Leki przeciwkrwotoczne

(B02)

Jest wiele różnych grup leków przeciwkrwotocznych do stosowania ogólnoustrojowego

(osoczowe czynniki krzepnięcia, desmopresyna, fitomenadion, leki antyfibrynolityczne,
etamsylat) lub miejscowego.
Preparaty czynników krzepnięcia do stosowania przyczynowego w niedoborach endogennych
czynników krzepnięcia uzyskuje się z puli osocza wielu dawców po uprzednim wykluczeniu
nosicielstwa antygenu HBs oraz obecności przeciwciał anty-HCV i anty-HIV-1 i anty-HIV-2,
a następnie poddaje metodom mających na celu zmniejszenie ryzyka przeniesienia chorób
zakaźnych. Czynniki krzepnięcia uzyskiwane są także metodami inżynierii genetycznej, jak
np. eptacog alfa, czyli rekombinowany VIIa czynnik krzepnięcia, oktocog alfa i moroktocog
alfa, czyli rekombinowane postaci VIII czynnika krzepnięcia oraz nonacog, czyli
rekombinowany IX czynnik krzepnięcia. W łagodnych postaciach hemofilii A i choroby von
Willebrand’a stosowana jest również desmopresyna, syntetyczny analog wazopresyny, która
poza działaniem antydiuretycznym zwiększa stężenie krążącego VIII czynnika krzepnięcia,
uwalniając go ze śródbłonka naczyń.

Czynnik krzepnięcia Okres półtrwania

II 58 h
VII 4-6 h
VIII 8-24 h
IX 18-36 h
X 35 h

Witamina K to wspólna nazwa dla lipofilnych związków pochodnych naftochinonu

syntetyzowanych przez bakterie jelitowe, ważnych w procesie krzepnięcia (Koagulations
vitamin). Witamina K jest niezbędnym kofaktorem w procesie potranslacyjnej modyfikacji
protrombiny i innych jeszcze czynników układu hemostazy: czynników VII, IX i X układu
krzepnięcia oraz białek C i S w wątrobie. Fitomenadion (witamina K1) jest naturalnie
występującą jedną z postaci witaminy K – jedyną, która dostępna jest jako lek do znoszenia
skutków hipoprotrombinemii i krwawień spowodowanych przez pochodne
hydroksykumaryny oraz występujących w zespołach złego wchłaniania i chorobach wątroby.

Lek Wchłanianie Początek działania Eliminacja

Fitomenadion biodostępność po podaniu po podaniu doustnym – po szybko przekształcany do
p.o. – brak danych, do 24-48 h bardziej polarnych
wchłaniania z p.o. metabolitów, które po
konieczna jest żółć; po podaniu dożylnym – sprzęgnięciu z kwasem
także do podań i.v. po 1-2 h glukuronowym i
siarowym są wydzielane z
moczem i żółcią

Leki antyfibrynolityczne: kwas traneksamowy, kwas -aminokapronowy i aprotynina hamują

degradację włóknika, czyli skrzeplin i mają zastosowanie w stanach, kiedy po zabiegach
stomatologicznych czy chirurgicznych nie można zahamować krwawienia lub w
przedawkowaniu leków fibrynolitycznych. Syntetyczne aminokwasy blokują głównie
łączenia plazminogenu i plazminy z fibryną; mniejsze jest natomiast znaczenie
bezpośredniego hamowania proteolitycznej aktywności plazminy. Aprotynina jest
wybiórczym inhibitorem proteaz serynowych: plazminy, chymotrypsyny, trypsyny i
kalikreiny.
Lek Wchłanianie Początek działania Eliminacja
Kwas -aminokapronowy biodostępność po podaniu po podaniu p.o. - brak wydzielany z moczem
p.o. – 100%; danych głownie w postaci
także do podań i.v. niezmienionej
po podaniu i.v. – po 1-72
h (czas ten można skrócić
stosując dawkę
wysycającą)
Kwas traneksamowy biodostępność 33-35% po brak danych, Cmax po wydzielany z moczem
podaniu p.o.; podaniu pp.o. 3 h, po głownie w postaci
także do podań i.v. podaniu i.m. 1 h, po niezmienionej
podaniu i.v. – 5 min
Aprotynina tylko do podań i.v. brak danych wydzielany z moczem w
postaci nieaktywnych
produktów degradacji

Etamsylat to lek, którego nie do końca wyjaśnione działanie przeciwkrwotoczne ma być

wynikiem stabilizacji ścian naczyń włosowatych i korekcji nieprawidłowej adhezji płytek
krwi. Ma on być skuteczny w krwawieniach powierzchownych z małych naczyń; nie hamuje
krwotoków z dużych naczyń.

Lek Wchłanianie Początek działania Eliminacja

Etamsylat biodostępność po podaniu po podaniu i.v. – po 30 wydzielany z moczem
p.o. – brak danych; min głownie w postaci
także do podań i.m. i i.v. po podaniu p.o. – brak niezmienionej
danych, Cmax po podaniu
p.o. 4 h

Powierzchowne opatrunki hemostatyczne to materiały służące do tamowania krwawień z

niewielkich naczyń tętniczych i żylnych, sączeń z naczyń włosowantych, narządów
miąższowych i uszkodzonych powierzchni kostnych. W Polsce dostępne są: wchłanialne
żelatynowe gąbki hemostatyczne i gazy z utlenioną celulozą.

Wskazania
Leki przeciwkrwotoczne stosuje się w profilaktyce krwawień lub krwawieniach, będących
skutkiem
1/ wrodzonych zaburzeń układu hemostazy (zaburzenia w zakresie czynników krzepnięcia:
hemofilia A, hemofilia B, choroba von Willebrand’a, rzadko niedobory innych czynników
krzepnięcia; zaburzenia w zakresie płytek krwi: zespół Bernard-Soulier’a, trombastenia, brak
płytkowych zapasów ADP; zaburzenia w zakresie naczyń krwionośnych: telangiektazje);
2/ nabytych zaburzeń układu hemostazy w przebiegu innych schorzeń, farmakoterapii lub
procedur chirurgicznych (jedną z częstszych przyczyn jest terapia lekami
przeciwzakrzepowymi lub fibrynolitycznymi, zwłaszcza w przypadku przedawkowania)

Korygowanie nadmiernego działania przeciwzakrzepowego antagonistów witaminy K

INR / powikłania krwotoczne
<5, bez krwawienia
5-9, bez krwawienia
>9, bez krwawienia
INR>20 lub krwawienie*
Zalecane postępowanie
należy pominąć następną dawka acenokumarolu, ew. zmniejszyć dawkę
podtrzymującą
należy czasowo zaprzestać stosowania acenokumarolu
lub
należy czasowo zaprzestać stosowania acenokumarolu + zastosować wit. K
p.o. w małej dawce 1-2,5 mg
należy czasowo zaprzestać stosowania acenokumarolu + zastosować wit. K
p.o. w dawce 3-10 mg
Należy zaprzestać stosowania acenokumarolu + zastosować wit. K i.v. (wolny
 wlew przez 20-60 min) w dawce 10 mg
* konieczne może być podanie 2-3 j. świeżo mrożonego osocza, ew. większej liczby w zależności od stanu
klinicznego, ze względu na opóźnienie działania fitomenadionu

Kwas traneksamowy i -aminokapronowy są także stosowane w profilaktyce wrodzonego

obrzęku naczynioruchowego.

Przeciwwskazania i ostrzeżenia
Czynniki krzepnięcia:
Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, aktywna
zakrzepica, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Szczególny nadzór jest
wskazany podczas stosowania VIIa czynnika krzepnięcia w stanach związanych z krążącym
czynnikiem tkanowym, czyli u chorych z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi,
urazami tkanek czy sepsą, bo zwiększa się wówczas ryzyko zakrzepicy lub zespołu
rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.

Desmopresyna – patrz str. ...

Fitomenadion:
Nadwrażliwość na fitomenadion
Większe dawki witaminy K należy podawać do żył centralnych.

Leki antyfibrynolityczne:
Przeciwwskazane u chorych z aktywną zakrzepicą naczyniową lub pozanaczyniową (np. w
układzie moczowym). Ryzyko zakrzepicy zwiększa się u osób z zakrzepicą żylną lub tętniczą
w wywiadach. Dawki powinny być zmodyfikowane w niewydolności nerek.
Ze względu na opisane przypadki zaburzeń widzenia przed rozpoczęciem leczenia kwasem
traneksamowym, a także regularnie w jego trakcie należy prowadzić badania okulistyczne.
Natomiast w trakcie przewlekłego leczenia kwasem -aminokapronowym należy
monitorować aktywność kinazy fosfokreatynowej.

Etamsylat:
Przeciwwskazany u chorych na porfirię i w przypadkach nadwrażliwości na lek. Szczególny
nadzór nad leczeniem jest zalecany u chorych na astmę, atopię, z zakrzepicą naczyniową
(także w wywiadach) oraz ciężkim uszkodzeniu nerek..

Działania niepożądane
Czynniki krzepnięcia
Mogą wystąpić reakcje alergiczne: uczucie ogólnego rozbicia, dreszcze, gorączka, bóle
głowy, nudności, duszność, pokrzywka, obniżenie ciśnienia krwi. W przypadku wszystkie
preparatów krwi możliwe jest zakażenie wirusowe drogą krwiopochodną. Stwierdzano rozwój
oporności z powodu wytworzenia przeciwciał przeciw czynnikom krzepnięcia (np. przeciw
czynnikom VIII – 15-30% chorych po 20-100 podaniach leku czy IX-bardzo rzadko).
Stosowanie czynników krzepnięcia zwiększa również ryzyko zakrzepicy lub zespołu
rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.

Desmopresyna – patrz str. ...

Fitomenadion
Zastosowany dożylnie fitomenadion, zwłaszcza w postaci szybkiego wlewu, może
spowodować wystąpienie zespołu ciężkich działań niepożądanych, do którego należy
zaczerwienienie twarzy, poty, uczucie ucisku lub bólu w klatce piersiowej, sinicę i wstrząs;
opisano przypadki śmiertelne; przyczyną tych objawów jest prawdopodobnie występujący w
preparatach fitomenadionu olej rycynowy. Fitomenadion może spowodować ból, obrzęk i
zapalenie żył w miejscu wstrzyknięcia, po podaniach domięśniowych, które są bolesne, mogą
rozwinąć się miejscowe zmiany skórne, takie jak atrofia czy martwica.

Leki antyfibrynolityczne
Skutkiem niewłaściwego stosowania leków antyfibrynolitycznych mogą być powikłania
zakrzepowe. Podane dożylnie mogą spowodować hipotonię, bradykardię lub arytmie.
Kwas traneksamowy może spowodować zależne od dawki dolegliwości ze strony przewodu
pokarmowego. Stwierdzano przejściowe zaburzenia rozpoznawania kolorów.
Kwas aminokapronowy może spowodować zależne od dawki dolegliwości ze strony
przewodu pokarmowego, zawroty głowy, szumy uszne, bóle głowy, nieżyt błony śluzowej
nosa lub spojówek, wysypki skórne. Po zastosowaniu dużych dawek przez długi czas możne
dojść do odwracalnego uszkodzenia mięśni szkieletowych, a w przebiegu miopatii
uszkodzenia nerek.
Aprotynina ma mało działań niepożądanych; może wystąpić skurcz oskrzeli, zaburzenia ze
strony przewodu pokarmowego, wysypki skórne, tachykardia, co jest prawdopodobnie
wynikiem nadwrażliwości. Rzadko występują reakcje anafilaktyczne.

Etamsylat
Mogą wystąpić nudności, bóle głowy lub wysypki skórne. Po podaniach dożylnych
stwierdzano przemijającą hipotonię.

Interakcje lekowe
Czynniki krzepnięcia
Nie są znane.

Desmopresyna – patrz str. ...

Fitomenadion
Witamina K znosi działanie fitomenadionu nawet do 1 tygodnia po zastosowaniu w dużych
dawkach. Bogatym źródłem witaminy K są: ciemnozielone i zielonolistne warzywa: brokuły,
rzepa, szpinak, sałata, kapusta, Oprócz tego zawierają ją kalarepa, kalafior, pomidory,
truskawki, awokado, brzoskwinie, ziemniaki, jaja, ser i wątroba.

Leki antyfibrynolityczne
Należy zachować ostrożność przy łączeniu leków fibrynolitycznych z innymi wpływającymi
na układ krzepnięcia. Działanie prozakrzepowe nasila stosowanie estrogenów.
Aprotynina może wydłużać aPTT u osób leczonych heparyną, co nie oznacza nasilenia
działania przeciwzakrzepowego; w takiej sytuacji zalecane jest monitorowanie działania
heparyny z zastosowaniem innych testów koagulologicznych.

Etamsylat
Nie są znane.

Stosowanie leku w okresie ciąży i laktacji

Kategoria ryzyka stosowania leków w ciąży:
Czynniki krzepnięcia – kategoria C. Nie wiadomo czy są wydzielane do mleka.
Desmopresyna – patrz str. ...

Fitomenadion – kategoria C. Karmienie piersią jest bezpieczne podczas leczenia

fitomenadionem.

Leki antyfibrynolityczne – kwas traneksamowy i aprotynina – kategoria B, kwas

aminokapronowy - kategoria C. Nie wiadomo czy leki te są wydzielane do mleka.

Etamsylat – brak danych dotyczących stosowania leku w ciąży i okresie karmienia

Uwagi:
Siarczan protaminy – czytaj str. ...

W krwotokach stosowane są poza opisanymi powyżej lekami przeciwkrwotocznymi także

leki powodujące skurcz naczyń krwionośnych niektórych łożysk naczyniowych, takie jak
wazopresyna i terlipresyna oraz somatostatyna i oktreotyd.

Zarejestrowane w Polsce oznaczono *

B02 Leki przeciwkrwotoczne
B02AA Aminokwasy o działaniu antyfibrynolitycznym
B02AA01 Kwas aminokapronowy*
B02AA02 Kwas traneksamowy*
B02AA03 Kwas aminometylobenzoesowy
B02AB Inhibitory proteinazy o działaniu antyfibrynolitycznym
B02AB01 Aprotynina*
B02AB02 Alfa1 antytrypsyna
B02AB03 Inhibitor C1
B02AB04 Camostat
B02BA Witamina K
B02BA01 Fitomenadion*
B02BA02 Menadion
B02BB Fibrynogen
B02BC Miejscowo działające leki przeciwkrwotoczne
B02BC01 Wchłanialne żelatynowe gąbki hemostatyczne*
B02BC02 Gaza z utlenionej celulozy*
B02BC03 Hydroksymetyloester kwasu tetragalakturonowego
B02BC05 Adrenalon
B02BC06 Trombina*
B02BC07 Kolagen
B02BC08 Alginian wapnia
B02BC09 Adrenalina
B02BC10 Fibrynogen ludzki
B02BC30 Preparaty złożone
B02BD Osoczowe czynniki krzepnięcia
B02BD01 Czynniki krzepnięcia II, VII, IX i X (koncentrat czynników zespołu
protrombiny)*
B02BD02 VIII czynnik krzepnięcia*
B02BD03 Czynniki krzepnięcia aktywne w obecności inhibitorów VIII czynnika
krzepnięcia (koncentrat aktywnych czynników zespołu protrombiny: II, VII, IX i X)*
B02BD04 IX czynnik krzepnięcia*
 B02BD05 VII czynnik krzepnięcia
B02BD06 Preparat złożony zawierający czynnik von Willebranda I VIII czynnik
krzepnięcia
B02BD07 XIII czynnik krzepnięcia
B02BD08 Eptacog alfa (aktywowany) rekombinowany VIIa czynnik krzepnięcia*
B02BD09 Nonacog alfa, rekombinowany IX czynnik krzepnięcia
B02BD30 Trombina*
B02BX Inne działające ogólnieustrojowo leki przeciwkrwotoczne
B02BX01 Etamsylat (cyklonamina)*
B02BX02 Karbazochrom
B02BX03 Batroksobin

H01BA02 Desmopresyna*

Leki przeciwkrwotoczne bez kodu ATC

Oktocog, Moroktocog

Autor
Iwona Korzeniewska-Rybicka
To jest tekst za większą ustaloną stawkę za opracowanie (*), ale nie było to przez pomyłkę
zaznaczone w zbiorczej liście.