Altın

Au sembolü ile gösterilen ve atom

numarası 79 olan element
 Altın (Au)

H Periyodik tablo He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Temel özellikleri

Atom numarası 79

Element serisi Geçiş metalleri

Grup, periyot, blok 11, 6, d

Görünüş Metalik sarı

Kütle numarası 196,966569(4) g/mol

Elektron dizilimi Xe 4f14 5d10 6s1

Enerji seviyesi başına

2, 8, 18, 32, 18, 1
Elektronlar

CAS kayıt numarası 7440-57-5

Fiziksel Özellikleri

Maddenin hâli Katı

Yoğunluk 19,3 g/cm³

Sıvı hâldeki yoğunluğu 17,31 g/cm³

1337,33 °K
Ergime noktası
1064,18 °C
 3129 °K
Kaynama noktası
2856 °C

Ergime ısısı 12,55 kJ/mol

Buharlaşma ısısı 324 kJ/mol

Isı kapasitesi 25.418 J/(mol·K)

Atom özellikleri

Kristal yapısı Yüzey Merkezli Kübik

Yükseltgenme seviyeleri 3, 1

Elektronegatifliği 2,54 Pauling ölçeği

İyonlaşma enerjisi 890,1 kJ/mol

Atom yarıçapı 135 pm

Atom yarıçapı (hes.) 174 pm

Kovalent yarıçapı 144 pm

Van der Waals yarıçapı 166 pm

Diğer özellikleri

Elektrik direnci 22,14 nΩ·m (20°C'de)

Isıl iletkenlik 318 W/(m·K)

Isıl genleşme 14,2 µm/(m·K) (25°C'de)

Ses hızı 2030 m/s (?'de)

Mohs sertliği 2,5

Vickers sertliği 216 MPa

Brinell sertliği 2450 MPa

Altın, Au (Latince aurum'dan) sembolü ile

gösterilen ve atom numarası 79 olan
element. Saf halinde parlak, hafif
kırmızıya çalan sarı renkli, yumuşak,
sünek ve dövülgen bir metaldir. Altının
parlak sarı rengi, asitlere karşı
dayanıklılığı, doğada serbest halde
bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi
özellikleri, insanların ilkçağlardan beri
ilgisini çekmiştir.

Altın, parlak sarı rengi ve ışıltısıyla göz

alan çok ağır bir metaldir. Üstelik kolay
kolay tepkimeye girmeyen çok kararlı bir
element olduğu için havadan ve sudan
etkilenmez. Bu yüzden hiçbir zaman
paslanmaz, kararmaz ve donuklaşmaz.
Bir başka özelliği de saf haldeyken çok
yumuşak olmasıdır; bu nedenle kolayca
dövülerek biçimlendirilebilir. Altın bütün
bu özellikleriyle tarih boyunca en kıymetli
metallerden sayılmıştır.

Tarihçe
Tarihte bilinen kayıtlara göre Mısır
hükümdarları zamanında MÖ 3200
yıllarında, altın darphanelerde eşit boyda
çubuklar halinde çekilerek para olarak
kullanıldı. Au sembolü Latince "altın"
anlamına gelen aurum kelimesinden
gelmektedir.

Peru'da MÖ 2000 yılına ait altın ziynet

eşyaları kalıntılarına rastlanmış olup,
Amerika kıtasındaki Aztekler ve İnkaların
da altına tutkun oldukları bilinmektedir.

Altına önem veren eski medeniyetler

arasında; Yunanları, İranlıları,
Makedonları, Asurluları, Sümerleri ve
Lidyalıları saymak yerinde olur.

MÖ 550 yıllarında Lidya Kralı Krezos,

altını para olarak (sikke) bastırmış ve
altının para olarak basılması ile de ticaret
artmıştır. Şehirler zenginleşmiş ve dünya
yeni bir refah dönemine girmiştir.

İskit ve Sarmatların (MÖ 1000) millî

kahramanları konu alan altın toka
yapımında ileri oldukları bilinmektedir.
Dördüncü ve dokuzuncu yüzyıl aralarında
ise altın kase, vazo işçiliğinde en güzel
örnekleri vermişlerdir. Bu eserlerden bir
kısmı New York, Morgan koleksiyonunda
teşhir edilmektedir.

Türkler Müslümanlığı kabul ettikten sonra

altından eşya yapımını azaltmışlardır.
Altın eşyayı sadece süs olarak
kullanmışlardır.

Türkiye'de Mersin, Antakya, Niğde,

Balıkesir, Kütahya, Bursa, İzmir ve
çevresinden çıkarılır.
Bulunuşu

Altın cevheri

Altın, dünyanın geniş bir bölümünde

düşük konsantrasyonlarda bulunur. Yer
küresinin tahminen 0,001 ppm (milyonda
bir)ini teşkil eder. Kalaverit (Au2Te4),
silvanit (Au2Ag2Te6) ve krennerit (Au8Te6)
mineralleri olduğu gibi bakır ve kurşun
minerallerinde de eser miktarları
bulunabilir. Volkanik kuvarsların içinde,
akarsuların kumlu yataklarında toz ve
külçe halinde bulunur.
2006 sonu itibarı ile tarih boyunca
çıkarılan altının 158.000 ton olduğu
tahmin edilmektedir.[1] Benzer bir görüş
National Geographic dergisinin Ocak
2009 sayısında "Tüm tarih boyunca
sadece 161.000 ton altın çıkarıldı, bu
miktar iki olimpik havuzu doldurmaya
ancak yetiyor." yorumu ile yer bulmuştur.
Bahsedilen miktardaki altının hacmi
kenarları 20,28 metre uzunlukta olan bir
kübe eşittir. Eğer onsu 1000$'dan
hesaplanırsa kübün değeri yaklaşık 5,2
trilyon dolar olacaktır.[2]
Elde edilişi

CVT ile üretilmiş %99.99 saflıkta

altın kristali

Altın cevherleri, “metalik altın ihtiva eden

cevherler” ve “bileşikleri halinde altın
ihtiva eden cevherler” olarak
sınıflandırılır.

Metalik altın içeren cevherlerden altın

elde etmek için altın içeren küçük kuvars
parçaları öğütme değirmenlerinde hamur
haline getirilir. Bu hamur içinde altın
tanecikleri kolloidal halde dağılır.
Buradaki ürün malgama tekniği ile
ayrıştırılır. Malgamalanmış hamurun
konsantrasyonu arttırılarak çok seyreltik
sodyum siyanür çözeltisiyle işlenir.
Sodyum siyanür altın ile reaksiyona
girerek kompleks bileşik meydana getirir:

4 NaAu(CN)2 + 4 NaOH → 4 Au + 8 NaCN

+ 2 H2 O + O 2

Kompleks bileşikteki altın metalik çinko

ile çöktürülür:

2 Na + 2 Au(CN)2 + Zn → 2 Au +
Na2Zn(CN)4

Bu çökeltideki altın ve gümüş dışındaki

maddeler, Kal metoduyla alınır. Gümüş de
nitrik ve sülfürik asit etkisiyle çözülerek
geriye saf altın kalır.
Bileşikleri
Altın bileşiklerinde +1 ve +3 değerlikli
halde bulunur. Bütün bileşiklerinden
kolayca metalik hale indirgenebilir.

Altının, AuCl, Au2S, AuCN gibi +1

değerlikli bileşikleri sulu çözeltilerde
kararsız olup, +3 değere yükseltgenir
veya metalik hale indirgenir. Bununla
beraber sodyum ve potasyum siyanür ile
verdiği kompleks tuzlarının sulu
çözeltileri hazırlanabilir ve endüstride
özellikle kaplamacılıkta kullanılır.

Organik tuzları da bilinmekte olup

kararsızdırlar.
Altının +3 değerlikli bileşikleri genellikle
kararlıdır.

AuCl3 su, alkol ve eterde çözünür,

fotoğrafçılıkta ve kaplamada kullanılır.

AuBr3 alkol ve eterde çözünür. Bazı

kimyasal analizlerde kullanılır.

Altın hidroksit, Au(OH)3, ışığa karşı

hassas kahverengi bir tozdur. Suda
çözünmez, hidroklorik asit ve diğer
asitlerde çözünür. Yaldız yapımı ve
kaplamacılıkta kullanılır.

Altının organik bileşikleri genellikle dialkil

tuzlarıdır. Bu tuzlar R2AuX şeklindedir.
Burada R organik molekül X ise halojen,
kükürt, azot veya oksijendir.

Kullanılışı

İşlemci bacakları altın alaşımı

malzemeden yapılır. Elektronik
malzemelerdeki geri dönüşümlerde,
altın alaşımdan ayrılarak tekrar
kullanacak hale getirilir.

Doğal altın külçesi

Bugüne kadar yeryüzünden çıkarılan

bütün altının yarıdan fazlası hükûmetlerin
ve merkez bankalarının elindedir. Gerek
her ülkede kâğıt para emisyonunun
güvencesi olarak, gerek milletlerarası bir
ödeme aracı olarak eskiden beri büyük
önem taşıyan altın, metalle çalışan
zanaatkârların gözünde de değerini
korumaktadır. Kuyumculukta altının
genellikle gümüşlü, paladyumlu, bakırlı
veya platinli alaşımları çok kullanılır.

Elektrik iletkenliği yüksek (gümüş ve

bakırdan sonra) ve kolayca kimyasal
tepkimeye girmeyen altın en çok elektrik
ve elektronik sanayilerde bağlantıların,
terminallerin, baskı devrelerinin,
transistörlerin ve yarı iletken sistemlerin
kaplanmasında kullanılır. Üstüne düşen
kızılötesi ışınların yaklaşık yüzde 98’ini
yansıtarak geri çevirebilen ince altın
levhalar, uzay elbiselerinin başlığındaki
göz deliklerinde zararlı ışınlardan
korunmayı ve sun’i uyduların yüzeylerinde
sıcaklığın denetlenebilmesini sağlar.
Büyük büro binalarının pencerelerinde de
gene ince levhalar halinde altın
kullanılması, yalnız estetik açısından
değil, bu yansıtıcı yüzeyin çevreyle ısı
alış-verişini büyük ölçüde azaltmasından
kaynaklanır. Lal camlara parlak kırmızı
rengini veren, camsı kütlenin içinde
kolloidal halinde dağılmış olan çok az
miktardaki altındır. Ancak insanlar
çoğunlukla takı ve süs eşyası içinde
kullanır.
Alaşımları
Altının bazı özelliklerini (kullanış gayesine
göre) değiştirmek için çeşitli alaşımları
yapılır.

Altın-gümüş alaşımları

%75 altın, %25 gümüş alaşımı yeşil

renkte olup mücevher yapımında
kullanılır.
%40 altın %60 gümüş alaşımı serttir.

Altın-nikel alaşımı

Mücevher yapımında kullanılan beyaz

altının esasını teşkil eder. Bu alaşımda
%80 altın, %16 nikel, %3 çinko ve %1 bakır
kullanılır.

Altın-bakır alaşımı

Para basımında yaygın olarak kullanılır.

Kolayca işlenebilir.

Altın-paladyum alaşımı

Kolayca işlenebilir. En fazla sertlik

gösterenler %60-65 paladyum ihtiva
edenlerdir. Düşük sıcaklıklardaki yüksek
direnci sebebiyle potansiyometre
yapımında kullanılır.
Altın ayarı

Altının kimyadaki saflığı “yüzde” ile,

mücevhercilikteki saflığı ise “karat” veya
“ayar” terimleriyle ifade edilir. Buna göre
24 ayar (veya karat) altın %100 saf altını,
22 ayar ise %91,6ü saf altını ifade
etmektedir. 22 ayar altının %8,4’ü diğer
metaller ile tamamlanmıştır. Altına
gümüşün ilavesi yeşilimsi, nikel ve
platinin ilavesi beyaz, çinkonun ilavesi
sarı ve bakır ilavesi de bakır miktarına
göre sarıdan kırmızıya kadar değişen
renkler kazandırılabilir.

%100 saf altın doğada bulunmayıp, en

saf altın binde 999,9 saflıktadır. 18 ayar
altın %75,14 oranında, 14 ayar altın %58,5
oranında altın içerir. Tamamlayıcı metalin
gümüş ağırlıklı olması durumunda
kuyumculuk sektöründe yeşil altın
denilen, halk arasında sarı altın denilen
renk yakalanır. Tamamlayıcı metalin bakır
ağırlıklı olması durumunda kırmızı altın
denilen renk yakalanır. Beyaz altın ise
beyaz renge yakın çeşitli metallerin
tamamlayıcı olarak kullanılmasıyla ortaya
çıkar. Beyaz altın, üretim sonunda kirli
beyaz bir renge sahiptir, Rodyum
kaplanmasıyla tam beyaz renge kavuşur.
Altın işi

Altından yapılan heykel, kap, kacak,

mücevher süsleme ve paraların hepsine
verilen ad. Altın metallerin en yumuşağı
ve en kolay biçimlendirilebilenidir. 10 g
altın dövülerek 11 m²'lik ince bir levha
veya çekilerek 570 m uzunluğunda ince
bir tel elde edilebilir. En rahat çalışılabilen
metal olarak kalemle işlenerek, kakılarak,
dövülerek, oyularak, kabartılarak,
dökülerek varak haline getirilip ahşap,
metal, deri ve parşömen başka eşyaları
kaplamada da kullanılmıştır.
Altın suyu

Kral suyu olarak da bilinir. Hacimce bir

birim derişik nitrik asit ile üç birim derişik
hidroklorik asitten oluşan karışımdan
meydana gelir. Bu karışım altını
çözebildiğinden altın suyu adı verilmiştir.

Altın suyu (veya kral suyu), kimyasal

çözme işlemlerinde bazı demir
cevherlerini, fosfatlı kayaçları, curufları,
nikel-krom alaşımlarını, antimonu,
selenyumu ve cıva, arsenik, kurşun ve
kobalt sülfürleri, çözünürlüğü az olan
sülfürleri çözmek için kullanılır.
Altın Standardı Sistemi

1 kg külçe altın.

Standart para biriminin, belirli bir ağırlıkta

altın olarak kabul edildiği veya para
değerinin belli ağırlıkta altının değerine
denk tutulduğu para sistemi.[3] Ülke
içinde altın standardının benimsenmesi,
milletlerarası seviyede de altın
standardının uygulanması sonucunu
getirir. Altın standardında ya altın sikkeler
kanuni olarak para dolaşımına girer veya
kâğıt para, istendiğinde sabit bir fiyatla
altına çevrilebilir.
Hiçbir ülkede altın standardı
uygulanmasa da milletlerarası seviyede
altın standardı sistemi yürürlükte
kalabilir. Bu durumda, ya altının kendisi
veya sabit fiyat üzerinden altına
çevrilebilen bir para birimi milletlerarası
ödeme aracı olarak kullanılır. Bu
sistemde, ülkeler arasındaki döviz kurları
sabittir. Döviz kurları, altının bir ülkeden
ötekine taşınma maliyetini aşarak sabit
altın paritesinin üzerine çıkar veya altına
düşerse, kurlar resmi seviyeye dönünceye
kadar, ülkeden ülkeye büyük miktarlarda
altın sikke ve külçe giriş veya çıkışı
gerçekleşir.
Altın standardı ilk defa 1821'de
İngiltere'de kondu. Birçok devre
geçirdikten sonra 1937'ye gelindiğinde
tam altın standardını sürdüren hiçbir ülke
kalmadı. II. Dünya Savaşı sonrasında,
döviz kurlarının genellikle dolara veya
altına göre ayarlandığı bir sisteme
geçildi. 1958'de yeniden bir tür altın
standardı sistemine dönüldü. Buna göre,
önde gelen Avrupa ülkeleri milletlerarası
ödemelerde kendi paralarının altına veya
dolara serbestçe çevrilebilirliğini garanti
ediyorlardı. Millî seviyede altın
standardına dönüş ise hiç görülmedi.

Altın tarih öncesi çağlardan beri değerli

olduğu bilinmektedir. O ve ilk metal
insanlar tarafından kullanılmış olabilir
süsleme ve ritüeller için değerli oldu. Gibi
erken olarak MÖ 2600 olan kral Tushratta
Mitanni ve "daha fazla kir bol" Mısır
olduğunu iddia altın, tarif gelen Mısır
hiyeroglif. [21] Mısır ve özellikle Nubia
onları büyük altın için alanlarda üretim
yapmak için kaynaklar vardı tarihinin çok.
Erken bilinen harita Torino Papirüsü
Haritası olarak bilinir ve yerel jeoloji
endikasyonları ile Nubia bir altın madeni
birlikte planını gösteriyor. Ilkel çalışma
yöntemleri Strabon tarafından açıklanan
ve ateş-ayar bulunmaktadır. Büyük mayın
da Kızıldeniz genelinde şu anda Suudi
Arabistan olduğunu oluştu.
Altın Post efsanesi, antik dünyada placer
mevduat gelen tuzak altın tozu için
fleeces kullanımı anlamlara gelebilir. Altın
sık sık Eski Ahit'te, Genesis 2:11 ile
Havilah () başlayan ve belirtilen Matta
Yeni Ahit'in ilk bölümlerde magi ve
hediyeler bulunmaktadır. Vahiy 21:21 The
Book of kristal açık olarak sokaklarda
"saf altından yapılmış, sahip olarak" Yeni
Kudüs şehri tanımlar. Güney-doğu
Karadeniz köşesinde onun altın
ünlenmişti. Sömürü Midas bir zaman ve
bu altın muhtemelen MÖ 610 yılında
Lidya, dünyanın ilk sikkeleri olduğu
kurulmasında önemli olduğunu tarih
söyleniyor. 6. veya 5. yüzyıl, Chu (devlet)
Gönderen Ying Yuan sirküle, kare altın bir
tür.

Romalılar büyük ölçekli hidrolik

madencilik yöntemleri kullanarak
tarihinde İspanya özellikle MÖ 25 itibaren
altın çıkarma ve Romanya'da MS 150
itibaren için yeni yöntemler geliştirdi. Bir
onların en büyük mayın Las Medulas de
León (İspanya), where yedi uzun su
kemerleri bunların büyük bir alüvyon
mevduat en yıkamak için etkin oldu.
Transilvanya içinde Rosia Montana de
mayınlar da çok büyük oldu ve çok yakın
zamana kadar, hala opencast
yöntemlerle mayınlı. Ayrıca İngiltere,
Dolaucothi de placer ve sert-rock
mevduat gibi küçük mevduat kullandı.
Onlar kullanılan çeşitli yöntemler de Yaşlı
Pliny tarafından Naturalis Historia ilk
yüzyıl sonlarına doğru yaptığı yazılı
ansiklopedi açıklanmıştır.

Mali İmparatorluğu'nun Afrika'daki altın

geniş tutarlar için eski dünya çapında
ünlenmişti. Mansa Musa, imparatorluk
(1312-1337) hükümdarı Mekke'ye onun
büyük hac için eski dünya genelinde 1324
yılında ünlü oldu. O Kahire ile Temmuz
1324 yılında vefat ettiğinde, şüphelinin bir
deve tren eşlik etti, insanların dahil
binlerce ve yaklaşık yüz deve. O uzak
olduğu için bir on yıl içinde Mısır'da fiyat
depresyona çok fazla altın verdi.
En çok altına sahip ülkeler
Altın kaynaklarının dağılımı ile sahip
olunan altın miktarı büyük paralellik
göstermemektedir. Dünya'daki altın
rezervinin en fazla olduğu ülkeler ve
rezerv yüzdeleri sırası: Avustralya (% 17),
Rusya (% 14), Güney Afrika Cumhuriyeti
(% 10,5), Amerika Birleşik Devletleri (% 5),
Endonezya (% 5)[4]. 2018'de dünyada en
çok altına sahip olan ülkeler ise sırasıyla
şu şekildedir:[5]
En çok altına sahip ülkeler Miktar

ABD 8135 ton

Almanya 3372 ton

IMF 2814 ton

İtalya 2451 ton

Fransa 2436 ton

Rusya 1890 ton

Çin 1842 ton

İsviçre 1040 ton

Japonya 756 ton

Hollanda 612 ton

Türkiye 595 ton

Hindistan 558 ton

Avrupa Merkez Bankası 504 ton

Tayvan 423 ton

Portekiz 382 ton

En çok altın rezervine sahip ülkeler[6] Rezerv (ton)

Avustralya 9.100

Rusya 8.000

Güney Afrika 6.000

ABD 3.000

Endonezya 3.000

Peru 2.800

Brezilya 2.400

Kanada 2.000

Çin 1.900

Özbekistan 1.700

Meksika 1.400

Papua Yeni Gine 1.200

Gana 1.200

Türkiye 1.175

Diğer 11.125

Toplam 56.000

Kaynakça
1. ^ "World Gold Council" (https://web.archiv
e.org/web/20101121122734/http://www.i
nvest.gold.org/sites/en/why_gold/deman
d_and_supply/) . 21 Kasım 2010 tarihinde
kaynağından (http://www.invest.gold.org/
sites/en/why_gold/demand_and_suppl
 y/) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz
2008.
2. ^ "National Geographic: "The Real Price of
Gold" by Brook Larmer" (http://ngm.nation
algeographic.com/2009/01/gold/larmer-t
ext/3) . 15 Haziran 2017 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archi
ve.org/web/20170615124707/http://ngm.
nationalgeographic.com/2009/01/gold/la
rmer-text/3) . Erişim tarihi: 19 Nisan
2010.
3. ^ Eğilmez, Mahfi. "Altın Standardı" (https://
web.archive.org/web/20150506052955/h
ttp://www.mahfiegilmez.com/p/ekonomi-
sozlugu.html) . Ekonomi Sözlüğü. 6 Mayıs
2015 tarihinde kaynağından (http://www.
mahfiegilmez.com/p/ekonomi-sozlugu.ht
 ml) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan
2015.
4. ^ "Yer 'altından' 185 bin ton çıkarıldı" (http
s://web.archive.org/web/2019010113431
0/https://www.timeturk.com/yer-altindan-
185-bin-ton-cikarildi/haber-858851) .
timeturk.com. 1 Ocak 2019 tarihinde
kaynağından (https://www.timeturk.com/
yer-altindan-185-bin-ton-cikarildi/haber-85
8851) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak
2019.
5. ^ Altın rezervine sahip ülkeler içerisinde
11. sırada yer alan Türkiye ilk 10'a girmeye
daha da yaklaştı (https://www.aksam.co
m.tr/ekonomi/altin-rezervine-sahip-ulkeler
-icerisinde-11-sirada-yer-alan-turkiye-ilk-10
a-girmeye-daha-da-yaklasti/haber-73188
5) 2 Ocak 2019 tarihinde Wayback
 Machine sitesinde arşivlendi (https://web.
archive.org/web/20190102002129/http
s://www.aksam.com.tr/ekonomi/altin-rez
ervine-sahip-ulkeler-icerisinde-11-sirada-y
er-alan-turkiye-ilk-10a-girmeye-daha-da-ya
klasti/haber-731885) ., AKŞAM, 03 Mayıs
2018, Erişim tarihi: 01 Haziran 2018
6. ^ "Türkiye ve Dünyada Altın" (https://web.a
rchive.org/web/20180219194536/http://
www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merke
zi/maden-serisi/Altin.pdf) (PDF).
mta.gov.tr. 19 Şubat 2018 tarihinde
kaynağından (https://www.mta.gov.tr/v3.
0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/Alti
n.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
1 Ocak 2019.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?
title=Altın&oldid=30254490" sayfasından
alınmıştır

Sayfa en son 14.19, 18 Eylül 2023 tarihinde

değiştirildi. •
Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA
4.0 lisansı kapsamında uygundur.