Professional Documents
Culture Documents
Prawo Konstytucyjne (Źródła Prawa)
Prawo Konstytucyjne (Źródła Prawa)
⇓ ⇓
stanowienie akty normatywne
umowa normy prawne
tworzenie się prawa zwyczajowego przepisy prawne
Stanowienie prawa
Stanowienie norm prawnych (np. stanowienie ustawy przez parlament) jest czynnością
konwencjonalną kompetentnego organu państwa, poprzez którą organ ów ,,żąda’’, aby normy
generalne i abstrakcyjne o ukształtowanej przez niego treści były realizowane. Stanowienie
jest więc aktem kreującym normy prawne i zarazem takim, dla którego ważności nie jest
wymagana zgoda adresatów stanowionych norm.
Szczególnym przypadkiem stanowienia jest współstanowienie prawa, polegające na tym, że
owej czynności prawotwórczej dokonują co najmniej dwa podmioty (np. stanowienie
rozporządzenia przez dwóch ministrów).
Oczywiście podmiot stanowiący normy może aktem stanowienia sam zobowiązać się do
określonego postępowania (np. parlament uchwalający dla siebie regulamin).
Umowy
Umowa jest czynnością prawotwórczą co najmniej dwustronną, poprzez którą strony
uczestniczące w umowie ustalają wiążące je normy generalne i abstrakcyjne. Umowa,
podobnie jak stanowienie, jest aktem kreującym normy prawne. Współcześnie występuje ona
bardzo często jako akt tworzący prawo międzynarodowe. Nabiera także coraz większej
doniosłości jako forma tworzenia prawa wewnętrznego, zwłaszcza w dziedzinie prawa pracy,
gdzie umowy są zawierane między organami państwa a odpowiednimi reprezentacjami
pracowników.
Precedens prawotwórczy
Precedens prawotwórczy polega na tym, że jakiś organ, w szczególności sąd, podejmuje
decyzję w określonej sprawie, choć w obowiązujących normach brak podstaw do jej wydania
lub podstawy te nie są niedostatecznie określone. Decyzja ta podejmowana jest w konkretnej,
indywidualnej sprawie, a więc w procesie stosowania prawa, ale ogran ją podejmujący,
biorąc wprawdzie pod uwagę swoiste, niepowtarzalne cechy rozważanej sprawy, formułuje
zarazem normę generalną, którą jakoby kieruje się wydając ową decyzję, oraz którą
czyni ,,podstawą’’ swego rozstrzygnięcia (ratio decidendi). Owa norma generalna, ze
względu na regułę systemu, głoszącą, że decyzja, w szczególności sądowa, która zapadła w
jakiejś sprawie ma charakter wiążący dla wszystkich sądów o takiej samej lub niższej pozycji
prawnej, powinna być odtąd podstawą rozstrzygania wszystkich spraw podobnych.
W pełni rozwinięta normatywna koncepcja źródeł prawa jakiegoś systemu powinna pozwalać
na rozstrzygania, jakie normy należą a jakie nie należą do danego systemu prawnego, inaczej
mówiąc: jakie normy są normami obowiązującymi, a jakie nie obowiązują w danym systemie
prawnym.
System prawa
odpowiednio uporządkowany zbiór norm prawnych, aktów normatywnych, przepisów
prawnych.
Cechy systemu prawa:
a) spójność - w systemie nie występują niezgodności
b) zupełność - w systemie nie ma luk prawnych
c) hierarchiczność - możemy zbudować system prawa według pewnej hierarchii.
Art. 87.
Art. 93.
1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają
charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi
wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić
podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie
obowiązującym prawem.
Początkowo chciano uregulować wszystkie kwestie dot. źródeł prawa w jednym rozdziale
konstytucji, aby podkreślić wagę tej problematyki.
art. 87 stosuje wyliczenia i dzieli prawo na wewnętrznie obowiązujące lub powszechnie
obowiązujące
aspekt podmiotowy i przedmiotowy
Czy to podział źródeł prawa w Konstytucji? Nie, gdyż podział zakłada rozłączność. Garlicki i
TK, uważają, że to podział. Art. 112.
Regulamin Sejmu i Senatu
Otwarty czy zamknięty system prawa w Konstytucji?
Zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego
W Konstytucji wyczerpująco wskazano rodzaje aktów powszechnie obowiązujących (aspekt
przedmiotowy) oraz podmiotów upoważnionych do ich wydania (aspekt podmiotowy).
Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa
miejscowego, rozporządzenia z mocą ustawy.
Prawo Unii Europejskiej
Układy zbiorowe pracy - art. 59 ust. 2 Konstytucji
● akt parlamentu - w tej procedurze zawsze bierze udział Prezydent, może wziąć udział
TK, może też grupa 100 tys. obywateli lub Radę Ministrów; ale parlamentu bo to oni
decydują, jak będzie wyglądało. Jest to związane z zasadą państwa demokratycznego
- parlament to organ kolegialny wybrany w wyborach powszechnych
● akt normatywny - nigdy nie budziło wątpliwości czy jest prawem
● o szczególnym miejscu w systemie źródeł prawa - mówi się, że jeśli chodzi o prawo
stanowione w Polsce przez organy władzy publicznej jest zaraz po Konstytucji
najważniejsza (z umowami międzynarodowymi i prawem UE też)
● o nieograniczonym zakresie regulacji, przy czym niektóre materie - można w niej
uregulować nieograniczony zakres
● uchwalany w szczególnej procedurze wyznaczonej w znacznej mierze w Konstytucji
Bezwzględna zasada wyłączności ustawy
● ograniczenia praw i wolności - art. 31 ust. 3 Konstytucji - nie ma kary bez ustawy
● określenie czynów zabronionych pod groźbą kary - art. 42 ust. 1 Konstytucji
● nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów
opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń
oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy - art.
217 Konstytucji