Ders Atom Teorileri Ve Büyük Patlama

12. Sınıf 4.
ÜNİTE :
ATOM KAVRAMININ TARĠHSEL GELĠġĠMĠ
www.fizikpenceresi.com 1
12. SINIF 4. ÜNĠTE : ATOM FĠZĠĞĠNE GĠRĠġ
Atom Kavramının Tarihsel GeliĢimi
Atomla ilgili düĢünceler, çok eski zamanlara kadar uzanmaktadır. Atom kelimesi atomos
sözünden türemiĢtir.
MÖ 5. yüzyılda Yunan filozofu Demokritos, atomosu bölünemez anlamında kullanmıĢ ve
atomun çok küçük taneciklerden oluĢtuğunu ileri sürmüĢtür.
Demokritos’un bu fikri 1800’lü yıllara kadar varlığını sürdürmüĢtür.
Dalton Atom Teorisi
1800’lü yılların baĢında John Dalton, bugünkü atom teorisinin temelini

atan ilk bilim insanlarından biridir. Dalton atom teorisi, kimyanın üç
temel yasasını (sabit oranlar, kütlenin korunumu ve katlı oranlar)
kullanarak atomun yapısını açıklar. Dalton atom teorisine göre,
 Atomlar içi dolu kürelerdir.
 Atom en küçük parçacıktır ve bütün elementler atomlardan oluĢur.
 Atomlar parçalanamaz, bölünemez ve yeniden oluĢturulamaz.
John Dalton (1766-1844)
2
Atom Kavramının Tarihsel GeliĢimi
Thomson Atom Teorisi
Joseph John Thomson, katot ıĢınları deneyi gerçekleĢtirmeden önce bazı bilim insanlarının
fikirlerini kendi teorileriyle iliĢkilendirmiĢtir. Thomson’ın kendisinden önceki bilim insanlarının
hangi çalıĢmalarından faydalandığını bilmek onun teorisini nasıl geliĢtirdiğini daha kolay
anlamayı sağlayacaktır.
Hollandalı Fizikçi George Johnstone Stoney, atomlarda elektrik

yüklü birimlerin varlığından bahsetti ve bu negatif yüklü taneciklere
elektron adı verilmesini önerdi.
George Johnstone Stoney

1826-1911
3
Julius Plücker
William Crookes
(1801-1868)
(1832 - 1919)
Katot ıĢın tüpünü ve Crookes radyometresini Alman fizikçi Julius Plücker, katottan
William Crookes icat etmiĢ ve atom fiziğinin anoda doğru yayılan ıĢınlara manyetik alan
geliĢmesine temel olan katot ıĢınlarıyla ilgili uygulayarak ıĢınları saptırmıĢ ve bu
çalıĢmaların öncülüğünü yapmıĢtır. ıĢınların negatif elektrikle yüklendiğini
tespit etmiĢtir. Katot ıĢınlarına mıknatıs
yaklaĢtırıldığında ıĢının manyetik alanla
birlikte yön değiĢtirdiğini saptamıĢtır.
4
Ġngiliz fizikçi Thomson,1896 yılında Plücker’in deneyini
geliĢtirerek yaptığı deneyle katot ıĢınları üzerinde çalıĢ-
malar yapmıĢ, elektronun e/m oranını hesaplamıĢtır.
Joseph John Thomson e

(1856 –1940).
 1,789.1011 C/kg olarak tespit etmiĢtir.
m
5
Thomson Atom Teorisi
Atom pozitif yüklü bir maddeden oluĢur.
Atomun içinde bulunan elektronlar, artı
yüklü maddede üzümlü kek misali, gömülü
bulundukları bir yapıya sahiptir.
Böylece elektronların toplam yükü ile kürenin pozitif yükü birbirlerini yok ediyorlardı ve atom
bütünüyle yüksüz (nötr) duruma geliyordu.
Bu modelin, (+) yüklerin (proton) ve (–) yüklerin (elektron) atomda homojen dağıldığı ve
nötrondan ve atom çekirdeğinden bahsedilmemesi modelin eksik bir tarafıdır
6
Amerikalı fizikçi Robert Andrew Milikan 1908’de yağ
damlası deneyi ile elektronun kütlesinin ve yükünün
hassas ölçümünü yapmıĢtır.
Fe = G q = 1.60 x 10-19C
qe.E = m.g me = 9.10 x 10-28 g
Millikan’ın deney düzeneği

7
Rutherford Atom Teorisi
Ernest Rutherford
(1871-1937)
1908 yılında Nobel kimya ödülüne layık görülen Rutherford; radyoaktivite, Alfa(α),
Beta (β), Gama (γ) taneciklerini keĢfetmiĢ ve Alfa taneciğinin helyum atomu olduğunu
bulmuĢtur.
Atomun çekirdekli bir yapıda olduğuna dair oluĢturduğu Rutherford atom modeli,
bilime en önemli katkısıdır.
8
Rutherford 1911’de radyoaktif bir kaynaktan çıkan ve +2e yüklü alfa tanecikleri ile yaptığı
deneylerde, madde üzerine gönderilen alfa parçacıklarının bir kısmının çok büyük
açılarla saptığını gözlemledi. Bu olayın sonucunda atomun merkezinde pozitif yüklü
yoğun bir bölgenin olduğuna karar verdi. 9
Rutherford Atom Modeline göre;
Atom, kütlesinin büyük kısmını oluĢturan

artı yüklü çekirdek ile bu çekirdeğin
etrafında dairesel yörüngelerde dolanan
elektronlardan oluĢur.
Normal Ģartlarda artı yük ile eksi yük

birbirini etkisiz hâle getireceğinden atom
nötrdür.
Elektronlarla çekirdek arasındaki

Ze2 mv2
etkileĢim coulomb kuvveti olup bu Fc  k 2 Fm 
r r
kuvvet elektronların dairesel yörün- + e-
gede dolanımını sağlar.
v
α taneciklerinin çoğu sapmadığından
atomun çoğu boĢluktan ibarettir.
10
Rutherford atom modeli, iki temel yönden geçersiz sayılmıştır.
1. Elektronlar yandaki Ģekildeki gibi ivmeli hareket

yaparsa etrafa foton göndererek elektromanyetik
ıĢıma yapar ve sürekli enerji kaybederek çekirdek
üzerine düĢer.
2. Elektromanyetik ıĢıma yaparak çekirdeğe yaklaĢan elektronun hızı ve frekansı artar.

Böylece, ıĢımanın enerjisi sürekli artar.
Bu durum, atomdan yayınlanan ıĢımalardan sürekli bir spektrum elde edilmesi anlamına
gelmektedir.
Ancak bilim insanlarının yaptığı araĢtırmalara göre, atomlardan elde edilen spektrumlar
sürekli değil belirli enerji seviyelerindedir.
11
Bohr Atom Teorisi
Niels Bohr
(1885-1962)
Ġsmiyle anılan atom teorisiyle ünlenen Danimarkalı fizikçi modern fiziğin doğmasına
yardımcı olmuĢtur.
Ġkinci Dünya SavaĢı sürecinde atom bombası geliĢtirme çalıĢmalarında bulunmuĢtur.
1922 yılında atom üzerine yaptığı çalıĢmalardan dolayı Nobel ödülü almıĢtır.
12
Thomson ve Rutherford’un yanında çalıĢmıĢ Danimarkalı Fizikçi Bohr , Rutherford
modelindeki eksiklikleri gidermek ve atom spektrumlarına bir açıklama getirmek için
1913 tarihinde kendi adıyla anılan bir atom modeli geliĢtirdi.
Bohr, modelinde en basit atom olan hidrojeni ısıtarak yaptığı çalıĢmalar sonucunda
dört temel varsayıma ulaĢtırdı. Bunlar:
1. Atom, pozitif yüklü bir çekirdek ile bunun etrafında dairesel yörüngeler üzerinde
dolanan negatif yüklü elektronlardan oluĢmuĢtur ve atomun toplam yükü 0 dır.
2. Elektronlarla çekirdek arasındaki etkileĢme Coulomb çekim kuvveti olup, elektronun

dairesel yörüngesi üzerindeki dolanımı elektron üzerine etki eden merkezcil kuvveti
ile Coulomb kuvvetinin dengesi sayesinde olmaktadır.
Bu iki varsayım Rutherford’ un modeli ile aynıdır. Farklı olarak;
13
h
3. Elektronlar çekirdek çevresinde L açısal momentumu; ‘nin tam katları olan
2
kararlı yörüngelerde ıĢıma yapmadan dolanırlar
h
L  n. ( n= 1,2,3, ….)
2
v me Açısal Momentumu:
-
  
L  r xP
+
 h
L L  mvr  n.
2

h L  n
2 14
4. Elektronlar aldıkları enerji ile daha üst yörüngelere geçebilir veya enerji vererek alt
yörüngelere inebilirler. Bu sırada elektronun ayrıldığı ve geldiği yörüngelerdeki
enerjilerin farkına eĢit enerjili bir foton yayınlanır.
elektron
Eilk -
foton
Eson
Ei  Es  h. f
15
v m
Bohr atomun yarıçapını aĢağıdaki formülle
hesaplamıĢtır.
r
+ n2
rn  0,53
Z
Z2
Bohr atomun yörünge enerjisini ise E n  13,6 2 formülüyle hesaplamıĢtır.
n
16
Hidrojen Atomunun Yörünge Toplam Enerjileri
12
Z2 n=1 için E1  13,6 2  13,6.eV
E n  13,6 2 1
n
12
n=2 için E 2  13,6 2  3,4.eV
2
12
n=3 için E3  13,6 2  1,51.eV
3
12
n=4 için E 4  13,6 2  0,85.eV
4
12
n=5 için E5  13,6 2  0,54.eV
5
12
n=∞ için E  13,6 2  0
 17
n yörünge numarası arttıkça,
• Elektronların açısal momentumu artar.
• Elektronların yörünge yarıçapı artar.
• Elektronların toplam enerjileri artar.
• Elektronlar çekirdekten uzaklaĢtıkça çekirdeğe bağlılıkları azalacağından
elektronların çizgisel momentumu ve hızı azalır.
18
E (eV)
ĠyonlaĢma
13,6 eV iyonlaĢma enerjisi n=3
0
n=5 n=2
Yörünge toplam enerjileri
-0,54 13,06 eV 4.uyarılma enerjisi

n=4 n=1
n=3
+
çekirdek
n=2
n=1
-13,6 Temel hal
Hidrojen
1. Uyarılma enerjisi E1=(-3,4) – (-13,6) = 10,2 eV

2. Uyarılma enerjisi E2=(-1,51)- (-13,6) = 12,1 eV
19
Franck ve Hertz Deneyi
1914 yılında gerçekleĢtirilen Franck-Hertz deneyi ile atomların enerji seviyelerinin kesikli
olduğu kanıtlanmıĢtır. Bu deneyle elektronların belirli enerji seviyelerinde bulunduğu
gösterilmiĢ ve Bohr atom modeli desteklenmiĢtir.
20
Gaz odasına hızlandırılarak gönderilen atomlar bazen hiç enerji kaybetmeden bazen de
hep belli değerlerde enerji kaybederek çıktığı görülmüĢtür.
Bu deneyden şu sonuca varılmıştır:

Atomlar enerjiyi belli paketler halinde alırlar ve bu paketlerin büyüklüğü her atom için
değiĢiktir. Bir atomun iç enerjisi sürekli değil, kesiklidir.
E (eV)
E (eV)
ĠyonlaĢma
10,4
n=4 8,84
ĠyonlaĢma
n=3 6,67 3,87
2,30
n=2 4,86
1,38
Temel hal Temel hal

n=1
Civa Sezyum
21
E (eV)
Bir atom tarafından alınabilecek en küçük enerji
miktarına o atomun birinci uyarılma enerji seviyesi
ĠyonlaĢma denir.
3,87
2. uyarılma
Herhangi bir uyarılma enerjisi verilmeden önce
2,30
1. uyarılma 1,38 atomun içinde bulunduğu hale temel hal denir.
Temel hal
Bir atomdan elektron koparabilecek en küçük
Sezyum enerji değerine iyonlaĢma enerjisi denir.
22
Atomun Uyarılma Yöntemleri
1. Atomların Birbiriyle Çarpışması Sonucu Uyarılması

DıĢarıdan bir etki ile atomlar hızlandırılabilir. Hızlandırılan atomlara esnek olmayan
çarpıĢma yaptırılabilir. Bu çarpıĢmalar, kararlı yörüngede temel hâlde bulunan
elektronların bir üst enerji seviyesine çıkmasını sağlar ve atom uyarılmıĢ olur.
2. Elektronlarla uyarma:
Bu uyarılma atoma gönderilen elektronların enerjisinin atomların birinci uyarılma
enerjisine eĢit veya büyük olması halinde gerçekleĢir. Elektronun enerjisi uyarılma
enerjisinde büyük ise fazlalık enerjiyi kinetik enerji olarak kullanır.
3. Fotonlarla uyarma:
Fotonun atomu uyarabilmesi için fotonun enerjisinin atomun uyarılma enerjilerine eĢit
olması gerekir. Fotonun enerjisi ,atomun 1.uyarılma enerjisinden küçük yada uyarılma
enerjileri arasında ise foton esnek çarpıĢma yaparak enerjisini kaybetmeden çıkar
gider.
4. Sıcaklığın artırılması ile uyarma:

Yeterli yüksek sıcaklıklarda atom çarpıĢmalarından dolayı, elektronlarla olan
çarpıĢmalarda olduğu gibi atom uyarılır.
23
Soru Atom Kavramının Tarihsel GeliĢimi
E (eV)
Hidrojen atomuna ait bazı enerji seviyeleri Ģekilde

verilmiĢtir. ĠyonlaĢma
13,6
a) Hidrojen atomunu uyarmak için kaç eV’luk enerjiye
13,06 n=5
sahip elektron gönderilmelidir?
12,75 n=4
b) Hidrojen atomunu iyonlaĢtırmak için kaç eV’luk
12,10 n=3
enerjiye sahip elektron gönderilmelidir?
c) Hidrojen atomuna 13 eV enerjili elektron gönderil- 10,2 n=2
diğinde gönderilen elektron hangi enerji değerleri ile
dıĢarı çıkabilir? n=1 Temel hal
d) Hidrojen atomuna 13 eV enerjili elektron gönderil- Hidrojen
diğinde atom kaç farklı ıĢıma yapabilir?
24
www.fizikpenceresi.com
E (eV)
Hidrojen atomuna ait bazı enerji düzeyleri verilmiĢtir.

ĠyonlaĢma
Hidrojen atomuna 12,76 eV enerjili elektron gönderil-
13,6
diğinde atom uyarılıyor. 13,06 n=5
a) Temel hâle dönen elektron kaç farklı ıĢıma 12,75 n=4
yapabilir? 12,10 n=3
b) Spektrumdaki en küçük frekanslı ıĢımanın
enerjisi kaç eV’tur? 10,2 n=2
c) Gönderilen elektronlar dıĢarı hangi enerjilerle

n=1 Temel hal
çıkabilir?
Hidrojen
25
Cıva atomuna ait bazı enerji seviyeleri verilmiĢtir. E (eV)
a) Cıva atomunu uyarmak için kaç eV’luk enerjili

ĠyonlaĢma
foton gönderilmelidir?
10,4
b) Cıva atomuna 9 eV enerjili foton gönderildiğinde n=4 8,84
foton hangi enerji değerleri ile dıĢarı çıkabilir? n=3 6,67
c) Cıva atomuna 8,84 eV enerjili foton gönderilerek
uyarılan atom kaç farklı ıĢıma yapabilir? n=2 4,86
Temel hal
n=1
Civa
26
Sezyum atomuna ait bazı uyarılma enerji E (eV)

Seviyeleri Ģekildeki gibidir.
Temel hâlde bulunan sezyum atomu ĠyonlaĢma
n=∞
I. 2,30 eV enerjili foton n=4 3,87
II. 2,76 eV enerjili foton n=3 2,30
III. 3 eV enerjili elektron n=2 1,38
IV. 4,6 eV enerjili elektron
Temel hal
n=1
hangileriyle uyarılabilir?
Sezyum
27
www.fizikpenceresi.com Çözüm: I, III, IV
E (eV)
Sezyum atomuna ait bazı uyarılma enerji seviye-
leri Ģekildeki gibidir.
ĠyonlaĢma
Temel hâlde bulunan sezyum atomunun 2,30 eV n=∞
n=4 3,87
ve 3,40 eV enerjili fotonlarla bombardıman
edilmesi durumunda, n=3 2,30
n=2 1,38
a) Fotonların durumları için ne söylenebilir?
b) Uyarılan atom hangi enerjilerde ışıma n=1
Temel hal
yapabilir? Sezyum
28
Bir X atomuna ait bazı enerji seviyeleri Ģekildeki

E (eV)
gibi verilmiĢtir.
Buna göre; ĠyonlaĢma
I. 2,4 eV enerjili foton, n=∞ 4,0
II. 2,5 eV enerjili elektron, n=3 3,2

III. 3 eV enerjili foton n=2 2,4
taneciklerinden hangileri X atomunu uyarabilir? Temel hal

n=1
A) Yalnız I. B) I ve II. C) I ve III.
D) II ve III. E) I, II ve III.
29
www.fizikpenceresi.com Çözüm: A
Sezyum atomuna ait bazı uyarılma enerji seviyeleri Ģekildeki E (eV)
gibidir.
Temel hâlde bulunan sezyum atomları aşağıdakilerden ĠyonlaĢma
n=∞
hangisi ile bombardıman edilirse 0,92 eV enerjili foton n=4 3,87
yayabilir? n=3 2,30

A) 1,38 eV enerjili fotonlarla n=2 1,38
B) 1,92 eV enerjili elektronlarla Temel hal

n=1
C) 2,03 eV enerjili elektronlarla
Sezyum
D) 2,30 eV enerjili fotonlarla
E) 3,22 eV enerjili fotonlarla
30
www.fizikpenceresi.com Çözüm: D
E (eV)
Cıva atomuna ait bazı enerji seviyeleri verilmiĢtir.
Civa buharındaki taban enerji durumunda bulu- ĠyonlaĢma
10,4
nan atomlara 9 eV kinetik enerjili elektronlar
n=4 8,84
gönderildiğinde bu elektronlar ortamı kaç eV
n=3 6,67
lik kinetik enerji ile terk edemez?
A) 9 B) 4,86 C) 4,14 D) 2,33 E) 0,16 n=2 4,86
Temel hal
n=1
Civa
31
Çözüm: B
E (eV)
Hidrojen atomunun enerji seviyeleri verilmiĢtir.

Buna göre ĠyonlaĢma
13,6
I. 12 eV enerjili foton ile
13,06 n=5
II. 12 eV enerjili elektron ile 12,75 n=4
III. 13,06 eV enerjili foton ile
12,10 n=3
hangileriyle hidrojen atomu uyarılabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III 10,2 n=2
D) II ve III E) I, II ve III
n=1 Temel hal
Hidrojen
32
E (eV)
Enerji seviyeleri verilen hidrojen atomu 3. enerji

düzeyine uyarmak için hidrojen gazı üzerine; ĠyonlaĢma
13,6
I. 12,1 eV foton göndermek,
13,06 n=5
II. 12,5 eV elektronla bombardıman etmek, 12,75 n=4
III. 10,2 eV elektronla bombardıman etmek
12,10 n=3
işlemlerinden hangileri yapılabilir?
A) Yalnız II. B) I ve II. C) I ve III. 10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
33
www.fizikpenceresi.com Çözüm: B
E (eV)
Enerji seviyeleri verilen hidrojen atomu 12,75 eV

enerjili foton ile uyarılmaktadır. ĠyonlaĢma
13,6
Buna göre elektron temel hâle dönerken
13,06 n=5
yapılan ışımanın enerjisi hangisi olamaz? 12,75 n=4
A) 0,65 eV B) 1,90 eV C) 2,55 eV
12,10 n=3
D) 5,20 eV E) 10,20 eV
10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
34
E (eV)
Bir X atomunun bazı enerji seviyeleri verilmiĢtir.
Temel haldeki X atomları buharının içinden 10 eV ĠyonlaĢma
11
kinetik enerjili elektronlar geçirildiğinde atom en
n=4 10
fazla kaç farklı ışıma yapabilir?
n=3 8
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
n=2 5
Temel hal
n=1
35
Çözüm: C
Bir hidrojen atomunun 1. yörüngesi ile 2. yörüngesinin yarıçapları

r1
oranı kaçtır?
r2
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
Çözüm:
12
r1  0,53
n2 Z
rn  0,53 
r1 1

Z r2 4
22
r2  0,53
Z
36
UyarılmıĢ bir hidrojen atomunun bir elektronu n = 3 düzeyinden

n = 2 düzeyine geçiyor.
Bohr atom modeline göre, bu hidrojen atomunun açısal mo-
mentumundaki değişim için ne söylenebilir?
( n= BaĢ kuantum sayısı, h: Planck sabiti )

h h
A) kadar azalmıĢtır. B) kadar artmıĢtır.
2 2
h h
C) kadar azalmıĢtır. D) kadar artmıĢtır.
 
E) 2 h kadar artmıĢtır

Çözüm:
h h
L  n. L  L2  L1  (3  2).
2 2
37
UyarılmıĢ iki hidrojen atomunun elektronlarından

biri 1. diğeri 2. yörüngede bulunmaktadır.
Bu iki atomun toplam enerjilerinin oranı kaçtır?
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
Çözüm:
12
Z2 E1  13,6 2
E n  13,6 2 1
n
12
E2  13,6 2
2
38
Bohr atom modeline göre bir alt yörüngeye inen elektronun,

I. Açısal momentumu azalır.
II. Toplam enerjisi artar.
III. Çizgisel momentumu artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
39
Bohr atom teorisi,

I. Elektronun sahip olduğu açısal momentumun en küçük değerinin sıfır olması
II. Çok elektronlu atomların özelliklerinin açıklanması
III. Elektronların yörünge yarıçaplarının kesikli değerlere sahip olması
verilen ifadelerden hangilerini açıklayamaz?
40
www.fizikpenceresi.com Çözüm: I ve II
Rutherford saçılma deneyi, atom hakkında

aşağıdakilerden hangisini açıklar?
A) Atomların kararlı oluĢunu
B) Atomların belli değerde enerji almaları
C) Çok elektronlu atomları
D) Elektron kabuklarını
E) Atomun çekirdekli yapıda olduğunu
41
www.fizikpenceresi.com Çözüm: E
q + v 
b
Z
+
Rutherford saçılma deneyi, q yüklü parçacık v hızı ve b nişan hatası ile atom
numarası Z olan çekirdeğe fırlatıldığında şekildeki gibi  açısıyla saçılıyor.
Parçacığın saçılma açısı ,
I. b artırılırsa azalır.
II. v artırılırsa artar.
III. q artırılırsa azalır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III
42
Çözüm: A
I. Atomun büyük kısmı boĢluktan ibarettir.

II. Atomun pozitif yükleri, çekirdek denilen çok küçük bir bölgede yoğunlaĢmıĢtır.
III. Elektronlar atom çekirdeğinin çevresinde kararlı yörüngelerde ıĢıma yapmadan
dolanır.
Yukarıdaki bilgilerden hangileri Rutherford’un atom modeli ile İlgili teorile
rindendir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III
43
Bohr atom modeline göre, H atomunun elektronu

n. yörüngeden (n+1). yörüngeye uyarıldığında,
I. Çizgisel momentumu azalır.
II. Açısal momentumu azalır.
III. Toplam enerjisi azalır.
yargılarından hangileri doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III
44
I. Thomson
II. Rutherford
III. Bohr
Atom kuramlarından hangilerinde “ çekirdekli atom”
modeli vardır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
45
Rutherford saçılma deneyi ile ilgili olarak söylenen;

I. Atomun büyük kısmının boĢluktan ibaret olduğu
II. Çekirdekte (+) ve (-) yüklerin toplandığı
III. En az sapmaya uğrayan parçacıkların çekirdeğe
en yakın gönderilenlerin olduğu
sonuçlarından hangileri doğrudur?
D) I ve III E) II ve III
46
Temel haldeki bir atomun uyarılması;

I. fotonla bombardıman etmek,
II. atomu ısıtmak,
III. atomları çarpıĢtırmak
yöntemlerinden hangileri ile yapılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) I ve III.
47
İlk kez atomda çekirdek kavramından bahseden bilim adamı kimdir?
A) Bohr B) Thomson C) Dalton D) Rutherford E) de Broglie
48
Rutherford’un çok ince altın yapraklarını α tanecikleri

göndererek yapmış olduğu deneyin sonucunda,
I. Atomun artı yüklü bir çekirdeği olduğu anlaĢılmıĢtır.
II. Çekirdek yarıçapı yaklaĢık olarak hesaplanmıĢtır.
III. Çekirdek çevresinde elektronların ıĢıma yapmadan
dolandığı düĢünülmüĢtür.
yargılarından hangilerine ulaşılmıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
49
Thomson atom modeline göre;

I. Pozitif yükler çekirdekte toplanmıĢtır.
II. Elektronlar atom içinde dağınık ve hareketsizdir.
III. Elektronlar çekirdek etrafında belli yörüngede dolanırlar.
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III.
D) I ve II. E) I ve III.
50
Bohr atom modeline göre elektronlar için;

I. Kararlı yörüngelerde ıĢıma yapmadan dolanırlar.
II. Üst yörüngelerden daha kararlı yörüngelere geçerken
ıĢıma yapar.
III. Atom içinde dağınık ve hareketsizdir.
51
Atom ile ilgili;

● Atomun yaptığı ıĢımalar kesikli spektruma sahiptir.
● Elektronlar açısal momentumu h 'nin tam katları olan belirli yörüngelerde dolanır.
2π
● Elektronlar belli enerji değerlerine sahiptir.
ifadeler hangi atom modelini açıklamaktadır?
A) Bohr B) Schrödinger C) Thomson D) Heisenberg E) Rutherford
52
Bohr atom modeline göre bir elektronun;

I. çizgisel momentum,
II. açısal momentum,
III. enerji,
niceliklerinden hangileri kesiklidir?
A) Yalnız III. B) I ve II. C) I ve III.
53
Aşağıda verilen atom ile ilgili;

I. atomun çekirdekli yapıya sahip olması,
II. atomun elektron içermesi,
III. elektronların atom içinde yerlerinin sabit olması
yargılarından hangileri Thomson, Rutherford ve
Bohr atom teorisi için ortaktır?
D) I ve II. E) II ve III.
54
Bohr atom modeline göre;

I. Kararlı yörüngelerin yarıçapı n2 ile doğru orantılıdır.
II. Elektronun toplam enerjisi n2 ile ters orantılıdır.
III. Elektronun açısal momentumu n ile doğru orantılıdır.
(n = baĢ kuantum sayısı)
55
Bohr atom modeline göre, taban enerji durumunda bulunan

hidrojen atomu bir üst enerji düzeyine uyarıldığında elektronun;
I. toplam enerji,
II. açısal momentum,
III. çizgisel hız
niceliklerinden hangileri artar?
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve II. D) I ve III. E) II ve III..
56
www.fizikpenceresi.com Çözüm: C
Bohr atom modeline göre hidrojen atomunda;

I. açısal momentum,
II. yarıçap,
III. çizgisel hız
niceliklerinden hangileri kesiklidir?
57
Çözüm: D
Bohr atom modeline göre, temel halde bulunan

bir hidrojen atomu 2.enerji düzeyine uyarıldığında
elektronun;
I. bağlanma enerjisi,
II. çizgisel hızı,
III. dolanma periyodu
niceliklerinden hangileri artar?
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III
D) I ve III. E) II ve III.
58
Çözüm: C
n=5 düzeyine uyarılmıĢ bir hidrojen atomunun açısal

momentumu h kadar değiĢiyor.
π
Buna göre, atomun elektronu hangi yörüngeye geçmiş
olabilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
Çözüm:
h h h
L  n. L  L2  L1  (5  n). 
2 2 
Çözüm: C
59
Hidrojen Atomunun Spektrumu
Toplam enerjileri Uyarılma enerjileri

E (eV)
ĠyonlaĢma
13,6
0
n=6
n=5
-0,54 13,06
n=4
-0,85 12,75
n=3 12,1
-1,51
Paschen serisi
n=2 10,02
-3,4
Hα Hβ HƔ
Balmer serisi
n=1
-13,6
α β Ɣ
Temel hal
Lyman serisi
60
Üst yörüngelerden n=1 ‘ e doğrudan geçiĢler Lyman (morötesi ıĢınlar)
serisini oluĢturur.
Üst yörüngelerden n=2 ‘ e doğrudan geçiĢler Balmer (görünür ıĢık)
Üst yörüngelerden n=3 ‘ e doğrudan geçiĢler Paschen (kızıl ötesi ıĢın)
Ei  E s
Bu ışınların frekansı ; Ei  E s  h.   
h
Z2 hc Z2
E n  13,6 2   13,6 2
n  n
1 R 1 1
Işınların dalga boyu;  .( 2  2 )
 hc ns ni 61
Sezyum atomuna ait uyarılma enerji E (eV)
seviyeleri verilmiĢtir.
ĠyonlaĢma
K, L, M ve N ışımalarının dalga boyları
3,87
sırasıyla λK, λL, λM ve λN dir.
N
Buna göre ışıma dalga boylarını bü- 2,30
yüklüklerine göre sıralayınız. L
1,38
M
K
Temel hal
Sezyum
62
λM >λK >λL >λN
E (eV)
Enerji seviyeleri verilen hidrojen atomu 12,75 eV enerjili
foton ile uyarılıyor. ĠyonlaĢma
Buna göre elektron temel hâle dönerken Lyman 13,6
13,06 n=5
serisine ait kaç ışıma gözlenebilir?
12,75 n=4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
12,10 n=3
10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
63
Çözüm: C
E (eV)
Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri Ģekilde verilmiĢtir.
Temel haldeki atom elektronla uyarılınca Lyman serisinin ĠyonlaĢma
, β ıĢımaları ile Balmer serisinin H ıĢımaları gözlenebil- 13,6
13,06 n=5
mektedir.
12,75 n=4
Buna göre, gönderilen elektronların kinetik enerjisi en
12,10 n=3
az kaç eV dur?
A) 10,20 B) 12,10 C) 12,75 D) 13,06 E) 13,6
10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
64
Çözüm: B
E (eV)
Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri Ģekildeki verilmiĢtir.
Temel haldeki hidrojen atomları 13 eV enerjili elektron- ĠyonlaĢma
larla bombardıman edildiğinde spektrumunda; 13,6
13,06 n=5
I. 
12,75 n=4
II. β
12,10 n=3
III. H
IV. H
10,2 n=2
çizgilerinden hangileri oluşabilir?
A) I ve II. B) II ve III. C) I, II ve III. n=1 Temel hal
D) II, III ve IV. E) I, II, III ve IV. Hidrojen
65
Çözüm: C
E (eV)
Hidrojen atomunun da temel halde bulunan bir elektron
üçüncü uyarılma düzeyine kadar uyarılıyor. ĠyonlaĢma
Elektron temel hale dönerken kaç farklı dalga boyunda 13,6
13,06 n=5
ışıma yapabilir?
12,75 n=4
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
12,10 n=3
10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
66
Çözüm: D
Uyarılan bir atom en fazla üç farklı dalga boyunda ıĢıma yapabiliyor.

Buna göre bu atomun temel haldeki elektronu kaçıncı enerji se-
viyesine uyarılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
67
Çözüm: C
Emisyon
1.Kendiliğinden emisyon:
Bir atom grubunda atomların çoğu temel halde bulunur. UyarılmıĢ atomlar kararlı hale
geçmek için 10-8 saniye gibi kısa bir sürede ıĢıma yaparak temel hale geçerler.
Bu ıĢımaya kendiliğinden emisyon denir.
Temel hale inerken yapılan ıĢıma tekrar bir elektronu üst seviyeye çıkartır. Ġlk giren
fotonla çıkan foton arasında bir zaman farkı oluĢur. n tane foton girerse yine n tane
foton çıkar.
soğurulma Kendiliğinden emisyon
Ei  Es  h.
68
2.Uyarılmış emisyon:
Üst uyarılmıĢ bir E2 enerji seviyesindeki atomların sayısının düĢük enerjili

E2 enerji seviyesindeki atomlardan daha fazla olduğu hale tersine birikim
olayı denir.
E2
gelen fotonlar
gelen fotonlar
yayınlanan fotonlar
Ei  Es  h.
E1
atomlar
69
Lazer
LASER kelimesi Ġngilizce “Light Amplification

by Stimulated Emission of Radiation”
kelimelerin baĢ harflerinden oluĢmaktadır.
LASER ıĢınları 1960 yılında Theodore Harold
Maiman tarafından keĢfedilmiĢ, bu keĢiften
sonra LASER kullanımında önemli geliĢmeler
olmuĢtur.
UyarılmıĢ emisyon yardımıyla ıĢığın Ģiddetlendiril-

mesi anlamına gelen lazer, paralel ,aynı frekanslı,
aynı fazlı ıĢıma yapan kaynaklardır.
Simülasyon
70
Lazer
Lazer ışığının özellikleri:

1. UyarılmıĢ emisyon yoluyla elde edilir.
2. Aynı fazlı, aynı frekanslı ve aynı yönlü dalgalardan oluĢur.
3. Tek renkli ıĢıktır.
4. Paralel ıĢık olduğundan dağılmadan çok uzaklara gidebilir.
5. Maddeleri delme, kesme ve buharlaĢtırmada kullanılabilir.
6. Lazer ıĢığı ile üç boyutlu görüntüler elde edilebilir.
7. Kesme sırasında kanı pıhtılaĢtırdığından kanamasız ameliyatlar yapılabilir.
8. Bulut, sis ve yağmur gibi atmosfer olaylarından etkilenir.
71
LASER ıĢınlarıyla ilgili

I. UyarılmıĢ emisyon yoluyla oluĢturulur.
II. Atmosfer olaylarından etkilenmez.
III. Tek renkli ıĢınlardır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
72
Çözüm: D
SINAVDA ÇIKMIŞ SORULAR
2016 LYS
Bohr atom modeline göre; hidrojen atomunda bir elektron, 2. enerji

düzeyinden 3. enerji düzeyine uyarıldığında bu atomun;
I. yarıçapı,
II. elektriksel potansiyel enerjisi,
III. toplam enerjisi
özelliklerinden hangileri artar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
73
www.fizikpenceresi.com Cevap: E
2015 LYS
Bohr atom modeline göre; elektronların yörünge yarıçapları, çizgisel

hızları, enerjileri ve periyotları kuantumludur.
n = 3 seviyesinde dolanan bir elektronun hızı v olduğuna göre,
n = 2 seviyesinde dolanan elektronun hızı kaç v olur?
2 3 4 3
A) B) C) D) E) 1
3 2 3 4
Çözüm:  
L  Pxr h  32 
3  mv a0 
2  Z
h
n  mvr  22 
2 2
h
 mv2  a0 
2  Z 
h  n2 
n  mv a0 
2  Z 
74
www.fizikpenceresi.com Cevap: B
2014 LYS
Hidrojen atomlarının spektrumunda görülen

Lyman, Balmer serilerine ait çizgilerden
bazılarının oluĢumu Ģekildeki gibidir.
Buna göre L , Lβ , L , H , Hβ çizgilerinden
hangisinin saldığı ışık çıplak gözle

görülebilir?
(Kırmızı ıĢığın enerjisi 2 eV, mavi ıĢığın ise 4 eV dir.)
A) L B) Lβ C) L D) H E) Hβ
75
2013 LYS
Hidrojen atomlarının spektrumunda görülen

Lyman, Balmer ve Paschen serilerine ait
çizgilerden en küçük enerjili olanlarının oluĢumu
grafikteki gibidir.
Buna göre, n = 4 durumuna uyarılmış
atomların temel enerji düzeyine geçerken
hangi ışımayı yapma olasılığı en fazladır?
A) Lyman 
B) Lyman β
C)Lyman 
D)Balmer 
E) Balmer β
76
2012 LYS
Taban (temel) durumundaki hidrojen atomunun elektronunu 2. uyarılmış

enerji düzeyine çıkarmak için, bu atomun kaç eV enerjili fotonlarla
uyarılması gerekir?
(Hidrojen atomu için Rydberg sabiti: 13,60 eV)
A) 10,20 B) 12,09 C) 12,75 D) 13,06 E) 13,60
77
www.fizikpenceresi.com Cevap: C
2011 LYS
Enerji
(eV)
3,87
n=3 2,30
n=2 1,38
n=1 Taban durum
Sezyum atomunun kimi enerji düzeyleri Ģekildeki gibidir. Sezyum buharındaki

atomların üzerine E kinetik enerjili elektronlar gönderiliyor. Bu elektronlardan
biri, taban durumundaki iki sezyum atomunu peĢ peĢe uyararak 0,10 eV’luk
kinetik enerji ile ortamdan çıkıyor.
Buna göre, E en az kaç eV’tur?
A) 1,48 B) 2,40 C) 2,86 D) 3,68 E) 4,60
78
2010 LYS
Bohr atom modeline göre, uyarılmıĢ bir hidrojen atomunda n. enerji düzeyindeki
elektron, nʹ. enerji düzeyine geçerken atomun açısal momentumu h kadar
π
azalıyor.
Buna göre, n ve nʹ sayıları aşağıdakilerden hangisi olabilir?
(h: Planck sabiti)
n n/
A) 2 1
B) 1 2
C) 4 2
D) 2 3
E) 2 4
79
2009 Fen 2
E (eV)
ĠyonlaĢma
Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri Ģekildeki 13,6
gibidir. 13,06 n=5
Buna göre, n = 5 düzeyine uyarılmış hidrojen 12,75 n=4
atomlarında Balmer serisinden en çok kaç 12,10 n=3
çizgi görülebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 10,2 n=2
n=1 Temel hal
Hidrojen
80
1989 II
E (eV)
Civa atomunun enerji düzeyleri diyagram Ģekildeki
gibidir.
ĠyonlaĢma
Buna göre, civa buharındaki, taban düzeyinde 10,4
bulunan atomları, 10
8,87
3,80 eV enerjili p, 8
7,8
4,86 eV enerjili r, 6 6,67
6,67 eV enerjili s,
4,86
Fotonlarından hangileri uyarabilir? 4
A) P ve r B) r ve s C) p ve s 2
Temel hal
D) Yalnız s E) Yalnız r
81
www.fizikpenceresi.com Cevap: B
2006 Fen II
E (eV)
Hidrojen atomunun enerji düzeylerinden bazıları Ģekildeki
ĠyonlaĢma
gibidir. HızlandırılmıĢ bir elektron, taban enerji durumun-
13,6
daki 2 hidrojen atomu ile etkileĢiyor.
13,06 n=5
Bu hidrojen atomlarının ikisinin birden iyonlaşabil-
12,75 n=4
mesi için, elektronun en az kaç eV luk kinetik enerji
12,10 n=3
taşıması gerekir?
10,2 n=2 A) 27,20 B) 26,12 C) 25,50

D) 24,18 E) 20,40
n=1 Temel hal
Hidrojen
82
Cevap: A
2007 Fen II
Bir elektronunu yitirmiĢ helyum atomunun kalan elektronu 3. Bohr yörüngesindedir.
Bu elektronun toplam enerjisi kaç eV tur?
(Rydberg sabiti R =13,6 eV; atom No (Z)=2 )
A) −1,51 B) −3,02 C) −4,53 D) −6,04 E) −9,07
83
Cevap: B
Modern Atom Teorisi
84
Bohr atom modeli pek çok açıdan önemli olsa da daha sonraki yıllarda
atom spektrumlarının incelenmesi ve modern atom teorisine geçiĢte
yapılan çalıĢmalar, modelde bazı yetersizlikler olduğunu göstermiĢtir.
Bu yetersizlikler şu şekildedir.
1. Bohr atom modeli bir elektrona sahip H atomu ile He+, Li+2 ve Be+3
gibi bir elektronlu iyonları açıklamada çok baĢarılı olmaktadır.
Ancak birden fazla elektrona sahip elementler bu model ile açıkla-
namamaktadır.
2. Atomların spektrumları incelendiğinde bazı çizgilerin parlaklıklarının

diğerlerinden fazla olduğu görülür. Bohr atom modeli bu olayın nede-
nini açıklayamamaktadır.
3. Bohr atom modeli, atomlar arası bağları ve molekül oluĢumunu

açıklayamamaktadır.
4. Bohr atom modeli, elektronun dalga hareketini dikkate almaz.
85
Broglie, atomun yapısının Bohr’un anlattığı kadar basit olmadığı hipotezini öne
sürmüĢtür.
Broglie’nin ‘‘Elektron, sadece tanecik olarak değil dalga olarak da düĢünülmelidir.”

Ģeklindeki açıklaması pek çok bilim insanının atom hakkında yeni araĢtırmalar
yapmasında etkili olmuĢtur.
Atomun kompleks bir yapıda olduğunu düĢünen bilim insanları atomu incelemek
için geliĢtirdikleri mekaniğe kuantum mekaniği adını vermiĢtir.
Bohr atom modeli, yetersizliklerine rağmen klasik mekanikten kuantum mekani-

ğine geçiĢte önemli adımlar atılmasını sağlamıĢtır. 1925 yılından sonra Schrö-
dinger ve Heisenberg gibi önemli bilim insanlarının katkılarıyla kuantum meka-
niği teorisi geliĢtirilmiĢ ve Bohr atom modelinin yetersizlikleri ortadan kaldırılmıĢtır.
86
Heisenberg Belirsizlik Ġlkesi
Karl Werner Heisenberg

(1901-1976)
Alman Fizikçi Werner Heisenberg, Broglie’nin elektronun sadece tanecik

olarak değil dalga olarak da düĢünülmesi gerektiğini bir ilke açıklamıĢtır.
Heisenberg Belirsizlik İlkesi adı verilen bu ilkeye göre, bir parçacığın

konumunu ve momentumunu aynı anda doğru ölçmek imkânsızdır.
87
Schrödinger Dalga Denklemi
Erwin Schrödinger
(12.08.1887- 04.01.1961)
Avusturyalı Fizikçi Erwin Schrödinger, de Broglie dalga denkleminin zamana

ve uzaya bağlı fonksiyonunu üst düzeyde matematik denklemi hâline
getirmiĢtir.
Schrödinger Dalga Denklemi (Ψ ) adı verilen bu eĢitlik, atomun yapısını
açıklamakta daha temel bir yaklaĢım olmuĢtur.
88
Schrödinger, çalıĢmaları sonucunda Heisenberg'in "Belirsizlik Prensibini"
de destekleyen açıklamalar yapmıĢtır.
Bunların baĢında ‘‘ Atom içinde hareket eden elektronların doğru konumundan

söz etmek mümkün değildir. Ancak elektronların bulunma ihtimallerinin yüksek
olduğu yerler tespit edilebilir.” ifadesi gelmektedir.
Schrödinger’in açıklamalarına göre, hidrojen atomunun elektronu çekirdekten

itibaren sonsuza kadar bulunabilir.
Elektronun bulunma olasılığının fazla olduğu yerlere elektron bulutu adı
verilir.
Elektronun
bulunma
ihtimali
0,54
(Å)
1 Yarıçap
89
Modern atom teorisinde elektron yörüngelerinden bahsedilmez. Elektronun yeri
tam olarak bilinmemesine karĢın elektronun belli bir zaman aralığında nerede
bulunabileceği olasılığı açıklanabilir Modern atom teorisinde yörünge yerine
atom orbital terimi kullanılır. Orbitaller elektronların bulunma ihtimalinin yüksek
olduğu bölgelerdir.
90
Modern Atom teorisinde elektronun atom içindeki davranıĢını belirlemek
için sayı ve semboller kullanıldı.
Elektronun durumunu açıklayan bu sayılara kuantum sayıları denildi.
Kuantum sayıları ;
1. Baş kuantum sayısı (n),

2. Orbital (yörüngesel) kuantum sayısı (l),
3. Manyetik kuantum sayısı (ml),
4. Spin manyetik kuantum sayısı (ms)
Ģeklindedir.
91
Kuantum sayıları ve orbitaller
92
Modern Atom Teorisine Göre Atomun Özellikleri
1. De Broglie hipotezinde maddeye eĢlik eden De Broglie dalgaları ile Heisenberg belirsizlik
ilkesinde belirtilen maddenin parçacık ve dalga özelliğinin aynı anda belirlenememesi
modern atom teorisinde geçerlidir.
2. Bohr atom modelinde elektronların yörüngeleri, çekirdeğe olan uzaklıkları, açısal
momentumları ve enerjileri De Broglie hipotezine uygun olarak kuantumludur. Modern atom
modelinde de geçerlidir.
3. Bohr atom modelinde uyarılan elektronlar, temel hâldeki enerji seviyelerine dönerken ıĢıma
yapar ve yayınlanan fotonun enerjisi, enerji seviyeleri farkına eĢittir.
4. IĢıma spektrumu dıĢ manyetik alan etkisi altında incelendiğinde bazı spektrum çizgilerinin alt
spektrum çizgilerine ayrıĢtığı görülür.
5. Elektronların durumu kuantum sayıları ile ifade edilir. Her yörüngede bulunacak elektron
sayısı bellidir. Elektronun yeri hakkındaki bilgiler dalga fonksiyonundan elde edilir. Örneğin
orbitallerin açıklanmasında ilk yörüngede 2 elektron, ikinci yörüngede 8 elektron bulunması.
6. Elektronların atom çekirdeği etrafındaki enerji seviyelerinde (yörüngelerde) bulunma
olasılığının en fazla olduğu bölge orbitallerdir. Her enerji seviyesinde n2 kadar orbital, 2n2
kadar elektron bulunur (n yörünge numarası).
7. Bohr atom modeline göre elektron çekirdek çevresinde dönerken yörüngenin çevresi,
elektrona eĢlik eden dalganın tam katlarına eĢittir. Modern atom modelinde de geçerlidir.
Bağıntı Ģu Ģekilde yazılabilir: 2π rn=n.λ (n yörünge numarası).
8. Elektronlar hem çekirdek etrafında dolanır hem de spin (iç açısal momentum) hareketi yapar.
Parçacıkların hareketleri kuantum sayıları ile ifade edilir.
93
Büyük Patlama Teorisi
94
Evrenin belirli bir noktadan dıĢarıya doğru geniĢlediği düĢüncesinden yola çıkılarak
bir baĢlangıcının olması gerektiği sonucuna ulaĢılmıĢtır.
Büyük patlama teorisine göre evrenin bir baĢlangıcı vardır. Bu baĢlangıçta ne madde
ne uzay ne zaman ne de boĢluk bulunmaktadır.
Bu hiçlik içerisinde bulunan neredeyse nokta kadar bir büyüklükte ve GüneĢ’in çekir-
değinden trilyonlarca kat daha sıcak olan saf enerji bundan yaklaĢık 13,7 milyar yıl önce
henüz bilinmeyen bir nedenle bir anda geniĢleyerek ĢiĢmeye ve soğumaya baĢlamıĢtır.
Yapılan araĢtırmalarda evrenin yaklaĢık %4 ünün maddeden, %26 sının karanlık

maddeden, %70 inin ise karanlık enerji olarak adlandırılan enerji formundan oluĢtuğu
tespit edilmiĢtir.
95
96
Büyük patlamayı destekleyen buluşlar nelerdir?
Hubble, 1929 yılında yaptığı gözlem ve çalıĢmalar sonucunda galaksilerden gelen ıĢığın
dalga boyundaki artıĢ (kırmızıya kayma) ile galaksilerin Dünya’ya olan uzaklıkları
arasında bir iliĢki bulmuĢtur. Hubble Yasası olarak bilinen bu iliĢkiye göre galaksiler
birbirinden uzaklaĢmakta ve evren her yönde geniĢlemektedir.
Büyük patlamadan gelen radyasyon,, ilk defa 1964'te tespit edilmiĢtir. Bu kozmik fon
radyasyonunun, büyük patlamadan hemen sonra kainatı dolduran sıcak gazdan geldiği
tahmin edilmektedir.
ġu anki evrende mevcut helyum ve hidrojen oranıyla hesaplamalar sonucunda ortaya

çıkan oranın birbirini tutması büyük patlamayı destekleyen kanıt olarak kabul ediliyor.
97
Soru Büyük Patlama
Büyük patlama teorisine göre

I. Evrenin bir baĢlangıcı vardır.
II. BaĢlangıçta her Ģey saf enerji halindedir.
III. Evren geniĢlemektedir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
98
www.fizikpenceresi.com Cevap: I, II ve III
“Uzman, çok dar bir alanda yapılabilecek
tüm hataları yapmış kişidir.”
Niels Bohr
99
Konu bitmiĢtir.
Hoşçakalın
100

Ders Atom Teorileri Ve Büyük Patlama

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ders Atom Teorileri Ve Büyük Patlama

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

12. Sınıf 4.

Dalton Atom Teorisi

1800’lü yılların baĢında John Dalton, bugünkü atom teorisinin temelini

Thomson Atom Teorisi

Hollandalı Fizikçi George Johnstone Stoney, atomlarda elektrik

George Johnstone Stoney

Joseph John Thomson e

Atom pozitif yüklü bir maddeden oluĢur.

Atomun içinde bulunan elektronlar, artı

yüklü maddede üzümlü kek misali, gömülü

bulundukları bir yapıya sahiptir.

bütünüyle yüksüz (nötr) duruma geliyordu.

Millikan’ın deney düzeneği

Atom, kütlesinin büyük kısmını oluĢturan

Normal Ģartlarda artı yük ile eksi yük

Elektronlarla çekirdek arasındaki

1. Elektronlar yandaki Ģekildeki gibi ivmeli hareket

2. Elektromanyetik ıĢıma yaparak çekirdeğe yaklaĢan elektronun hızı ve frekansı artar.

2. Elektronlarla çekirdek arasındaki etkileĢme Coulomb çekim kuvveti olup, elektronun

Bu iki varsayım Rutherford’ un modeli ile aynıdır. Farklı olarak;

• Elektronların açısal momentumu artar.

• Elektronların yörünge yarıçapı artar.

• Elektronların toplam enerjileri artar.

• Elektronlar çekirdekten uzaklaĢtıkça çekirdeğe bağlılıkları azalacağından

elektronların çizgisel momentumu ve hızı azalır.

-0,54 13,06 eV 4.uyarılma enerjisi

1. Uyarılma enerjisi E1=(-3,4) – (-13,6) = 10,2 eV

Bu deneyden şu sonuca varılmıştır:

Temel hal Temel hal

1. Atomların Birbiriyle Çarpışması Sonucu Uyarılması

4. Sıcaklığın artırılması ile uyarma:

Hidrojen atomuna ait bazı enerji seviyeleri Ģekilde

d) Hidrojen atomuna 13 eV enerjili elektron gönderil- Hidrojen

diğinde atom kaç farklı ıĢıma yapabilir?

Hidrojen atomuna ait bazı enerji düzeyleri verilmiĢtir.

c) Gönderilen elektronlar dıĢarı hangi enerjilerle

Cıva atomuna ait bazı enerji seviyeleri verilmiĢtir. E (eV)

a) Cıva atomunu uyarmak için kaç eV’luk enerjili

Sezyum atomuna ait bazı uyarılma enerji E (eV)

Bir X atomuna ait bazı enerji seviyeleri Ģekildeki

I. 2,4 eV enerjili foton, n=∞ 4,0

II. 2,5 eV enerjili elektron, n=3 3,2

taneciklerinden hangileri X atomunu uyarabilir? Temel hal

Sezyum atomuna ait bazı uyarılma enerji seviyeleri Ģekildeki E (eV)

yayabilir? n=3 2,30

B) 1,92 eV enerjili elektronlarla Temel hal

Hidrojen atomunun enerji seviyeleri verilmiĢtir.

Enerji seviyeleri verilen hidrojen atomu 3. enerji

Enerji seviyeleri verilen hidrojen atomu 12,75 eV

n=1 Temel hal

Bir hidrojen atomunun 1. yörüngesi ile 2. yörüngesinin yarıçapları

UyarılmıĢ bir hidrojen atomunun bir elektronu n = 3 düzeyinden

( n= BaĢ kuantum sayısı, h: Planck sabiti )

UyarılmıĢ iki hidrojen atomunun elektronlarından

Bohr atom modeline göre bir alt yörüngeye inen elektronun,

Bohr atom teorisi,

Rutherford saçılma deneyi, atom hakkında

I. Atomun büyük kısmı boĢluktan ibarettir.

Bohr atom modeline göre, H atomunun elektronu

Rutherford saçılma deneyi ile ilgili olarak söylenen;

Temel haldeki bir atomun uyarılması;

İlk kez atomda çekirdek kavramından bahseden bilim adamı kimdir?

A) Bohr B) Thomson C) Dalton D) Rutherford E) de Broglie