TP1P04 – coachen positieve

gezondheid

Gedragsmodellen
Wat is (waarneembaar) gedrag

• Waarneembare handelingen

• Zitten, voetballen, eten pakken, sigaretten kopen,

alcohol drinken, chips eten, hardlopen, etc.

• Gezondheidsgedrag gaat om gedragingen die de

gezondheid positief of negatief beïnvloeden.

• NIET: nadenken, zelfvertrouwen, motivatie of

dagdromen > onbewuste handelingen (niet
waarneembaar)
Waarom modellen

• Gedrag voorspellen of begrijpen

Uitleg determinanten

• Attitude
• Zelf-effectiviteit
• Kennis
• Risico-inschatting
• Sociale invloed
• ….....
Samenhang

• Determinanten staan niet op zichzelf

• Onderdeel van modellen en theorieën over

gedragsverandering

Samenhangend geheel
Gedrag veranderen

• Inzicht in eigen gedrag

• Inzicht in gedrag van de ander en de
determinanten
• Bepalen van de gewenste veranderdoelen
• Kiezen van gedragsveranderingstechnieken
• Implementatie intenties (gedragsbehoud)
• Evalueren en bijstellen
Modellen

• Gedragsverklaringsmodellen

• Gedragsverandering fasen modellen

Ingevuld health belief model
Invulbaar health belief model

•
•
• •
•
• • •
• •
• •
•

• •
• •
•

• •
• •
• • •
• •
• •
• • •
• •
•
Ingevuld ASE-model
Ingevuld ASE-model
Invulbaar ASE-model

•
• •
• •
• •
• •

• • •
• • •
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
•
Ingevuld I-Change model
 Invulbaar I-Change model

• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
Gedragsmodellen en fase modellen
• Onderstaande modellen worden behandeld in de hoorcolleges of hebben jullie al
eerder gehad.

Fase modellen:
• Stages of Change TTM
• PAMP
• HAPA

Gedragmodellen:
• Sociale leertheorie
• HBM
• ELM
• TPB
• ASE-model
• I-Change model
• ZDT
• Het gedragswiel
• Broaden and Build
Opdracht: Bedenk gedrag dat je zelf wilt
veranderen

• Omschrijf dit gezondheidsgedrag concreet

(gebruik hiervoor het spinnenwebmodel)

• Welke gedragingen en omgevingsfactoren dragen

bij aan dit probleem?

• Welke determinanten dragen hieraan bij?

• Welk gezondheidsmodel past hierbij? Vul dit

voor jezelf in.

16
Vul het model in voor jezelf

• Vul 1 model in voor jezelf

• Kies uit bovenstaande modellen

17
Opdracht: gedrag verklaren en voorspellen

• Kies twee modellen uit (kunnen ook andere

modellen zijn dan hierboven) die aansluiten op
gezondheidsgedrag van de coachee

• Vul deze in om het gedrag van je coachee te

verklaren
Opdracht: gedragsbehoud

• Op welke manier kun je gedrag langdurig

veranderen?

• Denk na over determinanten en theorieën die

hier iets over vertellen

• Omschrijf wat je kunt doen om het gedrag van

jouw coachee duurzaam te veranderen
Opdrachten voor extra oefening
Kies 1 opdracht uit die je vooraf kijkt
(optioneel)

• Zoek in de les mensen op met hetzelfde

onderwerp
• Maak samen de opdracht
• Bespreek de opdracht klassikaal
Opdracht: SNUS
• Bekijk deze uitzending van de NOS en beantwoord de
vragen/maak de opdrachten:
– Welke factoren zijn voor de jongeren belangrijk?
– Zet de factoren in het ASE-model en bedenk welke maatregelen
genomen kunnen worden om te voorkomen dat jongeren SNUS gaan
gebruiken.
– Als je iets zou mogen doen om de attitude te veranderen van deze
jongeren uitgaande van hun perspectief: hoe zou je aan de hand van
het ELM een campagne ontwikkelen en een alternatief aanbieden?
– Ontwikkel met de klas een alternatieve campagne anders dan
aanjagen van angst rondom SNUS-gebruik. Tip: Maak hier een project
van en raadpleeg het Trimbos Instituut (https://www.trimbos.nl/) en
Stichting Be Aware (https://www.stichting-be-aware.nl/).

• https://www.youtube.com/watch?v=WM5ALV5KMw8
Opdracht: gezonde basisschool

• Bekijk dit filmpje en beantwoord de vragen:

– Welke elementen van Positieve Gezondheid komen
in het filmpje naar voren?
– Op welke determinant(en) vanuit het ASE-model
wordt er gewerkt om gezond eetgedrag te
stimuleren bij kinderen?
– Wat zou jouw rol als professional zijn in het
systeem school-kind-gezin-maatschappij in je
eigen omgeving?
• https://www.youtube.com/watch?v=R4jn_N5KTy
g
Opdracht: werkstress
• Bekijk dit filmpje en beantwoord de vragen:
– Welke factoren van gezondheid en gedrag komen
er naar voren?
– Welke factoren herken je bij jezelf tijdens je studie
en werk/bijbaan?
– Welke andere factoren die ook stress kunnen geven
worden niet genoemd, maar zou je nog kunnen
benoemen?
– Welke vragen zou je stellen aan een coachee om
erachter te komen welke factoren er spelen?
• https://www.youtube.com/watch?v=lHgWwSGZ_
-o
Opdracht: I-change model
casus mevrouw Janssen Mevrouw Janssen is 74 jaar oud en omdat bewegen wat
minder gemakkelijk gaat, is ze verhuisd naar een klein appartement in de wijk
waar ze haar hele leven gewoond heeft. Het appartementencomplex heeft een lift,
zodat ze geen trappen meer hoeft te lopen. Haar man is een jaar geleden
overleden en om haar heen vallen steeds meer mensen weg. Mevrouw Janssen
heeft heup- en knieklachten door artrose en kampt met overgewicht. Bewegen
doet pijn en daarom gaat ze steeds minder vaak de deur uit. Haar dochter woont in
de buurt en doet een keer in de week de boodschappen voor haar. Een aantal
maanden geleden heeft ze bij een val haar pols gebroken. Vanwege die polsbreuk
is ze onder behandeling geweest van een fysiotherapeut. Hij heeft het ook met
haar gehad over meer bewegen en bij hem in de praktijk ging het bewegen goed.
Ze kreeg er zelfs plezier in. Ze merkte dat het bewegen en het naar buiten gaan
voor de behandeling bij de fysiotherapeut haar goed deed. Inmiddels is haar pols
hersteld en is ze niet meer onder behandeling van de fysiotherapeut. Ze komt haar
appartement steeds minder uit. Dit bevalt haar niet, maar het lukt haar niet om
hier zelf verandering in aan te brengen.

• Maak de opdrachten en beantwoord de vragen:

– Vul met behulp van de informatie uit de casus het I-change model in voor
mevrouw.
– Waar liggen aangrijpingspunten om mevrouw te helpen met de gewenste
gedragsverandering?
– Hoe kun je het gespreksinstrument Positieve Gezondheid inzetten?