รายวิชา วิทยาศาสตร์

รหัสวิชา ว21101
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
เรื่อง
การแพร่และออสโมซิส (2)
ผู้สอน ครูจิราพร สมพงศ์
การแพร่ แ ละออสโมซิ ส
(2)
 หน่วยการเรียนรู ้ท่ี 3
เซลล์และองค์ประกอบของเซลล์
 จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายการออสโมซิสจากหลักฐานเชิงประจักษ์ได้
2. ยกตัวอย่างการออสโมซิสในชีวิตประจาวันได้
 ิ กรรม
กจ
น้ ำเคลื่อนที่ผ่ำนเยื่อเลือกผ่ำน
ได้อย่ำงไร

ภาพ www.freepik.com
@Watcartoon @rawpixel.com
 วัสดุ อุปกรณ์

1. เซลโลเฟน
2. น้า
3. บีกเกอร์ ขนาด 100 cm3

4. สารละลายน้าตาลทรายความเข้มข้น 20 %
 วัสดุ อุปกรณ์

5. หลอดแก้วขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5 cm ยาว 20 cm

6. ปากกาสาหรับทาเครื่องหมายบนหลอดแก้ว
7. ยางสาหรับรัดถุงเซลโลเฟน
8. ขาตั้งพร้อมที่หนีบ
 ขั้นตอน
ิ กรรม
การทากจ

ภาพ www.freepik.com
@Watcartoon @rawpixel.com
1. นาเซลโลเฟนชุบน้าให้เปียก แล้วบุลงในบีกเกอร์เปล่า
จากนั้ น น าสารละลายน้ าตาลทราย ปริ ม าตร 30
ลูกบาศก์เซนติเมตร เทลงในเซลโลเฟนที่อยู่ในบีกเกอร์
2. น าหลอดแก้ ว จุ่ ม ลงในสารละลายน้ าตาลทรายแล้ ว
รวบขอบแต่ ล ะด้ า นของเซลโลเฟนเข้ า ด้ ว ยกั น
ให้เป็นถุงใช้ยางรัดปากถุงให้แน่น
3. ใช้ยางรัดปากถุงติดกับหลอดแก้วให้แน่นโดยพยายาม
อย่าให้มีฟองอากาศในหลอดแก้วและในถุงเซลโลเฟน
4. ยึ ด ห ล อ ด แ ก้ ว กั บ ข า ตั้ ง ใ ห้ ตั้ ง ต ร ง จ า ก นั้ น
ท าเครื่ อ งหมายแสดงระดั บ สารละลายน้ าตาลทราย
ในหลอดแก้ว
5. ใส่ น้าลงในบี กเกอร์ ให้ ร ะดั บน้ าในบี ก เกอร์ อยู่ใ ต้ย าง
ที่รัดปากถุงเล็กน้อย
6. สั ง เกตและบัน ทึก ผลการเปลี่ ย นแปลงทุ ก ๆ 2 นาที
เป็นเวลา 10 นาที
 ั ทึกผล
ตารางบน

ภาพ www.freepik.com
@Watcartoon @rawpixel.com
 ความสูงของระดับของเหลว
เวลาที่ผ่านไป (นาที)
ในหลอดแก้ว (เซนติเมตร)
2 นาที
4 นาที
6 นาที
8 นาที
10 นาที
@pure star kids https://www.youtube.com/watch?v=u5dVwQp4liA
สรุ ปผลการทดลอง
 สรุ ปผลการทดลอง

ระดับของเหลวในหลอดแก้วเพิ่มสูงขึ้น เนื่องจากอนุภาค
ของน้าในบีกเกอร์แพร่เข้าไปภายในถุงเซลโลเฟน ขณะที่อนุภาค
ของน้าตาลทรายไม่สามารถแพร่ออกมาจากถุงเซลโลเฟนได้
https://sufitya.wordpress.com/ https://anas7499.wordpress.com/
 ิ (Osmosis)
ออสโมซส
คือ การแพร่ของน้าผ่านเยื่อเลือกผ่านจากบริเวณที่มี
ความเข้ ม ข้ น ของสารละลายต่ าไปยั ง บริ เ วณที่ มี
ความเข้มข้นของสารละลายสูงกว่า
 ื่ เลอ
เยอ ื กผา่ น
คือ
ื่ บาง ๆ ทย
เยอ ี่ อมให้
สารบางอยา่ งผา่ น
เข้า-ออกได้
 ั ทเ่ี กย
ปัจจย ่ี วข้องกบ ิ
ั การออสโมซส

1. ความเข้มข้นของสาร ถ้าความเข้มข้นของสารแตกต่างกันมาก
การออสโมซิสจะเกิดได้ดี
2. อุณหภูมิ ถ้าอุณหภูมิสูง กระบวนการออสโมซิสจะเกิดได้ดี
 ั ทเ่ี กย
ปัจจย ่ี วข้องกบ ิ
ั การออสโมซส

3. ขนาดของอนุภาค อนุภาคที่มีขนาดเล็กจะเกิดการ
ออสโมซิสได้ดี
4. สมบัติของเยื่อกั้น เยื่อกั้นบางชนิดจะยอมให้สารผ่านได้
การออสโมซิสจึงเกิดขึ้นได้ดี

https://sites.google.com/site/chanchang1627/bth-
thi-1-hnwy-khxng-chiwit-laea-chiwit-phuch/1-3-kar-
laleiyng-ni-phuch-kar-phaer-laea-ka-rxxs-mo-sis
ิ ในพช
การออสโมซส ื
พื ช จ ะ ดู ด น้ า เ ข้ า สู่ เ ซ ล ล์ ข น ร า ก
ด้วยกระบวนการออสโมซิส โดยผ่านเยื่อหุ้ม
เซลล์ ซึ่งทาหน้าที่เป็นเยื่อเลือกผ่าน เพราะ
บริเวณรอบ ๆ รากจะมีปริมาณน้ามากกว่า
ในเซลล์ขนราก และจะออสโมซิสไปยังเซลล์
ข้างเคียงต่อ ๆ ไปจนถึงเนื้อเยื่อลาเลียงน้า
การออสโมซส ี ต
ิ ในชว ิ ประจาวน
ั
- การแช่ผักในน้า
- การปักดอกไม้ในแจกัน
- การหุบของต้นไมยราบ
- การเหี่ยวของต้นพืช
- การพองของเยื่อชั้นในของไข่เมื่อแช่ในน้า
 ่ี ผ
ความเข้มข้นของสารละลายทม ่
ี ลตอ
่ี นแปลงของเซลล์
การเปลย

แบ่งออกเป็น 3 รู ปแบบ
คือ
1. สารละลายท่ม
ี ีความ
เข้มข้นน้อยกว่าเซลล์
(Hypotonic solution)

ภาพ www.freepik.com
@freepik
 เซลล์สัตว์ เซลล์พืช
https://fernkuntotong.wordpress.com/2013/02/23/%
2. สารละลายท่ม
ี ีความ
เข้มข้นมากกว่าเซลล์
(Hypertonic solution)

ภาพ www.freepik.com
@freepik
 เซลล์สัตว์ เซลล์พืช
https://fernkuntotong.wordpress.com/2013/02/23/%
3. สารละลายท่ม
ี ีความ
่ กัน
เข้มข้นเทา
(Isotonic solution)

ภาพ www.freepik.com
@freepik
 เซลล์สัตว์ เซลล์พืช
https://fernkuntotong.wordpress.com/2013/02/23/%
 ั่ โมงต่อไปทำกจ
ชว ิ กรรม
ั ทพ
่ ง ปัจจย
เรือ ื ใชใ้ น
ี่ ช
กำรสังเครำะหด
์ ว
้ ยแสง (1)