 200
virt-üs. ütis, f. cesaret, şecaat,
utrum ... an, coni. acaba mı ...
yoksa mi, S. 174 yikitlik.
velim, vol o 'nun su bi. praes. viv .. o. vlvere, vı:x-ı vlct-um ..

vellem, volo'nun subi imperf. (3), yaşamak.
velöx. vel5c·is, adi. süratli
vi v-us -s, -um,. adi. aa~; ha-
(hlix gibi). yatta, yaşıyan.
veniö, venire, v6n-i, vent-um,
vix, adv. zorlukla, ancak.
v. (3), gelmek.
·veot-us, i, m. rüzgar. vlxit vlvö'oun perf.
vöbis. tü'nun dat. ve abi. p/. vax, vöc- is f. ses.

vocö v. (1), ça~ırmak. vulnerii, v, ( 1), yaralamak,
volö, ve lle, vol u- i. v. Kurala. vulnus, vulner-is, n. yara.
lstemek, arzu etmek, S, 152.
vultis, volo'nun lrıdic. praes.
vöa, tü'nun rıom. ve acc. pl. 2 ci Şahıs, pl.
TÜRKÇE-LATiNCE
aÇılmak, (denize-), solv-ö, &ol- capt·um, v. Karış. Çek.: (=ka-

vere, sol v-i, solüt-um, ~ (3) bul etmek), B!!·cipiö ·ci-
açlık, fam-iis, -is, f, pere, -cep-!, -cept -um
v. Karış, Çek.; (bir ka·
ad, oOmeo, nOmin-ia, n.
rar-), (consiliurn) in·o, in-
adam, vir, vir-i m.; homo, ho- ·lre, in-ii -itum, v. Ku-
nıinis, m. rals. S. 150.
adetinde olmak, soleo. soliire. altı. sex, adi Çekima.
sulit-us· sum, v. (2), se-
ancak, vix, adv.
midep.
anlamak, iotel-leg-ö, legere,
adım, pass-ua, ·ÜR, m.
·liix-i, -lect-um v. (3).
adi, tnrp-is, -e, adi- (tristis anne, mlhır, mltr-İg, f.
gibi)
araba, curr-us, Ü.lil, m.
a~açlık,_ silv·a, -ae, f.
ağır, grliv-is ·e, adi. (trlatis
arasında, inter, praep. + acc.
gibi) arasından, per, praep. + acc.
ağırca, ağır surette, graviter, arazi, (= üiice), finfis, finium,
adv. pl. (sing. iinie = son
ağırlıklor; impediment-a, -orum, nihayet)
P... pl. arka, terg-um, -1, n.
akıllı, sapiijns,·.,ntis. adi. arkadaş, amic-us, -i, m.

alışık (alışınış) olmak, soleo, ' arkasında, post, praep + acc.
·soliire, solit-us sum, v.
arzu etmek, cupiö, eupere, cıı
(2) semidep.
piv-1, cupit-um, v. Ka·
allah, dans, de-i, m. bak. Ö- rış. Çek. S. 120,
ZET, 2 ci Çekim. arzusunda, arzu eden, cupid-us,
almak, capio, capere, côp·i, • f!J~ -um, adi.
240 Türkçe-Latince
asker miles, milit-is, m. bazıları ... bazıları,
alii .•. alii
bekçi, custös, custöd-is, m.
aslan, leö, leöo-ıs, m.
beklemek, custödi-ö custödı-re,
aşakı yukarı, fere, adv. c us tödiv-1, custödit·um,
v. (4)
aş ık olmak, amö, v. ( 1).
atalar, maiör·es, -um, m. pl. belagat, eloquenti-a. -ae, f.
ateş, igo-is, -is, m. ben, ego. S. 108
atlamak, (aşağı-), de-sili-ö,
-sili-·re, -siln-i, -ult-um, benim me-us, •a, -um. pro'J
v. (4) adi.
atlı, equeıı, equit-is, m. beybude, fr üstra, adv.
atmak, con-iciö, -icere, -lec·i
bı rak mak, re-linqu-ö -linquere,
iect-um, v. Karış; Çek., ·llqu-1, -lict-um, v. (3)
s. 120
bildirmek, nüntiö, ·lire, -av-i
avdet etmek, redee, redire, iit-um, v. (1); certiörem
redii, reditum, v. Kurals, facere
s. 120 bilmek, sciQ, sclre, selv-i
scit·um, v. (4)
ayıp, turp-is ·e, adi. (tristis
bin, m ille, S. 142
gibi)
bina, aedific-ium, ii, n.
az (miktar), pauc·i, -ae, ·a, binrnek (gemiye·), coo-scend·ö
adi (hemen daima pl.) -scendre, -scend-i, -cEins- ·
um, v. (3) (nce. ile).
az,- azıcık, paulum, adv·
bir, ün-us, -a, -um, adi. (gen.
aziz, cir-ua, -a,-um. adi ünius; dat. üni)
az sonra. mox, adv· bir çok, mult·us, ·a, -um, adi.
biri, (iki şeyden-), ~lter, -a
baba, pater, patr-is, m.
um, (gen. alterius; d~t.
bakrışma, eliim-or, öris, m. alteri)
bir kısmı ... diğerleri, alii ... alii
barış, plix, pac-is, f.
birinci, prim-us, ... , -um, adi.
baş, (=amir), magis-ter, -ri, m bitirmek, cöo·ficiö, -ficere, fe-
başka, ali-u&, -a, -ud. pron. adi c-i, fect-üm, v. Karış,i
(gen. sing alius: dat. sing. Çek. S. 120.
ali i) hitap, cönfect-us, ·a, ·um' adi.
başlamak. io-cipiö,. cipere dip-i bizim,- ooster, -tra, -trum.
·cept-um, v.' Karış. bizimki, nos·ter, -tra, - trum.
Çek., S. 120 bizzat, ipse, S. 130
U.tince - Türkçe 241
bolluk, (=bol miktar), copi-a. ciddi, grav-is. -e, adi. (trisiis
ea, f. gibi)
cüretfi, cüretkiir, and-l.lx, §cia,
boş yere, früstrft, aclfJ. adi.
böyle, itıi, sic, aclv: tal-ia, -e, çabukça, celeriter, adfJ.
acli. (trietla gibi)
ça4', aet-lis, Atis, f.
bn, bi c, baec, bo c,' S. 112
ça2'ırmalı:, voco, fJ· (l); (bir ara-
bugün, hodie, aclfJ. ya-, =toplamak) cônvocö
v. (1)
bununla beraber, tamen, coni.
çalışmak, (bir şeyi yapmata-),
bu aebepten, igitur, coni. conor, cön-lrı, conlt-u•
snm, "· (1) clep.
bütün, omnls, omne, adi. (tristis
gibi); ( =tekmil}, tôt·u• çarpı~ma, pugn-a, -ae, f.
-a, -om. acli (gen. tötiua:
çekilmek, re-cipiö, cipere, -cep-i
clat. tôti)
cept-um. fJ. Karış. Çek.
büyük, magn-us, -a, -um, acli.: (pron. refl. ile)
(ne kadar·), quant-us, a, çekmek, (öteaine-) trl-düc-ö,·dü-
um, acli.; cere, -dü~-i. -duct•um tı.(3)
(o kadar-), tant-uıı, -a
çevirmek, vert-o vertere, vert-i
·um, adi
vers-um, fJ, (3)
Caesar ,Caesar, Caesar·is, rh. c;ıtlık, alim-or, -öris,. m.
ceııaret, virt-üe, ütis, f. çıkarmak, (karaya-), e~·pön·o,
-ponere -posu-i, -posit-
ceaaret etmek,aude-ö, aade-re um, v (3)
ans-ue eum, fJ· (2) semidep
çıkmak, (karaya-), e-gredi-or'
.cesaretle, cesurane, Cort i ter ·gred-i, -gress-uıı sum ••,
adfJ. (3) dep. (rüzglir, fırtına)
ori-or, ori-ri ort-uıı sum,
Cesim, ingens, ingent-iıı, m.
fJ, (4) dep.; (dışına·),
cesur, (ort-is, -e, adi (tristis ex·eö, ·ire, .. jJ, itum,' "·
gibi) Kurala. S. 150
cevap vermek, re-sponde-ö, apon çocuk, puer, puer-.i, m.

. dere, -spond-i spöns-um,
çok, (=yüksek derecede, pek)
v. (2) latincede •uperl. ile ifade
cezalandırmak, punı·o, püni-re edilir (çok, bir-) mult-ua,
püniv-i, pünit-um, v. (4) -a, •um, ddi.
çokluk, (=çok miktar) derin, alt -us; -a, -um, adi.
mnelitüdo, -inis, f.
d eruhte etmek, sus-cipio, -ci per e
çünkü, quod, coni S. 138 -ciip·i, ·cept·uin, "· Karış
Çek. S. 120
da§', möns, mont-is, m.
daba, (+oJumau2:), nondum, adv.

devlet, civit·ila, -litia. f.
daba iyi, melıor, meliua, meli-
Diana, Dillna, ·ae, f.
or·is, adi. (bonua'un diter (iki şeyde), alter, •a, -um,
Comp) (gen alterius dat. alteri),
(ikiden fa2:la şeyde), ali-
daima, semper, adv.
us, ·a, -ud, pron. adi,
dair, (·e-), de, praep.+abl (gen. ali n&; dat alii)
dalga, flüct-us, -üs, m. dinlemek, audi-o, audi·re, audiv-i

audit·um, (ı, (!1)
dans etmek, salt-o, salt~-re. (1)
dip, im -us, ·a -um, adi. S.156
dayanmak, per·fero, ferre, -tul·i
·liH um, v. Kurala' 5.(164) -diye (=olsun diye), ut, eoni.,
S. 134. (=olmasın diye),
-de, (zaman için), bak. S. 186; ne, coni., S. 134.
(yer için), bak S. 188
dotmak (=dünyaya gelmek),
de ... de, et ... et, coni.
nl!sc·or, nllsc·i, n!lt•us,
detil, non. adv.
ııum, u. (3), dep., {güneş
demek, die-o, dicere, dix-lı yıldı2:lar·) ori~or, ori·ri.
dict-um, v. (S) ort-us sum, v, (4) dep.
deniz, mare, mar-is, n. dotru, ver-us, -a, -um, adi,;

denize açılmak, aolv·o, so(vere. (-e·), in veya ad+ acc.
solv-i, aolüt·um, "· (3) dolayı (-d~n~). propter, praep ..
-den (-dı,arı), e, ex, praep. + +acc.: cum, coni.·, S, 138
abi.;· (==:ii;in), cu m. ccni dolayısiyle,propter, praep+acc.
S. 138; (mukayeaelerde), dost, amic-us, -i, m.
quam, veya mukayese abl'u
S. 158; (=içinden), per, dönmek (=geri gelmek}, redeo,
praep. +acc.; (-dolayı), · redire, redii, reditum "·
o b veya propter + acc, Kurala, S. 150.
veya elim, coni. S. 138; (-
dördüncü, qullrt·ua, -a, ·um, adi.
uzata), li, ab, praep."+abl.
derhal, ~tatim, adv. dört, quattuor, adi Çekims.
Türkçe- Latince 243
en, şuperl. derecesini belirtir.
duç'-'r olmak aubeo subire, aubii pıes. eo güzel (çok güzel)
subitum, v. Kural•, S. 150 pulcherrim-uıı, ·a, -um.
durma mor-a. -ıae, f. engel olmak, imper\i·ö, impedi·
durmadan, •İn~ morll.. re, impediv-1. impedit·um,
v. (4): prohibe-ö" prohi-
durmıı.k, mor•or, n;ıor-llrl, morlll-
be-re, probibu-i, prohi-
us sum, v. (1), dep. co·n-
bit-um, v. (2)•
sistii. ·sistere, ·st it-i -st it
um, v. (S) erkek (=adam), vir, vir·i, m.
duvar mür-us, -i, m.
ertesi, poater-ug, -8., ·urn; (=en
duymak, audi,·o audi-re audiv· yakın), proıı:im-us ·a, -um.
i, audit-um, v. (4).
eser, opu11, oper-ia, n.
dü~man bost-is, -is , c. (eks. pl.)
esir (harbde), captiv-us ·ı. m.
düşünmek, put o, v. (1)
·e, -e do~ru, (barelcetli ifadelerde) etmek (harb-), ger-o, gerere,
in vayıı. ad+ acc.; (hareket gesa- i, gest-um, .,, (3).
olmazsa), sadece dat. evvel&, prim-us, -a, -um, adi
primum, adv.
·e bilmek, possum, poııse, potu·i,
v. Kurals., S. 146. evvelce, iam, adv.
ecdat, maiör-es, -um, m. pl. fakat, sed, autem, coni.
el, man .. ua, -üs, f. faydalanmak, fru-or, fru-i,
elbette, bak. Sorular, S. 160. friict·us ııum,
v. (3), dep. (abl. ile).
el~:i, legii.t-us, ·i, m.
faydalı, util-is,-e, adi (tristisgihi)
elde etmek, ele geçirmek, poti-
or, poti-ri potit-na s um, fazla (daha-, zaman için), lou-
v. (4), dep. (abl. veya gius, adv. comp.
gen. ile)
fecirde. fecir vakti, primll liiee
elindea gelmek, po.ıısum, posse,
(-_ilk ışıkta).
potu-i, v. Kurals R. 146
felaket, cRiamit-ıls, lltis. /.
elveritli, idöne·ua, ·•, ·um, adi.
emek, Iab-or, •oris, m. fena, mal-us, -ıı., -um, adi.; daha
fena, pesaim·u1, -a, um.
emretmek,. iube•ö, iube-re, iuu-
i, iuss•um, v. (2), (acc. firar, fug-a, -ae, f.
ile); imperö, v. (1) (dat, fırss.t, facult-!ia, -iiti•- f.; oceli-
ile); mandö, v. (1) (dat. ila) Iİ·ö, öois, f.
---------------------
fırbaa, tempest-iiıı, Uis, f• geri gitmek, red-eo,- -i re, •ll
-itum, v. Kurals. S . .'150
Gaiua, Gaius, -i, m.
getirmek, (bir araya·), con-fero,
galip gelmek, vinc-ö; vincııre, ferre, -tiil-i, ııolliit-um,
viıı-i, vict-um, v. (S); v. Kurals S. 154.
aupt-rö, v. (1 ).
girişmek, sus-cipiö, ·cipere, ceip·i
Gallialı, Gall-ua, -i, '!"· -cept-um "'· Karış. Çek.,
gayret, stud-ium, ii, n.
s. 120.
gitmek, eö, ire, iv-i veya ıı,
gece, nnx, noct-is, f. it-um, v. Kuralıı. S. 150;
gecikmek, geç kalmak, mor-or, (= · unklaşmak), ab·eö,
morli-.ri morllt-us sum.' -ire, -ii, itum, v. Kuralıı.,
v. (1) dep. s. 150 (bir yere-), se cön-
{erö, ferre, -tul-i, collii-
geçende, geçenlerde, n ii per, adv. tom, v. Kurala. S. 154;
geçirmek (zaman için), eon-•umö (geri·), red-eö, ·ire -ii,
-siimere, -siimps-i itum, v. Kıirals S. 150.
-aumpt-um, v. (3); (ötıısi- (denizden-) nil.vigö, v. (1)
ne-) trll-diic-ö (diicö gibi) gizlemek, ab-dö, abdere, abdid-i
geçmek, trans-eö, -ire, -ii,-itum, abdit-um, v. (3).
v. Kural1. S. 150.
göndermek, initt-ö, mittere,
gelmıı, advıınt-us, iis, m. mis-i, mis•·um, .,, (3).
gelmek, veni-ö, venire, ven-i, görme, cönspect-uıı, ·iis, m.
vent-um v. (4}, (- vasıl
görmek, vide-ö, videre, vid-i,
olmak), per"venio,:-venire, vis-um, v. (2)
ven-i, vent-um, 'fi, (4);
görüome, eönspect-us, -iis, m.
(ad+acc. ile); (geri-). red-eö,
göstermıık, os·tend-ö, -tendere,
-ire, -ii, -itum, v. Kurala.,
-tend-1, -tent-um, v. (3)
s.
150.
demönströ, ... (1); mön-shö,
gemi, nllv-is, •is, f.
v. (1)
genç· kız puell-a: -ae, · f; virgö,
götürmek (şahısları-), diic-ö,
virgin·ia, f·
diicere, düx-i, duct-um,
general, imperl'it-or, -öris, m. v. (3); (eşyayı-), ferö,
ferre, tul-i, lııt-um, v.
geniş, mag ıı-ua, ·a, ·um, adi
Knrals., S. 154. (geri-),
gerçek, ver•DI ·a, -um, adi•. re-diic-ö (dücö gibi)
gerekmek, bak. S. 184. giin, di-iis. di-Öi, m
Türkçe-Lôtioce 245
gün atarırken, pr·ima lüce (ilk hazır olmak, bulunmak, adsum,
ışıkta) • adesse, adfu·i v. Kurals.
güzel, pul-eber, ·ehra-cbrum, adi. hediye, döo-um, ·i, n.
haberei, nünti-us. -i, m. helak olmak, pereô perif, perire

perit-um, v. Kurals.,S.l50.
bal;uır vermek, haberdar etmek,
nüotiö, ~!re, -iiv-i, at-um, hem ... hem, et. .. et, coni.
'!lo (1); certiörem faeiö, hemen, statim, arlv.
s. 156,
hemen hemen, fere, prope,
hainlik, fraus, fraud ·is, f. adv.
hakim (mahkemede), iiidex, iüdic· henüz (+ohrmsuz), oöodum, adv.

.jg, m. hepsi, omn-is -e, adi (tristis gibi)
hakkında, de, praep. + abi. herkes, omois, -e, ad. (tristis

gibi)
halde (o·), igitur, coni.
biç bir (olumsuz bir kelime iiel.
harb, bell-um, ·i. n. pron a.li. üll-us, ·a, -um
(gen sing. üllius;
harb araba.sı, eurr·us, ·us, m. dat sing. ülli)
(-kimse, hiç kimss) nemö
harb etmek, bellum ger-ö, ge·
rere, gess-i, gest•um v. acc. nBminem; d at. nemi ni
(3); pugnö, v. ( 1) (gen. nüllius; abi. nül!ö)
(şey) nihil, Çekims. (-zac
dep.
.man. biç) numquam' adv.
barbe, telum, i, n.
hiç biri (iki şeyden). neu-ter.
hareket etmek, proficiscor, profi- -tra. -trum. (gen. neutrius;
cisci, profect-us aum, (3); dal. neutr i).
hasebiyle, propter vaya ob, pra· biddet, ir-a. -ae, f.
ep .. acc. + hile. fraus, freud-is, j'; insidi-
basım, host-is ·is, c. ae, -arum, f. pl.
hasta; aeger. aeg·ra aegr-um. hoca, magis-ter, •tri, nı.
adi.
boş, iucund-us ·a, um, adi
ba stııılık, morb-us, ·i, m. hudut, fin-es, -ium, nı. pl.
hayat, vit-a, ·ae, f. h ücum, oppugn9:tiö -önis, f.; im-
pet-us, iis, m.:
hayatta, viv-ua, ·a, -um, adi
(·etmek) oppugoö t.•. (1)
hazırlamak, parö, v. (1) impetuı'h iacio
hüküm sürmek, reg·ô, regere, S, 120,122: iterfacio, face-
rex-i, reel-um, .,. (3) re, fec-i, fact-um, tı, Ka-
rış. Çek., S. 120; (acele),
hürriyet, hbert-as, -lltis, f. con-teod-ö, -tendere, -te-
ısrar la teşvik etmek. ıarar et- nd-i, ten-tum, v. (3)
mek, suadeô' suildere, ilk, prim-us -a. -um. adi. (-ola-
suas-i, suil•-um. v. (2), rak), prlmum, adt•.
(dat. ile), S. 176
(imek), -im, -sin, v. s., sum,
icabetmek, bak. S. 184. fu-i, v. Kurals
icbar etmek, ceg·ö. cögere, co- inanmak, credö, credere, credid-

eg-i, COact-um, V. (3) 1, credit-um, v. (3). (şahıs
dat.)
io;in, (gaye), ut veya ne+ subi.,
inmek, (gemiden-) e-gredi-or,
bak. S. 13<1: (sebep), cum,
-gred-i, -gress us sum v.
coni. S.138 139 not: (me•.
(3) dep.
ordugah için), dat. Hali
insao, homO, homio-is, c.: «in-
içinden, per, praep +acc.
san» çok kere kaldırılır:
idare etmek, reg·ö, rege-e, rex-! 'tıüoi =iyi insanlar.
rect-um, v. (3)
inşa etmek, aedificö, v. (ll.
ikamet etmek. habitô, "· (1) intihop etmek, (siyasi seçimler
için) creö, .,. (1)
iken, dum, ·um. indic. praes.
1
istemek, volö, velle, volu-i v.
iki' duô, duae, duo, S. 116
Kurals S. Hl2; ( =rica
iki yüz, ducent-i, -ae, -a. adi. etmek). peto, petere, pe-
tiv-i veya peti-1, petit·
ikinci, secund-us, -a, -um, adi.
um v. (3); (bir hak olarak
ikmal etmek, cön-ficiô, -ficere, -, = iddia etmek), postu-
fec-i, -fect-um, .,. Karış. lo v. (1) s. 176.
Çek. S. 120. istememek, nôlô, nölle, nolu-i,
v. Kurals., S. 152.
ikoa etmek, peı'-sui'\de-ö, -su~de
re, -su'lis-1 -su'lis-um. v. istiksmet, curs .. us, -üs, m.
(2), (dat. ile), S. 176 iş,(çalışnıa veya eser) opus, oper-is
n., (emek, gayret. :zahmet)
ile (-birlikte), cu m, praep+abl.
Iab-or, -öris, m.; (meşgu
( vasıtası-), sadece abl.
liyet, görev, ticaret), ne-
ilerlemek, progredi-or, -gre'd-1 got·ium, i, n.: (genel ola-
-gress-us srl'm, v. (3) dep. rak), r5s, re-i. f.
T:ir~çe-Latince 247
işaret, sign-um, i, n. kapamak, kapatmak, claud·ö.
işgal etmek, (tahtı-),ob·tine·Ö, claudere, claus·i, claus·
tinere, -tinui -tent-um, v. (2) u.n, "'· (3)
!talya, ltali·a, -ae, f. kapı, port-a, -ae, f.

itmek, pell-ö, pellere, pepul-i, kararlaştırmak, (bir plan·} -ka·
puls-um v 7 (3) rıırını vermek (ve yu al-
ittibaz etmek, (bir karar-), (co- mak, ittihaz etmek}, (con-

nsilium) in-eO, in-ire, si}ium) in·eO, in-ire, in-ii,
in-ii, io-itum, v, Kurals io-itum, v. Kurala., S.150.
s. 150 karar vermek, sb•tu·o, statuere,
lulıa, lülia, -ae, f. statu·i, statüt-um. ••· (3}; cön·
iyi, boo-us'·a, •um. adi.: daha sHtu-ö, ·stituere, "'&titu-i.
iyi, melior, meJiug, -stitüt-um v. (3}
melioris; en iyi, uptim-us
karaya çıkarmak, ex·pöu·ö, -po·
-a, -um: adv. bene.
nere, ·posu-i, poRit-um
ize.b etmek, ex-pöoö, ·ponere, v. (3)
-posu-iposit-um, v. (3). kardeş (erkek·), frilter, trlitr-i&,
kabul etmek (bir plan-), (consi- m. (kız·), sor-or, sor·öris f.
lium) in-ee, io-lre, in-ii, karıştırmak, com-move-8, move·
in-itum, v. Kurala., S. 150 re, -möv-i, mötum u. (2)
kaç (bir-) pauc-i, •ae, ·a. (he- itasaba, oppid-um -ı, n-
men daima· pl.)
kat'etmek (yol·), iter faciö, fa-
kaçma, fug·a, -ae, f. cere, fiic·l, fııct·um "'·
kaçmak, fugiö, fugere, füg-i, v. Karış. Çek. S. 120
Karış. Çek., S. 120
katlanmak, per-ferö,-ferre,. ·tul-
kalabalık, multitüd-~, ini•, f. i, ·lat-um, v. Kurals S.
.kaldırmak (ordugah-), move-ö, 154 .
move-re. möv-i, möt-um, kaybetmek, a· mitt-ö, mittere,
{1. (2) mis-i, -miss·um, v. (3).
kalmak, maue-ö, maue·re, mans-i kazanmak (=ele geçirmek),
mllus·um, v, (2); '(geç-), . poti ·or, poti-ri, potit-us
mor-or, mora-ri morlH-us ııum, v. (4) dep- ab/. uya
sum, v. (1), dep. gen. ile-)
kaodırmak, per-sulide-ö, -sutıdere kederli, trist·is -e, adi.
·sul!.s-i -suas·um, ~·. (2),
(dat ile), S. 176 ·kelime, verb-um, -i n.
kanun, lex, leg-is, f• kenıı.r (nehirde), rip·a, ·ae, j.
kendi ·i, kendisinin, su-us, bak. ki o, pron re/at. qui quae, quod
s.
128. 132 s.
148
kendi; kendisi•ini, refl. se, s. 126 ki orada, adv. relnt. u bi
kesif, deno-us, ·a. ·um, adi. ki oradan, adv. re/at. nnde

kişi, homo, homio·ia m.
kesme k (ümit·), dö·pôn·ô, -pöne·
re, ·posu-i, -posit·um, v. kitap, liber: libri. m.
(3); (=öldürmek) oc·cid·ö
oc-c!dere,·cid-i, ·cis·um v. (3) kolay, facil·is, ·e, adi. (tristis
gibi)
keşifçi, explöriit-or, öris, m.
kolayca, kolay kolay, facile,
kılıç, gladi·os, ·1, m. adv.
kır (şehrin karşıdı), rüs, rür·is, komutan, dux, iliic·is, m.; impe·
n., S. 188 rll.t·or, öris, m.
kıral, rex, reg·is, m· konuşmak (birlikte·), col-loqa·or

·loqu-i, ·locüt-us sum v.
kırallık, regn-um, -1, n. (3) dep.
kıraliçe. regin-a, -ae, f. konaur, cönsul, eönsul-is, m.

kırmak, fraog-o, irangere freg-i, Koreot, Corinthus, -i, f. (bir
frllct-um, v. (3) şehir)
kısa, brev-i s, ·e, adi. {tristis korkak, timid-us,· a' um, adi
gibi) korkmak, time·ö, time-re, timu-i
v. (2); vere·or, vere-ri
kısım, para, part-ie. f.
verit·us sum v. (2) dep.
kız (genç·), pııeli-e, -ae, f.; korku, tim·or, öris, m.
(-kerime), fili-a, :ıe, f.;
dat ve abi. ,ol. fili-abus. korkutmsk, terre-ö, terre·re,
terru·l, territ-um, v. (2)
kız kardeş, sor-or -öris, f,
korumak, de-fend-ö, fen-dere,
kıyı (nehirde), rlp·a, -ae, f. -fend·i, -fen-sum, v. (2)
ki (netice için), ut + subi S. 146 köle, serv-us, ·i, m'
kim? interrog. quis, quid? S. 156 · köprü, pons, pont-ia, m-
kimi... kimi, alii ... alil kötü, mal· us, ·ıı, •um, adi daha
k&tü, peıor, peius, peio·
kimse (hiç bir·), nemö, acc. ne-
minem, dat. nemini (J!en. ris: eo kötü, pessim-us ·a,
nüllius, abi. nüllö) -n m.
T:ir~çe-LBtince 249
köy (şehrin karşıdı), riis, riir-is mani olmak, impedi-o, impedi-
"· S. 188; bir köy: vic-us re, impedlv·i, impedit-um
-1, m. v. (4), prohibe· ö, probi-
kule, turr-is, -is, f. be-re, prohibu-i, prohibit-
um, v. (2)
kurmak (ordugab-), pôn-ô, pône-
re, posu-i, posit-um v. (3) maruz kalmak, sub-eö, i·re· ii,
•itum, fl. Kfırals .. S. 160
kurtarmak, servö, v. · (1)
1
masa; mens -a, ·ae, fa
kuş,av·is, -is, f.
kuvvet, vis, f., acc-. vim, abi. vi medih' laos, laud-is, f.
pl. vires, vlrium, viribus;
askeri kuvvet, kuvvetler, mektup, epistul-a, -ae, f.; litter-
cöpi-a·e,-iirum, f. pl. ae, ·ilrum, f. p/.
-melidir, v. s.(= lhımdır), brık.

küçük, parv-us, ·a, um, adi.
Iıazım olmak veya gelmek, bak.
s. 18!
s.
184
memleket, pat ri- a, ·ae, f.; ter r-
ehine. prö, praep +abi. a, -ae; f.
(ejiyon, legi-o, -önis, f.
menetmck, vetô, vetl!re; vetu-i,·
Lentulus, lentıılus-1, m.
vetit-um, fl. (3)
mabet, templ·um, ·i, n.
mademki, cum. coni., s. 138 mesai. labor-es, •um, m. p/.
maA"lüp etmek, vinc·ö, vineere,
vic-1, vict·um, v. (3): supe- mesele, res, r8i-. f.
rö, v. (1)
mesut, felix, fiilic-is, adi.
maA"lubiyet, calamit-lls, -a.tis, f.
meşguliyet., negöti·um, -i, n.
mahvolmak, per·eô, ·ire ii, -itıım,
i .,, Kurals S. 150 methetmek, latidö; v (1)
'\
mıtbzun, trist-is, -e, adi. mevcut olmiık, bulunmalr, adaum,
maksat, cönsil-ium, -1, n. adesse, adfu-I, v. Kurals.
mil.lik olmak, habe-ô, habe-re, mevki, lo c-us, -i, ın.

habu-i habit-um, v. (2);
sum + dal., bak. S. hi2;
mıntaka, regi-ö, önis, f.
fru·or, fru·i, friict-ı:.s mızrak, hast'a, -ae. f.
sum, v. (3), (ab/. ile) dep.
malumaUar etmek,. certiorem miktar, Dumer·us, -i,. m.
faciö; S. 156
muhafaza etmek (~ beklemek),
mamafih, tamen, coni custödi-o, ı:ustodi-re,
, custödil-um, v, (4)
---------------------
veya pl-perf.
muhafız, custos, custöd-is, m.
niçin? cür, qulirii. aclv.
muharebe, proel-ium. -i, n.
nihayet, fin·is, -is. m-
muktedir olıiıak, possum, posse,
potu-1, v. Kurals., S. 146
nöbet. vigili-a. ·ae, f.
o, pron. adi. dernons. -is, ea. id:
müdafaa etmek, dii-fend-ö, fen-
ille, .illa, illud, s. ı 10, 112
dere, -fe nd- i, -fena-um v. (3)
oğlan, puer, puer·i m.
müddet (uzun-), diü, adv.
oğul, Iilius, fili. veya fili i, m,
mükafat, prrıem-ium. -i, n
o halde, igitur, cnn i
mümkün mertebe fazla, quam +
superl.: quam maııimus, ok, sagitt-a, -ae, f·
mümkün olduğu kadar
okutma k, doce·Ö, doce-re, do cu· i
büyük
doct-um, v. (2)
münasip, idöne-us, -a, ·unı, adi. olmadan, (= •siz), sina, praep+
ab[.
müsaade ~tmek, patior, pat-i.
pass-us sum, v. Karış olmak, fiö, fieri, fact-us sum, v
Çek., dep.; sin·Ö, sioere, Kurals., S. 156
si v-i, sit-um, v. (3) ·olur olmaz, simul ac, coni S. 140
namrna, prô, praep +abi. onu, is,.ille'nin acc.,bak.S. 110,1'12
narin tener, ·a, ·um, adi. onun, is, ille'nin gen. bak Sll0,112
nasıl? quill-i;ı,-e, adi.; (=ne orada, ibi, adv.
tarzda}, quömodô, adv.
oraya eö, aclv. ·
veya coııi. ne? quid? pron.
ne ... ne, nec ... nec, veya Deque. ordu, exercit-us, -üs, m.; ·(yü-
neque rüyen bir kol haliııde),
ne cins? quiil-is, -e, adi. agmen, agn1İn-is, n.
neden? cür, qıılire, adv.
ordugah kurmak, caetra ponere
nehir, flümen, Ilümin-is, n.
orman, silv-a, . . ae, f~
nereden? adv. interrog, unde?
orta, m edi-us, -a, ~um, adi . ,
eu zaman? ne vakit? adv. inter-
s. 156
ro g. quando,
-
S. 158. 174 . nrtaye koymak, ex·pön-ö, ·pön-
ne zaman ki (-ği zaman), ubi+ ere, .. posu-l, .. posit .. um,
inclic_; cum + ~ubi. imper{ "· {3)
Türkçe- Latince 251
oturmak, sedeö, sede-re' sed-i, qu·i, .. secüt-us sum, v.
sess-um (2) ( =ika'llet et- (3), dep.; sequ·or, sequ·i,
mek), habitö, v. (1) secüt-us sum, v. (3) dep.
öbür (iki şeyde}. alter, -a, -um piyade (-askeri}, pedes, peclit·is.
(gP.n. alterius: dnt· alter!) m.; (-kuvveti) peditat-us,
öfke,· Ir-a, -ae, f. -Üg, m.
öğrenmek, diSC· ö', discere, di- plan, consili-um, -i; ıı. (-karllr-
die-i, v-· (;J); (tahkik ede- laştırmak), cöosilium io-eö
rek), cogn0scö, ·gnöscere 1re, ·i i, ·i tum 1 v. Kurals
-gnöv-1, gnit-um, v. (H) s. 150
Öğretmek, doceö, doce·re, decu-1,. pusd, lnsidi-ae, -Iirunı, f. p/.
doct-um, ••. (2): erudi-re.
püskürtmek, pell-ii, pellere, pe-
erııdiv-1, erudlt-um. t•. (4)
pul-i, puls-um, ••- (3): veya
Öğretmen, magis-ter. -tri, m· repellö (pellö gibi)
öldürmek, oc·cid-iı, ·cldere, ·ci d- i
-cls~um, v. (!l) Ren, Rheo-us, -i, m·
ölmek, morior, mor ... i, mortu .. us rehine, obses, obsid-is, c-

sum, v. Karış. Çek. dep. rica etmek, ( =istemek) pet-ö,
s. 122 petere, petiv-i vega peti-l
önce, ante, abhinc, bak. S. 186 petit-um, v. (3) S.. 176;
prec-or, precli-ri, precat-
öteki, alter, ·a, -um (geıı. alte-
us sum. v. (1) dep.; (=
rlua; dut. alteri)
yalvarmak), orö, v. (1}.
ötesine (=den öteye), trans, s. 176
praep. acc. + ricat etmek, re·cipiö, -cipere,
ötmek, cant·ii, -are, (1) -dip-i, ·r.ept-um, v. Karış
Övmek, laudo, v. (l) Çek. (pron ref/, ile)
ii,y:le, tı•l-ls,
.-e, adi tam. adv.,
Roma· Roma, ae, f.
ita, adv·. rota. eurs-us, -üs, m.
parça, pars, part-is, f. rüzg5.r, veot .. us, -İ, m.
parçalam:ık, af-flig·ii, -fligere, saat, hör·a, -ae, f.

·flix-i, ·flict·um v. (3):
saf (-harb aaffı), aci-es, aci-ei, f.
frang-ö f rangere, !reg· i
fract·um, "'· (3) salt(. hayatta),viv-us, -a, ·um, adi
pek. aclv. La.tincede çok vakit sahte, fals-us, -a, -um, adi,
superl ile ifade edilir. . sakin (-bir ye·rde oturan), incol-
peşinden gitmek, in-sequ·or, -s~- a, ae, c.
aaklamak, ab-do, abdere, abdid-i sevketmek, düc·ö, dücere, diix·i
abdit-um, v· (3) duct-um, v. (3)
sanat, ars, art-is, /~
sevmek, amö, v. (1)
ııarılmak (silaha-), arına capio,
capere. ciip-1, capt-um v. seyahat, iter, itiner-i11, n.
Karış. Çek., S. 120. seyahat etmek, iter, fııciö, fıice.
re, fiic·i fact•um, v. Ka·
avaş, (=muhareb~). pugn·a, ·ae,
1
Tlf• Çek·, S. 120.
f.: proel-ium, -i, n.; (=harb)
bellum, ·i, n.· sık, dens-us. ·a, -um, .adi.
sava~mak, pugoo v. {1); bellum sıkıntı, lab·or, öris, m.

ger-o, gerere, gess-i, gest-
um, v. (3) silah, arm·a, ·-orum, n. pl.; tel-
um, -i, n ..
say, Iab-or, -öds, ·m.
saymak, (tı·lakki etmek), puto, 1ilablanmak, · armö, ''· (1), (pron,
"efi. ile)
v. (1)
·siz (=·olmadan); sine praep+
sebep, caus-a, -ae, /-
abi.
sebepten (bu-), igitur, coni.;
qul'ire sizin, sizioki, vester, -tra, -tr um
seçmek (siyasi anlamda),· creô. adi.
v. (l) (genel olarak) de- soo zamanlarda, niiper, adu.
lig-o, diiligere, diiliig·i
delect·um, v, (3) sonra, post, praep+acc.; (az-)
mox, ariv. (-den·) postqu-.
sefer etmek, nlivigö, v. (1) ·
am, coni.; S. 140
11efil, miser -a, ·um, adi
sekiz, octô, adi. Çekims. ] ·· sormak, rogo, v. (ll: quaer·ö,
ı
quaerere, quaesiv-i, qu-
aeo, tü.· S. 1013 aesit·um v. (3) loqu-
sene, ana-us, .. ], m. or, loqu·i. lociit·us sum,
(3) dep.
senin, senioki, tu-us, a, -um adi.
seri, velöx' velöc-is", adi. (fiili x, söz, verb-um ·i n.
gibi) su, aqu-a, -ae, f.

aert, diir·us ·a, -um, adi
suçlandı~mıık, culpo, v. (1)
ses, _vöx, vöc-ia, J.
sulh, pax, pac·is f
sevinmek, gaude-ö; gaude ·re,
gavia-us- sum, v. (2) semi-·
dep., S. 230. sürat, celerit-lis, ·iU·is; f·
Türkçe-Latince
süratle, eeleriter adv. takip etmek. sequ-or, sequ-i,
se-ciit-us sum, v' (3) dep.
süratli, velöx, velöc-ıs, adi
(felix gibi) s.
122.
süvari, (bir tek), eques, equit tamamiyle, bak. bütüo, adi.
-is, m. (-kuvveti), equi·
taD vakti, bın akarırken, primli
tıit·us, iis, m. veya equit-
liice (=ilk ışıkta)
·e;s, ·om, m'. p/.
şahsen. ipse, S. 130 tanrı, deus, de·i· m. bak. uZET.
2 ci Çekim.
şarkı, carmeD, carmin ·is, n.
tarafıoda n, (bir kimse-), ii. ve·
1arkı söylemek, cantö, v. (1) ya ab+abl.; (bir şey-),
şehir, urbs, urb·is, f. aadeee abi. (=namına),
prö+abl.
şeref, laos• laud·i~, f.
şey, res, re-i f'! ccşey» çok kere tardetmek, pell-ö, pellere, pepul·
kaldırılır, mes, multa = i, puls-um, v. (3)
bir çok şeyler, neut. p/, tar:z:, mod-us, -i, m.
~i~di, nune, adv. tarzda, (oe-), quömodö?, adv.
şöyle, ita, sic, adv.; tal-is, ·e, taş, lapis, lapid·is, nı.
adi. (tristis gibi)
taşımak, f~r-ö ferre, tul·i, (~t
taarruz, oppugnati·o, -önis. f. um .. v. Kurals., S. 154:
porto, v. (ll: (üstünde-,
taarruZ etmek. oppugDÖ, v. (1)
=tutmak), sus·tine·Ö, tlne·
tabiat, n!itiir·a, -ae. f. re, tinu-i, -tent-um' u. (2)
tahammül etmek, per-ferö, ferre tatlı, dulc·is, •e, adi (tristis gibi)
-tul·i, -1 at-um, v. Kurala·
s. 15! tavgiye etmek, mone-ö mon6·re'
. monu-i, monit-um, v. {2)
ta~.k.i k etmek, quaer·ö, quaerere
quaesiv-i, quaesit-um v. tavzif etmek, mandö, ••· (1);
(3) s.174 (dat. ile).
tecziye etmek, piini-ö, punı·re,
tahkim etmek,: miioi-ö, munıcre,
punıv·ı, piinit·um v. (4)
miioiv-i, miinit·um, v. (4)
teçhiz etmek, armö, v. ( L)
tahrik etmek, eom·move•Ö. mo-
ve-re, ·möv·i, möt-um,v.{2) tehlike, pericul·um, ·i, n.
tek başına, sol-us, ·a, -um; adi.
taht, rEig'D•Um, "l, n.
(gen. sölius: dat. söh)
takbib etmek, culpö, v. (1) tekerlek. rot-a, ~ae, f.
tekmii, töt-us. ·&, -um, a,{; (gen. toplamak. con-ferö -ferre, tul-i
tötius; dat. tob} collllt-uın, v. (1): Knrals.
S. 154; cöovocö v. cög·ö,
telakki etmek, putö, v. (1) cogere, coegri coact-um,v. (3)
telef olmak, pereö, perire, perii
tutmak, tene-o, tene·re, tenu·i,
peritum, .,_ Kurals., S. 150
tent·um, v. (2): (üstünde-}
tembel, ignilv-us, ·a·um, a<li. sustine-ö -tinere, tinu-i,
tent-um, v. (2) ·
tepe, summ-us, -a, ·am, adi. 5.156
tutuşmak (ınuharebeye·). com-
terbiye etmek, erudi-ö erudi-re, mitt-ö, -mittere, -mıs·ı,
erudivi erudıt-um (4). -ıniss-um, v. (3}
tercih etmek. malö, ml!lle, malu- tuuk, insidi·ae, -arum, {. pl.

l, ''· Kurals., S. lfi2 uçmak, vol-ö, voll'-re. (1).
tereddüt etmek, dubitö, ... (1)
uygun, idöne-us, -a, -um, adi.
terk etmek, re-linqu-ö, ·linquere u:ı:ak, procul, adv.
-liqu-i -lict-um, v. {3)

uzakhışmak, ab-eö, ab-ira, ab-ii,
tertip etmek, tertiplemek, in- ab-itum, ••· Kurals., S. ı5G
stru-ö, -struere, . -striix- i uzakta, (daha-), uzağa (daha·),
-struct-um v, (3) longius, adu. comp.
tesadüfen, ~lisü, adv. uzakta olmak, absum, abesse,
af u-i,. v. Kura ls.
teslim etmek, trad-ö, tradere-
tradid-1, trl:dit-um, v. (3) uzun, long-us, -a, -um, adi. (da-
ha -müddet) lougius: adv.
teşçi etmek, hort-or horta-ri hor-
comp., diütius, adv. corrıp
tat-u~ oum,.,. (1), dep. S. 17G
(·müddet) diü, ad...
teşebbüs, cön ~t·us, ·Üs, nı,
üç, tres, tria, S. 116
t.eşebbüs etmek cön-or, cön·ari,
üç yüz, trecent-i, ·ae, ·n, adi.
cönlit-us, surn, v. (1) dep.
üçüncü, terti-us, -a·, -um, adi.
teşvik etmek, hort-or, horta-ri
hortlit-uır ııum v. (1) dep ülke fines, fin-ium, m. pl. (sing,·
s 176 finis, soo, nihayet)
te\o·ak~ui, mor .. ~, ... ae, f. ümit, spes, spe-i, f.

tevdi etmek, mand-ö. v. (lj; (ılat. ümit etmek, sparo, v. (1), bak.,
ile) s.172
.
~--------------
Tijrkçe-Latioce
·- ------
255
Üs~ünde tutmak, sus- line-o -ti· in·il, İn;itum,. v. Kurn ls.,
nere, -tiou-1, -te.nt-um v. (2) " S. 150)
Üzerine almak, sus-eipiö, ·eipere, veya, aut, coni.

-~ep-i -cept-um, v. Karış. ya, ant, coni.
Çek., S. 120·
yakında, mox, aclv.
üzerinde, üstünd·e, in, praep.-1-
yaklaşrra, advent:us, üs m.
abl.
yaklaşmak, appropinqııö, v. ( l)
vadetmek, polliee-or, polliee:rl,
pollieit-us su m, v. (2) dep.'. yakmak, in-clnd-o, cendere,eend-i
· prö-mi tto, ·nıittere, ·mis·i -cens·um, v. (3)
·miss·um, v. (3) yalan söylemek, menti-or,- men-
ti-r), mentit-us sum tı,
'vaktiyle, ölim, adv.
(4), dep.
var (benim·, v. a. ), habe·o, ha-
yalnız, aöl·ng, ·a, um, adi. (gen.
bere, habu-1, habit·um, v
sölius: dat. söli)
(2),' S. 112; (=mevcuttur);
esse, bak. S. 112 yalvarmak, öro, v. (1); pree·or,
preca-ri, preciit·us sum,
varmak per-veni·o, -veni·re. -ve·
v. (1) dep., S. 176
ni, vent·um v. (4), (acl +
acc. ile) yanlış, fals-us, -a, ·um, ndi
vasıl olmak, bk. varmak yapı, aedific-İum, i, n.
vatan, patri-a, ... ae, f. yapılmak, flö, fieri fact·us sum,
v. Kurals.. S. 156 · ·
vatandaş, c! v-is, -is, c.
yapmak, faci-ö, facere, fec-i, Ise-
vasi, ingens, ingentis, adi tum, v. Karış. Çek., S. 120
(=seçmek), creö, v. (1)
vazgeçmek, de·sist·ö, -sistere. (=inşa etmek), aedificö
·stit-1, -stit·unı, v. (3), v. (1)
(abl. ile)
yara, vulnus, vuln-er·is, n.
vazife, negot·ium, rı.: offic ·ium,
-ı, n. yaralamak, vulnerö v. (I)
yargıç, iüdex, iüdic-is m.
vaziyet, res' re·i, f·
yarı
(=orta), medi-us, ·a, -um,
ve. et, ac, atque, -que, coni.
s. 156
vermek, do, dare, c:jed- i, dat·um yarış arabası, curr·us, ·Üs, m.
"'· Kurals., (bir karar-), yasak etmek, vetö, vet!ire, vetu-i

(consiliurn) in·eo' İn·ire, vetit-um v, ( 1)
256 Tiirkçe-Latiııce
yaş, aet-li3 -atis j. yük, onus, oner-is. n.

yaşamak, viv-0, viv .. ere, vix-1. yüksek, alt-us, _·a, ·um, adi.
vi ct· um, v. (3)! (=otur-
mak), habitö, v. (1) yürümek (=yürüyü~ yapmak),
iter faciö, facere, fec-i,
yay, are-us, -üs, m, fact-um v. Karış. Çek.
yazmak, scrib-ö, scrib-ere, scri-
s. 120
ps-i, script-um. v, (3) yürüyüş, iter, itiner-is n.
yelken açmak, solv-ö, solv-ere, yürüyüş kolu (=yürüyüş balinde
solv-i, solüt-nm v. (3) bir ordu), agmeo,· agmin·
yenmek, vinc-ö-, vinc-ere, vic-i, is, n.
vict-um, v. (3)! superö, v. yürüyüş yapmak, iter faciö, fa·
(1)
eere fec·i fllct·um, v. Ke-
yer, lo c-us, -i, m. rış. Çek', S. 120
yerli (=sakin), incol-a, -ae, c. zahmet, lab·or, ·ori•. m.

vetiştirmek, er.udi-o, erudi-re,
:zamao, t-mpus, tempor·is. n.
erudi v-i, erudit-um, v.( 4) (o-). tum, adv.
yıkmak, re·scind-ö, •scinde-re,
zamanlar (bir-), ölim, adv.
acid-i, ·scissum v, (3)
zannetmek, putö, v. (1)
yijtit, fort·is, ·e, adi. (tristis
gibi) zat:, vir, vir-i m.
yijtitçe, ! ortiter. adv. zaten,. iam, arlv.
yijtitlik, virt-üs, ·ütia, f.
zavallı, miser,-a,·um. adi.
yirmi, vig!nti adi Çekims.
zemmetmek, culpö. v. (1)
yok, esse+olu!'nsuz bak. S. 112
.zincir, vincul-um, ... ı n: veya
yoksa (-... mi), (sorularda) an,
vincl·um. -i, n.
coni. S. 160
yola koyulmak {bir yere dogru), zira, quod, coni. S. 138
se coo•ferö, -ferre, -tul-i zor, difficil-is. ·e. adi. -t~istis
colliı:t-um, v. Kure.ls., S. 154
gibi
yoliamak, mitt-o mittere, mis-i
zorlukla, vix, adv.
miss·um, v. (3)
yurt, patd·a, ·a, f. zoruoda olmak veya kalmak bak.
s. 184,
yurtta,, civ -is, c.
SAHIFE
TEMEL BILGILER
Kelime Çeşitleri 3
Harfler ve okunuşu 4
Uzun ve kısa sesiii er 6
Cümle 7
Latincede isim 8
Isimlerde çekim lO
La.tincede Fiiller 10
Fiilierin özellikleri 12
Fiilierin çekimi 13
Birinci çekim: A- Fiilleri, Etken çatı 16
İsim: Birinci çekim 24
Ikinci Çekim: E- Fiiileri, etken çatı 26
Isim: Ikinci çekim 30
Üçüncü çekim: Sessiz. Harf Fiilleri, Etken çatı 34
Sıfat: Birinci ve İkinci çekim 38
Dördüncü çekim: 1 Fiilieri 42
Fiilierin dört çekimi, Etken çatı - 46
Isim: Üçüncü çekim 48
Sum Fiili 54
Birinci çekim fiiller, Edilgen çatı 56
Sı fat: Üçüncü çekim , ~· - 62
Ikinci çekim fiiller, Edilgen çatı 66
Isim: Dördüncü çekim 70
Üçüncü çekim fiiller, Edilgen çatı 72
Isim: Beşinci çekim 76
Dördüncü Çekim fiiller, Edilgen çatı 78
258 İçindekiler
Fiilierin dört çekimi, Edilgen çatı 82

Sıfatiarda de;ec-e 84
ÖZET 90
Kuraiların · özeti 100
BÖLÜM II 103
Vocativus Hali 106
Şahıs Zamirieri 108
l§~ret Zamirieri 110
Vardır - Yoktur 112
Mastar - Etken 114
Mastar - Edilgen 116
Sayıların çekimi 116
Sıfat - fiil 118
-lo fiilieri 120
Deponens fiiller 122
Dönüşlü Zamir 126
Su us 128
Verba Factiıiva 128
Pekiştirme Zamiri 130
SJıus ve Eiııs 132
Subiunctivus Praesens 134
Gaye yardımcı cümleleri 134
Subiunctivus Imperfecıum 136
Subiunctivus Perfectum 138
Sebep yardımcı cümleleri 138
Subiuncıivus Plusquamperfectum 140
Zaman yardirncı cümleleri 140
Sum Fiili: Subiunctivus 142
Sayılar 142
Mille - Bin 142
Possum r46
Netice yardımcı cümleleri 146
lçindekil~r 259
İlgi Zamirieri 148
Sıfat yardımcı cümleleri 148
Eo 150
Ilgi zamirinin hali 150
Volo, Nolo, Malo 152
Fe ro 154
Zarfların mukayesesİ 15"4
Fio 156
Summus, Medius 156
Soru zamirieri 158
Sorular, I 158
Sorular, II 160
Enıir ·ipi I62
A.blativus Absolutus 166
Isim yardımcı cümleleri 170
Dolaylı haber no-
Dolaylı soru 174
Dolayh emır 176
Cerundium 180
Gerundivum 182
Zaman 186
Zaman yardımcı cümleleri 186
Yer 188
Locativus Hali 188
Abliıtivus 190
Daıivus 192
Cenetivus 194
ÖZET 197
Noksan şekilli fiiller 214
Fiiller cetveli 215
LUGATÇE 221-
Alfabe sırasıyle içindekiler 260
ALFAB.I SIRASİYLE
İÇİNDEKİLER
A- Fiilleri, 16, 18, 20 Coniug«tio, 13

2L
Coniunctio, 126
Ai1latlvu11, 9, 190
Coniunctivus, 12
.Ablativus Abselutus, 166,
Copulativum, 11
168
Cümle, 7
Accusaıivus, B, ll
Adv~rbium, 106 Çağrı Hali, 8, 106
Artan isimler, 48, 50 Çift kelimeler, 160
Arınıyan isimler, 52 Çiftsesliler, 6
Çoğul, 10
Ba~, 4, 126, 130
Bağlıyan, ll Dativus, 9, 192
Beşinci çekim isim, 76 Declinatio, 10
Bileşik Zamirler, 204 -Den Hali, 9
Bin, 142 Deponens Fiiller, 122
Birinci Çekim Fiil; Vox
Activa, 1ıl Dilek kipi, 12
Birinci Çekim Fiil, V~Jx Dişil, 10
Pa11siva, 56, 58, 60 Dolaylı Emir, 176
Cins; 8, 10 Dolaylı Haber, 170, 172
Cinssb:, 10 Dolay!ı Sonı, 174
261 Allabe Sırasiyle lçiııdekiler
Dönüşlü Zamir, 126 Faturum Perfectıım, 13

Dördüncü Çekim Fiil, Puturum Simplex, 13
Vox Activa, 42, 44
Dördüncü Çekim Fiil,
Vox Passiva, 78, 80 Gaye Yardımcı Cümle-
leri, 134, 136
Dördüncu Çekim Isim, 70
Geçişli, ll
Du.n, 18t>
Geçişsiz, 1l
-E Hali, 9 GeçmişHikaye Zamanı, 13
Geçmiş Zaman, 13
E Fiilleri, Vox Activa
26, 28 Gelecek Zaman, 13
E - Fiilleri, Vox Passi- Gelecekte Geçmiş Za-

va, 66, 68 man, 13
Edat, 4 Genetivus, 9, 194
Eius, 132 Genus, 8, 10
Emir Kipi, e, 162 Gerundium, 180, 184

Gerundivıım, 182
Eo Fiili, 150
Eril, 10
Haber Kipi, 12
Etken, ll
Hal, 8
-Femininum, 10
Fiilleri, Vox Actıva,
Fero Fiili, 154 42, 44
Fiil, 3, 7 I - Fiilleri, Vox Passı
Fiiller Cetveli, 215 va, 78, 80
Fiilierin Çekimi, 13 -1 Hali,. 8
Fiilierin Dört Çekimi, Ikinci Çekim Fiil, Vox
14, 46, 82 Activa, 26, 28
Futurum, 13
Alfabe Sırasiyle İçindekiler 262
İkinci Çekim Fiil, Vox Kuralsız Fiiller, 146, 150,

Pas:;ıva, 66,. 68 152, 154, 156
İkinci Çekim İsim, 30,
32 Latin Alfabesi ve Latin-
ce harflerin okunuşu, 4
Ilgi Zamirleri, 148, 150,
152 Latincede Fiiller, 10
İlgi Zamirierinin Hali, Latincede isim, 8

150. 152. Locativus Hali, 188
lmperativus, 12, 162
Malo, 152
!mperfecıum, 13
Masculinum, 10
-ln Hali, 9
Mastar, 114., 116-
Indıcativus, 12
, Medius, 156
Infinitivus, 114, 116
Mllle, 142
Infiniıivus Prolativus, 114
Modus, 12
Intransitivum, ll
-10 Fiilleri, 120 Netice Yardımcı Cümle-
Ipse, 130 leri, 146
Isim, 3, 24 Neutrum, 10
Isim Yardımcı Cümlele- Nolo, 152
ri, 170, 172, 174, 176 Nomen Adıectıvum, 38,40
Isimlerde Çekim, 10 Nomen Substanıiv"um, 8,
Işaret Zamirler.i, 110, 112 24
Nomin•tivus, 8
Karışık Çekim, 120
1Vumerus (isimlerde), 8,
Kelime Çeşitleri, 3 10
Kip, 12 Numerus (fiiilerde), 12
Kuraliarın özeti, I 00
263 Alfa be Sıruiyle İçindekiler·
Sayılar, 142, 205

ÖZET (Birinci Bölüm),
90 Sayıların çekimi, I 16
ÖZET (Ikinci Bölüm), 199 se, 126

Sebep Yardımcı Cümle-
Özne, 7
leri, 138
Participium, ·118
Sessiz Harf Fiilieri Vox
Passiva, 11 Actıva, 34, 36
Pekiştirme Zamiri, 130 Sessiz Harf Fiilieri Vox

Perfectum, 13 Passıva, 12, 74
Perfectum Gövdesi, 14 Sıfat, 3

Persoııa, 12 Sıfat, Birinci ve Ikinci
çekim. 38, 40
Pluralis, 1O
Sıfat, Üçüncü çekim, 62,
Plusquamperfectum, 13
64
Possum, 14:ı
Sıfat-Fiil, ı 18
Praesens, 13
Sıfat Yardımcı Cümle-
Praesens Gövdesi, 14 leri, 148
PronomenReflexivum, 126 Sıfatiarda derect>, 84, 86
Pronomına lnterrogativa, Singularis, 10
158 Soru Zamirleri. 158
Pronomına Personalia, 108
Sorular, 158, 160
Pronomına Relatıva, 148,
Subiunctivus, 12
150, 152
Snbiunctivus lmperfectum,
136
Qııi, ı48, 158
Subiunctivus Perfectıım,
Quis, 158
138
Sayı (Fiillerde), 12 Subiunctivus Plusquam-

perfectum, 140
Sayı (lsimlerde) 8, 10
Alfsbe Sırasiyle İçindekiler 264
Subiunctivus Praesens, 134 Üçüncü Çel<im Fiil, Vox.
Suus, 128, 132 Passiva, 72, 74
Sum Fiili, 54, 142 Üçüncü Çekim isim 48,

50, 52
Summus, 156
Ünlem, 4
Supinum Gövdesi, 14
Vardır-Yoktur, 112
Şahıs, 12
Şahıs Zamirleri, 108 Verba, 10
Şimdiki Zaman, 13 Verba Fa:ıtitiva, 128
Vocativus, 8, 106
Tekil, 10
Volo, 1'i2
Tempus, I)
Transitivum, II Yalın Hal, 8
Tümleç, 7 Yer, 188
Tümleç bakımından Fi- Zaman, 13; 186

iller, ll Zaman Yardımcı Cümle-
leri, 140, 186
Uzun ve Kısa sesliler, 6
Zamir, 3
Üçüncü Çekim Fiil, Vox Zarf, 3, 106
Activa, 34, 36 Zarfların mukayesesİ, 154

Faruk Zeki Perek - Tercümeli Latince Grameri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Faruk Zeki Perek - Tercümeli Latince Grameri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Klisik Filoloji Profesörü

FARUK ZEKI PEREK

ı: Tüı:.kçeye gö~e bazı de~işikli~ler ve ekl~meler yapıl~rak ~· Rltohle'n!u.

EDEBİY.AT FAKÜLTESI BASlMEVi

Latince İtalya'nın Latium bölgesinde ya~amış olan

İkinci Baskı İçin

Brinci baskının aynıdır. Yalnız bazı kelimeler türk-

F. Z. Perek 15. 5. 1964

Üçüncü baskıda iki bölüm birleştirildi. Daha kul-

Kelimeler dilbilgisince sekiz çeşide ayrılır:

1 - İsim, 2 ----: Sıfat, 3 - Zamlr, 4 - Ffll,

1 - İsim: Varlıklardan her hangi birinin veya

3 - Zamir: Isiınierin yerini tutan kelimelere

6 - Edat: Kelimeleri birbirine ve ara- ba~lıyan

LAtin Alfabesi ve LAtlneede Harflerin

Latin alfabesinde yirmi üç harf vardır:

d, c ···--······················ -· ········--········ -······---······-\]S)

o, o... . . ············ ·····················o

(i) - Latince kelimelerde C daima K sesi vardır.

(ii)- ı harfi hem ı, hem Y ı:ıesi verir. Y sesi verdiği

(iii) - Latincede V işareti hem V, hem U için kulla-

~iv)- Y Yunancadan alınan kelimelerde bulunur ve

(vi) ~ Bu harflerin batı

şunda bunlardan kaçınmak ve yukarıda gösterilen

UZUN VE KISA SESLILER

La.tincede Sesli harflerden her biri bazan uzun,

Bir düşünceyi tam olarak anlatan kelimeler dizisine

1 - Özne ı Cümledeki Fiilin gösterdiR-i işi yapan

Diğer Isim Hallerinde bulunan veya bir Edat ile

Her hangi bir Latince Ismin üç özelliği vardır:

1 - Nomlnativus: Yalın Hal; Cümlede Üme,

Yalnız, Türkçede Özne olan kelime bir Isimle tam-

Türkçede bu Halde bulunan kelimelerin sonuna -i

6 - Ablativus: -den Hali;

ile? gibi soruların karşılığı olan kelimeler bu Halde

Nuınerıis (Sayı) - Latince Isimlerde iki Sayı

Genus (Cins) - Latince Isimlerde üç Cins vardır:

Bir Ismin altı Halinin, önce Tekil sonra Çoğul

Özne hainınından Fiiiler - FiilierinÖzne

1 - Activa: Etken ; Fiilin gösterdiği iş Özne

2 - Passıva: Edilgen; Fiilin gösterdiği ış Özne

Tüınleç bakınundan Fiiller Fiiller Tüınleç-

1 - Transitivuııı: Geçişli; Bir Fiilin gösterdiği

3 - Cöpulativuın : Bağliyan; Bazı Fiiller sadece

Jelerindeki -dır, olacağım, Fiilieri gibi. Burada sadece

FİiLLERİN DIGER ÖZELLİKLERI

Fiilierin kullanılışında dört. özellik görülür:

(i) Indicativus: Haber Kipi

Öznenin bir veya birden fazla olduğunu gösterir.

Fiilin gösterdiği işin, söyliyen, diniiyen veya bir

Fiilierde üç Şahıs vardır

(i) Birinci Şahıs sözü söyliyen

Her bir Şahıs Tekil veya Çoğul olabilir.

(vi) Futürum Perfectuın : Gelecekte Geç-

3 - Supinum Gövdesi ; Bu Gövdeden şu Z:ıman­

FlİLLERlN DÖRT ÇEKİMİ

Latincede Fiiller . dört Çekime ayrılır. Bir Fiilin

Çekim Praesens Gövdesinin Praes. Inf.

Inf. Af:. şe~li -are'.iie. biten. Fialer Birinc_i Çe~im­

BiRiNCİ ÇEKiM : A- FitLLERİ

Praesens Gövdesinin sonunda a bulunan Fiiller

VÖX ACTI\( A, Etken Çatı

BİRİNCİ ÇEKIM: A - FULLERI (devam)

3 - Supinum Gövdesi ; Bu Gövdeden şu Z:ıman

Inf. Af:. şe~li -are'.iie. biten. Fialer Birinc_i Çe~im