Univerzitet u Sarajevu

Elektrotehnički fakultet u Sarajevu

Somachine: HMI i konfiguracija

Materijal pripremio:
Josip Franjić

Sarajevo, Juli 2020

1 Konfiguracije ulaza i izlaza u softverskom
paketu SoMachine
U ovom poglavlju će se objasniti kako konfigurisati različite tipove ulazno-
izlaznih modula za PLC.

1.1 Konfiguracija digitalnih ulaza

Kako bi se izvršila konfiguracija digitalnih ulaza potrebno je prvo kliknuti
na ”Devices tree” (označeno crvenom bojom na slici 1), zatim je potrebno
odabrati ”Digital inputs” (označeno zelenom bojom na slici 1), nakon toga se
izvrši klik na tri tačke (označene plavom bojom na slici 1), zatim je potrebno
preći na ”Application”, ”GLV” te se bira tip varijable koji predstavlja taj
digitalni ulaz.

Slika 1: Konfiguracija digitalnih ulaza u SoMachine.

Takoder, digitalni ulazi se mogu konfigurisati da posjeduju neke posebne

osobine. To se vrši klikom na ”I/O Configuration” (označen žutom bojom na
slici 1). Digitalne ulazne varijable se mogu konfigurisati da posjeduju jednu
od 3 osobine:

filter - Ako je varijabla deklarisana da posjeduje filter tada ulazni signal

1
se integrira što podrazumijeva da nagle promjene u ulaznom signalu neće
izazvati promjene u programu. Može se mjenjati vrijeme koje neće uslijed
naglih promjena ulaza narušavati izvršavanje programa (označen crvenom
bojom na slici 2),

latch - Omogućava da se detektuju brzi pulsevi ulaznog signala sa kratkim

trajanjem koji se inače ne bi mogli registrovati (označen zelenom bojom na
slici 2)

event - Detekcija pozitivne, negativne ili obje ivice (označen plavom bo-
jom na slici 2).

Slika 2: Konfiguracija osobina digitalnih ulaza u SoMachine.

1.2 Konfiguracija digitalnih izlaza

Kako bi se konfigurisali digitalni izlazi potrebno je prvo kliknuti na ”Devices
tree” (označeno crvenom bojom na slici 3), zatim je potrebno odabrati ”Dig-
ital outputs” (označeno zelenom bojom na slici 3), nakon toga je potrebno
kliknuti na tri tačke (označene plavom bojom na slici 3), (ponekad je potrebno
kliknuti na ”Reset mapping” prije klika na tri tačke) zatim je potrebno
odabrati ”Application”, ”GLV” te se bira varijabla koja treba predstavljati
taj digitalni izlaz.

2
 Slika 3: Konfiguracija digitalnih izlaza u SoMachine.

1.3 Konfiguracija brzih brojača

Prikaz konfiguracije brzih brojača je dat na slici 4. U prvom koraju potrebno
je izabrati ”Devices tree” (označen crvenom bojom na slici 4). Nakon toga
potrebno je izabrati ”Counters” (označen zelenom bojom na slici 4) te nakon
toga je potrebno odabrati ”Value None” (označen plavom bojom na slici 4).
Zatim, potrebno je izabrati ”HSC Main Dual Phase” kako bi se konfigurisao
brojač koji može brojati u 2 smjera.

3
 Slika 4: Konfiguracija HSC brojača u SoMachine.

Nakon što je izabran ”HSC Main Dual Phase” potrebno je izabrati ulaze
”A” i ”B”. Impulsi dovedeni na ”A” povećavaju izbrojani broj dok impulsi
dovedeni na ”B” smanjuju izbrojani broj. Preporuka je da se za ”A” i ”B”
biraju brzi ulazi (označeno zelenom bojom na slici 5).

Slika 5: Konfiguracija brzih ulaza za HSC brojače u SoMachine.

4
1.4 Konfiguracija analognih izlaza/ulaza
Prikaz konfiguracije analognih izlaza/ulaza je dat na slici 6. U prvom koraju
potrebno je dodati analogni modul. Potrebno je odabrati ”Devices tree”
(označeno crvenom bojom na slici 6) zatim je potrebno kliknuti na ”IO Bus”
(označeno plavom bojom na slici 6). Nakon toga je potrebno odabrati tip
analognog modula, mogu biti striktno ulazni, striktno izlazni i mješani tj. i
ulazni i izlazni (označeno zelenom bojom na slici 6).

Slika 6: Dodavanje analognog modula u SoMachine.

Nakon što smo je izabran tip modula dvostrukim klikom na modul (označeno
crvenom bojom na slici 7) poveže se s varijablom tipa ”INT” iz liste glob-
alnih varijabli (označeno plavom bojom na slici 7). Nakon toga potrebno je
odabrati ”I/O Configuration” (označeno zelenom bojom na slici 7).

5
 Slika 7: Spajanje analognog modula s varijablom u SoMachine.

Nakon odabira konfiguracije analognog modula potrebno je prvo odabrati

tip ulaza (označeno crvenom bojom na slici 8). U svrhe demonstracije
odabrano je 0-10 [V]. Kada je odabran tip ulaza potrebno je definisati mini-
mum i maksimum (označeni zelenom bojom na slici 8). Za vrijednost refer-
entnog napona na ulazu od 0 [V] vrijednost koja se dobije u programu jeste
vrijednost koja je stavljena za minimum. Analogno važi i za 10 [V] sa mak-
simumom. Filter (označen plavom bojom na slici 8), služi za promjene koje
su kraće od vremenske konstente filtera, kako bi se izbjegle nepredvidene
situacije. Ovo se najčešće koristi kako bi se smanjio šum. Uzorkovanje
(označen plavom bojom na slici 8) se obično veže s Nyquistovom teoremom
uzorkovanja. Potrebno je uzeti brzinu uzorkovanja barem dvostruko većom
od najvišeg harmonika u signalu. Obično se uzima nešto veća brzina uzorko-
vanja u praksi.

6
 Slika 8: Konfiguracija analognog modula u SoMachine.

1.5 Konfiguracija PWM modula

Prikaz konfiguracije PWM modula je prikazan na slici 9. U prvom koraju
potrebno je odabrati ”Devices tree” (označen crvenom bojom na slici 9),
zatim kliknuti na ”Pulse generators” (označen zelenom bojom na slici 9) te
potom na ”Value None” (označen plavom bojom na slici 9). Nakon toga
potrebno je odabrati ”PWM”.

7
 Slika 9: Konfiguracija PWM modula u SoMachine.

Prilikom konfigurisanja PWM-a potrebo je odabrati pravi izlaz tj. potrebno

je odabrati izlaz brzog tipa kako bi bilo moguće generisati PWM visoke
frekvencije (označeno crvenom bojom na slici 10). Takoder, po mogućnosti
može se odabrati da se eksterno aktivira/deaktivira PWM. Ovisno o prim-
jeni, izlaz ne mora biti brzog tipa nego može i obični (označeno zelenom
bojom na slici 10).

Slika 10: Konfiguracija izlaza PWM modula u SoMachine.

8
2 Razvoj korisničkog interfejsa korištenjem
Vijeo dizajnera u programskom okruženju
SoMachine
U ovom potpoglavlju će se opisati kako dizajnirati HMI, kako optimalno
koristiti objekte te pokazati njihove mogućnosti.

2.1 Dodavanje tastera i prekidača

Najlakši način da se unutar HMI-a kreira taster jeste da se koristi elipsa ili
pravokutnik. Prikaz kreiranja tastera unutar HMI-a je dat na slici 11.

Slika 11: Prekidači i tasteri u Vijeo dizajneru.

Potrebno je odabrati objekat dvostrukim klikom na → Touch → ”Enable

Touch Animation” → tri tačke kod ”Toggle”→ ”Bit” → ”Momentary ON”
(može toggle ako se želi prekidač ali za prekidače se obično koriste switches).
Zatim je potrebno kliknuti na ikonicu sijalice → Application → GLV → te
je potrebno odabrati varijablu koja se želi mijenjati preko odabranog tastera
(slika 12). Bitno je znati da jedan taster/prekidač može izršavati više op-
eracija tj. moguće je dodati više operacija jednom prekidaču/tasteru.

9
 Slika 12: Kreiranje tastera u Vijeo dizajneru.

Prekidače je moguće kreirati korištenjem opcije switch. Nakon dvostrukog

klika na ”Switch with lamp” potrebno je kliknuti na sijalicu kod ”lamp” te
odabrati varijablu koju prekidač predstavlja, tj. promjena boje se odvija
s promjenom vrijednosti bool varijable (slika 13). Zatim, kod ”operation”
potrebno je izabrati ”bit” → Toggle, te potrebno je kliknuti na ikonicu
sijalice kod ”Destination” te izabrati varijablu kojoj se vrijednost mijenja
prekidačem.

10
 Slika 13: Kreiranje prekidača u Vijeo dizajneru.

Label služi kako bi taster imao oznaku. Ako je izabrano da je oznaka

statička tada je oznaka ista, bilo da je prekidač upaljen ili ugašen (slika 14).
Ako je izabrano da je oznaka ”On/Off”, tada u ovisnosti od toga da li je
prekidač aktivan/neaktivan, različita je oznaka na prekidaču (slika 15).

11
Slika 14: Statička labela prekidača u Vijeo dizajneru.

Slika 15: On/off labela prekidača u Vijeo dizajneru.

12
2.2 Vidljivost
Bitna osobina kod kreiranja prekidača i tastera na HMI-u je njihova vidljivost.
Dvostrukim klikom na objekat dobiva se panel dialog prikazan na slici 16.

Slika 16: Vidljivost tastera u Vijeo dizajneru.

Potrebno je odabrati tab ”Visibility” te omogućiti animaciju vidljivosti

klikom na ”Enable Visibility Animation”, zatim klikom na ikonicu sijalice
potrebno je odabrati uslov vidljivosti. Taster, prekidač, text su standardni
blokovi kod kojih se može koristiti animacija vidljivosti. Vidljivost pred-
stavlja korisnu opciju u slučajevima kada u ovisnosti od pritisnutog tastera
potrebno je korisniku dati na raspolaganje mogućnost pritiska na druga dva
različita tastera ili za slučaj kada se u ovisnosti od pritisnutog tastera ispisuje
drugačija poruka na ekranu.

2.2.1 Dodavanje panela

Potrebno je napomenuti da na HMI-u se može imati više različitih panela.
Kreiranje panela se vrši desnim klikom na ”Base Panels” → ”New Panel”
kao što je prikazano na slici 17.

13
 Slika 17: Dodavanje novog panela u Vijeo dizajneru.

Ukoliko je potrebno izvršiti prebacivanje izmedu panela potrebno je u

programu kreirati prekidač (switch). Prvo je potrebno odabrati ”operation”
(označeno crvenom bojom na slici 18) zatim se odabere opcija ”panel”. Po
tom se definira da li se želi klikom prikazati neki drugi panel ili se vratiti
na prethodni panel (označeno plavom bojom na slici 18) te nakon što je sve
uspješno odabrano potrebno je sve potvrditi sa ”Add” i ”Ok”.

14
Slika 18: Pebacivanje panela putem prekidača u Vijeo dizajneru.

15
2.3 Dodavanje pop-up panela
Dodavanje pop-up panela je prikazano na slici 19.

Slika 19: Dodavanje pop-up panela u Vijeo dizajneru.

Ukoliko je potrebno da se ”pop-up” (padajući) panel otvara potrebno je

u program ubaciti prekidač (switch). Nakon kreiranja prekidača potrebno je
izvršiti dvostruki klik na njega, čime se otvara polje ”operation” (označeno
crvenom bojom na slici 20) gdje je potrebno odabrati akciju ”popup”.Zatim,
potrebno je odabrati koji pop-up otvoriti (označeno plavom bojom na slici
20). Na pop-up panelu je potrebno dodati prekidač koji će umjesto ”Open
popup” izvršavati operaciju ”Close popup”. Takoder preporučeno je koristiti
opciju ”Centered” kako bi se pop-up nalazio na sredini ekrana (označeno
zelenom bojom na slici 20). Nakon što je sve uspješno odabrano potrebno je
sve potvrditi sa ”Add” i ”Ok”.

16
 Slika 20: Otvaranje pop-up panela putem prekidača u Vijeo dizajneru.

2.4 Korištenje analognog pokazivača vrijednosti

Analogni pokazivač vrijednosti se koristi kada je potrebno pokazivati realnu
ili cjelobrojnu vrijednost. Konfiguracijski prozor za ovu osobinu je prikazan
na slici 21. Prvo je potrebno odrediti koji tip varijable se želi predstavljati,
bilo to realna vrijednost ili cjelobrojna (označeno crvenom bojom na slici 21).
Zatim je potrebno odrediti varijablu koju je potrebno prikazivati (označeno
plavom bojom na slici 21) kao i minimalnu i maksimalnu vrijednost izmedu
koje se pokazivač kreće (označeno zelenom bojom na slici 21).

17
Slika 21: Konfiguracija analognog pokazivača vrijednosti u Vijeo dizajneru.

2.5 Korištenje stubnog pokazivača vrijednosti

Stubni pokazivač vrijednosti (engl. Vertical Bar Graph) se koristi kada je
potrebno pokazivati neku realnu ili cjelobrojnu vrijednost. Sličan je analog-
nom pokazivaču vrijednosti. Konfiguracijski prozor stubnog pokazivača je
prikazan na slici 22. U prvom koraku potrebno je odrediti koji tip vari-
jable se želi predstavljati, bilo to realna vrijednost ili cjelobrojna (označeno
crvenom bojom na slici 22). Zatim je potrebno odrediti varijablu koju je
potrebno prikazivati (označeno plavom bojom na slici 22) kao i minimalnu i
maksimalnu vrijednost izmedu koje se stupac kreće (označeno zelenom bojom
na slici 22).

18
Slika 22: Konfiguracija stubnog pokazivača vrijednosti (Vertical Bar Graph)
u Vijeo dizajneru.

2.6 Višejezičnost
U ovom potpoglavlju će se pokazati kako lako i efikasno napraviti način na
koji HMI interfejs može biti na više jezika.
U prvom koraku potrebno je kliknuti na ”Environment”, zatim na Languages
te dodati jezike koje je potrebno da program ima (označeno crvenom bojom
na slici 23). Zatim prilikom imenovanja nekog prekidača, tastera ili bilo
kojeg drugog objekta potrebno je odabrati jezik na kojem je taj objekat
označen. Potrebno je objektu dodijeliti naziv na oba jezika npr. ”prekidač”
na bosanskom a onda ”switch” za engleski (označeno zelenom bojom na slici
23).

19
 Slika 23: Dodavanje višejezičnosti labela u Vijeo dizajneru.

Nakon što su nazivi dodijeljeni za sve jezike, potrebno je implementirati

prekidač koji će mijenjati jezik. Najlakši način jeste da se implementira
prekidač koji mijenja jezik te da se izabere jezik na koji je potrebno promjeniti
(označeno crvenom bojom na slici 24).

Slika 24: Dodavanje višejezičnosti u Vijeo dizajneru.

20
2.7 Biblioteka resursa
U ovom poglavlju će se pojasniti kako koristiti biblioteku resursa (engl. re-
source library). Biblioteka resursa je korisna ako je potrebn napraviti jedan
tip boja za prekidače tj. da se ne trebaju svaki put mijenjati boje prekidača
ručno ili za slučaj da je potreban isti font na svakom tekstualnom bloku.
U prvom koraku potrebno je odabrati ”Resource library” (slika 25), zatim
se odabere tip biblioteke koji je potrebno napraviti (označeno crvenom bo-
jom na slici 25). U svrhe demonstracije napraviti će se biblioteka za boje
prekidača. Klikom na ”New resource” (označeno zelenom bojom na slici 25)
moguće je birati tip objekta na koji se može primjenjivati (označeno plavom
bojom na slici 25).

Slika 25: Dodavanje biblioteke resursa u Vijeo dizajneru.

Nakon klika na ”Ok” potrebno je odabrati boje koje će se prikazivati kada
je prekidač aktivan/neaktivan (slika 26).

21
 Slika 26: Konfigurisanje biblioteke resursa.

Nakon kreiranja biblioteke resursa za prekidač potrebno je odabrati ”Color”,

zatim se odabere resurs koji je kreiran (označen crvenom bojom na slici 27).

Slika 27: Korištenje biblioteke resursa u Vijeo dizajneru.

22