Ch−¬ng III.

HiÖu chØnh ®−êng thêi gian (d¶i)

Trong m¸y A scan (kiÓm tra xung väng)

Trong m¸y A scan thêi gian hay qu·ng ®−êng truyÒn ®−îc biÓu diÔn trªn trôc X cña m¸y
dß khuyÕt tËt trong khi ®é lÖch vÕt trªn trôc Y lµ tû lÖ thuËn víi biªn ®é cña tÝn hiÖu thu nhËn.
HiÖu chØnh ®−êng thêi gian cã thÓ ®¹t ®−îc nhê sö dông tõ viÖc sö dông c¸c mÉu chuÈn
nh− lµ BS 2704 A2 hoÆc A4 (IIW V1 hoÆc V2). Cho ®Çu dß 00 cã thÓ chän mét khèi cã bÒ mÆt
song song bÊt kú cã ®é dµy chÝnh x¸c ®· biÕt. §iÒu quan träng lµ c¸c vËt liÖu ®−îc sö dông ®Ó
lµm mÉu chuÈn ph¶i cã ®Æc tÝnh ©m t−¬ng tù nh− vËt liÖu ®−îc kiÓm tra. Tèi thiÓu hai xung ë
kho¶ng kh¸c nhau ®−îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh ®−êng thêi gian cho tèc ®é sãng cña vËt liÖu.
ThuËn lîi h¬n (nh−ng kh«ng ph¶i lµ chñ yÕu) lµ cã hai xung ph¶n håi cung xuÊt hiÖn trªn mµn
h×nh.
Khi hiÖu chØnh b»ng tay th× s−ên tr−íc cña xung trªn mµn h×nh ®−íc sö dông ®Ó hiÖu
chØnh. C¸c m¸y dß khuyÕt tËt siªu ©m th−êng cã ng−ìng, nã cho phÐp kü thuËt viªn chØnh xung
®Ó hiÖu chØnh. §iÒu nµy rÊt h÷u Ých v× nã lµm cho phÐp hiÖu chØnh chÝnh x¸c h¬n mµ kh«ng cÇn
quan t©m tíi ®é cao cña tÝn hiÖu.

S−ên tr−íc
cña xung

H×nh 14: Sù thay ®æi vÞ trÝ s−ên tr−íc cña xung theo ®é cao xung

Trong h×nh 14, mét m¸y dß khuyÕt tËt sè víi mét ®Çu dß tinh thÓ ®«i, d¶i ®−îc ®iÒu chØnh
lµ 0-100mm vµ hÖ thèng ng−ìng ®−îc sö dông ®Ó ®äc kÕt qu¶ trªn s−ên tr−íc cña xung.
Trong h×nh 15 thiÕt bÞ ®−îc sö dông tr−¬ng tù nh− thiÕt bÞ ®−îc dïng trong h×nh 14 nh−ng
ng−ìng ®Ó ®äc lµ ®Ønh xung chø kh«ng ph¶i lµ s−êng tr−íc cña xung. Trong tr−êng hîp nµy
kh«ng cã sù thay ®æi cña d¶i ®−îc biÓu diÔn ®é cao xung thay ®æi.

16
 H×nh 15: D¶i ®o ®−îc biÓu diÔn lµ ®éc lËp víi ®é cao xung nÕu ®Ønh xung ®−îc sö dông
®Ó ®iÒu chØnh d¶i

H×nh 16: Sù thay ®æi d¶i víi s−ên tr−íc cña xung theo ®é cao tÝn hiÖu cho c¸c ®Çu dß 1,2
vµ 4MHz

3.1 §iÒu chØnh d¶i víi ®Çu dß sãng nÐn 00

§iÒu chØnh d¶i víi ®Çu dß sãng nÐn 00 ®¹t ®−îc khi sö dông mét khèi bÊt kú cã c¸c bÒ
mÆt song song víi vËt liÖu cã ®é dµy biÕt tr−íc. C¸c kÝch th−íc 25mm vµ 100mm cña BS 2704
A4 (IIW V2) th−êng ®−îc sö dông. §iÒu quan träng lµ c¸c mÉu nµy cã c¸c ®Æc tÝnh ©m (®Æc biÖt
lµ tèc ®é sãng) t−¬ng tù nh− cña vËt liÖu kiÓm tra. §iÒu may m¾n lµ khi kiÓm tra thÐp ferrit th×
vËn tèc ©m lu«n lµ h»ng sè bÊt kÓ thµnh phÇn hãa häc vµ c¸c th«ng sè vËt lý cña thÐp.
Chó ý r»ng d¶i ®−îc hiÖu chØnh trªn m¸y dß khuyÕt tËt b»ng mét nöa kho¶ng c¸nh thùc tÕ
cña chïm ©m lan truyÒn.

17
 H×nh 17: Khèi hiÖu chØnh BS 2704 A2

H×nh 18: Khèi hiÖu chØnh BS 2704 A4

s3.1.1 C¸c sù cè cã thÓ xuÊt hiÖn khi hiÖu chØnh c¸c ®Çu dß 00
NÕu b¹n ®ang sö dông ®Çu dß kÐp trªn ®é dµy 25mm cña khèi BS 2704 A2 vµ nhËn thÊy
cã vµi xung nhá xuÊt hiÖn ë gi÷a c¸c xung ®¸y thø nhÊt vµ thø hai, còng nh− ë gi÷a c¸c xung tiÕp
theo. C¸c xung nhá nµy liªn quan tíi sù ph¶n x¹ bªn trong ®Õ Perspex cña biÕn tö thu.
Víi ®Çu dß 00 bÊt kú, ®Æt trªn ®é dµy 100mm cña mÉu A2, mét chuçi c¸c xung gi÷a xung
®¸y thø nhÊt vµ xung ®¸y thø hai, vµ gi÷a tÊt c¶ c¸c xung tiÕp theo sÏ nh×n thÊy ®−îc. C¸c xung
trung gian nµyliªn quan tíi sù chuyÓn d¹ng sãng do cÊu h×nh cña khèi. Chóng ph¶i ®−îc lo¹i bá
trong qu¸ tr×nh hiÖu chØnh.
3.2 HiÖu chØnh d¶i cho ®Çu dß sãng tr−ît gãc
T−¬ng tù nh− nguyªn lý ¸p dông cho ®iÒu chØnh d¶i cña ®Çu ®o sãng däc 00, nh−ng víi
c¸c ®Çu dß sãng ngang kh«ng dÔ dµng thu ®−îc c¸c xung ph¶n x¹ tõ c¸c d¶i ®· biÕt nh− ®èi víi
c¸c ®Çu dß sãng däc. C¸c mÉu A2 vµ A4 ®· ®−îc thiÕt kÕ mét c¸ch th«ng minh ®Ó ®iÒu chØnh d¶i

18
cho c¸c ®Çu dß sãng ngang. Víi c¸c khèi bÊt kú ®−îc sö dông th× c¸c xung ph¶n x¹ ®−îc lµm cùc
®¹i tõ c¸c mÆt cong ®−îc sö dông ®Ó hiÖu chØnh.

H×nh 19: HiÖu øng gãc trªn khèi chuÈn A2

Khi sö dông khèi A2, xung väng ®Çu tiªn tõ mÆt cong 100mm ®−îc lµm cùc ®aÞ ®Çu tiªn
b»ng c¸h dÞch chuyÓn nhÑ ®Çu dß. Sau ®ã c¸c xung lÆp l¹i 100mm thu ®−îc tõ pohÇn ©m trë l¹i
mÆt cong do hiÖu øng gãc ë r·nh s©u 4mm t¹i ®iÓm xuÊt ph¸t cña mÆt cong. Do vËy viÖc hiÖu
chØnh mµn h×nh cho d¶i ®o 200mm vµ lín h¬n ®¹t ®−îc khi sö dông khèi nµy. Tuy nhiªn cÇn ph¶i
hiÖu chØnh khi sö dông khi mÉu A2.
§Çu tiªn thu c¸c xung 100mm vµ 200mm tõ mÆt cong. /sau ®ã ®iÒu chØnh nóm trÔ cho tíi
khi xung 100mm ë vÞ trÝ 0 trªn trôc X cña mµn h×nh. B©y giê sö dông nóm chØnh d¶i ®−a xung
200mm vÒ vÞ trÝ 100mm trªn mµn h×nh. TiÕp tôc ®iÒu chØnh nóm trÔ vµ nóm chØnh d¶i cho tíi khi
cc¸c xung nµy ë vÞ trÝ mong muèn. B©y giê kh«ng ®ông ®Õn nóm chØnh d¶i n÷a mµ chØ sö dông
nóm trÔ ®−a xung 100mm vÒ vÞi trÝ 100mm trªn mµn h×nh. ThiÕt bÞ b©y giê ®−îc hiÖu chØnh cho
d¶i tõ 0 tíi 100mm (ph−¬ong ph¸p nµy gi¶ sö lµ ®−êng thêi gian lµ tuyÕn tÝnh).
ë ®Êy chó ý r»ng th«ng th−êng th× ®iÓm kh«ng cña mµn h×nh chÝnh lµ ®iÓm 0 cña
vËtliÖu, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lµ ®óng trong mäi tr−êng hîp. Trong vµi tr−êng hîp cã thÓ
thuËn tiÖn khi lµm trÔ ®−êng ©m. VÝ dô khi kiÓm tra c¸c trôcb¸nh xe ®−êng s¾t ®Ó t×m c¸c vÕt nøt
mái ë c¸c vÞ trÝ tiÕt diÖn thay ®æi däc theo chiieï dµi thay ®æi cña nã, th«ng thêng mµn h×nh ®−îc
®iÒu chØnh trÔ vµo kho¶ng vµi mÐt.
Khèi BS 2704 A4 lµ rÊt thuËn tiÖn ®Ó hiÖu chØnh c¸c ®Çu dß sãng ngang. NÕu trong tr−êng
hîp ®Çu dß ®−îc quay vÒ mÆt cong 25mm th× xung ph¶n x¹ ®Çu tiªn thu ®−îc lµ tõ mÆt cong
25mm. PhÇn lín xung bÞ ph¶n x¹ bái mÆt ph¼ng d−íi ®¸y ®Çu dß ®i vÒ mÆt b¸n kÝnh 50 vµ tõ ®ã
nã quay l¹i ®Çu dß. Mét phÇn cña xung nµy truyÒn qua mÆt poh©n c¸ch vµ sau ®ã quay l¹i ®Çu dß
nh−ng chóng kh«ng ®−îc ghi nhËn bëi biÕn tö v× c¸c xung ©m ®i vµo ®Õ ®Çu dß ë vÞ trÝ c«ng thÝch
hîp víi vËt liÖu hÊp thô ©m ë tr−íc vá ®Çu dß.

19
T×m xung ®¸y thø nhÊt vµ
thø hai tõ mÆt cong
100mm. Lµm cùc ®¹i xung
thø nhÊt

Sö dông nóm trÔ ®Ó ®−a

xung thø nhÊt vÒ vÞ trÝ 0

Sö dông c¸c nóm trÔ vµ

chØnh d¶i ®Ó ®−a xung thø
hai vÒ mÐp bªn ph¶i cña
mµn h×nh, gi÷ xung thø
nhÊt ë vÞ trÝ 0

ChØ sö dông nóm trÔ ®Ó

d−a xung 100mm vÒ
mÐp ph¶i cña mµn h×nh.
ThiÕt bÞ b©y giê ®−îc
®iÒu chØnh cho d¶i 0-
100mm

H×nh 20: §iÒu chØnh ®Çu dß cã trªn mÉu A2 cho d¶i 0-100mm. §Çu dß ®−îc sö
dông lµ ®Çu dß ®¬n tinh thÓ

20
 PhÇn lín c¸c sãng ©m bÞ ph¶n x¹ vµ chóng ®i vÒ mÆt cong 25mm mét lÇn n÷a. T¹i ®©y
mét phÇn cña chóng bÞ ph¶n x¹ trë l¹i ®Çu dß vµ mét phÇn cña chóng bÞ thu nhËn ë d¶i 75mm ë
phÝa sau cña ph¶n håi ®Çu tiªn tõ b¸n kÝnh 25mm. Qu¸ tr×nh nµy tù lÆp l¹i vµ c¸c tÝn hiÖu c¸ch
nhau 75mm ®−îc thu nhËn. Nh− vËy khi chïm ©m h−ãng vÒ mÆt cong 25mm c¸c xung ph¶n x¹ ë
vÞ trÝ 25, 100, 175, 250, 320, 400.. ®−îc thu nhËn. Tr−êng hîp t−¬ng tù khi ®Çu dß ®−îc ®Æt quay
vÒ mÆt cong 50mm th× c¸c xung t¹i 50, 125, 200, 275, 350, 425, 500 ®−îc thu nhËn.
3.3 HiÖu chØnh d¶i b¸n tù ®éng
Mét vµi m¸y dß khuyÕt tËt sè cã ®Æc tÝnh d¶i b¸n tù ®éng. Chóng thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¸c
nóm chØnh trÔ vµ chØnh d¶i b»ng ®iÖn tö. Cã thÓ ®Æt tr−íc tèc ®é ©m trªn tÊt c¶ c¸c m¸y dß khuyÕt
tËt sè. §iÒu nµy cã −u ®iÓm lµ chØ cÇn mét xung cho môc ®Ých ®iÒu chØnh trÔ (gi¶ sö tèc ®é ©m lµ
biÕt tr−íc). NÕu ®é trÔ cña ®Çu dß ®−îc biÕt (®é trÔ cña ®Õ ®Çu dß) nh−ng tèc ®é kh«ng biÕt th×
®iÒu ng−îc l¹i lµ ®óng vµ tèc ®é chÝnh x¸c cã thÓ ®¹t ®−¬c khi sö dôngchØ mét xung.
.

Cùc ®¹i xung ph¶n x¹ tõ mÆt cong

25mm

H×nh 21: HiÖu chØnh d¶i 0-100mm sö dông mÉu A4.

Sö dông ®Çu dß ®¬n tinh thÓ

H×nh 22: HiÖu chØnh d¶i 0-200mm sö dông khèi A4.

21
 Sö dông ®Çu dß ®¬n tinh thÓ.
Vµi m¸y ®o ®é dµy sè cã b−íc tiÕn xa h¬n. Chóng dß c¸c xung tõ ®Õ cña ®Çu dß vµ tù
®éng tÝnh to¸n ®é trÔ ®Õ chÝnh x¸c. NÕu tèc ®é chÝnh x¸c ®−îc ®Æt tr−íc th× c¸c m¸y ®o nµy cã
thÓ ®−îc sö dông mµ kh«ng cÇn ph¶i hiÖu chØnh. Chóng tù ®éng ®Æt l¹i ®é trÔ cña ®Õ mçi lÇn khi
chóng ®−îc bËt lªn. Do ®ã ®iÒu quan träng lµ ®Õ ®Çu dß ph¶i ®−îc lµm s¹ch khi m¸y ®o ®−îc bËt
lªn nÕu kh«ng th× sai sè sÏ xuÊt hiÖn. VÒ lý thuÕt th× kh«ng ph¶i hiÖu chØnh c¸c m¸y ®o nµy tr−íc
khi sö dông, nh−ng chóng ta nªn kiÓm tra sè ®o cña m¸y tr−íc khi sö dông b»ng mét mÉu cã ®é
dµy ®· biÕt.

22