1.

Ιεραρχικός έλεγχος είναι η εξουσία του ιεραρχικά πρόίσταμένου οργάνου να ασκεί έλεγχο των πράξεων του ιεραρχικά υφιστάμενου οργάνου.
Σχετικές είναι οι πρόνοιες του άρθρου 18 του Ν.158(Ι)199 που εισάγει με τον τρόπο αυτό τον εσωτερικό έλεγχο της διοίκησης, τον διοικητικό
αυτοέλεγχο. Ο ιεραρχικός έλεγχος είναι κατά κανόνα έλεγχος νομιμότητας, αφορά δηλαδή την τήρηση των επιταγών του δικαίου από όποια πηγή
και αν προέρχονται, Σύνταγμα, νόμο, κανονιστική πράξη ή εφαρμογή των γενικών αρχών του δι-οικητικού δικαίου.427 Στο ιεραρχικά ανώτερο
όργανο πάντως δεν παρέχεται εξουσία ακύρωσης ή μεταρρύθμισης πράξης υφισταμένου οργάνου για λόγους ουσιαστικούς, ανα-φορικά με
αρμοδιότητα που ο νόμος έχει αναθέσει αποκλειστικά στο υφιστά-μενο όργανο (Ν.158(1)/99, άρθρο 18.4). 0 Ιεραρχικός Έλεγχος ασκείται στα
πλαίσια της ιεραρχικής σχέσης εντός της Διοίκησης ή στο πλαίσιο δημοσίων οργανισμών.

2. Ιεραρχική Προσφυγή Σημαντικότατη μορφή εσωτερικού ελέγχου των πράξεων και αποφάσεων της διοίκησης αποτελεί η ενδικοφανής
προσφυγή ή ιεραρχική προσφυγή όπως είναι πιο γνωστή στην Κύπρο. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ειδική πρό-Βλεψη στον νόμο για
προσφυγή ενώπιον ειδικά κατεστημένου διοικητικού ορ-γάνου, εντός αποκλειστικής προθεσμίας που επίσης προΒλέπεται στον νόμο. Η
προσφυγή καλείται «ενδικοφανής» επειδή προσομοιάζει με δικαστική δια-δικασία, πρόκειται όμως για διοικητική διαδικασία που ασκείται
ενώπιον διοι-κητικού οργάνου όπως προΒλέπεται στον νόμο.4" Η ενδικοφανής ή ιεραρχική προσφυγή ασκείται κατά απόφασης διοικητικού
οργάνου που ο επηρεαζόμε-νος Θεωρεί ότι δεν ικανοποιεί τα νόμιμα συμφέροντα του. 'Ενα παράδειγμα ενδικοφανούς-ιεραρχικής προσφυγής
στη Κύπρο είναι το άρθρο 31 του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου (Ν.90/1972) σύμφωνα με το οποίο σε περίπτωση που η Πολεοδομική
Αρχή αρνείται να χορηγήσει σν Πολεοδομική άδεια ή έγκριση ή την χορηγεί υπό όρους, Ο οιτητής μποΡε ' προσθάλλονται τα νόμιμα συμφέροντα
του, να υποάλΕι ιεραρΧιΚ ιτροσφυΥ στο Υπουργικό ΣυμΒούλιο. |sPοPxικό προσφυγή ασκείται και ενώπιον της ναθεωρηΤ1ΚΓ1ς ΑρΧής Προ-
σφορών«οτότnςτcλαήςοπόφοοnςκοτοκύρmσnςπpοσΨυpdς' Ο έλεγχος της διοικητικής δράσης στην περίπτωση της ιεραρΧιΚΓις Προσφί)
YήςY(νcτοισύρφωνομε (διοικητική) διαδικασία που προΘλέπcτοι sιόιudοs νομοθετική διάταξη. Το όργανο ενώπιον του οποίου υποΒάλλε η
ιεραρνικη προσφυγή, η φύση και η έκταση των αρμοδιοτήτων του, καθορίζονται επίσης από τον νόμο που το εγκαθιδρύει. Οι αιτούμενες
θεραπείες ιτροσδιορίζονται στο έντυπο της ιεραρχικής προσφυγής στο οποία πρέπει επίσης να προσδιορί-
ζcτοιμεπροσκόμισnοντίyροφmu'nοπόφοσnnουπμοσ8dλλcτuι.°m Τα δευτεροΒάθμιο όργανο έχει την εξουσία της επανεξέτασης της υπόθεσης, κατ'
ουσία, νο πpο8s(όnλοόήοsνέοέρcυνοuοιόιοφοpcτική εκτίμηση πυν πραγματικών περιστατικών.430 Όπως έχει με έμφαση τονιστεί στη νομολογία,
η ιεροpxική προσφυγή, δεν έxcιτηνέννοιοτΠς έφεσης και δεν αποσκοπεί ατην αναθεώρηση της ορθότη-τας της απόφασης του ιεραρΧικά
κατώτερου διοικητικού οργάνου αλλά Της επανεξέτασης της απόφασης που έχει ληφθεί από ένα δεύτερο όργανο, ώστε να δοθεί η δυνατότητα
διόρθωσης τυχόν λαθών ή κατάνρησης εξουσίας από το Πρώτο όργανο.431 Είναι επομένως εφικτό για την ιcρορxικό ανώτερη αρχή νο καταλήξει
σε οποιαδήποτε απόφαση που θα ήταν λογικά επιτρετιτή για το πρωτόδικο όρ- yονσ.αο Όπως, ορθά σημειώνεται το κυριότερο πλεονέκτημα της
ενδιmφανούςΟιο-δικοσ[οςsίνuιόπόιcξdνιτοιμcσpyο«ωμένο τρόπο,κοτdτιςπροBλέφsιςτοu νόμου στα πλαίσια της διοίκησης μόνο, δίνοντας έτσι
μια εξαιρετική ευκαιρία στον όιοικούμενΟ να συμμετάσΧει στη θεραπεία της διοικητικής πράξης που τον αφορά και στη Διοίκηση για ουσιαστικό
επανέλεγχο των πράξεων της. Η άσκηση ιεραρχικής προσφυγής στην Κύπρο δεν αποτελεί αναγκαία προ-ϋπόθεση για το παραcδεκτό της άσκησης
προσφυγής ενώπιον του Διοικητι-κού Διιcαστηρίου.434 Διακόπτει όμως την προθεσμία των 75 ημερών εντός της οποίας οφείλει ο επηρεαζόμενος
να αποταθεί στο Διοικητικό Δικαστήριο και η απόφαση που υπόκειται σε προσφυγή είναι η απόφαση επί της ιεραρχ€κής προσφυγής στην οποία
ενσωματώνεται και η πρώτη απόφαση.435 Αξίζει να σημειωθεί η Θέση της νομολογίας ότι οι τελικές πράξεις που εκδίδο-νταί μετά από άσκηση
ιεραρχικής προσφυγής έχουν πάντοτε εκτελεστό χα-ρακτήρα, και είναι οι μόνες που μπορούν να προσΒληθούν, ενσωματώνοντας τις
προγενέστερες. Δεν εξετάζεται και ούτε αποτελεί κριτήριο κατά πόσον η διοίκηση προέΒη σε νέα έρευνα επί της υπόθεσης.436 Υπό την
προϋπόθεση όμως ότι το εκ του νόμου αρμόδιο όργανο έχει ασκήσει τις εξουσίες που του προσδίδει ο νόμος. Κάτι που δεν συμΒeίνει όταν η
ιεραρ-χική προσφυγή ασκείται εκπρόθεσμα και δεν τυγχάνει εξέτασης στην ουσία της 437 Στην υπόθεση ΜΑΚ ΝΤΕRΚ - ν - Κυπριακής
Δημοκρατίας4s8, το Δικαστή-ριο επαναλαμΒάναντας ότι η απόφαση που εκδίδεται στα πλαίσια ιεραρχικής προσφυγής από το ιεραρχικά ανώτερο
όργανο αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη, απέρριψε προδικαστ€κή ένταση ότι επρόκειτο για ΒεΒαιωτική πράξη επειδή η απόφαση στην
€εραρχική προσφυγή επικύρωσε την απόφαση του διοικητικού οργάνου.

Η προσφυγή στο Δικαστήριο Το άρθρο 29.3 του Συντάγματος (Βλέπε επίσης και άρθρο 35 Ν.158(Ι)/99) πα-ρέχει στο πρόσωπο που έχει υποΡάλει
αναφορά, δικαίωμα να προσφύγει στο δικαστήριο αν δεν τύχει απάντησης εντός της καθοριζομένης προθεσμίας ή αν η απόφαση της αρμόδιας
αρχής που του έχει κοινοποιηθεί δεν το ικανοποιεί. Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Ανώτατο Δικαστήριο και μετά την τροποποίηση του άρθρου 146
του Συντάγματος, το Διοικητικό Δικαστήριο. Σύμφωνα με τη νομολογία η προσφυγή στο δικαστήριο υπόκειται σε προϋπο-ε0έσεις. Το αντικείμενο
της αίτησης ή του παραπόνου πρέπει να εμπίπτει στη δικαιο-δοσία του Δικαστηρίου δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος. Αλλως το
δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί της προσφυγής.4'' Όπως παρατηρεί σχετικά η Πρόεδρος του Διοικητικού Δικαστηρίου «...το άρ-θρα
29 του Συντάγματος επιβάλλει στη διοίκηση να απαντά σε αναφορές των διοικουμένων. Οι αναφορές αυτές πρέπει να αφορούν απαντήσεις εντός
της δικαιοδοσίας του άρθρου 146 του Συντάγματος, δηλαδή να οδηγούν στην έκδοση εκτελεστής διοικητικής απόφασης (Chaι-itαοs ΧθΓι0ρhοηtοs
- ν - θρυ11ο 2 RSCC89, Repυbtic - ν - tissiatau (1985) 3 CLR 1335). Επειμένως η αναζήτηση πληροφοριών δεν εμπίπτει στα αιτήματα που οδηγούν
σε έκδοση εκτελεστής διοικητικής απόφασης...»452 Άρα εάν και κατά πόσο το αντικείμενο της αίτησης ή του παραπόνου Βρισκεται στα πλαίσια
της δικαιοδοσίας ταυ δικαστηρίου συναρτάται από την φύση της απόφασης που θα ληφθεί από την διοίκηση.α53 Εξάλλου αν α ενδιαφερόμενος
ασκήσει προσφυγή δυνάμει του άρθρου 146 1 επί της ουσίας δηλαδή του θέματος δεν μπορεί να ασκήσει προσφυγή δυνά-μει του άρθρου 29 για
την παράλειψη της διοίκησης να του απαντήσει.454 Το δικαίωμα προσφυγής δυνάμει του άρθρου 29 ενσωματώνεται στην προσφυγή που έχει
ασκηθεί. Εφόσον η παράλειψη απάντησης της Διοίκησης συνεχίζεται και μετά την πάρο-δο τριών μηνών από την ημέρα της υποβολής της
αναφοράς ο ενδιαφερόμενος μπορεί να βεωρήσει την παράλειψη ως άρνηση ικανοποίησης του αιτήματος του και να την προσβάλει ω ς τέτοια,
δυνάμει του άρθρου 146 του sυντάγμα-

έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Άρθρο 146 του Συντάγματος Η αρχή της νομιμότητας δεσμεύει την διοίκηση να υπάγεται στο σύνολο
των κανόνων δικαίου που διέπουν την οργάνωση και την λειτουργία της, από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχονται. Οι ενέργειες διοικητικού
οργάνου, με κανένα τρόπο δεν μπορούν να είναι αντίθετες προς τους κανόνες δικαίου με τους οποίούς πρέπει να Βρίσκονται σε αρμονία. Για την
πραγμάτωση της διοικητικής δράσης μέσα στα όρια που καθορίζει ο νόμος και τη συμμόρφωση της στους κανόνες δικαίου, το Κράτος Δικαίου
παραπέμπει στον έλεγχο των διοικητικών πράξεων που αποτελεί και ιδεολογικό χαρακτηριστικό του. 0 τρόπος και η διαδικασία τον ελέγχου
προΒλέπονται από την οικεία έννομη τάξη.458 Το κυπριακό Σύνταγμα στο άρθρο 146, προΒλέπει και κατοχυρώνει τον δικα-στικό έλεγχο των
διοικητικών πράξεων. Η κυπριακή έννομη τάξη γνωρίζει ΒεΒαίως και εφαρμόζει και τις άλλες μορ-φές ελέγχου της Διοίκησης. Τον
ΚοινοΒουλευτικό έλεγχο που ασκείται από την Βουλή, είτε με μορφή υποΒολής ερωτήσεων από Βουλευτές προς Υπουργούς, είτε με εγγραφή και
συζήτηση θεμάτων στην αρμόδια ΚοινοΒουλευτική Επιτροπή. 0 ΚοινοΒουλευτικός Έλεγχος έχει ενδυναμωθεί με την θέσπιση του Περί Κα-τάθεσης
Στοιχείων και Πληροφοριών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τις ΚοινοΒουλευτικές Επιτροπές Νόμου, Ν.21 /85. Τον Εξωδικαστικό'Ελεγχο με κατ'
εξοχήν εκπρόσωπο τον Επιτρόπου Διοική-σεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την εδώ εκδοχή του'Ομπουτσμαν.

458. Αρχικά είχε επικρατήσει η άποψη κυρίως και ως αποτέλεσμα της Γαλλικής Επανάστα-σης ότι η δημόσια διοίκηση δεν υπέκειτο σε οποιοδήποτε έλεγχο και ότι η ίδια ήταν ο μοναδικός
κριτής της δραστηριότητας της. 0 Θεσμός που συνέΒαλε αποφασιστικά στον εκσυγχρονισμό ήταν το Conseil d'Έtat στη Γαλλία που δημιουργήθηκε από το Ναπολέοντα με δικαιοδοσία να
κρίνει κάθε υπόθεση διοικητικού δικαίου που τίθετο ενώπιον τον. Η άποψη του όμως δεν ήταν οριστική και είχε τον χαρακτήρα σύστασης προς τον Αρχηγό του Κράτους. Μετά την πτώση
του Ναπολέοντα δόθηκε στο Conseil d'Έtat η εξουσία να αποφασίζει για τις υποθέσεις του, που στη συνέχεια εξελίχθηκε στον δικα στικό έλεγχο των διοικητικών πράξεων όπως το
γνωρίζουμε σήμερα, Βλ. Σπ. Φλογάϊτης: Η εξέλιξη του Δικαίου και του Κράτους Δικαίου στην Ευρώπη. Επτά Μαθήματα- εκδ. Σάκκουλας, 2015.

Ούτε Το Ανώτατο Δικαστήριο μπορούσε να έχει παράλληλη δικαιοδοσία επί του θεματος αυτού. Όπως σημειώνει. ο Δικαστής Γ. Μ. Πικής, στον
Βαθμό που μια διοικητική πράξη ή απόφαση είναι σχετική με διαδικασία πολιτικής ή ποινικής φύσεως θα πρέ-πει να γίνει αποδεκτή ως έχει και
το πολιτικό ή ποινικό δικαστήριο να ασκήσει απρόσκοπτα τη δική του δικαιοδοσία.4ο2 Στην απόφαση Συμβούλιο Εγγραφής Αρχιτεκτόνων και
Πολιτικών Μηχαι-νικών - ν - Κωνσταντίνου κ.ά.463 τονίζεται με έμφαση οτι: «Η αναθεωρητική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου Βάσει του
άρθρου 146 του Συντάγ-ματος διαχωρίζεται θεσμικά από την πολιτική δικαιοδοσία των Επαρχιακών Δικαστηρίων. Οι δύο δικαιοδοσίες δεν
εφάπτονται σε κανένα σημείο.» Και στην απόφαση Λανίτης λrδ. κ.ά. - ν - Γενικού Εισαγγελέα464 ότι «Το άρθρά 146.1 του Συντάγματος καλύπτει
την ολότητα του φάσματος διοικητι-κών πράξεων, αποφάσεων και παραλείψεων της Διοίκησης στον τομέα του δημοσίου δικαίου.» Οι ίδιες αρχές
συνοψίζονται και σε πιο πρόσφατη απόφαση στην Ρhι1ιρρα Εstα es Ltd. - ν - ΣυμΒουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού - Αμαθνύντος465 όπου: «Η
εγκυρότητα διοικητικής πράξης ή απόφασης μπορεί να προσΒληθεί μόνο με προσφυγή ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Αν δεν ακυρωθεί
από αρμόδιο αναθεωρητικό δικαστήριο, η διοικητική πράξη ή απόφαση διατηρεί καθ' όλα την ισχύ της ως προς τους διοικούμενους και τις
υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή.» Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο άσκησε υποδειγματικά την δικαιοδοσία του μέχρι το 1963. Από
τις πρώτες του αποφάσεις διευκρινίζει ότι η δικαιοδο-σία του είναι διαφορετική από αυτή που ασκείται από τα κοινά δικαστήρια466 και ότι
λειτουργεί κατά το πρότυπο και με Βάση τις αρχές που διέπουν τον

..

11. Ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Αρθρο 146 του Συντάγματος 177 Κατά τον Μ. Στασινόπουλο, η νομολογία μπορεί πάντοτε να
διευρύνει όσο είναι δυνατό την έννοια του έννομου συμφέροντος ώστε να είναι η οδός της αίτησης ακυρώσεως ανοικτή σε όσο το δυνατό
ευρύτερο κύκλο πολιτών και ο έλεγχος της τήρησης του νόμου όσο το δυνατό ευχερέστερος.574 Η δίκη όμως που προκαλείται με την αίτηση
ακυρώσεως (προσφυγή) δεν είναι είδος λαϊκής δίκης στην οποία κάθε πολίτης δύναται να ελέγξει την διοίκηση. Τον έλεγχο αυτό, μπορεί να κάνει
μόνο ο συνδεόμενος κατά κάποιον τρόπο με την πράξη.57s

(γ) Θεμελίωση του Εννόμου Συμφέροντος 1� ι ε 0 ((1 Ι Για την Θεμελίωση του εννόμου συμφέροντος πρέπει να συντρέχουν σωρευ-τικά δύο
προϋποθέσεις. (α) ΒλάΒη του αιτητή, το δυσμενές δηλαδή αποτέλεσμα που συνεπάγεται για τον αιτητή η επίδικη πράξη που συνδέεται με την
ωφέλεια που αυτός αναμένεται να έχει από την ακύρωση της. Ιδιαίτερος δεσμός του αιτητή με την προσΒαλλόμενη πράξη. Η ΒλάΒη που
υφίσταται ο αιτητής πρέπει να προέρχεται από μια συγκεκριμένη πράξη με την οποία ο αιτητής συνδέεται με μια ειδική σχέση. Η ΒλάΒη που
υφίσταται ο αιτητής διακρίνεται από την γενική ζημιά του πολίτη ή του συνόλου. Αν ο αιτητής δεν έχει υποστεί οποιαδήποτε ΒλάΒη η δεν έχει
τίποτε να ωφε-ληθεί από την ακύρωση της πράξης δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί έννομο συμφέρον. Στην απόφαση Σπύρος Κόκκινος - ν -
Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας576 το Ανώτατο Δικαστήριο αφού έκρινε ότι ο αιτητής δεν είχε να ωφεληθεί τίποτε

(Β)

574. Μ. Στασινόπουλος: Δίκαιον των Διοικητικών Διαφορών, 1953, σ. 119. Την διευρυμένη, διασταλτική ερμηνεία του έννομου συμφέροντος
προτείνει και ο Δικαστής Γ. Μ. Πικής προς «μετριασμό της αυστηρότητας του κανόνα για τον αποκλεισμό της "λάίκής αγω-γής".» G.M. Pikis:
Constitutiοnalism, ανωτέρω σ.136. 575. Χατζηιωάωου κ.ά. - ν - Κοινοτικού ΣυμΒουλίου Ακρωτηρίου κ.ά., ΑΕ 167/2010, Απόφαση 3.6.2015 όπου:
«Το άρθρο 146.2 του Συντάγματος καθιστά την προσΒολή ιδίου δηλαδή προσωπικού συμφέροντος του επιζητούντος την αναθεώρηση διοικητι-
κής απόφασης πράξης ή παράλειψης, προϋπόθεση για την άσκηση της προσφυγής. Προάσπιση του κοινού συμφέροντος για την διασφάλιση της
ευνομίας στη δημόσια λειτουργία δεν αρκεί. Το Σύνταγμα δεν παρέχει δικαίωμα για την άσκηση λαϊκής ή δημοτικής αγωγής..." Βλ. επίσης:
Γεωργίου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 912/2015, Απόφαση Μ 17.12.2ι019 όπου: «Η προσφυγή δεν αποτελεί λάίκή αγωγή και ούτε
επιτρέπεται να καταχωρείται από όποιον γενικά ενδιαφέρεται για τη νομιμότητα, εδώ την ορθότητα των αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων ».
576. Σπύρος Κόκκινος — ν — Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας, Προσφ. Αρ. 765/2002. Από-φαση 24.11.2004.

31 εων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος Ο έλεγχος των διοικητικών πράξ υπόθεση Pitsιlι°s - ν - CYPrus Broadcasting Corporation61 όπου τέθη-
Στην υπ καν οι ροϋποθέσει για εγκυρότητα την εγκυρότα προσφυγής από ένωση προσώπων, πς για διασταλτική, φιλελεύ-θερη ότι στην Ελλάδα υ
έαοντος και ταση αυτή καλωσορίζεται. ερμηνεία του έννομου συμφ ρ τ ερμηνεία νομι-κών θέρη ερμη ιο δεν αποκλίνει στη στενή ερμη μ
γπογραμμίζεται ότι το Δικαστήρ στο δικαστήριο. Ωστόσο διατάξεων που παρέχουν δικαίωμα προσφυγήςι πρέπει να είναι τόσο ευρεία
υποδεικνύεται ότι η πρόσΒαση στο δικαστήριο ο νόμος επιτρέπει και επ' αυτού δεν μπορούν να αγνοηθούν επιτακτικές νταγμ ατS Ρ S ικέ π όνοιε
που καθορίζουν ότι το δικαίωμα για δικαστική ανα αποτέλεσμα της πράξης που-συ Θεώρηση προκύπτει μόνο όπου το συμφέρον, ως μ
προσβάλλεται, επηρεάζεται άμεσα και προσωπικά. Στην απόφαση Improvement Board ο trovolos - ν - Republicb'2 αφού σημει-ώνεται ότι στη
Ελλάδα η τάση είναι η διεύρυνση του δικαιώματος προσφυγής με την χαλάρωση σε κάποιο Βαθμό του στοιχείου της αμεσότητας, το Δικαστή-ριο
επαναδιατυπώνει τη θέση του ότι η οδός προς την δικαστική αναθεώρηση δεν πρέπει να παρεμποδίζεται εκτός αν τούτο είναι αναπόφευκτο. Οι
διαΒεΒαιώσεις πάντως για Θετική αντίληψη της τάσης για διασταλτική ερ-μηνεία του έννομου συμφέροντος - που εν πάση περιπτώσει αποτελεί
μεν νό-μιμο αλλά πάντως περιορισμό στη δικαστική προστασία - δεν επαληθεύτηκαν από τη νομολογία. Οι ενδοιασμοί της κυπριακής νομολογίας
και απροθυμία της για αξιοποίηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου στην ερμηνευτική προσέγγιση του εννόμου συμφέροντος για τα
νομικά πρόσωπα,αποτυπώνονται στην υπόθε-ση, Σωματείο Φίλοι της Λευκωσίας κ.ά. - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας.δ13 Το σχετικό απόσπασμα:
«Το άρθρο 14δ.2 του Κυπριακού Συντάγματος προνοεί ότι η προσφυγή μπορεί να καταχωρηθεί από πρόσωπο που λόγω της απόφασης πράξης ή
παράλειψης προσΒλήθηκε ίδιον ενεστώς έννομο συμφέρον του. Οι πιο πάνω πρόνοιες δεν επιτρέπουν ερμηνευτικές προεκτάσεις σε Βαθμό που
να συμπεριλαμΒάνονται και νομικά πρόσωπα όπως ακριΒώς έχει υιοθετηθεί στην Ελλάδα όπου το ΣυμΒούλιο της Επικρατείας αποδέχεται τη
θεμελίωση, έννομου συμφέροντος όπως διαμορφώνεται μέσα από τις πρόνοιες του καταστατικού μιας ένωσης προσώπων (όπως π.χ. σωματεία ή
δικηγορικοί σύλλογοι). Μια τέτοια επεκτα-τική προέκταση Θα καταστρατηγούσε την απαγόρευση της actio popularis. Στην παρούσα περίπτωση
είναι ορθό ότι το καταστατικό του Σωματείου "Φίλοι

...

39. Στην Κύπρο, σύμφωνα με τη νομολογία η προθεσμία μπορεί ν' ανασταλεί για λόγους «ανωτέρας Βίας» δηλαδή απρόΒλεπτου γεγονότος που
λαμΒάνει χώραν πριν από τη λήξη της προθεσμίας και διαρκεί και μετά την λήξη της και εφόσον παρεμποδίζει την υποΒολή της προσφυγής. Η
προθεσμία διακόπτεται για όσο χρόνο τα γεγονότα αυτά διαρκούν. Το κατά πόσο τα επικαλούμενα γεγονότα συνιστούν λόγους «ανωτέρας Βίας»
είναι θέμα πραγματικό και πρέπει να την αποδείξει αυτός που την επικαλείται. Στην υπόθεση Yialousa Savings Bank Ltd. - ν - Republich82 κρίθηκε
ότι η τουρκική εισΒολή συνιστούσε λόγο ανωτέρας Βίας που εμπόδιζε τον αιτητή να καταθέσει την προσφυγή. Κατά την κυπριακή νομολογία ούτε
η απουσία στο εξωτερικό του ενδιαφερο-μένου ούτε οι δικαστικές διακοπές συνιστούν λόγω αναστολής της προθεσμί-ας καταχώρισης της
προσφυγής. Η διακοπή της προθεσμίας επέρχεται στην περίπτωση που υποΒάλλεται η προΒλεπόμενη από τον νόμο ένσταση ή ιεραρχική
προσφυγή. Η προθεσμία διακόπτεται για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται για ν' απο-φασίσει το διοικητικό όργανο επί της ένστασης ή της
προσφυγής. Μετά την απόφαση ξεκινά νέα 75ήμερη προθεσμία.b83

4. Λόγοι Ακυρώσεως Το άρθρο 146.1 του Συντάγματος στην πυκνή διατύπωση του απαριθμεί και τους λόγους ακυρώσεως μιας διοικητικής
πράξη. Πρόκειται για την ισχυριζόμενη παραΒίαση του δικαίου, τα νομικά ελαττώμα-τα μιας διοικητικής πράξης που επικαλείται ο προσφεύγων
αιτητής και που αν αποδειχθεί ότι ευσταθούν, οδηγούν στην ακύρωση της πράξης. Σύμφωνα με το άρθρο 146.1 του Συντάγματος, λόγοι
ακυρώσεως τόσο για το Ανώτατο όσο και για το Διοικητικό Δικαστήριο είναι η αναρμοδιότητα του οργάνου που εξέδωσε την πράξη, η αντίθεση
προς το Σύνταγμα και το νόμο, και η κατάχρηση εξουσίας. Δεν υπάρχει οποιαδήποτε περαιτέρω νομοθετική εξειδίκευση των λόγων αυτών. Οι
λόγοι όπως ρητά προΒλέπcνται, καθορίζουν την μορφή ή τον προσανατο-λισμό του δικαστικού ελέγχου, είναι λόγοι που αφορούν τον έλεγχο
νομιμό-τητας,

682. Yialousa Savings Bank - ν - Republic (1977) 3 CLR 25. Βλ. επίσης, Μαραγκού - ν - Δημοκρατίας (1997) ΑΑΔ 1715. 683. Στην απόφαση
HIGHLANDER SPRING (AQUA DISTRIBUTORS) ΙΤΟ. - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1166/2015, Απόφαση 4.4.2018, το Διοικητικό
Δικαστήριο έκρινε ότι η εκπροθέσμως ασκηθείσα ιεραρχική προσφυγή δεν διακόπτει την προθε-σμία προς άσκηση σίτησης ακυρώσεως.

..

30. Σημαντική στο θέμα αυτό είναι η απόφαση στην υπόθεση improvement board of strovolos- ν - Republic όπου έχει γίνει δεκτό ότι νομικό
πρόσωπο δημο-σίου δικαίου ή Αρχή Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να προσΒάλουν απόφα-ση της κεντρικής διοίκησης που το επηρεάζει για να
προασπίσει τα συμφέρο-ντα ή τις αρμοδιότητες του. Σημειώνεται σχετικά: «Οι τοπικές αρχές αναμένεται στη σφαίρα των καθη-κόντων τους και
τηρουμένων πάντοτε των αρμοδιοτήτων τους δυνάμει του νόμου να επιτύχουν αυτό που είναι καλύτερο για την κοινωνία την οποία υπηρετούν.
Δυνατά να υπάρξει σύγκρουση μεταξύ των ευρύτερων αναγκών της Χώρας που διασφαλίζει η κεντρική διοίκηση και των τοπικών αναγκών. Σνόσω
η πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες των τοπικών αρχών δεν εναποτί-θεται στη κεντρική κυβέρνηση, πρέπει να προβλέπονται νομικά μέσα για την
επίλυση σύγκρουσης, αν υπάρχει, μεταξύ των οργάνων της κεντρικής και της τοπικής διοίκησης. Κατά συνέπεια σε κατάλληλη υπόθεση μπορεί να
ασκηθεί προσφυγή από ΣυμΒούλιο Βελτιώσεως εναντίον οργάνου της κεντρικής κυ-Βέρνησης για την αναθεώρηση της νομιμότητας ενεργειών
του που επηρεά-ζουν τους σκοπούς του ΣυμΒουλίου Βελτιώσεως.,Μ9 Επισημαίνεται στην ίδια απόφαση η Θέση του Δικαστηρίου, ότι κατ'
εξαίρεσιν στην γενική αρχή ότι μόνο πρόσωπο του οποίου τα συμφέροντα επηρεάζονται άμεσα και προσωπικά έχει δικαίωμα προσφυγής, τα
μέλη Νομικών Προσώπων ή Ενώσεων Προσώπων ή Σωματείων νομιμοποιούνται να εγείρουν προσφυγή όπου τα δικαιώματα τους ως μέλη
διακρίνονται από τα δικαιώματα των νομι-κών προσώπων και επηρεάζονται από την απόφαση. Στηριζόμενη στη νομολογία του ΣυμΒουλίου της
Επικρατείας και την ελληνική ΒιΒλtογραφίαδ10 η κυπριακή νομολογία δεν παραλείπει να κάνει μνεία και για την φιλελεύθερη ερμηνεία του
εννόμου συμφέροντος στην ελληνική νομολο-γία,

608. imρrονeιτιeι ι Bοard ο1 Stravaiοs - ν - ReρυbEic (1983) 3 £1Ι 434. 609. Βλ. επίσης, Δημοκρατία - ν - ΣυμΒουλίου Βελτιώσεως Γερίου (1998) 3
ΑΑΔ, σ. 210, όπου: «Κατά την άποψη μας οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν συμφέρον στην πολεοδομική ανάπτυξη της περιοχής τους
εφόσον προκύπτει δυσμενής επηρεασμός στο φυσικό περιΒάλλον, ιδώμενο όπως πρόκειται διαχρονικά να διαμορφωθεί. Πρό-κειται για
συμφέρον εγγενές στη φύση της αποστολής τους και ως εκ τούτον νόμιμο.» Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στην υπόθεση Συμβούλιο
Αποχετεύσεων Λευκωσίας - ν - Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, (2008) 4ΑΑΔ 921 παραπέμφθηκε νομικό ερώτημα κατά πόσο τα άρθρα 2 και 8
της Οδηγίας 891b65/ΕΚ αναγνωρίζει στις Ανα-θέτουσες Αρχές το δικαίωμα δικαστικής προσφυγής κατά ακυρωτικών αποφάσεων των υπευθύνων
για τις διαδικασίες προσφυγής Αρχών όταν οι τελευταίες δεν είναι δικαστικές Αρχές. Το ΔΕΚ απαντώντας, εναπόθεσε στα κράτη μέλη την
απόφαση για τον τρόπο του δικαστικού ελέγχου των αποφάσεων του ΑΑΠ. 610. Στην απόφαση Papasavvas - ν - Repιabiic (1967) 31Π 111
αναφέρεται ότι το άρθρο 146.2 του Συντάγματος κατοχυρώνει σε μεγάλο Βαθμό τις πρόνοιες της ελληνικής νομολογίας.

..

190 ι Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

Το Δικαστήριο επανέλαΒε στην απόφαση του παλαιότερη νομολογία για τη ' δυνατότητα προσΒολής απόφασης οργάνου της κεντρικης ί,υΒέ ν Ρ -
ηGης απο τοπική αρχή εφόσον θίγονται τα συμφέροντα της• Οι οργανώσεις Τοπικής Αυτοδιοίκησης; τονίζεται, έχουν αυθύπαρκτη υπόσταση και
συμφ` ρον στην προστασία της λειτουργικότητας της αρχής και την κοινών δικαιωματων των κατοίκων τους οποίους εκπροσωπούν. Το
Δικαστήριο, ενόψει της μη ύπαρξης σχετικής διάταξης για την πρ©στα-σία του ττεριΒάλλοντος στο κυπριακό Σύνταγμα παρόμοcας με το άρθρο
24 τον Ελληνικού Συντάγματας,622 επικαλείται το άρθρο 7 το οποίο προστατεύ—ει το δικαίωμα ζωής το οποίο ερμηνεύει ότι δεν περιορίζεται
στην ύπαρξη του ανθρώπου ως υποκείμενο προστασίας στο ποινικό δίκαιο. 0 όρος «ζωή» σημειώνεται έχει Βιολογική έννοια η οποία
περιλαμΒάνει τη λειτουργία του ανθρώπου ως οργανικού μέρους του φυσικού περιΒάλλονττις. Επίσης ότι το δικαίωμα ζωής που κα εοχυρώνεται
στο άρθρο 7 του Συντάγματος, δεν πε—ριορίζεται στην προστασία της ύπαρξης αλλά επεκτείνεται και στις Βασικές προϋποθέσεις για την
εττιΒίωση του ανθρώπου στον χώρο όπου διαΒιεί. Κάτοικος Κοινότητας έχει λόγο στη διαμόρφωση του φυσικού περιΒάλλοντflς στον Χώρο που
διαΒιεί και εφόσον αυτό είναι κοινά νια όλους τους κατοίκους της κοινοτητας μπορεί να προασπιστεί απο την κοινοτική αρχή η οποία τους
εκπροσωπεί. Το Δικαστήριο ανατρέχει κυριολεκτικά στα έγκατα του Συντάγματος προκει—μένου να συνδέσει το περιΒάλλον ως μόνιμη αξία με
την συνταγματική προ—στασία, καθιστώντας κατά ταν τρόπο αυτό την περιφρουρηση του, υποχρέ—ωση του κράτους Η απόφαση κοινότητας
1υργών προσέδωσε στην προστασία του περιΒάλλο- ντος τα αναγκαίο νομικά έρεισμα και η τεράστια σημασία της ειναι αυτονόητη. Στο
συγκεκριμένα όμως θέμα που αφορά αυτό καθεαυτό το έννομο συμφέρον η απόφαση περιορίζεται στην αναγνώριση εννόμου συμφέροντος
μόνο για την χωριτική αρχή η οποία προασπίζεται το κοινό συμφέρον των κατοίκων της κοινότητας και το συμφέρον της κοινό€ητας για
κοινωφελή ανάπτυξη. Αντί-θετα οι σύνδεσμοι και οργανώσεις που είχαν συνενωθεί ως διάδικοι, ακόμα και η Ίεριδαλλοντικιή Κ ίνηση ί- υργών δεν
είχαν, κατά την απόφαση, ιδιαίτερο συμφέρον το οποίο νομιμοποιούντο να προστατεύσουν με προσφυγή στο δι-καστήριο. Η αναγνώριση του
δικαιώματος για προστασία του περιΒάλλοντος δεν απαμδλύνει τις Προϋποθέσεις του άρθρου 1462 για άμεσο δυσμενή επη-ρεασμό
υφιστάμενου δικαιώματος,623

622. Βλ. Ελένη Τροόα, «Οι τομές για το περιΒάλλον στην αναθεώρηση του 2001. 'Ενας αειφόρος τόπος για την πολιτεία», Το Νέο Σύνταγμα, εκδ.
Αντ. Ν. Σάκκαυλα χ.001. 623. Το Δικαστήριο επί του συγκεκριμένου σημείου επαναλαμΒάνει θέσεις που είχεν ήδη διατυπωθεί από το ίδιο στην
υπόθεση Ρ81).1 ίοι ιί$ — ν - Cου ς οΥ ΜΙπi5t�τε (1985)

184 Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

την υπόθεση Tofarco Ltd. - ν - Δήμου Λευιcωσίαςδ0ι σημειώνεται ότι τα δι-καιώματα τρίτου, ενοικιαστή, σε ακίνητη ιδιοκτησία του προσδίδει το
απαραί-τητο έννομο συμφέρον. 2.2. "Εννομο Συμφέρον και Νομικά Πρόσωπα - Δημόσιες Αρχές Τα νομικά πρόσωπα όπως και γενικότερα οι
ενώσεις προσώπων δύνανται να νομιμοποιούνται σε προσΒολή ατομικών διοικητικών πράξεων. Νομικό έρεισμα παρέχει τα ίδιο το άρθρο 146.2
με τις πρόνοιες άτι «...όπερ κέκτηται τούτο είτε ως ότομον είτε ως μέλος κοινότητας τινός...» Όπως και για τα φυσικά πρόσωπα για την
τεκμηρίωση του έννομου συμφέρο-ντος νομικού προσώπου δεν αρκεί η ύπαρξη γενικού ενδιαφέροντος για την τήρηση των νόμων και τη
σύννομη άσκηση της δημόσιας εξουσίας. Απαιτείται ιδιαίτερο και άμεσο έννομο συμφέρον το οποίο για τα νομικά πρόσωπα προ-κύπτει μέσα
από τους σκοπούς που επιδιώκουν σύμφωνα με τις καταστατικές τους διατάξεις. Γίνεται δεκτό ότι τα νομικά πρόσωπα έχουν έννομο συμφέρον,
προσωπικό για την άσκηση προσφυγής στις περιπτώσεις όπου: i. η ΒλάΒη αφορά αυτό το ίδιο το νομικό πρόσωπο, όταν Θίγεται η περιου-σία, η
οργάνωση ή η λειτουργία του. "Οπως στην περίπτωση που διατάσ-σεται η διάλυση ενός σωματείου ή όταν απαλλοτριώνεται περιουσία του. ii. η
ΒλάΒη, πράξη ή παράλειψη αφορά τον σκοπό για τον οποίο έχει συστα-θεί.6οτ iii. Θίγονται τα συμφέροντα των μελών τους. Το έννομο συμφέρον
του νομι-κού προσώπου θεωρείται προσωπικό όταν η πράξη ή παράλειψη αφορά τα συμφέροντα του συνόλου των μελών του, η προάσπιση των
οποίων συμπεριλαμΒάνεται στους σκοπούς του σωματείου. Στην υπόθεση Σύνδεσμος Αστυνομίας - ν - Δημοκρατέας603 αναφέρεται σχετι-κά: «
Οργάνωση ή σωματείο έχει έννομο συμφέρον αν οι επίδικες αποφάσεις προσΒάλλουν ευθέως το ηθικό ή υλικό συμφέρον της ολότητας των
μελών του

601. Τοfαrcο Ltd. - ν - Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 ΑΑΔ 233. Βλ. επίσης, Ουζουνιάν - ν - Δημοκρατίας (1999) 3 ΑΑΔ 309. 602. Το ΣυμΒούλιο της
Επικρατείας δέκτηκε ότι ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων, είχε έννομο συμφέρον
να προ-σΒάλει υπουργική απόφαση με την οποία εγκρίθηκε το αποτέλεσμα διεθνούς αρχιτε-κτονικού διαγωνισμού που είχε προκηρυχθεί για την
χωροθέτηση και μελέτη του νέου μουσείου της Ακρόπολης στην Αθήνα. Στους σκοπούς του σωματείου περιλαμΒάνεται η καθοδήγηση στην καλή
κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και τα μέλη του μετείχαν σε επιτροπές αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. ΣτΕ 2137/1993. L.O. Πυργάκης:
Το'Εννομο Συ 603. Σύνδεσ ο μΨέΡον..., ανωτέρω σ. 150. μ ς Αστυνομίας - ν - Δημοκρατίας, (1991) 3 ΑΑΔ 146.

….
176 Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

Από μια άλλη οπτική γωνιά ο Ι. Σαρμάς σημειώνει για το έννομο συμφέρον. «Η αίτηση ακυρώσεως δεν είναι ένα καινό δικαστικά Βοήθη α προς
θεραπεία υποκειμενικών δικαίων του διοικουμένου. Είναι το μέσο προς θεραπεία τία αντικειμενικής νομιμότητος, το μέσο καθοδήγησης ρ Της
ΠΥησΠς τΠς διοίκησης στην ορθή εφαρμογή ταυ νόμου, το μέσο ελέγχου της διοίκησης προς τον σκοπό της καλής λειτουργίας των δημοσίων
υπηρεσιών ». ΑποδειΥ,νύοντας μετην π ροσΒολή του έννομου συμφέροντος ότι δεν απασχολεί καταχρηστικά το Δι-καστήριο εις Βάρος άλλων
αιτούντων ».570 Όπως ορθά σημειώνεται, το έννομο συμφέρον συνιστά το άνοιγμα των θυρών της δικαστικής αλλά και της διοικητικής
διαδικασίας και κατ' επέκταση επη-ρεάξει καταλυτικά την πρόσβαση στο σύστημα του διοικητικού δικαίου και της διοικητικής δικαιοσύνης
ειδικότερα.57 Δεν αρκεί το γενικό ενδιαφέρον του κάθε πολίτη για την τήρηση του νόμου και τη έννομη άσκηση της διοικητικής εξουσίας.

Β) Η αίt1α ραρυίαrΙ$ Το κοινό συμφέρον για την προάσπιση της νομιμότητας δεν παρέχει έρει-σμα για προσφυγή.572 Δεν είναι παραδεκτή η
λαϊκή αγωγή αεtίο ρορυίαήs.5π Θεωρείται άτι αν συνέΒαινε αυτό η εκτελεστική εξουσία θα ήταν εκτεθειμένη σ' ένα διαρκή διάχυτο έλεγχο ο
οποίος θα αποδυνάμωνε την αποτελεσμα-τικότητα της διοικητικής δράσης και θα ερχόταν σε αντίθεση με την αρχή της συνέχειας του κράτους
και του τεκμηρίου της νομιμότητας των διοικητών πράξεων.

συμφέροντα του, υπό συγκεκριμένη ιδιότητα, είναι απαραίτητη. Δικαίωμα δικαστικής αμφισβήτησης της νομιμότητας των πράξεων της
εκτελεστικής εξουσίας έχουν οι διοι-κούμενοι, στην περίπτωση και μόνο που καταδείξουν ότι υφίσταται ιδιαίτερος έννομος δεσμός ανάμεσα σ'
αυτούς και σε μια εκτελεστή διοικητική πράξη.» Μηλιά Σώζου Ατδ. κ.α. - ν - Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 5815/2013, Απόφαση 7,4,2014-570. 1.
Σαρμά.. Η Συνταγματική και Διοικητική Νομολογία του Σ υμΒουλίου της Επικρατεί-ας» σ.447. 571. χρ. Δετσαρtδης, «Περί του `Εννορrαν
Συμφέροντος » ΔΙΔΙΚ, Τεύχος 1°Υ 2021, σ.15. 572. Δήμος'Εγκωμης - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 34ά. 573. Actiο pοpυtaris, ήταν
θεσμός του ρωμαϊκού δικαίου και με βάση αυτή, η πρωτοΒουλία άσκησης της ανήκε σε οποιονδήποτε, στο μέτρο που το αντικείμενο της
αφορούσε την προστασία ενός γενικού συμφέροντος. Παρά το γεγονός ότι η τήρηση της αρχης της νομιμότητας και του δημόσιου συμφέροντος
εξυπηρετούνται από την αποδοχή της λάίκής αγωγής, εντέλει δεν γίνεται δεκτή επειδή η εκτελεστική εξουσία θα ήταν σταθερά εκτεθειμένη σε
ένα είδος διαρκούς λαϊκού ελέγχου που θα αποδυνάμωνε την αποτελεσματικότητα της διοικητικής δράσης. Δ.O. Πυργάκης: Το'Εννομο Συμφέρον
στη Δίκη Ενώπιον του ΣυμΒουλίου της Επικρα-τείας, ανωτέρω σ. 9.

ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 157

Το Διοικητικό Δικαστήριο απέρριψε τόσο το αίτημα για παραπομπή κρίνοντας ότι το Διοικητικό Δικαστήριο οφείλει να εξετάζει κάθε θέμα που
τίθεται ενώ-πιον του, όσο και τον ισχυρισμό περί αντισυνταγματικότητας. Την απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου επικύρωσε και το Εφετείο
υπο-γραμμίζοντας ότι η κατά νομοθετικό τρόπο αφαίρεση δικαστικής ύλης δεν είχε γίνει επιλεκτικά αλλά συλλογικά λόγω της δημιουργίας ενός
νέου δικα-στηρίου και διανεμήθηκε εξίσου απρόσωπα από το νέο Πρωτοκολλητείον του Διοικητικού Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο
επικρότησε και την απόφαση του Διοικητικού Δικα-στηρίου να μη παραπέμψει το θέμα της συνταγματικότητας, επικαλούμενο το προηγούμενο
της απόφασης Γενικός Εισαγγελέας - ν - Μουσταφά Ιμπραχί ανωτέρω.

1.2. Αντικειμενική προϋπόθεση άσκησης της προσφυγής -Ο χαρακτήρας και η εκτελεστότητα της πράξης Σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου
146.1 του Συντάγματος, η προσφυγή ασκείται κατά «αποφάσεως πράξεως ή παραλείψεως οιουδήποτε οργάνου, αρχής, ή προσώπου ασκούντων
εκτελεστικήν ή διοικητικήν λειτουργίαν.» Εφόσον πρόκειται για πράξεις οργάνου, αρχής, ή προσώπου περιΒεΒλημένου με εκτελεστική ή
διοικητική λειτουργία πρόκειται για πράξεις που εμπίπτουν στη σφαίρα του δημοσίου και όχι του ιδιωτικού δικαίου.4Ή2 Μόνο πράξεις της
διοίκησης που εμπίπτουν στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου μπορούν ν' αποτελέσουν αντικείμενο προσφυγής δυνάμει του άρθρου 146 του
Συντάγματος.483 Και όχι οποιεσδήποτε πράξεις που φέρουν τα εξωτερικά γνωρίσματα της μο-νομερούς ενέργειας της διοίκησης. ΠροσΒλητές με
αίτηση ακυρώσεως είναι μόνο οι εκτελεστές πράξεις. 0 εκτελεστός χαρακτήρας της πράξης διοικητικής αρχής ή νομικού προσώπου δημοσίου
δικαίου, αποτελεί την αντικειμενική, απολύτως απαραίτητη προϋ-πόθεση για το παραδεκτό της άσκησης της προσφυγής. (α) Δημόσιο - Ιδιωτικό
Δίκαιο Για την διάκριση ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικά δίκαιο έγινε αναφορά και σε προηγούμενο κεφάλαιο. Η διάκριση πάντως είναι λεπτή
και αμΒλύνεται προοδευτικά.

482. Μ. Στασινόπουλος: Μαθήματα Διοικητικού Δικαίου, 1957, σ. 25-33. 483. J. Rizopoulos Ltd. κ.α. - ν - Δημοκρατίας (1996) 3 ΑΑΔ 363.

…..

178 Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο απο τυχόν επιτυχία της προσφυγήςτου σ ού οιαναπiηρωμαΤιrοέ διορισμοί δεν γίνονται στη Βάση διαδικασίας
επιλογής μεταξύ υποψηφίων και ως εκ Νδικαίωμανα διορι—στεί Είχε κανένα κεκτημένο ή νόμιυο τούτου ο αιτητής «0 � -r σημειώνει τα εξής:
«0 αιτητής δεν ν sπεστη οποιαδήποτε στει ως αναπληρωτής οημ -ί ούτε επίσης Θα έτει οποιαδήποτε ωφέλεια από ΒλαΒη από την επίδικη πράξη
αυτά � στερείται �Υ• i �!;ιΊ (�.ι1οL! συμφέ-ροντος, ακύρωση της. Με τα δεδομένα αυτα 4 αιτητής σ+,.ερείίται - Υ απαραίτητη προϋπόθεσrη
για το παραδεκτό της προσφυγή ς.»5 ροντος, ρ Εξίσου δεν υφίσταται έννομο συμφέρον όταν η θέση του αιτητή Θα κατσστει χειρότερη από την
ακύρωση της πράξης. Ν προσέγγιση παραπέμπει στην «αλυσι τέ ε`tα» γνωστή και στην Κυπριακή νομολογία ως μορφή έκλειψης έννομου
συμφέροντος. Αλυσιτελής θεωρεί Lαζ η αίτηση ακυρώσεως που ακόμα και ον γίνει δεκτή ι δικαίωση � δεν Θα οδηγήσει σε οΕκεtιωση και
ικανοποίηση του αιτητή, δεν Θα θεραπεύσει δηλαδή τη ΒλόΒη που προκαλείται στα έννομα συ φέρού τα του. Από πλευράς έννομου
συμφέροντος, η αλυσιτέλεια έχει την έννοια της έλλειψης ωφέλειας από την ακύρωση της πρασΒαλλομένης πράξης. 'Οπως σηυειωνε ται, η κρίση
για την αλυσιτέλεια πραγματοποιεί ταi κατα την έρεύνα για την θεμελίωση του εννόμου συμφέροντος και καταλήγει στην απόρριφη της αέτησης
ως απαραδεκτης578 Στην απόφαση Δημήτρης Ίορναρξτης κηά8 - ν 4 Αρχή ς Ηλεκτρισμού Κόπρου5η το Διοικητικό Δικαστήριο έκρινε ως αλυσιτελη
την αίτηση που είχε καταχω-ρίσει ο αιτητης κατα της απόφασης για μείωση του επtδόματός του. Επειδή από την προσιρυγη απουσίαζε λόγος
ακυρωσηc αναφορικά με τη συνταγ,ια τι-

Βλ. επίσης: Γιώργος κ.α. - ν - ΚυπριακήςΔημοκρατίας, Προσφ, Αρ, 1561/2014, Απόφαση Μ 10.5.2019. 577. λιτό το ΣτΕ έχει εξάλλου κριθεί ότι δεν
υπήρχε έννομο συμφέρον του αιτητή να προ-Βάλλει. αντισυνταγματικότητα νόμου από πλευράς ισότητας και προστασίας του πε—ριΒάλλοντος
εφόσον τούτο δεν θα τον ευνοούσε ως ιδιοκτήτη αυθαίρετου κτίσματος. Βλ. Δ.Θ. ηυργάκης: Το'Εννομο Συμφέρον στη Δίκη Ενώπιον του
ΣυμΒουλίου της Επι-κρατείας, ανωτέρω σ. 44. Στην υπόθεση Ανδρέας Σ086161ης, κ.ά„ .. ν ΚυπριακήςΊροσφ. Αρ; 100/2014 Απόφαση Διοικητικού
Δικαστηρίου 27. .2Q13, Δημοκρατίας,ρό Πρόεδρος Διο κητικοϋ Δικαστηρίου απέρριψε ένσταση rtερί έλλειψης ' η Ρ έ�ος του η αίτημU τους γιο
ακύρωση απόφασης �0� εννόμε�υ σιαμφέροντος των αιτητών στ{� η διαδικασία γιc, αποζημίωσηφ ης Νια ανάκληση διατάγματος
απαλλοτρίωσης όταν στα ζθρεόασία διευθέτ των αιτητών Βρισκόταν σε πρυχωρημένο στάδιο ιιαι επ Καμιά αλλα γη ης. Στην απόφαση
σημειώνεται ότι στην πραγματικότητα δεν μ ' Νη στ® καθεσ εώς του ακινιήταυ που δεν πέριιήρχετο στην κατοχιή εων αιτητών αλλά Θα συνέχιζε
να �cριiαιμοποιείται ΔημQκρατιας δυνάμει διατάγματος �. για τους αμυντικούς σκοπούς της Υματος επίτα τητές από την ανάκλα επίταξης
Συνεπώς καμιά ωφέλεια δεν είχαν οι αι-τι1ς από ανάκληση Της α ιαλλοτρίωσης και Ορθώς προσέόλε ταν 57$•ασης' στην ακύρωση Δ.Θ.Δ.�.
Πυργάκης: Το'Εννο 579. ΔηρήτΡΛς ίορναρί.�η κ.ά. Συ��φερQν..., ανωτέρω σ. 50. 5 α. ν - Αρχής Ηλεκερισμοι Κύπ ραυ, ανωτέρω.

180 Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο Όπως σημειώνεται στην υπόθεση ΛαΧίας Γεωργίου κ.α. 'ν' Παναγή κ.α.
ν'κυσpmκ�τ��υυm»uτm�=~τοοπmzιυrvστoυcnnncοσvnuκάτωuπu - τα άρθρο 14o είναι τοσυμφapo. κο. όχι αττοκρυσταλλωμένο δικαίωμα το
συμφέρον το οποίο επηρεάζεται μπορεί ,ο είναι υλικά h ηθικό. Και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να διακρίνεται από το γενικό συμφέρον και να
συσκετίζε- τοιυcτnνιοιοιτunuτnτοτnτοέσnςτυuπpοσφcυνσντu....'.~— (ε) Έννομο, Ενεστώς και Προσωπικό Συμφέρον Η απλή ύπαρξη συμφέροντος,
υλικού ή ηθικού δεν αρκεί για να στοιχειοθε- τήσcιτnνπpοuπυesσnτοu άρθρου 14.2 και να καταστήσει nσpσοcκτhτnν προσφυγή. Γιο την επίκληση
της αναθεωρητικής δικαιοδοσίας του δικαστηρίου, το συμ- φέnoνrοuοιτnτϋauσpέπcινοskmι'sννupο.Ενcστι6ςκοιnpυοmnυιό'όnως ρητά
προσδιορίζεται στα άρθρο 146.2.

1. Έννομο Συμφέρον Έννομο είναι Τα συμφέρον που αφορά νομική ή πραγματική κατάσταση που αναγνωρίζεται από το δίκαιο και από την οποία
υπponwsύνmν αντλεί mwέ- xcιοmnΒόσncνύςιυισίτspυuοcσuούmπnοπο(αΘίγsτοιοπότnνπpυσΒολ' xόuoνnπpόξn."= Η όπως έχει νομαλογιακά
καθιερωθεί «Τα συμφέρον το οποίο επηρεάζεται Πρέπει να έχει νσμικό έρεισμα, να εκπορεύεται από τα νομικά δικαιώματα του
σpοσφcύνσντος—^5= Τα συμφέρον για να είναι έννομο Πρέπει να αναγνωρίζεται από το δίκαια, να μην αντίκειται στο δίκαια και να μη
αποόοκιμάζεται από αυτό.5 Δεν είναι σύμφωνα προς το δίκαιο και άρα δεν είναι έννομο το συμφέρον που αντίκειται στην καλή Πίστη ή που
στηρίζεται σε αντισυνταγματική διάταξη.

οθηοίες του προσφεύγοντος, αλλά με την ιδιαίτερη του οκέση ως προς το αντικείμενο της απόφασης και τις επιπτώσεις που ενέχει στη λειτουργία
του. ΣυμΒουλίου Ακρωτηρίου, ανωτέρω.584. «"«ίατ Γεωργίου «.ά.-ν- Παναγή κ eι-ν' Κυπριακής Δημοκρατίας (1p97)z Αλά m 81. 585. Το ΣτΕ έχει
δεχθεί ότι έχει ηθικ πτό απομακρύνθηκε από κεντρική πλατεία, να ττροσθάλει την απόφαση του οικείου Δήμου ΣτΕ 1465/1954 8λ. Δ. Πυργάκης Το
Εννομο Συμφέρον στη Δίκη Ενώπιον του ΣυμΒουλίου της Επικρα-τείας, ανωτέρω σ. 64. 587.x"^ίαε ' --~-^~~φ~p°— ανωτέρω σ τω '— Το Στ μως τις
λατομικές εργασίες στη επίδικη έκταση η οποία είχε Κρίθηκε αναδασωτέα με

….

12 Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο ή παράλειψης σε σχέση με άλλο πρόσωπο δεν αρκεί για να Θεμελιώσει έννομο συμφέρον. 'Οπως σημειώνεται γιο
να υπάρχει άμεσο έννομο συμφέρον πρέπει να υπάρχει ένας συνεχής, αδιάκοπος ουσιώδης δεσμός ανάμεσα στην απόφαση και το συμφέρον
που επηρεάςεται.59τ Στην υπόθεση Λεωφορεία Εργατών Κ. Πέτρου Λτδ. - ν - Δημοκρατίας593 απο-φασίστηκε ότι σε περίπτωση διαχείρισης
κληρονομίας δυνάμει του Περί Δια-χείρισης Περιουσίας Νόμου Κεφ. 189, οι κληρονόμοι δεν είχαν δικαίωμα να προσΒάλουν διοικητική πράξη
που επηρεάζει την περιουσία. Το δικαίωμα αυτό το έχει μόνα ο διαχειριστής της περιουσίας που αντιπροσωπεύει και ενεργεί για λογαριασμό του
αποΒιώσαντος. Στην απόφαση G.C. 5chοοΙ οΙ reers Ltd. κ.ά. - ν - Κυπριακής Δημοκρατί-αςςg4 το Δικαστήριο αποφάσισε ότι για την αναθεώρηση
διοικητικής απόφασης για την ισοτιμία των εγγεγραμμένων Ιδιωτικών σχολείων προς το απολυτήριο των δημοσίων λυκείων, νομιμοποιούνται τα
εγγεγραμμένα ιδιωτικά σχολεία και οι τελειόφοιτοι μαθητές τους για τα δικαιώματα των οποίων η επίδικη απόφαση ήταν αφεαυτής καθοριστική
προϋπόθεση συμμετοχής στις εισαγω-γικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Αντίθετα, έκρινε ότι οι γονείς των μαθητών που επίσης
προσέφυγαν ενεργούσαν υπό αν€ιπροσωπευτική ιδιότητα, το συμφέρον τους ήταν έμμεσο και απέρρεε από τον επηρεασμό των τέκνων ή των
κηδευομένων τους χωρίς οποιοδήποτε προσωπικό επηρεασμό.595 Στην απόφαση Ντίνος Κουπεπίδης - ν - Δημοκρα€ίας,5β° το Ανώτατο 1ιικαστή-
ριο αποφάσισε ότι ο αιτητής, επιχειρηματίας που αποτάθηκε για παραχώρηση άδειας εργασίας αλλοδαπών καλλιτέχνιδων προκειμένου να
εργαστούν στο μουσικοχορευτίκό του κέντρο, στερείτο έννομου συμφέροντος να προσΒόλει την απορριπτική απόφαση το λειτουργού
Μετανάστευσης. Το απαιτούμενο έννομο συμφέρον είχαν μόνο οι καλλιτέχνιδες και όχι α εργοδότης τους. Κατά τον {διο τρόπο στην απόφαση
ΝΙΚ. ΑΝΤ( RΕΑ1 ΕςΤΑΤΕ$ ΕλΑ1ΤΣΟ - ν -Υπουργείου Εσωτερικών597 η Πρόεδρος του Διοικητικού Δικαστηρίου έκρινε απαράδεκτη προσφυγή που
είχε κατακωρήσει η αιτήτρια κατά της απόφασης
592. αιιcονομίδης - ν - Επιτροπής Δημόσιας Υγείας Κάτω Ακουρδάλια (1990) 3 ΑΜ 928. Δημητριάδης - ν - Δημοκρατίας (2001) 3 ΑΛΛ 868. 593.
Λεωφορεία Εργατών Κ. Πέτρου Λτδ. -- ν - Δημοκρατίας (1 991) 4 ΑΜ 1929. 594. G.C. 5chοο[ ο reers Ltd. κ.ά. - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Συνεκδ.
Προσφ. Αία. 312/93 και 333/93, Απόφαση 31.5.1993. 595. Το ΣτΕ αναγνώρισε έννομο συμφέρον στον πατέρα υποψήφιου διαγωνι-σμό ΑΕΙ για την
ακύρωση του αποτελέσματος του, αφού ο ατέρας έχει ηαπό τον νόμουποχρέωση διατροφής του παιδιού του. ΣτΕ 310!1978, 732/1987. 596.
Ντίνος Κουπεπίδης - ν - Δημοκρατίας (2003) 4 ΑΛΛ 518. 597. ΝΙΚ, ΑΝΤΟ RΕΑ1 Ε5ΤΑΤΕ5 ΙΙΜΙΤΕΟ - ν - Υπουργείου Εσωτερικών, Π οο φ. Α Π.
5488/2013, Απόφαση ρΔ 20.10.2017. Ρ Ψ Ρ

….

0 έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 189 Το Συμδούλιο της Επικρατείας σε μια εξελικτική πορεία από την
δεκαετία του 50 και ύστερα θεωρεί ότι σε Θέματα περιΒάλλοντος τα νομικά πρόσωπα Θεμε-λιώνουν το έννομο συμφέρον εφόσον η ΒλάΒη
συνδέεται με τον επιδιωκόμενο από το νομικό πρόσωπο περιΒαλλοντικό σκοπό, ανεξαρτήτως της τοποθεσίας της έδρας του-617 Αρκεί ο σκοπός
να συμπεριλαμΒάνεται στο καταστατικό έστω και αν δεν είναι ο πρωτεύων, ακόμα και αν ο καθορισμός του σκοπού στο καταστατικό είναι
ευρύτατα διατυπωμένος.δ18 Κρίθηκε ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Βόλου είχε έννομο συμφέρον για προ-σΒολή πράξης που επιτρέποντας την
εγκατάσταση εργοστασίου, επηρέαζε το φυσικό και πολιτιστικό περιΒάλλον του Νομού Μαγνησίας. 619 Καθώς και εταιρεία με την επωνυμία
«Ελληνικό Κέντρο Δακτυλίωσης Που-λιών» με έδρα την ΑΘήνα και με σκοπό την προστασία της πτηνοπανίδος, έχει έννομο συμφέρον κατά
πράξεως για λήψη μέτρων για την προστασία του υγροΒιότοπου στον ΑμΒρακικό κόλπο και της ευρύτερης περιοχής.δzο Στην Κύπρο ιστορική και
εξαιρετικά σημαντική διαχρονικά απόφαση-σταθμός για την προστασία του περιΒάλλοντος είναι η απόφαση Κοινότητα Πυργών κ.ά. - ν -
Δημοκρατίας.621 Επρόκειτο για προσφυγή που είχαν ασκήσει ο Κοινοτάρχης και η Χωριτική Αρχή Πυργών καθώς και τοπικές αρχές και σωματεία
συμπεριλαμΒανομένης και της ΠεριΒαλλοντικής Κίνησης Πυργών κατά απόφασης του Υπουργείου Εμπορίου για παραχώρηση άδειας για
εγκατάσταση και λειτουργία λατομείου μέσα στα σύνορα και κοντά σε κατοικημένη περιοχή της κοινότητας Πυργών.

ατμόσφαιρας σε συμμόρφωση με την επιταγή της Οδηγίας 2008/5Ο/ΕΚ. Το Δικαστήριο επικαλούμενο την απόφαση Clientlarth-c-404/13 της 19ης
ΝοεμΒρίου 2014 του ΔΕΕ, απεφάνθη ότι τα σχέδια για την προστασία της ατμόσφαιρας που εκπονήθηκαν στις οικείες περιοχές δεν κατόρθωσαν
να περιορίσουν εντός εύλογου χρονικού διαστήμα-τος τις τιμές των ατμοσφαιρικών ρύπων και ότι απαιτείτο η λήψη των νέων μέτρων
προκειμένου να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, ορίζοντας μάλιστα συγκε-κριμένη προθεσμία για το σκοπό αυτό. Βλ. Γιώργος
Τσαούσης: Η αποτελεσματικότητα της δράσης συλλογικότητας στην προ-στασία του περιΒάλλοντος. Μια ιδιαίτερα ενθαρρυντική απόφαση του
Cοnseil d' Ε11. Δικαιώματα του Ανθρώπου - 79/2019 σ.186. 617. ΣτΕ 9340/1992, 2846/2003, 188/2004. 618. Δ.O. Πυργάκης: Το'Εννομο Συμφέρον,
ανωτέρω σ.166 επ. Βλ. επίσης απόφαση ΣτΕ 605/2002, όπου έγινε δεκτό ότι σωματείο το οποίο έχει ως σκοπό στο καταστατικό του μεταξύ άλλων
την ανάπτυξη του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού έχει έννομο συμφέρον προσΒολής απόφασης παραχώρησης έκτασης γης για
ανέγερση μουσείου. 619. ΣτΕ 4576/1977. 620. ΣτΕ 1340/1992. 621. Κοινότητα Πυργών κ.ά. - ν - Δημοκρατίας (1991) 4 3498.

Ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος ι 165 'Η όπως παραστατικά έχει τεθεί από τη νομολογία, «η νωχέλεια, η
αδράνεια των αρχών να δράσουν στα πλαίσια των καθηκόντων τους δε συνιστά εκτε-λεστή παράλειψη. Εκτελεστή είναι η παράλειψη
εκπλήρωσης Θετικού καθή-κοντος το οποίο επιΒάλλει ρητά η νομοθεσία προς ρύθμιση θέματος ή σχέσης πολίτη και κράτους. ,,514 Η αδράνεια
ελέγχεται εφόσον η παράλειψη εκτρέπει την διοίκηση από νομο-θετημένο καθήκον της μόνο στην περίπτωση αυτή η παράλειψη είναι αφεαυ-τής
παράγωγος εννόμων αποτελεσμάτων και συνεπώς εκτελεστή.s1s Επίσης δεν Θεωρείται «παράλειψη» όταν η επίδικη απόφαση συνιστά έκφραση
πολιτικής του διοικητικού οργάνου. Σε συγκεκριμένη περίπτωση το Ανώτατο Δικαστήριο κατέληξε ότι η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας ότι οι
φιλόλογοι έχουν την ειδικότητα να διδάσκουν το μάθημα της Πολιτικής Αγωγής ως έχο-ντες τα προσόντα, αφορούσε τη γενική εκπαιδευτική
πολιτική του Υπουργείου και δεν συνιστούσε παράλειψη η μη έκδοση καταλόγου διοριστέων καθηγητών στην ειδικότητα της πολιτικής αγωγής ή
της Πολιτικής Επιστήμης. Δεν υπήρξε παράλειψη για εκπλήρωση υποχρέωσης που επιΒάλλεται από το νόμο.'16 Στην απόφαση Αλέξανδρος
Αλεξάνδρου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίαςi17 ση-μειώνονται τα πιο κάτω σχετικά: «Παραμένει το ζήτημα της παράλειψης οφει-λόμενης ενέργειας.
Παράλειψη οφειλομένης ενέργειας σύμφωνα με τη νομο-λογία θα πρέπει να εμπίπτει στην έννοια της "παράλειψης" του άρθρου 146(1) του
Συντάγματος. Άλλως πρόκειται για μη εκτελεστή πράξη, όπως είναι η ρύθμιση μιας εσωτερικής λειτουργίας μιας αρχής ή ενός οργάνου.»578 Στην
απόφαση Μάριος Χριστοφή - ν - Δημοκρατίας.519 Το Διοικητικό Δικα-στήριο έκρινε ως (εκτελεστή) παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας την μη
λήψη απόφασης σε αίτηση του αιτητή για εγγραφή στο Μητρώο Ασφαλιστικών Συμ-

Σ εκείνη την περίπτωση η αδράνεια ελέγχεται εφόσον η παράλειψη της Διοίκησης την αποτρέπει από το νομοθετημένο καθήκον της. Αυτή είναι η
έννοια την οποία ενέ-χει ο όρος "παράλειψη" στο άρθρο 146.1 του Συντάγματος γιατί μόνο σ' εκείνη την περίπτωση η παράλειψη είναι αφεαυτής
παράγωγος εννόμων αποτελεσμάτων και συνεπώς εκτελεστή.» 514. Αdπαη Holdings Limited - ν - Δημοκρατίας (1991) 4 ΑΑΔ 2127. 515.
Χατζηχρίστου κ.α. - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1779/2018, Απόφαση Μ 30.3.2021. 516. Κυπριακή Δημοκρατία - ν - Απόστολος
Στυλιανίδης ΑΕ 155/2013. Απόφαση 10.12.2-19. 517. Αλέξανδρος Αλεξάνδρου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Συνεκδ. Προσφ. Αρ. 1060/2011 και
1061/2011, Απόφαση 8.11.2012. 518. Παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας και άρα εκτελεστή διοικητική πράξη, έχει Θεω-ρηθεί από τη νομολογία
η παράλειψη τοποθέτησης υπαλλήλων που επηρεάζονται σε νέες κλίμακες Δημοκρατία - ν - Γεωργίου (2001) 3 ΑΑΔ 603, καθώς και η παράλειψη
αναΒάθμισης κλίμακας υπαλλήλου, Ζωή Αδαμίδου - ν - Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1304/09, Απόφαση 31.5.2011. 519. Μάριος Χριστοφή - ν -
Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 846/2014, Απόφαση ΛΔ 28.11.2017.
…

4.4. Κατάχρηση Εξουσίας Ο λόγος αυτός συντρέχει όταν πράξη της διοίκησης φέρει μεν όλα τα στοιχεία της νομιμότητας, γίνεται όμως για συοπόν
καταδήλως άλλον από εκείνο για τον οποίο έχει νομοθετηθεί. Στην περίπτωση αυτή η απόφαση είναι ΒεΒαρημένη με αλλότρια κίνητρα, και
υπόκειται σε ακύρωση. Η κατάχρηση εξουσίας πρέπει να προκύπτει είτε από τα στοιχεία της ιδίας της πράξης, είτε από τα στοιχεία του φακέλου,
είτε από τα στοιχεία που θέτει ο αιτητής στο Δικαστήριο. 0 αιτητής φέρει και το Βήρος της αποδειξης.696 Η κατάχρηση εξουσίας αφορά πράξεις
διακριτικής ευχέρειας και όχι πράξεις δέσμιας αρμοδιότητας. Ενέργειες πέρα από τα όρια της αρμοδιότητας που ο νόμος εναποθέτει στο
διοικητικό όργανο ισοδυναμούν με υπέρΒαση εξουσίας. Αν και πρόκειται για διακριτές περιπτώσεις, και η κατάχρηση εξουσίας Προ-ϋποθέτει το
στοιχείο του δόλου ατην Κύπρο η κατάχρηση και η υπέρΒαση εξουσίας ταυτίζονται και αναφέρονται κατά κανόνα διαζευκτικά, «κατάχρηση ή
υπέρΒαση εξουσίας».

5. Η έκδοση της δι εαστικής απόφασης - Οι εξουσίες του Δικαστηρίου Η δικαστική διαδικασία τερματίζεται με την έκδοση της δικαστικής απόφα-
σης. Η προσφυγή είτε γίνεται δεκτή είτε απορρίπτεται. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου '1 46.4 του Συντάγματος, το
Δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει εν όλω ή εν μέρει την πράξη ή παράλειψη, να κηρύξει την. πράξη εν όλω ή εν μέρει άκυρη και στερημένη
οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος, να κηρύξει την παράλειψη εν όλω ή εν μέρει άκυρη και «ό,τι παν το παραλειφβέν έδει να είχε
εκτελεστεί.»647 Το πιο πάνω αφορούν τον ακυρωτικό έλεγχο που διενεργεί το δικαστήριο στις ακυρωτικές διαφορές. Μετά την τροποποίηση του
2015ό48 παρέχεται περαιτέρω δυνατότητα στο Δι-καστήριο στα πλαίσια του ουσιαστικού ελέγχου που διενεργεί, «να τροποποι-

696. Η νομολογία έχει δεχθεί ότι η κατάργηση μιας θέσης ή η μετακίνηση της διαδικασίας πλήρωσης της για να μην τη λάΒει συγκεκριμένο
πρόσωπο, συνιστά κατάχρηση εξου-σίας (Τατιανός Γεωργίου - ν - ΑΗΚ (1965) 3 ΑΑΔ 177). 697. Στην απόφαση ΣυμΒούλιο Κεντρικών Σφαγείων
(Κοφίνου) και άλλοι - ν - Ρωσσίδη (1996) 3 ΑΛΛ 39 το Ανώτατο Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η παρ.+ του άρθρου 146 παρέχει τη δυνατότητα και
προσδιορίζει τις θεραπείες που μπορούν να παρασχεθούν σε σχέση με αποφάσεις πράξεις ή παραλείψεις που υπόκεινται στην αναθεωρητική
δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. 698. 0 Περί της Ογδόης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος 130(1)12015.

188 Ι Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

της Λευκωσίας" επιτρέπει την λήψη μέτρων για την προστασία, συντήρΠσΠ και διατήρηση ληφθεί απόφαση για την κατεδά-φιση τους και
ανέγερση άλλων. Το ερώτημα την επίδικη απόφαση πρέπει να απαντrιθεί μέσα στα πλαίσια των κυπριακών συνταγματικών προνοιών. 'Εχοντας
υπόψη τις ρητές πρόνοιες του άρθρου 14δ του Συντάγματος το Δικαστήριο έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το σωματείο δεν νομιμοποιείται
να προσΒάλει την εγκυρότητα της επίδικης απόφασης. Η συμπερίληψη μέσα στο καταστατικό του Σωματείου προνοιών που του επιτρέπεται να
προσΒάλει την επίδικη απόφαση, δεν του προσδίδουν αυτόματα και το έννομο συμφέρον, που είναι το απαραίτητο στοιχείο για τη νομιμοποίηση
της προσφυγής.» Πάντως αξίζει να σημειωθεί μια σειρά πρόσφατων αποφάσεων του Διοικη-τικού Δικαστηρίου που διευρύνει σταθερά τους
ορίζοντες. Στην απόφαση Παγκύπρια Συντεχνία Εργαζομένων στις Υπηρεσίες ΠΑ.ΣΕΥ-ΠΕΟ κ.α. - ν - Κυπριακής Δημοκρεττίαςδ14 αναφέρεται ρητά.
«Συνακόλουθα καταλήγω ότι η Αιτήτρια i (εγγεγραμμένη ως Συντεχνία) έχει έννομο συμφέρον να αμφισΒη-τήσει την προσΒαλλόμενη απόφαση η
οποία αφορά το καθεστώς εργοδότησης συγκεκριμένης κατηγορίας μελών της » Και στην υπόθεση Σύνδεσμος Βιοκαλλιεργητών Κύπρου - ν -
Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και ΠεριΒάλλοντοςδ15 το Δικαστήριο δέκτη-κε άτι οι αιτητές, εγγεγραμμένο Σωματείο, είχαν έννομο
συμφέρον με Βάση τις πρόνοιες του καταστατικού τους, αφού η προσβαλλομένη παράλειψη προ-ξενούσε ΒλctΒη στα συμφέροντα του ιδίου του
Σωματείου η προστασία και η επιδίωξη των οποίων περιλαμΒάνεται στους σκοπούς που καθορίζοντο στο καταστατικό. Αλλά και στα συμφέροντα
του συνόλου των μελών εφόσον η προαγωγή και προστασία τους εμπίπτει επίσης στους σκοπούς του Σωματείου. 2.3. Η προστασία του
ΠεριΒάλλοντος και το Έννομο Συμφέρον Η κυπριακή νομολογία δεν αίρει τις επιφυλάξεις της για χαλάρωση της αρχής της αμεσότητας του
έννομου συμφέροντος ούτε σε Θέματα προστασίας του περιΒάλλοντος και διαφοροποιείται από την ελληνική νομολογία στην ιδιαί-τερα
σημαντική διεύρυνση του έννομου συμφέροντος που προοδευτικά έχει σημειώσει στα Θέματα αυτά.6i6

214 j Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο ήσει εν όλω η ε μέρει την απόφαση η την πράξη ως νόμος γιο Διοtι.ητικ ό Δι—, καστήριο ήθελε ορίσει
νοουμένου ότι αυτή αφορά φορολογικό ζήτημα η ειναι απόφαση αφορώσα σε διαδικασέα κατά ιο δίκαιο της Ευρωyάίκής'Ενωσης• »699 Εν πάση
περcπτώσει με την απόφαση διατυπώνεται η δικαστtκή κρίση. Η έκ-δοση της απόφασης γίνεται από τον δικαστή που εκδίκασε την υπόθεση και
απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση."οο Να σημειωθεί και η θέση της νομολογίας ότι το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται απο τις θέσεις των μερών
ακόμα και αν αυτές διατυπώνονται εκ συμφώνου. Η φύση της διοικητικής διαδικασίας δεν απαλλάσσει το Δικαστήριο να μελετήσει τη
νομιμότητα της πράξης ακόμα και αν δεν υποστηρίξεται από τον δικηγόρο του Καθ' ου η Αίτηση ή ο Καθ' ου παρα λείπει να καταχωρήσει ένσταση
η ακό—μα και όταν οι δύο πλευρές συμφωνούν στην ακύρωση της πραξης.7ο;

.α Ιο Ο ακυρωηκός έλεγχος - νομιμότητας ίt r .ε ` Στην περίπτωση του ακυρωτικού ελέγχου το αποτέλεσμα της απόφασης είναι κατι τις διατάξεις
του άρθρου 146.4 είτε επικυρωτικό702 όπου δηλαδή με την απόφαση επιΒεΒαιώνεται η εγκυρότητα και η νομιμότητα της πραξης ή απόφασης,
είτε ακυρωτικό όπου το δικαστ€ φιο κάνει δεκτή την προσφυή με αποτέλεσμα την «ακύρωση» την κατάργηση ή την εξαφάνιση της επίδικης
πράξης από την έννομη τάξη. Η πράξη κρίνεται παράνομη και καταλήγει στην ανυπαρξία. Το ακυρωτικό αποτέλεσμα αφορά την εξυπαρχής, από
την έκδοση της δρλαδη, εξαφάνιση—κατάργηση της διοικητικής πράξης. Καμιά άλλη εξουσία δεν παρέχεται στο Δικαστήριο στα πλαίσια του
ακυρωτι-κού ελέγχου. Όπως κατ' επανάληψη έχει διευκρινιστεί από τη νομολογία, «το Δικαστήριο κατά την αναθεωρητική ταυ δικαιοδοσία
διενεργεί έρευνα προς διαπίστωση της πραγματικής κατάστασης, της πιθανότητας ύπαρξης ττλινινης περί τα πράγματα ή την υπέρΒαση των
ακραίων ορίων της διακριτικής εξουσί-ας του αρμοδίου οργάνου και δεν επιτρέπεται να διεξάγει πρωτογενή έρευνα υποκαθιστώντας ετσι την
κριση του διυικητικου Qργανου...»ι03

699. Άρθρο 146.4(δ). 700. Χαρ. Χρυσανθάκης: Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, Νομική ΒιΟλιαθήκη 2016, σ.1 δ9. 701. Τheοch&ris
Dafnices - ν - &οριώιiς (1964) CLR 180. ίνΑΝΟν - ν -κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 614/2019, Απόφαση Μ 11.2.2021. 702. Η κατάληξη του
Δικαστηρίου είναι στη περίπτωση αυτή στερεότυπη: «Ν προσΒαλλό—μενη απόφαση επικυρώνεται δυνάμει του Άρθρου 146.4(α) του
Συντάγματος.» Με τον τρόπο αυτό επισφραγίζεται η εγκυρότητα της πράξης και επιΒεΒαιώνεται το τεκμήριο νομιμότητας της. 703. Επιστημονικό
Τεχνικό Επιμελητήριο κύπρου — ν —Δούκα Βιολάρη, ΑΕ 207/2010, Απόφαση 21.11.2016.

….

'Εχοντας ενώπιον του τέσσερις ξεχωριστές θεραπείες που αιτούνταν οι αιτητές και αντίστοιχες προδικαστικές ενστάσεις το Δικαστήριο ανατέμνει
την ισκύου-σα νομολογία, διακρίνει την εκτελεστή διοικητική πράξη αυτή καθεαυτή από τις συνέπειες που προκύπτουν από αυτή. Εκτελεστή
διοικητική πράξη κρίθηκε ότι αποτελούσε μόνο η μια από τις εξαι-τούμενες θεραπείες, η χορήγηση από την Αρχή Λιμένων στο ενδιαφερόμε-νο
μέρος άδειας χρήσης θαλάσσιου χώρου εντός της λιμενικής περιοχής. Μη εμττίπτουσες σε οποιοδήποτε κατηγορία εκτελεστής διοικητικής
πράξης που προσθcτλλονται αυτοτελώς κρίθηκαν οι δυνατότητες του ενδιαφερομένου μέ-ρους να τοποθετεί σημαδούρες εντός της λιμενικής
περιοχής και η χρέωση των α€τη τών για τις καταδύσεις τους στον θαλάσσιο χώρο ή για την διέλευση από αυτόν.

(γ) Η εΑτε1ιεστάεητα στην παράλειψη Σε δικαστική κρίση όμως δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος υποΒάλ-λονται όχι μόνο οι ενέργειες -
πράξεις ή αποφάσεις- αλλά και οι παραλείψεις. Η παράλειψη συνίσταται σε αδράνεια, σε αποχή από ενέργεια. Οπως επισημαίνεταί στη
ΒτΒλιογραφία512 αν και η παράλειψη δεν εκδηλώ-νεται στον εξωτερικό κόσμο με κάποια μορφή δράσης, εντούτοις αποτελεί είδος
συμπεριφοράς ή μορφή πράξης. Η δικαστική προσΒολή της παράλειψης αποΒλέπει στην αντιμετώπιση της ΒλάΒης στην έννομη συμπεριφορά του
διοι-κούμενου με την άρση της διοικητικής παράλειψης. Η παράλειψη όμως συνεπάγεται έννομες συνέπειες μόνο αν υφίσταται νόμιμη
υποχρέωση προς διενέργεια της πράξης που παραλείφθηκε. Για να είναι επο-μένως αντικείμενο δικαστικής προστασίας η παράλειψη δυνάμει
του άρθρου 146 τον Συντάγματος, Θα πρέπει να συνδεθεί με ορισμένη ενέργεια στην οποία είχε υποχρέωση η διοίκηση να προΒεί από τον νόμο.
Με άλλα λόγια, μόνο η παράλειψη έκδοσης εκτελεστής διοικητικής πράξης μπορεί ν' αποτελέσει αντικείμενο δικαστικής προσΒολής. Τούτο είναι
απόλυτα κατανοητό από την κυπριακή νομολογία που αποδέχεται και ευθυγραμμίζεται προς τα πιο πάνω: «Παραλείψεις της διοίκησης είναι
εκτελεστές και μπορούν ν' αποτελέσουν το αντικείμενο αναθεώρησης μόνα εφόσον η λήψη θετικής ενέργειας επι-Βάλλεται απέ τον νόμο.»5l3

51Ζ. Κωνσταντίνος Ε. Γώγος: Η δικαστική προσβολή παραλείψεων της διοίκησης, ανωτέ-ρω. 593. Γεωργιέιδης - ν - Δημοκρατίας (1995) 3 ΑΑΔ 165.
Βλ. επίσης, Δήμος Λάρνακας - ν - ΑΛοbίi ΟΗ Ltd. (1995) 3 ΑΑΔ 400 όπου: «Παράλειψη διοικητικού οργάνου να εκπληρώσει καθήκον υπόκειται σε
αναθεώρηση μόνο όπου αυτή συνίσταται στη μη εκπλήρωση θετικής υποχρέωσης την οποία επιΒάλλει ο νόμος.

Σσωτερικρc'Ελεγχος της Διοίκησης 135

434. «Ουδόλως η άσκηση ιεραρχικής συνιστά υποχρέωση για το ενιστάμενο πρόσωπο το οποίο ΒεΒαίως δύναται να προσΒάλει τη νομιμότητα της
απόφασης με την οποία δια-φωνεί και με την οποία πλήττονται τα προσωπικά του συμφέροντα, κατευθείαν στο Δι-οικητικό Δικαστήριο δυνάμει
του άρθρου 146 του Συντάγματος.» Βλ. επίσης, Rfltsides - ν - Repυbίic (1986) 3 ι' 2386. 435. Εskimο Μarιυfεεturers Ltd. - ν - Κυπριακής
Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 4 ΑΜ 150, όπου: «Είναι καθιερωμένη αρχή διοικητικού δικαίου ότι πράξη ή απόφαση εναντίον της οποίας έγινε ένσταση
ή ιεραρχική προσφυγή, με Βάση νομοθετική πρόνοια χάνει την εκτελεστότητά της. 'Οταν εκδοθεί η απόφαση στην ένσταση ή στην ιεραρχική προ-
σφυγή έστω και αν είναι απορριπτική η προσΒαλλόμενη απόφαση ενσωματώνεται στη νέα η οποία είναι η μόνη εκτελεστή πράξη.» 436. Ζέττης - ν
- Δημοκρατίας, (1998) 3 ΑΑΔ 394. 437. Ηί[αnder 5ρring (Aqua Distributors) Ltd. -ν-Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1166/2015, Απόφαση Μ 4.4.2018. Βλ,
επίσης: Α.5.Α FΑΙΜΑΚΑ5 ΤΑΒ Ε ΑΤΕ ., - V - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1165/2015, Απόφαση Μ 10.5.2019. 438. ΜΆΚ ΝΤΕ�Κ - V -
Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1435/2019, Απόφαση Μ 21.4.2021.

…..

208 ; Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

4.1. Αναρμοδιότητα Αφορά την εξωτερική ή τυπική νομιμότητα της πράξης, δηλαδή αναφε ρεται στο όργανο που εξέδωσε την πράξη και στη
διαδικασία έκδοσής της. Αναρμοδιότητα είναι η έλλειψη αρμοδιότητας του οργάνου να εκδώσει την πράξη, η έλλειψη συγκεκριμένα της νόμιμης
ικανότητας του να προβεί στην έκδοση της πράξης επειδή είναι καθ' ύλην, κατά τόπον ή κατά νόμο αναρμό-διο. Για να υπάρχει αρμοδιότητα το
διοικητικό όργανο πρέπει να έχει νόμιμη υπό-σταση και προκειμένου για συλλογικό όργανο νόμιμη συγκρότηση.'" Συναφείς είναι οι πρόνοιες των
άρθρων 17, 20-25 των Περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου 158(1)/99. Αν όμως το διοικητικό όργανο αρνηθεί να εκδώσει την
πράξη επειδή θεωρεί εαυτόν αναρμόδιο δεν πρόκειται για έλλειψη αρμοδιότητας αλλά ο λόγος που μπορεί η πράξη να προσΒληθεί είναι η
παράβαση νόμου. ί έ αναρμοδιότητα, ως λόγος ακυρώσεως μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο, ως θέμα «δημοσίας τάξεως' -

4.2. Α υτίθεση προς το Νόμο 0 λόγος αυτός αναφέρεται στην εσωτερική νομιμότητα της πράξης και αφο-ρά αντίθεση προς διάταξη νόμου από
οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχεται,

…
Ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το tiρθρο 146 του Συντάγμάτος 217

Κατά την ελληνική ΒιΒλιογραφία και νομολογία, «δεδικασμένο είναι η δε-σμευτική ενέργεια που απορρέει από την δικαστική κρίση και έχει ως
απο-δέκτες τα δικαστήρια που επιλαμΒάνονται της ίδιας διαφοράς μεταξύ των ιδίων διαδίκων ή που τίθεται ενώπιον τους ως προδικαστικό
ζήτημα η αυτή διαφορά.»'ο' Το δεδικασμένο λειτουργεί μόνο μεταξύ των μερών ή εναντίον άλλων διαδί-κων οι οποίοι αμφισΒήτησαν δικαστικώς
την διοικητική πράξη και εμποδίζει αφενός το Δικαστήριο που έχει εκδώσει την απόφαση cιλλέ€ και οποιοδήποτε άλλο, να επανέλθει επί του
κριθέντος ζητήματος και αφετέρου τόσο τον δικα-στή επόμενης δίκης όσα και τη διοίκηση να λάΒουν ως Βάση στον συλλογισμό τους όσων
σχετικά έχουν κριθεί. Στην απόφαση Ρ ετί5 -ν - Γίερώ&708 το Δικαστήριο επιΒεΒαίωσε ότι παρόμοι-οι και εξίσου ισχυροί λόγοι επιΒαλλουν την
εφαρμογή του οεbικαGμενου και στην αναθεωρητική, όπως και στη πολιτική, διαδικασία έχει γίνει δεκτό ότι στο πεδίο της Αναθεωρητικής
δικαιοδοσίας το δεδικασμένο εγείρει αξεπέρα-4στο εμπόδιο ( 51ορροί) στην επανεκδίκαση ζητημάτων που είχαν επιλυθεί σε ου; προγενέστερη
διαδικασία και δεσμεύει τα διοικητικά όργανα κατά την επανε-ξέταση να προσδωσοUν ισχύ σε ό,τι εχει αποφασιστεί. Στην απόφαση Δημοκρατία
- ν - Κοντογιώργη709 το Δικαστήριο επισημαίνει πως εφόσflν υπαρχει από το αναθεωρητικό Δικαστήριο κρίση επί της ουσίας Ο της δια ο ά ι ε
την εξαγωγη ανάλο ων ευ άτων προς επίλυση των επιδί-Ν�� φΡς,� η γ γη γ ρημ Ρςκων θεμάτων προκύπτει δέσμευση ώστε να ιυχύει σε
περίπτωση ακυρωτικής νϊ απόφασης έναντι πάντων στη δε περίπτωση απορριπτικής απόφασης έναντι του αιτούντος. Το ακυρωτικό δεδικασμένα
καλύπτει μόνο όσα σημεία κρίνονται από το άι-καστήρια,δηλαδή το λόγο για τον οποίο η πράξη ακυρώνεται, Η διοίκηση εί-ναι δεσμευμένη σε
σχέση με τα αποφασισθέντα και δεν μπορεί να επαναλάΒει ότι έχει ήδη κριθεί ως νομικά πλημμελές...»"

δικαστικό έλεγχο των διοικητικών πράξεων όπως εφαρμόζεται στις χώρες ταυ Ηπειρωτικού Δικαίου. Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο
αποφασίζει σε πρώτο και τελευταίο Βαθμό. Δεν υπάρχει δεύτερος Βαθμός δικαιοδοσίας και όπως ρητά αναφέρε-ται στο άρθρο 146.1 οι
αποφάσεις του είναι οριστικές και αμετάκλητες. 0 Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης σημειώνει σε διάλεξη του4ύ7 ότι το Ανώτατο Συνταγματικό
Δικαστήριο στα τρία χρόνια που λειτούργησε εξέδωσε όλες τις αποφάσεις του ομόφωνα κάτι που αποτελούσε επίτευγμα και επικράτησε νη-
φαλιότητα και συνεργασία με εξαίρεση τις τελευταίες αποφάσεις του Περί Δήμων. Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο εξέδωσε Διαδικαστικό
Κανονισμό που εν πολλοίς εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα. Οι αποφάσεις του, δημοσιευμένες σε πέντε νόμους μπορούν να θεωρηθούν ως η
πιο αυθεντική ερμηνεία και ανάλυση του διοικητικού δικαίου στην Κύπρο. (8) Η Διrαιοδοσία του ,Ανωτάτου Δικαστηρίου Μετά τα αιματηρά
γεγονότα του 1963 το δικαστικό σύστημα στη Κύπρο κα-τέρρευσε. Η αποχώρηση των Τούρκων δικαστών οδήγησε τελικά στην απο-χώρηση και
των ουδέτερων Προέδρων των δύο Ανωτάτων Δικαστηρίων με αποτέλεσμα η λειτουργία τους να οδηγηθεί σε τέλμα.4"" Προ του κινδύνου
παράλυσης του κράτους η Βουλή προχώρησε στη θέσπιση του Περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλα► Διατάξεις Νόμος 33164) που
επικαλούμενος το Δίκαιο της Ανάγκης προχώρησε σε μια ριζική αναθεώρηση των προνοιών που αφορούσαν τη δικαιοσύνη και την λειτουργία
των δικαστη-ρίων για όσο χρόνο Θα διαρκούσε η έκρυθμη κατάσταση. Είναι γνωστό ότι ο νόμος προσΒλήθηκε για αντισυνταγματικότητα στην
υπό-θεση Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας - ν - Μουσταφά tμπραχήμ κ.ά.470 όπου το Δικαστήριο έκρινε ότι το άρθρο 179 του Συντάγματος,
εφόσον το κυπριακό Σύνταγμα δεν ενσωματώνει την κυρίαρχη Βούληση του λαού, εμπε-ριέχει σιωπηρά το δίκαιο της ανάγκης και θα πρέπει να
διαόάζεται σε συνάρ-τηση με αυτό.47 Αν μια συνταγματικά προΒλεπόμενη λειτουργία δεν μπορεί να

467. Μιχ. Τριανταφυλλίδης: 1960-1964. Τα πρώτα δύσκολα χρόνια της Δημοκρατίας, ήευ-κωσία, 4.12.1996. 69. Π. Μιχαηλίδης: y Περί
Δικαστηρίων Κυπριακή Νομοθεσία, 1980. 468. 0 Περί Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου Διαδικαστικός Κανονισμός του 1962. 4 470.
Attorney Generat σ epub1iε - ν - Μυ5tαΫd Imbrahim α.ο. (1964) 3 CLR 195. 471. Αχ. Αιμιλιανίδης κ.ά.: Η Κυπριακή Δημοκρατία και το Δίκαιο της
Ανάγκης, εκδ. Σάκ-κουλα 201 δ, 102 επ. χΡ. Φ. Κληρίδης: Το Κυπριακό Νομικό Σύστημα, Νομική ΒιΒλιοθήκη 2017, σ. 67.

ους συ-

απασχολούντο σε μονάδα κλειστής νοσηλείας ενώ καταργήθηκξ για Σ ναδέλφους τους που εργάζονταν σε μονάδα μη κλειστής νGσηλείας. σημείο
αυτό κρί-Το Δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή μόνο ως προς το νοντας ότι κατά τον τροπο αυτό παραΒιάζετG η συνταγματικό κrτσχUρωμενη
αρχή της ισότητας. Το κριτήριο διαφοροποίησης, σύμφωνα με Ζην απόφαση παρέμενε ανεξάρτητο από Σον τρόπο ή την δυσχέρεια ή την
επικινδυνόΣη-Σα της εργασίας αφού καμιά μελέτη δεν αποδείκνυε το αντίθετο. Οι λοιπές θεραπείες που ζητούντο στην αίτηση αι;ορρίφθηκαν και
η προσΒαλλόμενη απόφαση κατά τα λοιπά επικυρώθηκε. (α) Η δεσμευτικότητα τας απόφασης ταυ Δικαστηρίου Το άρθρο 146.5 του Συντάγματος
προΒλέπει ρητά ότι η απόφαση ταυ Δικα-στηριου ή σε περίrτωση που έχει ασκηθεί έφεση η απόφαση επί της έφεσης δεσμεύει «παν δικαστήριο
όργανον ή αρχικό εν τη Δημοκρατία...» Τον δεσμευτικό χαρακτήρα της δικαστικής απόφασης καταδεικνύει και το άρθρα 59(1) του Περί Γενικών
Αρχών του Διοικητικού Δικαστηρίου Νόμο

1580) /99: «Οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχουν ισχύ δεδικασμέ-νου - Η ακυρωτική απόφαση ισχύει έναντι όλων. Η απορριπτική
έναντι του αιτούντος...» δεσμευτικότητα έχει την έννοια ότι κάθε απόφαση που εκδίδεται δυνάμει των ττρονοιών του άρθρου 146.4 του
Συντάγματος οφείλει να διαφυλάσσεται, τυγχάνει σεβασμού από κάβε αρχή ή εξουσία της Δημοκρατίας που έχουν καθηκον εφαρμογής της
απόφασης και τίποτε που δεν συνάδει ή είναι αντιφα-τικό προς το καθεστώς αυτό δεν πρέπει να επιτραπεί να συμΒεί. Οι ακυρωτικές αποφάσεις
του Δικαστηρίου είναι δεσμευτικές έχουν καθολικό αποτέλεσμα και επενεργούν έναντι πάντων -οΐgε οrrιnzs- των διαδίκων, των διοικητικών
αρχών, του νομοθέτη. Οι απορριπτικές είναι δεσμευτικές μεταξύ των διαδίκων.
( 8) τσ Δεδrικοσμένα Η απόφαση του Δικαστηρίου παράγει δεδικασμένο για το θέμα που έχει κρι-θεί, (άρθρο 146.5 του Συντάγματος). Σύμφωνα
με τη νομολογία: «Αποκλεισμός από δεδικασμένο ή ημιδεδικασμένο εγείρεται όταν ένα επίδικο γεγονός έχει αποφασιστεί δικαστικά με
τελεσίδικο τρόπο σε δίκη μεταξύ των ιδίων διαδίκων από ένα Δικαστήριο που έχει απο-κλειστική ή συντρέχουσα δικαιοδοσία να επιληφθεί του
θέματος, και το ίδιο γεγονός επανεμφανίζεται άμεσα σε μεταγενέστερη δίκη μεταξύ των ιδίων διααιέκWν•»70δ

….

160 Ι Κυπριακά Διοικητικό Δίκαιο

για παραχώρηση εύλογης και δίκαιης αποζημίωσης σε ιδιοκτήτη επιθατηγού οχήματος του οποίου η άδεια Ε ή η άδεια οδικής χρήσης, κατά τις
προϋποθέ-σεις που θέτει ο νόμος, παύει να ισχύει, δεν εξυπηρετεί δημόσιο σκοπό και ως εκ τούτου εκφεύγει των ορίων του δημοσίου δικαίου.
Δεν αποτελεί πρόίόν κυριαρχικής σχέσης, αλλά προϊόν είτε συμφωνίας είτε, σε περίπτωση διαφω-νίας, απόφασης αστικού δικαστηρίου.494
Αποφάσεις προσδιοριστικές περιουσιακών δικαιωμάτων των πολιτών υπό το Αστικό Δίκαιο, εμπίπτουν στον τομέα του Ιδιωτικού Δικαίου. 'Οπως
cυνοριακές διαφορές δυνάμει του άρθρου 80. Κεφ. 224, διόρθωση λαθών ή παραλείψεων στο μητρώο ή στα Βιβλία του Κτηματολογίου,
αποφάσεις για την παραχώρηση διόδου δυνάμει του άρθ. 11 Α του Κεφ. 224.49' Καθώς κσι αίτημα για εγγραφή ακινήτου, καθορισμό επί τόπου
έκτασης επί του εδάφους και εκσυγχρονισμό του τοπογραφικού σχεδίου.496 Ομοίως και άρνηση του Διευθυντή Κτηματολογίου να παράσχει
λεπτομέρειες για τη διαί-ρεση κτήματος.49, Στον τομέα του δημοσίου δικαίου δεν εμπίπτουν οι χρηματικές διαφορές μεταξύ διοίκησης και
πολιτών και εκφεύγουν του αναθεωρητικού ελέγχου. Σχετικές αποφάσεις είναι οι ΑΙ ααs Cοπs απ(ίηide5 - ν - ςΙ3C για την άρνηση του
Ραδιοφωνικού ιδρύματος Κύπρου να μεταδώσει έναντι αμοιΒής λογοτε-χνικές εργασίες του αιτητή και ΜνΓοθι5 - ν - Rθρυb11ε άναφορικά με την
διαφορά εκδότη εφημερίδας και του κράτους γιά την δημοσίευση εκλογικών Καταλόγων, 498 Τόσο η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου όσα
και η Ολομέλεια του Διοικη-τικού Δικαστηρίου έχουν δεχθεί ότι οι πράξεις που λαμΒάνονταε στα πλαίσια συνολικών μέτρων εξυγίανσης του
τραπεζικού συστήματος με αποδέκτη τις τράπεζες, εμπίπτουν στα πλαίσια του ιδιωτικού και όχι του δημοσίου δικειίου.4g9

…...

0 έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 1183

του Υπουργού Εσωτερικών, ως Κηδεμόνα των Τουρκοκυπριακών Περιουσι-ών να μη δώσει τη συγκατάθεση του για αποδοχή πωλητηρίου
εγγράφου που κατατέθηκε στο Κτηματολόγιο για σκοπούς ειδικής εκτέλεσης. Η εταιρεία ενεργούσε υπό την προσωπική της ιδιότητα ως
αγοραστής του ακtνήτου και σύμφωνα με το Δικαστήριο άμεσο, προσωπικό και ενεστώς έννομο συμφέρον είχε ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης του
ακινήτου. Η αγοράστρια εταιρεία στε-ρείτο προσωπικού συμφέροντος αφού ο νόμος προϋποθέτει συγκατάθεση του διαχειριστή των
τουρκοκυπριακών περιουσιών, δηλαδή του Κηδεμόνα, για εγγραφή της πώλησης στα Κτηματολογικά Μητρώα. Αναφορά μπορεί να γίνει και στην
απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ΑΗΜΕΤ ΜυΙΙΑ ςυ1ΕΥΜΑΝ (ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΛΗΡΕfΟΥΣΙΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ 5ΑΒΙΗΑΑΗΜΕΤ SULEYMAN) - ν -
Δημοκρατίας,598 όπου αποφασίστηκε ότι η Προσφυγή που είχε καταχωρήσει ο ιδιοκτήτης του τουρκοκυπριακού ακινή-του μέσω του
αντιπροσώπου του ήταν έγκυρη και παραδεκτή και δεν ετίθετο Θέμα έλλειψης εννόμου συμφέροντος αφού ανεξάρτητα από την αντιπροσώ-
πευση, αιτητής ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης. Στην υπόθεση Sportsman Betting Company Ltd. - ν - Δημοκρατίας,599 που αφορούσε σε φόρο για
συλλογικά στοιχήματα κρίθηκε ότι οι αποδέκτες τους, η Εταιρεία δηλαδή, δεν νομιμοποιούνταν να ασκήσουν προσφυγή επειδή ο φόρος
επιΒάρυνε τους συμμετέχοντες στο στοίχημα και οι αποδέκτες ενεργού-σαν απλά ως εισπράκτορες του φόρου. Επομένως το συμφέρον που είχε
θιγεί δεν ανήκε ευθέως στην αιτήτρια εταιρεία, λόγω παρεμΒολής συμφέροντος τρίτου, άρα δεν ήταν άμεσο. Κατά το Δικαστήριο, «...εκείνο που
προσΒάλλεται είναι η είσπραξη του ποσού από τους Καθ' ων η Αίτηση, χρήματος που είχαν ήδη εισπραχθεί από την Εφεσείουσα από πελάτες της
που είχαν συμμετάσχει σε στοιχήματα και ΒεΒαί-ως είναι σε συνάρτηση προς αυτή την πράξη που πρέπει να θεμελιώνεται το έννομο συμφέρον
της και όχι γενικά προς τις δυνητικές επιπτώσεις από την εφαρμογή του νόμου αφηρημένα.» Η κυπριακή νομολογία, ακολουθώντας την ελληνική,
έχει δεκτεί ότι δεν στερείται αμεσότητας το έννομο συμφέρον ενοικιαστή. Η ιδιότητα του ενοικιαστή, ως μισθωτή δηλαδή του επίμαχου χώρου
δεν καθίσταται σχέση έμμεση εοο

598. ΑΗΜΕΤ kULLΑ SULEYMAN (ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΛΗΡΕfΟΥΣΙΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ SABINA ΑΗΜΕΤ SULEYMAN) - ν - ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, (2007) 4 ΑΑΔ
312. 599. Sportsman 11Π4 Company Ltd. - ν - Δημοκρατίας (2001) 3 Δ ΑΑΔ 1096. 600. Σωτήρη Στέλιου - ν - Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 295/2001,
Απόφαση 15.2.2002.

….

0 έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 171 ν. ΒεΒαιωτικές Πράξεις Δεν είναι επίσης εκτελεστές πράξεις που
απλώς επιΒεΒαιώνουν ή επαναλαμ-Βάνονν το περιεχόμενο προηγούμενης απόφασης και ουσιαστικά συνιστούν εμμονή στην αρχική απόφαση. Οι
πράξεις αυτές θεωρούνται ΒεΒαιωτικές και τίθενται εκτός των ορίων του δικαστικού ελέγχου της διοικητικής πράξης. Σύμφωνα με τη νομολογία
ΒεΒαιωτική είναι η πράξη εφόσον εκδίδεται από την ίδια αρχή όπως και η προηγούμενη, απευθύνεται στο ίδιο πρόσωπο ή πρόσωπα και παράγει
όμοια έννομα αποτελέσματα. Ουσιαστικά επιΒεΒαιώ-νει τις έννομες συνέπειες που έχουν προκύψει από προηγούμενη εκτελεστή πράξη . sαε
ΒεΒαιωτική θεωρήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο πράξη με το οποίο το Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Πάφου παρέπεμπε σε προηγούμενη
επι-στολή του με την οποία πληροφορούσε τους αιτητές ότι ο διαχωρισμός του κτήματος τους ενέπιπτε στην αρμοδιότητα του Τμήματος
Αναδασμού και ότι η αρχική επιστολή του επί του θέματος εξακολουθούσε να ισχύει.54, Οι ΒεΒαιωτικές πράξεις εκδίδονται μετά από αίτηση για
αναθεώρηση μιας πράξης. Αν όμως η αναθεώρηση απόφασης διενεργείται με την υποΒολή νέων στοιχείων και δέουσας νέας έρευνας επ' αυτών
τότε πρόκειται για νέα από-φαση 548 Όταν δηλαδή επαναϋποΒάλλεται αίτημα με ουσιώδη νέα στοιχεία ώστε να προκύπτει ανάγκη για
περαιτέρω διερεύνηση τους με αποτέλεσμα η διοίκηση να προΒαίνει σε νέα απόφαση, η πράξη αυτή δεν επιΒεΒαιώνει την προηγού-μενη αλλά
προκύπτει ως εκτελεστή.549 Το πότε υπάρχει νέα έρευνα είναι ζήτημα πραγματικό και συναρτάται με την συνεκτίμηση νέων πραγματικών ή
νομικών θεμάτων. Η υποχρέωση πάντως για νέα έρευνα υπάρχει όταν πράγματι έχουν υποΒληθεί νέα στοιχεία από τον ενδιαφερόμενο. 550

546. Pieris - ν - Republic (1983) 3Ο1 1054. 547. Ανδρέας Κωνσταντίνου κ.ά. - ν - Υπουργείου Εσωτερικών, Α.Ε. 46/2010, Απόφαση 26.2.2014. 548.
Μάρκου - ν - Δημοκρατίας (2010) 3 ΑΑΔ 531, Δημοκρατία - ν - ΚυΒέλη Αναστάσιου (2011) 3ΑΑΔ 519. Marfin Popular Bank Public Co. Ltd. - ν -
Υπουργείο Εμπορίου (2011) 3 ΑΑΔ 851. 549. IMCS Intercollege Ltd. - ν - Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου (2008) 3 ΑΑΔ 296. 550.
Χαράλαμπος Μιχαήλ - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, ΑΕ 124/2011, Απόφαση 22.3.2017. Στην υπόθεση αυτή το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι
επρόκειτο για μια επαναληπτική αίτηση θεραπείας που δεν προέΒαλλε νέα στοιχεία ούτε οδηγούσε σε νέα έρευνα. Η αναφορά σε έκθεση της
Επιτρόπου Διοικήσεως δεν διαφοροποιούσε τα πράγματα και επιχειρείτο απλώς μια χρονική διεύρυνση και παραλλαγή της ονομασίας της
απαίτη-σης για να διαφοροποιηθεί το αίτημα.

….

Ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Άρθρο 146 του Συντάγματος η_ Κατά τον τρόπο αυτό δεν μπορεί να Θεωρηθεί «έννομο» το συμφέρον
του λα-θρέμπορου ή του εμπόρου ναρκωτικών. ίί. Ενεστώς Έννομο Συμφέρον Το συμφέρον πρέπει να είναι ενεστώς, να απορρέει δηλαδή από
έννομη κα- τάσταση του αιτητή που ήδη υπάρχει κατά τον χρόνο άσκησης της προσφυγης και η ΒλάΒη έχει ήδη επέλθει ή είναι λογικώς
αναπόφευκτη,589 δηλαδή που Θα επέλθει με ΒεΒαιότητα στο άμεσο μέλλον. Στην περίπτωση αυτή η ΒλάΒη δεν Θεμελιώνεται σε μελλοντικά ή
ενδεχόμενα γεγονότα αλλά σε υπαρκτές ήδη καταστάσεις που λόγω της φύσης τούς θα επιφέρουν αναπόφευκτα ΒλάΒη στο μέλλον. 590
Θεμελιώνεται σε ΒέΒαια περιστατικά του παρόντος και όχι σε ενδεχόμενες εξελίξεις του μέλλοντος. Η ματαίωση προσδοκίας του μέλλοντος δεν
καθιστά την προσφυγή παραδε-κτή, ελλείπει το στοιχείο του «ενεστώτος» συμφέροντος. Ενεστώς όμως Θεω-ρείται το συμφέρον που πλήττεται
με ΒεΒαιότητα στο μέλλον, όπου δηλαδή ο επηρεασμός Θα εκδηλωθεί με ΒεΒαιότητα στο μέλλον.591

ΙΙΙ. Προσωπικό - Άμεσο Έννομο Συμφέρον Η ΒλάΒη η οποία νομιμοποιεί πρόσωπο να προσφύγει στο δικαστήριο για την αμφισΒήτηση της πρέπει
να είναι άμεση και προσωπική. Το έννομο συμφέρον είναι άμεσο όταν συνδέεται ευθέως με το πρόσωπο του προσφεύγοντος χωρίς να
παρεμΒάλλεται το συμφέρον τρίτου προσώπού. ΒλάΒη αντανακλαστική μέσα από τις αρνητικές συνέπειες πράξης, απόφασης

589. «0 δυσμενής επηρεασμός του νομιμοποιητικού για την άσκηση της προσφυγής συμφέ-ροντος, πρέπει να προκαλείται κατά τον χρόνο
έκδοσης της πράξης ή της απόφασης. Συνεπώς το συμφέρον πρέπει να είναι "ενεστώς". Πιθανός μελλοντικός επηρεασμός δεν επενεργεί στο
παρόν.» Λοχίας Γεώργιου κ.ά. - ν - Παναγή κ.ά. - ν - Δημοκρατίας, ανωτέρω. Βλ. επίσης, Παναγιώτα Κυριάκου κ.ά. - ν - Ραδιοφωνικού Ιδρύματος
Κύπρου, Συ-νεκδ. Υποθ. αρ. 701 /2015 και 789/2015. Απόφαση ΔΔ 26.9.2018, όπου κρίθηκε ότι το συμφέρον των αιτητών να προσΒάλουν τον
αναπληρωματικό διορισμό του ενδια-φερόμενου μέρους ως Διευθυντή Στήριξης Παραγωγής μέχρι την πλήρωση της Θέσης ήταν μελλοντικό,
αόριστο και αΒέΒαιο και Θα καθίστατο ενεστώς μόνο αν μελλοντικά προκηρύσσετο η κενή θέση και οι αιτητές και το ενδιαφερόμενο μέρος
εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους. 590. ΣτΕ 338/2004, 2484/2000. 591. Nadjisawa - ν - Repub ic (1967) 3 CLR 155. Χαραλάμπους - ν - Δημοκρατίας,
(1996) 3 ΑΛΛ 73. Κατά το ΣυμΒούλιο της Επικρατείας γίνεται δεκτό ως ενεστώς το έννομο συμφέρον εν ενεργεία υπαλλήλων για την προσΒολή
απόφασης που περιέχει δυσμενείς ρυθ-μίσεις για το ύφος ασφαλιστικής παροχής που Θα εισπράξουν ως συνταξιούχοι. ΣτΕ 3215/1990.

….

0 έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 175 �. ηι 2.1.Τοέτ έννομοσυ μ συμφέρον 1Ι c' U ll Το άρθρο 146.2 του
Συντάγματος καθορίζει ως θεμελιώδη όρο για την άσκηση της προσφυγής, το έννομο συμφέρον του αιτητή. Η νομολογία το έχει χαρακτηρίσει
μάλιστα ως «αδήριτη» προϋπόθεση για την άσκηση της προσφυγής564 ή ακόμα ως το «εφαλτήριο» πάνω στο οποίο ο εφεσείων πρέπει να
τοποθετήσει τον εαυτό του για να δικαιούται να προΒάλει τα αιτήματά του.s65 Το έννομο συμφέρον αποτελεί τη Βασική υποκειμενική
προϋπόθεση για το δικαστικό έλεγχο της νομιμότητας της προσΒαλλόμενης διοικητικής πράξης.

(σ) Η έννοια 0 όρος συμφέρον στην αρχαία ελληνική υποδηλώνει την χρησιμότητα, το όφελος, την ωφέλεια, το κέρδος. Το «συμφέρον»
αναφέρεται στο επωφελές των ενεργειών για την επίτευξη ή την διατήρηση ενός αγαθού,566 μιας ολότη-τας ή ενός ατόμου. Το έννομο συμφέρον
στην ακυρωτική διαδικασία μπορεί να οριστεί ως η ανα-γνωριζόμενη από το δίκαιο ωφέλεια που έχει για τον διοικούμενο η ακύ-ρωση
διοικητικής πράξης ή παράλειψης που ο ίδιος προσΒάλλει με αίτηση ακυρώσεως.567 0 ελληνικός όρος «έννομο συμφέρον» αντιστοιχεί προς τον
γαλλικό όρο «interet jurίdique» και τον αγγλικό όρο «legal interest». Θεωρείται πάντως δύσκολο να διατυπωθεί γενικός ορισμός για το έννομο
συμφέρον. Η έννοια δεν είναι στατική και επαφίεται στον ακυρωτικό δικαστή ευρύ πεδίο εκτίμησης. Υπό τις οποιεσδήποτε περιστάσεις αποτελεί
την ειδική σχέση που συνδέει τον αιτητή με την προσΒαλλόμενη πράξη, που στοιχειοθετεί το δικαίωμα για δι-καστική αμφισΒήτηση της.568 Είναι
η αναγκαία εξατομίκευση που το διακρίνει από το γενικό συμφέρον του κοινού για την ίδια απόφαση.569

564. Χατζησωτηρίου κ.ά. - ν - Δημοκρατίας (2008) 3 ΑΜ 524. 565. Σωτήρης Χατζηγεωργίου - ν - Δημοκρατίας (2013)3 ΑΜ 108. 566. Δ.O. Πυργάκης:
Το Εννομο Συμφέρον στη Δίκη Ενώπιον του ΣυμΒουλίου της Επικρα-τείας, ανωτέρω, σ.3. 567. Γλυκ. Σιούτη: Το'Εννομο Συμφέρον στην Αίτηση
Ακυρώσεως, 1988, σ.22. 568. Βλ. Τσιμεντοποιία Βασιλικού Δημόσια Εταιρεία Λτδ. - ν - Δημοκρατίας, ΑΕ 66/2010, Απόφαση 4.6.2015 όπου: «Η
ύπαρξη έωομου και άμεσου συμφέροντος αποτελεί απα-ραίτητη προϋπόθεση για προσΒολή διοικητικής πράξης. 0 αιτητής πρέπει να πιθανο-
λογήσει το έννομο συμφέρον του. (Χαραλάμπους - ν - Δημοκρατίας (1996) 3 ΑΜ 73). Το έννομο συμφέρον πρέπει να προσδιορίζεται και να
προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου...» 569. «Το "Εωομο Συμφέρον συνιστά προϋπόθεση του παραδεκτού της αίτησης και η από-δειξη
ειδικής έννομης σχέσης του αιτούντα με την προσΒαλλόμενη πράξη, τέτοιας που να εξατομικεύει την προσΒολή που αυτός υφίσταται στα
δικαιώματα και έννομα

ι<α/1 0'

….

ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Αρθρο 146 του Συντάγματος 1 167 Βαθμολογία των επιμέρους αντικειμενικών κριτηρίων καθώς και
άλλες πρά-ξεις-μέρος σύνθετης διοικητικής πράξης όπως γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης σε σχέση με την έκδοση του διατάγματος
απαλλοτρίωσης522 που αποτελεί την εκτελεστή πράξη. ii. Πράξεις Εκτελέσεως Αντίθετα με τις προπαρασκευαστικές πράξεις, οι πράξεις
εκτελέσεως έπο-νται της εκτελεστής πράξης, ακολουθούν χρονολογικά την έκδοση τους και έχουν ως λόγο την εφαρμογή της, αποτελούν μοχλό
για την υλοποίησή της, όπως προσφορά αποζημίωσης μετά την δημοσίευση διατάγματος απαλλοτρί-ωσης.523. 'Η η τοποθέτηση προσώπου στον
κατάλογο απαγορευμένων προσώ-πων (stop list) μετά την απέλαση του. Καθώς και η υπογραφή σύμΒασης, η κατεδάφιση, η έναρξη εργασιών
οδοποιίας.524 Ως πράξη εκτελέσεως έκρινε το Διοικητικό Δικαστήριο απόφαση της Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων για την τοποθέτηση ιστοσελίδας
της αιτήτριας σε λίστα φραγής, ως αποτέλεσμα μη υποΒολής αίτησης αποδέκτη κλάσης Β εντός της ταχθείσας προθεσμίας που προΒλεπόταν στην
εκτελεστή απόφαση που προ-ηγήθηκε περί φραγής όλων των ιστοσελίδων εκτός αν οι παροχείς τους συμ-μορφώνονταν με την απαίτηση για την
υποΒολή αίτησης.5z5 ΙΙΙ. Γνώμες - Πράξεις Πληροφοριακού χαρακτήρα Από τον κύκλο των εκτελεστών πράξεων εξαιρούνται επίσης απλές γνώμες
δηλ. πράξεις με τις οποίες η διοίκηση εκφράζει την γνώμη της επί ενός Θέμα-τος. 'Οπως επιστολή σε δημόσιο υπάλληλο στην οποία διατυπώνεται
η άποψη για την συντάξιμη υπηρεσία του.526 Η επιστολή της διοίκησης στην οποία ανα-φέρεται ότι ο αιτητής είναι στρατεύσιμος. Η εκτελεστή
πράξη είναι η κλήση για Θητεία.527 Μια γνωμοδότηση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.52α Γενικά δεν είναι εκτελεστές πράξεις
πληροφοριακού χαρακτήρα.

522. Βλ. Ανδρέας Τσαγγαρίδης - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1073/2015 Απόφαση Μ 25.2.18. Άννα Π. Λουκά - ν - Δημοκρατίας (1996)
3 ΑΑΔ 413. Ιωάωα Κανναουρίδου - ν - Επιτροπής Αρδευτικού Τμήματος «Άγιος Γεώργιος Κε-φαλόΒρυσος», Προσφ. Αρ. 1105/2010 Απόφαση
25.2.2014. 523. Κyρrίαηου - ν - Republic, 1986, 3ί11 2281. 524. VELI5TER LTD. - ν - Επιτρόπου Ρύθμισης Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρο-
μείων, Προσφ. Αρ. 880/2020 Απόφαση Μ 31.5.2021. 525. INTERWETTEN GAMING LTD. - ν - Εθνικής Αρχής Στοιχημάτων, Προσφ. Αρ. 1376/2016
Απόφαση 14.6.2018. 526. Neophytos G. Fellas - ν - Republic (1972) 3 £1Ι 310. 527. Ζακελίν Κεφάλα - ν - Δημοκρατίας, (2000) 3 ΑΑΔ 133. 528. Razis
and another - ν - Republic (1982) 3 ΙΙΒ. 45, όπου: «...η προσΒαλλόμενη από-φαση δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια νομική γνωμάτευση από
το Γραφείο του

….

έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 163 μένη έγκριση,5Ό7 χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η απαιτούμενη έγκριση, η
πράξη δεν έχει ολοκληρωθεί και από μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αναθεωρητικού ελέγχου.'" Απώλεια εκτελεστότητας
επισύρει και η ενσωμάτωση πράξης σε μεταγενέ-στερη όπως στην περίπτωση της ένστασης ή της ενδικοφανούς ιεραρχικής προσφυγής. Η μόνη
απόφαση που μπορεί να προσΒληθεί είναι η τελική από-φαση που έχει ληφθεί επί της ένστασης ή της ιεραρχικής προσφυγής που αποτελεί,
ακόμα και αν είναι απορριπτική την εκτελεστή πράξη. Κατά τη νο-μολογία είναι καθιερωμένη αρχή διοικητικού δικαίου ότι η πράξη ή απόφαση
εναντίον της οποίας έγινε ένσταση ή ιεραρχική προσφυγή, με Βάση νομοθετι-κή πρόνοια, χάνει την εκτελεστότητα της. 'Οταν εκδοθεί απόφαση
στην ένστα-ση ή στην ιεραρχική προσφυγή η προσΒαλλόμενη απόφαση ενσωματώνεται στη νέα, η οποία είναι η μόνη εκτελεστή πράξη. »509 Μη
εκτελεστού χαρακτήρα, και άρα ανεπίδεκτες αναθεωρητικού ελέγχου θε-ωρούνται κατά τη νομολογία και οι μη οριστικές πράξεις όπου δηλαδή
ελλεί-πει η λήψη οριστικής απόφασης επί του ζητήματος, και απαιτούνται και άλλες ενέργειες για την ολοκλήρωσή της.51ο Το Θέμα της
εκτελεστότητας της διοικητικής πράξης πραγματεύεται με ανά-λυση σε Βάθος η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου Σύνδεσμος Καταδυ-τικών
Κέντρων Κύπρου κ.α. - ν - Αρχής Λιμένων Κύπρου.51 ι φοηcώραρι� Q6ΠΛ!(�

507. "Οπως σε διαδικασία προαγωγής στην Αστυνομία όπου εκτελεστή είναι η τελική από-φαση του Αρχηγού της Αστυνομίας που ολοκληρώνεται
με την Υπουργική έγκριση. Βλ. Ευαγόρας Ευαγόρου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 2143/2006, Από-φαση 13.1.2008. 508. ΓραΒάνης - ν -
Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΠΑΚ (2009) 4 ΑΑΔ 1 Καθώς και Ζωδιάτης - ν - Πανεπιστημίου Κύπρου, Προσφ. Αρ. 859/2017, Απόφαση ΔΔ
28.1.2021. ΦοίΒη Κατσούρη κ.α. - ν - Μάριος Πεύκαρος, ΑΕ 69/2010 κ.α., Απόφαση 9.6.2015: «'Οπού οι πράξεις διοικητικού οργάνου υπόκεινται,
εκεί όπου ο Νόμος ορίζει στην έγκριση ετέρου διοικητικού οργάνου εκτελεστή διοικητική πράξη είναι μόνο η εγκρι-τική.» 509. Εταιρεία
Μουτουλλάς-Καλοπαναγιώτης Μεταφοραί Λτδ. - ν - Αρχής Αδειών κ.ά. (1989) 3 ΑΑΔ, σ. 277. Καθώς και Κυπριακή Δημοκρατία - ν - Φυτωρίου «Το
Αλσος Λτδ,», ΑΕ 129/10 Από-φαση 8.12.2015. Λυσιώτης - ν - Δημοκρατίας (2000) 3 ΑΑΔ 88. Κεραυνός - ν - Δημοκρατίας (2007) 3 ΑΑΔ 398. ΣΒανάς
- ν - Δημοκρατίας (2011) 3 ΑΑΔ 576. 510. Παύλου - ν - Υπουργείο Εσωτερικών, Προσφ. Αρ. 1397/2017, Απόφαση ΔΔ 18.12.2020. 511. Σύνδεσμος
Καταδυτικών Κέντρων Κύπρου κ.α. - ν - Αρχής Λιμένων Κύπρου, ανω-τέρω.

…..

Ο έλεγχος των διοικητικών πράξεων — Το Άρθρο 146 του Συντάγματος ( 199 λόγο έκλειψης του έννομου συμφέροντος για τον αιτητή αποτελεί
και η συναί-νεση. Συναίνεση είναι η αποδοχή της προσΒαλλόμενης πράξης πριν από την έκδοση της. Εννοείται ότι πρέπει να αποδειχθεί πλήρως
και να είναι οικειοθε-λής και χωρίς επιφυλάξεις.651 (Β) Αντικειμενικοί λόγο έκλειcμης εννόμού συμφέροντος Οι αντικειμενικοί λόγοι που
επηρεάζουν αρνητικά το έννομο συμφέρον αφο-ρούν την προσΒαλλόμενη πράξη. προκύπτουν λόγω ανάκλησης ή ακύρωσης τ ης διοικητικής
πράξης ή έκλειψη του υλικού αντικειμένου της πράξης. Το έννομο συμφέρον όμως δεν επηρεάζεται και παραμένει οταν παρα την έκλειψη του
αντικειμένου της δίκης, τίθεται θέμα ζημίας ή ΒλάΒης για τον αιτητή.652 Η εξαφάνιση του συμφέροντος λόγω ακύρωσης μπορεί να προέλθει και
από ακύρωση της πράξης σε άλλη προσφυγή με την οποία προσΒάλλεται η ίδια πράξη και οι δύο προσφυγές δεν συνεκδικάζονται.653

651. Το ΣτΕ Θεώρησε ότι υπήρχε συναίνεση στην περίπτωση που ο διοικούμενος συμφώ-νησε εκ των προτέρων και χωρίς επιφυλάξεις με
ορισμένη απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεως την οποία εκ των υστέρων προσΒάλλει, ΣτΕ 1414/1964. 652. «Το έννομο συμφέρον μπορεί να
εκλείψει όταν η προσΒαλλόμενη πράξη ανακλήθηκε, ακυρώθηκε, καταργήθηκε ή έληξε χρονικά, εάν δε εξέλιπε μετά την καταχώρηση της
προσφυγής και πριν από τις συζητήσεις, η δίκη καταργείται λόγω έλλειψης αντικει-μένου.» Μαρίνα Ομήρου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ.
Αρ. 6502/2013, Απόφαση ΔΔ 13.3.2017. Η δίκη δεν χάνει το αντικείμενο της ούτε και ο αιτητής το έννομο του συμφέρον όταν καταφαίνεται ζημιά
ή ΒλάΒη στον αιτητή. Μαρία Μιχαήλ Κουτσούδη - ν - Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1084/2011, Απόφαση 17.10.2014. (Βλ. Philips Collge 11ι1. - ν -
Κυπριακής Δημοκρατίας, ΑΕ 153/2012, Απόφαση 20.3.2018). 'Οπου, προσΒαλλόμενη απόφαση η ισχύς της οποίας λήγει πριν από την εκδίκαση
της προσφυγής αφήνει ζημιογόνο κατάλοιπο, διατηρείται το έννομο συμ-φέρον προς συνέχιση της εκδίκασης της προσφυγής και το Δικαστήριο
έχει καθήκον να ασκήσει τη δικαιοδοσία του και να καταλήξει σε απόφαση όπως προΒλέπεται στην παρ.4 του άρθρου 146 του Συντάγματος.
(Δημοκρατία - ν - Ματθαίου (1940) 3 ΑΑΔ 2452).» Βλ. επίσης: Λιασίδης - ν - Δήμου Πάφου, Προσφ. Αρ. 1193/2015, Απόφαση ΔΔ 24.3.2021. 653.
Κλέαρχος Μιλτιάδους - ν - Ε.Δ.Υ. (1980) 3 Ε1 1318. Σχετική με την απώλεια του έννομου συμφέροντος λόγω ακύρωσης πράξης είναι και η
απόφαση Μαρία Κωνσταντινίδη κ.ά. - ν - Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, Συνεκδ. Υποθ. 559/2012 κ.ά. Απόφαση Διοικητικού Δικαστηρίου
6.12.2016, όπου: «Εν π οκει-μένω, αντικείμενο των υπό εξέταση προσφυγών αποτελούσε και η προαγωγή Ρ Γεωργίου Καντούνα το οποίο όμως
στη συνέχεια εξέλιπε αφού όπως α του Ε.Μ. η προαγωγή του συγκεκριμένου Ε.Μ. στην προηγούμενη τ ς ρ αφέρθηκε, ακυρώ-θηκε και
συνακόλουθα, ακυρώθηκε και η προαγωγήμ η ης επίδικης θέσης συνέπεια, οι προσφυγές στο Βαθμό που στρέφονα του στην επίδικη Θέση.
Κατά τα της αποφασης προαγωγής

….

30 kati .. Εννοείται ότι εφόσον η παράλειψη Θεωρηθεί ως άρνηση απάντησης και προοόληθεί ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου δεν είναι
δυνατή η παράλ-ληλη προσΒολή της δυνάμει του άρθρου 29 του Συντάγματος. ΕπαναλαμΒάνεται ότι το άρθρο 29 κατοχυρώνει το δικαίωμα του
διοικούμενου να έχει απάντηση στην αναφορά του και επομένως εφόσον του γνωστοποιηθεί η απάντηση, προσφυγή που τυχόν έχει
καταχωρηθεί καθίσταται άνευ αντικει-μένου4sδ και οδηγεί σε κατάργηση της δίκης. Το άρθρο 37 του Ν. 158(1)/99 προΒλέπει για το δικαίωμα
κάθε προσώπου που Θίγεται από πράξη ή που δικαιούται να κάνει χρήση μιας πράξης να ζητήσει εγγράφως να του δοθεί πλήρες αντίγραφο της.
Είναι φανερό ότι το άρθρο διασφαλίζει το δικαίωμα καθενός να λαμΒάνει γνώση των διοικητικών εγ-γράφων που τον αφορούν ή τον θίγουν
άμεσα και προσωπικά και προσΒλέπει στην επαρκή πληροφόρηση του διοικούμενου που όπως και στην περίπτω-ση του δικαιώματος
προηγούμενης ακρόασης, αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος. Για τον σκοπό αυτό Θα πρέπει να προηγηθεί γραπτή αίτηση
του ενδιαφερομέ-νου και πάντως το ίδιο άρθρο αναγνωρίζει διακριτική ευχέρεια στην αρμόδια αρχή να αρνηθεί την ικανοποίηση του αιτήματος
εν όλω ή εν μέρει αν παρα-Βλάπτεται το υπηρεσιακό συμφέρον ή το συμφέρον τρίτου προσώπου. Στην περίπτωση αυτή η αρχή οφείλει να
αιτιολογήσει την απόφαση της. Το δικαίωμα αναφοράς, κατοχυρώνεται και στον Κοινοτικό Χάρτη θεμελιω-δών Δικαιωμάτων, άρθρο 44, δυνάμει
του οποίου παρέχεται σε κάθε πολίτη της 'Ενωσης και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατοικεί ή έχει την κα-ταστατική του έδρα σε ένα
κράτος μέλος να υποΒάλλουν αναφορά στο Ευρω-παϊκό ΚοινοΒούλιο. Στο δικαίωμα της αναφοράς στηρίζει την δράση του και ο Θεσμός των
Όμπου-τσμαν (Επίτροπος Διοικήσεως στην Κύπρο) που ξεκινώντας από τη Σουηδία στις αρχές του 1700 κατάφερε να καταστεί συνταγματικός
Θεσμός το 1809 και στην συνέχεια να εξελιχθεί σε παγκόσμια κλίμακα ως ο πιο σημαντικός μηχα-νισμός εξωδικαστικού ελέγχου της διοίκησης.

455. Ν.158(1)/99 άρθρο 36. 456. Βλ. Πίτσιλλος - ν - Υπουργείου Συγκοινωνιών και 'Εργων (2000) 3 ΑΑΔ 777 όπου: «Το άρθρο 29 παρέχει το
δικαίωμα στον πολίτη και δημιουργεί την υποχρέωση στην αρχή να αποφασίσει μέσα σ' ένα σύντομο χρονικό δικαίωμα και να δώσει μια αιτιολο-
γημένη απόφαση (Δημοτική Επιτροπή Αγίου Δομετίου - ν - Χριστοφόρου κ.ά. (1994) 3 ΑΑΔ 434). ...Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω έχει καθιερωθεί
ότι η γνωστοποίηση της απάντησης εξαφανίζει το δικαίωμα της προσφυγής και σε περίπτωση όπου έχει ήδη καταχωρηθεί μία προσφυγή, η
απάντηση που δόθηκε καθιστά την προσφυγή χωρίς αντικείμενο. Με την απάντηση που δίνεται πληρούται το κενό στην ολοκλήρωση των
υποχρεώσεων της διοίκησης.» 457. Βλ. Κ. Χρυσόγονος - Σπ. Βλαχόπουλος: Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, ανωτέρω σ. 454 επ.

….

θούλων στον Κλάδο Ζωής και Γενικής φύσεως, κατά παράθαση της χρονι-κής προθεσμίας που έθετε ο σχετικός νόμος. Πάντως δεν μπορεί να
αποτελεί αντικείμενο προσφυγής η παράλειψη του διοικητικού ο και να εκδώσει διοικητική Πράξη όταν το ΡγαΥΟυ να ενεργήσει κρ€τική του
ευχέρεια52Ο. ζήτημα αυτό εναπόκεcται ατην δια- (δ) e ιη εκτελεστές διοιιιητικές πράξεις Η νομολογία διακρίνει κατηγορίες πράξεων που δεν
έχουν εκτελεστό χαρα-κτήρα, δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα και ως εκ τούτου δεν μπορούν να τύχουν στην περίπτωση τους εφαρμογής, αι
διατάξεις του άρθρου 146 του Συντάγματος όπως οι πιο κάτω. Το Δικαστήριο αποφασίζει κατά πόσο συγκε-κριμένη πράξη εμπίπτει σε κατηγορία
μη εκτελεστών διοικητικών πράξεων.. Γροπαρασκευαστικές πράξεις Προπαρασκευαστικές είναι οι πράξεις που συνιστούν μέρος της διαδικασίας
που προορίζεται να οδηγήσει στην έκδοση εκτελεστής πράξης, είναι αδιαχώ-ριστα συνδεδεμένες με αυτή, αλλά στερούνται εκτελεστού
χαρακτήρα επειδή αφήνουν ανεπηρέαστα τα δικαιώματα του διοικούμενου. Οι προπαρασκευα-στικές πράξεις προηγούνται της έκδοσης
εκτελεστής διοικητικής πράξης, την οποία κατά ένα τρόπο προετοιμάζουν.'21 Παραδείγματα προπαρασκευαστικής πράξης σύμφωνα με την
νομολογία, εί-ναι η απόφαση για πειθαρχική δίωξη υπαλλήλου και οι ενδιάμεσες πράξεις που προηγούνται της έκδοσης τελικής απόφασης όπως
ο διορισμός ερευνώ-ντα λειτουργού, και το πόρισμα του λειτουργού. Προπαρασκευαστικές πράξεις αποτελούν και οι γραπτές, ή προφορικές εξε-
τάσεις για να κριθεί η καταλληλότητα του υποψηφίου για θέση στην δημόσια υπηρεσία, η απαλλαγή υποψηφίου από μέρος εξέτασης λόγω
προσόντων, η
520. Τρύφωνος κ.α. - υ - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 505/2015, Απόφαση ΔΔ 24.9.2021. 521. Στην απόφαση Γrαιι ο5 αηά ο1herε - ν -
pυbtiG, ανωτέρω, το Δικαστήριο απορρί-πτοντας ως απαράδεκτη την προσφυγή κατά της απόφασης για πειθαρχική δίωξη του αιτητή,
διευκρινίζει ότι η απόφαση για να διωχθεί πειθαρχικά κάποιος δεν έχει καμιά επίπτωση στα δικαιώματα του αφού πρόσωπο που κατηγορείται
ενώπιον ποινικού δικαστηρίου ή πειθαρχικής επιτροπής Θεωρείται κατά νόμο αθώο μέχρι ν' αποδειχθεί το αντίθετο ως αποτέλεσμα έγκυρης
ετυμηγορίας αρμοδίου δικαστηρίου ή πειθαρχι-κής επιτροπής. Αντίθετα, σύμφωνα με το Διοικητικό Δικαστήριο, η απόρριψη αίτησης των
αιτητών για εγγραφή σωματείου με συγκεκριμένη επωνυμία, έστω και αν παρεχόταν στους αιτητές η δυνατότητα να προτείνουν άλλες
τροποποιήσεις, επηρέαζε άμεσα έννομα αποτελέ-σματα και συνιστούσε εκτελεστή και όχι προπαρασκευαστική πράξη. Ζωή Νικολάου κ.ά. - ν -
Κυπριακή Δημοκρατία, Προσφ. Αρ. 5661/2013, Απόφαση ΔΔ 6.12.2017.

….

206 j Κυπριακό Διοικητικό Δίκαιο

Στην υπόθεση Αντώνης Πατάτας - ν - ΚUπριακης Δημοκρ ατίσς6,$ όπου; «Κα- ' ούτε με ένορκr1 δή-λωση ο αιτητης- μια μαρτυρία δεν προσήγαγε
στο δικ -' ε ενώπιον τον δικα-στηρίου του, ούτε προφορικά και Κανένα στοιχείο δεν τεθηκ ίΖει τον ισχυρισμό από τον ευπαίδευτο δικηγόρο του
που να υποστηρ του ότι η επιστολή πραγματικά λήφθηκε στις. ' Θεωρείται κατά τεκ-μήριο η απόφαση αποστέλλεται με σύνηθες ταχυδρομείο, ,
ξ79 ότι έχει φτάσει εντός εύλογου χρόνου, εφόσον δεν έχει επιστραφεt. Το Βάρος απόδειξης ότι η επιστολή έφερε την ορθή διεύθυνση και ότι
ταχύ δρομηθηκε και οτι δεν επεστραφη το φερ ι ο διάδικος που το ισχυρίζεται. . � στο c�ιοtκού-Συμφωνα με τη νομολογία πάντα, η
κοινοποίηση στο δικηγόρο του μενου Θεωρείται για τους σκοπούς του άρθρου ί 46.3 του Συντάγματος Κflινο-ποίηση στον ίδιο τον
διοικούμενο.681 Η προθεσμία για την άσκηση της προσφυγής αρχίζει την επομένη της ημέρας που θέτει σε ενέργεια την προθεσμία (δημΓ!σ ,1εΓ
υση-,"γ Υωση-Κο1ν0ποίηυη). Ν προθεσμία λήγει την εΒδομηΚοστή πέμπτη ημέρα απο την έναρξη ρξη της. Εάν η εΒδορηκιοο ι ή πέμπτη ημέρα
είναι Κυριακή ή αργία, επεκτείνεται και λήγει την πρώτη εργάσιμη ημέρα. Ως ημερομηνία υποβολής της προσφυγής θεωρείται 0 ημερομηνία κα-
ιαθεσης της στη γραμματεία του Διοικητικού Δικαστηρίου, όπως αναγράφεται στο δικόγραφο.

3.1 Αναστολή - Διακοπή Προθεσμίας Η προθεσμία για την άσκηση προσφυγής αναστέλλεται λόγω ορισμένων γεγο-νότων τα οποία συμΒαίνουν
στο χρονικέ σημείο λήξης της προθεσμίας.

678. Αντώνης Πατάτας - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, ανωτέρω. 679. Ξενοφώντος - ν - Κοινοτικού ΣυμΒσυλίου Κούρδαλι, Αρ. Προσφ. 1130/2015,
Από-φαση ΔΔ 29.6.2018. 680. Θεμιστοκλέους Κ. ίτ. - ν - Δημοκρατίας (2007) 3 ΜΑ 415.

Αυγουστή κ.ά. 681. Τ Ε !ΣΥΤυ τ ΕΚ -31.1.2020. ΝΙΚΚΟΑΑΣ - ν 30.5.2019.

- ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, ανωτέρω. - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 1339Ι2016, Απόφαση λπ Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ.
992/2014, Απόφαση ΔΔ

Στην υπόθεση Χρίστος Κληρίδης Διαχειριστής της Περιουσίας του Αποόιώσαντος Η&ί1 κτ&ιίm - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, ΑΕ 29/2015, Απόφαση
1.11,2021 το Ανώ-τατο Δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η Προ-σφυγή ήταν εκπρόθεσμη. Το Δικαστήριο
υπέδειξε ότι ο Εφεσείων-Διαχειριστής της περιουσίας του τουρκοκύπριου αποΒιώσαντος είχε την δυνατότητα νΥα πλ ο ο βεί ηρ φ ρη για την
κατάσταση της επίδικης περιουσίας που Βρισκόταν στις ελεύθερες ττεριοΧές και δεν είχε υπό τις περιστάσεις Καμιά σημασία το γεγονος ότι η
δημοσίευση στ ν Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της επίδικης απαλλοτρίωσης είχε γίνει στν ελ-ληνική γλώσσα. η

0 έλεγχος των διοικητικών πράξεων - Το Άρθρο 146 του Συντάγματος 159 Στην Απόφαση Σωτήρης "κ ατία 484 το Ανώ τατο Δικαστήριο ρης χρ•
Πέτρου - ν - Κυπριακής Δημ ρ ς, ηριο δέκτηκε ότι η απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας να τερματί-σει έγκριση που είχε παραχωρηθεί για στέγαση
σε κυΒερνητικό οικισμό στον πατέρα του αιτητή παρά το ότι αποτελούσε πράξη διαχείρισης κρατικής περι-ουσίας, με αυτή προάγετο δημόσιος
σκοπός στα πλαίσια κρατικής πολιτικής για την κάλυψη των αναγκών των προσφύγων.490 Στο δημόσια δίκαιο κρίθηκε ότι εμπίπτει και η
περίπτωση αιτήτριας με αί-τημα τη συμμετοχή της στο ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για εκπαίδευση ιατρών με σκοπό τη συμμετοχή τους στο
Θεσμό του προσωπικού ιατρού. Η διασφάλιση της ποιότητας του συστήματος υγείας μέσω ενός ικανοποιητικού και ποιοτικού επιπέδου παροχής
ιατρικών υπηρεσιών, στην οποία στόχευε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αφορά εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού και επομέ-νως η απόρριψη του
αιτήματος της αιτήτριας συνιστούσε πράξη που σαφώς εμπίπτει στο χώρο του δημοσίου δικαίου.491 Η απόρριψη αιτήματος για τερματισμό
οιονεί δημοσιοϋπαλληλικής σχέσης, όπως η σχέση διορισμένων μονίμων δημοσίων υπαλλήλων της Αρχής Λιμένων Κύπρου με την Αρχή που
αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου αποφα-σίστηκε επίσης ότι εμπίπτει στο δημόσιο δίκαιο.492 Εντός του πεδίου του δημοσίου δικαίού
κρίθηκε ότι εμπίπτει η έκδοση από την Αρχή Λιμένων άδειας χρήσης Θαλάσσιου χώρου ο οποίος ενέπιπτε εντός της λιμενικής περιοχής. Η
απόφαση ήταν αποτέλεσμα άσκησης δημόσιας εξουσίας που εναποτέθηκε στην Αρχή.493 Αντίθετα κρίθηκε από το Διοικητικό Δικαστήριο ότι το
άρθρο 166(2) του Περί της ΠρόσΒασης στο επάγγελμα του Οδικού Μεταφορέα Νόμου, Ν.101(Ι)/2001

489. Σωτήρης Χρ. Πέτρου - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Συνεκδ. Υπόθ. 146, 147/2013, Απόφαση 30.6.2016. 490. Ομοίως και στην υπόθεση
Μουστάκας - ν - Δημοκρατίας (1999) 4 ΑΔΔ 664 όπου: «Το ότι η παραχώρηση έγινε με σύμΒαση υπό τη μορφή άδειας χρήσης δεν αλλοιώνει το
χαρακτήρα αυτό της σχέσης, που προσδιορίζει και την προσΒαλλόμενη πράξη ως επίσης εντασσόμενη στα πλαίσια της κρατικής πολιτικής
ανάκτησης τέτοιων κατοι-κιών εφ' όσον η ανάγκη για την οποία παρεχωρήθηκαν εξέλιπε. 0 πρωταρχικός και κυρίαρχος σκοπός της
προσΒαλλόμενης πράξης, όπως και του γενικότερου πλαισίου των σχέσεων των μερών, χαρακτηρίζεται επομένως όχι από την άσκηση ιδιωτικών
περιουσιακών ή συμΒατικών δικαιωμάτων αλλά από την άσκηση διοικητικής εξουσίας για την προώθηση δημοσίου σκοπού ως του αντικειμένου
κρατικής πολιτικής, και έτσι εμπίπτει στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου.» 491. Ανδρονίκου κ.α. - ν - Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ.
604/2019, Απόφαση Μ 11.5.2021. 492. Λακκοτρύπης - ν - Αρχής Λιμένων Κύπρου, Προσφ. Αρ. 1419/2016, Απόφαση Μ 25.10.2019. Δίας - ν -
Αρχης Λιμένων Κύπρου, Προσφ. Αρ. 1446/2016, Απόφαση Μ 26.5.2021. 493. Σύνδεσμος Καταδυτικών Κέντρων Κύπρου κ. α. - ν - Αρχής Λιμένων
Κύπρου, Προσφ. Αρ. 1117/2015, Απόφαση Μ 10.4.2020.

.. sos ….

(Β) Ο εκτελεστός χαρακτήρας της πράξης Σε ότι αφορά την εκτελεστότητα της πράξης η κυπριακή νομολογία είναι ευρύτατη και κατ' επανάληψη
έχει ερμηνεύσει και/ή προσδιορίσει την έννοια αυτή, που συνιστά την πρώτη προϋπόθεση για την προσΒολή πράξης στα πλαίσια διοικητικής
προσφυγής.5οο Στην απόφαση Frangos and others - ν - RepublicS01 ως εκτελεστή καθορίζεται η πράξη που συνεπάγεται έννομη συνέπεια για τον
διοικούμενο. Μόνο πράξεις με άμεσο αντίκτυπο στα δικαιώματα των διοικουμένων μπορούν να συνυπο-λογιστούν από το διοικητικό δικαστήριο
στην άσκηση της αναθεωρητικής του δικαιοδοσίας. Στην απόφαση Δημοκρατία - ν - Sunoil Bunkering Ltd.502 την ενδεχομένως πιο
αντιπροσωπευτική και καθοδηγητική επί του Θέματος απόφαση, το Ανώ-τατο Δικαστήριο συνοψίζοντας τις θέσεις της ελληνικής ΒιΒλιογραφίας
και την νομολογία του ΣυμΒουλίου της Επικρατείας κατέληξε ότι: «το κριτήριο για την εκτελεστότητα διοικητικής πράξης ή απόφασης είναι η
παραγωγή εννό-μων αποτελεσμάτων δηλ. η γένεση εξ αυτής δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Πράξη είναι εκτελεστή εφόσον επιΒάλλει
υποχρεώσεις στον διοικούμενο μη υφιστάμενες πριν την έκδοση της, η μη ολοκλήρωση των οποίων παρέχει το δικαίωμα στη διοίκηση να
επικαλεσθεί τα μέσα του δικαίου για την εκτέλεση της »5ο3 Άρα χαρακτηριστικά στοιχεία της εκτελεστής διοικητικής πράξης που την
διαφοροποιούν από άλλες δηλώσεις Βουλήσεως των διοικητικών οργά-νων, είναι αφενός η παραγωγή εξωτερικών έννομων συνεπειών και
αφετέ-ρου η δυνατότητα άμεσης εκτέλεσης της.

500. 0 Π. Δαγτόγλου διατυπώνει την άποψη ότι η έννοια της εκτελεστής πράξης συμπίπτει ουσιαστικά με την έννοια της διοικητικής πράξης. Κατά
τον ίδιο, μια εκτελεστή πράξη της διοίκησης είναι «διοικητική πράξη» και μια «διοικητική πράξη» είναι εξορισμού εκτελεστή. 'Οταν το Διοικητικό
Δικαστήριο εξετάζει αν μια πράξη είναι εκτελεστή ή όχι εξετάζει στην πραγματικότητα αν πρόκειται για διοικητική πράξη. Εν πάση περιπτώσει
επιχειρώντας ένα ορισμό της εκτελεστής διοικητικής πράξης χα-ρακτηρίζει ως εκτελεστές εκείνες που παράγουν άμεσο έννομο αποτέλεσμα
έναντι των ιδιωτών αποκλείοντας κατ' αρχήν τις διάφορες άλλες φάσεις της διοικητικής δι-αδικασίας εσωτερικής προ πάντων σπουδαιότητας,
όπως η γνωμοδότηση, η πρόταση ή πράξεις χωρίς άμεση επιρροή στη νομική κατάσταση των ιδιωτών... Π. Δαγτόγλου: Γενικό Διοικητικό Δίκαιο,
έκδ. 5η, σ. 597. Κατά τον καθηγητή Forsthof, εξάλλου, "Αη administrative act includes all unilateral authoritative σ15 σ αη αuthority ο public ο
ίπε1Γο1οπ which have direct legal effects with the exception ο legislative and judicial acts." Forsthof: ΤΙ-ιο Administrative Act, ρ.11. 501. Frangos
and others - ν - Republic (1982) 3 CLR 53. 502. Δημοκρατία - ν - Sunoil Bunkering Ltd. (1994) 3 ΑΑΔ 26. 503. Βλ. επίσης, Αντώνης Γεναγριτης - ν -
Κυπριακής Δημοκρατίας (2001) 3 ΑΛΛ 1029.