Machine Translated by Google

Journal of Antropologii i Archeologii

Grudzień 2015, tom. 3, nr 2, s. 1-19
ISSN 2334-2420 (druk) 2334-2439 (online)
Prawa autorskie © Autorzy. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Opublikowane przez Amerykański Instytut Badawczy ds. Rozwoju Polityki
DOI: 10.15640/jaa.v3n2a1
Adres URL: http://dx.doi.org/10.15640/jaa.v3n2a1

Analiza archeoakustyczna świątyni Kybele, cesarskiej rzymskiej

Pałac Feliksa Romuliany, Serbia

Interpretacja wykorzystująca metodę komplementarną do archeologii

prof.agg. Paolo Debertolis1 i dr.sc. Maja Zivic2

Abstrakcyjny

Badania zjawisk archeoakustycznych i fizycznych na stanowiskach starożytnych rozwinęły się poza

etap początkowy. Nasza grupa badawcza posługuje się standardem praktycznym (SBSA)
uzupełniającym dziedzinę archeologii. Studiowanie archeoakustyki i zjawisk naturalnych w ciągu
ostatnich czterech lat umożliwiło nam wyjaśnienie niektórych zagadek starożytnych stanowisk
archeologicznych, których nie dało się wyjaśnić innymi metodami. Kierując się naszym
doświadczeniem, zastosowaliśmy tę samą metodę, aby przyjrzeć się interesującemu pytaniu
dotyczącemu orientacji świątyni Kybele znajdującej się w cesarskim pałacu rzymskim Felix
Romuliana w południowo-wschodniej Serbii. Ta świątynia i jej wyposażenie to jedyne miejsce w
pałacu, które nie jest zorientowane w kierunku wschód-zachód
osi kompleksu, jak to było w tradycji rzymskiej (Decumanus). Historycy nawiązywali także do
tajemniczych rytuałów, dlatego wykorzystaliśmy metody archeoakustyczne, aby lepiej zrozumieć,
dlaczego tak powinno być. Odkryliśmy, że orientacja świątyni była zgodna z kierunkiem
infradźwięków i wibracji o niskiej częstotliwości, pochodzących najprawdopodobniej z podziemnego
przepływu wody. Częstotliwości te zwiększyłyby efekt rytuałów poprzez wzmocnienie psychiki
uczestników ze względu na wpływ tych niskich wibracji na ludzkie fale mózgowe. Sugeruje to, że
budowniczowie tej świątyni mieli jakąś wiedzę na temat tego efektu.

Słowa kluczowe: archeoakustyka, infradźwięki, niskie częstotliwości, aktywność mózgu, SBRG

1 Wydział Nauk Medycznych – Uniwersytet w Trieście, Katedra Archeologii Stomatologicznej, Projekt SB

Grupa Badawcza, Triest, Włochy. paolo.debertolis@sbresearchgroup.eu
2 Muzeum Narodowe Zaječar, kustosz Pałacu Rzymskiego Felix Romuliana, Gamzigrad, Serbia.
majazivicnika@yahoo.com
Machine Translated by Google

2 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Wstęp

Archeoakustyka to uzupełniająca dyscyplina archeologii, która może pomóc w

poszerzeniu wiedzy na temat powodów, dla których w starożytności niektóre miejsca
uważano za święte. Może także pomóc w wyjaśnieniu, dlaczego starożytne budowle
zostały zbudowane lub wykute w skale. Wychodząc z założenia, że minione wieki nie
były pozbawione hałasu i nie upływały w ciszy, wiemy, że głos ludzki używany w
pieśniach wraz z wibracjami wytwarzanymi przez instrumenty muzyczne przez długi czas
pozostawał najwyższym wyrazem kultury. Naturalne zjawiska dźwiękowe były
wykorzystywane w kilku cywilizacjach do tworzenia imponujących rytuałów, a niektóre
starożytne konstrukcje modelowano w określony sposób, aby bezpośrednio wpływać na
umysł poprzez wytwarzane w nich wibracje w kierunku określonego stanu świadomości
(Jahn, Devereux i Ibison, 1996; Watson, 2006; Devereux, Krippner, Tartz & Fish, 2007; Cook,
Pajot i Leuchter, 2008; Debertolis i Bisconti, 2014; Debertolis i Gullà, 2015).

Niedawno SBRG wykazało związek między wibracjami mechanicznymi w

niektórych neolitycznych świątyniach wynikającymi ze zjawiska rezonansu a aktywnością
mózgu (Debertolis, Tirelli i Monti, 2014; Debertolis i Bisconti, 2014; Debertolis, Coimbra
i Eneix, 2015). Każdy ostry i sztuczny, ekstremalny dźwięk nałożony na środowisko
dźwiękowe ma głęboko destabilizujący wpływ na jednostkę, w istocie infradźwięki
były wykorzystywane w kontekście wojen w obszarze broni akustycznej (Debertolis i
Bisconti, 2013). Jednakże naturalne niskie wibracje przy braku wysokiego ciśnienia
mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie człowieka, a niektórzy ludzie mogą
postrzegać dźwięki o bardzo niskiej częstotliwości raczej jako doznanie niż dźwięk
(Debertolis i Bisconti, 2013). Infradźwięki mogą również wywoływać u ludzi uczucie
podziwu lub strachu, a ponieważ nie są świadomie postrzegane, mogą wywoływać
u ludzi poczucie, że mają miejsce dziwne lub nadprzyrodzone zdarzenia (Tandy i
Lawrence, 1998). Można zatem postawić hipotezę, że tam, gdzie występuje dużo
naturalnych niskich wibracji, starożytne populacje uważały te miejsca za
„święte” (Debertolis i Bisconti, 2013). Dzięki analizie archeoakustycznej można
wykazać, że w przeszłości i późniejszych okresach istniała pewna wiedza na temat
zjawisk akustycznych, która mogła zostać wykorzystana na przykład w starożytnych
rytuałach (Debertolis i Savolainen, 2012; Debertolis i Bisconti, 2013a; Debertolis i
Bisconti, 2013b; Debertolis, Mizdrak, Savolainen, 2013; Debertolis, Tirelli i Monti, 2014;
Debertolis i Bisconti, 2014; Debertolis, Tentov, Nikolić, Marianović, Savolainen i Earl,
2014; Debertolis, Coimbra i Eneix, 2015). Tę samą analizę zastosowano do tajemnic historycznych Fe
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 3

Cesarski Pałac Rzymski Felix Romuliana

Romuliana to cesarski zespół dworsko-pamiątkowy, będący darem urodzonego

tu cesarza Gajusza Waleriusza Galeriusza Maksymianusa (293 – 311 n.e.). Znajduje się w
pobliżu dzisiejszej wsi Gamzigrad, 11 kilometrów na północny zachód od Zaječar, w
dolinie Crna Reka, która znajduje się we wschodniej Serbii. Ta część współczesnej Serbii
znana jest od czasów starożytnych z bogactwa zasobów naturalnych, przede wszystkim
minerałów i rud, które przyciągają różnorodnych osadników.

Wśród pisarzy podróżniczych i interpretatorów historii starożytnej baron

Sigismund August Wolfgang von Herder, niemiecki geolog i wódz saksońskich górników,
jako jeden z pierwszych odnotował swoje pierwsze spotkanie z Gamzigradem. W swojej
książce Bergmännische Reise in Serbie im Jahre 1835 (von Herder, 1846) podał pierwszy
opis i profesjonalną recenzję tego fascynującego zabytku. Janko Šafárik, który w 1846
roku podjął się pierwszych właściwych badań archeologicznych w Serbii, zaproponował
przeprowadzenie wykopalisk na stanowisku archeologicznym w pobliżu wsi Gamzigrad
(Šafárik, 1860). Po nim z równym entuzjazmem artykuł o Gamzigradzie napisał także
niemiecki mineralog i profesor Akademii Górniczej we Freibergu (Saksonia) August
Breithaupt (von Gümbel, 1876).

Wreszcie Felix Kanitz, austriacki archeolog, historyk i pisarz podróżniczy,

odwiedził pozostałości pałacu Galeriusza podczas swoich podróży po Serbii dwukrotnie,
w latach 1860 i 1864. Zachęcony magią tego miejsca pozostawił nam rysunki i opisy
widoczne wówczas fragmenty murów i wież (Kanitz, 1909). Tę niezwykle ważną
informację można znaleźć w jego pismach poświęconych Serbii, gdzie podkreślał,
że Gamzigrad to „jeden z najwspanialszych pomników minionych czasów” oraz „jeden z
największych i najlepiej zachowanych zabytków architektury rzymskiej w Europie”.

Dawny romantyczny entuzjazm wobec Gamzigradu osłabł pod koniec XIX wieku
wiek. Zainteresowanie tym wyjątkowym zabytkiem powróciło w latach pięćdziesiątych
XX wieku. Architekt Đurđe Bošković nakreślił w 1950 roku nowy zarys twierdzy
Gamzigrad, zaznaczając położenie najważniejszych budowli w jej wnętrzu i
jednocześnie wskazując na potrzebę badań i konserwacji tego ważnego późnoantycznego
zabytku (Bošković, 1953 ).
Machine Translated by Google

4 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Ryc. 1 – Zrekonstruowany wizerunek Pałacu

Wykopaliska archeologiczne oraz prace konserwatorskie i restauratorskie w

Gamzigradzie rozpoczęły się w 1953 roku z inicjatywy Vekoslava Popovića, ówczesnego
dyrektora Muzeum w Zaječarze, który 15 maja wbił pierwszy kilof . Jego były profesor
Królewskiej Szkoły Artystycznej Đorđe Mano-Zisi, będący w tym czasie kustoszem oddziału
bizantyjskiego Centralnego Muzeum Narodowego w Belgradzie, przyjął stanowisko
kierownika działu badawczego i piastował je do 1960 roku (Mano Zisi, 1956). Być może
wszechmocny Jowisz interweniował przy tej okazji po raz kolejny, gdyż zanurzenie się w
tajemnice tego miejsca, w którym celebruje się członków Jego boskiej rodziny, rozpoczęło
się dokładnie w momencie, gdy inne wielkie święto osiągnęło swój szczyt, ponad 1700 lat
temu. Gospodarzem był Dioklecjan, ziemskie wcielenie Jowisza
ludi persici, igrzyska ku czci wspaniałego zwycięstwa nad perskim władcą Narsehem, do
t
z 13 17 maja 298 roku n.e. Głównym „winowajcą” tego triumfu nie był nikt inny
niż jego adoptowany syn i współwładca, ten, który zbudował Romulianę, niezwyciężony
Herkules-Galeriusz, Iovii fillius.
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 5

Na terenie Pałacu Galeriusza odkryto dwie świątynie, które są

koncepcyjnie i ideologicznie ściśle powiązany z zabytkami na pobliskim wzgórzu magurskim.
Mniejsze z dwóch sanktuariów znajduje się niemal w centrum północnej części kompleksu
Gamzigrad. Świątynia jest świątynią tetrastylową, o niewielkich wymiarach – 16,5 x 10,5
metra i niezbyt zorientowaną względem osi wschód-zachód. Poświęcono ją kultowi bogini
Kybele – Wielkiej Matki (Magna Mater), o czym świadczy fossa sanguinis, rodzaj podziemnej
baptysterium – krypty, w której dokonywano inicjacji w tajemnice bogini. Bezpośrednie
powiązanie kultu orientalnej bogini z cesarzem ustalono w ten sposób, że po śmierci i
apoteozie matki Galeriusza miała ona być czczona w tej świątyni jako Diva Romula.

Ryc. 2 – Zrekonstruowany obraz świątyni Kybele

Na wzgórzu Magurskim, oddalonym około 1 km od głównej bramy Romuliany,

znajduje się zespół sakralny: dwa mauzolea, Galeriusza i Romuli, z dwoma pomnikami
konsekracji w formie gigantycznych kurhanów. Te gigantyczne kopuły z kamiennym murem
oporowym wyznaczają miejsce, w którym odbywały się rytuały apoteozy, dzięki którym po
ich śmierci zarówno cesarz, jak i jego matka wstąpili pomiędzy bogów.
Machine Translated by Google

6 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Wybór miejsca wiecznego spoczynku przez Galeriusza nie był przypadkowy. Odkrycie
nekropolii z epoki brązu poniżej kompleksu sakralnego jest dowodem na to, że Magura
zawsze reprezentowała rodzaj świętego wzgórza, Mons sacer. Tutaj, około 3500 lat temu,
chowano przedstawicieli starożytnej kultury. Do dziś ta zbiorowa pamięć o „świętym
miejscu” jest żywa wśród miejscowej ludności. Znicze zapalają tu mieszkańcy serbskiej wsi
Zvezdan, do której należy Magurskie wzgórze, ale także ich sąsiedzi, Wołosi ze wsi
Gamzigrad. Świątynie w północnej i południowej części pałacu Gamzigrad są ściśle
koncepcyjnie i ideologicznie powiązane z magurskimi zabytkami. Galeriusz, bóg ziemi, który
po swojej śmierci został oficjalnie uznany za Boga na Magurze, miał być czczony w świątyni
w południowej części Romuliany jako bóg – Divus, wraz ze swoim boskim ojczymem
Dioklecjanem. W związku z tym matka Galeriusza będzie po jej śmierci czczona jako Diva
Romula w świątyni w północnej części Romuliany.

Ryc. 3: Powyżej: wschodnie wejście do pałacu cesarskiego Feliksa Romuliany (III wiek n.e.)
w Gamzigradzie w Serbii. Poniżej: ruiny mocnych murów
Hipoteza
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 7

Analizę archeoakustyczną przeprowadzono we wnętrzu pałacu w świątyni Kybele, gdzie

uważa się, że Romula składał wiele ofiar. Romula mieszkała w pałacu nieprzerwanie, natomiast jej
syn, cesarz Gajusz Galeriusz, był rzadko obecny.

Wydaje się, że każdy zakątek tego wiejskiego pałacu został zbudowany do celów magicznych
lub rytualnych, ponieważ jego konstrukcja nie została zbudowana dla obrony wojskowej. Wiele byków
złożono w ofierze przed świątynią na dużym kamieniu na widoku publicznym, jednakże uważa się,
że w ukrytej części świątyni rytuały ofiarne odbywały się prywatnie, co nie jest zgodne z rzymską
tradycją.

Romula był oddany „Bogom Gór” , którzy nie byli tradycyjnymi bogami rzymskimi (Lattantius,
313 n.e.). W najbardziej ukrytej części świątyni znajduje się coś w rodzaju kanału, przez który może
płynąć krew ofiar. Ale kim byli ci starożytni bogowie? Lucjusz Cæcilius Firmianus Lactantius, ówczesny
historyk rzymski, mówi jedynie o tajemniczych i szkodliwych rytuałach Romuli i jej akolitów (Lattantius,
313 n.e.). Miejsce robi naprawdę wrażenie, a dzięki współpracy z Muzeum Narodowym Zaječar
przeprowadziliśmy badania z szerszej perspektywy. Zdjęcia georadarowe wykonane przez niemiecki
zespół badawczy w 2012 roku pokazują, że pałac został zbudowany na miejscu starszej osady
wystającej poza mury pałacu. Zdjęcia przedstawiają zasypaną osadę na północ od pałacu, obejmującą
kamienny krąg, co świadczy o obecności bardzo starożytnego miejsca sakralnego sprzed budowy
pałacu.

Ryc. 4 – Kamienny krąg na północ od pałacu i starożytne osady, które nie zostały jeszcze odkryte

Ciekawym pytaniem jest, dlaczego świątynia Kybele jest jedynym miejscem w obrębie pałacu,
które nie jest zorientowane wzdłuż osi wschód-zachód budynku, jak w tradycji rzymskiej.
Pałac zabudowany jest wzdłuż tzw. decumanus, jedynej dobrze widocznej drogi.
Machine Translated by Google

8 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Wydaje się, że mają na to wpływ kontury terenu, jednak nie wyjaśnia to

odmiennej orientacji świątyni Kybele, która nie ma rozmiarów, które wymagałyby innego
umiejscowienia w ogólnym układzie budynku. Natomiast większa świątynia poświęcona
Jowiszowi, zorientowana jest wzdłuż osi wschód-zachód, zgodnie z tradycją rzymską.

Jakimi bogami byli ci, którymi inspirował się Romula? Jakiego rodzaju rytuały
narzucano świątyni Kybele? Aby odpowiedzieć na to pytanie, wykorzystaliśmy metodę
archeoakustyczną do badania tej starożytnej świątyni w poszukiwaniu naturalnej
anomalii, która mogłaby potencjalnie wpłynąć na inną orientację świątyni. Nasze
doświadczenie archeoakustyczne pokazało, że zjawiska naturalne (ultradźwięki,
infradźwięki, dźwięki o niskiej częstotliwości) mogą wywierać bezpośredni wpływ na
ludzki umysł, bez konieczności rozumienia przez człowieka powodów, dla których
doświadczają określonego stanu emocjonalnego w tym miejscu.

Ryc. 5 – Mapa budynku pokazująca znaczne zniekształcenie kwadratowego kształtu pałacu z

modyfikacjami tego kąta w pobliżu świątyni Kybele (zakreślona na czerwono) Ryc.

Materiały i metody

Standard SB Research Group dotyczący archeoakustyki (SBSA) (Debertolis,

Mizdrak, Savolainen, 2013), który został przetestowany na kilku stanowiskach
archeologicznych w całej Europie (Debertolis i Savolainen, 2012; Debertolis i Bisconti, 2013a;
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 9

Debertolis i Bisconti, 2013b; Debertolis, Mizdrak, Savolainen, 2013; Debertolis i Bisconti,

2014; Debertolis, Tentov, Nikolić, Marianović, Savolainen i Earl, 2014; Debertolis, Coimbra i
Eneix, 2015)).

Ponieważ na stanowiska archeologiczne może czasami wpływać zanieczyszczenie

elektromagnetyczne, ważne jest stosowanie wyrafinowanych urządzeń, aby uniknąć nietypowych
wyników. Zastosowany sprzęt składał się z dynamicznych rejestratorów wysokiej klasy rozciągających
się od ultradźwięków do infradźwięków z maksymalną częstotliwością próbkowania 192 KHz (Tascam
DR-680) lub częstotliwością próbkowania 96 KHz (sprzęt Tascam DR-100 i Zoom H4N). Stosowanie
kontroli wzmocnienia w urządzeniach nagrywających jest bardzo delikatne. W cichych miejscach
podczas nagrywania wykorzystywane jest maksymalne wzmocnienie. W bardziej hałaśliwym otoczeniu
wzmocnienie określa się w standardzie AES/EBU 0,775 V/0 dB.

Zastosowane mikrofony charakteryzują się szerokim zakresem dynamiki i płaską

charakterystyką przy różnych częstotliwościach (Sennheiser MKH 3020, pasmo przenoszenia 10 Hz -
50.000 Hz) z kablami ekranowanymi (Mogami Gold Edition XLR) i pozłacanymi
złącza.

Ryc. 6 - Manewry umieszczenia mikrofonów w „fossa sanguinis” świątyni Kybele w

rzymskim pałacu Felix Romuliana
Machine Translated by Google

10 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Ultrawrażliwy Do dokładnego uzyskania wszelkich możliwych informacji

dźwiękowych ze źródeł wody (np. stawu na terenie pałacu) wykorzystano mikrofony dookólne
(Hydrofon Aquarian H2a-XLR, pasmo przenoszenia od 10 Hz do 100 000 Hz). Działają one jak
antena talerzowa, która wychwytuje wszystkie dźwięki lub dźwięki z dużego obszaru pod
ziemią. Ten typ mikrofonu ma szerokie pasmo i jest używany przez biologów morskich do
słuchania śpiewu wielorybów kilka kilometrów dalej. Dźwięk przenosi się w wodzie bardzo
szybko, a zbiornik wodny działa jak reflektor, który może go wychwycić
drgania (Debertolis i Savolainen, 2012; Debertolis i Bisconti, 2013a; Debertolis i Bisconti, 2013b;
Debertolis, Mizdrak, Savolainen, 2013). Do badania USG użyliśmy detektora ultradźwiękowego
Pettersson D1000x z zakresem rejestracji dźwięku 500 Hz–305 kHz.
Jest to urządzenie lekkie i łatwe w obsłudze, ale jednocześnie najdroższe w swoim rodzaju,
bezpośrednio przetwarzające ultradźwięki na dźwięki słyszalne.

W urządzeniach rejestrujących zastosowano także dwa czujniki elektromagnetyczne

(Demiurg, Chorwacja) o różnej czułości fali elektromagnetycznej. Potrafią one wykryć, czy w
pobliżu znajdują się pola magnetyczne, jednocześnie rejestrując wibracje dźwięku,
zapewniając w ten sposób bardziej wiarygodne wyniki. W rzeczywistości wykres na komputerze
pokazuje różne fale zarejestrowane z każdego źródła. Przeszkolony badacz może wyraźnie
usłyszeć anomalne wibracje po podłączeniu słuchawek do sprzętu, a wygenerowana grafika
potwierdza anomalię dźwięku w ciągu kilku minut. Jeśli na danym stanowisku archeologicznym
występuje zjawisko akustyczne lub elektromagnetyczne, indukowane lub naturalne, które
może mieć wpływ na psychikę człowieka, obecnie można je zidentyfikować za pomocą
czujników elektromagnetycznych stanowiących część standardu SBRG.

Budowa czujników elektromagnetycznych firmy Demiurg jest bardzo łatwa dla

każdego, kto ma praktyczną wiedzę na temat urządzeń elektronicznych. Nie wchodząc w opis
techniczny, składają się z dwóch małych kondensatorów i jednej miedzianej cewki. Różna
średnica cewki modyfikuje czułość urządzenia. Pasmo przenoszenia jest liniowe od 5 Hz do
99,5 kHz i obejmuje dowolną częstotliwość (fale radiowe VLF, bardzo niskie częstotliwości i LF,
fale radiowe o niskiej częstotliwości), które mogą mieć wpływ na mikrofony. Czujniki mogą
również wykrywać naturalne emisje występujące na stanowisku archeologicznym.

Jednak przy użyciu tej metody nie ma możliwości wyeliminowania źródła zakłóceń,
dlatego proces oczyszczania nagrań musi zostać przeprowadzony w studiu audio, biorąc to
pod uwagę.
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 11

Rys. 7 – Czujniki o różnej czułości (300Ω) stosowane zwykle przez SBRG podczas badań
archeoakustycznych. Zbudowane w laboratoriach Demiurg (Zagrzeb) przekształcają impulsy
elektromagnetyczne z otoczenia na impulsy elektryczne wykorzystywane przez rejestrator cyfrowy

Pro Tools wer. Do analizy różnych nagranych utworów używa się oprogramowania 9.06 dla
komputerów Mac, Praat w wersji 4.2.1 z Uniwersytetu w Toronto i programu open source Audacity w wersji
2.0.2, oba dla komputerów PC z systemem Windows. Przed rejestracją wykorzystano analizator widma
(Spectran NF-3010 niemieckiej fabryki Aaronia AG) w celu wyszukania innych zjawisk elektromagnetycznych,
które mogły występować w otaczającym środowisku i które mogłyby mieć negatywny wpływ na wyniki.

Wyniki

W Świątyni Kybele znajduje się dół otoczony cegłami, który można wiarygodnie zidentyfikować
jako „fossa sanguinis” (krwawa jama): przestrzeń, w której wyznawcy Kybele odprawiali rytuał „Taurobolium”.
Podczas tej ceremonii wierni stali na dole, podczas gdy na górze znajdował się ksiądz stojący na solidnej
kratie, na której składano ofiarę z byka.
Czciciel był wtedy skąpany we krwi byka. Wierzono, że był to rytuał o niezwykłej mocy, przeprowadzany w
związku z kultem cesarskim. Ale tutaj, w Świątyni Kybele, być może doszło do zniekształcenia, ponieważ
„fossa sanguinis” jest zbyt mała, aby pomieścić byka, który zostałby złożony w ofierze na zewnątrz.
Prawdopodobnie w tych obrzędach składano w ofierze coś innego, a nie w tradycji rzymskiej.
Machine Translated by Google

12 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Ryc. 8 – Co pozostało z dzisiejszej świątyni Kybele: tylko podstawa.

W tym badaniu nagrania wykonano w wielu miejscach, zgodnie z orientacją świątyni (która
nie jest idealnie zorientowana na wschód, ale jest przesunięta o około 10 stopni na południe).
Odkryto silne wibracje, które przypuszczalnie pochodzą z ruchu wód gruntowych, a ich intensywność
różniła się w zależności od miejsca umieszczenia mikrofonów. Tę samą procedurę powtórzono
podczas dwóch oddzielnych wizyt w ośrodku w lipcu i listopadzie 2013 r. w celu porównania i
potwierdzenia wyników.

Dźwięk dochodzący z piwnicy ma ciągłą częstotliwość 18-20 Hz, takie częstotliwości z

łatwością mogły mieć bezpośredni wpływ na psychikę każdego uczestniczącego w jakichkolwiek
rytuałach, jak stanie w brzuchu Matki Ziemi (Debertolis, Tirelli & Monti, 2014). Tworzenie atmosfery
podniecenia, zanurzając się w ciemnościach łona Wielkiej Matki, a właściwie w „fossa sanguinis”.

Odkryliśmy, że świątynia była zorientowana tak, aby podążać za kierunkiem

infradźwięków i wibracji o niskiej częstotliwości pochodzących z podziemnego przepływu wody.
Ten ruch wody został uchwycony na nagraniach. Nic podobnego do tych dźwięków lub
częstotliwości znalezionych w świątyni Kybele nie znaleziono w innych miejscach pałacu (25 próbek),
na przykład na obrzeżach pałacu lub w stawie tuż za jego obrzeżem.
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 13

Jedynie w rejonie dawnych łaźni publicznych stwierdzono drgania, które prawdopodobnie

wynikały bezpośrednio ze źródła wody termalnej, która najwyraźniej niegdyś napływała do tego
obiektu.

Wykres na rycinie 9 pokazuje częstotliwości występujące w „fossa sanguinis”.

Te niskie częstotliwości i infradźwięki z pewnością przyczyniły się do powstania ogólnej atmosfery
podniecenia i/lub strachu wśród osób uczestniczących w jakichkolwiek rytuałach wewnątrz tej
świątyni. W przypadku tej ostatniej teorii możemy odwołać się do badań psychologicznych
Lindstroma i Zubrofa na temat strachu i zdumienia w starożytnych miejscach (Lindstrom i Zubrov,
2014). Aby uzyskać przegląd różnych wibracji, które można dostrzec w świątyni Kybele lub poza
nią warto przyjrzeć się wykresowi graficznemu zarejestrowanych tam nagrań.

Ryc. 9 – Wykresy nagrań dokonanych w świątyni Kybele i wokół niej. Powyżej: wewnątrz
„fossa sanguinis” widać silny szczyt niskich częstotliwości i infradźwięków. Poniżej: nagranie
wykonane na zewnątrz świątyni na kamieniu, na którym składano byki w ofierze, nie pokazujące
żadnych konkretnych dźwięków (szczyt ultradźwięków na końcu krzywej to jedynie sztuczny aspekt ultraczułego
mikrofony)
Machine Translated by Google

14 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Jak widać z powyższych wykresów, poza świątynią Kybele nie ma żadnych szczytów,
wykres wygląda płasko, mimo że kamień ofiarny ustawiony bezpośrednio przed świątynią
znajduje się w odległości prawie piętnastu metrów. Szczyt na końcu krzywej jest jedynie
artefaktem narzuconym przez mikrofony, które stają się zawodne powyżej 60,00 Hz.

Dyskusja

Stwierdzono, że ta linia niskich częstotliwości doskonale podążała za kierunkiem

podstawy świątyni wzdłuż orientacji „fossa sanguinis” (10 próbek), co może wyjaśniać,
dlaczego świątynia została tam zbudowana, ponieważ jej anomalna orientacja zapewnia
maksymalny efekt dzięki niskim wibracjom pod ziemią. Najbardziej prawdopodobne źródło
tego wynika z ruchu wód podziemnych: niegdyś w południowo-wschodnim narożniku Felixa
Romuliana znajdowały się działające łaźnie termalne, gdzie wśród ruin odnotowano pewne
częstotliwości wody. Całkiem możliwe, że w pałacu znajdują się inne źródła wody,
tworzące infradźwięki wzdłuż osi Świątyni Cibele.

Można również powiedzieć, że powiązanie wód podziemnych z obiektami

specjalnymi istnieje w skali światowej. Na przykład mieszkańcy północnej Afryki Południowej
mówiący językiem Venda łączą potężne duchy z dudniącymi odgłosami generowanymi
przez wodę płynącą głęboko w określonych przepastnych górach. Niektóre kopce z okresu
Missisipii w wapiennych krasach we wschodnich USA zostały zbudowane bezpośrednio nad
ukrytymi jaskiniami z płynącą wodą, a na kopcach znajdowały się domy/świątynie komunalne.
Pierwsza i druga świątynia żydowska oraz obecna muzułmańska Kopuła na Skale znajdują
się bezpośrednio nad wypełnionymi wodą jaskiniami wapiennego Kopca Świątynnego.

Pytanie brzmi: w jaki sposób rzymscy budowniczowie byli w stanie wykryć te wibracje
bez nowoczesnych instrumentów? Starożytni Rzymianie darzyły wielkim szacunkiem
szczególną kategorię kapłanów, àuguri , których uważano za wrażliwych ludzi tamtych czasów.
Tytus Liwiusz napisał w swojej książce Historia Rzymu , że w starożytnym Rzymie żadna
decyzja w czasie wojny ani pokoju nie została podjęta przed konsultacją z kolegium
(zarządem) àuguri (Tytus Liwiusz, księga VI). Kolegium to składało się z 15 członków
wybranych przez „dyktatora” Sillę, jednak ich decyzje (nie dotyczące przepowiadania
przyszłości) zawsze wymagały aprobaty Bogów (Tytus Liwiusz, księga I).
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 15

àuguri byli specjalną grupą kapłanów w ramach większej grupy aruspici.

Ich zadaniem od czasów kultury etruskiej było interpretowanie i rozumienie woli bogów. Tradycja ta ma
swoje korzenie w pierwszych dniach Rzymu, a niektórzy historycy sięgają czasów Romulusa (Squadrilli,
1961; Beard, North & Price, 1998). Wielu współczesnych ludzi pamięta, że àuguri interpretowali lot ptaków
i dlatego mieli drewnianą, wygiętą laskę zwaną „lituum”, której zadaniem było ograniczenie liczby ptaków
widocznych na niebie, aby można było obserwować ich zachowanie. Niewiele osób jednak pamięta, że
litu tego używano także jako różdżki, zresztą sztuka różdżkarstwa była znana Rzymianom już od
czasów Etrusków.

Jest wysoce prawdopodobne, że jako matka cesarza Romula byłaby w stanie skorzystać z usług
rzymskiego àuguri w celu znalezienia optymalnej lokalizacji i orientacji dla swojej świątyni. Dziś
różdżkarstwo uważane jest za pseudonaukę, ale jeden z naszych współpracowników odtworzył tę
starożytną tradycję àuguri, polegającą na wykrywaniu zjawisk naturalnych za pomocą pary miedzianych
różdżek. Odkryli wodę podziemną występującą w wielu miejscach w dwóch postaciach; „ślepe źródło”
wraz z szeregiem wypływających z niego żył wodnych. Według różdżkarzy ślepe źródło powstaje, gdy
woda pierwotna przemieszcza się w kierunku powierzchni ziemi w kierunku pionowym, ale jej nie
naruszając. Ze źródła wypływa zwykle kilka żył, które rozpraszają wodę. Co ciekawe, w tym samym
miejscu, w którym znaleziono tę wodę, czuły sprzęt rejestrujący dźwięk zarejestrował infradźwięki.

Ryc. 10 – Nagrania dźwiękowe w pałacu Feliksa Romuliany

Machine Translated by Google

16 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Wnioski

Analiza archeoakustyczna tego rzymskiego stanowiska oferuje inny sposób

interpretacji niektórych tajemnic tego pałacu, którego nie są w stanie ustalić standardowe
procedury archeologiczne. Pałac Felixa Romuliana stanowi dobry przykład rozwiązania
antropologicznego pytania dotyczącego możliwych zastosowań i zwyczajów ludzi w
określonych ramach historycznych. W tej teorii archeoakustycznej świątynia Kybele miała
inną orientację w stosunku do pozostałych budynków znajdujących się w obwodzie murów
Pałacu, z których wszystkie ułożone są wzdłuż decumanus, rzymskiego standardu, aby
zorientować budynki, które można znaleźć w innych miejscach ( jak na przykład świątynia Jowisza).

Istnieją dowody na to, że anomalne wibracje mają silny wpływ na aktywność

ludzkiego mózgu, podobnie jak te występujące wzdłuż osi świątyni Kybele, a zwłaszcza w
fossa sanguinis, dlatego wydaje się mało prawdopodobne, że funkcja ta została
wykorzystana jedynie przez przypadek. Musi istnieć logiczne wyjaśnienie, dlaczego
orientacja świątyń dokładnie odpowiada propagacji tych silnych wibracji, biorąc pod
uwagę, że kontrastują one z tradycyjną orientacją występującą w pozostałej części tego
miejsca. Rozsądne jest przypuszczenie, że kultura rzymska posiadała wiedzę na temat
wpływu tych wibracji na aktywność mózgu człowieka i szkoda, że dopiero obecnie
badania medyczne zaczynają na nowo rozpoznawać związek pomiędzy dźwiękiem a
emocjonalnością (Debertolis, Tirelli i Monti, 2014; Debertolis, Coimbra i Eneix, 2015). Wraz
z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego i prawie tysiącem lat ciemności Ludzkość utraciła nie
tylko stabilną formę państwa, która także teraz jest inspiracją dla naszych praw, ale także
całą swoją technologię i wiedzę. Archeoakustyka pozwala jednak na ponowne odkrycie tej
wiedzy przy użyciu nowych technologii i metod wspierających archeologię.

Potwierdzenie

SBRG wyraża wdzięczność Wydziałowi Nauk Medycznych Uniwersytetu w Trieście

(Włochy) za wsparcie tych badań, a w szczególności dyrektorowi, profesorowi Roberto Di
Lenarda.
Serdecznie dziękujemy dyrektor Muzeum Zaječar, Bora Dimitrijević, któremu
wyrażamy nasze uznanie, oraz Adrijanie Maksimović, która pomogła nam w uzyskaniu
naszych pomiarów.
Serdecznie dziękujemy naszej asystentce naukowej, Ninie Earl, za wsparcie w
przygotowaniu tego artykułu.
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 17

Notatki

(1) Uwaga. SB Research Group (SBRG) to międzynarodowy i interdyscyplinarny zespół

projektowy składający się z badaczy (członków z Włoch, Chorwacji, Serbii, Anglii i Finlandii)
zajmujących się antropologią i archeoakustyką starożytnych miejsc i świątyń w Europie
(www.sbresearchgoup.eu ) .

Bibliografia

BARDZO M., NORTH J., CENA S. (1998). Religie Rzymu: historia , Cambridge University Press,.

BOŠKOVIĆ Đ. (1953). Arheološki spomenici i nalazišta u Srbiji I-Zapadna Srbija, Arheološki Institut
SAN, Belgrad.
COOK IA, PAJOT SK, LEUCHTER AF (2008). Starożytne architektoniczne wzorce rezonansu
akustycznego i regionalna aktywność mózgu. Czas i umysł, tom 1, numer 1, marzec (10):
95–104.
DEBERTOLIS P., SAVOLIANEN HA (2012). Zjawisko rezonansu w Labiryncie Ravne (Bośnia i
Hercegowina). Wyniki testów. Materiały z konferencji ARSA (Zaawansowane badania w
obszarach naukowych): Bratysława (Słowacja), 3–7 grudnia 2012 r.: 1133-1136.

Debertolis, P.; Bisconti, N. (2013a). Archeoakustyka w miejscach starożytnych. Materiały z „1.

Międzynarodowej Wirtualnej Konferencji na temat Zaawansowanych Nauk

Wyniki” (SCIECONF 2013), Żylina (Słowacja): 306-310.

Debertolis, P.; Bisconti, N. (2013b). Analiza archeoakustyki i zwyczaje ceremonialne w starożytnym
hipogeum. Studium socjologiczne, tom 3, numer 10. David Publishing, Rosemead: 803-814.

Debertolis, P.; Bisconti, N. (2014). Analiza archeoakustyczna starożytnego hipogeum we Włoszech.

W ENEIX, L. (red.) Archaeoacoustics. Archeologia dźwięku. OTSF, miasto Myakka: 131-139.

Debertolis, P.; Mizdrak, S.; Savolainen, H. (2013). Badania nad standardem archeoakustycznym.
Materiały z 2. Konferencji ARSA (Zaawansowane badania w obszarach naukowych):
Bratysława (Słowacja): 305-310.
Debertolis, P.; Savolainen, H. (2012). Zjawisko rezonansu w Labiryncie Ravne (Bośnia i Hercegowina).
Wyniki testów. Materiały z konferencji ARSA (Zaawansowane badania w obszarach
naukowych), Bratysława (Słowacja): 1133-36.
Machine Translated by Google

18 Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 2, grudzień 2015 r

Debertolis, P.; Tirelli, G.; Monti, F. (2014). Systemy rezonansu akustycznego w starożytnych
miejscach i związana z nimi aktywność mózgu. Materiały z konferencji „Archeoakustyka:
archeologia dźwięku”, Malta, 19–22 lutego: 59–65.
DEBERTOLIS P., TENTOV A., NICOLOLIĆ D., MARIANOVIĆ G., SAVOLAINEN H., EARL N. (2014). Analiza
archeoakustyczna starożytnego stanowiska w Kanda (Macedonia). Materiały z 3.
konferencji ARSA (Zaawansowane badania w obszarach naukowych), Żylina (Słowacja),
grudzień 1 – 5: 237-251.
DEBERTOLIS P., COIMBRA F., ENEIX L. (2015) – Analiza archaeoakustyczna Ħal Saflieni Hypogeum na
Malcie. Journal of Anthropology and Archaeology, tom. 3 ust. 1: w druku.

DEBERTOLIS P., GULLA' D. (2015). Analiza archeoakustyczna starożytnego miasta Alatri we

Włoszech. British Journal of Interdyscyplinarnej Nauki, wrzesień, tom. 2, liczba 3: 1-29

Devereux, P.; Krippner, S.; Tartz, R. Fish, A. (2007). Wstępne badanie dotyczące „świętych miejsc” w
języku angielskim i walijskim oraz raportów o snach domowych. Antropologia świadomości,
tom. 18, nr 2: 2–28.
Devereux, P.; Jahn, RG (1996). Wstępne badania i rozważania poznawcze rezonansów akustycznych
wybranych stanowisk archeologicznych. Starożytność, tom. 70, nr 269, Cambridge: 665–
666
Jahn, RG; Devereux, P.; Ibison, M. (1995). Rezonanse akustyczne różnych starożytnych konstrukcji.
Journal of Acoustics Society of America, 99. Uniwersytet Princeton: 649-658.

KANITZ FP (1909). Das Königreich Serbien i das Serbenvolk. Verlag von Bernhard Meyer, Lipsk.

LINDSTROM TC, ZUBÓW EBW (2014). Strach i zdumienie, materiały z konferencji „Archaeoakustyka.
Archeologia dźwięku”, Malta, luty
19 - 22: 255-264.

LUCIO CECILIO FIRMIANO LATTANZIO (313 dC). De morti autobus prześladowczy

(O sposobie, w jaki umierali prześladowcy), Rozdział XI.
MANO-ZISI Đ. (1956). Le Castrum de Gamzigrad et ses mosaïques w Archaeologia
Jugosławica, II:. 67-84.
TANDY V., LAWRENCE T (1998) – Duch w maszynie. Journal of Society for Psychical Research,
kwiecień, 62 (851): 360–364.
TYTUS LIWIUSZ (?). Historia Rzymu, Księga I, 35,3
TYTUS LIWIUSZ (?). Auspiciis hanc urbem coditam esse, auspiciis bello ac tempo domi militiaeque
omnia geri, quis est qui ignorowane? Historia Rzymu, księga VI, 41.
Machine Translated by Google

Debertolis i Zivić 19

SAFARIK J. (1860). Acta archivi et reliquorum slavorum meridionalium. Belgrad.

SQUADRILLI T. (1961). Vicende e monumenti di Roma. Staderini Editore, Rzym: 25
Watson, A. (2006). (Nie)zamierzony dźwięk? Akustyka i zabytki neolityczne. W:
Archeoakustyka. Strach, C; Lawson, G. (red.). McDonald Instytut Badań
Archeologicznych, Cambridge: 11-22.
VON GUMBEL W. (1876). Breitha, Jo. Friedr. sierpień w górę W: Allgemeine Deutsche
Biographie (ADB). Zespół 3, Duncker & Humblot, Lipsk, S. 292–294.
PIŁA VON HERDERA (1846). Bergmännische Reise w Serbie im Jahre. Szkodnik.