Professional Documents
Culture Documents
ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN
Vùng đất: Tổng diện tích 331 212 km2, gồm đất liền và các đảo, quần đảo
Vùng biển: nội thủy, lãnh hải, tiếp giáp lãnh hải, đặc quyền kinh tế và vùng thềm lục địa.
Vùng trời.
2. Phân tích được ảnh hưởng của vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ đối với tự nhiên, kinh tế - xã hội và quốc
phòng
a) Ý nghĩa tự nhiên.
Vị trí địa lí đã quy định đặc điểm cơ bản của thiên nhiên nước ta mang tính chất nhiệt đới ẩm gió
mùa.
Vị trí và lãnh thổ tạo nên sự phân hoá đa dạng về tự nhiên, sự phong phú về tài nguyên khoáng sán
và tài nguyên sinh vật.
Do vị trí địa lí nên nước ta nằm trong khu vực có nhiều thiên tai.
b) Ý nghĩa về kinh tế - xã hội và quốc phòng.
Về kinh tế:
+ Việt Nam nằm trên ngã tư đường hàng hải và hàng không quốc tế quan trọng, tạo điều kiện thuận
lợi cho nước ta giao lưu với các nước trong khu vực và trên thế giới.
+ Nước ta còn là cửa ngõ mở lối ra biển thuận lợi cho các nước Lào, Đông bắc Thái Lan, Campuchia
và khu vực Tây Nam Trung Quốc. Vị trí địa lí thuận lợi như vậy có ý nghĩa rất quan trọng trong việc
phát triển các ngành kinh tế, các vùng lãnh thổ, tạo điều kiện thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập
với các nước trên thế giới, thu hút vốn đầu tư của nước ngoài.
+ Vùng biển rộng lớn, giàu có, thuận lợi phát triển các ngành kinh tế biển (khai thác, nuôi trồng, đánh
bắt hải sản, giao thông biển, du lịch…)
Về văn hóa – xã hội: Vị trí địa lí tạo điều kiện thuận lợi cho nước ta chung sống hòa bình, hợp tác hữu
nghị và cùng phát triển với các nước.
Về an ninh – quốc phòng.
+ Biển Đông đối với nước ta là một hướng chiến lược có ý nghĩa quan trọng trong Công cuộc xây dựng,
phát triển kinh tế và bảo vệ đất nước.
H
Địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích, nhưng chủ yếu là đồi núi thấp:
T
Hướng núi gồm 2 hướng chính: Hướng Tây Bắc - Đông Nam và hướng vòng cung.
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
Nằm ở tả ngạn sông Hồng với 4 cánh cung lớn chụm đầu ở Tam Đảo, mở ra về phía bắc và phía đông:
Sông Gâm Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều.
Địa hình núi thấp chiếm phần lớn diện tích chạy theo hướng vòng cung của các thung lũng sông Cầu,
sông Thương ...
- Vùng núi Tây Bắc:
Nằm giữa sông Hồng và sông Cả, có địa hình cao nhất nước ta với 3 mạch núi lớn hướng tây bắc –
đông nam (Phía đông là dãy Hoàng Liên Sơn, phía tây là địa hình núi trung bình với dãy sông Mã
chạy dọc biên giới Việt – Lào, ở giữa thấp hơn là dãy núi xen các sơn nguyên, cao nguyên đá vôi).
- Vùng núi Trường Sơn Bắc: Từ nam sông Cả tới dãy Bạch Mã, gồm các dãy núi song song và và so le theo
hướng Tây Bắc – Đông Nam với địa thế thấp, hẹp và được nâng cao ở hai đầu.
- Vùng núi Trường Sơn Nam: Gồm các khối núi và các cao nguyên.
Khối núi Kon Tum và khối núi Cực Nam Trung Bộ có địa hình mở rộng và nâng cao, nghiêng về phía
đông.
Các cao nguyên badan Plây Ku, Đăk Lăk, Mơ Nông, Di Linh ở phía tây có địa hình tương đối bằng
phẳng, làm thành các bề mặt cao 500-800-1000m.
2. Ảnh hưởng của Biển Đông đến thiên nhiên Việt Nam
N
O
a. Khí hậu: Nhờ có Biển Đông nên khí hậu nước ta mang tính hải dương điều hòa, lượng mưa nhiều, các
U
IE
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
Địa hình đa dạng: địa hình vịnh cửa sông, bờ biển mài mòn, các tam giác châu thoải với bãi triều rộng
lớn, các bãi cát, các đảo ven bờ và những rạn san hô.
Các hệ sinh thái vùng ven biển rất đa dạng và giàu có: hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái đất
phèn, nước lợ, hệ sinh thái rừng trên đảo …
c. Tài nguyên thiên nhiên vùng biển: khoáng sản, hải sản
d. Thiên tai: bão, lũ lụt, sạt lở bờ biển, cát bay, cát chảy…
Nguyên nhân: do các các khối khí đi qua biển khi vào nước ta mang nhiều hơi ẩm.
Biểu hiện: Lượng mưa trung bình/năm cao: 1500 – 2000mm, độ ẩm không khí cao trên 80%, cân
bằng ẩm luôn dương.
c) Gió mùa
Gió mùa mùa đông: (gió mùa Đông Bắc)
- Từ tháng XI đến tháng IV
- Nguồn gốc: cao áp lạnh Xi-bia
- Hướng gió Đông Bắc
- Phạm vi: miền Bắc (dãy Bạch Mã trở ra)
- Đặc điểm: + Nửa đầu mùa đông: lạnh, khô
+ Nửa sau mùa đông: lạnh, ẩm, có mưa phùn.
Riêng từ Đà Nẵng trở vào, gió tín phong Bắc Bán Cầu thổi theo hướng Đông Bắc gây mưa cùng ven biển
miền Trung, còn Nam Bộ và Tây Nguyên là mùa khô.
+ Đầu mùa hạ: khối khí từ Bắc Ấn Độ Dương thổi vào gây mưa lớn cho Nam Bộ và Tây Nguyên, riêng ven
N
biển Trung Bộ và phần nam của Tây Bắc có hoạt động của gió Lào khô, nóng.
O
U
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
+ Giữa và cuối mùa hạ: gió tín phong từ Nam Bán Cầu di chuyển và đổi hướng thành gió Tây Nam, gây mưa
lớn cho Nam Bộ và TN. Cùng với dải hội tụ nhiệt đới gây mưa cho cả 2 miền Nam, Bắc và mưa vào tháng
IX cho Trung Bộ.
Riêng Miền Bắc gió này tạo nên gió mùa Đông Nam thổi vào (do ảnh hưởng áp thấp Bắc Bộ).
Thành phần
Biểu hiện Nguyên nhân
Tự nhiên
- Xâm thực mạnh ở miền núi
- Địa hình dốc, mưa nhiều -> rửa trôi.
Địa hình - Bồi tụ nhanh ở đồng bằng
- Là hệ quả của quá trình xâm thực
và hạ lưu sông
- Mạng lước sông ngòi dày đặc - Do mưa nhiều, xâm thực mạnh, lượng
Sông ngòi - Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa nước lớn từ ngoài lảnh thổ nước ta.
- Chế độ nước theo mùa - Do khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa
Rửa trôi các chất bazo dễ tan: Ca2+, Mg2+,
Đất Quá trình phenlalit hóa diễn ra mạnh
K+ , Tích tụ Fe2O3, Al2O3 Làm đât chua.
Rừng rậm nhiệt đới ẩm thường xanh, động-
Sinh vật Do có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa
thực vật nhiệt đới chiếm ưu thế.
Kiểu khí hậu: Nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa đông lạnh
Sinh vật: Các loài nhiệt đới chiếm ưu thế, ngoài ra có các loài á nhiệt đới, ôn đới
Nam
E
Mã
N
Sinh vật: phần lớn thuộc vùng xich đạo và nhiệt đới từ phương Nam.
N
O
U
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
⇒ Từ Đông sang Tây, từ biển vào đất liền, thiên nhiên nước ta phân hóa thành 3 dải
Thay đổi tùy thuộc vào mối quan hệ với núi đồi phía tây và vùng biển phía đông.
Sự phân hóa do tác động của gió mùa với hướng của các dãy núi.
Có sự phân hóa giữa Đông bắc và Tây bắc, giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên.
Đông bắc cận nhiệt gió mùa, Tây bắc nhiệt đới gió mùa (núi thấp) và ôn đới (núi cao).
Đông Trường Sơn và Tây Nguyên đối lập nhau về mùa mưa và khô.
⇒ Thiên nhiên phân hóa theo độ cao, biểu hiện rõ ở sinh vật và thổ nhưỡng
50 C lịch
O
U
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Miền Tây Bắc Và Bắc Trung Miền Nam Trung Bộ và
Tên miền
Bộ Bộ Nam Bộ
Vùng đồi núi tả ngạn sông Vùng núi hữu ngạn sông Hồng Từ dãy Bạch Mã trở vào
Hồng và đồng bằng sông Hồng đến dãy Bạch Mã nam.
Phạm vi
Cao nhất nước, đủ 3 đai Chủ yếu là cao nguyên,
Chủ yếu là đồi núi thấp.,
hướng núi vòng cung, nhiều cao, hướng tây bắc- đông sơn nguyên
thung lũng sông lớn. đồng nam nhiều sơn nguyên, cao Đồng bằng nam bộ thấp,
Địa hình nguyên, đồng bằng thu hẹp. phẳng và mở rộng
bằng mở rông.
Ven biển: Cồn cát, đầm
Địa hình bờ biển đa dạng
phá, bãi tắm
Khoáng Giàu khoáng sản: than, sắt,… Đất hiếm, sắt, crôm, titan, Dầu khí trữ lượng lớn,
bôxit ở Tây Nguyên.
sản thiếc, Apatit, vật liệu xây
dựng.
Khí hậu Mùa đông lạnh, mùa hạ nóng Gió mùa đông bắc suy yếu Phân thành mùa mưa và
mưa nhiều mùa khô
và biến tình. BTB có gió
phơn
Sông ngòi Dày đặc chảy theo hướng Có độ dốc lớn, chảy theo Sông ở Nam Trung Bộ
hướng tây đông là chủ yếu ngắn dốc
tây bắc – đông nam, vòng
cung
Có đủ của 3 đai
Sinh vật Nhiệt đới và á nhiệt đới Nhiệt đới, cận xích đạo
Thuận lợi Sự đa dạng về sinh vật, cây Chăn nuôi gia súc, cây công Sinh vật đa dạng, phát
nghiệp, nông- lâm kết hợp. triển nền nông nghiêp
trồng, nguyên liệu cho công
nghiệp. Nhiều ngyên liệu cho công nhiệt đới.
nghiệ. Nhiều nguyên liệu cho
Phát triển kinh tế biển
Phát triển kinh tế biển công nghiệp
Thời tiết thất thường, sương Bão, lũ, trượt đất, hạn hán
Khó khăn Xói mòn ở vùng núi,
ngập lụt ở ĐB, thiều
muối, dòng chảy không ổn
nước vào mùa khô.
định
Tổng diện tích có rừng của nước ta giai đoạn 1943-2005 có nhiều biến động
I.
H
Tổng diện tích có rừng đang tăng dần lên nhưng chất lượng rừng chưa được phục hồi, 70% diện tích
T
N
Đến năm 2005 độ che phủ rừng của nước ta đạt 38%.
U
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
* Biện pháp:
Nâng cao độ che phủ rừng của nước ta từ 38% (năm 2005) lên 45-50%. Ở vùng núi dốc phải đạt độ
che phủ khoảng 70-80%.
Nhà nước quản lí, quyu hoạch bảo vệ và phát triển rừng đối với 3 loại:
Nhà nước tiến hành giao quyền sử dụng đất và bảo vệ rừng cho người dân.
Theo thống kê năm 2005, nước ta có 12.7 triệu ha có rừng, 9.4 triệu ha đất sử dụng trong nông nghiệp,
5.35 triệu ha đất chưa sử dụng, có 5 triệu ha là đất đồi núi bị thoái hóa, 350 nghìn ha đất ở đồng bằng.
Có 9.3 triệu ha đất đang bị đe dọa hoang mạc hóa.
Áp dụng tổng hợp các biện pháp thủy lợi như: làm ruộng bậc thang, đào hố vẩy cá, trồng cây theo
băng.
Cải tạo đất hoang, khu vực đồi núi trọc, thực hiện các biện pháp nông- lâm kết hợp.
Bảo vệ rừng và đất rừng, tổ chức định canh, định cư cho cư dân miền núi.
* Đất nông nghiệp
Quản lí chặt chẽ và có kế hoạch mở rộng diện tích đất nông nghiệp.
Thâm canh nâng cao hiệu quả sử dụng đất, canh tác hợp lí chống bạc màu nhiễm mặn, nhiễm phèn.
Bón phân cải tạo đất thích hợp, chống ô nhiễm đất đo chất độc hóa học thuốc trừ sâu, nước thải công nghiệp
chứa chất độc hại, chất bẩn chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh hại cây trồng.
Tài nguyên nước: cần sử dụng hiệu quả, tiết kiệm, đảm bảo cân bằng nước và phòng chống ô nhiễm
môi trường nước.
Tài nguyên khoáng sản: quản lí chặt chẽ việc khai thác khoáng sản, tránh lãng phí tài nguyên và làm
ô nhiễm môi trường.
Tài nguyên du lịch: cần bảo tồn, tôn tạo giá trị tài nguyên du lịch, bảo vệ cảnh quan du lịch khỏi bị ô
nhiễm, phát triển du lịch sinh thái.
Khai thác sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên khác như: tài nguyên khí hậu, tài nguyên biển…
Bảo vệ môi trường bao gồm việc sử dụng tài nguyên hợp lí, lâu bền, đảm bảo chất lượng môi trường
H
T
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
a) Bão
Hoạt động của bão: Trung bình mỗi năm có từ 3-4 cơn bão đổ bộ vào vùng bờ biển nước ta. Trung bình mỗi
năm có khoảng 8-10 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến thời tiết của nước ta.
* Hậu quả:
Mưa lớn trên diện rộng, gây ngập úng đồng ruộng, đường giao thông. . .
Thủy triều dâng cao làm ngập mặn vùng ven biển.
Gió mạnh làm lật úp tàu thuyền, tàn phá nhà cửa, cầu cống, cột điện cao thế...
Ô nhiễm môi trường gây dịch bệnh.
* Biện pháp
Dự báo chính xác về quá trình hình thành và hướng di chuyển của bão.
Khi có bão các tàu thuyền trên biển phải gấp rút trở về đất liền tìm nơi trú ẩn.
Củng cố công trình đê biển, sơ tán dân trong vùng bão.
Chống bão phải luôn kết hợp với chống lụt ở ĐB, chống xói mòn ở miền núi.
b) Ngập lụt
- Nơi xảy ra: ở các vùng có địa hình thấp
- Thời gian:
Mưa lớn trên diện rộng (Đồng bằng sông Cửu Long).
Hệ thống đê làm giảm sự thoát nước, triều cường.
Bão: có mưa lớn, nước biển dâng, lũ nguồn về.
- Hậu quả: tắc ghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường, thiệt hại mùa màng.
- Biện pháp: Củng cố đê điều trước mùa mưa bão, xây dựng hệ thống thoát nước.
c) Lũ quét
Nguyên
Nơi xảy ra Thời gian Hậu quả Biện pháp
nhân
Lũ quét Xảy ra ở Miền Bắc: - Mất lớp Xói mòn, rửa trôi, đất - Quy hoạch các điểm
những lưu vực tháng 6 đến phủ thực trượt, đá lở, thiệt hại về dân cư.
sông suối tháng 10. vật, người và của.
T
lớn.
H
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
Hạn hán Ở nhiều địa Mùa khô kéo Thiếu Thiếu nước trong sinh - Xây dựng các công
phương đặc dài từ 3-4 mưa hoạt và sản xuất. trình thủy lợi hợp lí.
biệt là các tháng. trong - Mất mùa - Trồng rừng.
thung lũng thời gian
khuất gió. dài. - Cháy rừng tự nhiên.
Nguồn. Hocmai
T
E
N
I.
H
T
N
O
U
IE
IL
A
https://TaiLieuOnThi.Net