MODERN ATOM MODELLERİ

• Modern Atom Teorisi Nedir?

• Modern atom teorisi kimya ve fizik bilimiyle ilgili bir teoridir ve Dalton, Thomson, Rutherford
ve Bohr gibi birçok bilim insanının üzerinde araştırmalar yaptığı ve bununla birlikte birçok
atom modeli oluşturulan bir teoridir. Modern atom modelinin bir diğer ismi ise Kuantum
Atom Teorisidir. Maddenin doğası üzerine kurulan bu teori, atom adı verilen ayrık yapılardan
meydana gelen bilimsel teoriyi içermektedir. Atom en küçük yapı taşıdır ve evrende bilinen
tüm maddelerin fiziksel ve kimyasal niteliklerini taşımaktadır. Atomu inceleyen bu atom modeli
proton, nötron ve elektronların hareket ve konum durumlarının belirlenmesiyle
oluşturulmuştur. Bu teoriye göre elektronların hızının ve konumunun bulanamayacağı, ancak
elektronların belirli yörüngesel hareketlerde bulunduğu kabul edilmiştir.
• Modern Atom Modelini Kim Bulmuştur?
• Thomson, Bohr, Rutherford ve Dalton gibi bilim insanları atomun yapısını ve şeklini incelemiş, bu şekiller üzerine
çalışmalar yapmıştır. Yapılan çalışmalarla birlikte pek çok atom modeli meydana getirmiştir ve modern atom
teorisi diğer oluşturan teorilerin son halidir. 1924 yılında Fransız Louis de BROGLİE, maddenin ışık gibi hem
dalga hem de parçacık özelliği gösterdiğini ileri sürmüştür. 1925 yılında Alman fizikçi Werner HEİSENBERG,
belirsizlik prensibini ortaya atmıştır. Bu prensibe göre, bir elektronun bulunduğu yeri ve o yerdeki hızını aynı
anda ölçmek mümkün değildir. Bu teori Bohr modelindeki atomun yerinin bilinmesi teorisini çürütmüştür. 1926
yılında Avusturyalı fizikçi SCHRÖDİNGER, teorileri birleştirerek, atomun dalga mekaniği modelini yani modern
atom teorisini geliştirmiştir. Elektronların konumunun ve hızının aynı anda yer alamayacağını kabul eden, belirli
yörüngesel hareketlerde yer alan elektronların varlığı kabul eden bu teori Bohr atom modeline çok yakın
görülmüştür. Böylelikle modern atom modeli, Bohr’un ve kendisinden önceki ve sonraki bilim insanlarının atom
hakkındaki tecrübe ve birikimlerinden doğmuştur.
• Modern Atom Teorisinin Özellikleri Nelerdir?
• Modern atom teorisine göre atomlarda, temel enerji düzeyleri bulunmaktadır. Her enerji düzeyinde n kadar alt
enerji seviyesi bulunur. Alt enerji seviyeleri s,p,d,f alt tabakalarıdır.
• Elektronların bulunma olasılığı en fazla olan alt enerji düzeylerine orbital denir.Orbitallerin bulunduğu alt enerji
tabakasının adını alır.
• S alt tabakasında 1 tane s orbitali
• p alt tabakasında 3 tane p orbitali
• d alt tabakasında 5 tane d orbitali
• f alt tabakasında 7 tane f orbitali bulunur.
• ''n'' olarak belirtilen sayılar elektronların çekirdekten ne kadar uzakta olduğunu ve ne kadar enerjiye sahip
olduklarını bildirir.
• Elektronlar (+) yüklü atom çekirdeği etrafında belirli enerji düzeylerinde (katman), elektron bulutu adı verilen
hacimsel bölgelerde hareket ederler. Yani elektronlar hem kendi etrafında hem de çekirdeğin etrafında
dönmektedir. Elektronların bu hareketleri ise orbital ve spin olarak isimlendirilir.
• Orbitaller elektronların çekirdek etrafında bulunma olasılığının en fazla olduğu bölgelerdir. Enerji düzeyinde yer
alan elektron sayısı orbital sayısının iki katı kadar olabilgösterir.Elektronlar dalga özelliği gösterir
• Her elektronun kendisine ait potansiyel bir enerjisi yer alır. Çekirdekten uzaklaşan elektronların enerjisinin
arttığı kabul edilir.
• Bu teori aslında bohr atom modeliyle benzer özellikler taşımaktadır. Fakat bohr atom modelinin eksik ve hatalarını kapattığı için daha geliştirilmiş şekli de
denmektedir. İşte modern atom teorisi özellikleri şöyle sıralanmaktadır;

• Elektronlar çekirdek çevresinde bulunmaktadır. Belirli enerji seviyesine sahiptir.

• Bu enerji seviyeleri baş kuantum sayısı olarak adlandırılır. Sembol olarak gösterimi ise ‘’n’’ olarak belirtilir.
• Bu sayılar elektronların çekirdekten ne kadar uzakta olduğunu ve ne kadar enerjiye sahip olduklarını bildirir.

• Sonuç olarak çekirdekten uzaklaşan elektronların enerjisinin de arttığı kabul edilir.

• Elektronlar kendi etrafında döner.

• Elektronlar çekirdeğin etrafında döner.

• Elektronların bu hareketleri ise orbital ve spin olarak isimlendirilir.

• Burada orbital tanımını elektronların çekirdek çevresindeki hareketi meydana getirir. Bu hareketin olma ihtimalinin yüksek olduğu bölgeler orbital bölgeleridir.

• Her elektronun kendisine ait potansiyel bir enerjisi yer alır.

• Enerji düzeyinde yer alan elektron sayısı orbital sayısının iki katı kadar olabilmektedir.

• Temel enerji seviyelerinde n^2 sayıda orbital yer almaktadır.

• Bohr Atom Modeli
• Bohr Atom Modeli, önceden ortaya atılan atom modellerine göre; atomun çekirdeğinde,(+)
yüklü protonların bulunduğu ve bunların çekirdek çevresinde dairesel yörüngelere halinde
dolaştığını açıklarken, Bohr Atom Modeli; elektronları bu hareketlerini inceleyerek, nasıl bir
yörüngede dolaştığı, hızı ve momentumu gibi kavramları ortaya koydu. Danimarkalı Fizikçi
Niels Henrik Bohr tarafından ortaya atılan Bohr Atom Modeli, atomların davranışını anlamamız
için gereken bir konudur.
• Danimarkalı Fizikçi Niels Bohr (1885–1962), gelmiş geçmiş en etkili bilim adamlarından biriydi.
Bohr, 20’li yaşlarının ortalarında doktorasını kazanmış ve aynı zamanda Danimarka
Akademisi’ndeki çalışmaları için altın madalya kazanmıştı. 1912’de, atom teorisi üzerinde
çalışmaya başladığı Manchester’daki Ernest Rutherford’un grubuna katıldı.
• 1913 yılında önerdiği Bohr Atom Modeli, daha önceki klasik tanımlardan radikal bir şekilde
ayrılarak, dahil edilen ilk modeldi. Bu model, kuantum teorisi ve kuantum-mekanik modellerin
öncüsüydü. Bohr Atom Modeli, kendinden önceki Rutherford Modelinden yola çıkılarak ortaya
çıkar bir atom modeli olduğu için; bazı kaynak ve kişiler tarafından Rutherford-Bohr Modeli
olarak da adlandırılmaktadır.
• Bohr Atom Modelinin Ortaya Çıkışı
• 1913 yılı öncesinde; bir atomun, rastgele yarıçaplı dairesel yörüngelerde dönen hafif, gezegensel negatif
elektronlarla çevrili, çekirdek adı verilen küçük, pozitif yüklü ağır bir çekirdekten oluştuğu düşünülüyordu. Bohr,
yapmış olduğu çalışmalarda modern kuantum mekaniğine dayanan atomun yapısını ortaya attı.
• Akkor ampul yandığında, ışığın tüm farklı dalga boylarını yayar. Bu filaman ısındıkça, sıcak filaman nedeniyle tüm
farklı dalga boyları o ampulden çıkar. Yine de, hidrojen gazı akkor haline gelecek şekilde yüksek bir sıcaklı ğa
ulaştığında, oldukça ayrı bir dalga boyu ortaya çıkar, bu dalga boyunda kırmızı bir çizgi olduğu görülür. Atomun
yapısına bağlı olarak; mavi ve sarı çizgiler hatta belki de her biri çok özel bir dalga boyuna sahip başka çizgiler de
olabilir.
• Bohr, bunun elektronların herhangi bir olası seviyede olduğunu kabul etmek yerine, bir atomda çok spesifik
enerji seviyelerini olduğunun benimsenmesi gerektiğin öne sürdü. Parlayan hidrojendeki bu çizgiler, elektronların
daha yüksek bir enerji seviyesinden daha düşük bir enerji seviyesine atladığı ve sonuç olarak, bu çok spesifik
dalga boylarında bir görünür ışık fotonu yaydığı zamanları temsil ettiğini söyledi. Birinci korunum yasasına göre
enerji korunmalıdır. Böylece zıplamadan kaybolan enerji bir foton olarak yayılır.
• Bohr Atom Modeli her ne kadar bazı hatalar içerse de, modern versiyonun tüm üst düzey matematiği olmadan
atom teorisinin kabul edilen özelliklerinin çoğunu tanımladığı için önemlidir.
• Bohr Modelinin Özellikleri
• Elektronlar, belirli bir boyut ve enerjiye sahip yörüngelerde çekirdeği yörüngede döndürürler.
• Yörüngenin enerjisi büyüklüğü ile ilgilidir. En düşük enerji en küçük yörüngede bulunur.
• Bir elektron bir yörüngeden diğerine geçtiği zaman; radyasyon emilir veya yayılır.
• Hidrojenin Bohr Modeli
• Bohr Atom Modelinin çıkış noktasındaki element hidrojendi. Bohr Atom Modelinin en basit örneği Hidrojen olduğu için,
Hidrojenin Bohr modeli üzerinden inceleme yaparak konuyu örneklendirelim.
• Hidrojen atomu (Z = 1) veya negatif yüklü bir elektronun küçük bir pozitif yüklü çekirdeğin yörüngesinde döndüğü hidrojen
benzeri bir iyon (Z > 1) içerir. Bir elektron bir yörüngeden diğerine hareket ederse elektromanyetik enerji emilir veya yayılır.
Yalnızca belirli elektron yörüngelerine izin verilir. Olası yörüngelerin yarıçapı, n 2 olarak artar, bu temel kuantum sayısın ı ifade
eder. 3 → 2 olan geçiş ise; Balmer serisinin ilk satırını oluşturmaktadır. Hidrojen (Z = 1) için 656 nm (kırmızı ışık) dalga boyuna
sahip bir foton oluşturur.
• HAZIRLAYAN;
• Yusuf BAŞKUTLU 11/C 3037