Νέα Ελληνική Γλώσσα – Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου

Θεματικός κύκλος: Αξιολόγηση — πρόσβαση

Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο

Η “ρετσινιά” της αποτυχίας

Δύσκολο να μιλήσεις με τα παιδιά που δεν πέτυχαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις και τους
γονείς τους. ∆εν τολμάς ούτε να τους τηλεφωνήσεις για άλλους λόγους. Τα παιδιά αυτά –
χαµένα, χωρίς σχολή, χωρίς πυξίδα – μαζεύουν τώρα τα κομμάτια τους. Κάποια αρχίζουν να
αναρωτιούνται, δειλά δειλά τι θα κάνουν, κάποια δεν θέλουν να το συζητήσουν καθόλου
και κλείνονται στο καβούκι τους. Ξέρουν ότι έχουν ήδη τη «ρετσινιά» της αποτυχίας για την
ελληνική κοινωνία…

«Καλύτερα να έβλεπα το όνομά μου στο τελευταίο ΤΕΙ στα σύνορα, παρά αυτό το τίποτα»,
µου είπε χαρακτηριστικά μια «αποτυχημένη» κοπέλα, κοµµένη από το μέτρο του
απαραίτητου 10. Γιατί, άραγε, να μην είχε μπει στην ανθοκομία, στη φωτογραφία, στην
τυποποίηση προϊόντων, να αποκτήσει η ίδια σκοπό και να δώσει επιστημονικό επίπεδο στα
απλά πρακτικά επαγγέλματα, χωρίς να είναι απαραίτητα άριστη μαθήτρια;

Διάβαζα στη γαλλική «Le Monde» για τους μαθητές στη ∆ανία, «τους πιο ευτυχισμένους
νέους». Η ιδέα της αποτυχίας δεν υφίσταται στο εκεί σύστηµα παιδείας. Αυτό που
ενδιαφέρει είναι το κτίσιµο της προσωπικότητας, οι εμπειρίες. Το βιογραφικό δεν λογίζεται
ως ένας κατάλογος από διπλώματα, αλλά ως σύνολο ενδιαφερόντων. Σηµασία – λένε – έχει
να βρεις τον εαυτό σου. Εκεί οι σχολικές τάξεις – διαβάζω – δεν έχουν βαθμολογίες.
«Οποιαδήποτε ιδέα για ιεράρχηση των μαθητών θα ήταν απαράδεκτη», κατά τον καθηγητή
Ψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο της Κοπεγχάγης Σβεν Μορς. Οι εκπαιδευτικοί, όπως και οι
γονείς, προσπαθούν πάντα να βρίσκουν τα θετικά σε κάθε παιδί.

Το αποτέλεσµα; Σε έρευνα σε νέους 17 χωρών βρέθηκε ότι το 60% των ∆ανών θεωρούν το
μέλλον τους ευοίωνο και το 51% δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Ενώ σε άλλες
χώρες, όπως η δική µας, οι νέοι θεωρούν ότι η αποτυχία «στα µικράτα τους» είναι
καθοριστική για τη ζωή τους, οι νεαροί Δανοί µε µπόλικη αυτοπεποίθηση και οικονοµική
αυτονομία, χάρη σε υποτροφίες, κρατικά δάνεια και δουλειές μερικής απασχόλησης,
ενθαρρύνονται να εξερευνούν, να ταξιδεύουν και να ονειρεύονται. «Οι νέοι µας
αριστεύουν στο… να είναι νέοι!» λέει ο Μορς. Σας φαίνεται σαν σενάριο επιστημονικής
φαντασίας; Έχετε δίκιο – για την Ελλάδα, είναι!

Μαίρη Κατσονοπούλου
Α. Θεματα

Α1. α) Να γράψετε την περίληψη της 3ης και 4ης παραγράφου του κειμένου (60 λέξεις).

(μονάδες 15)

Β1. Με ποιους τρόπους και μέσα πειθούς και με ποιον τρόπο ανάπτυξης δομείται η τέταρτη
παράγραφος του κειμένου; (Να αιτιολογήσετε τη θέση σας)

(μονάδες 15)

Β2. «αποτυχημένη» «Le Monde» – διαβάζω – «Οποιαδήποτε ιδέα για ιεράρχηση

των μαθητών θα ήταν απαράδεκτη»: Να δικαιολογήσετε τη σημασία των σημείων στίξης
που συνοδεύουν τις παραπάνω λέξεις και φράσεις.

(μονάδες 10)

Β3. Να γράψετε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου:

χαμένα πρακτικά αποτυχίας απαράδεκτη προσπαθούν αποτέλεσμα ευοίωνο

(μονάδες 15)

Γ. Να γράψετε ένα άρθρο 200–300 λέξεων και να εστιάσετε το περιεχόμενό του α) στις
διάφορες αντικρουόμενες απόψεις για την αξιολόγηση του μαθητή και την πρόσβασή του
στα ΑΕΙ και β) ποιους τρόπους θα μπορούσατε να προτείνετε για να γίνει η αξιολόγηση πιο
παιδαγωγική και η πρόσβαση λιγότερο ανταγωνιστική και πιο αξιοκρατική.

(μονάδες 30)

Β. Λογοτεχνικό κείμενο

Στρατής Μυριβήλης

Η ζωή εν τάφω

Τα καράβια (απόσπασμα)

Στην πόρτα σου άκουσα σιγανά αναφυλλητά. Ήσουνα συ που έκλαιγες ολομόναχη μέσα στο
σκοτάδι, έκλαιγες σιωπηλά όλη νύχτα. Μπήκα μέσα και δε μιλήσαμε. Έκλαιγες ήσυχα κ’ εγώ
έκαμα πως ξεκουμπώνω το γελιό2, πολύ απασχολημένος τάχα μ’ αυτή τη δουλειά. Γιατί
μονάχα να σ’ ανερωτούσα τι κλαις, θα μ’ έπνιγε το κλάμα. Αυτό θάτανε κάπως αστείο για
έναν επαναστάτη φορτωμένον μ’ όλη την πανοπλία του και με διακόσια φυσίγγια στις
μπαλάσκες. (Στοχάσου μια τέτοιαν ώρα πώς μπόρεσα και ξαναθυμήθηκα τον αποχαιρετισμό
του Έχτορα3!..)

Έκλαιγε κ’ ένα κοριτσάκι κοντά σου πάνω σε μια κόκκινη πολυθρόνα, σιγά – σιγά κι αυτό.
Φορούσε βελουδένια βυσσινιά ρόμπα και τόνα ποδαράκι του ήταν ξακάλτσωτο. Εγώ στο
τέλος βάλθηκα να βλέπω τάχα με μεγάλη προσοχή αυτό το γυμνό ποδαράκι.
Παρακολούθησες τη ματιά μου και τράβηξες ένα πανεράκι πλεγμένο από φύλλα
καλαμποκιάς. Απ’ εκεί έβγαλες άλλο ένα καλτσάκι και πολεμούσες να το περάσεις στο πόδι
του παιδιού.

- Μα αυτή η κάλτσα είναι άλλο χρώμα, είπα, και χαμογελούσα ηρωικά. Η φωνή μου έτρεμε.

Εσύ τότες ξαφνικά άφησες το καλτσάκι μισοκρεμασμένο στο πόδι του παιδιού, μ’
αγκάλιασες σφιχτά κι άρχισες να κλαις ασυγκράτητα.

Εγώ δεν έκλαψα. Μονάχα ένας κόμπος ανέβαινε ως το λαρύγγι μου και τον κατάπινα με
πείσμα. Κρέμασα το ντουφέκι στον ώμο κ’ έφυγα σκυφτός. Ήμουνα βαρύς από θλίψη,
ξιπασμένος από τη δύναμη της ανδρειάς μου.

Σαν μπαίναμε στα βαπόρια που σφύριζαν έτσι παράφωνα, ο θεός άρχισε να βρέχει.
Ήμασταν σωριασμένοι μέσα στη βάρκα που κουνιόταν δυνατά. Κάμποσοι τραγουδούσανε
σατιρικά τραγούδια του νησιού.

Άλλοι ρίχναν αποχαιρετιστήριες ντουφεκιές στον αέρα, κάναν τους υπαξιωματικούς να

βλαστημούν και να φυσάνε τις σφυρίχτρες τους έξω φρενών. […]

1 Η Ζωή εν τάφω είναι ένα από τα σημαντικότερα αντιπολεμικά μυθιστορήματα. Εκδόθηκε

το 1924 και καταγγέλλει με τη φωνή του λοχία Κωστούλα τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου
Πολέμου.
2 γυλιός: μακρύς και στενός στρατιωτικός σάκκος .

3 Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σκηνή του αποχαιρετισμού του Έκτορα, γιου του βασιλιά
της Τροίας Πριάμου, προς τη γυναίκα του Ανδρομάχη και το μικρό τους γιο Αστυάνακτα,
όπως αυτή παρουσιάζεται στην ομηρική Ιλιάδα (Ζ 390–502). Ο Έκτορας, παρ’ όλες τις
εκκλήσεις της Ανδρομάχης, θα ξαναπάει στη μάχη, όπου θα σκοτωθεί από τον Αχιλλέα.

Θέματα

Α. Ο Μυριβήλης με το έργο του Η ζωή εν τάφω εγκαινιάζει τη σύγχρονη ελληνική

αντιπολεμική λογοτεχνία. Να τεκμηριώσετε την άποψη αυτή με αναφορές στο κείμενο και
να εκθέσετε τη δική σας θέση απέναντι στους πολέμους (100 λέξεις).

(μονάδες 15)

Γιώργος Ηρακλέους

φιλόλογος

Απορίες ερωτήσεις μπορούν να αποσταλούν στο atexnos.gr@gmail.com και θα απαντηθούν

με επόμενη ανάρτηση.

ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ;

Καλός δάσκαλος είναι εκείνος που διακρίνεται για την αγάπη του προς τα παιδιά και τη
δουλειά του, που έχει πλατιά σκέψη μεγάλη καρδιά, μ’ ένα λόγο ψυχή.

Καλός δάσκαλος είναι προπαντός εκείνος που ζητάει να ξυπνήσει ψυχές ικανές να
καθορίζουν μονάχες τους αύριο τις τύχες τους και όχι νευρόσπαστα που να κινούνται
σήμερα με τη θέληση του πρώτου τυχαίου δασκάλου τους και αύριο με του άλλου
οποιουδήποτε κυρίου και εργοδότη τους.

Ο δάσκαλος πρέπει να μη δίνει καλούπια σε καμία περιοχή της ζωής και της σκέψης των
παιδιών καλούπια που ν αλλάζουν επιφανειακά μονάχα τη ζωή, κι αφήνουν αποκοιμισμένη
και στείρα τη συνείδηση έρμαιο στην υποταγή.

Όπου βλέπουμε την ελεύθερη σκέψη, πρέπει να τη σεβόμαστε και να την αγαπάμε
οσοδήποτε τολμηρή κι αν είναι. Και να ξυπνάμε το μυαλό των σκλαβωμένων στα δεσμά της
υποκρισίας του συστήματος.

Γιατί μαθητές μου εμένα δεν είναι εκείνος που αγαπά την ήρεμη και ακίνδυνη ζωή, τη
στρωμένη με ανύπαρκτα λουλούδια, μα εκείνος ου μέσα του έχει ξυπνήσει η ανησυχία και
μπορεί να φτάνει στην επικίνδυνη πάλη για να αλλάξει τον εαυτό του και τον κόσμο.

Μίλτος Κουντουράς (1889–1940)