Maliyet Muhasebesi Ders Notu

MALİYET
MUHASEBESİ
DERS NOTU
1
2
Maliyet Muhasebesi İle İlgili Kavramlar
Harcama → alışveriş → ödeme ve borçlanma
↓
Maliyet → üretim → parasal fedakârlık (harcama)
↓
- Gelir elde etmek için
Gider → satış - Mamul teslimi ya da hizmet kullanımı
- İşletmelerin varlığını ve faaliyetlerini devam ettirebilme
Zarar → olağanüstü - arızi (arıza)
NOT: Harcama, maliyet, gider kavramlarının tanımının tanımının içinde bir önceki kavram
geçer. Örnek "maliyet" in içinde "harcama" geçer.
NOT: Ürün satılırsa gider
Ürün satılmazsa maliyet
GİDER ZARAR
Gelir elde etmek için varlık azalış Karşılıksız varlık azalışı
Faydası tükenmiş maliyet
Bilanço Yaklaşımında Gider Bilanço Yaklaşımında Zarar
 Satış  Arızi
Gelir Tablosu Yaklaşımında Gider Gelir Tablosu Yaklaşımında Zarar
 Satış  Arızi
 Hasılattan düşülen  Hasılattan Düşülen
NOT: Hasılat = Gelir = Gelir Tablosu
İlk Madde ve Malzeme satın alındı → Üre me Sevk → Satış

↓ ↓ ↓
Harcama Maliyet Gider
3
Maliyet Muhasebesinin Amaçları
- Maliyet hesaplamak
- Maliyetleri düşürmeye çalışmak
- Bütçe yapmak
- Gider kontrolü
- Başarı ölçmek
- Yönetime bilgi vermek
Maliyet Muhasebesinin Amaçları Değildir

- Gelir kontrolü
- Vergi ve kâr hesaplamak
- Varlıklardaki değer artış ve azalışları incelemek
- Dış bilgi kullanıcılarına bilgi vermek
Maliyet Muhasebesini Etkileyen Faktörler

- Faaliyet konusu
- Kullanılan teknoloji
- Üretim tekniği
- Yönetimin beklentileri
Maliyet Muhasebesini Etkileyen Faktörlerden Değildir

- İşletmenin kurulduğu yer
Not: İşletmenin kurulduğu yer maliyetleri etkiler, maliyet sistemini etkilemez.
4
A) Ürünlerin Yüklenmesine Göre
1) Direkt Giderler: Mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen giderlerdir (KOLAY).

a) Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri (DİMVMG): Kullanılan hammadde.
b) Direkt İşçilik Giderleri: Üretici işçinin üretim yaptığı süreler için aldığı ücrettir.
2) Endirekt Giderler: Mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir dağıtım

anahtarı yardımıyla yüklenebilen giderlerdir (ZOR). Direkt giderler dışındaki tüm üretim
giderleri.
Örnek: Üretimhane, fabrika, yarı mamul deposu.
a) Genel Üretim Giderleri: Direkt giderler dışındaki tüm üretim giderleridir.
B) Faaliyet Hacmine Göre

1) Sabit Giderler: Faaliyet hacmine göre bağlı olarak toplamda artıp azalmayan giderler.
2) Değişken Giderler: Faaliyet hacmine göre bağlı olarak toplamda artıp azalan giderler.
Not: Toplamda sabit olan giderler, birim maliyetlerde değişkenlik gösterir.
Not: Toplamda sabit olan giderler, birim maliyetlerde sabit kalır.
İsimlerini toplamlarından alırlar.
5
C) Fonksiyonlarına Göre
1) 7/A:
710 DİMMG
720 DİG
730 GÜG
740 HİZM. ÜRT. MLY.
750 ARAŞT. VE GEL. GİD.
760 PSVDG
770 GYG
780 FİN. GİD.
Seni şaşırtanlar: 740. Hizmet Üretim Mly, 780. Finansman Gid.
D) Çeşitlerine Göre
1) 7/B:
790. İMVMG
791. İŞÇİ ÜCRET GİD.
792. MEMUR ÜCRET GİD.
793. DIŞ. SAĞL. FAYD. VE HİZM. GİD.
794. ÇEŞİTLİ GİD.
795. VERGİ, RESİM VE HARÇ GİD.
796. AMORT. GİD.
797. FİNANSMAN GİD.
Anahtar Kelimeler: Direkt diye bir şey yok. İşçi, Memur, Dışarıdan, Çeşit, Vergi….,
Amortisman
Üretim işletmelerinde giderlerin sabit ve değişken kısımlarına ayrılmasında kullanılan

yöntemler (MEGİYE):
 Muhasebe Yöntemi
 En Küçük Kareler Yöntemi
 Grafik (Serpilme Grafiği) Tekniği Yöntemi
 İş Ölçümü Yöntemi
 Yarı (Çifte) Ortalamalar Tekniği
 En Düşük ve En Yüksek Hacimler Tekniği
6
STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ
1) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO): İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi'nde, üretime verilecek olan
veya satılacak malların stoklara ilk önce giren mallardan olması gerektiği varsayımına
dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası ilk alınan mallardan başlanarak sırasıyla devam
eder. Yani stoklara giren malların yine giriş sırasıyla stoktan çıkarlar.
İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi'nde, üretime verilen ilk madde ve malzemeler düşük maliyetle
önce değerlendirildiğinden, enflasyon dönemlerinde üretim maliyetlerinin düşük olarak
hesaplanmasına yol açmakta bu da işletmenin gerçekten daha yüksek kâr sağladığı
görüntüsü vererek, fiktif kârların doğmasına neden olmaktadır.
2) Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO): Lifo Değerleme Yöntemi, üretime verilecek olan veya
satılacak malların stoklara son olarak giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır.
Stoktaki malların kullanılma sırası son olarak alınan mallardan başlanarak geriye doğru
sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren malların giriş sırasının tersine göre stoktan çıkarlar.
Son Giren İlk Çıkar Yöntemi'nde, üretime verilen ilk madde ve malzemelerin maliyetlerini en
son fiyatlarla değerlemeye olanak verdiğinden, enflasyon dönemlerinde fiktif görüntü
kârların ortaya çıkmasını önleyerek işletme yönetiminin daha rasyonel kararlar almasını
sağlamaktadır. Bu yöntemin en önemli sakıncası, enflasyon dönemlerinde dönem sonu
stoklarının bilançoda gerçek değeri ile gösterilmesine olanak vermemesidir.
3) Ortalama Maliyet Yöntemleri

a) Tartılı Ağırlıklı (Periyodik Ortalama) Maliyet Yöntemi
b) Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi
4) Piyasa Fiyatı (Yenileme Maliyet) Yöntemi
5) Piyasa Fiyatı ve Alış Maliyetinden Düşük Olan İle Değerleme Yöntemi
6) Standart Maliyet Yöntemi
7) Gerçek Parti (Has Parti-Özel Maliyet) Yöntemi
8) Sabit Fiyatlarla Değerleme Yöntemi
7
GÜG malzeme ve alınteri dışındaki her şey GÜG'dür.
8
9
DÖNÜŞTÜRME MALİYETLERİ = DİG + GÜG (D) VE GÜG (S)
10
Soru: K işletmesinin üretim kapasitesi 10.000 birim olup, Mart ayı üretim miktarı 7.500 adettir. İşletmenin aynı döneme ilişkin brüt satışları
toplamı 11.500 TL, satış indirimleri 1.000 TL’dir. İşletme maliyetlerini “Değişken Maliyet Yöntemi”ne göre hesapladığında 4.500 TL, “Tam
Maliyet Yöntemi”ne göre hesapladığında ise 8.500 TL olarak tespit etmiştir.
Bu bilgilere göre “Normal Maliyet Yöntemi”ne göre işletmenin Brüt Satış Karı kaç TL’dir?
11
Soru: D işletmesi tek bir üretim noktasında tek bir mamul üretimi gerçekleştirmekte olup, yılık ortalama üretim kapasitesi 6000 birimdir.
İşletmede Ekim döneminde 400 adet E mamulü üretilmiş ve direkt ilk madde malzeme gideri olarak 5000 TL maliyete katlanılmıştır. İşletmenin
değişken maliyet yöntemine göre üretim maliyetleri 20.000 TL, tam maliyet yöntemine göre ise 24.000 TL’dir.
Bu bilgilere göre “Normal Maliyet” yöntemine göre işletmenin toplam üretim maliyeti kaç TL’dir?
12
Soru: L işletmesinin Eylül ayı üretim miktarı 6000 adettir. İşletme maliyetlerini “Tam Maliyet Yöntemi” ‘ne göre hesapladığında birim üretim
maliyeti 8,00 TL, “Değişken Maliyet Yöntemi”ni kullanarak hesapladığında ise birim maliyetleri 6,00 TL olarak gerçekleşmektedir.
Bu bilgilere işletmenin sabit GÜG gideri tutarı kaç TL’dir?
A) 12 000 TL
B) 24 000 TL
C) 36.000 TL
D) 48.000 TL
E) 60.000 TL
13
Soru: E işletmesinin yıllık üretim kapasitesi 60.000 birimdir. İşletme Şubat ayında 4000 adet ürünün üretimini tamamlamış ve 12.000 TL malzeme
gideri, 16.000 TL işçilik gideri, 8.000 TL değişken GÜG gideri, 10.000 TL de sabit GÜG giderine katlanmıştır.
Bu bilgilere göre işletmenin “Normal Maliyet Yöntemi” ‘ne göre birim maliyeti kaç TL’dir?
A) 7,20 TL
B) 8,80 TL
C) 9,00 TL
D) 11,00 TL
E) 11,50 TL
14
Soru: F işletmesinin Nisan ayı üretim miktarı 10.000 adettir. İşletmenin dönem içinde gerçekleşen üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
Direkt İlk Madde Ve Mlz. Gideri : 25 000 TL
Direkt İşçilik Gideri : 20 000 TL
Değişken Genel Üretim Gid. : 10 000 TL
Sabit Genel Üretim Gideri : 20 000 TL
“Normal Maliyet Yöntemi”’ne göre birim maliyeti 6 TL olduğuna göre işletmenin Nisan ayı kapasite kullanım oranı kaçtır?
A) 0,25
B) 0,30
C) 0,40
D) 0,50
E) 0,60
15
Soru: K işletmesi üretim maliyetlerini aşağıdaki hesaplama yöntemlerine göre belirlediğinde birbirinden farklı maliyet bilgilerine ulaşmaktadır.
Değişken Maliyet Yöntemi : 62 000 TL
Normal Maliyet Yöntemi : 71 000 TL
Tam Maliyet Yöntemi : 80 000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin dönem içinde gerçekleştirdiği kapasite kullanım oranı yüzde kaçtır?
A) 20
B) 30
C) 40
D) 50
E) 55
8. SAYFA
16
8. SAYFA
17
Soru: ETZ işletmesi Ocak ayında 600 adet mamulün üretimini tamamlamıştır. Dönem başı ve dönem sonu yarı mamul stoğu bulunmayan işletmenin
aynı dönemde gerçekleşen maliyetleri çeşitli sistemlere göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
Asal Maliyet : 9 500 TL

Değişken Maliyet : 12 000 TL
Normal Maliyet : 13 600 TL
 Tam Maliyet : 16 000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin üretim kapasitesi kaç birimdir?
A) 600 birim
B) 900 birim
C) 1200 birim
D) 1500 birim
E) 1800 birim
18
19
Çıkmış Sınav Sorusu (1 Kasım 2014)
Soru: 20.000 birim mamul üretip satan MT Üretim İşletmesi'ne ait maliyet verileri şu şekildedir:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti 40 TL/birim

Direkt İşçilik Maliyeti: 30 TL/birim
Değişken Genel Üretim Maliyeti: 20 TL/birim
Sabit Genel Üretim Maliyeti: 400.000 TL
İşletme bu dönem 400.000 TL kâr elde ettiğine göre, birim satış fiyatı kaç TL’dir?
A) 90
B) 115
C) 130
D) 140
E) 150
Çözüm: Soruda bize açıkça tam maliyet veya normal maliyet denmemiş. Üretim kapasitesi vs. gibi bilgiler verilseydi soruyu Normale Maliyet'e göre
çözecektik. Ancak soruda bize bu bilgiler verilmediği için Tam Maliyet'e göre soruyu çözeceğiz.
20
21
Örnek: ZTE İşletmesi'nin Ocak üretim maliyetleri Değişken Maliyet Yöntemi'ne göre 30.000 TL, Tam Maliyet Yöntemi'ne göre ise 40.000 TL olarak hesaplanmıştır.
Normal Maliyet Yöntemi'ne göre maliyetleri 36.000 TL olarak hesaplanan işletmenin kapasite sapması tutarı kaç TL'dir?
A) 6.000 TL
B) 4.000 TL
C) 10.000 TL
D) 36.000 TL
E) 34.000 TL
Çözüm:
22
SAFHA (EVRE) MALİYET
1) Orta Safha: Dönem başı yarı mamüllerin yarı mamul olarak geldiği kabul edilmez. Onların cari dönemde üretimine başlanıp bitirildiği var sayılır.
a) Miktar Sağlaması:
Örnek:
b) Eşdeğer Birim Sayısı: Tamamlanmış ve tamamlanmamış birimler aynı ölçekle ifade edilmektedir veya tamamlanmamış birimleri tamamlanmış
birim cinsinden ifade etmektedir.
23
DİMVM DİG GÜG
A Tamamlanan Sorudaki Birim Sayısı Sorudaki Birim Sayısı Sorudaki Birim Sayısı
DSYM x Tamamlanma
B Derecesi
C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı A+B

(Ortalama EBS)
DBYM x Tamamlanma
D Derecesi
E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı C-D

(FİFO EBS)
24
Örnek:
Dönem başı Yarı Mamul 6.000

Dönem İçi Üretimine Başlanan 12.000
Dönem İçinden Üretimi Tamamlanan 14.000
Dönem sonu Yarı Mamul 4.000
Tamamlanma Derecesi DBYM DSYM

DİMM %90 %70
DİG %80 %60
GÜG %80 %50
Maliyetler Dönem Başı Yarı Dönemim Üretim TOPLAM

Mamul Maliyetleri Maliyetleri
DİMM 108.000 228.000 336.000 TL
DİG 70.800 290.000 360.800 TL
GÜG 96.000 336.000 432.000 TL
25
Çözüm:
1) MİKTAR HAREKETLERİ
ÜRETİME GİREN ÜRETİMDEN ÇIKAN

DBYM + ÜRETİME BAŞLANAN = DSYM + ÜRETİMİ TAMAMLANAN
6.000 + 12.000 4.000 + 14.000
2) EŞDEĞER BİRİM SAYISI
ŞEKİLLENDİRME
DİMVM DİG GÜG
A Tamamlanan 14.000 14.000 14.000
B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.800 2.400 2.000
C=A+B Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 16.800 16.400 16.000

(Ortalama EBS)
D DBYM x Tamamlanma Derecesi 5.400 4.800 4.800
E=C-D FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 11.400 11.600 11.200

(FİFO EBS)
26
3) EŞDEĞER BİRİM MALİYET
Ortalama Maliyet Yöntemi = DBYM + Dönemin Üretim Maliyetleri

Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı
DİMVM = 108.000 TL + 228.000 TL = 20 TL

16.800
DİG = 70.800 TL + 290.000 TL = 22 TL

16.400
GÜG = 96.000 TL + 336.000 TL = 27 TL

16.000
FİFO Maliyet Yöntemi = Dönemin Üretim Maliyetleri

FİFO Eşdeğer Birim Sayısı
DİMVM = 228.000 TL = 20 TL
11.400
DİG = 290.000 TL = 25 TL
11.600
GÜG = 336.000 TL = 30 TL
11.200
27
1. Üretimi safhalar halinde gerçekleştiren T işletmesinin döneme ait üretim miktarları aşağıdaki gibidir:
DBYM 5 000 br
DSYM 8 000 br
D. İçi Üretimine Başlanan 15 000 br
Üretimi Tamamlanan 12 000 br
DİMM DİG GÜG

DBYM Tam. Der. %80 %70 %50
DSYM Tam. Der. %60 %40 %40
Bu bilgilere göre FİFO (İlk giren İlk Çıkar) yöntemine göre Direkt İşçilik Gideri eşdeğer birim sayısı kaç adettir?
A) 12 800
B) 11700
C) 12 700
D) 15 200
E) 16 800
DİG DİG'deki rakamlar nasıl bulunuyor?
A Tamamlanan 12.000 Tamamlananı aynen yaz.
B DSYM x Tamamlanma Derecesi 3.200 8.000 x 0.40
C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 15.200 A+B

(Ortalama EBS)
D DBYM x Tamamlanma Derecesi 3.500 5.000 x 0.70
E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 11.700 D-E

(FİFO EBS)
28
2. K işletmesi dönem içinde 50.000 adet mamul üretimi tamamlamış olup, dönem sonu itibariyle henüz 10.000 adet birimin üretimini
tamamlayamamıştır. İşletmede ortalama maliyet yöntemine göre yapılan hesaplamada eşdeğer mamul miktarları DİMM, DİG ve GÜG
açısından sırasıyla 58.000, 54.000 ve 57.500 adettir. Bu bilgilere göre dönem sonu yarı mamullerin GÜG açısından tamamlanma yüzdesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) %80
B) %74
C) %75
D) %20
E) %25
DİMVM DİG GÜG
A Tamamlanan 50.000 50.000 50.000
B DSYM x Tamamlanma Derecesi 8.000 4.000 7.500
C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 58.000 54.000 57.500

(Ortalama EBS)
NOT: 10.000'i (mamul) kaçla çarparsak %75 eder? %75 ile.

Cevap %75.
29
3. M işletmesi safhalar halinde üretim gerçekleştirmekte olup, birinci safhada tamamlanıp devredilen ürün sayısı 40.000 adettir. İşletme aynı
dönemde 10.000 adet dönem sonu, 5 000 adet ise dönem başı stoğuna sahiptir. Dönem sonu ve dönem başı yarı mamul stokları için tamamlanma
yüzdeleri ve üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
Yukarıdaki bilgilere göre FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) yöntemine göre DİMM eşdeğer birim maliyeti kaç TL’dir?
A) 2,00 TL
B) 3,00 TL
C) 3,50 TL
D) 4,00 TL
E) 4,50 TL
30
Soruda DİG ve GÜG sorulmadığı için oraları gizliyoruz.
Soruda Fifo söz konusuysa DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ (DÜM) dikkate alınır. DBYM Maliyetleri dikkate alınmaz.
31
32
4. Üretim tek bir safhada gerçekleştiren Z işletmesi, dönem içinde 12.000 adet mamulün üretimine başlamıştır. DB yarı mamul stoğu bulunmayan
işletmenin DS yarı mamul stoğu 2.000 adettir. İşletmede yarı mamul tamamlanma dereceleri DİMM, DİG ve GÜG açısından sırasıyla %100, %50 ve
%70 oranında gerçekleşmiştir. İşletmenin dönem içinde katlandığı üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
D. İlk Md. Mlz Gideri : 72.000 TL

D. İşçilik Gideri : 55.000 TL
G. Üretim Gideri : 45.600 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin ortalama maliyet varsayımıyla direkt işçilik gideri açısından eşdeğer birim maliyeti kaç TL’dir?
A) 15,00 TL
B) 11,00 TL
C) 6,00 TL
D) 5,00 TL
E) 4,00 TL
Çözüm:
TAMAMLANANI bilmediğimiz için aşağıdaki eşitlikten TAMAMLANANI buluyoruz.
DBYM + BAŞLANAN = DSYM + TAMAMLANAN
33
34
5. Safha maliyeti sistemini İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) yöntemiyle birlikte uygulayan bir üretim işletmesinde, miktar hareketlerine ve yarı mamul
stoklarının tamamlanma derecelerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
İşletmenin mamullere ilişkin şekillendirme eşdeğer birim maliyeti 3 TL olduğuna göre dönem başı yarı mamullerin şekillendirme açısından
tamamlanma derecesi yüzde kaçtır?
Çözüm: DİG ve GÜG = Şekillendirme, Biçimlendirme, Dönüşüm, İşlem

Yukarıdaki siyah yerde bizden istenen var. Siyah yerde ŞEKİLLENDİRMEden bahsettiği için (ŞEKİLLENDİRME = DİG ve GÜG demekti) yukarıdaki tabloda
DİMMM kapat (diğer bir deyişle ürüne şekili kim verir? İşçi ve Makina), ŞEKİLLENDİRMEyi DİG ve GÜG toplamı gibi düşünme. ŞEKİLLENDİRME başlı
başına bir unsurdur. Bu soruda önemli olan ŞEKİLLENDİRME'Nin olduğu bir yerde DİMVM'den bahsdilemez.
Soruda FİFO'dan bahsedildiği için DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ veya DÖNEMİN MALİYETLERİ dikkate alınır. DBYM Maliyetleri dikkate alınmaz.
35
36
37
2018/1 sorusu
Bu tür sorularda hemen en alttaki siyah yeri oku. Soruda bize DBYM
stoklarının DİMVM açısından tamamlanma yüzdesini soruyor. Bu tür
soruları çözerken ana tablomuz yukarıdaki tablo.
Ancak biz tablonun DİMVM ve sol tarafını kullanacağız. Yani aşağıdaki
tabloyu.
38
FİFO EBS'de DÖNEM BAŞI YARI MAMUL MALİYETİ'ni DİKKATE ALMA.
FİFO EBS'de DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETİ'ni DİKKATE AL.
39
7. T işletmesi tek bir mamulün üretimini gerçekleştirmekte olup, Haziran ayı üretim bilgileri aşağıdaki gibidir:
Dönem başı yarı mamul miktarı : 5 000 adet

Dönem içinde üretime başlanan : 15 000 adet
Dönem içi üretimi tamamlanan : 16 000 adet
Dönem sonu yarı mamul miktar : 4 000 adet
Tamamlanma Dereceleri DBYM DSYM

Direkt İlk Md. Malzeme %100 %80
Direkt İşçilik Gideri %80 %60
Genel Üretim Gideri %70 %50
Yukarıdaki bilgilere göre “İlk Giren İlk Çıkar” yöntemine göre işletmenin direkt işçilik gideri açısından eşdeğer ürün miktarı kaç adettir?
A) 19 200
B) 18 400
C) 14 200
D) 14 500
E) 14 400
Sorudaki siyah olan yerde DİG soruluyor. Tabloda DİG dışındaki yerleri gizle.
40
DİG DİG'deki rakamlar nasıl bulunuyor?
A Tamamlanan 16.000 Tamamlananı aynen yaz.
B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.400 4.000 x 0.60
C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 18.400 A+B

(Ortalama EBS)
D DBYM x Tamamlanma Derecesi 4.000 5.000 x 0.80
E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 14.400 D-E

(FİFO EBS)
41
Çıkmış Sınav Sorusu (28 Şubat 2015) İlk önce denkliği kur.
Safha (Evre) Maliyet İle İlgili En Zor Sınav Sorusu
ÜRETİME GİREN ÜRETİMDEN ÇIKAN
Soru: Dönem başında, direkt ilk madde ve malzeme giderleri
Dbym + Üretime Başlanan Dsym + Tamamlanan
açısından %75, direkt işçilik ve genel üretim giderleri açısından
%50 oranında tamamlanmış 4.000 birim yarı mamul stoku 4.000 + 5.000 3.000 + 6.000
bulunan bir İşletmede, dönemde 5.000 birimin üretimine TOPLAM 9.000 9.000
başlanmıştır. İşletmenin dönem sonu itibariyle direkt ilk madde
ve malzeme giderleri açısından %80 ve direkt işçilik ve genel Not: 6.000'i nasıl bulduk?
üretim giderleri açısından %90 oranında tamamlanmış 3.000 Üretime Giren'in toplamı 9.000'den Üretime Çıkandaki 3.000'i
birim yarı mamul stoku bulunmaktadır. çıkarttık.
İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi’ne göre, direkt ilk madde ve malzemenin DİMVM DİMVM'deki rakamlar nasıl bulunuyor?
eşdeğer mamul miktarı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
verilmiştir? A Tamamlanan 6.000 Tamamlananı aynen yaz.
A) 5.400 B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.400 3.000 x 0.80

B) 6.000
C) 7.400
D) 8.400 C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 8.400 A+B
E) 9.000 (Ortalama EBS)
Soruda çokça tamamlanma dereceleri verilmiş. D DBYM x Tamamlanma Derecesi 3.000 4.000 x 0.75
Sen ilgili tamamlanma derecesini ilgili yerde kullan.
Örneğin DSYM'in tamamlanma derecesini soruda ararken DSYM'ün
tamamlanma derecesine (%80) bak. E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 5.400 D-E
(FİFO EBS)
42
Soruda Ortalama Maliyet'ten bahsedilip esas itibariyle ortalama maliyeti bulmanı istemeyen
sorular olabilir. Aşağıda örneği var:
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU (TL)

Direkt İlk Madde ve Malz. Gid.
Direkt İşçilik Giderleri
Genel Üretim Giderleri
DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ 1.800
(TOPLAM ÜRETİM MALİYETLERİ)
Dönem Başı Yarı Mamul (+) 150
Dönem Sonu Yarı Mamul (-) (200)
ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ 1.750
5 TL x 50 birim = 250 TL / birim
Dönem Başı Mamul (+) 250
- 1.750 TL + 250 TL = 2.000 TL
Dönem Sonu Mamul (-) (300)
- 50 birim mamul (dönem başı) +
150 birim mamul (üretimi tamamlanan
mamul)
= 200 birim mamul
- 2.000 TL / 200 birim mamul = 10 TL / birim

mamul
- 200 birim mamul - 170 birim satılan mamul =

30 birim mamul stokta kalan
- 10 TL birim mamul x 30 birim mamul stokta

kalan = 300 TL
SATILAN MAMUL MALİYETİ
43
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU
Direkt İlk Madde ve Malzeme
Giderleri
Fabrika, Endirekt, Amortisman (Üretim), Ar-Ge (Üretim),
Genel Üretim Giderleri Pazarlama Satış ve Dağıtım (Üretim), Genel Yönetim
Giderleri (Üretim)
DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETLERİ
Dönem Başı Yarı Mamul (+)
Dönem Sonu Yarı Mamul (-)
ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ
Dönem Başı Mamul (+)
Dönem Sonu Mamul (-)
44
1. K işletmesinin üretim dönemi ilişkin maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir:
DB mamul stoğu bulunmayan işletmede yukarıda verilen bilgilere göre satılan mamullerin
toplam maliyeti kaç TL’dir?
A) 450 000
B) 460 000
C) 480 000
D) 510 000
E) 520 000

Direkt İlk Madde ve Malz. Gid. 180.000
Direkt İşçilik Giderleri 140.000
Genel Üretim Giderleri 130.000
Dönem Başı Yarı Mamul (+) 100.000
Dönem Sonu Yarı Mamul (-) (40.000)
Dönem Sonu Mamul (-) (50.000)
SATILAN MAMUL MALİYETİ 460.000
45
2. Bir üretim işletmesinde mayıs ayına ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
Direkt İlk Madde Malzeme Gideri : 70 000 TL

Endirekt Malzeme Gideri : 15 000 TL
Endirekt İşçilik Gideri : 22 000 TL
DS Yarı Mamul Stoğu : 32 000 TL
DB Mamul Stoğu : 35 000 TL
Satılan Mamul Maliyeti : 120 000 TL
DB yarı mamul stoğu olmayan işletmenin DS Mamul stoğu kaç TL’dir?
A) 45 000
B) 35 000
C) 30 000
D) 47 000
E) 40 000

Dönem Başı Mamul (+) 35.000
Dönem Sonu Mamul (-) (30.000) Soruda burayı soruyor.
46
3. F işletmesi stok hareketlerini aralıklı envanter yöntemine göre izlemekte olup, işletmeye
ait dönem içi stok hareketleri aşağıdaki gibidir:
Direkt işçilik giderleri 36 000 TL, genel üretim gideri ise 40 000 TL olan işletmenin Üretilen
Mamul Maliyeti kaç TL’dir?
A) 140 000 TL
B) 168 000 TL
C) 155 000 TL
D) 126 000 TL
E) 180 000 TL

Direkt İlk Madde ve Malz. Gid. 50.000 90.000 - 40.000 = 50.000
47
4. EF işletmesinin dönem içi üretim giderlerine ait bilgiler aşağıdaki gibidir:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri : 20 000 TL
Genel Üretim Gideri : 40 000 TL
Üretilen Mamul Maliyeti : 100 000 TL
DB Mamul Maliyeti : 10 000 TL
DS Mamul Maliyeti : 20 000 TL
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gideri : 25 000 TL
Satışlarını üretilen mamul maliyeti üzerinden %20 karlı olarak gerçekleştiren işletmenin satış
indirimleri tutarı 5.000 TL’dir.
Bu bilgilere göre işletmenin Brüt Satış Karı veya Zararı tutarı kaç TL’dir?
A) 20 000 TL zarar
B) 15 000 TL zarar
C) 15 000 TL kar
D) 25 000 TL kar
E) 30 000 TL kar

Soruda ÜRETİLEN MAMÜL MALİYETLERİ verilip yani 100.000 TL aşağıdaki UNSURLARDAN

(DBM, DSM, SMM) birini soruyorsa yukarıdakileri yazmana gerek yok (DBYM, DSYM gibi gibi)
A) Brüt Satışlar 120.000

B) Satış İndirimleri (-) (5.000)
C) Net Satışlar 115.000
D) Satışların Maliyeti (-) (90.000)
Brüt Satış Kârı veya Zararı 25.000
Brüt Satışlar 120.000'i nasıl bulduk?

ÜRETİLEN MAMÜL MALİYETİ 100.000 x %20 = 20.000
100.000 + 20.000 = 120.000
48
5. M işletmesinin döneme ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
Dönem başı yarı mamul : 6 000 TL

Dönem başı mamul : 3 000 TL
D. içi malzeme alışları : 7 000 TL
Üretilen Mamul Maliyeti : 9 000 TL
Dönem Sonu Mamul : 2 000 TL
Bu bilgilere işletmenin satılan mamul maliyeti kaç TL’dir?
A) 15 000
B) 12 000
C) 10 000
D) 8 000
E) 6 000

49
6. F işletmesi Mayıs ayında 10 000 birim mamulün üretimini gerçekleştirmiş olup, aynı
dönemde tamamını satmıştır. DB Mamul stoğu bulunmayan işletmenin Mayıs ayına ait
üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir:
- DB Yarı Mamul Maliyeti : 8 000 TL

- DB İlk Md. Mlz. Maliyeti : 3 000 TL
- Dönem içi ilk Md. Mlz. Alımı : 23 000 TL
- DS İlk Md. Mlz. Maliyeti : 4 000 TL
- DS Yarı Mamul Maliyeti : 3 000 TL
- Direkt İşçilik Maliyeti : 18 000 TL
- Endirekt İşçilik Maliyeti : 2 000 TL
- Bina Amortismanı : 13 000 TL
- Ar-ge Gideri : 11 000 TL
- Pazarlama Satış Dağıtım Gideri : 17 000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre Mayıs ayına ait satılan mamul maliyeti tutarı kaç TL’dir?
A) 60 000 TL
B) 55 000 TL
C) 63 000 TL
D) 58 000 TL
E) 55 000 TL

Dönem Sonu Mamul (-) 0
50
Soru: İşletmenin ürettiği X mamulü için ilgili dönemde ortaya çıkan veriler aşağıdaki gibidir:
Dönemde Üretime Yüklenen Maliyet 30.000

Satılan Mamul Maliyeti 30.000
Dönem Sonu Mamul Stok 10.000
Dönem Başı Mamul Stok 8.000
Dönem Başı Yarı Mamul Stok 5.000
A) 1.000
B) 2.000
C) 3.000
D) 4.000
E) 5.000

51
7. T üretim işletmesinde Mayıs ayı üretim maliyetlerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
D. İlk Md. Mlz. Gideri 22 000 TL

D. İşçilik Gideri 25 000 TL
DB Yarı Mamul 8 000 TL
DS Yarı Mamul 5 000 TL
Üretilen Mamul Maliyeti 90 000 TL
Finansman Gideri 12 000 TL
Fabrika Binası Sigortası 18 000 TL
Endirekt Malzeme Gideri 13 000 TL
Makine Amortismanı ?
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin makine amortismanı için katlanmış olduğu maliyet
tutarı kaç TL’dir?
A) 7 000
B) 8 000
C) 9 000
D) 10 000
E) 12 000

Fabrika Binası Sigortası 18.000 TL

Endirekt Malzeme Gideri 13.000 TL
TOPLAM 31.000 TL
GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN TOPLAMI 40.000 TL, GENEL ÜRETİM'in 2 kaleminin toplamı
31.000 TL ise 40.000 TL - 31.000 TL = 9.000 TL MAKİNE AMORTİSMANI'dır.
52
Soru: Maliyet döneminde 1.000 birim üretim yapmış bir işletmenin gelir tablosu ile satışların
maliyeti tablosunda alınan bazı bilgiler aşağıda verilmiştir:
Brüt Satışlar: 400.000 TL

Mamul Stoklarında Değişim: 50.000 TL
Brüt Satış Kârı: 70.000 TL
Buna göre birim üretim maliyeti kaç TL'dir?

B) Satış İndirimleri (-) (0)
D) Satışların Maliyeti (-) ?

B) Satış İndirimleri (-) (0)
D) Satışların Maliyeti (-) (330.000)
400.000 - 70.000 = 330.000

DÜM 280.000 TL / 1.000 birim = 280 TL
53
11 Haziran 2016 Sorusu
Satışların Maliyeti Tablosu İle İlgili En Zor Soru
ST Üretim İşletmesinin Ekim ayına ait bazı bilgileri şu şekildedir:
Dönembaşı yarı mamul stoku 24.000 TL

Dönemsonu yarı mamul stoku 18.000 TL
Dönembaşı direkt ilk madde malzeme stoku 20.000 TL
Dönemsonu direkt ilk madde malzeme stoku 22.000 TL
Direkt işçilik maliyetleri 50.000 TL
Genel üretim maliyetleri 80.000 TL
Üretilen mamuller maliyeti 200.000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre, işletmenin Ekim ayında satın almış olduğu ilk madde malzeme
maliyeti kaç TL’dir?
A) 42.000 B) 60.000 C) 64.000 D) 66.000 E) 68.000

Genel Üretim Giderleri (80.000)
64.000 rakamını nasıl bulduk?

Dönem Başı DİG + Dönem İçi Alınan DİG - Dönem Sonu DİG
20.000 + Soruda Burası Soruluyor - 22.000 = 64.000
Kırmızı yere 66.000 gelirse 64.000 eşitliği sağlanmış olur.
Cevap 66.000
54
Soruda Ortalama Maliyet'ten bahsedilip esas itibariyle ortalama maliyeti bulmanı istemeyen
sorular olabilir. Aşağıda örneği var:
SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU (TL)

5 TL x 50 birim = 250 TL / birim
- 1.750 TL + 250 TL = 2.000 TL
Dönem Sonu Mamul (-) (300)
- 50 birim mamul (dönem başı) +
150 birim mamul (üretimi tamamlanan
mamul)
= 200 birim mamul
- 2.000 TL / 200 birim mamul = 10 TL / birim

mamul
- 200 birim mamul- 170 birim satılan mamul =

30 birim mamul stokta kalan
- 10 TL birim mamul x 30 birim mamul stokta

kalan = 300 TL
55
ORTAK ÜRÜNLER (BİRLEŞİK MALİYET)
Sorularda DİM DİG GÜG verilirse bunları topla. Çıkan rakam ortak (birleşik) maliyettir.
56
Giderlerin ortak ürünler arasında dağıtımında aşağıdaki yöntemlerden yararlanılır:
1) Fiziksel Ölçüler (Üretim Miktarı) Yöntemi

2) Satış (Piyasa) Değeri Yöntemi
3) Net Satış Hasılat Yöntemi
4) Katsayı (Ağırlıklı Ortalama Yönetimi veya Eşdeğer Ürün Miktarı Sayısı) Yöntemi
5) Standart Verim Yöntemi
1) Fiziksel Ölçüler (Üretim Miktarı) Yöntemi
 Fiziksel Ölçüler (Üretim Miktarı) Yöntemi'nde MİKTARLAR dikkate alınır.
57
Örnek:
Mamuller Üretim Miktarı Satış Değeri

E 600 kg 30.000 TL
T 400 kg 24.000 TL
Z 500 kg 36.000 TL
Ortak Maliyeti 30.000 TL'dir.
Yukarıdaki bilgilere göre "Fiziksel Ölçüler (Üretim Miktarı) Yöntemi" kullanan bir işletmenin Z
mamulüne ait ortak maliyet tutarı kaç TL'dir?
Mamuller Üretim Miktarı Satış Değeri

E 600 kg 30.000 TL
T 400 kg 24.000 TL
Z 500 kg 36.000 TL
1.500 kg
30.000 TL = 20 TL / kg
1.500 kg
58
Örnek: Birlikte üretim sürecine tabi olan A, B ve C mamullerine ilişkin toplam üretim
maliyetinin 40.000 TL olduğu bir işletmede sırasıyla 300, 800 ve 900 adet mamul üretimi
gerçekleştirilmiştir.
Fiziksel Ölçüler Yöntemi'ne göre maliyetlerin dağıtımını gerçekleştiren işletmede B

mamulüne ait ortak maliyet tutarı kaç TL'dir?
A) 6.000 TL
B) 12.000 TL
C) 15.000 TL
D) 16.000 TL
E) 18.000 TL
A mamulü 300 adet

B mamulü 800 adet
C mamulü 900 adet
TOPLAM 2.000 adet
Ortak Maliyet = 40.000 TL = 20 TL

2.000 adet
20 TL x 800 adet = 16.000 TL
AYNI SORUYU FUAT HOCA ŞÖYE ÇÖZDÜ:
59
Örnek: D İşletmesi toplamda 20.000 TL harcayarak birbirinden farklı 3 türde mamul üretimi
gerçekleştirmiştir. Ortak maliyetlerin dağıtımında "Fiziksel Ölçüler Yöntemi" ni kullanan
işletmede ortak maliyetlerin dağıtımına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
Mamuller Üretim Miktarı Ortak Maliyetten Düşen Pay

E 1.200 kg 6.000 TL
Z 1.300 kg 6.500 TL
T ? ?
Yukarıdaki ilgililere göre işletmenin T mamulüne ilişkin üretim miktarı kaç kg'dır?
A) 1.000 kg
B) 1.100 kg
C) 1.300 kg
D) 1.400 kg
E) 1.500 kg
Çözüm:
Mamuller Ortam Maliyetten Düşen Pay Miktar Birim Maliyet
E 6.000 TL / 1.200 kg = 5 TL
Z 6.500 TL / 1.300 kg = 5 TL
T 7.500 TL / 1.500 kg = 5 TL
20.000 4.000 kg TOPLAM
60
Örnek: Ortak maliyetlerini üretim miktarı yöntemine göre dağıtan ve A, B, C isimli üç tip ana
mamul üreten bir işletmede maliyet dönemi sonunda ortak maliyet 120.000 TL olarak
hesaplanmıştır. Dönemde üretilen 2.000 adet A mamulü ortak maliyetlerden 40.000 TL,
1.000 adet üretilen B mamulü ortak maliyetlerden 20.000 TL pay almaktadır.
Buna göre C mamulünün üretim miktarı kaç birimdir?
A) 3.000
B) 4.500
C) 5.000
D) 6.500
E) 7.000
Çözüm: Üretim Miktarı Yöntemi'nin diğer adı Fiziksel Ölçüler Yöntemi'dir.
61
2) Satış (Piyasa) Değeri Yöntemi
 Satış Değeri Yöntemi'nde TUTARLAR (TL'ler) dikkate alınır.
Örnek: Z işletmesi birlikte üretime tabi tuttuğu A, B ve C ürünleri için ayrım noktasına kadar
30.000 TL ortak maliyete katlanmıştır. Üretilen ürünlere ilişkin birim satış tutarları ve üretim
miktarları aşağıdaki gibidir:
Mamuller Miktar (kg) Birim Satış Fiyatı (TL)

A 500 50
B 1.000 20
C 1.500 10
Ortak maliyetlerin mamullere dağıtımında “Satış Değeri” yöntemini kullanan işletmenin A

mamulüne ait toplam maliyeti kaç TL’dir?
A) 5.000
B) 7.500
C) 10.000
D) 12.500
E) 15.000
Çözüm:
Mamuller Miktar (kg) Birim Satış Fiyatı (TL) Satış Fiyatı (TL)
A 500 50 25.000
B 1.000 20 20.000
C 1.500 10 15.000
Ortak Maliyet = 30.000 TL = 0.50 TL

60.000 TL
0.50 TL x 25.000 TL = 12.500 TL
62
Örnek: L işletmesinin üretim ve satış bilgileri aşağıdaki gibidir:
Mamuller Miktar (kg) Satış Değeri

M 200 kg 3.000 TL
N 500 kg 5.000 TL
O 300 kg 4.000 TL
İşletme üretim aşamasında 6.000 TL ortak maliyete katlanmış olup maliyetlerinin dağıtımında
"Satış Değeri" yöntemini kullanmaktadır.
Bu bilgilere göre işletmenin "N" mamulüne ilişkin birim maliyeti kaç TL'dir?
A) 3,00 TL
B) 4,00 TL
C) 5,00 TL
D) 6,00 TL
E) 7,00 TL
Çözüm:
Mamuller Miktar Satış Değeri

M 200 kg 3.000 TL
N 500 kg 5.000 TL
O 300 kg 4.000 TL
TOPLAM 12.000 TL
6.000 TL = 0.50 TL
12.000 TL
0.50 TL x 5.000 TL = 2.500

TL
2.500 TL = 5,00 TL/KG

500 KG
63
Çıkmış Sınav Sorusu (11 Haziran 2016)
NOT: Sorularda DİM DİG GÜG verilirse bunları topla. Çıkan rakam ortak (birleşik)
maliyettir.
64
Çıkmış Sınav Sorusu (27 Şubat 2017)
Mamul Ayrılma Noktasındaki Satış Değeri Ayrılma Noktasındaki Ek Maliyetler

L 375.000 TL 25.000 TL
U 325.000 TL 24.000 TL
LU 300.000 TL 26.000 TL
TOPLAM 1.000.000 TL
135.000 TL = 0.135
1.000.000 TL
0.135 x 325.000 TL = 43.875 TL
43.875 TL + 24.000 TL = 67.875 TL
NOT: Soruda "Satış Değerleri noktasına"… dediğinde seni şaşırtmasın. Burada önemli olan
satış (piyasa) değeri yöntemi demesi. Soruda verilen "Ayrılma Noktasındaki Ek Maliyetler"
seni şaşırtmasın.
Diğer yandan soruda DAHİL dediği için son aşamada bulduğumuz rakama (43.875 TL'ye) ek maliyetleri (24.000
TL) ekliyoruz.
65
NOT: Bir önceki sorunun aynısı HARİÇ olarak sorulsaydı:
Mamul Ayrılma Noktasındaki Satış Değeri Ayrılma Noktasındaki Ek Maliyetler

L 375.000 TL 25.000 TL
U 325.000 TL 24.000 TL
LU 300.000 TL 26.000 TL
TOPLAM 1.000.000 TL
135.000 TL = 0.135
1.000.000 TL
0.135 x 325.000 TL = 43.875 TL
(Cevap 43.875 TL olurdu. Şıklarda yok boşuna arama)
NOT: Soruda "Satış Değerleri noktasına"… dediğinde seni şaşırtmasın. Burada önemli olan
satış (piyasa) değeri yöntemi demesi. Soruda verilen "Ayrılma Noktasındaki Ek Maliyetler"
seni şaşırtmasın.
66
3) Net Satış Hasılat (Değeri) Yöntemi
Bu konudan sınavlarda soru çıkmadı. Ama Fuat Hoca yeterlilikte soruyorlar belki Staja Giriş'te
de sorarlar dedi.
67
Örnek: Üç farklı türde ürünün üretimini birlikte gerçekleştiren A İşletmesi'nin mamullere
ilişkin satış ve maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir:
Mamuller Satış Fiyatı Ek Gider

X 30.000 TL 5.000 TL
Y 10.000 TL 2.000 TL
Z 40.000 TL 9.000 TL
İşletmede katlanılan birleşik maliyet (ortak maliyet) tutarı 32.000 TL olduğuna göre "Net
Satış Değeri" yöntemine göre X mamulüne düşen pay kaç TL'dir?
A) 4.000 TL
B) 12.500 TL
C) 12.800 TL
D) 15.500 TL
E) 16.000 TL
Çözüm:
Mamuller Satış Fiyatı Ek Gider Net Satış Değeri

X 30.000 TL 5.000 TL 25.000 TL
Y 10.000 TL 2.000 TL 8.000 TL
Z 40.000 TL 9.000 TL 31.000 TL
TOPLAM 64.000 TL
NOT-1: Net Satış Değeri Yöntemi'nde Satış Fiyatı'na Ek Giderler/Ek Maliyetler eklenmez.
NOT-2: Net Satış Değeri Yöntemi'nde Satış Fiyatı'na Ek Giderler/Ek Maliyetler eklenir (soruda
ek gider dahil, toplam gideriniz nedir diye sorsa). Cevap 12.500 TL + 5.000 TL = 17.500 TL
olurdu.
68
4) Katsayı (Ağırlıklı Ortalama Yönetimi veya Eşdeğer Ürün Miktarı Sayısı) Yöntemi
Örnek: ARI Üretim İşletmesi'nde A mamulü 10.000 kg , B mamulü 7.500 kg, C mamulü 12.000
kg üretilmiştir. Söz konusu mallar çeşitli ölçüler dikkate alınarak sırasıyla 2, 4 ve 5 katsayıları
verilmiştir.
Kat sayı yöntemine göre her bir mamulün birleşik giderden alacağı payı bulunuz.
Çözüm:
Mamuller Miktar Katsayı Eşdeğer Birleşik Gider Birim Maliyet

(Kg) Miktar Dağıtımı
A 10.000 x 2 = 20.000 325.000 32,50 TL/KG
B 7.500 x 4 = 30.000 487.500 65,00 TL/KG
C 12.000 x 5 = 60.000 975.000 81,25 TL/KG
TOPLAM 110.000 1.787.500
1.787.500 TL = 16,25 TL/Eşdeğer Mamul

110.000 Eşdeğer Mamul
A Mamulü = 16,25 x 20.000 = 325.000 TL

B Mamulü = 16,25 x 30.000 = 487.500 TL
C Mamulü = 16,25 x 60.000 = 975.000 TL
TOPLAM 1.787.500 TL
69
İŞÇİLİK MALİYETLERİ
720. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ (720. DİG)=Direkt İşçiler: Esas işi yapan, makinayı kullanan,
sgk işçi payı.
730. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ (730. GÜG)=Endirekt İşçiler: Yönetim, ustabaşı, sekreter,
muhasebeci, güvenlik görevlisi, temizlikçi, depocu.
Yıllık izin ücretleri, ikramiyeler, sosyal yardım, kıdem tazminatı, boşa geçen zaman, fazla
mesainin zamlı kısmı, işçi için ödenen sgk işveren payı.
NOT: Aşağıdakilerle ilgili soruda direkt işçilik dese bile sen şıklarda GÜG'ü ara:
Yıllık izin ücretleri, ikramiyeler, sosyal yardım, kıdem tazminatı, boşa geçen zaman, fazla
mesainin zamlı kısmı, işçi için ödenen sgk işveren payı.
70
1. Direkt işçilik niteliğinde iş yapan bir işçinin yıllık izin ücretleri ve ikramiyeleri aşağıdaki
hesaplardan hangisi içinde yer alır?
A) 770. Genel Yönetim Giderleri

B) 720. Direkt İşçilik Giderleri
C) 730. Genel Üretim Giderleri
D) 740. Hizmet Üretim Gideri
E) 621. Satılan Mamul Maliyeti
NOT: Bir işçinin direkt-endirekt işçi olup olmadığına bakılmaksızın yıllık izin ücretleri ve
ikramiyeleri 730. GÜG'dür.
2. Aşağıdakilerden hangisi endirekt işçilik kapsamında ele alınmaz?

A) Ustabaşı ücretleri
B) İkramiyeler
C) Yıllık izin ücretleri
D) Fazla mesai ücretinin zamlı kısmı
E) Normal çalışma ücreti
5. D Üretim İşletmesi’nde X siparişinin tamamlanması için 200 saat çalışmış olup bunun 50
saatlik fazla kısmı mesai için gerçekleştirilmiştir. Saat ücreti 10 TL’dir. İşletmede fazla mesai
ödemeleri %60 zamlı olarak gerçekleştirilmekte olup yapılacak yevmiye kaydında
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Çözüm:
71
Örnek: Y İşletmesi makine bozulması sebebiyle geçen ay gerçekleştiremediği üretim hacmini
tamamlamak amacıyla Mart ayı içerisinde 300 saatlik fazla mesai gerçekleştirmiştir. Saat
ücretinin 15 TL olduğu işletmede işçilere fazla mesai karşılığında %50 ek ödeme
yapılmaktadır.
Bu bilgilere göre yapılacak yevmiye kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisi/hangilerinin

kullanımı doğrudur?
A) Direkt işçilik gideri 6.750 TL

B) Direkt işçilik gideri 4.500 TL
Genel üretim gideri 2.250 TL
C) Genel üretim gideri 6.750 TL
D) Direkt işçilik gideri 4.500 TL
Genel yönetim gideri 2.250 TL
E) Genel üretim gideri 4.500 TL
NOT: D şıkkına iyi bak. Genel yönetim gideri demiş. Seni yanıltmasın. Doğru cevap B
72
7. Kapasite eksikliğini gidermek amacıyla yapılan fazla mesailerde işçilere ödenen ücretin
kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı doğrudur?
A) Genel Yönetim Gideri

B) Direkt İşçilik Gideri
C) Genel Üretim Gideri
D) Direkt İşçilik Gideri + Genel Üretim Gideri
E) Direkt İşçilik Gideri + Genel Yönetim Gideri
8. İşletmede üretime zorunlu olarak ara verilmesi durumunda ortaya çıkan boşa geçen
zamana ilişkin katlanılan maliyetler aşağıdaki hesapların hangisinde izlenir?
A) Genel Üretim Gideri

B) Direkt İşçilik Gideri
C) Çalışmayan Kısım Gider ve Zararı
D) Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar
E) Genel Yönetim Gideri
73
9. F İşletmesi 2018 bütçe döneminde çalışmaları için 60.000 TL’lik yıllık izin ücreti
hesaplamıştır.
Bu bilgilere işletmenin izin ücretlerine ilişkin aylık olarak düzenlenmesi gereken yevmiye
kaydı aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm: Cevap A
74
4. T İşletmesi Y siparişin üretimi 10 günde tamamlamış olup üretimde çalışan 6 işçiye günlüğü
10’ar saatten 20 TL saat ücreti ödemektedir. Söz konusu çalışmanın günlük 2’şer saatlik kısmı
fazla mesai niteliğinde olup %50 zamlı ödeme yapılmaktadır.
Bu bilgilere göre işletmenin Y siparişi ile ilgili işçilik maliyeti kaç TL’dir?
A) 2.400
B) 9.600
C) 12.000
D) 13.200
E) 14.400
Çözüm:
75
10. K İşletmesi üçer aylık periyotlarla işçilere ikramiye ödemesi gerçekleştirilmektedir.
İşletmede Mart ayı sonunda yapılan toplam ödeme 30.000 TL olduğuna göre aylık olarak
düzenlenmesi gereken yevmiye kaydı aşağıdakilerden hangisinin kullanımı doğrudur?
A) Genel Üretim Gideri 10.000 TL alacaklı
B) Maliyet Gider Karşılığı 10.000 TL alacaklı
C) Gider Tahakkukları 10.000 TL alacaklı
D) Genel Üretim Gideri 30.000 TL borçlu
E) Genel Yönetim Gideri 10.000 TL borçlu
Çözüm:
/
730. GÜG 10.000
373. MGK 10.000
/
120.000/12aylık=10.000
NOT: İkramiyeler, yıllık izinleri aylık olarak hesaplanarak kayıtlara alınır.
76
11. İşletmesi bütçe başlangıcında tahmin edip ilgili hesaplara aktardığı yıllık izin ücretlerinin
tahmin edildiğinden fazla gerçekleştirdiğini yıl sonu incelemeleri esnasında gözlemlenmiş ve
söz konusu düzeltme kaydını yapmıştır.
Bu bilgilere göre işletmenin yapması gereken yevmiye kaydında aşağıdakilerden hangisinin

kullanımı doğrudur?
A) Maliyet Gider Karşılığı alacaklı

B) Genel Yönetim Gideri borçlu
C) Genel Üretim Gideri borçlu
D) Çalışmayan Kısım Gider ve Zararı borçlu
E) Direkt İşçilik Giderleri borçlu
/
730. GÜG 100
373. MGK 100
/
730. GÜG 20
373. MGK 100
335. PERS. B. 120
/
77
BÜTÇELER
NOT: Rakamlar rastgele verilmiştir.
78
FUAT HOCANIN YAPTIĞI TABLO
79
80
81
EKSİK/FAZLA YÜKLEME İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ni kullanan işletmenin ürettiği mamullere ilişkin tahmini ve fiili maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir:
710. Direkt İlk Madde ve Malzeme 9.500 TL

711. Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma 11.000 TL
720. Direkt İşçilik Giderleri 8.000 TL
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma 7.500 TL
730. Genel Üretim Giderleri 16.000 TL
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma 14.000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin mamullere yüklenen eksik ya da fazla yükleme tutarı kaç TL'dir?
A) 500 TL fazla yükleme

B) 1.000 TL fazla yükleme
C) 1.500 TL eksik yükleme
D) 1.000 TL eksik yükleme
E) 500 TL eksik yükleme
Çözüm:
TAHMİNİ (BEKLENEN) = 711 , 721 , 731 11.000 TL + 7.500 TL + 14.000 TL = 32.500 TL

GERÇEKLEŞEN (FİİLİ) = 710 , 720 , 730 9.500 TL + 8.000 TL + 16.000 TL = 33.500 TL
FARK - 1.000 TL eksik tahmin edilmiş/eksik yükleme yapılmış.
82
Örnek: Maliyetlerini tahmini olarak üretime yükleyen işletmenin dönem içinde gerçekleşmesi beklenen GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 150.000 TL'dir. İşletmenin dönem içindeki
üretimine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
Yarı Mamul-Üretim 100.000 TL

Mamuller 50.000 TL
Satılan Mamul Maliyeti 350.000 TL
Dönem sonu itibariyle fiili GENEL ÜRETİM GİDERİNİN 200.000 TL olması durumunda, ortaya çıkan farkın dağıtımında MAMULLER hesabına düşen pay kaç TL'dir?
A) 5.000 TL
B) 10.000 TL
C) 15.000 TL
D) 20.000 TL
E) 35.000 TL
Çözüm:
TAHMİNİ (BEKLENEN) (YANSITMA) GERÇEKLEŞEN (FİİLİ) FARK
731. GÜGY 150.000 TL 730. GÜG 200.000 TL - 50.000 TL eksik tahmin edilmiş veya eksik yükleme yapılmış.
Fark / 151+152+620
50.000 TL / 500.000 TL = 0.10 TL
500.000 TL'yi nasıl bulduk:

Mamuller 50.000 TL
TOPLAM 500.000 TL
Soruda bizden MAMULLER açısından değerlendirme yapmamız isteniyor:

50.000 TL x 0.10 = 5.000 TL
83
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ne göre maliyetlerini izleyen bir işletmede dönem içinde gerçekleşmesi beklenen DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 60.000 TL olup, dönem sonu İŞÇİ
ÖDEMELERİNİN 54.000 TL olarak gerçekleştiği tespit edilmiştir. İşletmenin dönem içi üretim unsurlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:

Mamuller 18.000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin dönem sonunda ortaya çıkan farkın dağıtımında yapması gereken yevmiye kaydında aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Yarı Mamuller hesabı 1.200 TL borçlandırılır.

B) Mamuller hesabı 300 TL alacaklandırılır.
C) Satılan Mamul Maliyeti hesabı 3.000 TL borçlandırılır.
D) Yarı Mamuller hesabı 1.800 TL alacaklandırılır.
E) Mamuller hesabı 1.800 TL alacaklandırılır.
Çözüm:
711. DİGY 60.000 TL 710. DİG 54.000 TL + 6.000 TL fazla tahmin edilmiş veya fazla yükleme yapılmış.
Fark / 151+152+620
6.000 TL / 60.000 TL = 0.10 TL

Mamuller 18.000 TL
TOPLAM 60.000 TL
Yarı Mamul-Üretim 12.000 TL x 0.10 = 1.200 TL

Mamuller 18.000 TL x 0.10 = 1.800 TL
Satılan Mamul Maliyeti 30.000 TL x 0.10 = 3.000 TL
TOPLAM 60.000 TL 6.000 TL
84
Örnek: Maliyetlerini tahmini olarak üretime yükleyen K işletmesinin tahmini ve fiili maliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
Tahmini (Beklenen) (Yansıtma) Gerçekleşen (Fiili)

710. Direkt İlk Madde ve Malzeme 20.000 TL 22.000 TL
720. Direkt İşçilik Giderleri 18.000 TL 20.000 TL
730. Genel Üretim Giderleri 22.000 TL 24.000 TL
İşletmenin aynı dönem içinde Mamuller hesabında 20.000 TL olup kalan tutar ise Satılan Mamul Maliyeti olarak kaydedilmiştir. Dönem Sonu Yarı mamul (DSYM) stoğu
bulunmayan işletmede ortaya çıkan farkın dağıtımında Satılan Mamul Maliyeti'ne düşen pay kaç TL'dir?
A) 1.000 TL
B) 2.000 TL
C) 3.000 TL
D) 4.000 TL
E) 5.000 TL
Çözüm:
Tahmini Gerçekleşen Fark

(Beklenen) (Fiili)
(Yansıtma)
710. Direkt İlk Madde ve Malzeme 20.000 TL 22.000 TL
720. Direkt İşçilik Giderleri 18.000 TL 20.000 TL
730. Genel Üretim Giderleri 22.000 TL 24.000 TL
TOPLAM 60.000 TL 66.000 TL - 6.000 TL eksik tahmin edilmiş veya eksik yükleme yapılmış.
151. YARI MAMULLER 152. MAMULLER 620. SATILAN MAMUL MALİYETİ

Yarı Mamul stoğu yok. + 20.000 TL + ? = 60.000 TL
151. YARI MAMULLER 152. MAMULLER 620. SATILAN MAMUL MALİYETİ

Yarı Mamul stok yok. + 20.000 TL + 40.000 TL = 60.000 TL
85
620 SMM'deki 40.000 TL'yi nasıl bulduk?
Toplamımız 60.000 TL ise 152. MAMULLER de 20.000 TL ise 620. SMM'de 40.000 TL'dir.
Oran bulmamız gerekiyor…

6.000 TL / 60.000 TL = 0.10
Mamuller 20.000 TL x 0.10 = 2.000 TL

Satılan Mamul Maliyeti 40.000 TL x 0.10 = 4.000 TL
TOPLAM 60.000 TL 6.000 TL
86
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ne göre işletmenin dönem içinde ortaya çıkan genel üretim gideri yansıtma hesabı 10.000 TL, fiili genel üretim gideri toplamı 12.000 TL olarak
gerçekleşmiştir. İşletmenin dönem içinde ortaya çıkan üretim maliyetleri ile dönem sonunda farkların dağıtımına ilişkin yaptığı hesaplama aşağıdaki gibidir:
Dönem İçi Farkların Dağıtımı

Yarı Mamul-Üretim 7.000 TL 700 TL
Mamuller 5.000 TL 500 TL
Satılan Mamul Maliyeti ? 800 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin dönem içinde gerçekleşen Satılan Mamul Maliyeti kaç TL'dir?
A) 2.000 TL
B) 8.000 TL
C) 10.000 TL
D) 12.000 TL
E) 20.000 TL
Çözüm:
Bu soruyu detaylı çözmeye gerek yok. Zaten hepsi %10 oranında dağıtılmış. Satılan Mamul Maliyeti 8.000 TL'dir.
Dönem İçi Farkların Dağıtımı

Yarı Mamul-Üretim 7.000 TL 700 TL
Mamuller 5.000 TL 500 TL
Satılan Mamul Maliyeti 8.000 TL 800 TL
87
710. DİMVM GERÇEK
711. DİMVM YANS. TAHMİN
712. DİMVM FİYAT FARKI
713. DİMVM MİKTAR FARKI
720. DİG GERÇEK

721. DİG YANS. TAHMİN
722. DİG ÜCRET FARKI
723. DİG SÜRE FARKI
730. GÜG GERÇEK

731. GÜG YANS. TAHMİN
732. GÜG BÜTÇE
733. GÜG VERİMLİLİK
734. GÜG KAPASİTE
88
 Tahmini = Beklenen = Öngörü = Bütçelenen = Standartlaştırılmış Rakamlar
 Gerçekleşen = Fiili = Alınmıştır = Tükenmiştir = Ödenmiştir = Kullanılmıştır
Fark ile Sapma aynı anlamdadır.
89
90
YUKARIDAKİ TABLOYU AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE KENDİME GÖRE TEKRAR ÇİZDİM.
91
92
Çıkmış Sınav Sorusu (3 Mart 2018)
93
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ni kullanan işletmenin ürettiği mamullere ilişkin tahmini ve fiili maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir:
(aynı örnek yukarıda da var şaşırma. burada soruyu daha detaylı çözdük)
710. Direkt İlk Madde ve Malzeme 9.500 TL

711. Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma 11.000 TL
720. Direkt İşçilik Giderleri 8.000 TL
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma 7.500 TL
730. Genel Üretim Giderleri 16.000 TL
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma 14.000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin mamullere yüklenen eksik ya da yükleme tutarı kaç TL'dir?
A) 500 TL fazla yükleme

B) 1.000 TL fazla yükleme
C) 1.500 TL eksik yükleme
D) 1.000 TL eksik yükleme
E) 500 TL eksik yükleme
Çözüm:
TAHMİNİ (BEKLENEN) = 711 , 721 , 731 11.000 TL + 7.500 TL + 14.000 TL = 32.500 TL

GERÇEKLEŞEN (FİİLİ) = 710 , 720 , 730 9.500 TL + 8.000 TL + 16.000 TL = 33.500 TL
FARK - 1.000 TL eksik tahmin edilmiş.
EKSİK YÜKLEME İLE İLGİLİ KAPANIŞ (SON) MUHASEBE KAYDI

/
151. YARI MAMULLER
152. MAMULLER
620. SATILAN MAMUL
MALİYETİ
712. FİYAT FARKI
713. MİKTAR FARKI
/ 722. ÜCRET FARKI
94
Örnek: Maliyetlerini tahmini olarak üretime yükleyen işletmenin dönem içinde gerçekleşmesi beklenen genel üretim giderleri 150.000 TL'dir. İşletmenin dönem içindeki üretimine
ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
(aynı örnek yukarıda da var şaşırma. burada soruyu daha detaylı çözdük)

Mamuller 50.000 TL
Dönem sonu itibariyle fiili genel üretim giderinin 200.000 TL olması durumunda, ortaya çıkan farkın dağıtımında MAMULLER hesabına düşen pay kaç TL'dir?
A) 5.000 TL
B) 10.000 TL
C) 15.000 TL
D) 20.000 TL
E) 35.000 TL
Çözüm:
731. GÜGY 150.000 TL 730. GÜG 200.000 TL 50.000 TL eksik tahmin edilmiş
veya eksik yükleme yapılmış.
Fark / 151+152+621
50.000 TL / 500.000 TL = 0.10 TL

Mamuller 50.000 TL
TOPLAM 500.000 TL
Soruda bizden MAMULLER açısından değerlendirme yapmamız isteniyor:

50.000 TL x 0.10 = 5.000 TL
95
EKSİK YÜKLEME İLE İLGİLİ MUHASEBE KAYDI
/
151. YARI MAMULLER
152. MAMULLER
620. SATILAN MAMUL
MALİYETİ
732. BÜTÇE FARKI
733. VERİMLİLİK FARKI
/ 734. KAPASİTE FARKI
NOT: Soruda GÜG sorulduğu için GÜG ne ile ilgiliydi? Bütçe, Verimlilik, Kapasite. Muhasebe kaydını da ona göre yapıyoruz. Yukarıdaki kayıt kapanış (son) kayıttır.
96
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ne göre tahmini ve fiili maliyetler arasında ortaya çıkan farklar aşağıdaki gibidir:
DİMVM Miktar Farkı 1.200 olumlu

DİMVM Fiyat Farkı 900 olumsuz
DİG Süre Farkı 200 olumlu
DİG Ücret Farkı 700 olumsuz
GÜG Bütçe Farkı 800 olumsuz
GÜG Verimlilik Farkı 600 olumlu
GÜG Kapasite Farkı 400 olumlu
Yukarıdaki bilgilere aşağıdakilerden hangisi doğrudur:
A) Direkt ilk madde ve malzeme toplam farkı 300 TL olumsuzdur.

B) Üretime yüklenen maliyetlerden kaynaklı toplam farkı 0 (sıfır) TL'dir.
C) Ortaya çıkan farklar üretim hesabına ilave edilerek kapatılır.
D) Genel üretim giderlerine ilişkin tahmini maliyetler, gerçekleşen maliyetlerden 200 TL daha düşüktür.
E) Ortaya çıkan farklar dönem kâr ya da zarar hesabına aktarılarak kapatılır.
97
Çözüm:
Şıkları tek tek inceleyelim.
A)

DİMVM farkı 300 TL olumludur. Çünkü olumlu rakamı olumsuz rakamdan büyüktür. Şıkta 300 TL olumsuzdur demiş. YANLIŞ.
B)

DİG Süre Farkı 200 olumlu
GÜG Verimlilik Farkı 600 olumlu
GÜG Kapasite Farkı 400 olumlu
TOPLAM 2.400 olumlu

DİG Ücret Farkı 700 olumsuz
GÜG Bütçe Farkı 800 olumsuz
TOPLAM 2.400 olumlu
Üretime neler yüklenir? DİM, DİG, GÜG. Şıklardaki olumluları bir yerde olumsuzları bir yerde topla. Burada 2.400 TL olumlu, 2.400 TL olumsuz. Sonu. 0 (sıfır). DOĞRU. CEVAP B.
98
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ni kullanan işletmenin dönem içinde yüklediği direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri 42.000 TL'dir. İşletmede dönem sonunda yapılan sayımda
48.000 TL malzeme kullanımı tespit edilmiş olup söz konusu farkın 8.000 TL'si olumsuz fiyat farkından, 2.000 TL'lik kısmı ise olumlu miktar açısından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Bu bilgilere göre işletmenin yapması gereken yevmiye kaydında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
CEVAP B
99
NOT: Tahminen DİMVM 42.000
Tahminen DİMVM 48.000
-6.000 eksik yükleme
- 6.000 eksik yüklemenin detayları

8.000 olumsuz fiyat
2.000 olumlu miktar
6.000 olumsuz fiyat (6.000 eksik yükleme vardıya bu onun sağlaması)
Bu rakamlar ilk defa tespit edildiği için aşağıdaki tabloyu kullanarak muhasebe kaydımızı yapabiliriz:
NOT: Yukarıdaki açılıştan kasıt dönem başındaki açılış kaydı değil, ilk kayıttır.
NOT: Eksik yüklemenin başındaki - olumsuz anlamına gelmez. Buradaki - 6.000 TL'ye olumlu olumsuz olarak değerlendirdiğimizde -6.000 TL olumlu farktır.
Kısaca bu soruyu çözerken aşağıdaki bilgileri değerlendirerek çözmeye çalış.
8.000 olumsuz fiyat

2.000 olumlu miktar
100
Örnek: Standart Maliyet Yöntemi'ni kullanan bir işletmede tahmini maliyetlerin üretim hesabına yüklenmesine yapılması gereken ilk kayıtta aşağıdaki işlemlerden hangisi
doğrudur?
A) Direkt ilk madde ve malzeme hesabı borçlandırılır.

B) Genel üretim giderleri hesabı borçlandırılır.
C) Yarı mamul-üretim hesabı alacaklandırılır.
D) Direkt işçilik giderleri hesabı alacaklandırılır.
E) Mamuller hesabı borçlandırılır.
101
Örnek: İşletme standart maliyet yöntemini kullanarak mamul maliyetlerini hesaplamaktadır.
Dönem sonunda ortaya çıkan fiili sonuçlara göre işletmenin oluşan farkları kaydetmesinde yapılacak kayıtta aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Ortaya çıkan farkın kaydında olumsuz farklar alacaklı, olumlu farklar ilse borçlandırılır.
B) Üretime tahmin olarak yüklenen yansıtma hesapları alacaklandırılarak kapatılır.
C) Gerçekleşen fonsiyonel gider hesabı borçlandırılıp ilgili yansıtma hesabı ise alacaklandırılarak kapatılır.
D) Ortaya çıkan farklar dönem kâr veya zarar hesabına aktarılır.
E) Olumlu farklar doğması durumunda söz konusu tutar, fark hesabının alacağına kaydedilir.
Örnek: (Fiili Süre - Standart Süre) x Standart Ücret
Standart Maliyet Sistemi'ni uygulayan bir işletmede kullanılan bu formül aşağıdakilerden hangisini ifade eder?
A) Ücret Sapması
B) Süre Sapması
C) Verim Sapması
D) Miktar Sapması
E) Bütçe Sapması
Örnek: Aşağıdakilerden hangisi bütçe döneminde genel üretim gideri ile ilgili olarak ortaya çıkan farklardan biridir?
A) Miktar Farkı
B) Ücret Sapması
C) Süre Farkı
D) Fiyat Farkı
E) Verimlilik Farkı
102
Örnek: Standart maliyet yöntemine göre mamul maliyetlerini saptayan K işletmesinde dönem içinde 100 birim A mamulünün üretimi planlanmakta olup standart birim fiyatın 8 TL
olacağı birim başına 50 kg malzeme kullanılacağını öngörmektedir. İşletme dönem içinde 5.500 kg malzeme kullanmış olup 55.0000 TL ödeme yapmıştır.
Buna göre işletmenin direkt ilk madde ve malzeme açısından miktar sapması kaç TL'dir?
A) 3.500
B) 4.000
C) 4.500
D) 5.000
E) 5.500
Çözüm:
Miktar Sapması= (Fiili Miktar - Standart Miktar) x Standart Fiyat

(5.500 kg - 50 kg )x 8 TL =
(5.500 kg - 5.000 kg ) x 8 TL = + 4.000 OLUMSUZ SAPMA/FARKI (+ OLUNCA NE OLUYORDU? OLUMSUZ OLUYORDU)
5.000 kg'ı nasıl bulduk?

50 kg x 100 birim = 5.000 kg. Fiili Miktar 5.500 kg ise standart miktar 50 kg olamaz. Soruda standart miktar 50 kg verilmiş evet ama fiili miktar 5.500 kg'a bakınca standart miktar
50 kg da bir tuhaflık var. Bu yüzden 50 kg'ı 100 birim ile çarpıyoruz.
103
BÜTÇE KONUSUNDAN KESİN SORU GELİYORMUŞ. FUAT HOCA SINAVDA BÜTÇEDEN NELER SORULABİLİR ONLARIN ANALİZİNİ AŞAĞIDA YAPTI. YUVARLAK İÇİNE ALDIĞI SORULAR
MART/2018 SINAVINDA ÇIKTI.
104
Örnek: Maliyetlerini standart maliyet yöntemine göre hesaplayan bir işletmede bütçe döneminin başında standart işçilik süresinin 4.000 saat olacağı ve işçilere 12 TL ödeme
yapılacağı hesaplanmıştır. İşletmede üretim döneminde 200 adet mamulün üretimi tamamlanmış olup 6.000 saat karşılığı 66.000 TL ödeme yapılmıştır.
Bu bilgilere göre işletmenin direkt işçilik gideri açısından ortaya çıkan ücret farkı kaç TL'dir?
A) 6.000 TL olumlu fark

B) 6.000 TL olumsuz fark
C) 5.000 TL olumsuz fark
D) 12.000 TL olumlu fark
E) 12.000 TL olumsuz fark
Çözüm:
Ücret Sapması = (Fiili Ücret - Standart Ücret) x Fiili Süre

(66.000 TL 12 TL ) x 6.000 Saat
(66.000 TL - 72.000 ) x 6.000 Saat
( -6000 ) x 6.000 Saat
= - 6.000 OLUMLU SAPMA/FARKI ((- OLUNCA NE OLUYORDU? OLUMLU OLUYORDU)
72.000'i nasıl bulduk?

12 TL x 6.000 saat.
105
Örnek: Maliyet hesaplarında standart maliyet yöntemini uygulayan bir işletmenin A üretim bölümünde tek bir Z mamulü üretilmekte olup bu mamule ilişkin standartlar 2015 yılı
başında aşağıdaki şekilde saptanmıştır:
Direkt İlk Madde ve Malzeme (300 TL / mt x 2 mt /adet)
A Üretim bölümünün 2015 yılında 3.000 adet mamulün üretimini gerçekleştirmiş olup ortaya çıkan maliyetler ise aşağıdaki biçimde gerçekleşmiştir:
Fiili Fiyat 350 TL

Fiili Miktar 4.000 metre
Yukarıdaki bilgilere işletmenin Direkt İlk Madde ve Malzeme gideri açısından ortaya çıkan Fiyat Farkı kaç TL'dir?
A) 300.000 olumsuz sapma

B) 600.000 TL olumlu sapma
C) 500.000 TL olumsuz sapma
D) 300.000 TL olumlu sapma
E) 200.000 TL olumsuz sapma
Çözüm:
Fiyat Sapması= (Fiili Fiyat - Standart Fiyat) x Fiili Miktar

(350 TL - 300 TL ) x 4.000 metre
= + 200.000 TL OLUMSUZ SAPMA/FARKI (+ OLUNCA NE OLUYORDU? OLUMSUZ OLUYORDU)
106
Örnek: Standart maliyet yöntemini uygulayan G İşletmesi dönem içinde 500 adet mamulün üretimini tamamlamış ve 5.000 TL olumsuz miktar sapması hesaplamıştır. İşletme
standart miktar 20 mt olup tahmini standart maliyeti 1.000 TL/mt'dir.
Bu bilgilere göre birim başına kullandığı malzeme miktarı kaç metredir?
A) 20 metre
B) 22 metre
C) 25 metre
D) 30 metre
E) 40 metre
Çözüm:
Miktar Sapması = (Fiili Miktar - Standart Miktar) x Standart Fiyat
+ 5.000 TL olumsuz = ( ? - 20 mt ) x 1.000 TL
+ 5.000 TL olumsuz = ( 25 mt - 20 mt ) x 1.000 TL
+ 5.000 TL olumsuz = ( 5 mt ) x 1.000 TL
107
Örnek
+ + = + +7 +8 = + 15
- - = - -7 -8 = - 15
+ - = ? +7 -6 = +1
- + = ? -7 +6 = -1
NOT: Büyük sayının işareti "+", küçük sayının işareti "-" ise
sonuca büyük sayının işareti getirilir ve çıkarma işlemi
yapılır.
Örnek: + 7 - 6 = + 1
NOT: Büyük sayının işareti "-", küçük sayının işareti "+" ise
sonuca büyük sayının işareti getirilir ve çıkarma işlemi
yapılır.
Örnek: - 7 + 6 = - 1
108
ÇIKMIŞ SINAV SORULARI
27 Şubat 2016
Soru:
Direkt İlk Madde ve

Malzeme Gider Standartları
Miktar Standardı 10 kg / br
Fiyat Standardı 6 TL / kg
Maliyet hesaplamada Standart Maliyet yöntemini kullanan işletmede direkt ilk madde ve malzeme giderleri ile ilgili yukarıdaki standartlar
geliştirilmiştir. Dönem başı direkt ilk madde ve malzeme stokunun olmadığı işletmede dönemde 312.000 TL ödenerek 48.000 kg direkt ilk madde ve
malzeme satın alınmıştır. Dönemde 5.000 birim mamulün üretildiği işletmede dönem sonunda stokta 2.000 kg direkt ilk madde ve malzeme
bulunduğu tespit edilmiştir.
Buna göre, direkt ilk madde ve malzeme fiyat farkı nedir?
A) 10.500 TL olumsuz
B) 23.000 TL olumsuz
C) 24.000 TL olumsuz
D) 24.000 TL olumlu
E) 36.000 TL olumsuz
109
Çözüm:
Dönem başı DİMVM 0

Dönemiçi alınan DİMVM 312.000 TL / 48.000 kg = 6,50 TL /kg
Dönem sonu DİMVM 13.000 TL / 2.000 kg = 6,50 TL / kg
299.000 TL / 46.000 kg = 6.50 TL / kg
FİYAT SAPMASI = (FİİLİ FİYAT - STANDART FİYAT) x FİİLİ MİKTAR
= (6,50 - 6,00) x 46.000 = + 23.000 olumsuz
110
24 Ekim 2015
Soru: Bir üretim işletmesi 4.000 adet mamul üretmek için 100.000 metre kumaşa gereksinim duyulacağını ve bu kumaşın metresinin standart
fiyatının 25 TL/metre olacağını belirlemiştir. İşletme, üretim döneminde 30 TL/metre birim fiyatıyla aldığı 102.500 metre kumaşın tamamını
belirlenen miktardaki mamulün üretiminde kullanmıştır.
Bu bilgilere göre, işletmenin direkt ilk madde ve malzeme toplam sapması kaç TL’dir ve sapma nasıldır?
A) 500.000 – olumlu sapma

B) 512.500 – olumsuz sapma
C) 512.500 – olumlu sapma
D) 575.000 – olumsuz sapma
E) 575.000 – olumlu sapma
Çözüm:
MİKTAR SAPMASI = (FİİLİ MİKTAR - STANDART MİKTAR) x STANDART FİYAT
= (102.500 - 100.000) x 25 = + 62.500 olumsuz
FİYAT SAPMASI = (FİİLİ FİYAT - STANDART FİYAT) x FİİLİ MİKTAR
= (30 - 25) x 102.500 = + 512.500 olumsuz
+ 575.000 olumsuz
111
11 Temmuz 2015
Soru: Bir üretim işletmesinde bir birim mamulü üretebilmek için kalıplama işçiliğinden 2 (iki) direkt işçilik saati (dis) gerekmektedir. Kalıplama
işçilerinin standart saat ücreti 9 TL/dis’tir. Dönem içinde 20.000 birim mamul üretilmiş ve 44.000 direkt işçilik saati kullanılmıştır.
Bu bilgilere göre, direkt işçilik maliyeti süre sapması kaç TL’dir ve nasıl tanımlanabilir?
A) 36.000 ve olumsuz sapma

B) 36.000 ve olumlu sapma
C) 180.000 ve olumsuz sapma
D) 180.000 ve olumlu sapma
E) 396.000 ve olumsuz sapma
Çözüm:
SÜRE SAPMASI = (FİİLİ SÜRE - STANDART SÜRE) x STANDART ÜCRET
= (44.000 - 40.000) x 9 = + 36.000 olumsuz
112
28 Şubat 2015
Soru: İşletmede üretim döneminde 4.000 birim S mamulü 10.000 direkt işçilik saati (dis) sürede tamamlanmış ve fiilî ücret olarak direkt işçilik saati
(dis) başına 20 TL ödenmiştir. S mamulü ile ilgili standart maliyet bilgileri aşağıda verilmiştir:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti 4 kg x 10 TL / kg = 40 TL

Direkt İşçilik Maliyeti 2 dis x 25 TL / kg = 50 TL
Genel Üretim Maliyeti 3 dis x 15 TL / kg = 45 TL
Bu bilgilere göre, direkt işçilik süre (verim) sapması kaç TL olarak gerçekleşmiştir?
A) 40.000 TL Olumsuz Sapma

B) 42.000 TL Olumlu Sapma
C) 50.000 TL Olumlu Sapma
D) 50.000 TL Olumsuz Sapma
E) 55.000 TL Olumlu Sapma
Çözüm:
= (10.000 - 8.000) x 25 = + 50.000 olumsuz

(4.000 birim x 2 dis)
(Üretilmiş Olan Birim x Süre Standardı)
113
1 Kasım 2014
Soru: İşletme, bir birim mamul üretmek için 10 direkt işçilik saati işgücü gerektiğini saptamıştır. Standart işçilik ücreti saat başına 60 TL olarak
hesaplanmıştır. İşletim, dönemde 2.000 birim mamul üretmiş, 22.000 direkt işçilik saati harcamış ve saat başına 54 TL ücret ödemiştir.
Bu bilgilere göre, Direkt İşçilik Zaman (Süre) Sapması aşağıdakilerden hangisidir?
A) 120.000 TL olumlu
B) 120.000 TL olumsuz
C) 126.000 TL olumsuz
D) 132.000 TL olumsuz
E) 132.000 TL olumlu
Çözüm:
= (22.000 - 20.000) x 60 = + 120.000 olumsuz

(2.000 birim x 10 dis) (soruda burası soruluyor)
ÜCRET SAPMASI = (FİİLİ ÜCRET - STANDART ÜCRET) x FİİLİ SÜRE
= (54 - 60) x 22.000 = - 132.000 olumlu
- 12.000 olumlu
114
8 Mart 2014
Soru: X İşletmesi’nin bazı üretim bilgileri aşağıdaki gibidir.
Süre Standardı : 2 DİS/Birim

Ücret Standardı : 4 TL/saat
İşletme yıl içinde 20.000 adet mamul üretmiş ve 38.000 Direkt İşçilik Saati çalışılmıştır. İşçilere saat ücreti olarak 5 TL ödenmiştir.
Bu bilgilere göre Toplam Direkt İşçilik Sapması (farkı) aşağıdakilerden hangisidir?
A) 30.000 TL Olumsuz
B) 38.000 TL Olumlu
C) 38.000 TL Olumsuz
D) 40.000 TL Olumlu
E) 48.000 TL Olumsuz
Çözüm:
= (38.000 - 40.000) x 4 = - 8.000 olumlu

(20.000 birim x 10 dis)
ÜCRET SAPMASI = (FİİLİ ÜCRET - STANDART ÜCRET) x FİİLİ SÜRE
= (5 - 4) x 38.000 = + 38.000 olumsuz
115
+ 30.000 olumsuz
Örnek: Bir üretim işletmesinde birim mamul için 5 direkt işçilik saati gerekmektedir. Saat başına standart ücret ise 15 TL/DİS olarak belirlenmiştir.
Dönem içinde 10.000 adet mamul üretilmiş ve 52.000 direkt işçilik saati kullanılmış, 936.000 TL ödenmiştir.
Buna göre toplam işçilik sapması kaç TL'dir?
A) 156.000 TL Olumsuz
B) 30.000 TL Olumsuz
C) 156.000 TL Olumlu
D) 186.000 TL Olumsuz
E) 186.000 TL Olumlu
Çözüm:
116
H üretim işletmesinde Kasım ayında üretilen X mamulünün üretimine ilişkin standart ve fiili verileri aşağıdaki gibidir:
Standart Fiili
Süre (saat/birim) 6 5
Saat Ücreti (TL/saat) 100 120
Üretim Miktarı 800 1.000
Bu bilgilere göre işletmenin direkt işçilik toplam sapması kaç TL'dir?
A) 0 sapması yoktur.
B) 100.000 olumsuz
C) 100.000 olumlu
D) 120.000 olumlu
117
E) 120.000 olumsuz
Çözüm:
NOT: Soruda üretim miktarı ve fiili miktar fazladan verilmiş.
118
I. DAĞITIM
I. Dağıtımda giderler her yere dağıtılır.

Ankara Üniversitesi sınavlarında I. Dağıtım çok çok az çıkıyor.
Örnek: Kira gideri 24.000 TL, alan 1.200 m2.
119
II. DAĞITIM
YARDIMCI HİZMET GİDER YERLERİ’nden, ESAS HİZMET GİDER YERLERİ’ne dağıtım yapılmasına II. DAĞITIM adı denir.
II. Dağıtımda Kullanılan Yöntemler (DKMKP)
1) Doğrudan (Basit, Direkt) Dağıtım (KARDEŞ)
 YARDIMCI HİZMET GİDER YERLERİ birbirinin kardeşidir. Birbirine pay vermezler.

 Sadece ESAS ÜRETİM GİDER YERİ'ne pay verir.
2) Kademeli (Basamaklı, Şelale, Sıralı) Dağıtım (KALLEŞ ABİ)
Kendisi hariç herkese dağıtıyor.
120
Kademeli dağıtım yönteminin işleyişi bazı kuralların izlenmesini gerektirir.
 Giderlerin dağıtımında en çok sayıda gider yerine hizmet veren gider yerinden başlanır.
(Örneğin; bakım-onarım gider yeri toplam 7, yemekhane gider yeri 6, enerji gider yeri 5 maliyet merkezine hizmet etmiş olsun. Kurala göre en fazla
hizmet sunan bakım-onarım yardımcı gider yerinden dağıtıma başlanacaktır.)
 Birden fazla gider yeri eşit sayıda gider yerine hizmet vermiş ise giderlerin toplamı en fazla olandan dağıtıma başlanır.
(Örneğin; Bakım-Onarım gider yeri toplam 7, yemekhane gider yeri toplam 7, enerji gider yeri toplam 5 maliyet merkezine hizmet sunmuş olsunlar.
Bakım onarım gider yerinin giderleri toplamı 16.000 TL, yemekhane gider yerinin toplamı 15.000 TL, o halde öncelikle bakım-onarım gider yerinin
dağıtımı yapılır)
 Bir hizmet gider yerinin giderleri dağıtılırken o gider yeri kendisine hizmet vermiş olsa bile bu gider yeri kendisine gider payı vermez.
 Bir hizmet gider yerini giderleri dağıttıktan sonra daha sonraki gider dağıtımlarında bu gider yerine artık pay vermez.
 Giderler üst üste eklenerek dağıtılır.
3) Matematiksel (Eş Zamanlı Çözüm, Denklem) Dağıtım (DÜŞMAN):

 Kendine pay vermez.
 Yardımcı gider yeri diğer yardımcı gider yerlerine pay verir, yardımcı gider yeri diğer yardımcı gider yerlerinden pay alır.
121
 En sağlıklı sonuçlar veren yöntemdir.
 Denklem yoluyla dağıtılır.

4) Karşılıklı (Turlamalı) Dağıtım
5) Planlı (Standart) Dağıtım
122
Örnek: İşletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir:
İşletme II. Gider Dağıtımı’nda “Kademeli Dağıtım Yöntemi”ni uygulamakta ve bakım bölümü dağıtım anahtarı olarak “işçi sayısını” kullanmaktadır. Bu
bilgilere göre, bakım bölümünün montaj bölümüne yüklediği gider payı ne kadardır?
A) 14.000
B) 10.500
C) 9.000
D) 7.000
E) 6.300
123
Çözüm:
Bakımcı Abi kendi işçilerinin dışındaki işçilere pay verir.
31.500 = 350
90 işçi
350 x 20 = 7.000
NOT: Soruda “Montaj” bölümüne yüklenilen gider payı sorulduğu için 350’yi 20 ile çarptık.
124
Fuat Hoca’nın soruyu aşağıdaki şekilde çözdü.
Soruda “Doğrudan Dağıtım” sorulsaydı:

YHGY’leri kendilerine pay vermezler.
125
31.500 = 525
60 işçi
525 x 20 = 10.500
NOT: Soruda “Montaj” bölümüne yüklenilen gider payı sorulduğu için 525’yi 20 ile çarptık.
126
Örnek: Üretimini 3 esas üretim gider yeri ve 2 yardımcı hizmet gider yerinde gerçekleştiren ZTE işletmesinin genel üretim giderlerinin birinci dağıtım
sonuçları ve yardımcı hizmet gider yerlerinin hizmet dereceleri aşağıda verilmiştir:
İşletme yemekhane bölümünün gider dağıtım anahtarı olarak işçi sayısı, enerji bölümünün ise Kw/h birim ölçüsü baz alınacaktır.
Bu bilgilere göre ikinci dağıtımda “Matematiksel Dağıtım” yöntemini kullanan işletmede Yemekhane Bölümünün dağıtıma tabi gider tutarı kaç
TL’dir?
Çözüm: Yemekhane’ye Y dedik Enerji’ye E dedik. EÜGY bizi ilgilendirmiyor.
Y = 4.000 + 0,20 E
E = 3.500 + 0,30 Y
Sorunun cevabı yukarıdaki denklem.
127
15 Ekim 2016 Sınav Sorusu
128
III. DAĞITIM
Örnek: T İşletmesi X nolu EÜGY’nde AB (80 adet) ve BC (20 adet) adlı 2 adet mamul üretimi gerçekleşmektedir. X bölümünde dönem içinde
gerçekleşene malzeme tüketimi 100.000 TL olup bunu 80.000 TL’si AB mamulü için kalanı içinde BC mamulü için gerçekleşmiştir. Aynı dönemde
işletmede ortaya çıkan direkt işçilik giderleri toplamı 80.000 TL olup genel üretim giderleri ise 120.000 TL olarak bütçelenmiştir (AB mamulü için 600
saat, BC mamulü içinde 400 saat). Emek yoğun üretim gerçekleştiren işletmede işçilik ve genel üretim maliyetlerinin dağıtımında işçilik saatleri baz
alınacaktır.
Bu bilgilere göre işletmede BC mamulü birim maliyeti kaç TL’dir?
Çözüm:
129
Örnek: F İşletmesinde birbirinden farklı 3 tip mamul üretimi gerçekleştirmekte olup malzeme ve işçilik maliyetleri mamuller itibariyle tek tek tespit
edilmektedir. Ancak işletmede gerçekleşen genel üretim giderlerinin her bir mamul grubu için ne kadar gerçekleştiği tam olarak bilinmektedir.
İşletme bu amaçla genel üretim giderlerini, direkt ilk madde ve malzeme maliyetlerine göre dağıtmaktadır. Mamullere ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
Mamuller DİMVM Giderleri DİG Giderleri

I. Tip Mamul 20.000 TL 60.000 TL
II. Tip Mamul 80.000 TL 30.000 TL
III. Tip Mamul 100.000 TL 10.000 TL
Yukarıdaki bilgilere göre ortaya çıkan 180.000 TL'lik genel üretim giderinin dağıtımında III. Tip mamule düşen pay kaç TL'dir?
A) 18.000 TL
B) 54.000 TL
C) 72.000 TL
D) 90.000 TL
E) 108.000 TL
Çözüm:
Şekilde bu sütun verilmemişti. Biz ekledik.
Mamuller DİMVM Giderleri DİG Giderleri GÜG Giderleri

I. Tip Mamul 20.000 TL 60.000 TL
II. Tip Mamul 80.000 TL 30.000 TL
III. Tip Mamul 100.000 TL 10.000 TL Soruda burası soruluyor.
TOPLAM 200.000 TL 100.000 TL 180.000 TL
GÜG Giderleri , DİMVM maliyetlerine göre dağıtılmaktaymış. Tabloya dikkatli baktığımız zaman DİMVM Giderleri aşağıdaki oranlar dahilinde
dağıtılmış.
130
Şekilde bu sütun verilmemişti. Biz ekledik.
Mamuller DİMVM Giderleri DİG Giderleri GÜG Giderleri

I. Tip Mamul 20.000 TL %10 60.000 TL
II. Tip Mamul 80.000 TL %40 30.000 TL
III. Tip Mamul 100.000 TL %50 10.000 TL Soruda burası soruluyor.
TOPLAM 200.000 TL %100 100.000 TL 180.000 TL
III. Tip Mamul, DİMVM Giderleri açısından %50 oranında pay aldıysa, GÜG açısından da %50 pay alır. Yani 180.000 TL'nin %50'si kaç? 90.000 TL.
Cevap 90.000 TL.
131
Örnek: K İşletmesi X ve Y adlı iki tip mamul üretimi gerçekleştirmekte olup üretim Kesim ve Dikim bölümlerinden geçerek tamamlanmaktadır.
İşletmede ikinci dağıtım sonunda gider yerlerine dağıtılan genel üretim gideri sırasıyla 60.000 TL, 80.000 TL olarak hesaplanmıştır. Kesim bölümünde
emek yoğun, dikim bölümünde ise teknoloji yoğunluklu üretim gerçekleştiren işletmenin döneme ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir:
Direkt İşçilik Saati (DİS) Makine Saati (DİS)

X Mamulü 180 DİS 100 DS
Y Mamulü 120 DİS 60 DS
Yukarıdaki bilgilere genel üretim giderlerinin dağıtımında Y mamulüne düşen pay kaç TL'dir?
A) 54.000 TL
B) 60.000 TL
C) 66.000 TL
D) 74.000 TL
E) 86.000 TL
Çözüm:
Direkt İşçilik Saati (DİS) Makine Saati (MS)

X Mamulü 180 DİS 100 MS
Y Mamulü 120 DİS 60 MS
TOPLAM 300 DİS 160 MS
Kesim Bölümü-Emek Yoğun-60.000 TL
X MAMULÜ: 180 DİS / 300 DİS = 0.60 0.60 x 60.000 TL = 36.000 TL

Y MAMULÜ: 120 DİS / 300 DİS = 0.40 0.40 x 60.000 TL = 24.000 TL
132
Dikim Bölümü-Teknoloji Yoğun-80.000 TL
X MAMULÜ: 100 MS / 160 MS = 0.625 0.625 x 80.000 TL = 50.000 TL

Y MAMULÜ: 60 MS / 160 MS = 0.375 0.375 x 80.000 TL = 30.000 TL
Soruda bize Y mamulüne düşen pay kaç TL'dir diye soruluyor:

24.000 TL + 30.000 TL = 54.000 TL
Fuat Hoca'da soruyu böyle çözdü.
133
Örnek: M işletmesi X ve Y adlı iki esas üretim gider yerinde A, B ve C ürünlerini üretmektedir. X bölümünde emek yoğun üretim gerçekleştirilmekte ve genel
üretim maliyetleri direkt işçilik saatleri (DİS )baz alınarak üretime yüklenmektedir. Y bölümünde ise teknoloji yoğun üretim gerçekleştirilmekte olup, makine
saatleri baz alınmaktadır. İşletmede A, B ve C ürünlerine ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
Yukarıdaki bilgilere göre X esas üretim noktasında C mamulü için ortaya çıkan toplam üretim maliyeti kaç TL’dir?
A) 31.320 TL
B) 25.000 TL
C) 19.000 TL
D) 17.000 TL
E) 12.320 TL
134
Çözüm:
Bize yukarıdaki tablonun aşağıdaki kısmı soruluyor. Bu tür sorularda yukarıdaki kırmızı/siyah yeri oku. EN ÖNEMLİ YER ORASI.
20.000 TL GÜG = 20 TL / DİS

1.000 DİS
20 TL x 300 DİS = 6.000 TL/ DİS
6.000 TL + 7.000 TL + 6.000 TL = 19.000 TL

(X EÜGY'ndeki rakamlar)
135
Örnek: TZE işletmesi X ve Y esas üretim gider yerlerinde A ve B adlı iki tür mamul üretimi gerçekleştirmektedir. X gider yerinde ortaya çıkan direkt ilk madde ve
malzeme gideri 60.000 TL, Y esas üretim gider yerinde ise 80.000 TL’dir. Direkt işçilik gideri ise X esas üretim gider yerinde 50.000 TL, Y esas üretim gider yerinde
60.000 TL’dir. Genel üretim giderleri iki gider yeri için toplamda 150.000 TL olarak gerçekleşmiştir. İşletmede esas üretim gider yerleri itibariyle üretilen mamullere
ilişkin dağıtım oranları ve işçilik saatleri aşağıdaki gibidir:
Genel üretim giderlerinin dağıtımında toplam direkt işçilik saatlerini baz alan işletmenin X esas üretim gider yerinde gerçekleşen A mamulüne ait üretim
maliyeti kaç TL’dir?
A) 79.000 TL
B) 101.000 TL
C) 84.000 TL
D) 136.000 TL
E) 180.000 TL
136
Çözüm:
Bize yukarıdaki tablonun aşağıdaki kısmı soruluyor. Bu tür sorularda yukarıdaki kırmızı/siyah yeri oku. EN ÖNEMLİ YER ORASI.
= 1.000 DİS
150.000 TL GÜG = 150 TL / DİS

1.000 DİS
150 TL x 200 DİS x 200 DİS = 30.000 TL
137
Mamuller X Esas Üretim Gider Yeri
/
Giderler A Mamulü B Mamulü
% 60
DİMVM Gideri (60.000 TL x %60 = 36.000
TL)
% 70 Buranın bir önemi yok.
DİG Gideri (50.000 TL x %70 = 35.000 Soruda bize A Mamulü
TL) soruluyor.
Direkt İşçilik
200 DİS
Saati
30.000 TL+ 36.000 TL + 35.000 TL = 101.000 TL
138
Örnek: Mart 2018 Sınav Sorusu
Buna göre yemek odası maliyetine yüklenecek genel üretim gideri tutarı kaç TL'dir?
139
Çözüm:
I. YOL
500.000 TL GÜG = 5 TL
100.000 TL DİG
5 TL x 30.000 TL = 150.000 TL
II. YOL
100.000 TL direkt işçilik gideri için 500.000 TL genel üretim gideri

bütçelenmiştir.
Gerçekleşen 30.000 TL'ymiş.
500.000 TL, 100.000 TL'nin 5 katı olduğuna göre
30.000 TL'nin 5 katı 150.000 TL'dir.
140
Örnek: Sipariş Maliyet Sistemi'ni uygulayan bir işletmeden alınan bilgiler aşağıdaki gibidir:
I. Sipariş II. Sipariş

DİMVM Gideri 100.000 TL 50.000 TL
DİG 70.000 30.000 TL
Direkt İşçilik Saati (DİS) 10 20
Makine Saati 40 50
GÜG Yükleme Haddi 2.500 TL/DİS 500 TL/MS
Yukarıdaki bilgilere göre I. ve II. siparişin toplam GÜG kaç TL'dir?
A) 125.000 TL
B) 160.000 TL
C) 35.000 TL
D) 50.000 TL
E) 45.000 TL
Çözüm:
Sorudaki tabloda GÜG Yükleme Haddi satırında 2.500 TL'yi Direkt İşçilik Saati ile çarp, 500 TL'yi Makine Saati ile çarp diyor.

DİG 70.000 30.000 TL
Makine Saati 40 50
141
Tabloda mavi alanlara ihtiyacımız yok. Soruda bize sadece GÜG soruluyor.

DİG 70.000 30.000 TL
Makine Saati 40 50
I. SİPARİŞ: 2.500 TL x 10 DİS = 25.000 TL/DİS

II. SİPARİŞ: 500 TL x 50 DİS = 25.000 TL/DİS
TOPLAM 50.000 TL/DİS
142
Örnek: D Mamulü siparişi ile ilgili bazı bilgiler aşağıdaki gibidir:
Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri 500.000 TL

Direkt İşçilik Gideri 150.000 TL
Sipariş Miktarı 50.000 br
Genel Üretim Giderleri, siparişlerin maliyetine direkt işçilik giderlerinin %200'i oranında yüklenecektir.
Bu bilgilere göre D mamulünün birim maliyeti kaç TL'dir?
Çözüm:

Genel Üretim Giderleri 300.000 TL GÜG, DİG'nin %200 imiş. Yani 150.000 TL'nin %200'ü 300.000 TL
TOPLAM 950.000 TL
950.000 TL = 19 TL / br
50.000 br
143
Örnek: İşletmede 100 adetlik bir siparişin toplam maliyeti 10.000 TL olarak gerçekleşmiştir. Üretilen mamullerden 10 adedinin kusurlu olduğu tespit
edilmiş ve söz konusu mamullerin kusurunun giderilmesi için aşağıdaki maliyetlere katlanılarak düzeltme yapılmıştır.

Genel Üretim Gideri 500 TL
Buna göre düzeltme işlemi sonrası bu siparişe ilişkin birim başına üretim maliyeti kaç TL'lik artış göstermiştir?
A) 10 TL
B) 30 TL
C) 40 TL
D) 100 TL
E) 140 TL
Çözüm:
710. Direkt İlk Madde ve Malz. Gideri

720. Direkt İşçilik Gideri
730. Genel Üretim Gideri
TOPLAM 10.000 TL Soruda Toplam Maliyet olarak verilmiş
EK MALİYETLERİN TOPLAMI 4.000 TL 2.000 TL + 1.500 TL + 500 TL = 4.000 TL
140.000 TL = 140 TL / adet

100 adet
144
145
Örnek: İşletme 100 adet (A) cinsi mamul üretmiş ve 50.000 TL maliyete katlanmıştır. Üretilen 100 birim mamulün 10 biriminin kusurlu mamul olduğu
belirlenmiştir. Bu kusurlu mamulleri sağlam mamul haline getirebilmek için birim başına 1.000 TL ek maliyete katlanılmıştır.
Bu bilgilere göre 10 adet kusurlu mamulün birim maliyetini bulunuz?
A) 6.000 TL
B) 5.000 TL
C) 4.000 TL
D) 2.000 TL
E) 1.000 TL
Çözüm:
* 100 adet mamul üretmek için 50.000 TL maliyete katlanılmış.
* 100 birimin;
10 birimi kusurluymuş. Bunları sağlam hâle getirebilmek için birim başına 1.000 TL maliyete katlanılmış.
* 10 birim x 1.000 TL = 10.000 TL
TOPLAM MALİYET = 60.000 TL
60.000 TL = 600 TL / adet

100 adet
600 TL x 10 birim = 6.000 TL
146
Örnek: Fiyatların sürekli yükseldiği piyasa koşullarında dönem sonu stok maliyetlerinin yüksek, üretime gönderilen malzeme maliyetinin düşük
olarak belirlendiği stok değerleme yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tartılı ortalama maliyet yöntemi

B) Hareketli ortalama maliyet yöntemi
C) İlk Giren İlk çıkar yöntemi
D) Ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi
E) Son giren ilk çıkar yöntemi
147
Örnek: İşletmede Ocak ayı sonu itibariyle 2,00 TL/adet üzerinden 4.000 adet A hammaddesi bulunmaktadır. Şubat ayı içerisinde 2,50 TL den 2.000
adet daha A hammaddesi alınmıştır. Bu alımdan sonra 5.000 adet A hammaddesi üretime sevk edilmiştir.
Bu bilgilere ve ilk giren ilk çıkar yöntemine göre, üretime sevk edilen hammaddenin maliyeti kaç TL dir?
A) 10.500 TL
B) 11.000 TL
C) 11.500 TL
D) 12.000 TL
E) 12.500 TL
Çözüm:
Birim Miktar Tutar

2,00 TL x 4.000 = 8.000 TL
2,50 TL x 2.000 = 5.000 TL
ÜRETİME SEVKLER
Birim Miktar Tutar

2,00 TL x 4.000 = 8.000 TL
2,50 TL x 1.000 = 2.500 TL
TOPLAM 10.500 TL
148
Örnek: EZT işletmesinin dönem başı itibariyle deposunda 500 TL maliyetli 100 metrelik kumaş mevcudu vardır. İşletme dönem içinde 4800 TL’ye 800
metre kumaş daha satın almıştır. İşletme bu kumaşlardan 600 metresini üretime sevk etmiş ve 50 adet gömlek üretimi gerçekleşmiştir.
Bu bilgilere göre İlk Giren İlk Çıkar yöntemine göre üretilen mamulün malzeme açısından birim maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
A) 72
B) 70
C) 96
D) 48
E) 60
Çözüm:
149
Örnek: Üretim için gereksinim duyulan ilk madde ve malzemelerin stoklardan üretim hatlarına çekilmesi ile ilgili olarak düzenlenmesi gereken belge
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Stok Kartı
B) Fatura
C) Sevk İrsaliyesi
D) İlk Madde ve Malzeme Satın Alma İstek Fişi
E) İlk Madde ve Malzeme İstek Fişi
150

Maliyet Muhasebesi Ders Notu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maliyet Muhasebesi Ders Notu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MALİYET

Zarar → olağanüstü - arızi (arıza)

NOT: Hasılat = Gelir = Gelir Tablosu

İlk Madde ve Malzeme satın alındı → Üre me Sevk → Satış

Maliyet Muhasebesinin Amaçları Değildir

Maliyet Muhasebesini Etkileyen Faktörler

Maliyet Muhasebesini Etkileyen Faktörlerden Değildir

1) Direkt Giderler: Mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen giderlerdir (KOLAY).

2) Endirekt Giderler: Mamulün maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir dağıtım

a) Genel Üretim Giderleri: Direkt giderler dışındaki tüm üretim giderleridir.

B) Faaliyet Hacmine Göre

Üretim işletmelerinde giderlerin sabit ve değişken kısımlarına ayrılmasında kullanılan

3) Ortalama Maliyet Yöntemleri

Bu bilgilere işletmenin sabit GÜG gideri tutarı kaç TL’dir?

Asal Maliyet : 9 500 TL

Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin üretim kapasitesi kaç birimdir?

Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti 40 TL/birim

C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı A+B

E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı C-D

Dönem başı Yarı Mamul 6.000

Tamamlanma Derecesi DBYM DSYM

Maliyetler Dönem Başı Yarı Dönemim Üretim TOPLAM

ÜRETİME GİREN ÜRETİMDEN ÇIKAN

2) EŞDEĞER BİRİM SAYISI

DİMVM DİG GÜG

A Tamamlanan 14.000 14.000 14.000

B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.800 2.400 2.000

C=A+B Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 16.800 16.400 16.000

D DBYM x Tamamlanma Derecesi 5.400 4.800 4.800

E=C-D FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 11.400 11.600 11.200

Ortalama Maliyet Yöntemi = DBYM + Dönemin Üretim Maliyetleri

DİMVM = 108.000 TL + 228.000 TL = 20 TL

DİG = 70.800 TL + 290.000 TL = 22 TL

GÜG = 96.000 TL + 336.000 TL = 27 TL

FİFO Maliyet Yöntemi = Dönemin Üretim Maliyetleri

DİMM DİG GÜG

DİG DİG'deki rakamlar nasıl bulunuyor?

A Tamamlanan 12.000 Tamamlananı aynen yaz.

B DSYM x Tamamlanma Derecesi 3.200 8.000 x 0.40

C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 15.200 A+B

D DBYM x Tamamlanma Derecesi 3.500 5.000 x 0.70

E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 11.700 D-E

DİMVM DİG GÜG

A Tamamlanan 50.000 50.000 50.000

B DSYM x Tamamlanma Derecesi 8.000 4.000 7.500

C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 58.000 54.000 57.500

NOT: 10.000'i (mamul) kaçla çarparsak %75 eder? %75 ile.

D. İlk Md. Mlz Gideri : 72.000 TL

TAMAMLANANI bilmediğimiz için aşağıdaki eşitlikten TAMAMLANANI buluyoruz.

DBYM + BAŞLANAN = DSYM + TAMAMLANAN

Çözüm: DİG ve GÜG = Şekillendirme, Biçimlendirme, Dönüşüm, İşlem

FİFO EBS'de DÖNEMİN ÜRETİM MALİYETİ'ni DİKKATE AL.

Dönem başı yarı mamul miktarı : 5 000 adet

Tamamlanma Dereceleri DBYM DSYM

A Tamamlanan 16.000 Tamamlananı aynen yaz.

B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.400 4.000 x 0.60

C Ortalama Eşdeğer Birim Sayısı 18.400 A+B

D DBYM x Tamamlanma Derecesi 4.000 5.000 x 0.80

E FİFO'nun Eşdeğer Birim Sayısı 14.400 D-E

A) 5.400 B DSYM x Tamamlanma Derecesi 2.400 3.000 x 0.80

SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU (TL)

- 2.000 TL / 200 birim mamul = 10 TL / birim

- 200 birim mamul - 170 birim satılan mamul =

- 10 TL birim mamul x 30 birim mamul stokta