Schuljahr

ALKEV GYMNASIUM
ALKEV
L ANADOLU L

Jahrgang
N A A D NO LA
N O AN O AN

N .............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................
ORAN:
Birimleri aynı olan iki çokluğun birbirine bölümüne oran denir. a ve b gerçek sayı olmak üzere a nın b
a
ye oranı veya a:b ( b  0 ) şeklinde gösterilir. Oranın birimi yoktur.
b

Kesirlerde olduğu gibi verilen oranın payı ve paydası sıfırdan farklı bir sayı ile genişletilip
sadeleştirilebilir.

ÖRNEK 1: Bir tren vagonunda 24 erkek, 28 kadın yolcu bulunmaktadır. İlk durakta bu vagona 4 evli
çift binmiş, 6 kadın ve 8 erkek vagondan inmiştir. Buna göre vagondaki kadın sayısının erkek sayısına
oranını bulunuz.

ÇÖZÜM:

24 4
28 4 32
+

+ =
28
=

8- -

ORANTI:
a c a c
İki veya daha fazla oranın eşitliğine orantı denir.  k ve  k ise orantı   k şeklinde
b d b d
gösterilir.
*
-
a c
 eşitliği a : c  b : d biçiminde de gösterilir. Eşitlikteki konumlara göre a ve d değerlerine dışlar, b
b d
ve c değerlerine içler adı verilir.

a c e
Benzer şekilde    k  a : c : e  b : d : f olur. k, orantı sabitidir.
b d f

k  R  0 olmak üzere

a b
 veya 3a  2b olduğunda a  2k , b  3k dır.
2 3
a : b : c  2: 3: 5  a  2k , b  3k , c  5k dır.

ÖRNEK 2: x : y : z  5: 3: 2 ve x  y  z  16 olduğuna göre x değerini bulunuz.

ÇÖZÜM:

X SK
=

2
 a 2 b 1
ÖRNEK 3:  ve 3a  b  21 olduğuna göre a değerini bulunuz.
3 2

ÇÖZÜM

ka=
3k 2,b
=
+

2k
=
-

1 a 3.2
=
2 8
+
=

9k+6 -2k 1 21 +
=

7k 7 21
=
+

7k 14 =
k2=

ORANTININ ÖZELLİKLERİ:

24k =
=

x2
res
x
ve
y doğru !le
orants
3 * z.k
=

X tersorant!l! !se 7
k
=
Xve y
I x.y k
=
 ab 2 a
ÖRNEK 4:  olduğuna göre oranını bulunuz.
ab 3 b

ÇÖZÜM:
S

3a 3b 2a 2b
+
=
-

5b
bz 5
=-
a
=
-
=
-
=

↓ I

1 54
=

a b c
ÖRNEK 5:   ve 5a  4 b  c  12 olduğuna göre a  b  c değerini bulunuz.
2 5 14

ÇÖZÜM:

k 2a,b 5b,c (x 63 yol

e.
-
=

a
=
= = =

k
ab
=
=

2b e = =

ÖRNEK 6: a, b ve c pozitif tam sayılar,

12 Sa-4b +c k
3
ab 7 ac 5 ac
= =

 ve  olduğuna göre ifadesinin değerini bulunuz.

b 2 c 2 ab u

ÇÖZÜM:

2a 2b 1b
+
=

2a 2c S2
+
=

2a Sb= 2a 3c =

N b

S 15kOzEEee!
=

2a 5b 3c =
=

↓ ↓o t
ISK 6k lok 2

4
 2a  b 2b  c a  2c a
ÖRNEK 7:   olduğuna göre oranını bulunuz.
bc ac 3c c

ÇÖZÜM:

a c e 1
ÖRNEK 8:    olmak üzere 2a  c  3e  14 ve d  3 f  24 olduğuna göre b değerini
b d f 3
bulunuz.

ÇÖZÜM:

a c
Dördüncü Orantı: a,b,c sayılarının dördüncü orantılısı x ise  olur.
b x

ÖRNEK 9: 4, 10 ve 16 sayıları ile dördüncü orantılı olan sayıyı bulunuz.

ÇÖZÜM:

5
ÖRNEK 10: 18, 20 ve 22 yaşlarındaki üç kardeş kestane üreticiliği yapmaktadır. 180 kg kestaneyi
yaşlarıyla doğru orantılı olarak paylaştıklarında 20 yaşındaki kardeşin kaç tane kestane alacağını
hesaplayınız.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 11: 111 tane bilye; 4, 5 ve 6 yaşlarındaki üç kardeşe yaşlarıyla ters orantılı olarak
paylaştırılmak isteniyor. Her bir kardeşe kaçar tane bilye düştüğünü bulunuz.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 12: Aynı nitelikteki 16 işçi günde 5 saat çalışarak 6 günde 2000 adet mal ürettiğine göre aynı
nitelikteki 30 işçi günde 6 saat çalışarak 3000 adet malı kaç günde üreteceğini bulunuz.

ÇÖZÜM:

6
 7
ÖRNEK 13: Bir traktörün arka tekerleğinin yarıçapının ön tekerleğinin yarıçapına oranı tir. Ön
5
tekerleğin 105 tur döndüğü bir yolda arka tekerleğin kaç tur döndüğünü bulunuz.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 14: Yandaki grafik bir bitkinin aylara göre boyunu

göstermektedir. Buna göre bu bitkinin kaçıncı ayın sonunda 95 cm
olacağını bulunuz.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 15: x  1 sayısı; y  1 ile ters , z 3 sayısı ile doğru orantılıdır. x  9, y  3 iken z  2 olduğuna
göre x  5, z  3 2 iken y nin kaç olduğunu bulunuz.

ÇÖZÜM:

7
ÖRNEK 16: a sayısı; b ile doğru, c ile ters orantılıdır. a sayısı 2 kat arttırılıp, b sayısı üçte iki oranında
azaltılırsa orantı sabitinin değişmemesi için c sayısındaki değişimi bulunuz.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 17: Bir grup arkadaş çadır kurarak kamp yapacaktır. Bunun için yola çıkarken yanlarına 1 kişiye
60 gün yetecek kadar yiyecek almışlardır. Yanlarındaki yiyeceğin 3 kişiye ne kadar yeteceğini bulunuz.

ÇÖZÜM:

ÖRNEK 18: Bir yağ fabrikasında çalışan dört işçi 231 teneke yağ taşımışlardır. Çınar ile Deniz’in taşıdığı
teneke sayısı sırası ile 3 ve 4 ile doğru, Özgür ve Barış’ın taşıdığı teneke sayısı sırası ile 2 ve 5 ile ters
orantılıdır.

İşçilerden her birinin taşıdığı teneke sayısını bulunuz.

ÇÖZÜM:

8
 Glossary For Ratio & Proportion

● Ratio: Oran
● Proportion: Orantı
● Direct proportion: Doğru orantı
● Inverse proportion: Ters orantı
● Compound proportion: Bileşik orantı

Kazanım tablosu / Learning outcome checklist

Anlaşıldı Tekrar edilmesi

Kazanım Listesi / Learning Outcomes /Got it gerek /Need to
Students will be able to; check

Oran ve orantı kavramlarını kullanarak problemler çözer /

Solving equations which include ratio and proportion
 IB Preparation Questions

1) Which of the following are examples of direct proportion and which are examples of inverse
proportion?
a . The ingredients of a cake and the number of people that are going to eat it.
b . The number of people eating a cake and the time taken to eat it.
c . The speed at which you travel and the time taken to finish the journey.
d . The speed at which you travel and the distance you are from your starting point.
e . The number of horses in a stable and the amount of fodder required to feed them.

2) If I am travelling at 50 km/h, I am 40 km from my starting point. How far would I be if I had

been travelling at 80 km/h?

3) The SRC has estimated that 30 pieces of pizza will be needed to feed the 12 people attending
a meeting. How many pieces would be needed to feed 18 people?

4) The 30 pieces of pizza in the previous question will last the 12 people 20 minutes. How long
would the same number of pieces last 18 people?
5) The amount of water in a leaking tank is inversely proportional to the time it has been leaking.
If, after 4 hours there are 50 litres left in the tank, how many litres will be left after 5 hours?

6) It is estimated that when travelling from Singapore to Frankfurt, a distance of approximately

10 000 km, a person is responsible for releasing 1300 kg of CO2 into the atmosphere. If
emissions are proportional to the distance flown
a. What is the proportional constant and what does it represent?
b. How many kilograms of CO2 is a person responsible for if they fly from Bangkok to
Sydney, a distance of 7500 km? Answer to the nearest kilogram.

7) At a particular, time Emma’s distance from home is directly proportional to the speed at
which she travels. If her proportional constant is 8
a. How far is she from home if she travels at 55 km/h?
b. At what speed must she be travelling if she is 240 km from home?
c. What does the proportional constant represent in the context of the problem?