Ιλιάδα

Ομήρου

ISBN: 960-381-295-1
©
©
2 6 Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç
2006 Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç
Ìáõñïìé÷Üëç 41
&
Âáëôåôóßïõ
,
ÁèÞíá,Ôçë.:
210 3608065, Fax: 210 3608197 www.volonaki.gr, mail: info@volonaki.gr
ÅêäïôéêÞ åðéìÝëåéá — ó÷åäéáóìüò: ÄçìÞôñçò ËïýêáòÄéïñèþóåéò äïêéìßùí: Ìáñßá
ËåðåíéþôçÄçìéïõñãéêü åîùöýëëïõ: Êùíóôáíôßíïò ÐáðáêùíóôáíôßíïõÇëåêôñïíéêÞ
óåëéäïðïßçóç:

akida
|
sign
design
Áóêëçðéïý

23
,
ÁèÞíá, ôçë.:

210 3623701
ÊÜèå ãíÞóéï áíôßôõðï öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí åêäüóåùí ÂÏËÏÍÁÊÇ
Β΄

Γυμνασίου
ÂÜëéá ËïõôñéáíÜêç ¢ííá Ìïõñïõãêëïý
Ομήρου

Ιλιάδα
7
íáìöéóâÞôçôá ç
ÉëéÜäá
áðïôåëåß Ýíááðü ôá êïñõöáßá Ýñãá ôçò ðáãêüóìéáòðïßçóçò· ãé’ áõôü êáé ïé ðéï ìåãÜëïéðïéçôÝò
óôÝêïíôáé ìå óåâáóìü ìðñïóôÜóôï ìåãáëüðíïï áõôü ðïßçìá êáé ìå èáõìáóìüóôç äåîéïôå÷íßá ôïõ äçìéïõñãïý
ôïõ.Óôï ðïßçìá áõôü, ðïõ åßíáé Ýíá ôÝëåéïðñüôõðï ü÷é ìüíï ôçò ðïéçôéêÞò áëëÜ êáé êÜèåÜëëçò
êáëëéôå÷íéêÞò äçìéïõñãßáò, ï ¼ìçñïòãïçôåýåé ôïí áíáãíþóôç ìå ôçí åíÜñãåéá ôùíóõíáñðáóôéêþí åéêüíùí,
ìå ôïí ðëïýôï ôçòåêðëçêôéêÞò êáé êáëðÜæïõóáò öáíôáóßáò,ìå ôç óïâáñüôçôá ôçò èåßáò Ýìðíåõóçò,ìå
ôïõò õøçëïýò ðïéçôéêïýò ôüíïõòêáé ìå ôá äéá÷ñïíéêÜ éäåþäç.Ïé ÞñùÝò ôïõ ðáñïõóéÜæïíôáé ùò
óýìâïëááéþíéá åíüò áäéÜêïðïõ áãþíá áëëÜêáé Ýíôïíùí ðáèþí. Ôï âéâëßï áõôü åõåëðéóôåß üôé ï óôü÷ïò
ôïõíá ðñïóöÝñåé óôï ìáèçôÞ êáé óôïí êáèçãçôÞü,ôé áêñéâþò áðáéôåßôáé ãéá ôçí êáôáíüçóç ôùíóôß÷ùí
ôçò
ÉëéÜäáò
, èá ãßíåé ðñáãìáôéêüôçôá.Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç
Á

9
Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α
Εισαγωγή
15
Ôï çìåñïëüãéï ôçò
ÉëéÜäáò 18
Ôßôëïé ñáøùäéþí
ÉëéÜäáò
êáôÜ ôïõò Áëåîáíäñéíïýò öéëïëüãïõò 20
Ραψωδία Α: Λοιμός. Μῆνις. 22
Ï ëïéìüò – Ç ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
•
óô. 1-53
:
Ôï ðñïïßìéï – Ç éêåóßá ôïõ ×ñýóç 23
•
óô. 54-306
:
ÓõíÝëåõóç ôùí Á÷áéþí,Ç óýãêñïõóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá ìå ôïí Á÷éëëÝá 39
•
óô. 307-349
:
Ç ×ñõóçßäá åðéóôñÝöåéóôçí ðáôñßäá ôçò êáé ç Âñéóçßäá
ïäçãåßôáéóôïí ÁãáìÝìíïíá (ÐåñéëçðôéêÞ áíáäéÞãçóç) 63
•
óô. 350-43
1
á
:
Ç óõíÜíôçóç Á÷éëëÝá - ÈÝôéäáò 65
•
óô. 431
â
-493
:
Ç ×ñõóçßäá ðáñáäßäåôáé óôïí ðáôÝñá ôçò- ÅðéóôñïöÞ ôçò áðïóôïëÞò ìå åðéêåöáëÞò ôïí
ÏäõóóÝáóôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí (ÐåñéëçðôéêÞ áíáäéÞãçóç) 75
•
óô. 494-612
:
ÓêçíÝò áðü ôïí ¼ëõìðï 77
ΡΑΨΩΔΙΑ Β: Ὄνειρος. Διάπειρα. Κατάλογος νεῶν. 91
Ç åðßóêåøç ôïõ ïíåßñïõ – Ç äïêéìáóßá ôïõ óôñáôïý– Ï êáôÜëïãïò ôùí ðëïßùí
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑΓ:Ὅρκοι. Τειχοσκοπία. Ἀλεξάνδρου καὶ Μενέλαου Μονομαχία. 93
¼ñêïé – ÈÝá áðü ôá ôåß÷ç – Ìïíïìá÷ßá ÁëÝîáíäñïõ êáé ÌåíåëÜïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
10
•
Ðåñßëçøç óô. 1-121 94
•
óô. 121-244:
Ç ôåé÷ïóêïðßá
95
•
Ðåñßëçøç óô. 245-461 106
ΡΑΨΩΔΙΑΔ:Ὁρκίωνσύγχυσις. Ἀγαμέμνονος Ἐπιπώλησις. 107
Ïé Ôñþåò ðáñáâáßíïõí ôéò óõìöùíßåò– Ï ÁãáìÝìíïíáò åðéèåùñåß ôï óôñÜôåõìá ðñéí áðü ôç ìÜ÷ç
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ε: Διομήδους ἀριστεία 109
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÄéïìÞäç
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óô. 1-273 110•óô. 274-430:
Ï ÄéïìÞäçò óêïôþíåé ôïí ÐÜíäáñïêáé ôñáõìáôßæåé ôçí Áöñïäßôç
111•Ðåñßëçøç óô. 431-909 127
ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ: Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία 129
Ï ¸êôïñáò óõíáíôÜ ôçí ÁíäñïìÜ÷ç
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óô. 1-368 130•óô. 369-529:
Ï ¸êôïñáò óôçí Ôñïßá
131
ΡΑΨΩΔΙΑΗ:ἝκτοροςκαὶΑἴαντοςμονομαχία.Νεκρῶν ἀναίρεσις. 147
Ç ìïíïìá÷ßá ôïõ ¸êôïñá êáé ôïõ Áßáíôá – Ç ôáöÞ ôùí íåêñþí
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óô. 1-205 148•óô. 206-315:
Ìïíïìá÷ßá ¸êôïñá êáé Áßáíôá 149
•Ðåñßëçøç óô. 316-482 157
ΡΑΨΩΔΙΑ Θ: Κόλος μάχη 159
Ôï óêïôÜäé äéáêüðôåé ôç ìÜ÷ç, ÷ùñßò íá êñéèåß ï íéêçôÞò
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ι: Πρεσβεία πρὸς Ἀχιλλέα, Λιταί 160
ÁðïóôïëÞ ðñåóâåßáò óôïí Á÷éëëÝá - ÐáñáêëÞóåéò
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
Περιεχόμενα
11
•Ðåñßëçøç óô. 1-224 162•óô. 225-431:
Ï ëüãïò ôïõ ÏäõóóÝáêáé ï áíôßëïãïò ôïõ Á÷éëëÝá 163
•Ðåñßëçøç óô. 432-713 179
ΡΑΨΩΔΙΑ Κ: Δολώνεια 181
Ôï åðåéóüäéï ôïõ Äüëùíá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Λ: Ἀγαμέμνονος ἀριστεία 183
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÁãáìÝìíïíá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Μ: Τειχομαχία 185
Ç ìÜ÷ç ãýñù áðü ôï á÷áúêü ôåß÷ïò
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ν: Μάχη ἐπί ταῖς ναυσὶν 187
ÌÜ÷ç êïíôÜ óôá ðëïßá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ξ: Διός ἀπάτη 189
Ç åîáðÜôçóç ôïõ Äßá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ο: Παλίωξις παρά τῶν νεῶν 191
Ïé Á÷áéïß áðïìáêñýíïõí ôïõò Ôñþåò áðü ôá ðëïßá– Ïé Ôñþåò áðùèïýí êáé ðÜëé ôïõò Á÷áéïýòìÝóá óôï
óôñáôüðåäï
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•óô. 1-79:
Ç áöýðíéóç ôïõ ÄßáðÜíù óôçí ºäç åðáíáöÝñåé ôï ìýèï óôçí êïßôç ôïõ
193•Ðåñßëçøç óô. 80-713 201
ΡΑΨΩΔΙΑ Π: Πατρόκλεια 203
Ôá êáôïñèþìáôá êáé ï èÜíáôïò ôïõ ÐÜôñïêëïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óôß÷ùí 1-683 204•óô. 684-867:
Ôï êýêíåéï Üóìáêáé ï èÜíáôïò ôïõ ÐÜôñïêëïõ 205
Περιεχόμενα
12
ΡΑΨΩΔΙΑ Ρ: Μενελάου Ἀριστεία 219
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÌåíåëÜïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Σ: Ὁπλοποιία 221
Ôá íÝá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá êáôáóêåõÜæïíôáé
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óô. 1-478 222•óô.478-616:
Ï ¹öáéóôïò êáôáóêåõÜæåéôçí ðáíïðëßá ôïõ Á÷éëëÝá – ÐåñéãñáöÞ ôçò áóðßäáò
223
ΡΑΨΩΔΙΑ Τ: Μήνιδος Ἀπόρρησις 235
Ï Á÷éëëÝáò áðïêçñýóóåé ôçí ïñãÞ ôïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•óô. 1-152:
Ç óõìöéëßùóç ôïõ Á÷éëëÝá ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá 237
ΡΑΨΩΔΙΑ Υ: Θεομαχία 247
Óõììåôï÷Þ ôùí èåþí óôç ìÜ÷ç
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Φ: Μάχη παραποτάμιος 249
ÌÜ÷ç óôéò ü÷èåò ôïõ ðïôáìïý ÓêÜìáíäñïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Χ: Ἕκτορος ἀναίρεσις 251
Ï èÜíáôïò ôïõ ¸êôïñá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá•Ðåñßëçøç óô. 1-246 252•óô. 247-394:
Ç ìïíïìá÷ßá ¸êôïñá êáé Á÷éëëÝá 253
ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ: Ἇθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ 265
Áèëçôéêïß áãþíåò ðñïò ôéìÞí ôïõ Ðáôñüêëïõ
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
ΡΑΨΩΔΙΑ Ω: Ἕκτορος Λύτρα 267
Ëýôñá ãéá ôïí ¸êôïñá
Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
Περιεχόμενα
13
•Ðåñßëçøç óô. 1-467 268•óô. 468-677:
Ç óõíÜíôçóç ÐñéÜìïõ êáé Á÷éëëÝá 269
•óô. 678-805:
Ï èñÞíïò ãéá ôïí ¸êôïñá 279
ΕΠΙΜΕΤΡΟ291
•
Ç áîéïëüãçóç ôïõ ìáèÞìáôïò 293
•
Ðáñáäåßãìáôá ùñéáßùí äéáãùíéóìÜôùí 294
•
ÃëùóóÜñé ëïãïôå÷íéêþí üñùí 297
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ

303
Περιεχόμενα
15
Βασικά χαρακτηριστικά των ομηρικών επών
•Ç
ÉëéÜäá
êáé ç
Ïäýóóåéá
áðïôåëïýí ôá
áñ÷áéüôåñá Ýðç
ôçò åõñù-ðáúêÞò ëïãïôå÷íßáò.• Ôïðïèåôïýíôáé ÷ñïíéêÜ óôï
â´ ìéóü ôïõ 8ïõ
áé. ð.×.•Ç
ÉëéÜäá
Ý÷åé ðåñßðïõ 3.500 óôß÷ïõò ðáñáðÜíù áðü ôçí
Ïäýóóåéá,
äçë.
15.693
.•Ïé 24 ñáøùäßåò ôçò
ÉëéÜäáò
äçëþíïíôáé ìå
êåöáëáßá
ãñÜììáôá.
Ιλιάδα
καιΙστορία
•ÓõíôÝèçêå ôïí 8ï áé. ð.×., áëëÜ ðåñéãñÜöåé ãåãïíüôá ôïõ
12ïõ áé.ð.×.
•Ï ðïéçôÞò ìåôáöÝñåé óôïé÷åßá ôçò äéêÞò ôïõ åðï÷Þò óôçí åðï÷Þ ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ (
áíá÷ñïíéóìüò
).•Óõ÷íÜ óôçí
ÉëéÜäá
áíáöÝñïíôáé óôïé÷åßá åíôåëþò öáíôáóôéêÜ êáéåîùðñáãìáôéêÜ. Äåí ðñÝðåé, ëïéðüí, íá
áíôéìåôùðßæïõìå ôçí
ÉëéÜäá
ùò éóôïñéêÞ ðçãÞ.•Óêïðüò ôïõ ÏìÞñïõ Þôáí íá ôÝñøåé ôï êïéíü ôïõ êáé ü÷é íá ôï åíç-ìåñþóåé ãé ôçí
åðï÷Þ ðïõ ðåñéãñÜöåé óôï Ýñãï ôïõ.
Περιεχόμενο,θέμακαιδομήτηςΙλιάδας
• Ôï èÝìá ôçò
ÉëéÜäáò
åßíáé ç
öïâåñÞ ïñãÞ
,
çì
ῆ
íéò
, ôïõ Á÷éëëÝá åíá-íôßïí ôïõ ÁãáìÝìíïíá. ¹äç áðü ôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ Ýðïõò ôï âáóéêüèÝìá êáé ç áöåôçñßá ãéá
ôç óýíèåóç ôïõ Ýðïõò åßíáé óáöÞò.•Ç
áöïñìÞ
åßíáé ç Üñíçóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá íá åðéóôñÝøåé ôçí áé÷-ìÜëùôç ×ñõóçßäá óôïí éåñÝá ôïõ Áðüëëùí
×ñýóç, ï ïðïßïò æçôåßáðü ôï èåü íá ôéìùñÞóåé ôïõò Á÷áéïýò. Åêåßíïò áíôáðïêñßíåôáé êáé
Ε ι σ α γ ω γ ή
16
óôÝëíåé öïâåñü ëïéìü óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí. Óôç óõíÝ÷åéá,ï ÁãáìÝìíïíáò áíáãêÜæåôáé
íá åðéóôñÝøåé ôç ×ñõóçßäá êáé áðáéôåßíá ðÜñåé óôç èÝóç ôçò ôï ãÝñáò ôïõ Á÷éëëÝá, ôç
Âñéóçßäá. Ï Á÷éëëÝ-áò èåùñåß áõôÞ ôçí áðáßôçóç áôéìùôéêÞ ãéá ôïí ßäéï êáé ôçí áíäñåßáðïõ Ý÷åé
åðéäåßîåé ìåôáîý ôùí Áñãåßùí, ãé’ áõôü êáé öéëïíéêåß ìå ôïíÁãáìÝìíïíá êáé ôåëéêÜ áðïöáóßæåé íá
áðï÷ùñÞóåé áðü ôç ìÜ÷ç. ÈáåðáíÝëèåé ðïëý áñãüôåñá, áöïý Ý÷ïõí óêïôùèåß åêáôïíôÜäåò Á÷áéïß,ìüíï ãéá íá
åêäéêçèåß ôï èÜíáôï ôïõ ößëïõ ôïõ Ðáôñüêëïõ. Óõìöéëé-þíåôáé ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá êáé óôñÝöåôáé
ïñãéóìÝíïò åíáíôßïí ôïõ ¸êôïñá, ôïí ïðïßï óêïôþíåé.• Ôï
èÝìá
, ëïéðüí, åßíáé ç
ì
ῆ
íéò ôïõ Á÷éëëÝá
, áëëÜ ôï
ðåñéå÷üìåíï
åßíáé
ï äåêÜ÷ñïíïò ðüëåìïò óôçí ðåäéÜäá ôçò Ôñïßáò.
Åßíáé áðáñáß-ôçôï íá ãßíåôáé äéÜêñéóç áíÜìåóá óå áõôÜ ôá äýï óôïé÷åßá.•Ï ðïéçôÞò ðåñéãñÜöåé ôéò
ôåëåõôáßåò 51 çìÝñåò
ðñéí áðü ôçí Üëù-óç ôçò Ôñïßáò, ç ïðïßá äåí ðåñéëáìâÜíåôáé óôï Ýðïò. Ç
ÉëéÜäá
ðïõôåëåéþíåé ìå ôïí åíôáöéáóìü ôïõ ¸êôïñá, ôïõ ðéï ãåííáßïõ Ôñþá êáéãéïõ ôïõ âáóéëéÜ ÐñéÜìïõ.
Δ
ΙΑΦΟΡΕΣ
Ι
ΛΙΑΔΑΣ
ΚΑΙ
Ο
ΔΥΣΣΕΙΑΣ
•
¾öïò
ÉëéÜäá
: äñáìáôéêü êáé ðõêíü
Ïäýóóåéá
: áöçãçìáôéêü êáé ðáñáóôáôéêü•
Ðåñéå÷üìåíï
ÉëéÜäá
: çñùéêü, ðïëåìéêü, óêëçñü êáé óõ÷íÜ ùìü
Ïäýóóåéá
: Þñåìï, åéñçíéêü, ðáñáìõèéáêü êáé íïóôáëãéêüÅßíáé óáöÝò üôé ï ÷áñáêôÞñáò ôçò
Ïäýóóåéáò
ðáñáðÝìðåé óå ÝíáðïéçôÞ þñéìï êáé êáôáóôáëáãìÝíï óôçí êïóìïèåùñßá ôïõ, åíþ ï ÷á-ñáêôÞñáò ôçò
ÉëéÜäáò
öáíåñþíåé Ýíáí äçìéïõñãü óôçí áêìÞ ôçò íå-áíéêÞò çëéêßáò ôïõ.•
Êïéíùíßá êáé ðïëéôéêÞ
ÉëéÜäá
: Âáóéëåßá – áñéóôïêñáôßá, ìå óõììåôï÷Þ ôïõ óôñáôïý óôç ëÞøçáðïöÜóåùí.
Ïäýóóåéá
: ÐáñáêìÞ âáóéëåßáò êáé áñéóôïêñáôßáò — ïé êáôþôåñåò ôÜ-îåéò Ý÷ïõí Üðïøç.•
Èåïß êáé Üíèñùðïé
Êáé ôá äýï Ýðç ðåñéãñÜöïõí ôïõò èåïýò ìå áíèñùðüìïñöá ÷áñá-êôçñéóôéêÜ.
ÉëéÜäá
: ÅãùéóôÝò êáé Üäéêïé.
Εισαγωγή
17
Ïé Üíèñùðïé ðáñáäßíïíôáé óôéò äéáèÝóåéò ôïõò.
Ïäýóóåéá
:ÕðáêïýïõíóåêÜðïéïõòêþäéêåòçèéêÞò,åßíáéðéïáîéïðñåðåßò.Ïé Üíèñùðïé Ý÷ïõí ðéï îåêÜèáñç ôçí ðñïóùðéêÞ åõèýíç ãéá ôéò
åðé-ëïãÝò ðïõ êÜíïõí óôç æùÞ ôïõò êáé êáèïñßæïõí ìå áõôü ôïí ôñüðïåí ìÝñåé ôç ìïßñá ôïõò.•
ÐñùôáãùíéóôÝò
ÉëéÜäá
: Ï Á÷éëëÝáò åßíáé ðáñïñìçôéêüò êáé ÷Üíåé åýêïëá ôçí øõ÷ñáé-ìßá ôïõ.
Ïäýóóåéá
: ï ÏäõóóÝáò åßíáé öñüíéìïò êáé óõíåôüò.
ΤΟ
Ο
ΜΗΡΙΚΟ
Ζ
ΗΤΗΜΑ
Ç ìåëÝôç ôùí ïìçñéêþí åðþí ãÝííçóå åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôï áíï ðïéçôÞò ôçò
ÉëéÜäáò
êáé ôçò Ïäýóóåéáò åßíáé ï ¼ìçñïò, Þ áí áõôüòóõíÝèåóå ôçí
ÉëéÜäá
êáé êÜðïéïò Üëëïò, ßóùò ìáèçôÞò ôïõ, óõíÝèåóåôçí
Ïäýóóåéá
. Åðßóçò, Ý÷åé ôåèåß ôï åñþôçìá áí ôá äýï áõôÜ Ýðç åßíáéìéá ïëïêëçñùìÝíç ðïéçôéêÞ äçìéïõñãßá Þ
áí ðñïÝêõøáí áðü óõíÝíùóçêïììáôéþí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç ìõèéêÞ ðáñÜäïóç. ¸÷åé ãßíåé äåêôüãåíéêÜ
üôé ï ¼ìçñïò Üíôëçóå ìåí õëéêü áðü ôçí ðñïöïñéêÞ ðáñÜäïóç,áëëÜ ôï óõíÝèåóå óõíäõÜæïíôÜò ôï ìå
óôïé÷åßá ôçò äéêÞò ôïõ åðï÷Þòêáé ôçí åðéêÞ ðáñÜäïóç.
Εισαγωγή
18
ΤΟ
Η
ΜΕΡΟΛΟΓΙΟΤΗΣ

Ι
ΛΙΑΔΑΣ
ÇÌÅÑÅÓÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ1çÏ ÁãáìÝìíïíáò áñíåßôáé íá åðéóôñÝøåé óôïí éåñÝá ôïõ Áðüë-ëùíá
×ñýóç ôçí áé÷ìÜëùôç êüñç ôïõ ×ñõóçßäá. Ï Áðüëëùíáòðáßñíåé åêäßêçóç óôÝëíïíôáò öïâåñü ëïéìü óôï
óôñáôüðåäïôùí Á÷áéþí.1ç-9çÏ öïâåñüò ëïéìüò áöáíßæåé ôïõò Á÷áéïýò.10çÏ Á÷éëëÝáò óõãêáëåß
óõíÝëåõóç. Ï ÁãáìÝìíïíáò áíáãêÜæåôáéíá åðéóôñÝøåé ôç ×ñõóçßäá, ðáßñíïíôáò üìùò ãéá áíôÜëëáãìáôç
ÂñéóéÞäá áðü ôïí Á÷éëëÝá. Áõôüò öåýãåé ïñãéóìÝíïò áðüôç ìÜ÷ç. ÆçôÜ áðü ôç
ìçôÝñá ôïõ, ôç ÈÝôéäá, íá ðáñáêáëÝóåéôïí Äßá íá ôéìùñÞóåé ôïõò Á÷áéïýò êáé åêåßíç õðüó÷åôáé íá
ôïêÜíåé ìüëéò ïé èåïß åðéóôñÝøïõí áðü ôç ÷þñá ôùí Áéèéüðùí.11çÏé Á÷áéïß åðéóôñÝöïõí ôç
×ñõóçßäá óôïí ×ñýóç êáé ôåëïýíèõóßåò ðñïò ôïí Áðüëëùíá, ï ïðïßïò óôáìáôÜ ôï ëïéìü.11ç-21çÏé
èåïß áðïõóéÜæïõí óôïõò Áéèßïðåò.21çÏé èåïß ãõñßæïõí óôïí ¼ëõìðï êáé ôüôå ç ÈÝôéäá
ðåßèåé ôïíÄßá íá ôéìùñÞóåé ôïõò Á÷áéïýò, ôéìþíôáò Ýôóé ôïí Á÷éëëÝá.Ç ¹ñá
ðáñåìâáßíåé êáé óõãêñïýåôáé ìå ôïí Äßá. Ï ¹öáéóôïòìåóïëáâåß ãéá ôç óõìöéëßùóÞ
ôïõò. ñ Ü ä õ ð ñ é í ôçí 22çÏ Äßáò ðáñáðëáíåß ôïí ÁãáìÝìíïíá ìå Ýíá üíåéñï, üðïõ
ôïíðñïôñÝðåé íá åðéôåèåß, ãéáôß äÞèåí Ý÷åé Ýëèåé ç þñá íá êáôá-ëÜâåé ôçí Ôñïßá.2 2 ç ( 1 ç
ç ì Ý ñ á ôçò ìÜ÷çò)Ï ÁãáìÝìíïíáò óõãêáëåß óõíÝëåõóç ôïõ óôñáôïý êáé ðñïôåßíåéôç ëýóç ôçò ðïëéïñêßáò,
èÝëïíôáò íá äïêéìÜóåé ôï çèéêü ôùíóôñáôéùôþí. Åêåßíïé åíèïõóéÜæïíôáé êáé ôñÝ÷ïõí ðñïò ôá êáñÜ-âéá. Ï
ÏäõóóÝáò ôïõò ëÝåé íá ãõñßóïõí ðßóù êáé ï ÍÝóôïñáòôïõò åìøõ÷þíåé. ÔåëéêÜ, ïé Á÷áéïß
ðáñáôÜóóïíôáé ãéá ìÜ÷ç.Óôç óõíÝ÷åéá ðáñáôßèåôáé ï êáôÜëïãïò ôùí óôñáôéùôéêþí äõ-íÜìåùí
Á÷áéþí êáé Ôñþùí.Ê á ô Ü ô ç ä é Ü ñ ê å é á ô ç ò ì Ü ÷ ç ò ï Ð Ü ñ ç ò ì ï í ï ì á ÷ å ß ì å
ô ï í Ì å í Ý ë á ï , å í þ ç Å ë Ý í ç ð á ñ á ê ï ë ï õ è å ß á ð ü ô á ô å ß ÷ ç ì á æ ß ìå ôïí Ðñßáìï.
Óå ìéá êñßóéìç óôéãìÞ åðåìâáßíåé ç Áöñï-ä ß ô ç , ð ï õ ì å ô á ö Ý ñ å é ô ï í Ð Ü ñ ç
ó ô ï ä ù ì Ü ô é ï ô ç ò Å ë Ý í ç ò . ÏéÔñþåòâñßóêïíôáéóåäåéíÞèÝóçêáéï ¸êôïñáòÝñ÷åôáéóôïðá-ëÜôéêáéæçôåßáðüôç
ìçôÝñáôïõÅêÜâçíáêÜíåéäÝçóçóôçíÁèçíÜ.Ï ÄéïìÞäçò, åí ôù ìåôáîý, åôïéìÜæåôáé íá ìïíïìá÷Þóåé ìå ôïíÃëáýêï. ¼ôáí
üìùò áíôéëáìâÜíïíôáé üôé ïé ðñüãïíïß ôïõò Þôáíößëïé áðü öéëïîåíßá, äåí óõãêñïýïíôáé, áëëÜ
áíôáëëÜóóïõíäþñá öéëßáò.Ï ¸êôïñáò äåí ðôïåßôáé áðü ôá ðáñáêÜëéá ôçò ãõíáßêáò ôïõÁíäñïìÜ÷çò
êáé åðéóôñÝöåé óôç ìÜ÷ç.Ïé Ôñþåò, ìåôÜ áðü ðñüôáóç ôùí Á÷áéþí, óõìöùíïýí íá ãßíåéáíáêù÷Þ êáé
åðéóôñïöÞ ôùí êëåììÝíùí èçóáõñþí, åêôüò ôçòÅëÝíçò.
Εισαγωγή
19
ÇÌÅÑÅÓÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ23ç ÔáöÞ ôùí íåêñþí. Ïé Á÷áéïß áðïññßðôïõí ôçí ðñüôáóç ôùí Ôñþùí ãéá
óõìâéâáóìü.24çÁíÝãåñóç ôïõ á÷áúêïý ôåß÷ïõò. Ï Äßáò ðáñáêïëïõèåß ìáæß ìåôïí Ðïóåéäþíá, ï ïðïßïò äçëþíåé
üôé èá êáôáóôñÝøåé ôï ôåß÷ïòìüëéò öýãïõí ïé Á÷áéïß.25ç (2ç çìÝñáôçò ìÜ÷çò)ÏÄßáòðçãáßíåéìåôïÜñìáôïõóôï
âïõíüôçòºäçò,ãéáíáðáñá-êïëïõèÞóåé ôç ìÜ÷ç. Óôïí ¼ëõìðï óõãêñïýåôáé ìå ôçí ¹ñá êáéôçò ëÝåé üôé ï ¸êôïñáò äåí èá
óôáìáôÞóåé íá ðïëåìÜ ìÝ÷ñé íáóêïôùèåß ï ÐÜôñïêëïò êáé íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç ï Á÷éëëÝáò.Ï é Ô ñ þ å ò
óôñáôïðåäåýïõí Ýîù áðü ôá ôåß÷ç ôïõò ãéáðñþôç öïñÜ. Ïé
Á ÷ á é ï ß â ñ ß ó ê ï í ô á é ó å á ð å ë ð é ó ô é ê Þ ê á - ôÜóôáóç êáé ãé’ áõôü
óôÝëíïõí óôïí Á÷éëëÝá ôïí Öïßíé-ê á , ô ï í Á ß á í ô á ê á é ô ï í Ï ä õ ó ó Ý á .
Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò ó õ í å ÷ ß æ å é íá áñíåßôáé íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç êáé äåí
ä Ý ÷ å ô á é ô á ð ë ï ý ó é á ä þ ñ á ê á é ô ç Â ñ é ó é Þ ä á á ð ü ô ï í Á ã á ì Ý ì í ï í á . Ë Ý - åé
üôé èá ìðåé óôç ìÜ÷ç üôáí ï ¸êôïñáò öôÜóåé óôá ðëïßá.Ï ÄéïìÞäçò êáé ï ÏäõóóÝáò
êáôáóêïðåýïõí ôï óôñáôüðåäïôùí Ôñþùí êáé ï ðñþôïò óêïôþíåé ôïí Äüëùíá, ðïõ êáôáóêü-ðåõå ôï
óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí.26ç (3ç çìÝñáôçò ìÜ÷çò)Ï é Ô ñ þ å ò å é ó â Ü ë ë ï õ í ó ô ï
ó ô ñ á ô ü ð å ä ï ô ù í Á ÷ á é þ í , ð ï õ ôñÝ÷ïõí ðñïò ôá ðëïßá ôïõò. Ï Áðüëëùíáò
ãêñåìßæåé ìÝ-ñ ï ò ô ï õ á ÷ á ú ê ï ý ô å ß ÷ ï õ ò , ã é á í á ð å ñ Ü ó ï õ í ï é
Ô ñ þ å ò . Ï ÐÜôñïêëïò ìÜôáéá ðáñáêáëåß ôïí Á÷éëëÝá íá åðéóôñÝøåé óôçìÜ÷ç. Öïñþíôáò ôçí ðáíïðëßá ôïõ ìðáßíåé
óôç ìÜ÷ç, áñéóôåýåé,ìïíïìá÷åß ìå ôïí ¸êôïñá êáé óêïôþíåôáé. Ï ¸êôïñáò ðáßñíåé ôáüðëá ôïõ êáé ï ÌåíÝëáïò ìå ôïí Ìçñéüíç
ìåôáöÝñïõí ôï ðôþìáôïõóôïóôñáôüðåäï.ÏÁ÷éëëÝáò,ìüëéòðëçñïöïñåßôáéôïèÜíá-ôï ôïõ ößëïõ ôïõ, áíáêïéíþíåé óôç ìçôÝñá ôïõ üôé èá
åêäéêçèåßôïí ¸êôïñá. Åêåßíç ðñïóðáèåß íá ôïí áðïôñÝøåé ëÝãïíôÜò ôïõüôé ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá èá ðåèÜíåé êáé ï
ßäéïò.27ç (4ç çìÝñáôçò ìÜ÷çò)Ï Á÷éëëÝáò êáé ï ÁãáìÝìíïíáò óõìöéëéþíïíôáé êáé ï ðñþôïòð á ß ñ í å é
ð ë ï ý ó é á ä þ ñ á ê á é ô ç  ñ é ó é Þ ä á . Ï Î Ü í è ï ò , ô ï Ü ë ï - ãï ôïõ Á÷éëëÝá, ôïõ ðñïáíáããÝëëåé
üôé èá ðåèÜíåé óýíôïìá.Ï Þñùáò ìðÜéíåé óôç ìÜ÷ç öïñþíôáò ôçí ðáíïðëßá ðïõ ôïõÝöôéáîå ï ¹öáéóôïò êáé
êáôáäéþêåé ôïí ¸êôïñá. Ìüëéò ïé èåïßáðïöáóßæïõí ôï ôÝëïò ôïõ, ç ÁèçíÜ, ìå ôç ìïñöÞ ôïõ Äçß-
öïâïõ, ôïí ðåßèåé íá áíôéóôáèåß óôïí Á÷éëëÝá. Ïé äýï Þñùåòìïíïìá÷ïýí êáé óêïôþíåôáé ï ¸êôïñáò. Ïé
Á÷áéïß óêõëåýïõíôï ðôþìá ôïõ. Ï Á÷éëëÝáò ôï óÝñíåé ãõìíü óôá ÷þìáôá, åíþï Ðñßáìïò, ç ÅêÜâç êáé ç
ÁíäñïìÜ÷ç èñçíïýí.28çÊáýóç êáé ôáöÞ ôïõ Ðáôñüêëïõ.29çÏ ñ ã Ü í ù ó ç á è ë ç ô é ê þ í á ã þ í ù í ð ñ ï ò
ô é ì Þ í ô ï õ Ð á ô ñ ü ê ë ï õ . Ï Á÷éëëÝáò óÝñíåé ôï ðôþìá ôïõ ¸êôïñá ôñåéò öïñÝò ãýñùáðü ôïí
ôÜöï ôïõ Ðáôñüêëïõ.29ç-40ÞÇ â å â Þ ë ù ó ç ô ï õ ð ô þ ì á ô ï ò ô ï õ ¸ ê ô ï ñ á á ð ü ô ï í Á ÷ é ë ë Ý á . Ï
Áðüëëùíáò äéáìáñôýñåôáé êáé ï Äßáò êáëåß ôç ÈÝôéäá íáðåßóåé ôï ãéï ôçò íá äå÷ôåß ôá
ëýôñá êáé íá ðáñáäþóåé ôïí ¸êôïñá óôïí ðáôÝñá ôïõ.
Εισαγωγή
20
ÇÌÅÑÅÓÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ41çÏ Á÷éëëÝáò, ìå ðñïôñïðÞ ôçò ìçôÝñáò ôïõ, äÝ÷åôáé ôá ëýôñáôïõ
ÐñéÜìïõ êáé åðéóôñÝöåé ôïí ¸êôïñá. Óõìöùíåß ãéá áíá-êù÷Þ Ýíôåêá çìåñþí ìÝ÷ñé ôçí ôáöÞ ôïõ
¸êôïñá.42çÏ Ð ñ ß á ì ï ò ì å ô á ö Ý ñ å é ô ï ð ô þ ì á ô ï õ ¸ ê ô ï ñ á ó ô ç í Ô ñ ï ß á . Ç
ÁíäñïìÜ÷ç, ç ÅêÜâç êáé ç ÅëÝíç èñçíïýí ôï íåêñü.42ç-50çÐñïåôïéìáóßá ôçò íåêñéêÞò
ðõñÜò.51ç ÔáöÞ ôïõ ðôþìáôïò ôïõ ¸êôïñá.
Τ
ΙΤΛΟΙ
Ρ
ΑΨΩΔΙΏΝ
Ι
ΛΙΑΔΑΣ
ΚΑΤΑΤΟΥΣ
Α
ΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΥΣ
Φ
ΙΛΟΛΟΓΟΥΣ
Á
Ëïéìüò – Ì
ῆ
íéò
Â
Ὄ
íåéñïò – ÄéÜðåéñá – Âïéùôßá Þ êáôÜëïãïò íå
ῶ
í
Ã
Ὅ
ñêïé – Ôåé÷ïóêïðßá -
Ἀ
ëåîÜíäñïõ êáß ÌåíåëÜïõ ìïíïìá÷ßá
Ä
Ὁ
ñêßùí óýã÷õóéò -
Ἀ
ãáìÝìíïíïò
ἐ
ðéðþëçóéò
Å
ÄéïìÞäïõò
ἀ
ñéóôåßá
Æ
Ἕ
êôïñïò êáß
Ἀ
íäñïìÜ÷çò
ὁ
ìéëßá
Ç
Ἕ
êôïñïò êáß Á
ἴ
áíôïò ìïíïìá÷ßá – Íåêñ
ῶ
í
ἀ
íáßñåóéò
È
Êüëïò ìÜ÷ç
É
Ðñåóâåßá ðñüò
Ἀ
÷éëëÝá – Ëéôáß
Ê
Äïëþíåéá
Ë
Ἀ
ãáìÝìíïíïò
ἀ
ñéóôåßá
Ì
Ôåé÷ïìá÷ßá
Í
ÌÜ÷ç
ἐ
ðß ôá
ῖ
ò íáõóß
Î
Äéüò
ἀ
ðÜôç
Ï
Ðáëßùîéò ðáñÜ ô
ῶ
í íå
ῶ
í
Ð
Ðáôñüêëåéá
Ñ
ÌåíåëÜïõ
ἀ
ñéóôåßá
Ó
Ὁ
ðëïðïéßá
Ô
ÌÞíéäïò
ἀ
ðüññçóéò
Õ
Èåïìá÷ßá
Ö
ÌÜ÷ç ðáñáðïôÜìéïò
×
Ἕ
êôïñïò
ἀ
íáßñåóéò
Ø
Ἇ
èëá
ἐ
ðß Ðáôñüêë
ῳ
Ù
Ἕ
êôïñïò ëýôñá
Εισαγωγή
21

Ρ αψω δ ί α Α
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Αχαιών στην Τροία, ταανάκτορα
τ ω ν θ ε ώ ν σ τ ο ν Ό λ υ μ π ο ΧΡΟΝΟΣ: α π ό τ η 1
η
ημέρα μέχρι την 21
η
ημέραΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμέμνονας, Αχιλλέας, Κάλχας,
Οδυσσέας,Τα λθύβιος και Ευρυβά τη ς, Πάτροκλος (Αχαιοί)
– Χρ ύ- σης (Τρώας) – Δίας, Απόλλωνας, Αθηνά, Θέτιδα,
Ήρα,Ήφαιστος και οι Μούσες (θεοί)
Λοιμός - Μῆνις
Ολοιμός–ΗοργήτουΑχιλλέα
Ραψωδία
Α
23
στ. 1-53
Τόπος

Ôï óôñáôüðåäïôùí Á÷áéþíóôçí ÔñïßáÇ áêñïãéáëéÜ

Χρόνος
1
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÁãáìÝìíïíáò, ×ñýóçò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ðïéçôÞò óôï ðñïïßìéï æçôÜ áðü ôç Ìïýóá íá øÜëëåé ôï èõìü ôïõÁ÷éëëÝá, ðïõ Ýöåñå óôïõò Á÷áéïýò
ðïëëÝò ðßêñåò êáé èáíÜôïõò.Ï Áðüëëùíáò åßíáé ï õðåýèõíïò ãéá áõôü ôï èõìü, áöïý Ýóðåéñåôç
äé÷üíïéá áíÜìåóá óôïí Á÷éëëÝá êáé óôïí ÁãáìÝìíïíá, åðåéäÞ ïôåëåõôáßïò äå óåâÜóôçêå ôïí éåñÝá ôïõ
èåïý, ôïí ×ñýóç. Ï ×ñýóçòæÞôçóå íá åëåõèåñþóïõí ôçí êüñç ôïõ ðñïóöÝñïíôáò ëýôñá. ÏÁãáìÝìíïíáò,
üìùò, áñíÞèçêå íá ôçí åëåõèåñþóåé, óõìðåñéöÝñèçêåìå áóÝâåéá óôïí ×ñýóç êáé åêåßíïò ðáñáêÜëåóå ôïí
Áðüëëùíá íáôéìùñÞóåé ôïõò Á÷áéïýò. Ï èåüò áíôáðïêñßèçêå óôÝëíïíôáò óôïóôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí
öïâåñü ëïéìü.
Ραψωδία Α 1-53
Τοπροοίμιο–ΗικεσίατουΧρύση
α)στ.1-11: ΕπίκλησηστηΜούσα–Τοθέματης
Ιλιάδας
θαείναιοθυμόςτουΑχιλλέα–ΗοργήτουΑπόλλωνα.β)στ.12-24: ΟιερέαςτουΑπόλλωναΧρύσηςζητάαπότονΑγαμέμνονατηνκόρη
του, Χρυσηίδα.γ)στ.25-43: Ο ΑγαμέμνοναςαρνείταιναδώσειτηΧρυσηίδαστονπατέρατης,τονοποίοδιώχνειμεπολύαγενήτρόπο.δ)στ.44-53: Ο
ΧρύσηςζητάαπότονΑπόλλωναναεκδικηθείγιατηνάρνησητουΑγαμέμνονακαιοθεόςστέλνειλοιμόστουςΑχαιούς.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
24
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
1* θεά:
Ðñüêåéôáé ãéá ôç
Ìïýóá ôçò åðéêÞò ðïßçóçò

Êáëëéüðç
.Ï ð ï é ç ô Þ ò å ä þ ä å í ô ç í ï í ï ì á ô ß æ å é , ê á è þ ò ï ê á ô Ü ë ï ã ï ò ô ù í Ìïõóþí äéáìïñöþèçêå ìåôÜ ôïí
¼ìçñï. Ïé
Ìïýóåò
, èõãáôÝñåòôïõ Äßá êáé ôçò Ìíçìïóýíçò, Þôáí èåüôçôåò ðïõ ðñïóôÜôåõáíôéò ôÝ÷íåò: ç
Êëåéþ
ôçò éóôïñßáò, ç
ÅõôÝñðç
ôçò ìïõóéêÞò, ç
ÈÜëåéá
ôçò êùìùäßáò, ç
ÌåëðïìÝíç
ôçò ôñáãùäßáò, ç
Åñáôþ
ôçò åñùôéêÞò ðïßçóçò, ç
Ðïëýìíéá
ôçò èñçóêåõôéêÞò ðïßçóçò, ç
Ôåñøé÷üñç
ôïõ ÷ïñïý, ç
Ïõñáíßá
ôçò áóôñïíïìßáò, ç
Êáëëéüðç
ôçò åðéêÞò ðïßçóçò. Óýìöùíá ìå ôéò èñçóêåõôéêÝò äïîáóßåò ôùíáñ÷áßùí, ïé èåüôçôåò áõôÝò ãíþñéæáí ôéò
ðñÜîåéò ôïõ ðáñåëèü-íôïò êáé ôéò åíÝðíåáí óôïõò ðïéçôÝò.
τον τρομερόν θυμόν:
«Ì
ῆ
íéò»
åßíáé ç ðñùôüôõðç ïìçñéêÞëÝîç ðïõ ðñïóäéïñßæåôáé ìÜëéóôá ìå ôï åðßèåôï «ï
ὐ
ëïìÝíç», ðïõóçìáßíåé «êáôáñáìÝíç», Ýíáò äçëáäÞ èõìüò ðïõ êÜèå Üíèñùðïòèá åõ÷üôáí íá áðïöýãåé.
Αχιλλέως:
Ãéïò ôïõ
ÐçëÝá
êáé ôçò
ÈÝôéäáò
êáé åããïíüò ôïõÁéáêïý. Óýìöùíá ìå ôïí ¼ìçñï, áíáôñÜöçêå áðü ôïí Öïßíéêá, ïïðïßïò óõììåôåß÷å êáé óôçí
ÔñùéêÞ åêóôñáôåßá. ¹ôáí âáóéëéÜòôùí
Ìõñìéäüíùí
óôç Öèßá ôçò Èåóóáëßáò. Ï Á÷éëëÝáò ÞôáíåðéêåöáëÞò ôïõò óôçí Ôñïßá êáé åßíáé ï ðéï ãåííáßïò
ðïëåìéóôÞòôïõ åëëçíéêïý åêóôñáôåõôéêïý óþìáôïò.
2Αχαιούς:
«Á÷áéïß»
åßíáé ç ðéï óõíçèéóìÝíç ïíïìáóßá ôùí ÅëëÞ-íùí áðü ôïí ¼ìçñï. Åðßóçò, ôïõò áðïêáëåß
«
Äáíáïýò
»
, áðü ôïíÄáíáü,
éäñõôÞ ôïõ ¢ñãïõò,
êáé
«Áñãåßïõò»,
áðü ôï ¢ñãïò, ôçíÝäñá ôùí Ìõêçíþí. ÊáôÜ ôïí ¼ìçñï,
«¸ëëçíåò»
ïíïìÜæïíôáí ôü-ôå ïé êÜôïéêïé ôçò ðåñéï÷Þò áíÜìåóá óôïí ÅíéðÝá êáé ôïí ðïôáìüÁóùðü, äçëáäÞ ïé êÜôïéêïé
ôçò ÈåóóáëéêÞò Öèßáò.
3 ροβόλησε:
Ýóôåéëå, Ýóðñùîå ðñïò ôá êÜôù, Ýóôåéëå ôéò øõ÷Ýòðïëëþí çñþùí óôïí ÊÜôù êüóìï.
στον Άδην:
¸íáò áðü ôïõò ôñåéò ãéïõò ôïõ
Êñüíïõ
êáé ôçò
ÑÝáò
. Ìáæß ìå ôïõò áäåñöïýò ôïõ Äßá êáé ôïõ Ðïóåéäþíá ìïéñÜ-óôçêáí ôï âáóßëåéï ôïõ ðáôÝñá ôïõò. ÊáôÜ ôç
ìïéñáóéÜ ï ¢äçò,ðïõ ïíïìÜæåôáé êáé
Ðëïýôùíáò
, ðÞñå ôïí ÊÜôù Êüóìï. Óõ÷íÜôï üíïìÜ ôïõ ôáõôßæåôáé ìå ôïí ÊÜôù Êüóìï.
4-5 κι έδωκεν αυτούς... και των ορνέων:
Ïé øõ÷Ýò ôùí çñþùíðÞãáí óôïí ¢äç, åíþ ôá íåêñÜ êïñìéÜ ôïõò Ýãéíáí âïñÜ ôùíóêýëùí êáé ôùí
üñíåùí.
του Κρονίδη:
Ãéïò ôïõ Êñüíïõ, åííïåß ôïí Äßá. Ï Äßáò Þôáíãéïò ôïõ Êñüíïõ êáé ôçò ÑÝáò êáé ï áíþôåñïò èåüò ôïõ
äùäå-
* Οι αριθμοί παραπέμπουν στους στίχους του κειμένου.
Ραψωδία
Α
25
στ. 1-53
êÜèåïõ. Ôçí åîïõóßá ôçí ðÞñå, áöïý åêèñüíéóå ôïí ðáôÝñá ôïõ,Êñüíï, áðü ôïí ¼ëõìðï.
7Ατρείδης:
Ï ãéïò ôïõ ÁôñÝá. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí
ÁãáìÝìíïíá
êáéü÷éãéáôïíÌåíÝëáï.ÏÁãáìÝìíïíáòÞôáíâáóéëéÜòôùíÌõêçíþíêáé áñ÷çãüò ôùí ÅëëÞíùí óôçí åêóôñáôåßá ôçò Ôñïßáò.
θείος:
èåúêüò, áõôüò ðïõ êáôÜãåôáé áðü ôïõò èåïýò. Óôï ðñù-ôüôõðï áðïäßäåôáé ùò «äßïò», ï
êáôáãüìåíïò áðü ôïí Äßá. Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß ðïëëÝò öïñÝò ôï åðßèåôï áõôü ùò
ðñþôïóõíèåôéêü, ãéá íá ó÷çìáôßóåé âáóéëéêïýò ÷áñáêôçñéóìïýò, üðùò:«äéïãÝíçò», «äéüèñåðôïò».

9Απόλλων:
Ãéïò ôïõ
Äßá
êáé ôçò
Ëçôþò
, áäåñöüò ôçò ¢ñôåìçò.Èåùñïýíôáí èåüò ôïõ
öùôüò
, ôçò
ìïõóéêÞò
, ôçò
ðïßçóçò
, ôïõ
÷ïñïý
, ðñïóôÜôçò ôùí
åííÝá Ìïõóþí
êáé ôçò
ìáíôéêÞò
. Óôïìáíôåßï ôùí Äåëöþí åãêáôáóôÜèçêå áöïý óêüôùóå ôïí äñÜêïÐýèùíá, ôï öýëáêá ôïõ ìáíôåßïõ, ãé’ áõôü ìßá
áðü ôéò ïíïìáóßåòôïõ Þôáí Ðýèéïò. Ï Áðüëëùíáò åßíáé ï óçìáíôéêüôåñïò ðñïóôÜ-ôçò èåüò ôçò Ôñïßáò.
10λώβαν:
ÌåôáäïôéêÞ áóèÝíåéá ðïõ áðïäåêÜôéæå ôï óôñáôü, ëïé-ìüò, ðáíïýêëá. Óôï óôß÷ï 39 ï Áðüëëùíáò
ëÝãåôáé
ÓìéíèÝáò
(<óìßíèïò = ðïíôßêé). Óôçí ÔñùÜäá êáé óôá íçóéÜ ëáôñåõüôáíùò ï èåüò ðïõ, áíÜëïãá ìå ôç
äéÜèåóÞ ôïõ, ðüôå ðñïêáëïýóåôçí åðéäñïìÞ ðïíôéêþí ó’ Ýíá ìÝñïò êáé ðüôå ôïõò åîïëüèñåõå. Ôï ëïéìü
ôïí ìåôÝäéäáí ôá ðïíôßêéá, ðïõ Ýóôåëíå ï ÁðüëëùíáòÓìéíèÝáò.
11 τον Χρύσην ιερέα:
ÉåñÝáò ôïõ Áðüëëùíá, ðáôÝñáò ôçò
×ñõóç-ßäáò
, ôçí ïðïßá áé÷ìáëþôéóáí ïé Á÷áéïß êáé êñÜôçóå ùò ôñüðáéïï ÁãáìÝìíïíáò. Ï ×ñýóçò õðçñåôïýóå ôïí Áðüëëùíá êïíôÜ
óôïáêñùôÞñéï Óßãåéï, óôï íáü ôïõ ÓìéíèÝá Áðüëëùíá.
12γρήγορα:
Óôáèåñü
ðáñáäïóéáêüåðßèåôïêáñáâéþí
,êïóìçôéêü
·
áõôü èá ðåé ðùò äåí åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôï íüçìá, âïçèÜ üìùòíá ìçí ðåñÜóïõí ôá êáñÜâéá áðáñáôÞñçôá, áëëÜ íá
óôáìáôÞ-óïõìå ìéá óôéãìÞ êáé íá ôá ÷áñïýìå áõôÜ êáèáõôÜ, Üó÷åôá áíôá êáñÜâéá ôùí Á÷áéþí
åßíáé åäþ êáé åííÝá ÷ñüíéá ôñáâçãìÝíáóôç óôåñéÜ.
13 να λύσει:
íá åëåõèåñþóåé.
14 χρυσό σκήπτρο:

¹ôáí Ýíá øçëü ñáâäß ðïõ óôï ðÜíù ìÝñïòôïõ åß÷å ÷ñõóÜ óôïëßäéá êáé áðïôåëïýóå óýìâïëï åîïõóßáò
Þäçìüóéïõ áîéþìáôïò. Ôï êñáôïýóáí ïé âáóéëéÜäåò, éåñåßò, ìÜíôåéò,êÞñõêåò êáé äéêáóôÝò. Åäþ ôï óêÞðôñï Þôáí
éåñáôéêü
.
το στεφάνι:
Öáßíåôáé ðùò Þôáí ïé ÷áëáñÝò Üêñåò áðü ìéáôáéíßá áðü ìáëëß, ìå
èñçóêåõôéêÞ óçìáóßá,

ðïõ Þôáí ôõëéãìÝíçóôçí êïñõöÞ ôïõ óêÞðôñïõ ðïõ êñáôïýóå ï éåñÝáò. Ï ×ñýóçòåßíáé åäþ êáé
éêÝôçò

êáé

éåñÝáò

êáé ãé’ áõôü áîßæåé íá ôïí óåâá-

26
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
óôïýí äéðëÜ. Åßíáé ðïëý ðéèáíü ôï óôåöÜíé áõôü íá Þôáí óôçíðñáãìáôéêüôçôá ôïõ Áðüëëùíá, íá
óôüëéæå äçëáäÞ ôï ÜãáëìÜôïõ ìÝóá óôï íáü êáé ï ×ñýóçò íá ôï Ýöåñå ìáæß ôïõ ãéá
íááðïäåßîåé ôç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôï èåü
.
του Φοίβου:
¢ëëç ïíïìáóßá ôïõ
Áðüëëùíá
. ÐñïÝñ÷åôáé áðüôï åðßèåôï «öï
ῖ
âïò, -ç, -ïí», ðïõ óçìáßíåé «áãíüò, êáèáñüò, ëá-ìðñüò». Ìéá Üëëç åêäï÷Þ èÝëåé ôï åðßèåôï íá äüèçêå óôï
èåüáðü ôç ãéáãéÜ ôïõ, Öïßâç.
18 του Ολύμπου οι θεοί:
¹ôáí ï Äßáò, ç ¹ñá, ç ÁèçíÜ, ï Áðüë-ëùíáò, ç ¢ñôåìéò, ï ÅñìÞò, ï ¢ñçò, ç Áöñïäßôç, ï Ðïóåéäþíáò,ç
ÄÞìçôñá, ï ¹öáéóôïò êáé ç Åóôßá.
την πόλη του Πριάμου:
Ç ðüëç ôïõ ÐñéÜìïõ åßíáé ôï
ºëéï
.ÏíïìÜóôçêå Ýôóé áðü ôïí âáóéëéÜ ºëéï êáé Þôáí ç ðñùôåýïõóáôçò ÔñùÜäáò.
19 αφού πορθήσετ’:
áöïý êõñéÝøåôå.
20 αποδώσετε σ’ εμέ:
äþóôå ìïõ ðßóù.
ποθητήν κόρη:
áãáðçìÝíç êüñç.
22 τον μακροβόλον τοξευτήν:
Ï
Áðüëëùíáò
åßíáé ï èåüò ðïõ÷ôõðÜìåôïôüîïôïõáðü ìáêñéÜêáéðåôõ÷áßíåéôïóôü÷ïôïõ.Ôïíèåùñïýóáí õðåýèõíï ãéá
ôïí áéöíßäéï èÜíáôï ôùí áíäñþí
, åíþï îáöíéêüò èÜíáôïò ìéáò ãõíáßêáò áðïäéäüôáí óôçí ¢ñôåìç.
ευλαβείσθε:
óÝâåóôå, öïâÜóôå.
23 αλαλάξαν:
öþíáîáí äõíáôÜ.
25 δεν το ‘στεργεν:
äåíôïÞèåëå,ôïáñíÞèçêå(«óôÝñãù»= áãáðþ,äÝ÷ïìáé).
27 μη σ’ απαντήσω:
íá ìç óå óõíáíôÞóù.
σιμά:
êïíôÜ.
κοίλα πλοία:
Ôá ïìçñéêÜ ðëïßá äåí åß÷áí ðëÞñåò êáôÜóôñù-ìá, ìüíï óôçí ðñýìíç êáé ôçí ðëþñç åß÷áí
óáíéäþìáôá. ¸ôóé,ôï êïßëùìá ôïõ óêÜöïõò Þôáí åìöáíÝò ãéá üðïéïí êïéôïýóå ôáðëïßá ôùí Á÷áéþí. Ôï
åðßèåôï «êïßëï» åßíáé óôáèåñü ðáñáäïóé-áêü åðßèåôï ôùí êáñáâéþí.
29 μη θαρρεύεις στου θεού το σκήπτρο και το στέμμα:
ìçóïõ äßíåé èÜññïò ç äýíáìç ôïõ èåïý (ôï óêÞðôñï êáé ôï óôÝììá),ðïõ õðçñåôåßò.
30 δεν θα απολύσω:
äåí èá åëåõèåñþóù.
το γήρας:
ôá ãçñáôåéÜ.
31 Άργος:
Ç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò
Áñãïëßäáò
, ôçò ïðïßáò âáóé-ëéÜò Þôáí ï
ÁãáìÝìíïíáò
.
36 ανάμερα:
áðüìåñá, óå áðïìïíùìÝíï óçìåßï ôçò ðáñáëßáò.
τον γόνον:
ðáéäß.
37Λητώ:
Êüñç ôùí ôéôÜíùí
Öïßâçò
êáé
Êïßïõ
, ìçôÝñá ôïõ Áðüë-ëùíá êáé ôçò ¢ñôåìçò, áðü ôï óìßîéìü ôçò ìå ôïí Äßá.
Ραψωδία
Α
27
στ. 1-53
38 αργυρότοξος:
áõôüò ðïõ Ý÷åé áñãõñü ôüîï
·
ßóùò ôï åðßèåôïíá ïöåßëåôáé óôï ÷ñþìá ôùí çëéáêþí áêôßíùí.
τηςΧρύσης:
Ç ×ñýóç Þôáí ðáôñßäá ôïõ éåñÝá ×ñýóç. Âñéóêü-ôáí êïíôÜ óôçí Êßëëá, áðÝíáíôé áðü ôçí ÔÝíåäï.
38-39τηςθείαςΚίλλας:
Ðüëç ôçò ÔñùÜäáò óôïí Áäñáìýôôéï êüëðï.Åêåß õðÞñ÷å óçìáíôéêüò íáüò ôïõ Áðüëëùíá.
στην Τένεδο:
Íçóß ôïõ Áéãáßïõ ðïõ ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ áðüôïí ÔÝííç. Ï ÔÝííçò êáôÝâçêå áðü ôç ÈñÜêç êáé
Ýêôéóå ðüëçóôï íçóß. Ôéìïýíôáí ùò Þñùáò óå üëç ôçí ÔÝíåäï.
42 ερίφων:
êáôóéêéþí («ï, ç Ýñéöïò» = ôï êáôóßêé).
τονπόθοντελείωσέμου:
åêðëÞñùóå ôçí åðéèõìßá ìïõ.
43 στους Δαναούς:
Ïíïìáóßá ôùí
Áñãåßùí
, áðü ôïí éäñõôÞ ôïõ ¢ñãïõò, Äáíáü. Ï ¼ìçñïò ïíïìÜæåé «Äáíáïýò», üðùò êáé «Áñãåß-ïõò» êáé
«Á÷áéïýò» üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò ðïõ åêóôñÜôåõóáí óôçí Ôñïßá.
46φαρέτραν:
ç èÞêç ãéá ôá âÝëç
·
Þôáí Ýíáò äåñìÜôéíïò Þ îýëéíïòêýëéíäñïò, ìáêñýò, ðïõ ôïí êñåìïýóáí óôçí ðëÜôç ìå ëïõñß.
48 χολωμένος:
åîïñãéóìÝíïò.
όμοιαζετηννύκτα:
Ýìïéáæå ìå ôç íýêôá, äçë. Þôáí óêïôåéíüòóôçí üøç
·
ï ¼ìçñïò ðáñïìïéÜæåé ôïí Áðüëëùíá ìå ôç
íýêôá
,ã é á ô ß è Ý ë å é í á ð ñ ï å é ä ï ð ï é Þ ó å é ã é á ô ï ê á ê ü ð ï õ ð ñ ü ê å é ô á é í á ðñïêáëÝóåé ï èåüò
óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí.
49 των πλοίων κάθισε αντίκρυ:
óôÜèçêå áðÝíáíôé áðü ôáðëïßá.
50 αχός:
Þ÷ïò.
52 τα πικροφόρ’ ακόντια:
áêüíôéá ðïõ èá öÝñïõí ðüíï, ðßêñá
·
ç áé÷ìÞ ôùí áêïíôßùí Þôáí öôéáãìÝíç áðü ÷áëêü Þ ðÝôñá êáéóõ÷íÜ ôçí Üëåéöáí ìå äçëçôÞñéï.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
1 ψάλλε, θεὰ
Ç
åðßêëçóç óôç Ìïýóá
 ÞôáíóýìöùíçìåôéòáíôéëÞøåéòôçòåðï-÷Þò,áëëÜêáôåß÷åêáéÝíáíóçìáíôéêüëåéôïõñãéêüñüëï:ïðïéçôÞòãéáíáîåêéíÞóåéôïÝñãïôïõ,÷ñåéáæüôáííá
æçôÞóåé
Ýìðíåõóç
êáé
âïÞèåéá
áðü ôç èåÜ. ¸ôóé, üôáí áñãüôåñá èá ðåñéãñÜøåé óêçíÝòáðüôïí¼ëõìðï,äåèáðñïêáëÝóåéôçíáðïñßá,ðþòåßíáéäõíáôüííá ãíùñßæåé
ôé ãßíåôáé óôçí êáôïéêßá ôùí èåþí.
τον τρομερόν θυμόν
Óôïí ðñþôï êéüëáò óôß÷ï ôïðïèåôåßôáé ôï
âáóéêü èÝìá
ôïõÝðïõò, ç ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá. ÁõôÞ åßíáé ç áðþôåñç
áéôßá
üëùí ôùí
28
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
äåéíþí ôùí Á÷áéþí. Ï ¼ìçñïò äåí ðåñéãñÜöåé ôá ãåãïíüôá ìåâÜóç ôç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ, áëëÜ ðáßñíåé ùò
êÝíôñï ôçò ðëïêÞò
Ýíá ãåãïíüò (ôç óýãêñïõóç ôïõ Á÷éëëÝá êáé ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáéôï èõìü ôïõ ðñþôïõ) êáé ìáò ðáñïõóéÜæåé üëï ôïí
ðüëåìï ìÝóááðü ôï ðñßóìá áõôïý ôïõ ãåãïíüôïò.
3 που ανδράγαθες ροβόλησε πολλές ψυχές στον Άδη
Ç
áíäñåßá
åßíáé ôï âáóéêüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ ïìçñéêïýÞñùá. Óå ìéá åðï÷Þ óêëçñÞ, ç áíäñåßá,
ç óùìáôéêÞ äýíáìç, çôüëìç, ç åéëéêñßíåéá êáé ç áõôïèõóßá Þôáí êÜðïéåò áðü ôéò óç-ìáíôéêüôåñåò
áîßåò ôùí ïìçñéêþí ðñïôýðùí.
5 και η βουλή γενόνταν του Κρονίδη

ÊÜôù áðü ôçí åîïõóßá ôïõ Äßá ôßèåíôáé üëåò ïé ðñÜîåéò ôùíèíçôþí. Ãéá íá êáôïñèþóåé
êÜôé êÜðïéïò, ÷ñåéÜæåôáé ïðùóäÞðïôåôç
âïÞèåéá
ôïõ Äßá, ï ïðïßïò êéíåß ôá íÞìáôá óôçí
ÉëéÜäá
.
9 Ο Απόλλων όπου οργίσθηκε του Ατρείδη βασιλέως
Åßíáé áíáìåíüìåíï ðßóù áðü Ýíá ôüóï óçìáíôéêü ãåãïíüò íáâñßóêåôáé Ýíáò èåüò. Ç èåúêÞ
ðñïÝëåõóç ôçò äéáìÜ÷çò
ð ñ ï ú - äåÜæåé
ôïí áêñïáôÞ êáé ãéá ôéò öïâåñÝò
óõíÝðåéåò
ðïõ áõôÞìðïñåß íá Ý÷åé.Ç åéêüíá ôïõ áñ÷áßïõ èåïý ðïõ ìáò ðáñïõóéÜæåé ï ¼ìçñïòåßíáé ìéá
åéêüíá
áíèñþðéíç
. Ï Áðüëëùíáò èõìþíåé êáé îåóðÜåíáíôßïí ôùí èíçôþí. Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò Ýäéíáí óôïõò
èåïýòü÷é ìüíï áíèñþðéíç ìïñöÞ áëëÜ êáé ðñïóùðéêüôçôá áíèñþðïõ
(áíèñùðïìïñöéóìüò).
14 στο χρυσό σκήπτρο του Φοίβου το στεφάνι

ÐåñéãñÜöïíôáé ôá
óýìâïëá
ôïõ éåñÝá óå Ýíáí ïëüêëçñï óôß÷ï,õðïãñáììßæïíôáò ôç
óôåíÞ ó÷Ýóç
ôïõ ãÝñïíôá éêÝôç ìå ôï èåü.Ç éêåóßá ôßèåôáé ðÜíôá êÜôù áðü ôç èåúêÞ ðñïóôáóßá, åíþ
ïéêÝôçò Ýðñåðå íá åßíáé óåâáóôü ðñüóùðï.
19 ευτυχείς να πάτε στην πατρίδα
Ï ×ñýóçò, ðñïóðáèþíôáò íá êáëïðéÜóåé ôïõò Áñãåßïõò, ôïõòåý÷åôáé íá ãõñßóïõí åõôõ÷åßò óôçí ðáôñßäá ôïõò,
ðïõ Þôáí ßóùò
ç ðéï ìåãÜëç åõ÷Þ
ãéá ôïõò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò. Ôéìïýóáí ôçíðáôñßäá ôïõò ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ õðåñáóðßæïíôáí ôïí
åáõôüôïõò. Åßíáé ãíùóôÞ, Üëëùóôå, ç áõôïèõóßá ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùíóôï üíïìá ôçò ðáôñßäáò ôïõò.
22 ευλαβείσθε
Ôï ñÞìá
åõëáâïýìáé
óçìáßíåé
«óÝâïìáé»
áëëÜ êáé
«öïâÜìáé».
Ôï
Ραψωδία
Α
29
στ. 1-53
ãåãïíüò üôé ï éåñÝáò áíáöÝñåôáé óôçí åõëÜâåéá åðéôåßíåé ôçíøõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç ôùí
óôñáôéùôþí, ðïõ ëßãï ðñéí Üêïõóáí ôïíéåñÝá íá áíáöÝñåôáé óôï «ìáêñïâüëï ôïîåõôÞ» Áðüëëùíá. Ìåáõôüí
ôïí ôñüðï, ï éåñÝáò ðåôõ÷áßíåé íá áðïäþóåé ìéá åéêüíáôïõ Öïßâïõ
áðåéëçôéêÞ
êáé Üñá ìéá éêåóßá Üîéá ðñïóï÷Þò. Ìåôï óôß÷ï áõôü ï éåñÝáò ðåñéãñÜöåé ôï ãéáôß ïé Á÷áéïß
ðñÝðåé íáäå÷ôïýí ôçí éêåóßá ôïõ: ãéáôß óå áíôßèåôç ðåñßðôùóç, èá ðñÝðåéíá áíôéìåôùðßóïõí ôá âÝëç
áðü ôï ôüîï ôïõ Áðüëëùíá.
23-25 όλοι αλαλάξαν οι Αχαιοί και είπαν τον ιερέα / να σε-βαστούν… μόνος ο Αγαμέμνονας δεν το ‘στεργεν
¼ëïò ï óôñáôüò ôùí Á÷áéþí áðïäÝ÷ôçêå ôçí éêåóßá ôïõ ×ñý-ó ç ê á é ó å â Ü ó ô ç ê å ô ï ã Ý ñ ï
é å ñ Ý á ô ï õ Á ð ü ë ë ù í á . Á í ô ß è å ô á , ï ÁãáìÝìíïíáò ôïõ óõìðåñéöÝñåôáé ìå
áãÝíåéá
êáé
ðåñéöñüíç-óç
. Ïé áðëïß Üíèñùðïé, óå áíôßèåóç ìå üóïõò êáôÝ÷ïõí åîïõ-óßá, óÝâïíôáé ðåñéóóüôåñï ôïõò èåïýò êáé
ôéò çèéêÝò áîßåò ðïõáðïññÝïõí áðü ôïõò èåúêïýò íüìïõò áð’ ü,ôé ïé Üñ÷ïíôåò. ºóùòãéáôß ïé äåýôåñïé
äåí Ý÷ïõí ôçí áßóèçóç ôïõ öüâïõ áëëÜ ôçòðáíôïäõíáìßáò ðïõ ðçãÜæåé áðü ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá.
27 μη σ’ απαντήσω γέροντα σιμά στα κοίλα πλοία
Ï ÁãáìÝìíïíáò, ü÷é ìüíï áñíåßôáé íá åðéóôñÝøåé ôçí êüñç ôïõ×ñýóç, áëëÜ êáé áðåéëåß ôïí éåñÝá,
ôïí âñßæåé êáé ôïí äéþ÷íåéáðü ôï óôñáôüðåäü ôïõ ìå ìåãÜëç áãÝíåéá. Ùò ëåéôïõñãüò ôïõèåïý, ï
×ñýóçò Ýðñåðå íá áðïëáìâÜíåé ôï óåâáóìü êáé ôçí õðá-êïÞ üëùí ôùí èíçôþí. Ðáñáôçñïýìå ôç
óýãêñïõóç ìåôáîý äýïêüóìùí,
åêåßíïí ôçò óôñáôéùôéêÞò çãåóßáò, ðïõ åêðñïóùðåß ïÁãáìÝìíïíáò,êáéåêåßíïíôçòèñçóêåõôéêÞò,ôïõ×ñýóç,ìåíéêçôÞðñïò
ôï ðáñüí ôïí ÁãáìÝìíïíá. Ï ÁãáìÝìíïíáò, ôáðåéíþíïíôáòôïí ×ñýóç, åðéäåéêíýåé ðáñÜëëçëá êáé
áóÝâåéá
ðñïò ôïí ßäéïôïí Áðüëëùíá, ôïí ïðïßï åêðñïóùðåß ï éåñÝáò. ¸ôóé, îåðåñíÜôá üñéá ôçò áíèñþðéíçò
äéêáéïäïóßáò ôïõ êáé öôÜíåé óôçí
ýâñç
,äçëáäÞ óôçí áóåâÞ óõìðåñéöïñÜ ðñïò ôï èåü, ç ïðïßá, öõóéêÜ,äå èá ìåßíåé áôéìþñçôç áðü ôïí
Áðüëëùíá.Å ð ß ó ç ò , ó å á õ ô ü ô ï ó ç ì å ß ï ä é á ö á ß í å ô á é ê á é ç
ó ÷ Ý ó ç ç ã Ý ô ç – õðçêüùí
êáôÜ ôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ, êáèþò ï ðñþôïò åðéâÜëëåéðÜíôá ôç èÝëçóÞ ôïõ, Üó÷åôá ìå ôç ãíþìç üëïõ ôïõ
ëáïý.
32

ναυφαίνειαυτούκαισύντροφοντηςκλίνηςνατηνέχω
Ï ÁãáìÝìíïíáò áðåéëåß üôé èá ðÜñåé ôç ×ñõóçßäá ìáæß ôïõ óôçíðáôñßäá, ùò áé÷ìÜëùôç, êáé, óõíåðþò, èá ãßíåé ç
åðßóçìç åñù-ìÝíç ôïõ, ìÝóá óôï óðßôé üðïõ æåé ìå ôç íüìéìç óýæõãü ôïõ, ôçí
30
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
ÊëõôáéìíÞóôñá. Ðñüêåéôáé ãéá ôï èåóìü ôçò
ðáëëáêåßáò
óôçíáñ÷áßá ÅëëÜäá.
35 την άκραν πήρε σιωπηλός της ηχερής θαλάσσης
Óôï óçìåßï áõôü åêöñÜæåôáé ç Ýíôïíç áíôßèåóç ôïõ èïñýâïõ ôçòèÜëáóóáò ìå ôï âïõâü ðüíï ôïõ éåñÝá. Ìå ôçí
áíôßèåóç áõôÞõðïãñáììßæåôáé ç
ìïíáîéÜ
ôïõ ãÝñïíôá êáé ç áãùíßá ãéá ôçí ôý-÷ç ôçò êüñçò ôïõ, ôç óôéãìÞ ðïõ üëá ãýñù ôïõ åßíáé áðåéëçôéêÜ÷ùñßò
ç öýóç íá óõììåôÝ÷åé óôç èëßøç ôïõ.
40-42 εάν σου έκτισα ναόν… ταύρων κι ερίφων
Ìéá ðñïóåõ÷Þ áðïôåëïýíôáí óõíÞèùò áðü ôá åîÞò âáóéêÜ ìÝ-ñç: ôçí
åðßêëçóç
êáé ôçí
ðñïóöþíçóç
óôï èåü (óô. 38-39), ôçí
õðåíèýìéóç ôùí ðñïóöïñþí
(óô. 40-42) êáé ôï æçôïýìåíï ôçòðñïóåõ÷Þò, ôï
áßôçìá
ôïõ éêÝôç, ìéá åõ÷Þ Þ ìéá êáôÜñá.Ï ×ñýóçò õðåíèõìßæåé óôï èåü Áðüëëùíá ôéò ðñïóöïñÝò
ôïõ.Áðáñáßôçôï äïìéêü ìÝñïò ìéáò ðñïóåõ÷Þò Þôáí ç áíáöïñÜ ôïõðñïóåõ÷üìåíïõ óôá Ýñãá ðïõ åêôÝëåóå
ãéá íá ôéìÞóåé ôï èåü,óôïí ïðïßï áðåõèýíåôáé. Ãéá íá ìðïñÝóïõí, ëïéðüí, ïé ðéóôïß íáæçôÞóïõí ÷Üñç Þ
âïÞèåéá áðü ôï èåü, Ýðñåðå ïðùóäÞðïôå íáåß÷áí ðñïçãïõìÝíùò êáé ïé ßäéïé ðñïóöÝñåé êÜôé óôï èåü.Ç
áñ÷Þ «äïýíáé êáé ëáâåßí» ßó÷õå óôéò ó÷Ýóåéò èåþí êáé áñ÷áß-ùí ÅëëÞíùí (âë. êáé ðáñáêÜôù ôçí áðÜíôçóç óôçí
åñþô. 4
).
43 τα δάκρυά μου ας πλερώσουν
Åßíáé ç
êáôÜñá ôïõ ×ñýóç
åíáíôßïí ôùí Á÷áéþí. ÆçôÜ áðü ôïèåü íá ôïõò ôéìùñÞóåé ìå óêëçñüôçôá ãéá ôï êáêü êáé ôçí ðñï-óâïëÞ
ðïõ õðÝóôç.
45 κατέβη από τες κορυφές του Ολύμπου θυμωμένος

Ïé èåïß ìðáßíïõí óôïí áíèñþðéíï ÷þñï, Üëëïôå êáôåâáßíïíôáòáðüôïí¼ëõìðï,ÜëëïôåáðüôïíïõñáíüêáéÜëëïôåáðüêÜðïéïí÷þñï, üðïõ

õðÞñ÷å íáüò áöéåñùìÝíïò ó’ áõôïýò.Ç åìöÜíéóç êáé ç äñÜóç ôïõ èåïý ðïõ áêïëïõèåß áðïôåëåß
«èáõìáóôü» óôïé÷åßï
.
53 και των νεκρών παντού πυρές εκαίαν
Óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ, ïé Üíèñùðïé
Ýêáéãáí ôïõò íåêñïýò,
ä å í ó õ í Ý â á é í å ü ì ù ò ô ï ß ä é ï ê á é ê á ô Ü ô á ÷ ñ ü í é á ô ç ò Ô ñ ù é ê Þ ò åêóôñáôåßáò (1180
ð.×. - õóôåñïìõêçíáúêÞ åðï÷Þ), áöïý îÝñïõìåüôé åß÷áí Þäç áñ÷ßóåé íá èÜâïíôáé ïé íåêñïß. Ðñüêåéôáé
ãéá
áíá-÷ñïíéóìü
ôïõ ÏìÞñïõ, ï ïðïßïò ìåôáöÝñåé ìéá ôáöéêÞ óõíÞèåéáôçò åðï÷Þò ôïõ óå ìéá ðáëéüôåñç åðï÷Þ.
Ραψωδία
Α
31
στ. 1-53
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛEΑΣ
Á ð ü ô ç í á ñ ÷ Þ ô ï õ Ý ð ï õ ò ï ð ï é ç ô Þ ò á ö Þ í å é í á å í í ï ç è å ß ü ô é ï ì å ã á - ëýôåñïò
ðñùôáãùíéóôÞò ôïõ Ýðïõò èá åßíáé ï Á÷éëëÝáò.
Ç öéëïíéêßáôïõ ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá
èá åßíáé ôï âáóéêü èÝìá ôïõ Ýðïõò, êáèþò ïéÁ÷áéïß èá õðïóôïýí ðïëëÝò êáôáóôñïöÝò áðü ôï
èõìü ôïõ Á÷éëëÝá.ÐáñïõóéÜæåôáé, ëïéðüí, ï áñ÷çãüò ôùí Ìõñìéäüíùí ùò Ýíáò
ÜíèñùðïòãåìÜôïò ðÜèïò
, ðïõ ðáñáóýñåôáé áðü ôï Ýíôïíï óõíáßóèçìÜ ôïõ,
ðá-ñïñìçôéêüò
, áêüìá êé áí áõôÞ ç óôÜóç ôïõ ïäçãÞóåé ôï óôñáôü ôïõóå êáôáóôñïöÞ.Äéåõêñéíßæåôáé, âÝâáéá,
áðü ôïí ðïéçôÞ üôé
áßôéïò
ôçò äé÷üíïéáò åßíáé ï
èåüò Áðüëëùíáò
, áöïý åêðëÞñùóå ôç èÝëçóç ôïõ
Äßá
, åðïìÝíùò êáé ïéäýï Þñùåò èåùñïýíôáé öåñÝöùíá ôçò èåúêÞò âïýëçóçò êáé åêôåëåóôéêÜüñãáíá åíüò èåúêïý ó÷åäßïõ.
ΑΓΑΜΈΜΝΟΝΑΣ
Óôï óô. 7 ï ÁãáìÝìíïíáò ÷áñáêôçñßæåôáé «Üñ÷ùí ôùí áíäñþí», åíþóôï óô. 6 ï ðïéçôÞò
ãíùóôïðïéåß ôï ãåãïíüò ôçò öéëïíéêßáò áíÜìåóáóôïí ÁãáìÝìíïíá êáé ôïí Á÷éëëÝá. Óôï óôß÷ï 11
ðëçñïöïñïýìáóôå üôéï ÁãáìÝìíïíáò «åêáôáöñüíçóå» ôïí éåñÝá ×ñýóç, ìå áðïôÝëåóìá íáðÝóåé
èáíáôéêü óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí. ¼ëá áõôÜ ôá óôïé÷åßá ìÜò åðéôñÝðïõí íá ÷áñáêôçñßóïõìå ôïí
Áãá-ìÝìíïíá
óêëçñü
êáé
áíõðï÷þñçôï
çãÝôç ôïõ á÷áúêïý óôñáôïý, ðïõôïëìÜ íá èÝóåé óå êßíäõíï áêüìá êáé ôç æùÞ ôùí óôñáôéùôþí ôïõ,
ðñï-êåéìÝíïõ íá éêáíïðïéÞóåé ôïí åãùéóìü ôïõ. Ðáñüëï ðïõ ï ÁðüëëùíáòÝóðåéñå ôçí Ý÷èñá áíÜìåóá
óôïõò äýï Á÷áéïýò, ï ÁãáìÝìíïíáò åßíáé ïâáóéëéÜò, ï áñ÷éóôñÜôçãïò åíüò ðáíßó÷õñïõ óôñáôïý, ãé’
áõôü ïöåßëåéíá åðéâÜëëåé ôéò áðïöÜóåéò ôïõ êáé íá ìçí åðéôñÝðåé óå
êáôþôåñïõòóôñáôçãïýò íá ôïí áìöéóâçôïýí. Åßíáé ãé’ áõôü ßóùò
äéêáéïëïãçìÝíçç óôÜóç ôïõ áðÝíáíôé óôïí Á÷éëëÝá.
Åêåßíï ðïõ åßíáé äýóêïëï íá êáôáíïÞóïõìå åßíáé ç
èåúêÞ ðñïóâïëÞ
óôçí ïðïßá õðïêýðôåé óôï óôß÷ï 28, üôáí åîõâñßæåé ôï ×ñýóç êáé áì-öéóâçôåß áêüìá êáé ôç
äýíáìç ôïõ èåïý Áðüëëùíá, ðïõ åêðñïóùðåß-ôáé óôï ðñüóùðï ôïõ éåñÝá. Ï éåñÝáò åßíáé ðáñÜëëçëá êáé
éêÝôçò êáé,óýìöùíá ìå ôïõò Üãñáöïõò íüìïõò, Ýðñåðå íá ðñïóôáôåõèåß êáé
íááíôéìåôùðéóôåß ìå êáôáíüçóç êáé çñåìßá.Ï ÁãáìÝìíïíáò åìöáíßæåôáé, üìùò, éäéáßôåñá
áóåâÞò
êáé
áñíçôéêüò
áðÝíáíôé óôïí éêÝôç-éåñÝá ×ñýóç. ×ñçóéìïðïéåß ôçí
êïóìéêÞ åîïõóßá
ôïõ, ãéá íá áìöéóâçôÞóåé ôç èåúêÞ. ÁõôÞ ôïõ ç óôÜóç èá áðïâåß
ìïéñáßá
 ãéá ôïí ßäéï êáé ãéá ôï óôñáôü ôïõ, áöïý ï èåüò Áðüëëùíáò èá ôïíôéìùñÞóåé ãéá áõôÞ ôïõ ôçí
õâñéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ.
32
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
ΧΡΎΣΗΣ
Ï ×ñýóçò óôïõò óô. 17-22 ìå
áîéïðñÝðåéá
êáé
ðåñçöÜíéá
ðáñáêáëåßôïõò å÷èñïýò ôïõ íá ôïõ åðéóôñÝøïõí ôçí êüñç ôïõ êáé íá äå÷èïýíôçí éêåóßá ôïõ.
×ñçóéìïðïéåß ëüãéá åõãåíéêÜ êáé, ìÜëéóôá, åý÷åôáé óôïõòå÷èñïýò ôïõ íá íéêÞóïõí ôïõò Ôñþåò (óô. 17-
19) êáé íá åðéóôñÝøïõíóôçí ðáôñßäá ôïõò åõôõ÷åßò. Ôüóï ìåãÜëïò åßíáé ï ðüíïò ôïõ ôñáãéêïýáõôïý
ðáôÝñá, ðïõ èÝôåé ôï óõìöÝñïí ôçò ðáôñßäáò ôïõ êÜôù áðü ôïðñïóùðéêü ôïõ óõìöÝñïí, ôçí åðéóôñïöÞ,
äçëáäÞ, ôçò êüñçò ôïõ.Ï ãÝñïíôáò éåñÝáò êáé éêÝôçò êåñäßæåé áìÝóùò
ôç óõìðÜèåéá ôïõ á÷á- úêïý ëáïý
ìå ôçí åõóÝâåéá ðïõ ôïí äéáêñßíåé, áëëÜ êáé ìå ôá ðëïýóéáäþñá ðïõ ðñïôßèåôáé íá ðñïóöÝñåé óôïõò
Á÷áéïýò ùò áíôÜëëáãìá.ÌåôÜ ôçí Üñíçóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá, üìùò, êáé ôçí ðñïóâïëÞ ðñïò ôïðñüóùðü ôïõ, ï
éåñÝáò åêäçëþíåé ìéá
ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ óõìðåñéöï-ñÜ
: áðïóýñåôáé óôçí áêñïèáëáóóéÜ êáé ðñïóåý÷åôáé óôï èåü Áðüëëùíá,æçôþíôáò ôïõ ôçí ðáñáäåéãìáôéêÞ ôéìùñßá
ôùí Á÷áéþí. Ï ðëçãùìÝíïòðáôÝñáò êáé ðñïóâåâëçìÝíïò åêðñüóùðïò ôçò èåúêÞò åîïõóßáò îåóðÜóå
êáôÜñåò
êáéæçôÜ
åêäßêçóç
áðüôïíÁðüëëùíá.Åìöáíßæåôáé
åãùéóôÞò
êáé
åêäéêçôéêüò
óôïõò óô. 38-43. Åêìåôáëëåõüìåíïò ôçí éäéüôçôÜ ôïõùò éåñÝá ôïõ èåïý Áðüëëùíá, éêåôåýåé ôïí
ðñïóôÜôç èåü ôçò Ôñïßáòíá åîïíôþóåé ôïõò Á÷áéïýò, áõôïýò ðïõ íùñßôåñá èåñìïðáñáêáëïýóåìå çñåìßá
êáé êïóìéüôçôá íá ôïõ åðéóôñÝøïõí ôçí êüñç ôïõ. Äåí èáðñÝðåé, üìùò, íá ìáò åêðëÞóóåé
áõôÞ ç áíôßöáóç óôç óõìðåñéöïñÜôïõ ãÝñïíôá, êáèþò óôçí ðñþôç óêçíÞ öÝñèçêå ùò ðáôÝñáò, åíþ
óôçäåýôåñç ùò éåñÝáò ôùí Ôñþùí ðïõ ðëçãþèçêå êáé ôáðåéíþèçêå áðüôïõò å÷èñïýò ôïõ.
Ραψωδία
Α
33
στ. 1-53
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
3 στον Άδη
Ï ¢äçò Þôáí áäåñöüò ôïõ Äßá êáé óýæõãïò ôçò Ðåñóåöüíçò.Âáóßëåõå óôá âÜèç ôçò ãçò,
óôïí ôüðï üðïõ ðÞãáéíáí ïé øõ÷ÝòìåôÜ ôï èÜíáôï.
Ç åßóïäïò ôïõ ¢äç ðéóôåõüôáí üôé âñßóêåôáéóôï áêñùôÞñéï
Ôáßíáñï.
Ï ¢äçò äéáó÷éæüôáí áðü ìáýñá ðïôÜ-ìéá üðùò ï Êùêõôüò, ï Á÷Ýñïíôáò êáé ï
ÐåñéöëåãÝèïíôáò. Ïðéï éåñüò ðïôáìüò Þôáí ç
Óôýãá.
Åðßóçò, õðÞñ÷áí ôá
íåñÜ ôçòËÞèçò·
ðßíïíôáò ïé íåêñïß íåñü áðü ôç ËÞèç, îå÷íïýóáí ôçíãÞéíç æùÞ ôïõò.Áñãüôåñá, óýìöùíá ìå ìéá
ìåôáãåíÝóôåñç ðáñÜäïóç, åéóÜãå-ôáé êáé ï
×Üñïíôáò
ðïõ ðåñíïýóå ôïõò íåêñïýò ìå ôç âÜñêá ôïõóôçí «Üëëç ü÷èç». Ãéá ôçí ðáñÜäïóç áõôÞ ðáßñíïõìå óôïé÷åßáá ð ü
ô ï í ¼ ì ç ñ ï , ô ï í Ë ï õ ê é á í ü , ô ï í  é ñ ã ß ë é ï á ë ë Ü ê á é á ð ü ô á äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá.
4-5 αρπάγματα των σκύλων και των ορνέων
Ç ôáöÞ ôùí íåêñþí Þôáí
éåñÞ
êáé
áðáñáßôçôç
, ðñïêåéìÝíïõ íááíáðáõèåß ç øõ÷Þ ôïõ íåêñïý. ¹ôáí
èñçóêåõôéêü êáèÞêïí ôùíæùíôáíþí
ç ôáöÞ ôùí íåêñþí ôïõò. Óõ÷íÜ, ìåôÜ áðü ìéá áéìáôç-ñÞìÜ÷ç,ãéíüôáí
áíáêù÷Þ,
ãéáíáóõëëÝîïõíêáéïéäýïáíôßðáëåòðáñáôÜîåéò ôïõò íåêñïýò ôïõò êáé íá ôïõò èÜøïõí. Ï ÎåíïöþíáíáöÝñåé ðùò
ìåôÜ ôç íáõìá÷ßá ôùí Áñãéíïõóþí ïé Áèçíáßïéêáôáäßêáóáí ôïõò óôñáôçãïýò ôïõò, áí êáé åß÷áí íéêÞóåé,
åðåéäÞäåí êáôüñèùóáí íá óõëëÝîïõí ôá ðôþìáôá ôùí óêïôùìÝíùíðïëåìéóôþí ôïõò. ÁëëÜ êáé
ï ÓïöïêëÞò ðáñïõóéÜæåé ôçí ôïëìç-ñÞ Áíôéãüíç íá áøçöÜ ôéò áðåéëÝò ôïõ Üñ÷ïíôá ÊñÝïíôá êáé íáèÜâåé ìüíç
ôçò ôïí áãáðçìÝíï ôçò áäåñöü Ðïëõíåßêç.
13 με λύτρα πλουσιοπάροχα
Ôá ëýôñá Þ «Üðïéíá», ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ãéá ôçí
åîáãïñÜ
êáé ôçí
áðåëåõèÝñùóç

áé÷ìáëþôùí
. Ï áé÷ìÜëùôïò áíôáëëáóóüôáí ìåðïëýôéìá áíôéêåßìåíá, äçë. óêåýç Þ êïóìÞìáôá áîßáò, æþá, üðëáÞ
äïýëïõò.
14 στο χρυσό σκήπτρο τυλικτό του Φοίβου το στεφάνι
×ñõóü ñáâäß (óêÞðôñï) êáé óôåöÜíéá, äçëáäÞ óôÝììáôá, êñáôïý-óáí ïé
éåñåßò.
¹ôáí éåñáôéêÜ óýìâïëá,
éåñÜ
êáé
óåâáóôÜ
áêüìáêé áðü ôïõò å÷èñïýò.
27, 49 κοίλα πλοία / των πλοίων
Óôá ïìçñéêÜ ÷ñüíéá ç íáõðçãéêÞ ôÝ÷íç Þôáí ðïëý åîåëéãìÝíç.
34
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
Ôá åßäç ðëïßùí ðïõ áíáöÝñïíôáé áðü ôïí ¼ìçñï åßíáé äýï: ôá
öïñôçãÜ
Þ
êïßëá
êáé ôá
ðïëåìéêÜ
. Ôá ðëïßá åß÷áí ó÷Þìá äñå-ðáíéïý. Ôï êáôÜñôé ôïõò Þôáí áðü îýëï åëÜôïõ, ôá ó÷ïéíéÜ áðüóôñéììÝíï
äÝñìá âïäéþí êáé ôá ðáíéÜ ôïõò åß÷áí ôåôñÜãùíïó÷Þìá êáé ìáæåýïíôáí ìå óõóôïëÝá. Ôá êïõðéÜ
óôåñåþíïíôáí óåäåñìÜôéíåò èçëéÝò. ×ùñïýóáí ðåñßðïõ ðåíÞíôá Üôïìá.
38 αργυρότοξε
Ï Áðüëëùíáò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò «áóçìüôïîïò». ÓõíÞèùò ïé èåïßðáñïõóéÜæïíôáé íá Ý÷ïõí ùò
óýìâïëÜ
ôïõò ðïëýôéìá áíôéêåßìå-íá. ÔÝôïéá êáôáóêåõÜæïíôáé óôç ìõêçíáúêÞ åðï÷Þ êáôÜ êüñïí,üðùò Üëëùóôå
öáíÝñùóáí ïé áíáóêáöÝò ìõêçíáúêþí ôÜöùí. Ôï
ôüîï
, åîÜëëïõ, åßíáé áðü ôá ðáëáéüôåñá üðëá ðïõ ÷ñçóéìïðïé-Þèçêáí óôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ
.
40 αν σου έκτισα ναό
Ðñüêåéôáé ãéá
áíá÷ñïíéóìü.
Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ(õóôåñïìõêçíáúêÞ åðï÷Þ) äå ëáôñåýïíôáí óå íáïýò ïé èåïß. Ùòôüðïé
ëáôñåßáò ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ôåìÝíç êáé Üëóç, üðïõ õðÞñ÷åêáé âùìüò ôïõ èåïý
.
51 και αφού τους σκύλους έπληξε και τα μουλάρια πρώτα
Óôï óôñáôüðåäï ÷ñçóéìïðïéïýóáí óêõëéÜ ãéá áíß÷íåõóç èçñá-ìÜôùí êáé ìïõëÜñéá ãéá ìåôáöïñÜ
ðïëåìïöïäßùí.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Ï
èõìüò
ôïõ Á÷éëëÝá åßíáé ï
óõíäåôéêüò êñßêïò
ãéá üëá ôá ãå-ãïíüôá ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí. Ïé óôß÷ïé áõôïß
ðñïúäåÜæïõí
ãéá ôçíåîÝëéîç ôçò õðüèåóçò, ÷ùñßò üìùò íá ìåéþíïõí êáèüëïõ ôï åíäéáöÝñïíôïõ áêñïáôÞ Þ ôïõ
áíáãíþóôç. Ç äïìÞ êáé ç ôå÷íéêÞ ôçò óýíèåóçò èá
êåíôñßóïõí
óå üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Ýðïõò
ôçí áãùíßá
ôïõò.•Ç
ðñïóùðïðïßçóç
ôïõ ôñïìåñïý èõìïý ôïõ Á÷éëëÝá (óô. 1) êáéç
ôñáãéêÞ åéêüíá
óôïõò óô. 3, 4 êáé 5 äçìéïõñãïýí ôçí áðáéôïýìåíçáôìüóöáéñá ãéá ôç óõíÝ÷éóç ôçò áíÜãíùóçò.•Ï
ðïéçôÞò åßíáé Ýíáò
ðáíôïãíþóôçò áöçãçôÞò
: ãíùñßæåé ôá ðÜíôáêáé âñßóêåôáé ðáíôïý. Ç
áöÞãçóç
åßíáé ôñéôïðñüóùðç (äéÞãçóç).•Ç åðßêëçóç ôçò Ìïýóáò ãßíåôáé óå
åõèý ëüãï,
åíþ óôç óõíÝ÷åéáåíáëëÜóóåôáé ìå
ðëÜãéï.
•Ï
äéÜëïãïò
÷ñçóéìïðïéåßôáéåðßóçòáðüôïíðïéçôÞ,ãéáíáðñïóäþóåé
Ραψωδία
Α
35
στ. 1-53
æùíôÜíéá óôï ëüãï êáé íá åíôåßíåé ôç äñáìáôéêÞ áôìüóöáéñá.•Åðßóçò,çáöÞãçóçäéáêüðôåôáéáðüôçí
ðåñéãñáöÞ(
ð.÷.óô.3-4,45ê.åî.)ãéáíááíáäåé÷èïýíêáëýôåñáï÷áñáêôÞñáòêáéç óêÝøçôùíçñþùí.•Óôïõò óô. 2, 22 ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé ç
ðñïïéêïíïìßá
üóùí ðñüêåéôáéíá áêïëïõèÞóïõí.•Óçìáíôéêü åßíáé ôï
êëéìáêùôü ó÷Þìá ôçò áõîáíüìåíçò äñáìáôéêü-ôçôáò,
ðïõâáóßæåôáéóôï
«íüìïôùíôñéþí»
(ãíùóôüêáéáðüôáäçìïôéêÜôñáãïýäéá), ôï ïðïßï åíôïðßæåôáé óôïõò ôñåéò ëüãïõò ôïõ ×ñýóç êáé ôïõÁãáìÝìíïíá, êáèþò êáé
óôéò ôñåéò åéêüíåò ôïõ ×ñýóç (éêÝôçò, ôáðåéíù-ìÝíïò, éêáíïðïéçìÝíïò), áëëÜ êáé óôá èýìáôá
ôïõ Áðüëëùíá (óêýëïé,ìïõëÜñéá, Üíèñùðïé) (âë. ðáñáêÜôù ôçí áðÜíôçóç óôçí
åñþô. 5
).
Παρομοιώσεις:
(óô. 48) «êáé üìïéáæå ôçí íý÷ôá».
Μεταφορές:
(óô. 8) «Ðïéïò Üíáøå ôçí Ý÷èñá ìåôáîý ôïõò;» / (óô. 26)«âáñýí ëüãïí» / (óô. 35) «ðÞñå… ôçí
Üêñáí» / (óô. 43) «ôá äÜêñõÜ ìïõ áòðëåñþóïõí».
Υπερβολές:
(óô. 53) «êáé ôùí íåêñþí ðáíôïý ðõñÝò åêáßáí».

Επίθετα:
(óô. 1) «ôïí ôñïìåñüí èõìüí» / (óô. 3) «áíäñÜãáèåò øõ÷Ýò»/ (óô. 7) «ï èåßïò Á÷éëëÝáò» /
(óô. 12) «ãñÞãïñá êáñÜâéá» / (óô. 13) «ëýôñáðëïõóéïðÜñï÷á» / (óô. 14) «÷ñõóü óêÞðôñï
ôõëéêôü» / (óô. 17) «ãåííáé-üêáñäïé Á÷áéïß» / (óô. 20) «ðïèçôÞí ìïõ êüñçí» / (óô. 24) «ëáìðñÜ ëý-
ôñá» / (óô. 26) «âáñýí ëüãïí» / (óô. 27) «êïßëá ðëïßá» / (óô. 35) «ç÷åñÞòèáëÜóóçò» / (óô. 36-37)
«ùñáßáò Ëçôïýò» / (óô. 38) «áñãõñüôïîå (åíí.Áðüëëùíá)» / (óô. 38-39) «èåßáò Êßëëáò» / (óô.
50) «á÷üò ôñïìåñüò» / (óô.50) «áóçìÝíéï ôüîï» / (óô. 52) «ôá ðéêñïöüñá áêüíôéá».
Εικόνες:
(óô. 4-5) «êé Ýäùêåí áõôïýò áñðÜãìáôá ôùí óêýëùí» / (óô.7-8) «ï Áôñåßäçò… ìåôáîý ôïõò» /
(óô. 12-16) «Óôùí Á÷áéþí ôá ãñÞãïñáêáñÜâéá… ôïõò ãéïõò ôïõ ÁôñÝá» / (óô. 23-24) «¼ëïé áëÜëáîáí
ïé Á÷áéïß…ãßíïõí» / (óô. 25-26) «ìüíïí ï ÁãáìÝìíïíáò… âáñýí ëüãïí åßðå» / (óô. 34-35) «Ôïí ëüãïí ôïõ
åöïâÞèçêå… ç÷åñÞò èáëÜóóçò» / (óô. 45) «êáôÝâçêåáðü ôåò êïñõöÝò ôïõ Ïëýìðïõ èõìùìÝíïò» / (óô.
51-53) «êé áöïý ôïõòóêýëïõò Ýðëçîå… áäéÜêïðá».
Αντιθέσεις:
(óô. 23-25) «¼ëïé áëáëÜîáí ïé Á÷áéïß… ìüíïò ï ÁãáìÝìíï-íáò äåí ôï ’óôåñãåí» / (óô. 35) «ôçí Üêñáí
ðÞñå / óéùðçëüò ôçò ç÷åñÞòèáëÜóóçò».
36
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Ποιο είναι το θέμα της Ιλιάδας και πώς το οριοθετείχρονικά ο ποιητής;
Áöåíüò ç
åðßêëçóç ôçò Ìïýóáò
óôï óô. 1 íá øÜëëåé ôçí «ì
ῆ
íéí» ôïõÁ÷éëëÝá êáé áöåôÝñïõ ïé
óõíÝðåéåò
áõôïý ôïõ èõìïý, ðïõ áíáöÝñïíôáéóôïõò óô. 2-5, öáíåñþíïõí üôé ôï êåíôñéêü èÝìá ôïõ Ýðïõò åßíáé ï
èõìüò

ôïõ Á÷éëëÝá
. Ôá ìüíá óôïé÷åßá ðïõ äßíïíôáé óôï ðñïïßìéï ó÷åôéêÜ ìå ôïèÝìáåßíáéüôéïÁðüëëùíáòðñïêÜëåóåôçöéëïíéêßáÁãáìÝìíïíá-Á÷éëëÝáêáé
ëüãùôçòÜó÷çìçòóõìðåñéöïñÜòôïõðñþôïõðñïòôïíéåñÝá×ñýóç,Ýóôåéëå ëïéìü óôïõò Á÷áéïýò. Ç ïñéïèÝôçóç ôïõ èÝìáôïò ìðïñåß íá
õðï-ëïãéóôåß ùò åîÞò: ï ðïéçôÞò åóôéÜæåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ óôéò ôåëåõôáßåò 51ìÝñåò ðñéí áðü ôçí Üëùóç ôçò Ôñïßáò. Ç
ì
ῆ
íéò
ôïõ Á÷éëëÝá ôïðïèåôåßôáéóôçí
11
ç
çìÝñáìåôÜôïíåñ÷ïìüôïõ×ñýóç
óôïóôñáôüðåäïôùíÁ÷áéþíêáé, åðïìÝíùò,
40 çìÝñåò ðñéí áðü ôï ôÝëïò
ôïõ Ýðïõò.
2.Ποιοιείναιοι πρωταγωνιστέςτηςενότητας(άνθρωποικαι θεοί) και ποιος είναι ο ρόλος τους;
Ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôçò åíüôçôáò åßíáé ïé åîÞò:•
Ìïýóá:
Äßíåé Ýìðíåõóç óôïí ðïéçôÞ. ×ùñßò ôç âïÞèåéÜ ôçò ï ðïéçôÞòäåí èá ìðïñïýóå íá ãíùñßæåé üëá
üóá óõìâáßíïõí ìåôáîý èåþí êáéáíèñþðùí.•
Äßáò:
«ç âïõëÞ ãåíüíôáí ôïõ Êñïíßäç» (óô. 5), åðïìÝíùò üëá óõìâáß-íïõí, åðåéäÞ åêåßíïò ôï áðïöÜóéóå.•
Áðüëëùíáò:
Èá öñïíôßóåé íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç åðéèõìßá ôïõ Äßá.ÓôÝëíåé ôï ëïéìü êáé ðñïêáëåß ôç öéëïíéêßá
ÁãáìÝìíïíá êáé Á÷éëëÝá.•
×ñýóçò:
Ãéá ÷Üñç ôïõ ï Áðüëëùíáò óôÝëíåé ôï ëïéìü.•
×ñõóçßäá:
Ãéá ÷Üñç ôçò ãßíïíôáé üëá.•
ÁãáìÝìíïíáò:
ºóùò ï ñüëïò ôïõ åßíáé óçìáíôéêüôåñïò áðü åêåßíïíôïõ ×ñýóç, áöïý ðñïêáëåß ìå ôçí áóåâÞ
óõìðåñéöïñÜ ôïõ ôçí ïñãÞôïõ èåïý.
3. ΣτησύγκρουσηΑγαμέμνονακαιΧρύση φαινομενικάνικητήςαναδεικνύεταιοαρχιστράτηγος.Στηνεμφάνι-ση,όμως,καιστολόγοτου
ιερέαλανθάνουνκάποιοιυπαινιγμοί, που μας προϊδεάζουν ότι η τελική επι-κράτησηθαείναιδικήτου.Ναεπισημάνετεαυτά
ταστοιχεία,πουδίνονταιυπαινικτικάαπότονποιητή.
Ραψωδία
Α
37
στ. 1-53
Ç åìöÜíéóç ôïõ ×ñýóç óôï óô. 14
ùò éåñÝá ôïõ Áðüëëùíá
êáé êáôÜäåýôåñï ëüãï ùò ðáôÝñá ôçò ×ñõóçßäáò öáíåñþíåé üôé ï èåüò åßíáé ìåôï ìÝñïò ôïõ. ÅðïìÝíùò, ç
áíôßäñáóÞ ôïõ åßíáé áíáìåíüìåíç êáé ï Áãá-ìÝìíïíáò èá Ýðñåðå íá ôï åß÷å ëÜâåé õðüøç, ðñïôïý óõìðåñéöåñèåß
ìåôüóç áóÝâåéá. ÅðéðëÝïí, ï ×ñýóçò áíáöÝñåé ôï
«ìáêñïâüëï ôïîåõôÞ»
êáé÷ñçóéìïðïéåßêáéôïñÞìá
«åõëáâïýìáé»,
ðïõ óçìáßíåé «óÝâïìáé», áëëÜ êáé«öïâÜìáé». Ï ðñïúäåáóìüò ãéá ôçí ôéìùñßá ðïõ èá óôåßëåé ï Áðüëëùíáòåßíáé ðñïöáíÞò.
ÅîÜëëïõ, üðùò èá öáíåß óôç óõíÝ÷åéá, ï éåñÝáò èá Ý÷åéüíôùò ôçí áìÝñéóôç óõìðáñÜóôáóç ôïõ èåïý ðïõ
èåñáðåýåé.
4. Η προσευχή του Χρύση ακολουθεί το συνηθισμένοθρησκευτικό τυπικό της εποχής. Αφού επισημάνετεκαι
απαριθμήσετετατυπικάστοιχείατηςπροσευχής,νατησυγκρίνετεμεμιασημερινήκαινασημειώσετεομοιότητεςκαιδιαφορές.
Ç ðñïóåõ÷Þ ôïõ ×ñýóç äéáèÝôåé ôá ôõðéêÜ óôïé÷åßá ìéáò ïìçñéêÞò ðñï-óåõ÷Þò:
á) åðßêëçóç
,
â) ðñïóöþíçóç
,
ã)
õðåíèýìéóç ôùí
ðñïóöïñþí
,
ä)
ðáñïõóßáóç ôïõ
áéôÞìáôïò
ùò áíôáðüäïóç ôùí ðñïóöïñþí,
å)
ôï áßôçìá åðéãñáììáôéêÜ.Óôçí
«ÊõñéáêÞ ðñïóåõ÷Þ»
õðÜñ÷åé, åðßóçò, ç ðñïóöþíçóç, áðïõóéÜæåéç õðåíèýìéóç ôùí ðñïóöïñþí, áêïëïõèåß ç åõ÷Þ («
ἀ
ãéáóèÞôù ô
ὸ

ὄ
íïìÜóïõ,
ἐ
ëèÝôù
ἡ
âáóéëåßá óïõ…») êáé óôï ôÝëïò ôï áßôçìá áíáëõôéêÜ («ô
ὸ
í
ἄ
ñôïí
ὑ
ì
ῶ
íô
ὸ
í
ἐ
ðéïýóéïí…»).Ç «ÊõñéáêÞ ðñïóåõ÷Þ» åßíáé åðßóçìç, ãé’ áõôü êáé äåí Ý÷åé ôïí ðñïóù-ðéêü ôüíï ôçò
ðñïóåõ÷Þò ôïõ ×ñýóç. Êõñéáñ÷åß ç åõ÷Þ êáé äåí ôïíßæåôáéüôé ï Èåüò ðñÝðåé íá áíôáðïäþóåé ôéò åíÝñãåéåò
ðïõ êÜíåé Ýíáò ðéóôüòãéá íá ôïí ôéìÞóåé. Ùóôüóï, óå ðñïóåõ÷Ýò ðïõ êÜíïõìå, üôáí æçôÜìåâïÞèåéá
óå ìéá äýóêïëç óôéãìÞ, õðïó÷üìáóôå «áíôÜëëáãìá», ð.÷. ìéáëáìðÜäá, Þ êÜíïõìå áðü ðñéí Ýíá
ôÜìá.
5.Στηνπεριγραφήτωνθυμάτωντουλοιμούοποιητήςκ λ ι μ α κ ώ ν ε ι τ η ν α φ ή γ η σ η π ρ ο χ ω ρ ώ ν τ α ς α π ό
τοπ ρ ώ τ ο κ α ι λ ι γ ό τ ε ρ ο σ η μ α ν τ ι κ ό θ έ μ α ( θ ά ν α τ ο ς σ κ ύ λ ω ν ) σ τ ο
τ ρ ί τ ο κ α ι π ι ο σ π ο υ δ α ί ο ( θ ά ν α τ ο ς ανθρώπων). Η τεχνική αυτή λέγεται
«νόμος τωντριών».Θυμηθείτεσεποιαάλλαμαθήματαοαριθμός«τρία» χρησιμοποιείται ανάλογα και
καταγράψτεαυτέςτιςπεριπτώσεις.
38
Ραψωδία
Α
στ. 1-53
×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åßíáé óôá
ÌáèçìáôéêÜ
ç «áðëÞ ìÝèïäïòôùí ôñéþí»· óôá
ÈñçóêåõôéêÜ
ç «Áãéá ÔñéÜäá», ï «ôñéáäéêüò», ç «ÔñéÞìå-ñïò ÔáöÞ êáé
Ἀ
íÜóôáóéò» Þ «ÔñéÞìåñïò
ἔ
ãåñóéò»· óôçí
Éóôïñßá
ç «ôñé-áíäñßá» Þ «ôñéáñ÷ßá» êáé óôá
äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá
ï «íüìïò ôùí ôñéþí»(ðâ. ôï ðïßçìá «Ôïõ Ìéêñïý Âëá÷üðïõëïõ»).
6. Αφού θυμηθείτε το προοίμιο της
Οδύσσειας
, κ α ι διαβάσετεταπροοίμιατουΗσιόδου(βλ.ΠαράλληλαΚείμενα), να κάνετε συγκρίσεις με το προοίμιο της
Ιλιάδας
.
Ôá
äïìéêÜ óôïé÷åßá
ôïõ åðéêïý ðñïïéìßïõ åßíáé:
á)
ç
åðßêëçóç
óôç Ìïýóá,
â)
ç óýíôïìç
äéÞãçóç
ôçò õðüèåóçò ôïõ Ýðïõò, êáé
ã)
ç
ðáñÜêëçóç
óôç Ìïýóá íá áñ÷ßóåé ôï ðïßçìá áðü êÜðïéá ÷ñïíéêÞóôéãìÞ.Êáé ôá ôñßá Ýðç îåêéíïýí ìå ôçí åðßêëçóç
óôç Ìïýóá Þ óôéò Ìïýóåò(Çóßïäïò). Ôï èÝìá ôïõ Ýðïõò äåí åßíáé óáöÝò óôá Ýðç ôïõ
Çóéüäïõ,áíôßèåôá ìå ôçí
ÉëéÜäá
êáé ôçí
Ïäýóóåéá
.ÅðéðëÝïí óôïé÷åßá óýãêñéóçò ìðïñïýí íá áðïôåëÝóïõí:• ïé
èåúêÝò åðåìâÜóåéò
êáé ï
ñüëïò ôùí èåþí
, ðïõ õðÜñ÷ïõí óå üëáôá Ýðç, åêôüò áðü ôç
Èåïãïíßá
,• ç
áíèñþðéíç åõèýíç,
ðïõ õðÜñ÷åé éäéáßôåñá ôïíéóìÝíç óôçí
Ïäýóóåéá,
åßíáé áìößâïëç óôçí
ÉëéÜäá
üóïí áöïñÜ óôïí Á÷éëëÝá êáé áðïõóéÜæåéáðü ôá Ýñãá ôïõ Çóéüäïõ,• ç
áíùíõìßá ôïõ ðïéçôÞ,
óôï ïìçñéêü Ýðïò, êáé ç ðñïâïëÞ Ýóôù êáé óåã´ ðñüóùðï ôïõ ïíüìáôïò ôïõ
Çóéüäïõ,
•ç
óåéñÜåîéóôüñçóçòôùíãåãïíüôùí
: ìüíï ç
ÉëéÜäá
áêïëïõèåß ôç ÷ñï-íïëïãéêÞ óåéñÜ, ðáßñíïíôáò, üìùò, ùò êÝíôñï ôçò ðëïêÞò Ýíá ãåãïíüò,åíþ ç
Ïäýóóåéá
áñ÷ßæåé ôçí åîéóôüñçóç áðü ôç ìÝóç,• ç
ðáñïõóßáóç ôùí ðñùôáãùíéóôþí
ôïõ Ýðïõò, ðïõ ãßíåôáé öáíåñÞìüíï óôçí
Ïäýóóåéá.
Ραψωδία
Α
39
στ. 54-306
Τόπος

Ôï óôñáôüðåäïôùí ÅëëÞíùí óôçí Ôñïßá

Χρόνος
10
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÁãáìÝìíïíáòÁ÷éëëÝáòÁèçíÜÍÝóôïñáò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ô
çäÝêáôçìÝñáôïõëïéìïýïÁ÷éëëÝáòóõãêáëåßóõíÝëåõóçôïõóôñá-ôïý. Åðéóçìáßíåé ôïí êßíäõíï ðïõ õðÜñ÷åé
êáé ðñïôåßíåé íá áíáëÜâåéêÜðïéïò ìÜíôçò Þ éåñÝáò Þ ïíåéñïêñßôçò íá äéêáéïëïãÞóåé ôçí
ïñãÞôïõ Áðüëëùíá. Ï ìÜíôçò ÊÜë÷áò äéóôÜæåé íá ìéëÞóåé êáé æçôÜåé ôçíðñïóôáóßá ôïõ
Á÷éëëÝá, ãéáôß, üðùò ëÝåé, ïé áðïêáëýøåéò ôïõ èá åßíáéåíáíôßïí êÜðïéïõ ìåãÜëïõ Üñ÷ïíôá. Ï
Á÷éëëÝáò ôïí äéáâåâáéþíåé üôé
Ραψωδία Α 54-306
ΣυνέλευσητωνΑχαιώνΗσύγκρουσητουΑγαμέμνοναμετονΑχιλλέα
α)στ.54-68:ΟΑχιλλέαςσυγκαλείσυνέλευσηκαιπροτείνειναζητήσουντησυμβουλήενόςμάντη.β)στ.69-84: ΟμάντηςΚάλχαςδιστάζειναμιλήσεικαιζητεί
τηνπροστασίατουΑχιλλέα.γ)στ.85-101: ΟΑχιλλέαςδιαβεβαιώνειτομάντηπωςδενκινδυνεύεικαιεκείνοςαποκαλύπτειότιηαιτίατουκακούείναι
οΑγαμέμνονας.δ)στ.102-130: ΟΑγαμέμνοναςκατηγορείτομάντηκαιζητείισάξιοδώρο.ε)στ.131-188: ΟΑγαμέμνοναςκαιοΑχιλλέαςσυγκρούονται.στ)
στ.189-245:ΟΑχιλλέαςσκέφτεταινασκοτώσειτονΑγαμέμνονα,αλλάτονσυγκρατείηΑθηνά.ζ)στ.246-306: ΟΝέστοραςπροσπαθείνασυμφιλιώσειτους
δύοήρωες.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
40
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
èá ôïí ðñïóôáôÝøåé êáé ï ìÜíôçò áðïêáëýðôåé üôé áéôßá ôçò óõìöïñÜòåßíáé ï ÁãáìÝìíïíáò, ðïõ áñíÞèçêå íá
åðéóôñÝøåé óôïí ×ñýóç ôçí êüñçôïõ. Ï èåüò èá äþóåé ôÝëïò óôï ëïéìü, ìüíï áí ïé Á÷áéïß óôåßëïõí ðßóùôç ×ñõóçßäá ìáæß
ìå ìéá åêáôüìâç. Ï ÁãáìÝìíïíáò êáôçãïñåß ôï ìÜíôçãéá ôçí áðïêÜëõøç êáé äçëþíåé üôé ìüíï áí ëÜâåé éóÜîéï äþñï èá
äþóåéðßóù ôç ×ñõóçßäá. Ï Á÷éëëÝáò ôïý õðüó÷åôáé üôé èá ëÜâåé ôåôñáðëÜóéááíôáìïéâÞ ìåôÜ ôçí
êáôÜêôçóç ôçò Ôñïßáò. Ï ÁãáìÝìíïíáò áðåéëåßüôé èá ðÜñåé ìüíïò ôïõ ôï éóÜîéï äþñï ôïõ
Á÷éëëÝá Þ ôïõ Áßáíôá Þôïõ ÏäõóóÝá. Ï Á÷éëëÝáò ïñãéóìÝíïò ôïí êáôçãïñåß ãéá áðëçóôßá
êáéäçëþíåé üôé áðï÷ùñåß áðü ôïí ðüëåìï. Ï ÁãáìÝìíïíáò áðáíôÜ üôé äåíôïí íïéÜæåé êáé ôïõ ëÝåé üôé èá
ðÜñåé ìå ôï æüñé ôç Âñéóçßäá, ôï äþñïôïõ Á÷éëëÝá. Åêåßíïò óêÝöôåôáé íá ôïõ åðéôåèåß êáé íá ôïí
óêïôþóåé,ç ¹ñá, üìùò, óôÝëíåé ôçí ÁèçíÜ ãéá íá ôïí óõãêñáôÞóåé. Ï Á÷éëëÝáòõðáêïýåé êáé
áðïêáëåß ôïí ÁãáìÝìíïíá äåéëü êáé ìÝèõóï êáé ïñêßæåôáéüôé ïé Á÷áéïß èá ôïí áðïæçôïýí áðåãíùóìÝíá,
üôáí ï ¸êôïñáò èá ôïõòóêïôþíåé áóôáìÜôçôá.Óôç óõíÝ÷åéá ðáßñíåé ôï ëüãï ï ÍÝóôïñáò, ï âáóéëéÜò ôçò
Ðýëïõ, êáéðñïóðáèåß íá óõìöéëéþóåé ôïõò äýï Þñùåò. Ôïíßæåé ôç ÷áñÜ ðïõ èáíéþóïõí ïé
Ôñþåò, üôáí èá ìÜèïõí ãéá ôç óýãêñïõóç ôùí äýï áñ÷çãþí.Åðéóçìáßíåé üôé óðïõäáßïé Üíäñåò ôïõ
ðáñåëèüíôïò Üêïõãáí ôéò óõì-âïõëÝò ôïõ êáé ôïõò êáëåß íá äåßîïõí ìåôñéïðÜèåéá. Óõìâïõëåýåé
ôïíÁãáìÝìíïíá íá ìçí ðÜñåé áðü ôïí Á÷éëëÝá ôç Âñéóçßäá êáé ôïí Á÷éëëÝáíá ìç æçôÜåé äþñá ßóçò áîßáò ìå ôïõ âáóéëéÜ
ÁãáìÝìíïíá êáé ôïõò êáëåßíá äþóïõí ôüðï óôçí ïñãÞ êáé íá óõìâéâáóôïýí.Ï ÁãáìÝìíïíáò êáôçãïñåß ôïí
Á÷éëëÝá üôé öÝñåôáé óáí âáóéëéÜò êáéï Á÷éëëÝáò ôïí áðåéëåß üôé èá ôïí óêïôþóåé, áí ðñïóðáèÞóåé
íá ôïõðÜñåé ïôéäÞðïôå äéêü ôïõ.ÌÝóá óå áõôÞ ôçí Ýíôáóç ïëïêëçñþíåôáé êáé ç óõíÝëåõóç.
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
54*εννιά:

ôõðéêüò áñéèìüò, ðïëëáðëÜóéïò ôïõ ôñßá, ðïõ äçëþíåé ôçäéÜñêåéá. ¼ëïé ïé ôõðéêïß áñéèìïß óôïí ¼ìçñï åßíáé
ðïëëáðëÜóéïéôïõ ôñßá, ð.÷. ôï åííéÜ êáé êõñßùò ôï äþäåêá.
56 ως η θεά τον δίδαξεν:
ÁíÝêáèåí ï ëáüò ðßóôåõå üôé ïé Üíèñù-ðïé Ýðáéñíáí áðïöÜóåéò êáé ðñïÝâáéíáí óå óõãêåêñéìÝíåò ðñÜ-îåéò,
ãéáôß êÜðïéïò èåüò ôïõò ðñïÝôñåøå, ôïõò «öþôéóå», üðùòëÝãåôáé êáé óÞìåñá.
ΗΉραηλευκοχέρα:

Ôï åðßèåôï «ëåõêï÷Ýñá» ÷ñçóéìïðïéåßôáéãéá íá ôïíßóåé ôçí ïìïñöéÜ ôçò èåÜò. Ç ¹ñá êáé ç ÁèçíÜ óå üëç
* Οι αριθμοί παραπέμπουν στους στίχους του κειμένου.
Ραψωδία
Α
41
στ. 54-306
ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ èá
õðïóôçñßæïõí ôïõò Á÷áéïýò
, åðåé-äÞ ï ÐÜñçò åß÷å äþóåé ôï ìÞëï ôçò Ýñéäïò óôç èåÜ Áöñïäßôç,ðñïóâÜëëïíôáò Ýôóé ôéò äýï
Üëëåò èåÝò.
58 συνάχθηκε:
óõãêåíôñþèçêå.
59 ο γοργοπόδης Αχιλλεύς:
Ðáñáäïóéáêü êïóìçôéêü åðßèåôïðïõ óõ÷íÜ áðïäéäüôáí óôïí Á÷éëëÝá, åðåéäÞ Þôáí ðïëý
ãñÞãï-ñïò óôéò åíÝñãåéåò
êáé óôéò
áðïöÜóåéò
ôïõ.
61 στα γονικά μας:
óôçí ðáôñßäá ìáò, óôïí ôüðï êáôáãùãÞòìáò, åêåß üðïõ æïõí ïé ãïíåßò ìáò.
62 μας φθέρνει λοιμική:
ìáò êáôáóôñÝöåé ï ëïéìüò.
αντάμα:
óõã÷ñüíùò.
63-64αςερωτήσομεήμάντινήιερέαήονειροκρίτην:
¸ñãï ôùí
ìÜíôåùí
Þôáí íá åñìçíåýïõí óôïõò áíèñþðïõò ôá óçìÜäéá ðïõÝóôåëíáí ïé èåïß ó’ áõôïýò êáé ðïõ áðïêÜëõðôáí ôï ìÝëëïí. Óç-ìÜäéá
Þôáí óõíÞèùò ïé âñïíôÝò, ç îáöíéêÞ êáêïêáéñßá, ï ôñüðïòðïõ ðåôïýóáí ôá ðïõëéÜ ê.ëð.
ιερέας:
Ôï Ýñãï ôïõ éåñÝá Þôáí ðéï äéåõñõìÝíï áðü åêåßíï ôïõìÜíôç. ¹ôáí õðåýèõíïò ãéá üëåò ôéò
ôåëåôïõñãßåò ðñïò ôïõòèåïýò êáé õðïôßèåôáé üôé Þîåñå ðÜíôá ôéò åðéèõìßåò ôïõ
èåïýðïõ õðçñåôïýóå. ÁõôÝò ôéò ìÜíôåõå ìÝóá áðü ôéò èõóßåò Þ ôéòéêåóßåò ðïõ ôåëïýóå õðÝñ ôïõ
èåïý.
ονειροκρίτης:
Áõôüò åñìÞíåõå ôá üíåéñá, ðïõ, üðùò ðßóôåõáí ïéáñ÷áßïé ¸ëëçíåò, óôÝëíïíôáí áðü ôïõò èåïýò êáé
áðïêÜëõðôáíôï ìÝëëïí.Ç ð á ñ Ü è å ó ç á ð ü ë Ý î å é ò ð ï õ ä å í å ß í á é ó õ í þ í õ ì å ò
á ê ñ é â þ ò , âñßóêïíôáé, üìùò, ðïëý êïíôÜ óçìáóéïëïãéêÜ, õðïãñáììßæåé ðü-óï ìåãÜëç óçìáóßá åß÷å
åêåßíç ôç óôéãìÞ ãéá ôïõò ¸ëëçíåò íáìÜèïõí ãéáôß èýìùóå ï Áðüëëùíáò ìáæß ôïõò. Åßíáé óáí íá ëÝåéï
Á÷éëëÝáò: «ðñÝðåé íá ìÜèïõìå ìå êÜèå ôñüðï».
65 εχόλωσε:
èýìùóå ðïëý.
66 εκατόμβη:
èõóßá åêáôü âïäéþí Þ ãéäéþí Þ áñíéþí
·
ìéá èõóßáðëïýóéá ðïõ åß÷áí ðñïóöÝñåé ïé Á÷áéïß óôï èåü Áðüëëùíá íù-ñßôåñá.
70 Κάλχας:
Ï ÊÜë÷áò Þôáí
ïéùíïóêüðïò
(Þ ïñíåïóêüðïò), åñ-ìÞíåõå äçëáäÞ ôá óçìÜäéá ôïõ Äßá ìÝóá áðü ôï ðÝôáãìá ôùíðïõëéþí. ¹ôáí Ýíáò
áðü ôïõò ðéï ãíùóôïýò ìÜíôåéò ôçò áñ÷áé-üôçôáò· ôç ìáíôéêÞ ôïõ éêáíüôçôá üöåéëå óôï èåü
Áðüëëùíá,ðïõ èåùñïýíôáí êáé èåüò ôçò ìáíôéêÞò ôÝ÷íçò. Ï ÊÜë÷áò Þôáíåêåßíïò ðïõ ðñïöÞôåøå óôçí
Áõëßäá ôçí áíÜãêç íá èõóéáóôåß çÉöéãÝíåéá, ãåãïíüò ðïõ õðáéíßóóåôáé ï ðïéçôÞò óôïõò óô. 72 êáé107.
75 διίφιλε:
ößëïò ôïõ Äßá
·
åðßèåôï ðïõ áðïäßäåôáé óå ðïëëïýòÞñùåò ôïõ Ýðïõò, üìïéï ìå ôï åðßèåôï «èåßïò».
42
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
77 στοχάσου:
óêÝøïõ, óõëëïãßóïõ.
Όμοσέ μου:
íá ìïõ ïñêéóôåßò.
78 με λόγο και με χέρι:
ìåêÜèåìÝóï
·
ïÊÜë÷áòèÝëåéíáåîáóöá-ëßóåéôçâïÞèåéáôïõÁ÷éëëÝáêáéìåëüãéááëëÜêáéÝìðñáêôá.
79 θα ανάψω την χολήν ανδρός:

èá åîïñãßóù êÜðïéïí
·
ï ìÜ-íôçò öïâÜôáé üôé èá åîïñãßóåé ôïí ÁãáìÝìíïíá.
82 αν χωνεύσει την χολήν:
áí óõãêñáôÞóåé ôá íåýñá ôïõ («ìå÷ïëÞí» = ìå èõìü).
93 ακατάκριτος:
öçìéóìÝíïò, êÜðïéïò ðïõ äåí Ý÷åé äéáôõðùèåßåíáíôßïí ôïõ ðïôÝ êáìßá êáôçãïñßá Þ êñßóç.
100 άλυτρη:
÷ùñßò ëýôñá.
ανεξαγόραστη:

÷ùñßò íá áãïñáóôåß
·
ç ×ñõóçßäá èá åðéóôñá-öåß óôïí ðáôÝñá ôçò ÷ùñßò ëýôñá.
101 ίσως ίλεως γίνει:
ßóùò åîéëåùèåß.
107 μάντι κακών, όχι, ποτέ πρόσχαρό τι δεν μου’ πες:

Ï ÁãáìÝìíïíáò
áñíåßôáé íá áðïäå÷ôåß
ôçí åîÞãçóç ôïõ ÊÜë-÷áíôá, ãéáôß êáé ðáëáéüôåñá åß÷å ìáíôÝøåé äõóÜñåóôåò åîåëßîåéòãéá åêåßíïí. Ï
ÁãáìÝìíïíáò åß÷å óêïôþóåé ôï éåñü åëÜöé ôçò ¢ñôåìçò êáé ç
èåÜ åìðüäéæå ôá ðëïßá ôïõ íá öýãïõí ãéá ôçí Ôñïßá, ðñïêáëþíôáò Üíåìï áíôßèåôï. Ï
ÊÜë÷áò ôüôå åß÷å ðåé üôéÝðñåðå íá èõóéáóôåß ç ÉöéãÝíåéá, ç êüñç ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ôåëéêÜ,üìùò, ç èåÜ ôçí
Ýóùóå.
126 Όσ’ απ’ τες χώρες πήραμε, εμοιρασθήκαν όλα:
Ïé Á÷áéïß
ëåçëÜôçóáí ðïëëÝò ðüëåéò
ðñéí öôÜóïõí óôçí Ôñïßá, óõãêå-íôñþíïíôáò ðïëëÜ ëÜöõñá, äïýëïõò êáé äïýëåò. ÌáêñéÜ áðü ôçíðáôñßäá,
ðñïóðïñßæïíôáí ôá áíáãêáßá ãéá ôç äéáôñïöÞ ôïõò áðüëçóôñéêÝò åðéäñïìÝò óôéò ãýñù áðü ôçí Ôñïßá ðüëåéò
êáé ïéêé-óìïýò. ÌåôÜ áðü ôéò åðéäñïìÝò, ïé óôñáôéþôåò ìïéñÜæïíôáí ôáëÜöõñá êáé ôïõò áé÷ìáëþôïõò. Ôéò
ãõíáßêåò ôéò ÷ñçóéìïðïéïýóáíùò äïýëåò êáé ðáëëáêßäåò. Ôïõò Üíôñåò, üìùò, åðåéäÞ äýóêïëáìåôáêéíïýíôáí êáé
áêüìç ðéï äýóêïëá ìðïñïýóáí íá ðïõëçèïýíùò äïýëïé, óõíÞèùò ôïõò óêüôùíáí.
129 και τετραπλά θ’ ανταμειφθείς, αν ποτέ δώσει ο Δίας:

Ï Á÷éëëÝáò õðüó÷åôáé óôïí ÁãáìÝìíïíá ìåëëïíôéêÞ

áíôáìïéâÞóôï ôåôñáðëÜóéï,
üôáí ðñáãìáôïðïéçèåß ç Üëùóç ôçò Ôñïßáò.Ç õðüó÷åóç, âÝâáéá, åßíáé áüñéóôç êáé ç
åêðëÞñùóÞ ôçò áâÝ-âáéç, ùóôüóï áðïôåëåß Ýíáí åëéãìü ôïõ Á÷éëëÝá, ðñïêåéìÝíïõíá éêáíïðïéçèåß ï
ÁãáìÝìíïíáò êáé íá ðÜøåé íá æçôÜåé Ýíá Üëëïôéìçôéêü äþñï.
130 την πυργωμένην Τροίαν:
ÔõðéêÞ ïíïìáóßá ôçò Ôñïßáò, ãéáôßëåãüôáí üôé ôá ôåß÷ç ôçò ÷ôßóôçêáí áðü ôïí
Áðüëëùíá
êáé ôïí
Ðïóåéäþíá
.
136 της αρεσιάς μου:
ôçò áñåóêåßáò ìïõ.
Ραψωδία
Α
43
στ. 54-306
139 του Αίαντος:
Ï Áßáò Þôáí ãéïò ôïõ
Ôåëáìþíá,
âáóéëéÜ ôçòÓ á ë á ì ß í á ò , ê á é å ã ã ï í ü ò ô ï õ
Áéáêïý,
ï ïðïßïò Þôáí âáóéëéÜòôçò Áßãéíáò. ¹ôáí, åðßóçò, ï
äåýôåñïò
ðéï äõíáôüò êáé
áíäñåßïò
Á÷áéüò ìåôÜ ôïí Á÷éëëÝá.
του Οδυσσέως:

ÂáóéëéÜò ôçò ÉèÜêçò, ãéïò ôïõ

ËáÝñôç
êáé ôçò
Áíôßêëåéáò
.Öçìéæüôáíãéáôçí
åîõðíÜäá
êáéôçãåííáéüôçôÜôïõ.
142 θείαν θάλασσαν:
ÈÜëáóóá, ðïôÜìé, áÝñáò êáé üëá ãåíéêÜ ôáóôïé÷åßá ôçò öýóçò ï ¼ìçñïò ôá ïíïìÜæåé «èåßá», äçëáäÞ
èåúêÜ,ã é á ô ß ô á è å ù ñ å ß á í þ ô å ñ á á ð ü ô ç ö ý ó ç ô ï õ á í è ñ þ ð ï õ , á ö ï ý åðéâÜëëïíôáé óôá
áíèñþðéíá.
μαύροαςσυρθείκαράβι:

Ôá êáñÜâéá ôùí Á÷áéþí Þôáí áðÝîùáëåéììÝíá ìå ðßóóá, ãéá íá ìç óáðßæïõí áðü ôçí õãñáóßá.
145 των βουληφόρων:
(âïõëåýïìáé + öÝñù): ¹ôáí ïé
Üñéóôïé
, ïéåõãåíåßò ðïõ Þôáí çãåìüíåò óôñáôïý êáé Ýðáéñíáí ìÝñïò óôéòóõíåëåýóåéò, ãéá íá øçößóïõí
(áðïöáóßóïõí) ôçí ðïñåßá ôïõðïëÝìïõ.
146 Ιδομενεύς:
Ãéïò ôïõ
Äåõêáëßùíá
êáé åããïíüò ôïõ
Ìßíùá
. Óôçíåêóôñáôåßá ôçò Ôñïßáò Þôáí áñ÷çãüò ôùí Êñçôþí êáé Ýíáò áðüôïõò óçìáíôéêüôåñïõò çãåìüíåò
ôùí ÅëëÞíùí.
151 θα δράμει:
èá ôñÝîåé, èá óå âïçèÞóåé.
154 δεν μου πταίουν:
äå ìïõ öôáßíå.
156 μεγαλόσβολην:
ãüíéìç, êáëëéåñãÞóéìç ãç.
ανδροθρέπταν:
ðïõ èñÝöåé ôïõò Üíäñåò ôçò, äçëáäÞ áõôÜñêçòðåñéï÷Þ.
Φθία:
Ð å ñ é ï ÷ Þ ó ô ç í ü ô é á È å ó ó á ë ß á , á í Ü ì å ó á ó ô ï í ð ï ô á ì ü Óðåñ÷åéü êáé óôïí Ìáëéáêü êüëðï.
Óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ, Åë-ëÜäá äåí Þôáí ç óçìåñéíÞ åðéêñÜôåéá, áëëÜ ìüíï ìéá ðåñéï÷Þôçò
Èåóóáëßáò. Ïé êÜôïéêïé ôçò Öèßáò êáé ôçò ÅëëÜäáò ïíïìÜ-æïíôáí «Ìõñìéäüíåò» Þ «¸ëëçíåò» Þ
«Á÷áéïß». ¹ôáí ìéá åýöïñçðåñéï÷Þ ìå ìåãÜëåò êáëëéåñãÞóéìåò ðåäéÜäåò êáé áíáðôõãìÝíçêôçíïôñïößá.
158 όρη κατάσκια και πέλαγ’ αγριωμένα:

ÂïõíÜ øçëÜ, óêï-ôåéíÜ, ðïõ ðÝöôïõí ïé óêéÝò ôùí êïñõöþí óôéò ðëáãéÝò êáé ôáóêïôåéíéÜæïõí êáè’
üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Ýôïõò. Ôç Öèßá ÷þñéæáíáðü ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Ôñïßáò ôá âïõíÜ ôçò Ìáêåäïíßáò
êáé ôçòÈñÜêçò êáé ç öïõñôïõíéáóìÝíç èÜëáóóá ôïõ Áéãáßïõ. Ç ÖèßáÞôáí ôï âáóéêü ôìÞìá ôçò
åðéêñÜôåéáò ôïõ
ÐçëÝá,
ðáôÝñá ôïõÁ÷éëëÝá.
159 τον Μενέλαο:
Ãéïò ôïõ
ÁôñÝá
êáé ôçò
Áåñüðçò,
áäåëöüò ôïõ
ÁãáìÝìíïíá
êáé óýæõãïò ôçò
ÅëÝíçò.
¹ôáí âáóéëéÜò ôçò
ÓðÜñ-ôçò.
Ç åêóôñáôåßá óôçí Ôñïßá Ýãéíå ãéá íá óõìðáñáóôáèïýíüëïé ïé ¸ëëçíåò çãåìüíåò óôïí ÌåíÝëáï
ãéá ôçí ðñïóâïëÞ ðïõõðÝóôç áðü ôïí ÐÜñç, ï ïðïßïò ôïõ Ýêëåøå ôçí ÅëÝíç.
44
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
αναίσχυντε:
îåäéÜíôñïðå.
161σκυλοπρόσωπε:
èñáóý, îåäéÜíôñïðå
·
ï óêýëïò óå üëïõò ó÷å-äüí ôïõò ðïëéôéóìïýò ôçò áíáôïëÞò óõìâüëéæå ôçí áíáßäåéá, ôçèñáóýôçôá.
165 καλά τειχόκαστρα:
ÌéêñÝò ðüëåéò ãýñù áðü ôçí Ôñïßá ðïõÞôáí êáëÜ ï÷õñùìÝíåò ìå ôåß÷ç.
168 δώρο μικροστό:
ìéêñÞò áîßáò äþñï.
169 στες πρύμνες:
ËéìáíÜêé üðïõ ïé Á÷áéïß åß÷áí äåìÝíá ôá ðëïßáôïõò. Áêñéâþò äßðëá óôï ëéìáíÜêé áõôü åß÷áí óôÞóåé
ôïí êáôáõ-ëéóìü ôïõò ïé Ìõñìéäüíåò.
178 έριδα:
äéáìÜ÷ç.
181 λογιάζω:
ëïãáñéÜæù, õðïëïãßæù.
185 την κόρη του Βρισέως:
ôç Âñéóçßäá, êüñç ôïõ ÂñéóÝá
·
áé÷ìá-ëùôßóôçêå áðü ôïí Á÷éëëÝá, üôáí áõôüò êõñßåõóå ôç Ëõñíçóóü,ìéá ìéêñÞ ðüëç êïíôÜ óôçí
Ôñïßá.
199 αθώρητη στους άλλους:
äåí ôçí Ýâëåðáí ïé Üëëïé, äåí áíôé-ëÞöèçêå êáíåßò ôçí ðáñïõóßá ôçò.
200 ξιπάσθη:
ôñüìáîå (áðü ôçí ðáñïõóßá ôçò èåÜò).
203 του αιγιδοφόρου:
¸ôóé áðïêáëïýóáí ôïí Äßá, åðåéäÞ êñáôïýóå(Ýöåñå) ôçí áéãßäá, ìéá áóðßäá öôéáãìÝíç áðü äÝñìá áßãáò, êá-
ôóßêáò. Ôçí åß÷å êáôáóêåõÜóåé ï ¹öáéóôïò êáé üôáí ï Äßáò ôçíôñÜíôáæå, ðñïêáëïýóå áóôñáðÝò êáé
êáôáéãßäåò (êáôÜ + á
ἰ
ãßò).
207γλαυκόφθαλμη:
Ëüãù ôçò Ýíôáóçò ðïõ ðñïêÜëåóå ç äéáìÜ÷ç,ôá ìÜôéá ôçò ÁèçíÜò Ýëáìðáí, Üóôñáöôáí
(«ãëáõêüöèáëìç» =áõôÞ ðïõ Ý÷åé ìÜôéá ãëáýêçò, äçëáäÞ êïõêïõâÜãéáò· ôï ðôçíüáõôü óõìâüëéæå
ôç èåÜ ôçò óïößáò. Åðßóçò, ùò åðßèåôï, «ãëáõ-êüò» óçìáßíåé «ãáëÜæéïò»· åðïìÝíùò, «ãëáõêüöèáëìç» = áõôÞ
ðïõÝ÷åé ãáëÜæéá ìÜôéá).
212 το όνειδος:

ç íôñïðÞ.
213 προλέγω:
ðñïåéäïðïéþ.
221 άμπωσε το μέγα ξίφος:
Ýâáëå ôï îßöïò óôç èÞêç ôïõ.
222 πειθόμενος στην Αθηνά:
õðáêïýïíôáò ôç èåÜ ÁèçíÜ.
226 σκυλόματε και με καρδιάν ελάφου:
Ï óêýëïò ðñïóùðï-ðïéïýóå óôïõò ðïëéôéóìïýò ôçò ÁíáôïëÞò ôçí áíáßäåéá, åíþ ôïåëÜöé ôç äåéëßá.
231 όποιος αντιλογά:
üðïéïò ðÜåé áíôßèåôá óôá ëüãéá êÜðïéïõ.
232 τωόντι αχρείους κυβερνάς:
åðåéäÞ åßíáé á÷ñåßïé áõôïß ðïõêõâåñíÜò.
«ôù üíôé
»: äïôéêÞ åíéêïý ôçò ìåôï÷Þò ôïõ ñÞìáôïò
å
ἰ
ìß
(
ὤ
í)· áéôéïëïãéêÞ ìåôï÷Þ, Þ, êáôÜ ôï ó÷ïëéêü âéâëßï, áíáöïñéêÞ- õðïèåôéêÞ.
232 λαοφάγε:
åóý ðïõ êëÝâåéò ôá áãáèÜ ðïõ áíÞêïõí óôï ëáü.
233 το αδίκημα θα ήταν το ύστερό σου:

ôï áäßêçìá èá Þôáíôï ôåëåõôáßï óïõ.

Ραψωδία
Α
45
στ. 54-306
234 ομόνω μέγαν όρκον:
äßíù ìåãÜëï üñêï.
237 δεν θα αναχλωράνει:
äåí èá áíèßóåé îáíÜ.
238 ελέπισε ο χαλκός:
áöáßñåóå ï ÷áëêüò ôï öëïéü ôïõ («÷áëêüò»= ÷Üëêéíï ìá÷áßñé Þ îßöïò).
239 δικαιοκρίτες:
Åííïåß ôïõò
äéêáóôÝò
Þ üðïéá Üëëá ðñüóùðáÞôáí åíôåôáëìÝíá áðü ôïí Äßá íá áóêïýí ôç äéêáóôéêÞ åîïõóßá,íá óôçñßæïõí
ôï äßêáéï êáé íá õðåñáóðßæïíôáé ôïõò íüìïõò óåìéá ðüëç, ð.÷. âáóéëéÜäåò.
244 Έκτορος:
Ï ¸êôïñáò Þôáí ãéïò ôïõ
ÐñéÜìïõ
êáé ôçò
ÅêÜâçò
,áäåëöüò ôïõ
ÐÜñç
, óýæõãïò ôçò
ÁíäñïìÜ÷çò
. ¹ôáí ï ãåííáé-üôåñïò õðåñáóðéóôÞò ôçò Ôñïßáò, áöïý óå êÜèå ôïõ åðßèåóçáöÜíéæå
äåêÜäåò Á÷áéïýò Þñùåò.
246 χρυσοκαρφωμένο:
óôïëéóìÝíï ìå ÷ñõóÜ êáñöéÜ.
248 Νέστωρ:
¹ôáí âáóéëéÜò ôçò
Ðýëïõ,
Ýíá áðü ôá ðéï éó÷õñÜìõêçíáúêÜ âáóßëåéá óôá äõôéêÜ ôçò ÐåëïðïííÞóïõ. Ï ÍÝóôïñáòõðÞñîå ï
ãçñáéüôåñïò Þñùáò
ôçò ôñùéêÞò åêóôñáôåßáò, üíôáòâáóéëéÜò ãéá ôñåéò ïëüêëçñåò ãåíéÝò. Áí óêåöôïýìå üôé
êÜèåãåíéÜ áñéèìåß 30 ÷ñüíéá, ï ÍÝóôïñáò Þôáí ðåñßðïõ 75 ÷ñïíþíêáé äéÝíõå ôçí ôñßôç ãåíéÜ ôçò âáóéëåßáò
ôïõ. Óå þñéìç ðéá çëéêßáîå÷þñéæå ãéá ôç
óýíåóç
, ôç
ëïãéêÞ
êáé ôç
óïößá
ôïõ. ÅìðíÝåé óåüëïõò ôïõò ¸ëëçíåò ôï
óåâáóìü
êáé üëïé äÝ÷ïíôáé ôéò óïöÝòóõìâïõëÝò ôïõ.
249 λιγυρός ομιλητής:
éêáíüò ñÞôïñáò, ïìéëçôÞò ìå ãëõêéÜ êáéäéáðåñáóôéêÞ öùíÞ.
Πύλος:
Âáóßëåéï ôïõ ÍÝóôïñá, ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôïõò óçìåñé-íïýò íïìïýò Ìåóóçíßáò êáé Çëåßáò.
259 οι κορυφές των Δαναών στην γνώση και στα όπλα:

ï ô õ ð é ê ü ò Þ ñ ù á ò ô ç ò ï ì ç ñ é ê Þ ò å ð ï ÷ Þ ò Ý ð ñ å ð å í á ó õ í ä õ Ü æ å é ðïëåìéêÞ éêáíüôçôá êáé

ãíþóåéò.
262 δεν μ’ εκαταφρονούσαν:
äåíìåðåñéöñïíïýóáí,äåíìïõÝöåñ-íáí áíôßññçóç, Þôáí õðÜêïõïé óå ìÝíá.
263-269 Άνδρες δεν είδα... τ’ αφανίσαν:
Óôï ðáñÜäåéãìÜ ôïõ ï ÍÝ-óôïñáò áíáöÝñåôáé óôç óýãêñïõóç áíÜìåóá óôïõò ÊÝíôáõñïõòêáé ôïõò ËÜðéèåò, ôçí
ðåñßöçìç
Êåíôáõñïìá÷ßá
. Ïé ËÜðéèåò Þôáíëáüò ôçò Èåóóáëßáò. Ï Ðåéñßèïïò, âáóéëéÜò ôùí Ëáðéèþí, óôïãÜìï ôïõ ìå ôçí
ÉððïäÜìåéá êÜëåóå êáé ôïõò ãåßôïíÝò ôïõ, ôïõòÊÝíôáõñïõò, ïé ïðïßïé ìÝèõóáí êáé ðñïóðÜèçóáí íá
áñðÜîïõíôéò ãõíáßêåò ôùí Ëáðéèþí. Áêïëïýèçóå ìÜ÷ç, ôçí ïðïßá êÝñäé-óáí ïé ËÜðéèåò.
Ç Êåíôáõñïìá÷ßá Þôáí ãíùóôÞ óôïõò áêñïáôÝòô ï õ Ï ì Þ ñ ï õ , ã é ’ á õ ô ü ê á é ì ü í ï ô ç í
õ ð á é í ß ó ó å ô á é ê á é ä å í ô ç í áíáëýåé.
Πειρίθοος:
ÂáóéëéÜò ôùí Ëáðéèþí.
46
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
Δρύαντας:
¹ñùáò ôùí Ëáðéèþí, ðïõ äéáêñßèçêå ãéá ôçí áí-äñåßá ôïõ êáôÜ ôçí Êåíôáõñïìá÷ßá.
Εξάδιος:
¹ñùáò ôùí Ëáðéèþí.
Θησέας:
ÃéïòôïõÁéãÝá,ößëïòôïõÐåéñßèïïõ,ÁèçíáßïòÞñùáò.
Καινέας:
Ãéïò ôïõ ¸ëáôïõ, âáóéëéÜò ôùí Ëáðéèþí.
269 μ’ άγρια θεριά βουνίσια:
Ïé ÊÝíôáõñïé Þôáí áðü ôç ìÝóç êáéðÜíùÜíèñùðïéêáéáðüôçìÝóçêáéêÜôùÜëïãáêáéæïýóáíóôçíðåñéï÷Þ ôïõ Ðçëßïõ. Ï ðéï
ãíùóôüò ÊÝíôáõñïò ôçò áñ÷áéüôçôáòÞôáí ï
×åßñùíáò,
ï óïöüò äÜóêáëïò ôïõ Á÷éëëÝá, ôïõ ÉÜóïíáêáé Üëëùí çñþùí.
274 πρόθυμοι στες συμβουλές μου εκλίναν:
õðÜêïõáí ðñüèõìáôéò óõìâïõëÝò ìïõ.
276 μεγαλόψυχε:
Ôï åðßèåôï ðïõ áðïäßäåé ï ¼ìçñïò óôïí Áãá-ìÝìíïíá áðïäßäåé ôç äýíáìç ôïõ Þñùá ðïõ áíôëåß ùò
áñ÷çãüò
ôùí Á÷áéþí, ùò áñ÷éóôñÜôçãïò· áíôßèåôá, ï Á÷éëëÝáò åßíáé ôïóýìâïëï ôçò óùìáôéêÞò ñþìçò.
281 και θεά σ’ εγέννησε μητέρα:
Ï Á÷éëëÝáò åßíáé ãéïò ôïõ èíç-ôïý
ÐçëÝá
êáé ìéáò èåÜò ôçò èÜëáóóáò, ôçò Íçñçßäáò
ÈÝôéäáò.
¹ôáí ï ìüíïò áðü ôïõò îåíéôåìÝíïõò ¸ëëçíåò ðïõ åðéêïéíùíïýóåìå ôç ìçôÝñá ôïõ. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ï ¼ìçñïò óðÜåé
ôç ìïíï-ôïíßá ôçò öñßêçò ôïõ ðïëÝìïõ ðïõ êáôáãñÜöåé, ðåñéãñÜöïíôáòóõ÷íÜ óêçíÝò
áíèñþðéíåò
áíÜìåóá óôï ãéï êáé óôç ìçôÝñá.
285 προφυλακή του φθαρτικού πολέμου:

Ï Á÷éëëÝáò ÞôáíåîáéñåôéêÜ ãåííáßïò, ãé’ áõôü êáé ç áðïõóßá ôïõ áðü ôïí ðüëåìïèá öÝñåé
Þôôåò
óôïõò Á÷áéïýò, åíþ ç åðÜíïäüò ôïõ ìåôÜ ôïèÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ èá ðñïêáëÝóåé ôï èÜíáôï ôïõ
¸êôïñáêáé ôç óôáäéáêÞ Þôôá ôùí Ôñþùí.
292 ονειδισμούς να λέγει:
íá âñßæåé.
295 θα έστεργα την κεφαλήν να κλίνω:
èá Ýóðåõäá íá óåõðáêïýóù.
302 τίποτε δεν θα δυνηθείς να πάρεις άβουλά μου:
ôßðïôáäå èá ìðïñÝóåéò íá ðÜñåéò ÷ùñßò ôç èÝëçóÞ ìïõ.
Ραψωδία
Α
47
στ. 54-306
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
106-109μεβλέμμακακοσήμαντο..ποτέκαλόνούτ’έχειςπράξει
ÐïëëÝò öïñÝò ïé ìÜíôåéò Ýñ÷ïíôáí
áíôéìÝôùðïé ìå ôç âßá ôçòåîïõóßáò
ãéá êÜðïéá áðïêÜëõøç ðïõ äåí Üñåóå óôïí ðïëéôéêüáñ÷çãü.
113-116
θέλωεγώκαλύτερατηνκόρη..στηγνώμηκαισταέργα
Ç ðåñéãñáöÞ ôçò ×ñõóçßäáò ìáò ðáñáðÝìðåé óôïí
éäáíéêü ôýðïãõíáßêáò
êáôÜ ôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ. ¼ðùò îÝñïõìå, ôï óýóôçìáóõãêñüôçóçòôçòïéêïãÝíåéáòêáôÜôçíïìçñéêÞåðï÷ÞÞôáí ìïíï-ãáìéêü,
äçëáäÞêÜèåÜíäñáòÝðáéñíåìßáìüíï íüìéìçóýæõãï.Åßíáéöáíåñü üôé, ãéá íá êëïíéóôåß ç èÝóç ôçò íüìéìçò óõæýãïõ áðü
ìéáðáëëáêßäá, Ýðñåðå ç äåýôåñç íá óõãêåíôñþíåé ðïëëÜ ðñïóüíôá:
á) óùìáôéêÜ:
êáôáóêåõÞ ôïõ óþìáôïò, óùóôÝò áíáëïãßåò, ïìïñ-öéÜ, êáé
â) ðíåõìáôéêÜ:
íïçìïóýíç, éêáíüôçôåò óôéò åñãáóßåò ôïõóðéôéïý (âë. êáé ðáñáêÜôù ôçí áðÜíôçóç óôçí
åñþô. 2
).Ìå ôçí Ýìöáóç ðïõ äßíåé ï ÁãáìÝìíïíáò óôá ðñïóüíôá ôçò×ñõóçßäáò,
äéêáéïëïãåß
ãéáôß äåí ôçí åðÝóôñåøå óôïí ðáôÝñáôçò êáé äçëþíåé üôé, áí ôçí äþóåé ðßóù, èá äåßîåé ìåãÜëç ìåãá-
ëïøõ÷ßá ùò çãÝôçò, èõóéÜæïíôáò ìéá ìåãÜëç ôïõ áðüëáõóç ãéáôï êáëü ôùí óôñáôéùôþí ôïõ.
117-118κι όμως αν συμφέρει αυτό... ποτέ τον όλεθρό του
Ç áíôßäñáóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá öáíåñþíåé ôçí
åíï÷Þ
ôïõ, ãéáôßðñïóðáèåß íá áðïìáêñýíåé áðü ôï ðñüóùðü ôïõ üëåò ôéò êá-ôçãïñßåò. Äéêáéïëïãåß ôç
óõìðåñéöïñÜ ôïõ ðñïò ôïí ×ñýóç ìåôï íá
åðáéíåß ôá ÷áñßóìáôá
ôçò êüñçò ôïõ, ÷ùñßò üìùò íá ìáòðåßèåé üôé Ý÷åé äßêéï.
138 θα έλθω με το χέρι μου να πάρω ή το δικό σου
Ðïëý óõ÷íÜ ï ¼ìçñïò ðáñïõóéÜæåé ôïõò ÞñùÝò ôïõ
íá âñßóêïõíìüíïé ôïõò ôï äßêéï ôïõò,
åðåéäÞ áäéêÞèçêáí. Ðñüêåéôáé ãéá ðå-ñßðôùóç
áõôïäéêßáò,
üôáí Ýíáò Þñùáò áðåéëåß üôé, áí äåí ôïõáðïäïèåß äéêáéïóýíç, èá ôçí äéåêäéêÞóåé ìüíïò ôïõ.
142 στη θείαν θάλασσαν μαύρο ας συρθεί καράβι
Ïé ¸ëëçíåò ðÜíôá èáýìáæáí êáé áãáðïýóáí ôç èÜëáóóá. ÌåãÜ-ëùíáí ìå ôç èÜëáóóá êáé ìå ôá êáñÜâéá
ôïõò ôçí üñãùíáí êáéãíþñéæáí êáéíïýñéá ìÝñç êáé ðïëéôéóìïýò. Åß÷áí åðéíïÞóåé êáé
48
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
èåü ôçò èÜëáóóáò, ôïí Ðïóåéäþíá, êáé Üëëåò ìéêñÝò èåüôçôåò,üðùò ôéò Íçñçßäåò ê.ëð.
151-161και ποιος από τους Αχαιούς... λησμονημένα τα ‘χεις
Ôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ äåí åß÷å áíáðôõ÷èåß
åèíéêÞ óõíåßäçóç,
ìå áðïôÝëåóìá ïé ¸ëëçíåò áñ÷çãïß íá èåùñïýí ôçí ÔñùéêÞ åê-óôñáôåßá åèíéêü ðüëåìï ìüíï åðåéäÞ
ðñïóâëÞèçêå ï ÌåíÝëáïò·ï ÐÜñçò, äçëáäÞ, ðñüóâáëå ìå ôçí áñðáãÞ ôçò ÅëÝíçò ôï êïé-íùíéêü öñüíçìá
ôùí ÅëëÞíùí êáé ü÷é ôï åèíéêü. Ç ðáíåëëÞíéáåèíéêÞ éäÝá èá äéáìïñöùèåß êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôùí ÐåñóéêþíðïëÝìùí, üôáí ïé ¸ëëçíåò èá åíþóïõí ôéò äõíÜìåéò ôïõò, ãéá íááíôéìåôùðßóïõí ôïí îÝíï-
âÜñâáñï åéóâïëÝá.
159-160αλλά για τον Μενέλαο… των Τρώων
Ï Á÷éëëÝáò óôï óçìåßï áõôü äçëþíåé üôé äåí Ý÷åé ðñïóùðéêüüöåëïò áðü ôçí åêóôñáôåßá
áõôÞ, áëëÜ óõììåôÝ÷åé óôï ðëåõñüô ï õ Ì å í Ý ë á ï õ ã é á í á â ï ç è Þ ó å é ê é á õ ô ü ò ì á æ ß ì å
ü ë ï õ ò ô ï õ ò çãåìüíåò íá ðÜñïõí ðßóù ôçí ÅëÝíç.
179

και αν είσαι τόσο δυνατός, είναι θεού το δώρον

Ï ÁãáìÝìíïíáò
õðïâéâÜæåé
ôç äýíáìç êáé ôéò éêáíüôçôåò ôïõÁ÷éëëÝá, õðïóôçñßæïíôáò üôé ôá ÷áñßóìáôÜ ôïõ åßíáé
èåüóôáëôá
êáé äåí ïöåßëïíôáé óôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ éêáíüôçôåò. ÊáôÜ ôçíïìçñéêÞ åðï÷Þ åðéêñáôïýóå áõôÞ ç áíôßëçøç,
üôé äçëáäÞ üëá ôáêáëÜ êáé ôá êáêÜ óôïõò áíèñþðïõò äßíïíôáé áðü ôïõò èåïýò.
175-180κοντάμουυπάρχουνκαιάλλοι...καιτουςσυντρόφουςσου άμε
ÁðüôáëüãéáôïõÁãáìÝìíïíáóõìðåñáßíïõìåìéáîåêÜèáñç
éåñÜñ-÷çóç
ôùíöïñÝùíôçòåîïõóßáòóôïóôñáôüðåäïêáéóôçìõêçíáúêÞêïéíùíßáãåíéêüôåñá.Óôïõøçëüôåñïåðßðåäïâñßóêïíôáéïé
èåïß,
óôï äåýôåñï åðßðåäï åßíáé ï
âáóéëéÜò-óôñáôçãüò
êáé óôï ôñßôïåðßðåäï åßíáé ïé Üëëïé
áñ÷çãïß.
Ï ÁãáìÝìíïíáò õðï÷ùñåß óôïíÁðüëëùíá, ãéáôß ïöåßëåé óåâáóìü êáé õðáêïÞ óôï èåü. Ôçí ßäéáõðï÷þñçóç, üìùò, ðñÝðåé íá
êÜíåé ï Á÷éëëÝáò óôçí áîßùóç ôïõÁãáìÝìíïíá.Çéåñáñ÷éêÞôÜîçðñÝðåéíáìåßíåéáäéáôÜñáêôç.
190 έστρεψε δυο στοχασμούς
Ï Á÷éëëÝáò åßíáé ôüóï
ïñãéóìÝíïò
ôçí þñá ðïõ Üêïõãå ôá ëüãéáôïõÁãáìÝìíïíá,ðïõóêÝöôåôáéÝíôïíáíáôñáâÞîåéôïîßöïòôïõ
Ραψωδία
Α
49
στ. 54-306
êáé íá óêïôþóåé ôïí Áôñåßäç âáóéëéÜ. Áðü ôçí Üëëç, üìùò, îÝñåéüôé äåí ðñÝðåé íá ôï êÜíåé áõôü.
Ôáëáíôåýåôáé, ëïéðüí, áíÜìåóáóå áõôÝò ôéò äýï óêÝøåéò.
195-223κατέβηκε ουρανόθεν... στα δώματα του Δία
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ÁèçíÜ íá êáôåâáßíåéáðü ôïí ¼ëõìðï, íá óõíïìéëåß ìå ôïí Á÷éëëÝá êáé íá
åðéóôñÝ-öåé óôïí ¼ëõìðï, ÷ùñßò üìùò íá äéåõêñéíßæåôáé ìå ðïéá ìïñöÞðáñïõóéÜóôçêå. Ìáò
áðïêáëýðôåôáé
åðéöÜíåéá
ôçò èåÜò êáéü÷é åíáíèñþðéóç.
Åíáíèñþðéóç
Ý÷ïõìå üôáí Ýíáò èåüò ðáßñíåéôç ìïñöÞ åíüò áíèñþðïõ, êñýâïíôáò ôç èåúêÞ ôïõ ôáõôüôçôá,åíþ
åðéöÜíåéá
Ý÷ïõìå üôáí ï èåüò áðïêáëýðôåé áìÝóùò ôçíôáõôüôçôÜ ôïõ. ÅðåéäÞ, ëïéðüí, ï Á÷éëëÝáò
ãíùñßæåé áìÝóùò ôçíÁèçíÜ, óôï óçìåßï áõôü Ý÷ïõìå åðéöÜíåéá. Áõôü óõìâáßíåé ãéáôßç ÁèçíÜ
åìöáíßæåôáé óôïí Á÷éëëÝá óå ìéá ðïëý êñßóéìç óôéãìÞ(ôçí þñá ðïõ ôñáâÜåé ôï ìá÷áßñé áðü ôç èÞêç),
ìå óôü÷ï íá ôïíóõãêñáôÞóåé, þóôå íá ìçí åðéôåèåß óôïí ÁãáìÝìíïíá. Äåí Ý÷åéêáéñü ãéá ÷Üóéìï· áí
Ýðáéñíå áíèñþðéíç ìïñöÞ (åíáíèñþðéóç),äåí åßíáé óßãïõñï üôé ï Á÷éëëÝáò èá Üêïõãå ôéò óõìâïõëÝò
åíüòèíçôïý (âë. êáé ðáñáêÜôù ôçí áðÜíôçóç óôçí
åñþô. 4
).
205-206μετούτεςτεςέπαρσέςτουγρήγοραθαχάσειτηνζωήντου
Óôï óçìåßï áõôü ôïíßæåôáé ç
ýâñç
ðïõ äéáðñÜôôåé ï ÁãáìÝìíï-íáò, äçëáäÞ ç Ýðáñóç. Ãéá áõôÞ ôïõ ôç óõìðåñéöïñÜ ï á÷áúêüòóôñáôüò
èá äïêéìÜóåé áëëåðÜëëçëåò
Þôôåò,
üôáí áðï÷ùñÞóåéï
Á÷éëëÝáò,
óýìöùíá ìå ôç èÝëçóç ôïõ Äßá.
208-209κατέβηκ’απ’τονουρανόνναπαύσωτηνοργήνσου,εάνμ’ακούσεις
Ìå ôá ëüãéá áõôÜ ôçò ÁèçíÜò öáíåñþíåôáé ç
åëåõèåñßá
ðïõÝ÷ïõí ïé èíçôïß
íá ðñÜîïõí ü,ôé èÝëïõí,
÷ùñßò ôçí áðáãïñåõ-ôéêÞ åðÝìâáóç ôïõ èåïý. Ç ÁèçíÜ êáôåâáßíåé ìüíï íá óõìâïõ-ëåýóåé ôïí
Á÷éëëÝá, íá ôïõ ðñïôåßíåé ôï óùóôü êé ü÷é íá ôïõåðéâÜëåé ôç èåúêÞ âïýëçóç.
227-228μήτε ποτέ με τον λαόν... τους πρώτους πολεμάρχους

Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ìáò äßíïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí

ôñüðïðïõ äéåîáãüôáí ï ðüëåìïò
ôçí åðï÷Þ åêåßíç. Åêôüò áðü ôïí
50
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
áãþíá óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, üðïõ óõììåôÝ÷åé üëï ôï óôñÜôåõìá,õðÞñ÷áí êáé åéäéêÝò áðïóôïëÝò, üðùò ç åíÝäñá,
ç êáôáóêïðßáê.ëð. ÅðåéäÞ ïé áðïóôïëÝò áõôÝò Þôáí åðéêßíäõíåò, áðáéôïýóáíðåßñá, õøçëÞ íïçìïóýíç
êáé ìåãÜëç ãåííáéüôçôá, ãé’ áõôü ôéòáíáëÜìâáíáí ðÜíôá ïé êáëýôåñïé ðïëÝìáñ÷ïé.
274 πρόθυμοι στες συμβουλές μου εκλίναν
Ï ÍÝóôïñáò, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá êáôåõíÜóåé ôá íåýñá ôïõÁ÷éëëÝá êáé ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáé íá ôïõò ðåßóåé
íá óôáìáôÞóïõíôç äéÝíåîç, ðñïâÜëëåé Ýíá ðáñÜäåéãìá ðïõ áíôëåß áðü ôï ìõèéêüðáñåëèüí: ïé ðéï ìåãÜëïé Þñùåò
ôïõ ðáñåëèüíôïò õðÜêïõáí ôéòóõìâïõëÝò ôïõ. Ðïëý óõ÷íÜ ï ¼ìçñïò ðáñïõóéÜæåé ôïõò Þñùåòôïõ
ðáñåëèüíôïò áíþôåñïõò óå üëá êáé ðéï óçìáíôéêïýò áðüôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõ.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
Στ. 54-101ΑΧΙΛΛΕΑΣ
ÌåôÜ áðü åííéÜ ìÝñåò êáôáóôñïöÞò êáé èáíÜôïõ óôï á÷áúêü óôñáôü-ðåäï, ï Á÷éëëÝáò Þôáí áõôüò ðïõ
óõãêÜëåóå óõíÝëåõóç ôïõ á÷áúêïýóôñáôïý êáé áíáæÞôçóå ôçí áéôßá ôïõ êáêïý. ÂÝâáéá, ç ÁèçíÜ ôïí
ðá-ñáêßíçóå ó’ áõôÞ ôçí êßíçóç, ï Á÷éëëÝáò, üìùò, áíôáðïêñßèçêå Üìåóá.ÐáñïõóéÜæåôáé, ëïéðüí, ï
Á÷éëëÝáò
ðïíüøõ÷ïò
êáé
áíÞóõ÷ïò
ãéá ôçíôý÷ç ôïõ á÷áúêïý ëáïý, Þñùáò ðïõ äåí áíôÝ÷åé ôçí Þôôá óôï óôñáôüðå-äüôïõêáéáíáæçôÜëýóåéòóôáðñïâëÞìáôá.
ÓõìðåñéöÝñåôáéìååõóÝâåéáêáé áðïäåéêíýåé üôé åßíáé ãíþóôçò ôùí èñçóêåõôéêþí êáèçêüíôùí (óô.66-68) ðïõ
Ý÷åé ï á÷áúêüò ëáüò áðÝíáíôé óôïí Áðüëëùíá. Ãé’ áõôü, áíá-ñùôéÝôáé ìÞðùò ðñÝðåé íá ðñïóöÝñïõí
ðáñáðÜíù èõóßåò, ãéá íá ðÜøåéçïñãÞôïõèåïý.Óôïõòóô.86-92ïÁ÷éëëÝáòõðüó÷åôáéíáðñïóôáôåýóåéôïí ìÜíôç ÊÜë÷á
áðü üðïéïí ðñïóðáèÞóåé íá ôïí âëÜøåé åîáéôßáò ôùíëüãùí ðïõ èá ðñïöçôåýóåé. Åßíáé, ëïéðüí,
õðïóôçñéêôÞò ôïõ áäýíáìïõ

ìÜíôç
êáé äåí õðïëïãßæåé ôéò óõíÝðåéåò áõôÞò ôçò õðüó÷åóçò ðïõ äß-íåé óôïí ÊÜë÷áíôá. Áäéáöïñåß ãéá
ôçí áíôßäñáóç ôïõ áñ÷éóôñÜôçãïõÁãáìÝìíïíá,
Üöïâïò êáé ôïëìçñüò
äéáâåâáéþíåé ôï ìÜíôç üôé èá ôïíðñïóôáôåýóåé ìå ëüãéá êáé ìå ðñÜîåéò. ÌðñïóôÜ óôï óõìöÝñïí üëïõôïõ
óôñáôïðÝäïõ ï Á÷éëëÝáò äåí õðïëïãßæåé ôï äéêü ôïõ êáëü, åßíáé
áíéäéïôåëÞò
êáé åíäéáöÝñåôáé ìüíï ãéá ôç óùôçñßá ôùí Á÷áéþí.
ΚΑΛΧΑΣ
Ï ìÜíôçò ÊÜë÷áò íéþèåé
áäýíáìïò
êáé
öïâÜôáé
íá åêöñÜóåé ôéò ðñï-öçôåßåò ôïõ ìðñïóôÜ óôïí ÁãáìÝìíïíá, åðåéäÞ ãíùñßæåé üôé ï Áôñåß-
Ραψωδία
Α
51
στ. 54-306
äçò èá êáôáöåñèåß åíáíôßïí ôïõ, üôáí ìÜèåé üôé åêåßíïò åõèýíåôáé ãéáôï èáíáôéêü ðïõ åíÝóêçøå óôï
á÷áúêü óôñáôüðåäï. ¢ëëùóôå, ï ßäéïòìÜíôçò åß÷å æçôÞóåé áðü ôïí ÁãáìÝìíïíá ôç èõóßá ôçò êüñçò ôïõ,
ôçòÉöéãÝíåéáò, óôçí Áõëßäá ëßãï ðñéí îåêéíÞóïõí ôá á÷áúêÜ ðëïßá ãéá ôçí Ôñïßá. Åðéäéþêåé, ëïéðüí,
íá êáëýøåé ôçí
áíáóöÜëåéÜ
ôïõ æçôþíôáò ôçóõíäñïìÞ ôïõ Á÷éëëÝá· ìüíï ôüôå áðïöáóßæåé íá áðïêáëýøåé ôçí áéôßáôïõ êáêïý.
Στ. 102-306ΑΓΑΜΈΜΝΟΝΑΣ
Ï ÁãáìÝìíïíáò óõíå÷ßæåé ôçí
áëáæïíéêÞ ôïõ óõìðåñéöïñÜ
áðÝíáíôéóôïí ÊÜë÷áíôá êáé óôïí Á÷éëëÝá áõôÞ ôç öïñÜ. Óôïõò óôß÷ïõò 101-116,ìåôÜ ôçí
áðïêÜëõøç ôçò áéôßáò ôïõ êáêïý, ï Áôñåßäçò èýìùóå ôüóïðïëý, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïí ¼ìçñï
«öáñìáêùìÝíïò». Äåí óêÝöôå-ôáé ôç óõìöïñÜ ðïõ ÷ôýðçóå ôïõò óôñáôéþôåò ôïõ áëëÜ åßíáé
åãùéóôÞòêáé óõìöåñïíôïëüãïò.
ÖÝñåôáé ìå áíáßäåéá óôïí ÊÜë÷áíôá, üôáí ôïíðñïóöùíåß «ìÜíôé êáêþí» (óô. 107), åíþ ðñïóâÜëëåé Ýììåóá êáé ôç
íüìéìçóýæõãü ôïõ, üôáí ôçí èåùñåß êáôþôåñç áðü ôç ×ñõóçßäá (óô. 114-115).Óôïõò óô. 117-118
öáßíåôáé íá
õðï÷ùñåß
êÜðùò
ï

åãùéóìüò
ôïõ, õðï-óôçñßæïíôáòüôéèáêïéôÜîåéôïóõìöÝñïíôïõëáïýôïõêáéèáåðéóôñÝøåéôçí êüñç ôïõ ×ñýóç, áí áõôü ðñÝðåé íá
ãßíåé. ¼ìùò, ðñïâáßíåé óå áõôÞôçí áðüöáóç áðáéôþíôáò ðáñáðÜíù ëÜöõñá áðü ôïõò óõììÜ÷ïõò
ôïõ.Åðéâåâáéþíåé ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôçí
ðåñéöñüíçóÞ
ôïõ áðÝíáíôé óôïõòóõììÜ÷ïõò ôïõ, éäéáßôåñá áðÝíáíôé óôïí
Á÷éëëÝá,
óôïí ïðïßï îåóðÜ üëçôïõ ôç
ìáíßá,
éêáíïðïéþíôáò ôïí
ðëçãùìÝíï åãùéóìü
ôïõ. ×Üíåé ôçí
áõôïêõñéáñ÷ßá
ôïõ êáé äåß÷íåé íá ìç ìðïñåß íá åëÝãîåé ôçí éóïññïðßáêáé ôá ëüãéá ôïõ. Åßíáé
áõôáñ÷éêüò
çãåìüíáò êáé åêìåôáëëåýåôáé ôçíåîïõóßá ôïõ, ãéá íá éêáíïðïéÞóåé ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ åðéèõìßåò.Ìüíï
óôïõò óô. 287-292 ï ÁãáìÝìíïíáò
ìéëÜåé ìå åõãÝíåéá,
êáé áõôüìüíï åðåéäÞ áðåõèýíåôáé óôï ðñüóùðï ôïõ ãÝñïíôá ÍÝóôïñá, ðïõ óå-âüôáí ðïëý. Óõíå÷ßæåé,
üìùò, êáé áñãüôåñá íá âñßæåé êáé íá ðñïóâÜëëåéôïí Á÷éëëÝá.
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Óå áíôßèåóç ìå ôç óôÜóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ï Á÷éëëÝáò
êåñäßæåé ôç óõ-ìðÜèåéÜ ìáò
óôçí åíüôçôá áõôÞ. Óôïõò óô. 123-130 ï
ëïãéêüò
Á÷éëëÝáòåêðëÞóóåôáéáðüôéòáðáéôÞóåéòôïõÁãáìÝìíïíáêáéìåìåãÜëçêáôáíüç-óçðñïóðáèåßíáôïíêáèçóõ÷Üóåé.Öáßíåôáé
õðïìïíåôéêüò
êáéõðüó÷åôáéóôïíÁãáìÝìíïíáôñéðëÜóéáäþñá,üôáíêõñéåýóïõíôçíÔñïßá.Óõíå÷ßæåéïÁ÷éëëÝáò íá
åíäéáöÝñåôáé ìüíï ãéá ôï êáëü ôïõ óôñáôïý
 êáé äåí áó÷ï-ëåßôáé ìå ôçí áëáæïíéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áôñåßäç· ãé’ áõôü êáé ðñïôåßíåéáìÝóùò ôçí áðïóôïëÞ ôçò
×ñõóçßäáò óôïí ðáôÝñá ôçò (óô. 127-128). ¼ôáí áðåñßöñáóôá ï ÁãáìÝìíïíáò áðáéôåß íá ôïõ äïèïýí ôá ëÜöõñá
52
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
ôïõ Á÷éëëÝá Þ ôïõ ÏäõóóÝá Þ ôïõ Áßáíôá ùò áíôÜëëáãìá ãéá ôç ×ñõóç-ßäá ðïõ èá áðï÷ùñéóôåß, ôüôå
ï Á÷éëëÝáò
÷Üíåé ãéá ëßãï ôçí øõ÷ñáéìßáôïõ
êáé áðåéëåß üôé èá åãêáôáëåßøåé ôïí ðüëåìï êáé èá åðéóôñÝøåé óôçíðáôñßäá ôïõ, áöïý íéþèåé
áäéêçìÝíïò êáé ðåñéöñïíçìÝíïò
áðü ôïíÁôñåßäç âáóéëéÜ. Ç ÁèçíÜ, üìùò, óôáìáôÜ ôçí ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá êáé äåíôïõ åðéôñÝðåé íá óõíå÷ßóåé
ôç ëåêôéêÞ äéáìÜ÷ç. ÐáñïõóéÜæåôáé
åõóåâÞò
êáé
óõíåôüò
óôéò óõìâïõëÝò ôçò ÁèçíÜò êáé öáßíåôáé üôé åýêïëá ìðïñåßíá åëÝãîåé ôïí åáõôü ôïõ êáé ôá ëüãéá ôïõ.Óôïõò
óôß÷ïõò 241-243 ï Á÷éëëÝáò, Ý÷ïíôáò åðßãíùóç ôùí äõíÜìåþíôïõ êáé ôçò áîßáò ôïõ,
ðéêñáìÝíïò,
ðåñéöñïíåß ôïí ÁãáìÝìíïíá, ëÝãï-íôÜò ôïõ üôé èá ìåôáíéþóåé êÜðïôå ãéá áõôÞ ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ.
ΝΕΣΤΟΡΑΣ
Ï âáóéëéÜò ôçò Ðýëïõ èåùñåßôáé
ï óïöüôåñïò ôùí Á÷áéþí
êáé áõôü åðé-âåâáéþíåéçðáñÝìâáóÞôïõóôïõòóô.255-285.Åßíáé
óõíåôüò êáé äßêáéïòêñéôÞò ôùí ãåãïíüôùí,
êáèþò ÷ñçóéìïðïéåß ëïãéêÜ åðé÷åéñÞìáôá, ãéá íáêáèçóõ÷Üóåé ôïõò äýï áñ÷çãïýò. Ç óðÜíéá
åõãëùôôßá
ôïõ êáé ç ðåßñáæùÞò ðïõ ðñïâÜëëåé ìå ôï ëüãï ôïõ ôïí êáèéóôïýí
ðåéóôéêü, åéëéêñéíÞêáé äßêáéï
ìå üëïõò. Ôïðïèåôåß ôï óõëëïãéêü óõìöÝñïí ðÜíù áð’ üëá,üðùò ïöåßëåé êÜèå óþöñïíáò êáé óåâáóôüò
ãÝñïíôáò.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
54
ε
ννιά μέρες
Ï áñéèìüò åííéÜ Ý÷åé
óõìâïëéêÞ
óçìáóßá. Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïé-åß óõ÷íÜ ôïí áñéèìü áõôü. Åßíáé
éåñüò
êáé Ý÷åé ìáãéêÞ áîßá, êá-èþò óõìâïëßæåé ôçí
ôñéðëÞ ôñéÜäá
(ðâ. ôï ìïßñáóìá ôïõ êüóìïõáíÜìåóá óôïõò áäåñöïýò Äßá, Ðïóåéäþíá, Ðëïýôùíá).
58 Και αφού συνάχθηκε ο λαός
Ç
áãïñÜ
Þ
óýíáîç
, óçìáßíåé óôïí ¼ìçñï ôïí ôüðï ôçò óõãêÝ-íôñùóçò ôïõ ëáïý Þ êáé ôçí ßäéá ôçí óõãêÝíôñùóç. Åßíáé
÷áñá-êôçñéóôéêü üôé óôçí
Ïäýóóåéá
áíáöÝñåôáé üôé ïé Êýêëùðåò åßíáéáðïëßôéóôïé, áöïý äåí óõæçôïýí ðïôÝ ìåôáîý ôïõò ãéá èÝìáôáôçò
êïéíüôçôÜò ôïõò.Óõíåëåýóåéò ãßíïíôáí,
ìå áðüöáóç ôïõ âáóéëéÜ
, óå êáéñü åé-ñÞíçò áëëÜ êáé ðïëÝìïõ, êáé äåí õðÞñ÷å óõãêåêñéìÝíïò áñéèìüòóõíüäùíÞôáêôÝòçìåñïìçíßåòãéááõôÝò.
¼óï ÝëåéðåïÏäõóóÝáòóôçí Ôñïßá, äå óõãêëÞèçêå ïýôå ìéá öïñÜ ï ëáüò ôïõ. Ï êÞñõêáòÝäéíåóôïíïìéëçôÞíáêñáôÜôïóêÞðôñï.Ôá
ìÝëçôçòóõíÝëåõóçòáðïöÜóéæáí «äéÜ âïÞò». Ï âáóéëéÜò, áí Þèåëå, ëÜìâáíå õðüøç ôïõôéò áðïöÜóåéò ôçò óõíÝëåõóçò.
Ραψωδία
Α
53
στ. 54-306
63 μάντιν
Óôçí êïéíùíéêÞ éåñáñ÷ßá ï ìÜíôçò êáôåß÷å ôç äåýôåñç èÝóç, ìåôÜôïõò åõãåíåßò. Ç ìáíôéêÞ ôÝ÷íç öáíåñùíüôáí ìå ôï
÷Üñéóìá ôçòðñïöçôåßáò
óå ïñéóìÝíá ðñüóùðá ðïõ äéÜëåãå ï èåüò· ÞôáíâáóéóìÝíç óôçí ïñíåïóêïðßá Þ ôçí ðáñáôÞñçóç
ôùí óðëÜ÷íùíôùí æþùí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò èõóßáò.
64 έρχεται και τ’ όνειρο απ’ τον Δία
Ïé áñ÷áßïé ðßóôåõáí üôé ôï üíåéñï óôÝëíåôáé áðü ôïí Äßá. ÕðÜñ-÷ïõí äýï åéäþí üíåéñá: ôá
áëçèéíÜ
êáé ôá
áðáôçëÜ.
¸íá ôÝôïéïáðáôçëü üíåéñï ðåñéãñÜöåôáé óôçí
ÉëéÜäá
íá åðéóêÝðôåôáé ôïíÁãáìÝìíïíá óôç ñáøùäßá Â.
119-120αλλά δώρο ετοιμάσετε σ’ εμένα ευθύς… των Αργείων
ÓôçíïìçñéêÞåðï÷ÞôáëÜöõñáÞôáíóçìáíôéêÞ
ðçãÞóõóóþñåõ-óçò ðëïýôïõ
ãéá Ýíáí óôñáôçãü ôçò ïìçñéêÞò åðï÷Þò· óõíÞèùòôá ëÜöõñá ðåñéëÜìâáíáí áé÷ìÜëùôåò ãõíáßêåò, æþá,
áíôéêåßìåíááðü ðïëýôéìá õëéêÜ ê.Ü. Ôá ìåñßäéá áðü ôá ëÜöõñá ìïéñÜæïíôáíìå êëÞñï. Ï áñ÷çãüò, üìùò,
ôïõ óôñáôïý Ýðáéñíå åðéðëÝïí ìå-ñßäéï, ôï âáóéëéêü ìåñßäéï.
130 οι Αχαιοί να πάρομε την πυργωμένην Τροίαν
¼ðùò ôá ôåß÷ç ôçò Ôéñýíèïõ êáé ôùí Ìõêçíþí, Ýôóé êáé áõôÜôçò Ôñïßáò Þôáí öçìéóìÝíá. Ç
ï÷õñùìáôéêÞ ôÝ÷íç
Þôáí áñêåôÜåîåëéãìÝíç êáôÜ ôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ.
186 εις την σκηνήν σου θα ’λθω, εγώ να τα πάρω
ÇóêçíÞôïõÁ÷éëëÝáðåñéãñÜöåôáéóôçíôåëåõôáßáñáøùäßá.Âñé-óêüôáíìÝóáóåÝíáíöñÜ÷ôçáðüðáóóÜëïõòêáéÞôáíöôéáãìÝíçáðü îýëá
åëÜôïõ, åíþ ç ïñïöÞ Þôáí öôéáãìÝíç áðü êáëÜìéá.
191 ή θε να σύρει απ’ το πλευρό το ακονισμένο ξίφος
Áí êáé óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ç ÷ñÞóç ôïõ óéäÞñïõ Þôáí ãíù-óôÞ, óôá Ýðç ôá üðëá ðáñïõóéÜæïíôáé íá
åßíáé öôéáãìÝíá áðü÷áëêü.
198 και έπιασε τα ολόξανθα μαλλιά του
Ïé Á÷áéïß åß÷áí ìáêñéÜ ìáëëéÜ ìå ðåñßôå÷íåò êïììþóåéò. Ôá ìáë-ëéÜ Þôáí âáóéêü óôïé÷åßï ôçò ïìïñöéÜò ôùí
áñ÷áßùí. Ôá îáíèÜìáëëéÜ êáé êõñßùò ôá óãïõñÜ èåùñïýíôáí îå÷ùñéóôÜ.
247 σκήπτρο
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò óõíÝëåõóçò, ï
ïìéëçôÞò
, äçëáäÞ áõôüò
54
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
ðïõ Ýðáéñíå ôï ëüãï,
êñáôïýóå ôï óêÞðôñï
. ¼ôáí ïëïêëÞñù-íå ôï ëüãï ôïõ, Ýðñåðå íá åðéóôñÝøåé ôï óêÞðôñï óå åêåßíïíðïõ
óõãêÜëåóå ôç óõíÝëåõóç êáé ýóôåñá íá êáèßóåé ðÜëé óôçè Ý ó ç ô ï õ .
255 Ωιμέ! στην γην των Αχαιών μεγάλη θλίψις ήλθε!
Ìå ôçí ëÝîç «Á÷áéïß», ï ¼ìçñïò åííïåß
üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò
êáéüëï ôï åëëçíéêü óôñáôüðåäï, ôüóï ôïõò ¸ëëçíåò ôïõ Á÷éëëÝáüóï êáé ôïõò ¸ëëçíåò ôïõ ¢ñãïõò
ôïõ ÁãáìÝìíïíá.
277-279μήτεκιεσύΠηλείδη,/θελήσειςν’αντιμάχεσαιστονμέγαβασιλέα,/διότικάτιανώτερατιμάταιοσκηπτροφόρος
Ôá ðïëåìéêÜ ëÜöõñá ìïéñÜæïíôáí ìÝóá óôï óôñÜôåõìá
ìå êñéôÞ-ñéï ôç èÝóç
ôïõ êáèåíüò ìÝóá óôï óôñÜôåõìá êáé
ôçí áîßá ôïõùò ðïëåìéóôÞ
. Ï ìüíïò ðïõ åß÷å äéêáßùìá íá äéáëÝîåé ìüíïò ôïõôáäþñáôïõÞôáíïáñ÷éóôñÜôçãïò,óôçíðñïêåéìÝíçðåñßðôùóç,ï ÁãáìÝìíïíáò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Ç
áöÞãçóç
ôïõ ðïéçôÞ óõíå÷ßæåôáé êáé Ýôóé ðñïùèåßôáé ï ìýèïò.•Ï
äéÜëïãïò
ôùí äýï ðñùôáãùíéóôþí ïõóéáóôéêÜ ðåñéëáìâÜíåé ìï-íïëüãïõò (ìå ßóï ó÷åäüí áñéèìü óôß÷ùí, ãéá íá ìç äïèåß
ðñïôåñáéüôçôáóå êÜðïéïí), ðïõ äéáêüðôïíôáé áðü óýíôïìåò ðáñåìâÜóåéò ôïõ ðïéçôÞ,ðïõ åßíáé ôõðéêÝò
åêöñÜóåéò (óô. 74, 85, 93, 122 ê.Ü.).• Ôá
Üóôï÷á åñùôÞìáôá
ôùí óôß÷ùí 66 («ìç êÜðïéï ôÜìá ôïõ Ýëåéøå,ìç ôïõ ’ëåéø’ åêáôüìâç»), óå óõíäõáóìü ìå ôïõò äéóôáãìïýò ôïõ ÊÜë÷á-íôá
äçìéïõñãïýí
åðéâñÜäõíóç
óôï ÷ñüíï ôçò áöÞãçóçò.•
ÄñáìáôéêÞ åéñùíåßá
åíôïðßæåôáé áðü ôï óô. 55 ê.åî., üðïõ ï Á÷éë-ëÝáò ðëçñïöïñåß ôïõò Á÷áéïýò ãéá ôçí áéôßá ôçò
óõìöïñÜò, ôçí ïðïßáïé áêñïáôÝò / áíáãíþóôåò ôïõ Ýðïõò ãíùñßæïõí Þäç.•
Ðñïïéêïíïìßá
õðÜñ÷åé óôçí ðñïáíáããåëßá ôçò ìåëëïíôéêÞò ôá-ðåßíùóçò ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáé ôçò äéêáßùóçò
ôïõ Á÷éëëÝá (óô. 212-214).Ï ßäéïò ï Á÷éëëÝáò ðñïåéäïðïéåß ãéá ôï ðüôå èá ôïí áðïæçôÞóïõí
ïéÁ÷áéïß (óô. 241-245).•Ç ÷ñÞóç ôïõ
ó÷Þìáôïò ôïõ áäõíÜôïõ,
ðïõ óõíáíôÜôáé êáé óôç äç-ìïôéêÞ ðïßçóç, åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ óôïí üñêï ôïõ Á÷éëëÝá, ï ïðïßïò,
Ραψωδία
Α
55
στ. 54-306
ïõóéáóôéêÜ, ëÝåé üôé üðùò ôï ñáâäß ðïôÝ äåí èá îáíáâãÜëåé êëáäéÜ êáéöýëëá, Ýôóé êé åãþ
áðïêëåßåôáé, åßíáé áäýíáôï íá åðéóôñÝøù óôç ìÜ÷ç.
Παρομοιώσεις:
(óô. 105) «êáé Üóôñáöôáí ôá ìÜôéá ôïõ (åíí. ôïõ ÁãáìÝ-ìíïíá) ùóÜí öëüãåò» / (óô. 229) «óïõ öáßíïíôáé ôñüìïò èáíÜôïõ
åêåßíá»/ (óô. 250) «ùóÜí ôï ìÝëé ç ëáëéÜ ôïõ» / (óô. 263-267) «ùóÜí åêåßíïõò…äåí ãåííçèÞêáí».
Μεταφορές:
(óô. 79) «è’ áíÜøù ôçí ÷ïëÞí» / (óô. 83) «ôï ðÜèïò Üóðïíäï…ôñÝöåé» / (óô. 104) «ìáýñá óùèéêÜ» / (óô. 150)
«ì’ áíáßäåéáí åíäåäõìÝíå»/ (óô. 165) «üôáí êáëÜ ôåé÷üêáóôñá ðáôïýìå» / (óô. 189) «Ôá ëüãéá åðëÞ-
ãùóáí ôá óðëÜ÷íá» / (óô. 190) «äáóéÜ óôÞèç» / (óô. 193) «íá óéãÜóåé ôçíïñãÞí êñáôþíôáò ôçí
øõ÷Þí ôïõ» / (óô. 226) «êáñäéÜí åëÜöïõ» / (óô.247) «ãëõêüëïãïò» / (óô 250) «ç ëáëéÜ
åêýëá áðü ôá ÷åßëç» / (óô. 251)«äõï ãåíéÝò åß÷áí óâçóôåß» / (óô. 269) «ôïõò ÷Üëáóáí» / (óô.
274) «óôåòóõìâïõëÝò ìïõ åêëßíáí» / (óô. 283) «êáé óõ íá óâÞóåéò ôïí èõìüí» / (óô.285) «ðñïöõëáêÞ ôïõ
öèáñôéêïý ðïëÝìïõ» / (óô. 298) «êé áò ôï öõëÜîåéï íïõò óïõ» / (óô. 304) «ôï áßìá èá ôñÝîåé».

Προσωποποιήσεις:

(óô. 108) «êáé ï íïõò óïõ ðÜíôïôå áãáðÜ êáêÜíá ðñïìáíôåýåé» / (óô. 121) «üôé áëëïý ôï äþñï ìïõ
ðçãáßíåé» / (óô. 235-236) «ôï óêÞðôñï ôïýô’ üðïõ êëáäß äåí âãÜæ’ Þ öýëëá, êáèþò áöÞêåôïí
êïñìü ôïõ» / (óô. 238) «ãýñù ôïõ åëÝðéóå ï ÷áëêüò» / (óô. 273) «áð’üóïõò ôñÝö’ ç ãç».
Υπερβολές:
(óô. 232) «ëáïöÜãå âáóéëÝá».
Επίθετα:
(óô.54)«èåßáâÝëç»/(óô.56)«ç¹ñáçëåõêï÷Ýñá»/(óô.69)«ïãïñãïðüäçòÁ÷éëëåýò»/(óô.73)«ðíåýìáìáíôéêü»/(óô.75)«äéßöéëåÐçëåßäç»/(óô.76)«ìáêñïâüëïõ
Öïßâïõ»/(óô.83) «ðÜèïòÜóðïíäï»/(óô.85)«ãïñãïðü-äçò…Ðçëåßäçò»/(óô.90)«âáñý…÷Ýñé»/(óô.93)«ìÜíôéòïáêáôÜêñéôïò»/(óô.99)«ëáìðñïìÜôáêüñç»/
(óô.104)«ìáýñáóùèéêÜ»/(óô.107)«ôéðñüó÷áñï»/(óô.111)«ïìáêñüâïëïò(åíí.Áðüëëùíáò)»/(óô.112)«ðëïýóéáîáãïñÜ»/(óô.122)«ïöôåñüðïäïòéóüèåïò
Ðçëåßäçò»/(óô.123)«ÝíäïîåÁôñåßäç…öéëüðëïõ-ôå»/(óô.124)«ïéìåãáëüøõ÷ïéÁ÷áéïß»/(óô.125)«ëÜöõñáêïéíÜ»/(óô.130)«ôçíðõñãùìÝíçíÔñïßáí»/(óô.
131)«ïìÝãáòÁãáìÝìíùí»/(óô.132)«ãåííáßïò»(åíí.ïÁ÷éëëÝáò)/(óô.136)«äþñïíéóüôéìï»/(óô.137)«ãåííáßïõòÁ÷áéïýò»/(óô.142)«èåßáèÜëáóóá»/(óô.142)
«ìáýñïêáñÜâé»/(óô.143)«êïõðçëÜôåò…äéáëåêôïýò»/(óô.146)«ïèåßïòÏäõóóÝáò»/(óô.147)«Ðçëåßäç…ôñïìåñÝêáéìüíå»/(óô.150)«ðáíïõñãüôáôå,ì’áíáßäåéáí
åíäõìÝíå»(åíí.ÁãáìÝìíïíá)/(óô.153)«ôùíëïã÷ïöüñùíÔñþùí»/(óô.156)«óôçíìåãáëüóâïëçí,ôçíáí-äñïèñÝðôñáíÖèßáí»/(óô.158)«üñçêáôÜóêéáðïëëÜêáéðÝëáã’
áãñéùìÝíá»/(óô.159)«áíáßó÷õíôå»(åíí.ÁãáìÝìíïíá)/(óô.165)«êáëÜôåé÷üêáóôñá»/(óô.166)«óöïäñïýðïëÝìïõ»/(óô.167)«ôñáíüäþñï»/(óô.168)«äþñïìéêñïóôü
56
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
êáéáãáðçôü»/(óô.169)«óêëçñüíáãþíá»/(óô.173)«ïìÝãáòÁãáìÝìíùí»/(óô.176)«ïðÜíóïöïòÊñïíßäçò»/(óô.177)«äéïèñÝðôïõòâáóéëåßò»/(óô.179)«äõíáôüò…»
(åíí.ÜíäñáòðïëåìéóôÞò)
/
(óô.190)«äáóéÜôïõóôÞèç»/(óô.191)«ôïáêïíéóìÝíïâÝëïò»/(óô.195)«ôïìÝãáîßöïò»/(óô.196)«ç¹ñá…çëåõêï-÷Ýñá»/(óô.198)«ôáïëüîáíèáìáëëéÜôïõ»/(óô.
203)«ìåëüãéáöôåñùìÝíá»/(óô.203)«ôïõÄéüòôïõáéãéäïöüñïõ»/(óô.207)«êáéãëáõêüöèáëìçèåÜ»/(óô.209)«ç¹ñáçëåõêï÷Ýñá…»/(óô.214)
«ôñßäéðëá…äþñ´áôßìçôá»/(óô.216)«êéïöôåñïðüäçòÐçëåßäçò»/(óô.220)«áñãõñÞíëáâÞí»/(óô.221)«ìÝãáîßöïò»/(óô.224)«ìåâáñåßòëüãïõò»/(óô.226)
«óêõëüìáôå(åíí.ÁãáìÝìíï-íá)»/(óô.232)«ëáïöÜãåâáóéëÝá»/(óô.234)«ìÝãáíüñêïí»/(óô.244)«ôïõáíèñùðïöüíïõ¸êôïñïò»/(óô.246)«÷ñõóïêáñöùìÝíïóêÞðôñï»/(óô.
249)«ãëõêüëïãïò,ëéãõñüòïìéëçôÞò»/(óô. 261)«ðñüóêáéñùíáíèñþðùí»/ (óô.255)«ìåãÜëçèëßøéò»/(óô.264)«êáëüí…ðïéìÝíá»/(óô.265)«Ðïëýöçìïíôïíèåßïí»/(óô.
266)«éóüèåïíÈçóÝá»/(óô.269)«ÜãñéáèåñéÜâïõíßóéá»/(óô.271)«ìÝñçìáêñéíÜ»/(óô.276)«ìåãáëüøõ÷å»(åíí.ï ÁãáìÝìíïíáò)/(óô.278)«ìÝãáíâá-óéëÝá»/(óô.
279)óêçðôñïöüñïò»/(óô.285)«öèáñôéêïýðïëÝìïõ»/(óô.286)«ìÝãáòÁãáìÝìíùí»/(óô.288)«áíþôåñïò»,«ðñþôïò»(åíí.ïÁ÷éëëÝáò)/(óô.293)«éóüèåïòÐçëåßäçò»/
(óô.294)«äåéëüøõ÷ïí»,«á÷ñåßïí»(åíí.ïÁ÷éëëÝáò)/(óô.301)«ìáýñïíðëïßïí»/(óô.304)«ìáýñïáßìá».

Εικόνες:
(óô.156-158)ÐåñéãñáöÞôçòÖèßáò/(óô.198-201)ÇåìöÜíéóçôçòÁèçíÜòóôïíÁ÷éëëÝá/(óô.246)ÏÁ÷éëëÝáòåêóöåíäïíßæåéôïñáâäßôïõ.
Αντίθεση:
(óô. 137-139) «áí äþñïí éóüôéìïí ôçò áñåóêåßáò ìïõ ëÜâù…êáé, áí äåí ìïõ ôï äþóïõí, èá Ýñèù ìå ôï ÷Ýñé ìïõ íá
ðÜñù… ôïõ Ïäõó-óÝùò» / (óô. 300) «óåéò ôçí äþóáôå, óåéò ìïõ ôçí áöáéñåßôå».
Ασύνδετο:
(óô. 71) «ìÝëëïíôá, ðáñüíôá, ðåñáóìÝíá» / (óô. 116) «óôçíêëÜóç, óôï áíÜóôçìá, óôç ãíþìç êáé
óôá Ýñãá».
Κλιμακωτό:
(óô. 256-257) « Ï Ðñßáìïò… êáé ôá ðáéäéÜ ôïõ… êé üëïò ïëáüò…».
Επανάληψη:
(óô. 97) «ìáò Ýèëéøå êáé èá ìáò èëßøåé ï Öïßâïò» / (óô.268) «óöüäñ’ áíäñåéùìÝíïé åìÜ÷ïíôáí ìå óöüäñ’
áíäñåéùìÝíïõò».
Ραψωδία
Α
57
στ. 54-306
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1.Κεντρικόθέματηςσκηνήςτωνστ.54-101είναιηαπο-κάλυψητηςαιτίαςτουλοιμού.Ηαποκάλυψη,ωστόσο,καθυστερείναγίνειμεσαφήνεια.Ποια
μέσαχρησιμοποιείο ποιητής για να πετύχει την καθυστέρηση και τι επι-διώκει με την τεχνική της επιβράδυνσης;
Ôüóï ôá
Üóôï÷á åñùôÞìáôá
ôïõ Á÷éëëÝá (óô. 66: «ìç êÜðïéï ôÜìá ôïõÝëåéøå, ìç ôïõ ’ëåéø’ åêáôüìâç») üóï êáé ï
äéóôáêôéêüò êáé öïâéóìÝíïòëüãïò ôïõ ÊÜë÷á
(óô. 84: «êáé óêÝøïõ áí èá ìå óþóåéò») åðéâñáäýíïõíôçí åîÝëéîç êáé êáèõóôåñïýí ôçí áðïêÜëõøç ôçò
áéôßáò ôïõ ëïéìïý.ÅðéðëÝïí, ï äéÜëïãïò Á÷éëëÝá-ÊÜë÷á
ðñïúäåÜæïõí
ôïí áíáãíþóôçôüóï ãéá ôçí åðßèåóç ðïõ èá äå÷èåß ï ôåëåõôáßïò áðü ôïí ÁãáìÝìíïíáüóï êáé ãéá
ôç óýãêñïõóç ôùí äýï çñþùí.Ç åðéâñÜäõíóç ëåéôïõñãåß ðÜíôïôå èåôéêÜ ãéá ôïí áíáãíþóôç
ðïõáðïêôÜ áêüìç ìåãáëýôåñç áãùíßá ãéá ôç óõíÝ÷åéá ôïõ Ýðïõò, åíþ ðá-ñÜëëçëá ÷áëáñþíåé ðñïò
óôéãìÞí áðü ôçí Ýíôáóç ôùí ãåãïíüôùí.
2. Ο Αγαμέμνονας δικαιολογώντας την άρνηση του ναελευθερώσει τη Χρυσηίδα, διατυπώνει τα
χαρακτηρι-στικά του ιδανικού τύπου γυναίκας στην ομηρική κοι-νωνία. Ποια ήταν αυτά; Να στηρίξετε την
απάντησήσαςμεστοιχείααπότοκείμενο.
Ôá
÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò éäáíéêÞò ãõíáßêáò
óôçí ïìçñéêÞ êïéíùíßá Þôáíç óõíïëéêÞ åîùôåñéêÞ ïìïñöéÜ («öõÞ» = ïìïñöéÜ, üøç), ôï êáëëßãñáììïóþìá
(«äÝìáò» = êïñìß), ç óýíåóç («öñçí» = ìõáëü, êáñäéÜ), ç åðéäåîéüôçôáóôéò ãõíáéêåßåò åñãáóßåò.Ï ÁãáìÝìíïíáò
áíáöÝñåé üôé ðñïôéìÜ ôç ×ñõóçßäá áðü ôç íüìéìç ãõ-íáßêá ôïõ, ãéáôß «ðïóþò êáôþôåñç äåí åßíáé / óôçí êëÜóç,
óôï áíÜóôçìá,óôç ãíþóç êáé óôá Ýñãá» (óô. 113-116). Åßíáé ðñïöáíÝò üôé óõãêåíôñþíåéüëá ôá
÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò éäáíéêÞò ãõíáßêáò êáé áõôü áðïôåëåß, ãéáôïí ÁãáìÝìíïíá,
åðáñêÞ äéêáéïëïãßá
ãéá ôçí åðéèõìßá ôïõ íá ôçí ðÜñåéìáæß ôïõ ðßóù óôçí ÅëëÜäá.Âåâáßùò,üóïêïëáêåõôéêÜêéáíåßíáéôáëüãéáôïõ,äåíìðïñïýííá
èåù-ñçèïýí áðü ôïõò óõíïìéëçôÝò ôïõ åðáñêåßò ëüãïé ãéá ôçí ÜñíçóÞ ôïõ.
3. Αφού δείξετε με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο ότιηέννοιατηςτιμήςκυριαρχείστησκέψητόσοτουΑχιλ-
58
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
λέαόσοκαιτουΑγαμέμνονα,νασυζητήσετεστηντάξητι εννοούσε ο ομηρικός ήρωας στο άκουσμα της λέξηςτιμή, τι σήμαινε
στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. (άτιμος= κυρίως αυτός που έχανε τα πολιτικά του δικαιώμα-τα) και τι σημαίνει στην
καταναλωτική κοινωνία τηςεποχής μας. Τι συμπεραίνετε σχετικά με την αλλαγήστο σημασιολογικό φορτίο των λέξεων;
Πόσο αυτή ηεξέλιξη εξαρτάται από τις μεταβολές που συμβαίνουνστον κώδικά αξιών κάθε κοινωνίας;
Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç óõíå÷Þò ÷ñÞóç áðü ôïõò äýï Þñùåò ôçò ëÝîçò
«ãÝñáò»
(= ðïëåìéêü ëÜöõñï, äþñï), ðïõ õðïäçëþíåé üôé Ýöåñå éäéáßôåñïâÜñïò ç áðüêôçóÞ ôïõ. Åðñüêåéôï, åîÜëëïõ, ãéá
åðéâñÜâåõóç
ôçò ðñï-óöïñÜò ôïõò êáé
õëéêü áíôßêñéóìá
ôçò åêôßìçóçò ðïõ áðïëÜìâáíáí åêìÝñïõò ôùí óõìðïëåìéóôþí ôïõò. ÁõôÞ ç íïïôñïðßá äéáãñÜöåôáé áðüôïí
ÁãáìÝìíïíá óôïõò óô. 118-120, 135, 174-175 êáé áðü ôïí Á÷éëëÝá óôïõòóô. 161-162, 163, 166, 167, 171, 230.
Áêüìç, ÷áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ÷ñÞóçëåîéëïãßïõ ðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôï äßêáéï (óô. 203, 205, 232,
238). ¼óïí áöïñÜ óôç óçìáóéïëïãéêÞ åîÝëéîç ôçò ëÝîçò «ôéìÞ», ðáñáôç-ñïýìå üôé áêïëïýèçóå ôéò
êïéíùíéêÝò êáé ëïéðÝò åîåëßîåéò. Óôçí ÁèÞíáôïõ 5
ïõ
áé. ð.×. ç ðüëç èåùñåßôáé ðéï óçìáíôéêÞ áðü ôï Üôïìï êáé ãé’áõôü «ôéìÞ» óçìáßíåé ðéá áíáãíþñéóç
ôçò ðñïóöïñÜò óôçí ðüëç êáé ôçòóõììåôï÷Þò óôá êïéíÜ (ðâ. êáé ôï åðßèåôï «
ἄ
ôéìïò», ðïõ óÞìáéíå åêåßíïíðïõ Ý÷áíå ôá ðïëéôéêÜ ôïõ äéêáéþìáôá).Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ç «ôéìÞ» èá
áêïõóôåß åßôå óå ðáñáäïóéáêÝò êïé-íùíßåò, êõñßùò ôçò åðáñ÷ßáò, ðïõ Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá åêëåßðïõí
(ðâ. ôéò«âåíôÝôåò» ôùí Êñçôéêþí), åßôå, âåâáßùò, óôï ðëáßóéï ôïõ êáôáíáëùôé-óìïý ìå ôç óçìáóßá ôçò
áíôáëëáêôéêÞò áîßáò ðñïúüíôùí.
4.Οι αρχαίοιείχανμιαανθρωπομορφικήαντίληψηγια τουςθεούςτους:πίστευανότιμπορούσανναεμφανιστούνσ’έναθνητό,παίρνονταςτημορφήανθρώπου,
κιακόμηπωςείχανανθρώπινησυμπεριφορά,συνήθειεςήελαττώματα.Στοπλαίσιοαυτήςτηςαντίληψηςανήκουνκαιοιεμφανί-σειςτωνθεώνσταομηρικάέπη
είτεμεενανθρώπισηείτεμεεπιφάνεια.ΣεποιααπότιςδύοπεριπτώσειςανήκειηεμφάνισητηςΑθηνάςστονΑχιλλέα;Θυμηθείτεεπίσηςτηνεμφάνισητης
ίδιαςθεάςστονΤηλέμαχο(Οδύσσεια,α188κ.εξ.)καισυζητήστεγιατίοποιητήςεπέλεξεσεκάθεσκηνήδιαφορετικότρόποπαρουσίασηςτηςθεάς.
¼ôáí Ýíáò èåüò åìöáíßæåôáé óôïõò èíçôïýò ìå áíèñþðéíç ìïñöÞ ÷ùñßò
Ραψωδία
Α
59
στ. 54-306
üìùò íá ãßíåôáé áíôéëçðôÞ ç èåúêÞ ôïõ éäéüôçôá, Ý÷ïõìå
åíáíèñþðéóç.
¼ôáí üìùò ãßíåôáé áíôéëçðôÞ ç èåúêÞ éäéüôçôÜ ôïõ, ôüôå ãßíåôáé ëüãïòãéá åðéöÜíåéá («åðß» +
«öáßíïíôáé ïé èåïß»). Óôïõò óôß÷ïõò 197-200 ç èåÜÁèçíÜ åìöáíßæåôáé ðßóù áðü ôïí
Á÷éëëÝá áðïêáëýðôïíôÜò ôçí ôáõôü-ôçôÜ ôçò ìüíï ó’ áõôüí, åðïìÝíùò Ý÷ïõìå
åðéöÜíåéá
ôçò èåÜò. Áíôßèå-ôá, óôçí Ïäýóóåéá, ç ÁèçíÜ åìöáíßæåôáé óôïí ÔçëÝìá÷ï ìå ôç ìïñöÞôïõ ÌÝíôç,
÷ùñßò íá êáôáëáâáßíåé êáíåßò üôé åßíáé ç èåÜ. ÂëÝðïõí üëïéôï ÌÝíôç. Ðñüêåéôáé ëïéðüí ãéá
åíáíèñþðéóç ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç.Ï ðïéçôÞò åðÝëåîå íá ìç ãßíåé áíôéëçðôÞ ç èåÜ ãéáôß ï
ÔçëÝìá÷ïò èáæçôïýóå óßãïõñá ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ðáôÝñá ôïõ êáé ç ÁèçíÜ èá Þôáíõðï÷ñåùìÝíç íá ôïõ
áðïêáëýøåé ôá ðÜíôá, áëëÜæïíôáò ôçí ðëïêÞ êáéôçí åîÝëéîç ôïõ Ýðïõò.Óôçí
ÉëéÜäá
, üìùò, ç
ÁèçíÜ
åìöáíßæåôáé ôçí êñßóéìç óôéãìÞ êáôÜ ôçíïðïßá ï Á÷éëëÝáò åßíáé Ýôïéìïò íá óêïôþóåé ôïí ÁãáìÝìíïíá. ÐñÝðåé
íááðïêáëýøåé ôçí ôáõôüôçôÜ ôçò óôïí Á÷éëëÝá, ãéá íá ôç óåâáóôåß êáé íáõðáêïýóåé óôçí óõìâïõëÞ ôçò. ÁíáãêÜæåé ôïí
Þñùá íá åãêáôáëåßøåé ôçíåêäéêçôéêÞ ôïõ ìáíßá êáé íá åðéäåßîåé áõôïóõãêñÜôçóç. ÊáíÝíáò èíçôüòäå èá
ìðïñïýóå íá ðåßóåé Þ íá ðáñáóýñåé ôïí áôéìáóìÝíï êáé åîïñãé-óìÝíï Þñùá íá ìçí ðñïâåß óôç äïëïöïíßá ôïõ
ÁãáìÝìíïíá. ¸ôóé, åîõðç-ñåôåßôáé ç ðëïêÞ ôçò õðüèåóçò ðïõ Ý÷åé ðñïêáèïñßóåé ï ðïéçôÞò, áöïýóþæåôáé ï
ÁãáìÝìíïíáò, Ýíáò áð’ ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ Ýðïõò.
5.Έναςχαρακτηριστικόςτρόποςγιαναδείξουμεπωςκάτιδεν μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι να ισχυριστούμεότι αυτό θα γίνει
μόνο αν αλλάξει η φυσική τάξη τουκόσμου.Αυτόςοτρόποςέκφρασηςλέγεται«σχήματουαδυνάτου» και τον συναντάμε στον
όρκο του Αχιλλέα(στ. 234-245). Μπορείτε να πείτε με δικά σας λόγιατο νόημα αυτού του όρκου;
Ï Á÷éëëÝáò åííïåß ìå ôïí üñêï ôïõ üôé «ìüíïí üôáí áõôü ôï óêÞðôñïîáíáâãÜëåé öýëëá êáé êëáäéÜ, ìüíï
ôüôå èá îáíáðïëåìÞóù óôï ðëåõ-ñü óáò». ÅðïìÝíùò, ðïôÝ äåí èá îáíáãõñßóåé. Åßíáé áîéïðñüóåêôï êáéôï
üôé áíáöÝñåé áìÝóùò ôï áðïôÝëåóìá ôçò áðï÷þñçóÞò ôïõ, ôï üôéèá ôïí áðïæçôÞóïõí üëïé,
ðñïïéêïíïìþíôáò Ýôóé êáé ôçí åîÝëéîç ôçòõðüèåóçò.Ç Ýíôáóç ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü ôç ÷ñÞóç
áõôïý ôïõ ó÷Þìáôïò ôïêáèéóôÜ éäéáßôåñá åðéôõ÷çìÝíï ãéá ôçí ðáñïýóá óôéãìÞ ôïõ Ýðïõò.
6.Το«σχήματουαδυνάτου»χρησιμοποιείταισυχνάκαιστηνεοελληνικήμαςπαράδοση.ΑφούδιαβάσετεταΠα-ράλληλαΚείμενα,ναεπισημάνετεαυτόντον
τρόποέκ-
60
Ραψωδία
Α
στ. 54-306
φρασης, να συγκρίνετε τα συγκεκριμένα χωρία με τονόρκοτουΑχιλλέακαινατααναλύσετεμελίγαλόγια.
Ôï ðñþôï ðáñÜëëçëï êåßìåíï áíáöÝñåé üôé, üðùò ôï îåñü êëáäß äåíìðïñåß íá áíèßóåé êáé íá âãÜëåé
êëùíÜñéá, Ýôóé êáé ï íåêñüò áäåëöüòäåí ìðïñåß íá óõíáíôçèåß ìå ôçí áäåëöÞ
ôïõ. Ôï äåýôåñï êåßìåíï óôçñßæåôáé óôçí éäÝá üôé üðùò äåí ìðïñåß íáõðÜñîåé áëþíé óôï ðÝëáãïò êáé
üðùò óå Ýíá ôÝôïéï áëþíé äåí èá ìðï-ñïýóáí íá ìçí âñá÷ïýí Ýíá Ü÷õñï êáé Ýíá óðõñß óéôÜñé
êáé, áêüìç,üðùò åßíáé áäýíáôïí ôá áâãÜ íá ôá êÜíïõìå äÝìá êáé íá ôá äÝóïõìå ìåìåôÜîé, Ýôóé åßíáé áäýíáôï
íá ðáíôñåõôåß ç Âïóêïðïýëá Ýíáí ôóïðÜíç.Êáé óôá äýï êåßìåíá ôï áðñáãìáôïðïßçôï ðñïâÜëëåôáé ðÝñáí
ðÜóçòáìöéâïëßáò. Ôï ðñþôï êåßìåíï ðáñïõóéÜæåé ôéò ðåñéóóüôåñåò ïìïéüôçôåò ìå ôïíüñêï ôïõ Á÷éëëÝá,
áöïý óôçñßæåôáé åðßóçò óôç äéáäéêáóßá áíáãÝííçóçòåíüò íåêñïý öõôïý, ðñÜãìá áäýíáôï. Ôï äåýôåñï êåßìåíï
ðåñéëáìâÜíåéôï áäýíáôï ôçò åðßôåõîçò ìéáò áíèñþðéíçò ðñÜîçò.
7.Προοικονομίαείναιηαφηγηματικήτεχνικήμετηνοποίαοποιητήςπροετοιμάζεισυστηματικάταεπεισόδιαπουθα ακολουθήσουν στην εξέλιξη
της πλοκής του έργου.Αφού θυμηθείτε παραδείγματα προοικονομίας από τηνΟδύσσειακαιτασυζητήσετεστηντάξη,να
επισημάνετεανάλογα παραδείγματα στους στ. 213-242.
Ðñïïéêïíïìßá åíôïðßæåôáé êáô’ áñ÷Üò óôïõò óô. 213-214, üðïõ ç ÁèçíÜëÝåé óôïí Á÷éëëÝá üôé
êÜðïéá ìÝñá èá ëÜâåé ôñßäéðëá äþñá ãéá ôçíðñïóâïëÞ ðïõ ôïõ Ýãéíå (ðâ. ñáøùäßåò É êáé Ô):
«ôñßäéðëá äþñ’ áôßìçôáèá ëÜâåéò ìéáí çìÝñá / ãé’ áõôÞí ôçí ýâñéí». ÅðéðëÝïí, óôïõò óô. 240-243ï
Á÷éëëÝáò ìéëÜåé ãéá ôïõò óêïôùìïýò ôïõ ¸êôïñá, ãéá ôçí áäõíáìßáôïõ ÁãáìÝìíïíá íá âïçèÞóåé,
êáèþò êáé ãéá ôï ðüóï èá ôïí áðïæç-ôïýí üëïé (ðâ. ñáøùäßåò È, É, Ë-Ï): «è’ áðïæçôïýí ïé
Á÷áéïß ìéá ìÝñáôïí Ðçëåßäç / üëïé êáé óõ ðåñßëõðïò ôçí äýíáìéí äåí èá ‘÷åéò / íá ôïõòâïçèåßò…».
ÓçìáíôéêÞ åßíáé ç áíáöïñÜ óôçí áäõíáìßá ôïõ ÁãáìÝìíïíáíá áíôéóôáèìßóåé ôçí áðïõóßá ôïõ Á÷éëëÝá,
êáèþò äçìéïõñãåß áðü ôçíáñ÷Þ ôïõ Ýðïõò áãùíßá ãéá ôï ðþò èá åîåëé÷èïýí ïé ó÷Ýóåéò ôùí äýïáñ÷çãþí
óôï ìÝëëïí.
8.ΝαεπισημάνετεστολόγοτουΝέστορα(στ.255-285)μεποιουςτρόπουςοσεβάσμιοςγέρονταςπροσπαθείνακατευνάσειταοξυμέναπνεύματα
τωνδύοαντιπάλων.
Ï ÍÝóôïñáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óýíåóç, ðñáüôçôá êáé óïößá ðïõ ðçãÜ-æïõí áðü ôçí
ðåßñá
ôùí ãçñáôåéþí ôïõ. Åðåìâáßíåé óôç óýãêñïõóç ôùí
Ραψωδία
Α
61
στ. 54-306
äýï çñþùí ãéá íá ôïõò çñåìÞóåé, íá ôïõò óõìöéëéþóåé êáé
åðáíáöÝñåé

ôçí ôÜîç êáé ôçí çñåìßá

óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï. Áõôü ôï êáôáöÝñíåéìå ôïõò åîÞò ôñüðïõò:• Ôïíßæåé ôçí éêáíïðïßçóç ôùí
Ôñþùí, áí ðëçñïöïñçèïýí ôç öéëïíéêßáôùí äýï çñþùí, êáé ôïí ðåñßãåëï ðïõ èá ðñïêëçèåß óôï
óôñáôüðåäïôùí å÷èñþí.•Åðéóçìáßíåé ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ èá åðáêïëïõèÞóïõí
ìåôÜôçí áðï÷þñçóç ôïõ Á÷éëëÝá áðü ôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò.•Å î õ ø þ í å é ô é ò é ê á í ü ô ç ô å ò ô ù í ä ý ï
ç ñ þ ù í , ã é á í á ô ï õ ò ê ï ë á ê å ý ó å é ìðñïóôÜ óôïõò Á÷áéïýò. Õðïóôçñßæåé ôç ãåííáéüôçôá ôïõ Á÷éëëÝá
áëëÜêáé ôçí áíùôåñüôçôá ôïõ ÁãáìÝìíïíá.•Äåí åßíáé ðáñÜîåíï íá äéáöùíïýí äýï éó÷õñïß óôñáôçãïß, üìùò
ðïëýóçìáíôéêüôåñïß ôïõò Þñùåò õðÜêïõóáí ôéò óõìâïõëÝò ôïõ ðáëáéüôåñá,åðïìÝíùò ðñÝðåé êé áõôïß
íá óôáìáôÞóïõí íá ìáëþíïõí êáé íá óõìöé-ëéùèïýí.•Äßíåé äßêéï êáé óôïõò äýï: Ï Á÷éëëÝáò ðñÝðåé íá ðÜñåé ðßóù ôï
ëÜöõñüôïõ, ôç Âñéóçßäá, ãéáôß åßíáé ãåííáßïò êáé éêáíüò ðïëåìéóôÞò ìå èåúêÞìÜëéóôá êáôáãùãÞ,
åíþ ï ÁãáìÝìíùí ðñÝðåé íá åßíáé óåâáóôüò áð’üëïõò, ãéáôß åßíáé ï áñ÷éóôñÜôçãïò ôùí Á÷áéþí.
63
στ. 307-349Ραψωδία
Α
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Á
öïý ôåëåßùóå ç óõíÝëåõóç ôùí Á÷áéþí, ï Á÷éëëÝáò öåýãåé ìáæßìå ôïí ÐÜôñïêëï. Ï
ÁãáìÝìíïíáò êÜíåé ôéò ðñïåôïéìáóßåò ãéá ôçíåðéóôñïöÞ ôçò ×ñõóçßäáò. ÅôïéìÜæåé ôï ðëïßï, ôçí
åêáôüìâç, êáé ïñßæåéêõâåñíÞôç ôïí ÏäõóóÝá. Ç áðïóôïëÞ öåýãåé êáé óôç óôåñéÜ
êÜíïõíôåëåôÝò êáèáñìïý êáé èõóßåò óôïí Áðüëëùíá.Óôç óõíÝ÷åéá ï ÁãáìÝìíïíáò óôÝëíåé óôç óêçíÞ
ôïõ Á÷éëëÝá äýï êÞ-ñõêåò íá öÝñïõí, áêüìç êáé ìå ôï æüñé, ôç Âñéóçßäá áðü ôç óêçíÞ ôïõÁ÷éëëÝá.
Åêåßíïò ôïõò õðïäÝ÷åôáé ìå åõãÝíåéá êáé ëÝåé óôïí ÐÜôñïêëïíá öÝñåé ôç Âñéóçßäá, ç ïðïßá ôïõò
áêïëïõèåß áðñüèõìá.
Ραψωδία Α 307-349
ΗΧρυσηίδαεπιστρέφειστηνπατρίδατηςκαιηΒρισηίδαοδηγείταιστον Αγαμέμνονα
Ραψωδία
Α
65
στ. 350-431
α)στ.350-413: ΟΑχιλλέαςπαραπονιέταιστηΘέτιδαγιαόσασυνέβησαν.β)στ.414-431: ΗΘέτιδαπαρηγορείτονΑχιλλέακαιυπόσχεταιναμεσολαβήσειστον
Δία.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
Τόπος

Ôï óôñáôüðåäïôùí Á÷áéþí óôçí Ôñïßá

Χρόνος
10
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
Á÷éëëÝáòÈÝôéäá
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
Á÷éëëÝáò êÜèåôáé ìüíïò óôï áêñïãéÜëé êáé ðáñáðïíéÝôáé óôç èåÜìçôÝñá ôïõ ãéá ôéò åîåëßîåéò.
Åêåßíç Ýñ÷åôáé, ãéá íá ôïí ðáñçãïñÞ-óåé. Ï Á÷éëëÝáò ôÞò äéçãåßôáé ôá ãåãïíüôá ðïõ óõíÝâçóáí ìÝ÷ñé ôç
óôéã-ìÞ ðïõ ï ÁãáìÝìíïíáò ôïõ ðÞñå ôç Âñéóçßäá. Óôç óõíÝ÷åéá, ôçò æçôÜåéíá ìåóïëáâÞóåé óôïí
Äßá êáé íá ôïõ æçôÞóåé íá óôáèåß óôï ðëåõñü ôùí Ôñþùí. Ç ÈÝôéò õðüó÷åôáé íá ìéëÞóåé
óôïí Äßá ìüëéò áõôüò åðéóôñÝøåéáðü ôïõò Áéèßïðåò. Ôçí þñá ðïõ öåýãåé ç èåÜ, öôÜíåé óôïí
ðñïïñéóìüôïõ êáé ôï êáñÜâé ðïõ ìåôáöÝñåé ôç ×ñõóçßäá.
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
353 κοντόχρονον:
áõôüò ðïõ Ý÷åé ëßãá ÷ñüíéá æùÞò.
354 βροντητής:
¸ôóé áðïêáëïýóáí ôïí Äßá, ãéáôß ðñïêáëïýóå èü-ñõâï ìå ôïõò êåñáõíïýò ðïõ Ýñé÷íå óôç ãç.
358 σεπτή:
óåâáóôÞ.
359 στα βάθη όπ’ έμενε σιμά στον γέροντα γονέα:
Óôç äé-Üñêåéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ ç ÈÝôéäá Ýìåíå êïíôÜ óôïí ðáôÝñá
Ραψωδία Α 350-431
a
ΗσυνάντησηΑχιλλέα– Θέτιδας
66
Ραψωδία
Α
στ. 350-431
ôçò. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ìõèéêü Þñùá
ÍçñÝá,
ðáôÝñá ôùí ðåíÞíôáÍçñçßäùí, ìßá åê ôùí ïðïßùí Þôáí êáé ç ÈÝôéò.
367 Θήβην:

Ðüëç ôçò
Ìïéóßáò,
êïíôÜ óôçí Ôñïßá, ìå âáóéëéÜ ôïíÇåôßùíá, ðïõ Þôáí ðáôÝñáò ôçò ÁíäñïìÜ÷çò.
387 να ιλεωθεί:

íá åîéëåùèåß, íá éêáíïðïéçèåß.
390 προβόδησαν:

îåðñïâüäéóáí.
397-407συχνά στο σπίτι του πατρός... δεν έδεσαν τον Δία:
Ç ¹ñá, ç ÁèçíÜ êáé ï Ðïóåéäþíáò, ðïõ õðïóôçñßæïõí ôïõò Á÷áé-ïýò óôïí ðüëåìï áõôü, åß÷áí óõíåñãáóôåß
êÜðïôå ãéá íá ðáãé-äåýóïõí ôï Äßá, üìùò ôïí Ýóùóå ç ÈÝôéäá. Ï ìýèïò áõôüò äåíìáòåßíáéãíùóôüòáðüêáìßáÜëëçðçãÞ,
ÜñáõðïèÝôïõìåüôé
ôïíäçìéïõñãåßï¼ìçñïò,
ãéáíáõðÜñ÷åéêÜðïéáõðï÷ñÝùóçôïõÄßáðñïò ôç ÈÝôéäá êáé íá åîõðçñåôçèåß Ýôóé ç ðëïêÞ ôïõ ìýèïõ.
403 τον μέγαν εκατόγχειρον:

Ðñüêåéôáé ãéá ôï ãßãáíôá ÂñéÜñåù,ãéï ôçò Ãçò êáé ôïõ Ïõñáíïý. Åß÷å åêáôü ÷Ýñéá, åêáôü
ìÜôéá êáéðåíÞíôá êåöÜëéá.
404 απ’ τους θεούς Βριάρεως και απ’ τους θνητούς Αιγαίων:
Óõ÷íÜ óôá ïìçñéêÜ Ýðç áíáöÝñïíôáé ïíüìáôá ìå
äéáöïñåôéêüôñüðï
áðü ôïõò áíèñþðïõò êáé äéáöïñåôéêü áðü ôïõò èåïýò.Óôï óçìåßï áõôü, ôï ãßãáíôá ïé èåïß ôïí
ïíïìÜæïõí ÂñéÜñåù êáéïé Üíèñùðïé Áéãáßá. Ç ðåñßðôùóç üìùò áõôÞ äåí åßíáé ç ìïíáäé-êÞ. Óôç
ñáøùäßá Î ðëçñïöïñïýìáóôå üôé êÜðïéï ðïõëß ïé èíçôïßôï ëÝíå «êýìéíôç» êáé ïé èåïß «÷áëêßäá». Óôç ñáøùäßá Õ ïé
èíçôïßïíïìÜæïõí ôïí ðïôáìü ôçò ôñùéêÞò ðåäéÜäáò ÓêÜìáíôñï, åíþ ïéèåïß ÎÜíèï.Ãéáôß óõíÝâáéíå áõôÞ ç
äéáöïñïðïßçóç óôéò ïíïìáóßåò äåí Ý÷åéáêüìá åîáêñéâùèåß. Ç ðéèáíüôåñç åñìçíåßá åßíáé
üôé ç ãëþó-óá ôùí èåþí áíôéðñïóùðåýåé ôçí
ðáëéÜ ðïéçôéêÞ ãëþóóá
, ðïõÝöôáóå áðü ôçí ðáëéÜ ðáñÜäïóç óôïí ¼ìçñï, åíþ ç ãëþóóá çãëþóóá ôùí áíèñþðùí
áíôéðñïóùðåýåé ôçí
êïéíÞ êáèçìåñéíÞãëþóóá
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ï ðïéçôÞò. ºóùò ðÜëé ç äéáöïñï-ðïßçóç áõôÞ íá öáíåñþíåé ìéá ôÜóç äéá÷ùñéóìïý ôïõ
èåúêïý áðüôïí áíèñþðéíï êüóìï.
408 Τα γόνατά του αγκάλιασε:

Ç
ôõðéêÞ óôÜóç
åíüò éêÝôç Þôáííá áãêáëéÜæåé ìå ôï Ýíá ôïõ ÷Ýñé ôá ãüíáôá ôïõ ðñïóþðïõ ðïõéêÝôåõå êáé ìå ôï Üëëï
ôïõ ÷Ýñé íá áããßæåé ôï ðçãïýíé ôïõ.
413 πόσο ετυφλώθη:
Óýìöùíá ìå ôçí ïìçñéêÞ áíôßëçøç, ç
«Üôç»
,äçëáäÞ ç ôñÝëá, áöáéñïýóå ðñïóùñéíÜ ôçí êñßóç ôïõ áíèñþðïõ,ôõöëþíïíôÜò ôïí, êáé ôïí êÜíåé íá
óõìðåñéöÝñåôáé ìå ôñüðïðáñÜäïîï êáé ü÷é üðùò èá óõìðåñéöåñüôáí êáíïíéêÜ.
415-419Υιέμου,τισ’ανάσταινατονπικρογεννημένον...άμοιρα
Ραψωδία
Α
67
στ. 350-431
στο σπίτι σ’ εγεννούσα:
Ç ÈÝôéäá îÝñåé üôé ï Á÷éëëÝáò
èáæÞóåé ëßãï
, ãéáôß Ýôóé åßíáé êáèïñéóìÝíï áðü ôç ìïßñá, ãé’ áõôüôïí ÷áñáêôçñßæåé «ðéêñïãåííçìÝíï».
ÅðåéäÞ, ëïéðüí, Ý÷åé êáêÞìïßñá, êáíïíéêÜ èá Ýðñåðå íá êÜèåôáé óôá êáñÜâéá ôïõ ìå çñå-ìßá
êé ü÷é íá êëáßåé êáé íá äïêéìÜæåé ôÝôïéåò ëýðåò.
416 άλυπος:
áõôüò ðïõ äåí áéóèÜíåôáé ëýðç.
417 η μοίρα σου:

Ðñüêåéôáé ãéá ôï
ðåðñùìÝíï,
ôçí ðñïäéáãå-ãñáììÝíç ðïñåßá ôïõ êÜèå áíèñþðïõ ðÜíù óôç Ãç. Ç ìïßñá ôïõÁ÷éëëÝá Þôáí íá ÷Üóåé ôç
æùÞ ôïõ, áí ëÜâáéíå ìÝñïò óôïí ðü-ëåìï ôçò Ôñïßáò. Áðü ôç ãÝííçóÞ ôïõ, ëïéðüí, ç ìïßñá ôïõ
ÞôáíáëëçëÝíäåôç ìå ôçí Ôñïßá. ¼ìùò, ï Á÷éëëÝáò åß÷å ôï äéêáßùìáíá åðéëÝîåé êáé, ôåëéêÜ,
áöïý ðÞñå ìÝñïò óôïí ðüëåìï, åðÝëåîåíá ðåèÜíåé íÝïò.Ïé
Ìïßñåò
Þôáí ôñåéò. Ç
Êëùèþ,
ðïõ Ýêëùèå ôï íÞìá ôçò æùÞòêÜèå áíèñþðïõ, ç
ËÜ÷åóéò,
ðïõ ôýëéãå ôï íÞìá ôçò æùÞò óôïáäñÜ÷ôé, êáé ç
¢ôñïðïò,
ç ïðïßá Ýêïâå ôï íÞìá ôçò æùÞò.
420 βροντοφόρος:
Ï Äßáò óõíÞèéæå íá ñß÷íåé êåñáõíïýò (âñïíôï-öüñïò < öÝñù + âñïíôÞ).
425 Αιθίοπες:

Ïé Áéèßïðåò Þôáí Ýíáò ðïëý åõóåâÞò ëáüò, ðïõ êá-ôïéêïýóå óôï íïôéïáíáôïëéêüôåñï Üêñï ôçò
Ãçò, êïíôÜ óôïíÙêåáíü. Ôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ïé Üíèñùðïé ðßóôåõáí üôé ç Ãçåßíáé Ýíáò åðßðåäïò
äßóêïò ðïõ ðåñéâñå÷üôáí áðü ôïí ðïôáìüÙêåáíü. Ôïõò Áéèßïðåò ôïõò åðéóêÝðôïíôáí óõ÷íÜ ïé èåïß.
427χαλκόστρωτα:
Óôï ðáëÜôé ôïõ Äßá ôï ðÜôùìá åß÷å åðÝíäõóçáðü ÷áëêü, üðùò êáé ôï áíÜêôïñï ôïõ Áëêßíïïõ. Ôï åðßèåôï
åß-íáé êïóìçôéêü êáé èÝëåé íá ôïíßóåé ôïí ðëïýôï êáé ôçí ðïëýôéìçêáôáóêåõÞ ôùí èåúêþí ïéêåéþí.
431 δυναστικώς:
ìå ôç âßá, ÷ùñßò ôç èÝëçóÞ ôïõ.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
350 τότε ο Πηλείδης έκλαιγε και στ’ ακρογιάλι μόνος
Óôá ïìçñéêÜ Ýðç ïé Þñùåò
Ýêëáéãáí
êáé
èñçíïýóáí
÷ùñßò íáíôñÝðïíôáé êáé ÷ùñßò íá íéþèïõí ôçí áíÜãêç íá äéêáéïëïãçèïýíã é á á õ ô ü . Ä å í á ð ï ô å ë ï ý ó å
í ô ñ ï ð Þ ç ó õ í á é ó è ç ì á ô é ê Þ Ý ê ñ ç î ç ôïõ êëÜìáôïò, êáèþò
äåí Þôáí õðïôéìçôéêü
ãéá ôïí ïìçñéêüÞñùá.ÓõíÞèùò ïé Üíôñåò èñçíïýóáí äßðëá óôç èÜëáóóá, óôï ðåäßïôçò ìÜ÷çò,
áêüìá êáé óå ìéá óõíÝëåõóç, ìðñïóôÜ óôïõò óõìðï-ëåìéóôÝò ôïõò êáé ôïõò äéêïýò ôïõò áíèñþðïõò, óå
áíôßèåóç ìåôéò ãõíáßêåò, ïé ïðïßåò îåóðïýóáí óå äÜêñõá êõñßùò ìÝóá óåêëåéóôü ÷þñï, óôï äþìá
ôïõò Þ ìÝóá óå ïðïéïäÞðïôå óðßôé.
68
Ραψωδία
Α
στ. 350-431
351-356καθημένος εκοίταζε... ο μέγας Αγαμέμνων
Ìå ôçí ðñïóåõ÷Þ ôïõ ï Á÷éëëÝáò åêöñÜæåé áðëþò Ýíá ðáñÜ- ð ï í ï ó ô ç ì ç ô Ý ñ á ô ï õ ,
ãé’ áõôü
äå ÷ñåéÜæåôáé íá Ý÷åé ôõðéêÞìïñöÞ
êáé Üñôéá äïìÞ ç ðñïóåõ÷Þ ôïõ. Äåí áíáöÝñåé, äçëáäÞ,êáíÝíá áßôçìÜ ôïõ, ïýôå äßíåé ôïõò
ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõòè á Ý ð ñ å ð å í á ã ß í å é ä å ê ô ü á õ ô ü ð ï õ æ ç ô Ü å é . Ç
ô õ ð é ê Þ ì ï ñ ö Þ ìéáò ðñïóåõ÷Þò
áðïôåëïýíôáí áðü: ôçí ôáõôüôçôá ôïõ èåïý,ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ðñÝðåé íá
áíôáðïêñéèåß ï èåüòóôá áéôÞìáôá ôïõ áôüìïõ ðïõ ðñïóåý÷åôáé êáé, ôÝëïò, ôï ßäéïôï
áßôçìá.
354-357έπρεπε καν ο βροντητής να μου χαρίσει ο Δίας / τι-μήνκαιαντίςολότελαδενμ’έχειαυτόςτιμήσει󰂷/ιδούτώρα με
ατίμασεν ο μέγας Αγαμέμνων
Ç
ôéìÞ
ðñïâÜëëåôáé óôá ïìçñéêÜ Ýðç ùò ýøéóôç áîßá. Ôï íá ôéìÜ-ôáé êáíåßò áðü èåïýò êáé áðü áíèñþðïõò Þôáí
ðïëý óçìáíôéêüóôç æùÞ êáé ôçí ðñïêïðÞ ôùí áíèñþðùí. Êáé ï ßäéïò ï Á÷éëëÝáòáðïöáóßæåé íá åãêáôáëåßøåé
ôç ìÜ÷ç ãéá ëüãïõò ôéìÞò, åðåéäÞäåí ôïí ôßìçóå ï ÁãáìÝìíïíáò ìå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ.
414 και δάκρυα χύνοντας πολλά του απάντησεν η Θέτις
Ç È Ý ô é ä á å ß í á é á ð ü ô é ò ð é ï ô ñ á ã é ê Ý ò ì ï ñ ö Ý ò ô ï õ Ý ð ï õ ò . Ó õ - ìðåñéöÝñåôáé óôï
ãéï ôçò áêñéâþò üðùò ìéá èíçôÞ ãõíáßêá, ìååõáéóèçóßá êáé óôïñãÞ.Ðñïóðáèåß íá áðáëýíåé ôïí ðüíï
ôïõ ãéïõ ôçò, ôïí óõìâïõ-ëåýåé êáé ðïíÜåé, ãéáôß îÝñåé üôé äåí èá æÞóåé ï ãéïò ôçò ãéá ðïëýáêüìá.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛEΑΣ
Óôç óêçíÞ áõôÞ ï Á÷éëëÝáò ìïéÜæåé ðåñéóóüôåñï ìå Ýíá ìéêñü ðáéäß ðïõíéþèåé
áäýíáìï
íá áíôéìåôùðßóåé êÜðïéá äõóêïëßá, êÜðïéá áäéêßá ðïõôïõ óõíÝâç êáé ôñÝ÷åé óôç ìçôÝñá ôïõ íá ôï
âïçèÞóåé.Åßíáé
åõáßóèçôïò
,
ôñõöåñüò
êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ ìå ôçÈÝôéäá åêäçëþíåé ôá ðáñÜðïíÜ ôïõ êáé áöÞíåé ôïí ðüíï ôïõ íá
ðëçì-ìõñßóåé ôç óêçíÞ. ÐáñáìÝíåé
óôáèåñüò
óôçí ÜðïøÞ ôïõ, áêüìá êé áí ôïðåßóìá ôïõ ôïí êñáôÞóåé ìáêñéÜ áðü ôïí ðüëåìï.Åìöáíßæåôáé,
åðßóçò,
åêäéêçôéêüò
êáé èÝôåé ùò ìüíï óôü÷ï ôïõ ôçí ôéìùñßá ôùí áíôéðÜëùí ôïõ.
Ραψωδία
Α
69
στ. 350-431
ΘEΤΙΔΑ
ÇÈÝôéäáåßíáéç
ôñáãéêÞìçôÝñá
-èåÜ, ðïõ îÝñåé üôé ï ãéïò ôçò èá ðåèÜíåéíÝïò, ÷ùñßò ç ßäéá íá ìðïñåß íá êÜíåé êÜôé ãéá íá áðïôñÝøåé
ôï èÜíáôüôïõ. Åßíáé
óôïñãéêÞêáéôñõöåñÞìçôÝñá
, óõìðáñáóôÝêåôáé óôoí Á÷éëëÝáêáé õðüó÷åôáé íá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìÜ ôïõ êáé íá ìåôáâåß óôïí
Äßá.Ðáñüëï ðïõ åßíáé èåÜ, óôç óêçíÞ áõôÞ ðáñïõóéÜæåôáé
áðëÞ, ðïíåìÝíçêáé áíÞóõ÷ç,

êïéíÞ èíçôÞ,
(óôïé÷åßï áíèñùðïìïñöéóìïý), ðñüèõìç íáêÜíåé ôá ðÜíôá, ðñïêåéìÝíïõ íá áðáëýíåé ôïí ðüíï ôïõ ãéïõ
ôçò.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
356 ο μέγας Αγαμέμνων
Óôá ïìçñéêÜ Ýðç ãíùñßæïõìå ôï ðïëßôåõìá ôçò âáóéëåßáò. Åéäé-êüôåñá óôçí
ÉëéÜäá
ðåñéãñÜöåôáé óôçí áðüëõôç ìïñöÞ ôçò, åíþóôçí
Ïäýóóåéá
óõíäõÜæåôáé ìå ôçí ïëéãáñ÷ßá. Óôçí ôåëåõôáßáðåñßðôùóç ï âáóéëéÜò ëáìâÜíåé óïâáñÜ
õðüøç ôï ëüãï ôùíéó÷õñþí áíäñþí ôïõ ôüðïõ ôïõ.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•ÓôïõòäýïìïíïëüãïõòõðÜñ÷åéóõíäõáóìüò
áöÞãçóçò
êáé
äéáëüãïõ
.•Ç
åíáëëáãÞ ã´
êáé
â´

ðñïóþðïõ
óôçí áöÞãçóç ðñïóäßäåé éäéáßôåñçäñáìáôéêüôçôá.•ÅíäéáöÝñïõóá åßíáé ç
Ýíèåôç áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç
óôï ëüãï ôïõÁ÷éëëÝá
(åãêéâùôéóìüò).
Ôá Þäç ãíùóôÜ ãåãïíüôá ðáñáôßèåíôáé, ðñï-êåéìÝíïõ íá åíäõíáìþóïõí ôçí ðåéèþ ôïõ Á÷éëëÝá, ðïõ æçôÜ ôç
âïÞèåéáôçò ìçôÝñáò ôïõ.•
óô. 424-427:
Ï ðïéçôÞò óôï óçìåßï áõôü åðéíïåß ôï ôáîßäé ôùí èåþíóôç ÷þñá ôùí Áéèéüðùí êáé
êáèõóôåñåß
ôç ìåôáöïñÜ ôïõ áéôÞìáôïò ôïõÁ÷éëëÝá óôïí Äßá. Ôï óôïé÷åßï áõôü
åðéâñáäýíåé
ôçí ðëïêÞ ôïõ ìýèïõìå óêïðü íá ìåãáëþóåé ôçí áãùíßá ôùí áêñïáôþí êáé íá áðïìáêñýíåéãéá ìåãáëýôåñï
äéÜóôçìá ôïí Á÷éëëÝá áðü ôç ìÜ÷ç. (Âë. êáé ðáñáêÜôùôçí
åñþô. 5.
)•
Ðñïïéêïíïìßá
åíôïðßæåôáé óôïõò óô. 395, 408, 420-421, 427-429. (Âë.êáé ðáñáêÜôù ôçí
åñþô. 5.
)
Παρομοίωση:
(óô. 360) «êáé óáí ïìß÷ëç áíÝâçêå ìÝó’ áðü ô’ Üóðñï êýìá.
70
Ραψωδία
Α
στ. 350-431
Μεταφορές:
( ó ô . 3 7 3 ) « ë ý ô ñ á ð ë ï õ ó é ï ð Ü ñ ï ÷ á » / ( ó ô . 3 8 0 ) « ä õ í á ô Ý ò öïâÝñåò» / (óô. 415) «ôïí
ðéêñïãåííçìÝíïí» / (óô. 422) «áðü ôïí ðüëåìïíôñáâÞîïõ».

Προσωποποιήσεις:
(óô. 363) «óôçí êáñäéÜ ðïéá ëýðç ó’ Þâñå» / (óô.417) «áöïý äåí èÝë’ ç ìïßñá óïõ ðïëýí êáéñüí íá
æÞóåéò».

Επίθετα:
(óô. 351) «áðÝñáíôá ðåëÜãç» / (óô. 354) «âñïíôçôÞò Äßáò» /(óô. 358) «óåðôÞ ìçôÝñá» / (óô. 360)
«Üóðñï êýìá» / (óô. 366) «ôçí ðüëéíôçí áãßáí» / (óô. 367) «ï ìÝãáò Çåôßùí» / (óô. 371) «ìáêñüâïëïõ
Öïßâïõ»/ (óô. 372) «ãïñãÜ êáñÜâéá» / (óô. 373) «ëýôñá ðëïõóéïðÜñï÷á» / (óô. 375)«óêÞðôñï
÷ñõóü» /(óô. 378) «ëýôñá ëáìðñÜ» / (óô. 380) «ìå äõíáôÝò öï-âÝñåò» / (óô. 383) «âÝëïò êáêü» /
(óô. 385) «óôï áðÝñáíôï óôñáôüðåäï»/ (óô. 389) «ëüãïí öïâåñüí» / (óô. 390) «ãñÞãïñï êáñÜâé» /
(óô. 394) «ôïêáëü ðáéäß óïõ» / (óô. 398) «ìáõñïóýííåöïí Êñïíßäçí» / (óô. 403) «ôïíìÝãáí
åêáôüã÷åéñïí» / (óô. 412) «ï êñáôáéüò Áôñåßäçò ÁãáìÝìíùí» / (óô.416) «Üëõðïò êáé áäÜêñõôïò» /
(óô. 418) «ïëéãüæùïò» / (óô. 420) «âñïíôï-öüñïõ Äéá» / (óô. 421) «÷éïíéóìÝíïí ¼ëõìðïí» / (óô. 427)
«÷áëêüóôñùôáäþìáôá» / (óô. 430) «ïìïñöüæùíçí êïñáóßäá».
Εικόνες:
(óô. 350-352) Ï Á÷éëëÝáò êÜèåôáé ëõðçìÝíïò / (óô. 360-362)Ç áíÜäõóç ôçò ÈÝôéäïò ìÝóá áðü ôç
èÜëáóóá êáé ç óõíÜíôçóç ìå ôïãéï ôçò.
Ραψωδία
Α
71
στ. 350-431
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Ποιο είναι το αίτημα του Αχιλλέα και γιατί η Θέτιδαείναι η πιο κατάλληλη θεότητα για να το
μεταφέρειστον Δία; Πώς αντιδρά η Θέτιδα στο αίτημα του γιουτης, τι του υπόσχεται και τι τον προτρέπει να
κάνει;Ναδικαιολογήσετετηναπάντησήσαςμεστοιχείααπότοκείμενο.
Ï Á÷éëëÝáò
æçôÜ íá ãßíåé ï Äßáò âïçèüò ôùí Ôñþùí
êáé íá ôïõò ÷á-ñßóåé íßêåò, ðïõ èá âõèßóïõí óôï ðÝíèïò ôïõò Á÷áéïýò. Ç ÈÝôéò åßíáé
çêáôáëëçëüôåñç èåüôçôá ãéá íá ìåôáöÝñåé ôï áßôçìá ôïõ Á÷éëëÝá óôïíÄßá, ü÷é ìüíï ãéáôß åßíáé ç
ìçôÝñá ôïõ áäéêçìÝíïõ Þñùá, áëëÜ êáé ãéáôßåßíáé åêåßíç ðïõ êÜðïôå Ýóùóå ìå ôéò
åíÝñãåéÝò ôçò ôïí ðáôÝñá ôùíèåþí áðü âÝâáéï êßíäõíï. ÕðïâÜëëïíôáò, ëïéðüí, ôï áßôçìÜ
ôçò èá åðé-êáëåóôåß ôüóï ôï äßêéï ôïõ ãéïõ ôçò üóï êáé ôç ÷Üñç ðïõ ôçò ÷ñùóôÜï Äßáò
(ðñïóöïñÜ – áíôáðüäïóç).
Ç ÈÝôéò
èñçíåß
ìáæß ìå ôï ãéï ôçò ôçí êáêÞ ôïõ ìïßñá (óô. 414-419) («ôéó’ áíÜóôáéíá ôïí ðéêñïãåííçìÝíïí;»).
Ôïõ õðüó÷åôáé íá ìéëÞóåé óôïíÄßá (óô. 420-421), ìüëéò ãõñßóåé áðü ôï ôáîßäé ôïõ óôïõò
Áéèßïðåò (óô.424-428)· ôÝëïò, ôïí ðñïôñÝðåé íá áðïóõñèåß áðü ôïí ðüëåìï, ãéá íáäåßîåé ðüóï ìåãÜëïò
åßíáé ï èõìüò ôïõ (óô. 422-423): «Óõ ùóôüóï áðü ôïíðüëåìïí ôñáâÞîïõ êáé óôåò ðñýìíåò / çóý÷áæå, ôùí
Á÷áéþí íá äåßîåéòôïí èõìüí óïõ».
2. Συγκρίνοντας την εικόνα που παρουσιάζει ο Αχιλλέαςστη συνάντηση με τη μητέρα του (στ. 350-430)
μετηνεικόναπουσχηματίσατεγιααυτόνκατάτηφιλονι-κίατουμετονΑγαμέμνοναστησυνέλευσητωνΑχαιών(στ.122κ.εξ)ποιεςδιαφορές
παρατηρείτε;Ναστηρίξετετην απάντησή σας με χωρία του κειμένου.
Ï Á÷éëëÝáò óôç óõíÜíôçóÞ ôïõ ìå ôç ÈÝôéäá åðéäåéêíýåé
åõáéóèçóßåò
ðïõ äåí èõìßæïõí êáèüëïõ ôïí
ðáñïñìçôéêü
êáé
åêäéêçôéêü
Þñùá ôçòóêçíÞò ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï. Óôï óô. 349 ðëç-ñïöïñïýìáóôå üôé ï
Á÷éëëÝáò êëáßåé óôçí áêñïãéáëéÜ êáé áìÝóùò ìåôÜåêöñÜæåé ôá ðáñÜðïíÜ ôïõ óôç ÈÝôéäá ãéá
ôçí êáêÞ ôïõ ìïßñá (óôïõòóô. 352-356) êáé ãéá ôçí áäéêßá ðïõ õðÝóôç áðü ôïí áñ÷éóôñÜôçãï
ôùíÁ÷áéþí (óô. 365-392).
72
Ραψωδία
Α
στ. 350-431
Ìáò åêðëÞóóåé, åðßóçò, ôï ãåãïíüò üôé ðáñáêáëåß ôç ìçôÝñá ôïõ óôïóô. 393 íá ôïí
ðñïóôáôåýóåé
, áõôüò ðïõ óôçí ðñïçãïýìåíç óêçíÞ öáé-íüôáí ðáíôïäýíáìïò êáé Üöïâïò. ÁìÝóùò ìåôÜ îå÷åéëßæåé ç
åõáéóèçóßáôïõ Þñùá, êáèþò èõìÜôáé êáé ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá, áíáæçôþíôáò ôçíáóöÜëåéá ìÝóá
áðü ôï íïóôáëãéêü ôïõ ôáîßäé (óô. 396-406).Åßíáé ðïëý
óêåðôéêüò
êáé ó÷åäéÜæåé
øý÷ñáéìá
ðëÝïí ôçí åêäßêçóÞ ôïõ,üôáí óôïõò óô. 408-412 æçôÜåé áðü ôç ÈÝôéäá íá ìåóïëáâÞóåé óôï Äßá,þóôå
íá ðåôý÷åé ôïí îåðåóìü ôùí Á÷áéþí. ¸íá äéáöïñåôéêü ðñüóùðï ðáñáôçñïýìå óôç
óêçíÞ ôçò óýãêñïõóÞòôïõ ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá.
Åêåß ï Á÷éëëÝáò õðåñáóðßæåôáé ôçí ôéìÞ ôïõ ìåðÜèïò, åðéôéèÝìåíïò óôïí áñ÷éóôñÜôçãü ôïõ ìå âáñåßò
÷áñáêôçñéóìïýòêáé áðåéëþíôáò áêüìç êáé íá ôïí óêïôþóåé, óôïõò óô. 149, 160, 190-191,225-232.
ÅðéðëÝïí, åßíáé
õðÜêïõïò
êáé
åõóåâÞò
áðÝíáíôé óôçí ÁèçíÜ,üôáí áõôÞ ðñïóðáèåß íá ôïí çñåìÞóåé óôïõò óô. 216-218. ÌåôÜ ôçí åðÝì-âáóç ôçò ÁèçíÜò,
áðïãïçôåõìÝíïò ï Þñùáò äçëþíåé áäéÜöïñïò ãéá ôïíðüëåìï êáé ãéá ôïõò óõìðïëåìéóôÝò ôïõ (óô. 169-171)·
ôïõò áðåéëåß üôéèá åðéóôñÝøåé óôçí ðáôñßäá ôïõ (óô. 233-244) êáé èá åãêáôáëåßøåé ôïíðüëåìï,
áöïý äå ÷áßñåé êáìßáò åêôßìçóçò ïýôå êáíåßò õðåñáóðßæåôáé ôá äßêáéÜ ôïõ.
ÅãùéóôÞò
êáé åãùêåíôñéêüò, áìöéóâçôåß áêüìá êáé ôçíáîßá áõôïý ôïõ ðïëÝìïõ êáé ü,ôé Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôïí
ÁãáìÝìíïíá. ÔÝëïò,åêäçëþíåé ìéá
õðåñçöÜíåéá
óôïõò óô. 293-299, üôáí áñíåßôáé íá äþóåéóõíÝ÷åéá óôï èÝìá ìå ôç Âñéóçßäá êáé íá
õðáêïýóåé ôéò åíôïëÝò ôïõÁãáìÝìíïíá.
3.ΜελετώνταςτουςλόγουςτουΑχιλλέα(στ.353-357και365-413),τισυμπεραίνετεγιατηναξίατηςτιμήςστηνομηρικήκοινωνία;Να
τεκμηριώσετετηναπάντησήσαςμε αναφορές στο κείμενο.
Åßíáé áîéïóçìåßùôç ç áíáöïñÜ ôïõ Á÷éëëÝá óôï üôé, óýìöùíá ìå ôï ÷ñçóìü, èá æÞóåé ëßãá
÷ñüíéá, áëëÜ èá ðñïëÜâåé íá êåñäßóåé ìåãÜëç ôéìÞ(óô. 353-357). ÐáñïõóéÜæåé, ìÜëéóôá, ôçí
ôéìÞ
ùò êÜôé ðïõ ôïõ ïöåßëïõíïé èåïß (ï Äßáò) ùò
áíôéóôÜèìéóìá
ãéá ôçí «êïíôü÷ñïíç» æùÞ ôïõ. Ôáãåãïíüôá, üìùò, ðïõ óõìâáßíïõí ìðïñåß íá âãÜëïõí
øåýôéêï ôïí ðá-ñáðÜíù ÷ñçóìü, áöïý ôïõ áöáéñåßôáé ç ôéìÞ ðïõ ôïõ áðïäüèçêå áðüôïõò
óõìðïëåìéóôÝò ôïõ.Ç Ýííïéá ôçò ôéìÞò êõñéáñ÷åß êáé óôçí
ðñïóåõ÷Þ
ôïõ Á÷éëëÝá (ôéìÞí,ôéìÞóåé [óô. 355], áôßìáóåí [óô. 356]), ðïõ ìïéÜæåé íá èëßâåôáé ðåñéóóüôå-ñï
ãéá ôçí çèéêÞ ìåßùóç êáé áôßìùóç êáé ëéãüôåñï ãéá ôç óýíôïìç æùÞôïõ (ôÝóóåñéò áíáöïñÝò, óô.
355
á
, 355â, 356, 357, Ýíáíôé ìéáò, óô.
353). Ôï «ãÝñáò» Þôáí ãéá ôïí ïìçñéêü Þñùá ç áíáãíþñéóç ôçò áíäñåßáòôïõ óôç ìÜ÷ç êáé ôï õëéêü
áíôßêñéóìá ôçò ôéìÞò ðïõ ôïõ áðÝäéäáí ïéóõìðïëåìéóôÝò ôïõ. (Ðâ. êáé
åñþô. 3
, ñáø. Á 54-306.)
Ραψωδία
Α
73
στ. 350-431
4. Προσέξτε την παρουσία της Θέτιδας στο πλαίσιο τηςαντίληψης περί ανθρωπομορφισμού των θεών και ση-
μειώστεποιαστοιχείατηςσυμπεριφοράςτηςείναιαν-θρώπινα και ποιες ιδιότητές της παραμένουν θεϊκές.
Ναδικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Ç ÈÝôéäá åìöáíßæåé óôç óêçíÞ áõôÞ ðåñéóóüôåñá áíèñþðéíá óôïé÷åßáêáé ëéãüôåñá èåúêÜ. Ùò
èíçôÞ ãõíáßêá ëïéðüí, åßíáé
ôñáãéêü ðñüóùðï,
ãéáôß

åßíáé áíÞìðïñç íá äþóåé óôï ãéï ôçò ìáêñïæùßá êáé îÝñåé üôé èá÷áèåß íÝïò. Åßíáé
óôïñãéêÞ êáé ôñõöåñÞ ìçôÝñá,
óõìðáñáóôÝêåôáé óôoíÁ÷éëëÝá êáé õðüó÷åôáé íá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìÜ ôïõ êáé íá
ìåôáâåßóôï Äßá. Óôç óêçíÞ áõôÞ ðáñïõóéÜæåôáé
áðëÞ, ðïíåìÝíç êáé áíÞóõ÷ç
ìçôÝñá,
êïéíÞ èíçôÞ,
ðñüèõìç íá êÜíåé ôá ðÜíôá, ðñïêåéìÝíïõ íá áðá-ëýíåé ôïí ðüíï ôïõ ãéïõ ôçò.Ðáñ’ üë’ áõôÜ, ç ÈÝôéò
äåí ðáýåé íá åßíáé èåÜ, êáèþò áíáäýåôáé áðüôç èÜëáóóá óáí ïìß÷ëç, îÝñåé áðü ðñéí ôá ãåãïíüôá
ðïõ ôçò äéçãåßôáéï ãéïò ôçò üðùò åðßóçò îÝñåé êáé ôï ìÝëëïí ôïõ. ÅðéðëÝïí ùò èåÜ, Ý÷åéôç
äõíáôüôçôá íá åðéóêÝðôåôáé ôï Äßá êáé íá óõíïìéëåß ìáæß ôïõ. ¼ëááõôÜ åßíáé èåúêÝò
éêáíüôçôåò, âáóéêüôåñá åíôïýôïéò êáé ðïëëáðëÜ åßíáéôá áíèñþðéíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìçôÝñáò
ÈÝôéäáò.
5.Σεποιασημείατηςενότηταςοποιητήςχρησιμοποιείτιςαφηγηματικέςτεχνικέςτηςπροοικονομίας(τιπροοικονο-μείται κάθε φορά) και
της επιβράδυνσης; Τι πετυχαίνειμετηχρήσητουςαπέναντιστονΑχιλλέακαιαπέναντιστον ακροατή του έπους;
Ç
åðÝìâáóç ôïõ Äßá
õðÝñ ôùí Ôñþùí ðñïïéêïíïìåßôáé óôïõò óô. 408-411. Áðïôåëåß éäéáßôåñá äñáìáôéêü óçìåßï,
ðïõ êåíôñßæåé ôï åíäéáöÝñïíôùí áêñïáôþí êáé áíáãíùóôþí ôïõ Ýðïõò.Óôïõò óô. 420-421 ðñïïéêïíïìåßôáé ç
åðßóêåøç ôçò ÈÝôéäáò
óôïí ¼ëõ-ìðï. ÊáôáöÝñíåé íá çñåìÞóåé ôïí Á÷éëëÝá êáé áíáäåéêíýåé ôéò ðñïèÝóåéòôçò åíáíôßïí ôùí Á÷áéþí. Ç
áðï÷Þ ôïõ Á÷éëëÝá
áðü ôïí ðüëåìï ðñï-ïéêïíïìåßôáé óôïõò óô. 422-423, ìåôÜ êáé ôç óõìâïõëÞ ôçò ÈÝôéäáò. ÇìçôÝñá
óôçñßæåé ôï ãéï ôçò óå áõôÞ ôç äýóêïëç óôéãìÞ, åíþ ðáñÜëëçëáôïõ äßíåé ôéò êáôÜëëçëåò óõìâïõëÝò ãéá
íá ëÜâåé óôï ìÝëëïí ôç äéêáßù-óç ðïõ ôïõ áîßæåé. Ç åîÝëéîç ôïõ ìýèïõ åðéâñáäýíåôáé óôïõò óô. 424-428,ëüãù ôçò
áðïõóßáò ôïõ Äßá
· ï ðáôÝñáò ôùí èåþí âñßóêåôáé óôç ÷þñáôùí Áéèéüðùí. Åíôåßíåôáé, Ýôóé, ç áãùíßá ãéá ôçí
áðüöáóç ôïõ Äßá, ðïõåßíáé êáèïñéóôéêÞ ãéá ôçí åîÝëéîç ôçò õðüèåóçò.
6. Να συγκρίνετε τις προσευχές του Αχιλλέα (στ. 353-357), του Χρύση (στ. 37-42) και του Τηλέμαχου
(βλ.
74
Ραψωδία
Α
Παράλληλοκείμενο).Προσέξτεεπίσηςτοσκηνικόχώροόπου γίνονται οι προσευχές και τι ακολουθεί
αμέσωςμετά.Νασημειώσετετιςομοιότητεςκαιναδικαιολογή-σετετιςδιαφορές.Τιπαρατηρείτε;
Ïé
ïìïéüôçôåò
åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò: á) êáé ïé ôñåéò ðñïóåõ÷Ýò ðñáãìá-ôïðïéïýíôáé äßðëá óôç èÜëáóóá,
â) ðåñéëáìâÜíïõí åðßêëçóç óå êÜðïéáèåüôçôá ãéá âïÞèåéá, ã) ãßíïíôáé äåêôÝò áðü ôç èåüôçôá, ðïõ
ìåñéìíÜãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôïõ áéôÞìáôïò. (Ðâ.
åñþô.
4, ñáø. Á 1-53)Ïé
äéáöïñÝò
áöïñïýí êõñßùò óôï êáôÜ ðüóï ïé ðñïóåõ÷Ýò áêïëïõ-èïýí ôçí ôõðéêÞ äïìÞ. Ï ×ñýóçò åßíáé éåñÝáò
ôïõ Áðüëëùíá, ãé’ áõôü çðñïóåõ÷Þ ôïõ åßíáé ðïëý ðñïóåêôéêÜ äéáôõðùìÝíç. Áíôßèåôá, ï Á÷éëëÝ-
áò, åðåéäÞ áðåõèýíåôáé óôç ìçôÝñá ôïõ, äåí áíáöÝñåé ôçí ôáõôüôçôáôïõ èåïý ðïõ åðéêáëåßôáé, äåí
äéáôõðþíåé áßôçìá êáé ëüãïõò ãéá ôïõòïðïßïõò ðñÝðåé íá éêáíïðïéçèåß. Ï ëüãïò ôïõ éóïäõíáìåß ìå
ðáñÜðïíïêáé æçôÜåé åììÝóùò âïÞèåéá. Ï ÔçëÝìá÷ïò, ôÝëïò, âñßóêåôáé êÜðïõ óôçìÝóç, áöïý ìå ôçí
ÁèçíÜ íéþèåé ìéá Üíåóç. ÁíáöÝñåôáé óôçí ôáõôüôç-ôÜ ôçò, äéáôõðþíåé Ýíá áßôçìá êáé áíáöÝñåé
ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõòðñÝðåé íá ôïí âïçèÞóåé, üëá, üìùò, åììÝóùò êáé ðñïóåêôéêÜ. Ï ëüãïòãéá ôï
ôåëåõôáßï åßíáé üôé ç ÁèçíÜ ôïý åß÷å ðåé ôçí ðñïçãïýìåíç ìÝñáüôé èá ôïí âïçèÞóåé êáé ôïõ Ýäùóå
êáé ìéá åíôïëÞ, ïðüôå ï ÔçëÝìá÷ïòôçò ôï õðåíèõìßæåé åõãåíéêÜ. ¼óïí áöïñÜ óôï
ôé

áêïëïõèåß áìÝóùò

ìåôÜ
, ê Ü è å ð å ñ ß ð ô ù ó ç ä é - êáéïëïãåßôáé áíÜëïãá ìå ôç ó÷Ýóç ðïõ Ý÷åé ï ðñïóåõ÷üìåíïò
ìå ôçèåüôçôá ðïõ åðéêáëåßôáé. Ï Áðüëëùíáò äåí åìöáíßæåôáé óôïí ×ñýóç,áíôáðïêñßíåôáé, üìùò, ôõðéêÜ
óôï áßôçìÜ ôïõ êáé ôï éêáíïðïéåß. Ç ÈÝôéò,ùò ìçôÝñá, äåí ìðïñåß ðáñÜ íá ôñÝîåé êïíôÜ óôï ãéï ôçò, ãéá íá
ôïíðáñçãïñÞóåé. Äåí áëëÜæåé ìïñöÞ, áöïý ï Á÷éëëÝáò ôçí Ý÷åé óõíçèßóåé ìåôçí áëçèéíÞ ôçò ìïñöÞ. Ç ÁèçíÜ,
üìùò, åíáíèñùðßæåôáé ìðñïóôÜ óôïí ÔçëÝìá÷ï, ôüóï ãéáôß áõôü ðñïâëÝðåôáé ãéá ôçí åìöÜíéóç
óå èíçôïýòüóï êáé ãéáôß èÝëåé íá áöÞóåé ôïí ÔçëÝìá÷ï íá ëÜâåé ðñùôïâïõëßåò êáéíá ìçí åíåñãÞóåé
ëüãù èåúêÞò ðáñÝìâáóçò. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá Ýììåóç,ïõóéáóôéêÜ, áíôáðüêñéóç.
στ. 350-431
Ραψωδία
Α
75
στ. 431
β
-493
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ô
ï êáñÜâé ìå ôç ×ñõóçßäá öôÜíåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ êáé ï Ïäõó-óÝáò ïäçãåß ôçí êüñç óôïí ðáôÝñá
ôçò. Ìå åðéêåöáëÞò ôïí ×ñýóçáñ÷ßæïõí ïé èõóßåò êáé ç ðñïóåõ÷Þ ðñïò ôï èåü Áðüëëùíá. Ï
×ñýóçòðáñáêáëåß ôï èåü íá äéþîåé ôï ëïéìü áðü ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþíêáé ï Áðüëëùíáò ôïí
åéóáêïýåé. Ôï åðüìåíï ðñùß îåêéíïýí ãéá ôï á÷á- úêü óôñáôüðåäï, üðïõ êáé öôÜíïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ
Áðüëëùíá. Åêåßï Á÷éëëÝáò áðÝ÷åé áðü ôéò óõíåëåýóåéò êáé áðü ôï ðåäßï ôçò
ìÜ÷çò,ðáñüëï ðïõ Þèåëå íá ëÜâåé ìÝñïò.
Ραψωδία Α 431
β
-493
ΗΧρυσηίδαπαραδίδεταιστονπατέρατης–ΕπιστροφήτηςαποστολήςμεεπικεφαλήςτονΟδυσσέαστοστρατόπεδοτωνΑχαιών
Ραψωδία
Α
77
στ. 494-612
Τόπος

¼ëõìðïò
Χρόνος
21
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÄßáòÈÝôéò ¹ñá ¹öáéóôïò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
é èåïß åðéóôñÝöïõí áðü ôï ôáîßäé ôïõò óôç ÷þñá ôùí Áéèéüðùí êáéç ÈÝôéò åðéóêÝðôåôáé ôïí Äßá êáé
ôïí ðáñáêáëåß íá äþóåé ôÝëïòóôçí áäéêßá ðïõ õößóôáôáé ï Á÷éëëÝáò. Åêåßíïò ôçò õðüó÷åôáé ðùò
èáôï êÜíåé. ÉêáíïðïéçìÝíç, ç ÈÝôéò åðéóôñÝöåé óôç èÜëáóóá, åíþ ï ÄßáòðçãáßíåéóôïáíÜêôïñüôïõ,üðïõôïí
õðïäÝ÷ïíôáéìåôéìÝòïéÜëëïéèåïß.Ç ¹ñá óõìðåñéöÝñåôáé æçëüôõðá, ðñïóðáèþíôáò íá ìÜèåé ðëçñïöïñßåòãéá ôç óõíÜíôçóÞ ôïõ
ìå ôç ÈÝôéäá. Åêåßíïò åîïñãßæåôáé êáé ôçí áðåéëåß.Åðåìâáßíåé ï ¹öáéóôïò êáé óõìâïõëåýåé ôç ìçôÝñá ôïõ íá ìç
ìáëþíåéìå ôïí Äßá, ãéáôß êáíåßò äåí ìðïñåß íá ãëéôþóåé áðü ôçí ïñãÞ ôïõ. Ôçòèõìßæåé, ìÜëéóôá, ðþò ï
Äßáò ôïí åêóöåíäüíéóå áðü ôïí ¼ëõìðï, üôáíôüëìçóå êÜðïôå íá ðÜñåé ôï ìÝñïò ôçò êáé íá ôç âïçèÞóåé.
Ç éóôïñßááõôÞ îáíáöÝñíåé ôçí åõèõìßá áíÜìåóá óôïõò èåïýò. Ôï ãëÝíôé óõíå÷ß-æåôáé ìÝ÷ñé ôç äýóç,
ïðüôå ïé èåïß áðïóýñïíôáé ãéá ýðíï.
Ραψωδία Α 494-612
ΗσυνάντησηΑχιλλέα-Θέτιδας
α)στ.494-531:ΗΘέτιςστονΌλυμποκαιοδιάλογόςτηςμετονΔία.β) στ. 532-571: ΔιάλογοςΔία–Ήρας.γ)στ.572-612: ΗπαρέμβασητουΗφαίστου.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
78
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
494 έφεξε η δωδέκατη αυγή:
ÝöôáóåôïðñùßôçòäùäÝêáôçòìÝñáò.
496 το παράγγελμα του υιού της:
ôç ÷Üñç ðïõ æÞôçóå ï Á÷éë-ëÝáò áðü ôç ìçôÝñá ôïõ, íá æçôÞóåé äçëáäÞ áðü ôïí Äßá íá ôïíâïçèÞóåé.
499 τον βροντόφωνον:
Ï Äßáò áðïêáëåßôáé «âñïíôüöùíïò», ü÷éìüíï ãéáôß åß÷å äõíáôÞ öùíÞ, áëëÜ êáé åðåéäÞ, üôáí Ýñé÷íå
ôïíêåñáõíü ôïõ, ðñïêáëïýóå ìåãÜëï èüñõâï.
500 στην άκρα κορυφή:
Óôçí õøçëüôåñç êïñõöÞ ôïõ Ïëýìðïõâñéóêüôáí ï èñüíïò ôïõ Äßá.
του πολυλόφου Ολύμπου:

Ï ïñåéíüò üãêïò ôïõ Ïëýìðïõáðïôåëïýíôáí áðü ðïëëÝò êïñõöÝò êáé ìéêñïýò ëüöïõò.
501-502εμπρόςτουεκάθισεηθεάκαιμε τ’αριστερότης/τουέπιασεταγόνατα,μετ’άλλο τοπηγούνι:
Ðñüêåéôáé ãéáìéá
ôõðéêÞ óêçíÞ éêåóßáò,
ðïõ ðåñéãñÜöåôáé ìå ãëáöõñü ôñüðïáðü ôïí ðïéçôÞ.
504 Δία πατέρ:
Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ðñïóöùíåßôáé ï Äßáò áðüôç ÈÝôéäá, áð’ üëïõò ôïõò Üëëïõò èåïýò áëëÜ êáé ôïõò
áíèñþ-ðïõò, öáíåñþíåé ôçí ôáõôüôçôá ôçò ïìçñéêÞò êïéíùíßáò· ôçíåðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ç êïéíùíßá
åßíáé Üêñùò
ðáôñéáñ÷éêÞ.

505 ευδόκησε σ’ αυτό να με εισακούσεις:

äåßîå åõìÝíåéá ó’ áõôüðïõ èá áêïýóåéò, ÜêïõóÝ ôï ìå ðñïóï÷Þ êáé åõíïúêÞ äéÜèåóç.

512 νεφελοσυνάκτης:
Ï Äßáò ðéóôåõüôáí üôé ìðïñïýóå íá óõãêå-íôñþóåé ôá óýííåöá êáé íá ðñïêáëÝóåé êáêïêáéñßá.
512-513Καιαπάντησινδενέδωκεν...κι ώρανπολλήεσώπαινεν:
Ï Äßáò âñßóêåôáé óå
áìç÷áíßá,
ãé´ áõôü êáèõóôåñåß íá áðáíôÞ-óåé óôç ÈÝôéäá. ÈÝëåé íá ôçí âïçèÞóåé áðü ôç ìéá, üìùò
áðüôçí Üëëç öïâÜôáé ôçí áíôßäñáóç ôçò ¹ñáò, ôçí Ýñéäá ðïõ èáîåóðÜóåé ëüãù ôçò æÞëéáò ôçò
ãõíáßêáò ôïõ.
515νεύμα:
Ðñüêåéôáé ãéá óõìâïëéêÞ êëßóç ôïõ êåöáëéïý, üôáí èÝëåéê Ü ð ï é ï ò í á ä ç ë þ ó å é
êáôÜöáóç.
Ôï èåßï íåýìá ðåñéãñÜöåôáéóôïõò óô. 529-530.
517 αν είμαι το εξουθένωμα των αθανάτων όλων:
áí åßìáéç ðéï ñéãìÝíç èåüôçôá, ç ðéï áäéêçìÝíç.Ç ÈÝôéäá èåùñïýíôáí ðïëý
Üôõ÷ç,
ãéáôß áíáãêÜóôçêå íá ðÜñåéèíçôü Üíôñá, ôïí ÐçëÝá. ÅðéðëÝïí, óáí íá ìçí Ýöôáíå áõôü, èáÝ÷áíå íÝï ôï
èíçôü ãéï ôçò, áöïý Þôáí ãñáöôü üôé ï Á÷éëëÝáòèá ðÝèáéíå íÝïò. Ç Üñíçóç ôïõ Äßá èá óÞìáéíå êáé
ôñßôç õðï-âÜèìéóç ôçò ÈÝôéäáò.
519 Ω! Τι κακό!:
Ï Äßáò áíôéäñÜ ìå Ýíá åðéöþíçìá
öüâïõ
, ãé-
Ραψωδία
Α
79
στ. 494-612
áôß ðñïâëÝðåé öéëïíéêßá ìå ôçí ¹ñá, ãéá äýï ëüãïõò: á) ãéáôßï Ð Ü ñ ç ò å ß ÷ å
ð ñ ï ó ö Ý ñ å é ô á ê á ë ë é ó ô å ß á ó ô ç í Á ö ñ ï ä ß ô ç , Ü ñ á õðïóôÞñéæå ôïõò Á÷áéïýò óôïí
Ôñùéêü ðüëåìï, êáé â) ï ÄßáòáãÜðçóå ðïëý ôç ÈÝôéäá, óýìöùíá ìå ìéá ðïéçôéêÞ ðáñÜäïóç,üìùò ï
äåóìüò ôïõò äéáêüðçêå ãñÞãïñá, ìåôÜ áðü ðñüâëåøçôïõ ÐñïìçèÝá üôé ôï ðáéäß ôïõ Äßá êáé ôçò
ÈÝôéäáò èá ãéíüôáíäõíáôüôåñï áðü ôï Äßá êáé èá ãéíüôáí êõñßáñ÷ïò ôïõ êüóìïõ.
523 μη σε νοήσ’ η Ήρα:
ìç óå êáôáëÜâåé ç ¹ñá, ìç ìÜèåé ç ¹ñáüôé æçôÜò íá âïçèÞóù ôïõò Ôñþåò.
527-528τι ό,τι με της κεφαλής το σκύψιμο κηρύξω / δεν απα-τά, δεν παίρνεται οπίσω και θα γίνει:
Ï Äßáò áðïöáóßæåéíá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìá ôçò ÈÝôéäáò, êÜíïíôÜò ôçò ôï
íåýìáôçò êáôÜöáóçò.
ÅðïìÝíùò, ìå ôïí ôñüðï áõôü ôçò äßíåé ôçíõðüó÷åóÞ ôïõ, ç ïðïßá äåí ðñüêåéôáé íá ðáñèåß ðßóù,
óýìöùíáìå ôïõò èåúêïýò êáíüíåò.
529-531τα μαύρα φρύδια του χαμήλωσε ο Κρονίδης... και ομανός (= ο ακούνητος) ο Όλυμπος εσείσθη:

Óôï óçìåßïáõôü ðåñéãñÜöåôáé ôï íåýìá ôïõ Äßá, äçëáäÞ ç ÷áñáêôçñéóôéêÞêßíçóç ôùí öñõäéþí êáé ôïõ
ðñïóþðïõ ðñïò ôá êÜôù. Ç õðü-ó ÷ å ó ç ô ï õ Ä ß á å ß í á é
íüìïò
êáé èá ðñáãìáôïðïéçèåß, êé áõôüåîáóöáëßæåôáé êáé ìå ôï óåéóìü ðïõ ðñïêáëåßôáé ôç óôéãìÞ
ôçòäÝóìåõóÞò ôïõ óôïí ¼ëõìðï.
538 η αργυρόποδη:
åêåßíç ðïõ Ý÷åé ëåõêÜ êáé ùñáßá ðüäéá
·
ðñÜã-ìáôé, êáé ôá óáíäÜëéá êáé ôï Ýíäõìá Üöçíáí íá öáßíåôáé ç ïìïñ-öéÜ ôùí ðïäéþí.
Η κόρη του γέρου της θαλάσσης:
ç êüñç ôïõ ÍçñÝá.Ï ÍçñÝáò, ðïõ åß÷å ôçí éêáíüôçôá íá ìåôáìïñöþíåôáé, êõñéÜñ-÷çóå óôç èÜëáóóá ðñéí áðü ôïí
Ðïóåéäþíá. ¹ôáí ï ðñùôüôïêïòãéïò ôïõ Ðüíôïõ êáé ãíùóôüò ãéá ôçí êáëïóýíç êáé ôç äéêáéïóýíçôïõ. Åß÷å
ðåíÞíôá êüñåò,

ôéò Íçñçßäåò,
ìßá áðü ôéò ïðïßåò Þôáíêáé ç ÈÝôéäá.
540 πειραχτικά:
ìå ôñüðï ðïõ ðñïêáëåß
·
ç ¹ñá ìßëçóå óôïí Äßáìå ëüãéá ðïõ ôïí êÝíôñéæáí.
541 με σένα εσυνακούσθη:
óõìöþíçóå ìå óÝíá.
542 Σ’ αρέσει πάντοτε μακράν από εμέ να κρίνεις:
ó’ áñÝóåéíá áðïöáóßæåéò ìüíïò óïõ, ÷ùñßò íá ìå óõìâïõëåýåóáé.
545 αντείπε:
áðÜíôçóå óôá ëüãéá ôçò.
547 ομόκλινή μου:

óýæõãüò ìïõ.
550 ανάμερα:
÷ùñéóôÜ.
552μεγαλόφθαλμη:
ìå ìåãÜëá êáé ìåãáëïðñåðÞ ìÜôéá
·
ôá ìåãÜëáìÜôéá åßíáé âáóéêü óôïé÷åßï ôçò ãõíáéêåßáò ïìïñöéÜò.
80
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
557 σε ξεπλάνεψε:
óå ðáñÝóõñå (ç ÈÝôéäá).
559 θα της έστερξες:
èá ôç âïÞèçóåò, èá ôçò õðïó÷Ýèçêåò êÜôé.
573 ο Ήφαιστος, ο ένδοξος τεχνίτης:
Ãéïò ôçò ¹ñáò êáé ôïõ Äßá.ÅðåéäÞ ç ¹ñá äõóêïëåýôçêå ðïëý íá ôïí ãåííÞóåé, ï ¹öáéóôïòãåííÞèçêå êïõôóüò,
ëüãù åðéðëïêþí óôç ãÝííá. Óýìöùíá ìå ìéáÜëëç åêäï÷Þ, ï ¹öáéóôïò êïõôóÜèçêå, üôáí ï Äßáò ôïí ðÝôáîåáðü ôïí
¼ëõìðï óôç ËÞìíï (çöáéóôåéïãåíÞò ðåñéï÷Þ). ¹ôáí èåüòôçò öùôéÜò êáé óðïõäáßïò ìåôáëëïõñãüò, áöïý åß÷å êáôáóêåõÜ-óåé
ôéò êáôïéêßåò ôùí èåþí, ôá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá, ôçí áéãßäá êáéôï óêÞðôñï ôïõ Äßá ê.ëð.
574 τωόντι:
ðñÜãìáôé, óô’ áëÞèåéá.
575 να ερίζετε:
íá ìáëþíåôå.
576 να οχλοβοείτε:
íá êÜíåôå öáóáñßá ìå ôéò öùíÝò óáò.
577 η ευφροσύνη:
ç ÷áñÜ, ôï êÝöé.
584 ίλεως:
åõíïúêÜ äéáôåèåéìÝíïò.
589 ποσώς:
êáèüëïõ, ìå êáíÝíáí ôñüðï.
590 αντίσταση δεν έχει ο Βροντοφόρος:
ÊáíÝíáò äåí ìðïñåßíá ðÜåé áíôßèåôá ìå ôç èÝëçóç ôïõ ðáíôïäýíáìïõ Äßá. Ï Äß-áò ïíïìÜæåôáé
«âñïíôïöüñïò», êáèþò åßíáé áõôüò ðïõ ðåôÜ ôéòáóôñáðÝò êáé ôéò âñïíôÝò.
594-595όταν στη Λήμνον έπεσα κοντά να βγει η ψυχή μου󰂷 /καιάνθρωποιΣίντιεςεκείμεπεριποιήθηκαν:
Ï ¹öáéóôïòìåôÜ ôç ñßøç ôïõ áðü ôïí Äßá, âñÝèçêå óôç ËÞìíï, óôï íçóß ðïõâñßóêåôáé óôï âüñåéï Áéãáßï, áðÝíáíôé áðü ôçí
Ôñïßá. Ç ËÞìíïòÞôáíïâáóéêüôåñïòôüðïòëáôñåßáòôïõÇöáßóôïõêáéðéóôåõüôáíüôé åêåß âñéóêüôáí êáé ôï åñãáóôÞñéü ôïõ.
ÊÜôïéêïé ôçò ËÞìíïõÞôáí ïé Óßíôéåò.
598 γλυκό νέκταρ:
Ôï íÝêôáñ Þôáí ôï ðïôü ôùí èåþí. Åß÷å Ýíôï-íï Üñùìá êáé êüêêéíï ÷ñþìá. Ôï íÝêôáñ ïé èåïß ôï
áíáêÜôåõáíìå íåñü ìÝóá óå áããåßï, ðïõ ëåãüôáí «êñáôÞñáò», üðùò êáé ôïêñáóß, êáé ìåôÜ ôï óÝñâéñáí
óôá ðïôÞñéá êáé ôï Ýðéíáí.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
512-612Στοιχεία ανθρωπομορφισμού
ÓåüëçôçíåíüôçôááõôÞÝíôïíåòåßíáéïé
ïìïéüôçôåò
ðïõáðïäßäåéï ¼ìçñïò
áíÜìåóá óôïõò èåïýò êáé ôïõò áíèñþðïõò
(áíèñù-ðïìïñöéóìüò ôùí èåþí.) Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò öáíôÜæïíôáí ôïõòèåïýòáêñéâþòüðùòôïõòáíèñþðïõòùòðñïòôïíôñüðïóêÝøçòêáé
áíôßäñáóçò.¸ôóé,óôïõòóô.512-513ï¼ìçñïòðáñïõóéÜæåéôïí
Ραψωδία
Α
81
στ. 494-612
Äßá íá âñßóêåôáé óå
äßëçììá,
óôïõò óô. 519-523 ï Äßáò äåß÷íåé
áíÞóõ÷ïò,
öïâïýìåíïòìÞðùòáíôéëçöèåßç¹ñáôçíðáñïõóßáôçòÈÝôéäáò,óôïõòóô.525-528ïÄßáòäßíåéôïëüãïôïõóôçÈÝôéäá,üðùòèáÝêáíåïêÜèåèíçôüòðñïò
ÝíáíÜëëïí·óôïõòóô.534-536üëïéïéèåïßóÝâïíôáéôïíêõñéáñ÷éêÜáíþôåñüôïõòÄßá,ãé´áõôüóçêþíïíôáéüñèéïé,üôáíáõôüòåéóÝñ÷åôáéóôï÷þñïôïõ
óõìðï-óßïõ·óôïõòóô.541êáé556-558ç¹ñáåìöáíßæåôáéíá
æçëåýåé,
íáæçôÜåé åîçãÞóåéò áðü ôï óýæõãü ôçò, üðùò èá Ýêáíå êÜèå èíçôÞãõíáßêá(áðüôéòåñùôÞóåéòðïõêÜíåéç¹ñá,öáßíåôáéíá
áãíïåßôéò áðïöÜóåéò ôïõ Üíäñá ôçò, üðùò ìéá èíçôÞ ãõíáßêá, íá ìçíåßíáé äçëáäÞ ðáíôïãíþóôñéá)· óôïõò
óô. 546-565 ï
êáõãÜò
ôïõèåúêïýæåõãáñéïý,ïåêíåõñéóìüòêáéïéáðåéëÝòôïõ Äßá,êáèþòêáéçêá÷õðïøßáêáéïñãÞôçò¹ñáòèõìßæïõíêáõãÜèíçôïýæåõãáñéïýìåüëåòôéò
áäõíáìßåòêáéôéòêáêßåòðïõ áéóèÜíïíôáéïéÜíèñùðïé.Óôïõòóô.566-568ïÄßáòóõìðåñéöÝñåôáé
áõôáñ÷éêÜ,
áðåéëþíôáòáêüìçêáéìå îõëïäáñìüáí÷ñåéáóôåß,üðùòïðïéïóäÞðïôåÜíôñáòôçò åðï÷Þò üôáí åêíåõñéæüôáí· óôïõò óô. 569-571
ç ¹ñá íéþèåé
öüâï
ìåôÜ ôï îÝóðáóìá ôïõ Äßá, åíþ ïé Üëëïé èåïß ëýðç ãéá ôïðåñéóôáôéêüðïõåêôõëß÷èçêåìðñïóôÜôïõò·óôïõòóô.596-603ïéèåïß
ðáñïõóéÜæïíôáéíá
äéáóêåäÜæïõí
ìåðïôüêáéöáãçôü,üðùòïéÜíèñùðïé,åíþóôïõòóô.604-605ðáßæïõíìïõóéêÜüñãáíáêáéôñáãïõäïýí·óôïõòóô.609-612ïÄßáòÝ÷åéáíÜãêçáðüýðíï,
üðùòêáé üëïé ïé Üëëïé èåïß ìåôÜ ôï ãëÝíôé, êáé áðïóýñåôáé ìáæß ìå ôçãõíáßêáôïõóôçóõæõãéêÞôïõòêëßíç.
581 να θέλει μας κατρακυλά απ’ το θρονί μας όλους
Ðéóôåõüôáí üôé ç
¹ñá
ãêñÝìéóå ôïí ¹öáéóôï áðü ôïí ïõñáíü,ìüëéò ãåííÞèçêå, üðùò ðåñéãñÜöåôáé êáé óôç ñáøùäßá Ó,
óô.394 ê.åî. Áõôü ôï ðåñéóôáôéêü
ìåôáó÷çìÜôéóå
óôï óçìåßï áõôüï ¼ìçñïò, ãéá íá ôï ðñïóáñìüóåé óôéò ðïéçôéêÝò áíÜãêåò ôçòóôéãìÞò: ôï ¹öáéóôï
åäþ öáßíåôáé íá ôïí ãêñÝìéóå ï Äßáò (óô.591-592),åðåéäÞ ðñÝðåéíá ðáñáóôáèåßìçôÝñáôïõ ôçí ¹ñá,ìåôÜôçí
õðïâßâáóÞ ôçò áðü ôïí ðáôÝñá ôùí èåþí. Êáé óôï óçìåßïáõôü õðïãñáììßæåôáé ç áêáôáìÜ÷çôç äýíáìç
ôïõ Äßá.
600 τότε οι μακάριοι θεοί τα γέλια δεν κρατούσαν
Ïé èåïß, áöïý ðñþôá Üêïõóáí ôçí éóôïñßá ôïõ Çöáßóôïõ, óôçóõíÝ÷åéá ôïí ðáñáôçñïýí íá ãåìßæåé ìå
íÝêôáñ ôá ðïôÞñéá ôïõò. Ôï óåñâßñéóìá ðïôïý óå Ýíá óõìðüóéï áðáéôåß åõëõãéóßá êáé ÷Ü-ñç· ï ¹öáéóôïò,
üìùò, äåí ìðïñåß íá åßíáé ïýôå åõëýãéóôïò ïýôå÷áñéôùìÝíïò, ãéáôß åßíáé ÷ùëüò. Ôüóï ç éóôïñßá ôïõ üóï êáé
ïéêéíÞóåéò ôïõ ÷ùëïý ôå÷íßôç, êáèþò ìïéñÜæåé ôï íÝêôáñ, êÜíïõíôïõò èåïýò íá îåóðÜóïõí óå ãÝëéá.
82
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΔΙΑΣ
Ï ðáôÝñáò ôùí èåþí ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ðïéçôÞ ìå ìåãáëïðñÝðåéá,êáèþò ðñüêåéôáé ãéá ôïí
áðüëõôï åîïõóéáóôÞ.
Ç
åðéâëçôéêÞ ìïñöÞ
ôïõöáíåñþíåé ôç äýíáìÞ ôïõ, åíþ ðáñÜëëçëá Ý÷åé êáé áíèñþðéíá ÷áñáêôç-ñéóôéêÜ, üðùò ç
åõáéóèçóßá
êáé ç
öéëåõóðëá÷íßá
ðïõ åðéäåéêíýåé óôïðñüâëçìá ôçò ÈÝôéäáò êáé ï
åêíåõñéóìüò
áðÝíáíôé óôçí ¹ñá. Åßíáé
óïöüò, äßêáéïò êñéôÞò
ôùí áíèñþðéíùí èåìÜôùí, äåí åðéôñÝðåé, üìùò,óôïõò êáôþôåñïõò èåïýò íá åðÝìâïõí óôá æçôÞìáôá ðïõ ðñÝðåé ï ßäéïòíá
åðéëçöèåß. ¸ôóé,áðÝíáíôé óôçí ¹ñáóõìðåñéöÝñåôáé ìå ïñãÞêáé õðü-ó÷åôáé íá ãßíåé
éäéáßôåñá åêäéêçôéêüò,
áí äåí ðÜøåé íá ôïí åëÝã÷åé.
ΗΡΑ
Ùò
êïéíÞ èíçôÞ
óõìðåñéöÝñåôáé êáé ç ¹ñá, êáèþò öáßíåôáé íá åßíáé
æçëéÜñá, åêíåõñéóìÝíç óýæõãïò,
ðïõ áãíïåß ôá æçôÞìáôá, ôá ïðïßáêáëåßôáé íá åðéëýóåé ï Äßáò. Åßíáé
äõíáìéêÞ êáé ôïëìçñÞ,
äåí öïâÜôáéôçí åðßðëçîç ôïõ óõæýãïõ ôçò, üôáí, üìùò, áõôüò ôç ìáëþíåé, áìÝóùòóôáìáôÜ,
ðëçììõñéóìÝíç áðü öüâï êáé áíçóõ÷ßá. Åðßóçò, åßíáé
Ýîõðíç
êáé
ðïíçñÞ,
ìéá èåÜ ðïõ äåí ôçò îåöåýãåé ôßðïôá,
äéåêäéêçôéêÞ
áëëÜêáé
óåâáóôÞ
óôïõò Üëëïõò èåïýò. ÐáñÜ ôç äõíáìéêüôçôÜ ôçò, îÝñåé ôáüñéÜ ôçò êáé óôáìáôÜ íá åëÝã÷åé êáé íá
åêíåõñßæåé ôï óýæõãü ôçò, üôáííéþèåé üôé áðåéëåßôáé áð’ áõôüí.
ΗΦΑΙΣΤΟΣ
Ï
öçìéóìÝíïòôå÷íßôçò
ôïõÏëýìðïõáíôéðñïóùðåýåéôïðíåýìáôïõóõì-âéâáóìïýóôïóõìðüóéïôùíèåþí.ËßãïðñéíîåóðÜóåéõðåñâïëéêÜïÄßáòðÜíù óôçí ¹ñá, óðåýäåé
íá êáôåõíÜóåé ôá ðíåýìáôá êáé ìå áóôåßá íáìåôáôñÝøåéóåãëÝíôéôïíêáõãÜ.
¹ðéïò ÷áñáêôÞñáò
êáéáñêåôÜ
Ýîõðíïò,÷éïõìïñßóôáò
êáé
åôïéìüëïãïò
, ï ¹öáéóôïò, áí êáé êïõôóüò, êåñäßæåé ôï
óåâáóìü
êáé ôç
óõìðÜèåéá
ôùí èåþí. ÔÝëïò, öáßíåôáé íá åßíáé éäéáßôåñá
ðñïóôáôåõôéêüò
ãéïò, áöïý êÜíåé ü,ôé ìðïñåß ãéá íá óôáìáôÞóåé ôçí åðß-èåóç ôïõ Äßá ðñïò ôç ìçôÝñá ôïõ.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
499-500ευρήκε τον βροντόφωνον Κρονίδην καθισμένον / μόνονστην άκραν κορυφήν του πολυλόφου Ολύμπου
Ï Äßáò êÜèåôáé ìüíïò ôïõ óôçí êïñõöÞ ôïõ Ïëýìðïõ, Ýíäåéîçôçò
õðåñï÷Þò
ôïõ Ýíáíôé ôùí Üëëùí èåþí. ¼ôáí ïé èåïß ãýñéæáíáðü ôçí Áéèéïðßá (óô. 495), ï Äßáò âÜäéæå
ðñþôïò
. Ïé èåïß óçêþ-
Ραψωδία
Α
83
στ. 494-612
íïíôáé, üôáí åêåßíïò åéóÝñ÷åôáé óôï ÷þñï ôïõ óõìðïóßïõ (óô.534-535). Áêüìç, ìðïñåß êáé êñýâåé ôéò
âïõëÝò
ôïõ (óô. 546) åíþôáõôü÷ñïíá Ý÷åé õðåñöõóéêÞ äýíáìç êáé äåí öïâÜôáé êáíÝíáíáèÜíáôï (óô. 566-567).
501-502εμπρός του εκάθισε η θεά και με τ΄ αριστερό της / τουέπιασε τα γόνατα, με τ’ άλλο το πηγούνι
Êáé ïé èåïß ðñïâáßíïõí óå
éêåóßåò
ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ éêå-ôåýïõí ïé èíçôïß. Ï éêÝôçò ãïíáôßæåé êáé ðéÜíåé ôá ãüíáôá
ôïõéó÷õñïý ðñïóþðïõ. Áí ôï ðñüóùðï áõôü åßíáé êáèéóìÝíï, ôüôå ïéêÝôçò áêïõìðÜ ìå ôï äåîß ôïõ ÷Ýñé ôá ãÝíéá ôïõ. Áí ôï
áñéóôåñü÷Ýñé ôïõ éêÝôç áêïõìðÜ óôá ãüíáôÜ ôïõ éó÷õñïý, óçìáßíåé üôé óåáõôüí óôçñßæåé ôçí åëðßäá ôïõ.
527 τι ό,τι με της κεφαλής το σκύψιμο κηρύξω
Ïé èåïß õðüó÷ïíôáé Þ ïñêßæïíôáé ãéá êÜôé, üôáí åßíáé áíÜãêç íáãßíïõí
ðéóôåõôïß.
Ï ëüãïò ðïõ Ýäùóáí Þ ï üñêïò äåí ðáßñíïíôáéðßóù. Åäþ ôï
óêýøéìï ôïõ êåöáëéïý
åßíáé ç õðüó÷åóç ôïõ Äßá. ¸÷åé ôüóåò öïâåñÝò óõíÝðåéåò ôï íá ìçí ôçñçèåß ç õðüó÷åóÞôïõ, þóôå ï
«¼ëõìðïò åóåßóèç». Ôï ôñÜíôáãìá ôïõ Ïëýìðïõ, ùòáíáôáñá÷Þ ôïõ öõóéêïý êüóìïõ, õðïäçëþíåé ôç äéáôÜñáîç
ôùíçèéêþí áîéþí, áí ï Äßáò ðÜñåé ôï ëüãï ôïõ ðßóù.
585 δίκουπο ποτήρι
«Áìöéêýðåëëïí äÝðáò» ïíïìÜæåôáé áðü ôïí ¼ìçñï. Ðñüêåéôáé ãéáðïôÞñé ìå äýï êïéëþìáôá åíùìÝíá óôïí ðÜôï,
óôï ïðïßï ÝðéíáíóõíÞèùò êñáóß. Óôç óõãêåêñéìÝíç óêçíÞ ðßíïõí íÝêôáñ.
598-599και γλυκό νέκταρ παίρνοντας απ’ τον κρατήρα εκείνος/ δεξιά κερνούσε ολόγυρα τους άλλους αθανάτους
Ï ¹öáéóôïò êåñíÜ ôïõò Üëëïõò èåïýò ðáñéóôÜíïíôáò ôïí
ïé-íï÷üï
(ï
ἶ
íïò + ÷Ýù). Ïéíï÷üïò ôùí èåþí Þôáí êáíïíéêÜ ç ¹âçÞ ï à á í õ ì Þ ä ç ò . Ê á ô Ü ô ç í ð á ñ Ü ä ï ó ç , ï
Ä ß á ò ó õ ì ð Ü è ç ó å ô ï í ÃáíõìÞäç, ãéï ôïõ ÐñéÜìïõ, ãé’ áõôü ôïí Üñðáîå êáé ôïí Ýöåñåóôïí ¼ëõìðï.
84
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé êáé ðÜëé ç åíáëëáãÞ
äéÞãçóçò
êáé
äéáëüãïõ
.•Áðü ôï óô. 596 áñ÷ßæåé
ôñéôïðñüóùðç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç,
çïðïßá äßíåé þèçóç óôçí åîÝëéîç, äéáãñÜöïíôáò ðáñÜëëçëá ìå ðáñáóôá-ôéêü ôñüðï âáèýôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ðñïóþðùí êáé ëåãïìÝíùí.
Μεταφορές:

(óô. 566) «óôï ëüãï ìïõ õðïôÜîïõ» / (óô. 572) «ãëõêéÜ ìç-ôÝñá» / (óô. 574) «êáêü áâÜóôá÷ôï» /
(óô. 579) «ãëõêüí ðáôÝñá» / (óô.583) «ëüãéá ìáëáêÜ» / (óô. 585) «åðåôÜ÷èç» / (óô. 600)
«ãÝëéá äåí êñá-ôïýóáí».

Προσωποποιήσεις:
(óô. 577) «üë’ ç åõöñïóýíç å÷Üèçêåí, áöïý íéêÜíô’ á÷ñåßá».
Επίθετα:
(óô. 500) «ðïëõëüöïõ Ïëýìðïõ» / (óô. 503) «ýøéóôïí Êñïíß-äçí» / (óô. 506) «ïëéãïçìåñüôáôïí ãéïí» / (óô.
507) «ìÝãáò ÁãáìÝìíùí»/ (óô. 509) «ðÜíóïöå ïëýìðéå Äßá» / (óô. 515) «Üóöáëôçí
õðüó÷åóéí» /(óô. 520) «ëüãéá õâñéóôéêÜ ðéêñÜ» / (óô. 526) «óçìÜäé áëÜèåõôï» /
(óô.530) «áèÜíáôï êåöÜëé» / (óô. 531) «èåßá êþìç» / (óô. 538) «ç êüñ’ ç áñãõ-ñüðïäç» / (óô. 541)
«äïëåñÝ Äßá» / (óô. 552) «ìåãáëüöèáëìç èåÜ» / (óô.553) «óêëçñüôáôå Êñïíßäç» / (óô. 568) «áíßêçôá
÷Ýñéá» / (óô. 572) «ãëõêéÜìçôÝñá» / (óô. 573) «Ýíäïîïò ôå÷íßôçò» / (óô. 585) «äßêïõðï
ðïôÞñé» / (óô.586) «áãáðçôÞò ìçôñüò» / (óô. 587) «ãëõêéÜ ìçôÝñá» / (óô. 598)
«ãëõêüíÝêôáñ» / (óô. 603) «éóüìïéñï ôñáðÝæé» / (óô. 604) «ëáìðñÞí êéèÜñáí» /(óô. 607) «îáêïõóôüò
ôå÷íßôçò».
Εικόνες:
(óô. 535) Óçêþíïíôáé üëïé ïé èåïß, ìüëéò åìöáíßæåôáé ï Äßáò /(óô. 540 ê.å.) Ç ¹ñá êáé ï Äßáò ìáëþíïõí / (óô. 585)
Ï ¹öáéóôïò ðñïóöÝ-ñåé êñáóß óôçí ¹ñá / (óô. 591-592) Ç ñßøç ôïõ Çöáßóôïõ áðü ôïí ¼ëõìðï/ (óô. 598-599) Ï ¹öáéóôïò
êåñíÜ ôïõò èåïýò.

Αντίθεση:

(óô. 549) «Þ ôùí èåþí Þ ôùí èíçôþí».

Ραψωδία
Α
85
στ. 494-612
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Στην ενότητα αυτή ο ποιητής παρουσιάζει σκηνές απότην κατοικία των θεών στον Όλυμπο. Με κριτήριο τοχώροκαιτο
σκηνικό,ναχωρίσετεσεεπεισόδιαμεκριτή-ριο τα πρόσωπα που συμμετέχουν. Πιο συγκεκριμένα,νασημειώσετε:α)τουςστίχουςκάθε
σκηνήςκαιεπεισο-δίου, β) τα πρόσωπα που δρουν κάθε φορά και γ) ναδώσετε από έναν τίτλο σε κάθε σκηνή ή επεισόδιο.
Áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åíüôçôáò ìÝ÷ñé ôï óô. 532 ðåñéãñÜöåôáé ç
óêçíÞôçò éêåóßáò
ôçò ÈÝôéäáò ðñïò ôïí Äßá. Èá ìðïñïýóå íá Ý÷åé ôïí ôßôëï«Éêåôåýïíôáò ôïí ðáôÝñá ôùí èåþí».Óôïõò
óô. 532-612 åíôïðßæåôáé ç äåýôåñç óêçíÞ, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåéôñßá åðåéóüäéá: á)
Ç öéëïíéêßá Äßá – ¹ñáò
(óô. 532-571), üðïõ ìåôÝ÷ïõíùò âïõâÜ ðñüóùðá êáé ïé Üëëïé èåïß, ôùí ïðïßùí ôéò êéíÞóåéò êáé
ôéòøõ÷éêÝò äéáêõìÜíóåéò áðïêáëýðôåé ç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç. â) ÊáôÜôç
óõìöéëéùôéêÞ äéáìåóïëÜâçóç ôïõ Çöáßóôïõ
(óô. 572-601), ïé Üëëïéèåïß åßíáé ðÜëé âïõâÜ ðñüóùðá, ôá ïðïßá ìüíï ãåëïýí Þ êÜíïõí êÜðïéåòêéíÞóåéò (ð.÷. óô.
586-599). ã)
Ôï óõìðüóéï ôùí èåþí
(óô. 602-612), üðïõðáñåõñßóêïíôáé üëïé ïé èåïß, ìå ôïí Áðüëëùíá êáé ôéò Ìïýóåò
óôïíêåíôñéêü ñüëï.
2.ΠοιαυπόσχεσηέδωσεοΔίαςστηΘέτιδακαιμεποιοντρόποτηνκαθησύχασεότιηυπόσχεσήτουθαπραγμα-τοποιηθείοπωσδήποτε;
Ï Äßáò äßíåé ôåëéêÜ óôç ÈÝôéäá ôçí õðüó÷åóç üôé áíáëáìâÜíåé ðñïóùðé-êÜ íá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìÜ ôçò (óô. 524):
«êáé Üöåò ó’ åìÝ ôçí ìÝñéìíáíó’ áõôü íá äþóù ôÝëïò». Óêýâïíôáò ôï êåöÜëé êáèçóõ÷áóôéêÜ, áëëÜ êáéóå Ýíäåéîç
äÝóìåõóçò, ôç äéáâåâáéþíåé üôé ç õðüó÷åóÞ ôïõ èá ðñáãìá-ôïðïéçèåß: (óô. 525) «êáé éäïý, ãéá íá
âåâáéùèåßò ôçí êåöáëÞí èá óêýøù
·
/ óçìÜäé ôïýôï áëÜèåõôï óôïõò áèáíÜôïõò Ý÷ù
·
ôé ü,ôé ìå ôçò êåöáëÞòôï óêýøéìï êçñýîù / äåí áðáôÜ, äåí ðáßñíåôáé ïðßóù êáé èá ãßíåé».
3.ΗσκηνήστοπαλάτιτουΔία(συνέλευσητωνθεών,σύ-γκρουσηΔίακαιΉρας)παρουσιάζεικάποιεςαντιστοιχίεςμετηναγοράτωνΑχαιώνκαιτησύγκρουση
τουΑχιλλέα
86
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
μετονΑγαμέμνοναπουμελετήσατεστιςπροηγούμενεςενότητεςτηςραψωδίαςΑ.Νασυγκρίνετετιςδύοσκηνέςκαινασημειώσετετιςομοιότητεςκαιτις
διαφορέςτους,κάνονταςσυγκεκριμένεςαναφορέςσεχωρίατουκειμένου.
Ïé
ïìïéüôçôåò
åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò:•ïé äýï óêçíÝò ðñáãìáôïðïéïýíôáé Ýðåéôá áðü ìéá éêåóßá
(×ñýóç,ÈÝôéäáò),•Ý÷ïõí êÝíôñï ôïõò ìéá óýãêñïõóç (ÁãáìÝìíïíá êáé Á÷éëëÝá, Äßáêáé
¹ñáò),•åðéêñáôåß ï áíþôåñïò éåñáñ÷éêÜ (ÁãáìÝìíïíáò, Äßáò),•õðï÷ùñåß ï
êáôþôåñïò
éåñáñ÷éêÜ (Á÷éëëÝáò, ¹ñá),•êõñéáñ÷åß ôï ßäéï
ýöïò
(âßáéï êáé åñéóôéêü),•ôï
êåíôñéêü èÝìá
êáé óôéò äýï óêçíÝò åßíáé ç ôéìÞ,•õðÜñ÷åé, óôéò êñßóéìåò óôéãìÝò, ìéá
óõìöéëéùôéêÞ ðáñÝìâáóç
(ÍÝ-óôïñáò, ¹öáéóôïò),•ðáñáêïëïõèïýí
âïõâÜ ðñüóùðá
(óôñáôüò, èåïß).Ïé
äéáöïñÝò
Ýãêåéíôáé óôá åîÞò:•ç ðáñÝìâáóç ôïõ Çöáßóôïõ åßíáé ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ áðü
ôïõÍÝóôïñá,•ç õðï÷þñçóç ôïõ Á÷éëëÝá åßíáé ìéêñÞ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ïëïêëçñù-ôéêÞ ðáñáßôçóç ôçò
¹ñáò.
4. Η συμφιλιωτική παρέμβαση του Ήφαιστου (στ. 573κ.εξ.),ενώείναισοβαρή,δίνειστησκηνήκαιένανκωμι-κότόνο.α)
ΝασημειώσετετασοβαράκαιτακωμικάστοιχείατουρόλουτουΉφαιστου.β)Τισυμβουλεύειτημητέρατουοθεόςτηςφωτιάςκαιποια ιστορίατής
διη-γείται;γ)Τέλος,ναδείξετεπόσοαποτελεσματικήήτανηπαρέμβασήτουστηναλλαγήτηςατμόσφαιρας.
á)
Ï ¹öáéóôïò ðáñåìâáßíåé óôç äéáìÜ÷ç ôùí ãïíéþí ôïõ ìå
óïâáñü

ýöïò,
õðïóôçñßæïíôáò üôé äåí áîßæåé íá ìáëþíïõí ïé èåïß ãéá èÝìáôáðïõ áöïñïýí èíçôïýò (óô. 575) ïýôå åßíáé
óùóôü íá ÷áëÜåé Ýíáò êáõ-ãÜò ôçí åõ÷Üñéóôç áôìüóöáéñá ôïõ èåúêïý óõìðïóßïõ (óô. 576-577). ÓôçóõíÝ÷åéá
äßíåé
þñéìåò óõìâïõëÝò
óôç ìçôÝñá ôïõ: ôçò õðåíèõìßæåé ôçäýíáìç ôïõ Äßá (óô. 579-582) êáé ôïíßæåé ôçí áíÜãêç íá
õðáêïýóåé ôïóýæõãü ôçò ãéá íá áðïöåõ÷èåß ðéèáíÞ ÷åéñïäéêßá åíáíôßïí ôçò (óô. 587-588). Ìå éäéáßôåñç
åõöõÀá åðßóçò áíáöÝñåôáé óôïí Äßá ìå ýöïò Þðéï (óô.579, «åéò ôïí ãëõêüí ðáôÝñá ìïõ») ìå óêïðü
íá êáëïðéÜóåé ôïí ðáôÝñáôïõ êáé íá åîõøþóåé ôç äýíáìÞ ôïõ ìðñïóôÜ óå üëïõò ôïõò èåïýò (óô.580-582
êáé 590).
Ραψωδία
Α
87
στ. 494-612
Ôç óïâáñüôçôá ôùí ëüãùí ôïõ äéáêüðôïõí êÜðïéá êùìéêÜ óôïé÷åßáðïõ ôåëéêÜ åëáöñýíïõí
ôçí áôìüóöáéñá. ÁõôÜ ðáñáôçñïýíôáé óôïõòóôß÷ïõò: 580, üôáí ï ¹öáéóôïò áíáöÝñåé üôé ï Äßáò
åíäÝ÷åôáé íá áíáðï-äïãõñßóåé ôï ôñáðÝæé, óôï óô. 581 üôáí åðßóçò ðåñéãñÜöåé ìéá åíäå÷üìå-íç êßíçóç ðïõ ìðïñåß ï Äßáò
íá ðñïâåß, äçëáäÞ, íá ãêñåìßóåé üëïõò ôïõòèåïýò áðü ôï èñüíï ôïõò, êáé êõñßùò óôïõò óô. 591-595 üðïõ ðåñéãñÜöåéôçí
åêóöåíäüíéóÞ ôïõ áðü ôïí Äßá óôç ËÞìíï.ÅðéðëÝïí, ðñïêáëåß ãÝëéï ï êïõôóüò èåüò íá ãõñßæåé óôá ôñáðÝæéá
êáéíá óåñâßñåé íÝêôáñ óôïõò èåïýò, êáèþò, üðùò âëÝðïõìå óôï óôß÷ï 600,«ïé ìáêÜñéïé èåïß ôá ãÝëéá äåí
êñáôïýóáí» âëÝðïíôáò ôïí ¹öáéóôï íáðáñéóôÜíåé ôï óåñâéôüñï.
â)
Âë. ðñþôç ðáñÜãñáöï ôïõ á) õðïåñùôÞìáôïò.
ã)
Ç ðáñÝìâáóç ôïõ Çöáßóôïõ ðÝôõ÷å ôï óêïðü ôçò, áöïý ï êáõãÜòêáôÝëçîåóåïëïíýêôéïãëÝíôéôùíèåþí.
ÌåôÜôçí
ôñáãåëáöéêÞðåñéãñá-öÞ
ôïõ ðáèÞìáôïò ôïõ Çöáßóôïõ áðü ôïí Äßá, ç ¹ñá îåóðÜ óå ãÝëéá. Çéóôïñßá áõôÞ óå óõíäõáóìü ìå ôï
óåñâßñéóìá ôùí èåþí áðü ôïí êïõôóüèåü, ðñïêáëïýí ôï ãÝëéï êáé óôïõò õðüëïéðïõò èåïýò, ìå áðïôÝëåóìáíá
êáôåõíáóôïýí ôá ðíåýìáôá ãñÞãïñá êáé íá óõíå÷éóôåß êáíïíéêÜ ôïóõìðüóéï óôïí ¼ëõìðï.ÅðïìÝíùò, Üêñùò
áðïôåëåóìáôéêÞ êáé êñßóéìç Þôáí ç ðáñÝìâáóç ôïõÇöáßóôïõ.
5. Σε όλη την ενότητα είναι έντονος ο ανθρωπομορφισμόςτων θεών. Αφού μελετήσετε προσεκτικά τη σκηνή,
νασημειώσετε: α) ποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά (ιδιό-τητες,αντιδράσεις,συμπεριφορές,τρόποςζωήςκτλ.)πα-ρατηρείτε στον
κόσμο των θεών και β) ποια χαρακτη-ριστικά του τρόπου ζωής τους ή ποιες ιδιότητες τουςδιαφοροποιούν από τους
ανθρώπους; Να τεκμηριώσετετις απαντήσεις σας με στοιχεία από το κείμενο.
á)
Âë. éäåïëïãéêÜ óôïé÷åßá –
áíèñùðïìïñöéóìüò
ôùí èåþí.
â)
ÁíáìöéóâÞôçôá ïé èåïß åßíáé
áèÜíáôïé
(óô. 549, 575, 599), åíþ ïé Üí-èñùðïé åßíáé
èíçôïß
(óô. 506, 560, 575), ìéá éäéüôçôá ðïõ äéáöïñïðïéåßâáóéêÜ ôéò äýï êïéíùíßåò. ÅðéðëÝïí, óôï óô. 600 ï
¹öáéóôïò ÷áñáêôç-ñßæåé ôïõò èåïýò «ìáêÜñéïõò», äçëáäÞ åõôõ÷éóìÝíïõò, ÷ùñßò óêïôïýñåòêáé
óôåíá÷þñéåò· áêüìá êáé ïé öéëïíéêßåò ôïõò, üóï óïâáñÝò êé áí åßíáé,äåí ôïõò áðïóðïýí áðü ôçí
êáëïðÝñáóÞ ôïõò (óô. 600-605).
6 . Ο ι π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς τ ο υ Π α ρ ά λ λ η λ ο υ κ ε ι μ έ ν ο υ π α ρ ο υ - σιάζουν μια άλλη
εκδοχή του μύθου για τις σχέσειςΔία και Θέτιδας. Δικαιολογούν αυτές τη στάση του
88
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
Δία απέναντι στη μητέρα του Αχιλλέα αλλά και τηναντίδραση της Ήρας;
Ç óôÜóç ôïõ Äßá åßíáé áðüëõôá äéêáéïëïãçìÝíç, áí ëÜâïõìå õðüøç ôïÐáñÜëëçëï êåßìåíï. Ç ðéèáíÞ
Üñíçóç ôïõ Äßá íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôïáßôçìá ôçò ÈÝôéäáò äåí èá Þôáí áðëþò Ýëëåéøç åõãíùìïóýíçò åê
ìÝ-ñïõò ôïõ áëëÜ
ðñïóùðéêÞ ôáðåßíùóç.
Ç èåÜ, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï,êáôáäéêÜóôçêå íá ðáíôñåõôåß èíçôü, åðåéäÞ èá ãåííïýóå ãéï éó÷õñüôåñïáðü ôïí
ðáôÝñá ôïõ. ÅðéðëÝïí, ï ãéïò ôçò èá ðÝèáéíå íÝïò. Ï Äßáò, ëïé-ðüí, äåí èá ìðïñïýóå íá óõíå÷ßóåé íá
õðïâáèìßæåé óõíå÷þò ôç ÈÝôéäá,ãé’ áõôü êáé õðï÷þñçóå ôüóï åýêïëá.Ç ¹ñá ùèåßôáé óôçí
áíôßäñáóç ôçò ôüóï áðü ôç æÞëéá ôçò (ï Äßáòåß÷å ìáëþóåé ìå ôïí Ðïóåéäþíá ãéá ôï ðïéïò èá ðÜñåé ôç ÈÝôéäá
ãõíáßêáôïõ) üóï êáé áðü ôï
öüâï
ôçò ãéá ôçí éóïññïðßá ôùí äõíÜìåùí Ôñþùí– Á÷áéþí, ôïõò ïðïßïõò õðïóôçñßæåé åêåßíç.
Ραψωδία
Α
89
στ. 494-612
Α
ΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
στις Διαθεματικές δραστηριότητες– σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1.ΣεποιασημείατηςΕνότηταςΑ54-306οιενέργειεςκαιοι λόγοι τόσο του Αχιλλέα όσο και του Αγαμέμνοναέχουν
θετικές συνέπειες για το σύνολο του στρατού καιανταποκρίνονται στους κανόνες αρμονικής και
υγιούςσυνύπαρξης ατόμου και κοινωνίας; Σε ποιες περιπτώ-σεις συμβαίνει το αντίθετο; Στη δεύτερη
περίπτωσηυπάρχουν στιγμές που κάθε ήρωας νιώθει την ανάγκηνα δικαιολογήσει την αρνητική στάση του;
Να επιση-μάνετε τα σχετικά χωρία.
ÈåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá
ãéá ôï óýíïëï ôïõ óôñáôïý Ý÷ïõí ôá ëüãéá êáé ïéðñÜîåéò ôïõ Á÷éëëÝá êáé ôïõ ÁãáìÝìíïíá óôïõò óô. 60-68, 86-92, 117-
118,123-130, 142-148, 216-222, 299-300.
ÁñíçôéêÝò óõíÝðåéåò
Ý÷ïõí óôïõò óô. 101-116, 119-121, 131-140, 149-195,224-245, 286-297. Ï ÁãáìÝìíïíáò
äéêáéïëïãåß ôïí åáõôü ôïõ ãéá ôç óõ-ìðåñéöïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôïí ×ñýóç óôïõò óô. 113-116, ãéá ôçí
áðáßôç-óç Üëëïõ äþñïõ óôïõò óô. 119-121, áëëÜ êáé ãéá ôç óôÜóç ôïõ áðÝíáíôéó ô ï í Á ÷ é ë ë Ý á
ó ô ï õ ò ó ô . 2 8 7 - 2 9 2 . Á ð ü ô ç í Ü ë ë ç ð ë å õ ñ Ü , ï Á ÷ é ë ë Ý á ò äéêáéïëïãåß ôçí áðñïèõìßá
ôïõ íá åðéóôñÝøåé ôç Âñéóçßäá óôïõò óô.153-169. Êáé ïé äýï Þñùåò ëåéôïõñãïýí
åãùéóôéêÜ êáé äåí ëáìâÜíïõíõðüøç ôï êïéíü êáëü.Óôç óõãêåêñéìÝíç äñáóôçñéüôçôá èá
ìðïñïýóáí íá ãßíïõí ðñïåêôÜ-óåéò óôçí õãéÞ ó÷Ýóç áôüìïõ – óõíüëïõ ìéáò äçìïêñáôéêÞò êïéíùíßáò,óôï
åðßðåäï ðïëéôéóìïý ðïõ áíôéêáôïðôñßæåé áëëÜ êáé êáèïñßæåé áõôÞ çó÷Ýóç, êáé óôï åðßðåäï ôïõ
áôüìïõ ðïõ æåé êáé áíáðôýóóåôáé ìÝóá óåáõôü ôïí ðïëéôéóìü.
2.[…]α)Ότανοιθεοίεισβάλλουνστονανθρώπινοχώρο,με ποιον τρόπο εμφανίζονται και πώς κάνουν αισθητήτην παρουσία τους
στους θνητούς; β) Από τη νεοελ-ληνική ιστορία και παράδοση ή από άλλα διαβάσματασαςμπορείτεναθυμηθείτεπεριπτώσεις
εμφάνισηςυπερ-φυσικών δυνάμεων […] ή Αγίων σε στιγμές δύσκολες[…]; γ) Προσέξτε ιδιαίτερα τον τρόπο εμφάνισης
τηςΘέτιδας[…]:σκεφτείτεάλλαπαρόμοιαφαινόμενα[…]και προσπαθήστε να τα εξηγήσετε με τις γνώσεις πουέχετε από τη
Φυσική […].
90
Ραψωδία
Α
στ. 494-612
á)
ÏéèåïßåìöáíßæïíôáéìåôçíêáèéåñùìÝíçìïñöÞðïõãíùñßæïõíïéèíçôïßÞìåôçìïñöÞåíüòèíçôïýÞìåïéùíïýòêáéÜëëáèåúêÜóçìÜäéá.
â)
Óôç äåêáåôßá ôïõ ’40 óå äéÜöïñá ìÝñç ôçò ÅëëÜäáò Ýâëåðáí óôá ôæÜ-ìéá ôùí ðáñáèýñùí íá ó÷çìáôßæïíôáé ðñüóùðá
áãßùí Þ ôçò Ðáíáãßáò.
ã)
Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí Ý÷åé ï èñýëïò ôùí Äñïóïõëéôþí. Óôï Öñáãêï-êÜóôåëï ôùí Óöáêßùí ôçò ÊñÞôçò,
ôÝëïò ÌÜç-áñ÷Ýò Éïõíßïõ, ëßãï ðñéíáðü ôçí ÁíáôïëÞ, øáñÜäåò êáé ôóïðÜíçäåò ôçò ðåñéï÷Þò,
óôç èÝóçèõìÝ ÊÜìðïò, ðÜíù áðü ôçí åñåéðùìÝíç ìïíÞ ôïõ Áãßïõ ×áñáëÜìðïõò,âëÝðïõí íá êéíåßôáé
ðñïò ôç èÜëáóóá ìéá óôñáôéÜ ïëüêëçñç áðü áí-èñþðéíåò óêéÝò ðïõ öïñïýí áóôñáöôåñÝò ðáíïðëßåò êáé
ðáñåëáýíïõíåðÜíù áðü ôï êÜóôñï. Ôï öáéíüìåíï ðáñáôçñÞèçêå ðñþôá ôï 1829 êáéáðü ôüôå ãßíåôáé
áíôéëçðôü êÜèå ÷ñüíï. Ïé óôñáôéþôåò, ëÝíå ïé íôüðéïé,åßíáé ôá öáíôÜóìáôá ôïõ ïðëáñ÷çãïý
×áôæçìé÷Üëç ÍôáëéÜíç êáé ôùíóôñáôéùôþí ôïõ, ðïõ óöáãéÜóôçêáí áðü ôïõò Ôïýñêïõò óôéò 18
ÌáÀïõ1828 êáé óôïß÷åéùóáí áðü ôüôå ôï ìÝñïò.
3. Αφού μελετήσετε το εικονογραφικό υλικό που πλαισι-ώνει τις ενότητες της ραψωδίας Α: α) Να επισημάνετετις
λεπτομέρειεςτουομηρικούκειμένουπουτονίζεικάθεκαλλιτέχνης στο έργο του […].
Ó÷ïëéÜæïíôáé ïé åéêüíåò ðïõ ìðïñïýí íá óõìâÜëïõí óôçí ðñïóÝããéóçôïõ êåéìÝíïõ Þ ðïõ
ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí ùò áöüñìçóç.
Åéêüíá 4, Åíüô. Á 1-53
ÓåáõôüíôïíðßíáêáïæùãñÜöïòêáéðïéçôÞòÍ.Åããïíüðïõëïòáðïäßäåéôïíüçìáôïõ1
ïõ
óôß÷ïõ.Áíêáé÷ùñßòðñüóùðï,ïéìïñöÝòðïõáðåéêïíßæåéáíôéóôïé÷ïýíóåóýìâïëáôïõåëëçíéêïýðïëéôéóìïý.ÓôïóõãêåêñéìÝíïÝñãïïðïéçôÞòìïéÜæåé
áðïëýôùòåîáñôþìåíïòáðüôçÌïýóá,ðïõôïõäßíåéôïâéïëß-Ýìðíåõóçêáéåêåßíïò,ìåõðåñôïíéóìÝíáôá÷Ýñéá, ôáïðïßáäåíåíþ-íïíôáéìåôïõðüëïéðïóþìá,
äÝ÷åôáéìååõãíùìïóýíçôïäþñïôçò.Åßíáéêáèéóôüò,ïðüôåõðïèÝôïõìåüôéèááñ÷ßóåéáìÝóùòíáåìðíÝåôáéôïÝñãïôïõ·ìåáõôüôïíôñüðïôïíßæåôáéêáé
çäýíáìçðïõäéáèÝôåéçÌïýóá.
Åéêüíá 6, Åíüô. Á 54-306
ÏÁ÷éëëÝáòáðïðíÝåéóåáõôÞôçíáããåéïãñáößáôïðñüôõðïôïõêáëïýêáéáãáèïý.¼ìïñöïòêáéðáñÜëëçëááíäñåßïò,ìåôçíÜíåôçóôÜóçôïõêáéôïâáñýïðëéóìüôïõ
ìïéÜæåéíáÝ÷åéåðßãíùóçôçòáîßáòôïõ,ãé’áõôüêáéäåíèáäå÷èåßáäéáìáñôýñçôáôçíðñïóâïëÞôçòôéìÞòðïõõðÝóôç.
Åéêüíá 9, Åíüô. Á 350-431á
ÁõôÞ ç ôñõöåñÞ óêçíÞ ìçôÝñáò êáé ãéïõ áíáäåéêíýåé ôçí áðïãïÞôåõóçôïõ Á÷éëëÝá êáé ìáò äßíåé ôç
óéãïõñéÜ üôé ç ÈÝôéäá èá ôïí óõìâïõëåýóåéêáé èá êÜíåé ü,ôé ðåñíÜ áðü ôï ÷Ýñé ôçò ãéá íá ôïí
åõ÷áñéóôÞóåé.
Τ Ο Π Ο Σ : Σ τ ρ α τ ό π ε δ α Α χ α ι ώ ν κ α ι Τ ρ ώ ω ν ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
ημ έρ α της Ιλι άδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμέμνονας, Νέστορας,
Οδυσσέας, Θερσί-της (Αχαιοί) — Έκτορας, Αινείας, Πρίαμος,
(Τρώες), Δίας,(Όνει ρος ), Ήρ α, Αθηνά, Ερ μής,
Άρης, Απόλλωνας, (θεοί)
Ὄνειρος. Διάπειρα.Κατάλογος νεῶν.
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï Äßáò óôÝëíåé óôïí ÁãáìÝìíïíá ôïí ¼íåéñï ìå ôç ìïñöÞ ôïõÍÝóôïñá, ãéá íá ôïí ðñïôñÝøåé íá åðéôåèåß
óôïõò Ôñþåò.•Ï ÁãáìÝìíïíáò äïêéìÜæåé ôï çèéêü ôùí óôñáôéùôþí ôïõ,ðñïôåßíïíôÜò ôïõò íá óôáìáôÞóïõí
ôïí ðüëåìï êáé íá åðéóôñÝøïõíóôá óðßôéá ôïõò.•Ï ðïéçôÞò ðáñáèÝôåé ôï ìáêñý êáôÜëïãï ôùí äýï
åìðïëÝìùí(ðëïßùí, áñ÷çãþí, ðüëåùí, óõììÜ÷ùí).
Ηεπίσκεψητουονείρου–Ηδοκιμασίατουστρατού–Οκατάλογοςτων πλοίων
Ρ αψω δ ί α Β
91
 Ρ αψω δ ί α Γ
ΤΟΠΟΣ: η πεδιάδα μπροστά από τα τείχη της
Τ ρ ο ί α ς σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ω ν Α χ α ι ώ ν , κ ά μ α ρ α τ η ς Ε λ έ ν η ς ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Μενέλαος, Αγαμέμνονας, Οδυσσέας (Αχαιοί) –
Πάρης, Έκτορας, Πρίαμος, Ελένη, γέροντες, Αντήνορας
(Τρώες)– Αφροδίτη, Ίριδα (θεοί)
Ὅρκοι. Τειχοσκοπία.Ἀλεξάνδρου καὶΜενελάου Μονομαχία.
Όρκοι–Θέααπότατείχη–ΜονομαχίαΑλέξανδρουκαιΜενελάου
94
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-121
Ïé áíôßðáëïé åßíáé Ýôïéìïé íá ðïëåìÞóïõí. Ï ÁëÝîáíäñïò ðñïêáëåß ôïõòÁ÷áéïýò, êñáäáßíïíôáò äýï êïíôÜñéá.
Ìüëéò ôïí âëÝðåé, ï ÌåíÝëáïòðçäÜåé áðü ôï Üñìá ôïõ êáé êéíåßôáé ðñïò ôï ìÝñïò ôïõ. Ï
ÁëÝîáíäñïòôñïìÜæåé êáé êñýâåôáé ðßóù áðü ôïõò óõìðïëåìéóôÝò ôïõ. Ï ¸êôïñáòôïí åéñùíåýåôáé êáé
ôïí ÷áñáêôçñßæåé äåéëü· ôïõ èõìßæåé, ìÜëéóôá, üôéåîáéôßáò ôïõ åíåðëÜêçóáí ïé Ôñþåò óå áõôü ôïí
ðüëåìï. Ï ÁëÝîáíäñïòóõíåéäçôïðïéåß ôá ëüãéá ôïõ áäåëöïý ôïõ êáé ðñïôåßíåé íá ìïíïìá÷Þóåéìå ôïí ÌåíÝëáï. Ï íéêçôÞò èá
ðÜñåé ôçí ÅëÝíç êáé ïé äýï óôñáôïß èáóõìöéëéùèïýí. Ï ¸êôïñáò óôáìáôÜåé ôçí ðñïÝëáóç ôùí
óôñáôéùôþíôïõ êáé ôï ßäéï êÜíåé êáé ï ÁãáìÝìíïíáò. Ï ¸êôïñáò áíáêïéíþíåé ôçíðñüôáóç ôïõ ÁëÝîáíäñïõ
êáé ï ÌåíÝëáïò äÝ÷åôáé íá ôïí áíôéìåôùðß-óåé. Êáëåß üëïõò íá öñïíôßóïõí ãéá ôçí Ýíïñêç
óõíèÞêç, ç ïðïßá èáäéáóöáëßóåé áðüëõôá ôç óõìöéëßùóç ôùí áíôéðÜëùí êáé ôç ëÞîç
ôïõðïëÝìïõ.ÔÝëïò,óôÝëíïíôáéêÞñõêåòóôáäýïóôñáôüðåäá,ãéáíáöÝñïõíóöá÷ôÜ ãéá èõóßá.
Ραψωδία
Γ
στ. 1-121
Ραψωδία
Γ
95
στ. 121-244
Τόπος

Ç êÜìáñá ôçò ÅëÝíçò Ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò Ôï ðåäßï ìÜ÷çò Ýîùáðü ôçí Ôñïßá
Χρόνος
22
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ºñéò (ìåôáìïñöùìÝíçóå Ëáïäßêç), ãÝñïíôåò Ôñþåò,Ðñßáìïò, ÅëÝíç
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ç

ºñéò ðáßñíåé ôç ìïñöÞ ôçò Ëáïäßêçò, áäåñöÞò ôïõ ÐÜñç, êáéåðéóêÝðôåôáé ôçí ÅëÝíç, ðïõ åêåßíç ôçí þñá
õöáßíåé óôïí áñãáëåéüôçò. Ôçí åíçìåñþíåé ãéá ôéò åîåëßîåéò êáé ôçí åðéêåßìåíç ìïíïìá÷ßá êáéôçò îõðíÜ ôïí
ðüèï ãéá ôïí ÌåíÝëáï, ôçí ðáôñßäá ôçò êáé ôïõò ãïíåßòôçò. Ç ÅëÝíç âãáßíåé êëáßãïíôáò áðü ôçí êÜìáñÜ
ôçò êáé êáôåõèýíåôáéðñïò ôá ôåß÷ç. Ôç óõíïäåýïõí ïé õðçñÝôñéÝò ôçò, Áßèñá êáé
ÊëõìÝíç. ë Ý ð ï í ô Ü ò ô ç í á ð ë ç ó é Ü æ å é , ï é ã Ý ñ ï í ô å ò ô ç ò ð ü ë ç ò è á õ ì Ü æ ï õ í
ô ç í ïìïñöéÜ ôçò, ðáñáäÝ÷ïíôáé üôé äåí Ýãéíå Üäéêá ãéá ÷Üñç ôçò ï ðüëåìïò,áëëÜ èá ðñïôéìïýóáí íá öýãåé áðü
ôçí Ôñïßá.Ï Ðñßáìïò æçôÜåé áðü ôçí ÅëÝíç ðëçñïöïñßåò ãéá ôïõò áñ÷çãïýòôùí Á÷áéþí, ôïõò ïðïßïõò
ìðïñåß íá îå÷ùñßóåé áíÜìåóá óôï ðëÞèïò. ÇÅëÝíç ôïý ìéëÜåé ãéá ôïí ÁãáìÝìíïíá, ôïí ÏäõóóÝá, ôïí
ÌåíÝëáï, ôïíÁßáíôá êáé ôïí ÉäïìåíÝá..
Ραψωδία Γ 121-244
Ητειχοσκοπία
α)121-160: ΗΊριςοδηγείτηνΕλένηστατείχη.β)161-244: ΗΕλένηπληροφορείτονΠρίαμογιατουςαρχηγούςτωνΑχαιών.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
96
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
121 μηνύτρα:
ç ãõíáßêá ðïõ öÝñíåé åßäçóç, ðïõ åéäïðïéåß êÜðïéïí.
121 Ίρις:
Êüñç ôïõ Èáýìáíôá (áäåñöïý ôïõ ÍçñÝá) êáé ôçò Ùêå-áíßäáò ÇëÝêôñáò, ðïõ
÷ñçóéìïðïéïýíôáí áðü ôïõò èåïýò ùòáããåëéáöüñïò. Åß÷å ìåãÜëá öôåñÜ êáé ðïëý ãñÞãïñá ðüäéá
ãéáíá ìåôáöÝñåé ôéò èåúêÝò ðáñáããåëßåò ãñçãïñüôåñá.
122 ομοιώθη:
Ýãéíå üìïéá
·
ãéá íá íïìßæåé ç ÅëÝíç üôé åßíáé ç êïõíé-Üäá ôçò, ç Ëáïäßêç.
122 Λαοδίκη:

Ç ðéï üìïñöç êüñç ôïõ ÐñéÜìïõ êáé ôçò ÅêÜâçò, ãõ-íáßêá ôïõ ÅëéêÜùíá.
123 Ελικάωνας:
Ãéïò ôïõ ÁíôÞíïñá, óýæõãïò ôçò Ëáïäßêçò.
125 ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι:
ýöáéíå äéðëÞ êëùóôÞ-íÞìá óôïóôçìüíé ôïõ áñãáëåéïý.
126 πορφύριο:
Ôï êüêêéíï èåùñïýíôáí ÷ñþìá âáóéëéêü.
127 των χαλκοφόρων Αχαιών:
Ïé Á÷áéïß öïñïýóáí ÷Üëêéíïõòèþñáêåò óôç ìÜ÷ç.
127 των ιπποδάμων Τρώων:
Ïé Ôñþåò ðïõ åîçìÝñùíáí Üëïãá.Ç Ôñïßá Þôáí ïíïìáóôÞ ãéá ôá ùñáßá ôçò Üëïãá, êáé ïé Ôñþåòéêáíïß
äáìáóôÝò áëüãùí.
132 τον πολύθρηνον αγώνα του πολέμου:
ôïí ðüëåìï ðïõðñïêáëåß èñÞíïõò êáé ðüíï óôïõò óõììåôÝ÷ïíôåò.
136 ψυχερός:
ãåííáßïò, èáññáëÝïò.
141μαγνάδι:
Ëåðôü ëéíü ýöáóìá, ìå ôï ïðïßï ïé ãõíáßêåò êÜëõðôáíôï êåöÜëé ôïõò üôáí Ýâãáéíáí áðü ôçí êÜìáñÜ ôïõò.
143 θεράπαινες:
Ãõíáßêåò ðïõ õðçñåôïýóáí êáé óõíüäåõáí ôéò óõ-æýãïõò ôùí âáóéëéÜäùí Þ åõãåíþí ôçò ïìçñéêÞò
åðï÷Þò.
143 του Πιτθέως:
Ï Ðéôèåýò Þôáí ï âáóéëéÜò ôçò ÔñïéæÞíáò, ãéïòôïõ ÐÝëïðá êáé ôçò ÉððïäÜìåéáò.
144 Αίθρα:
Óýæõãïò ôïõ
ÁéãÝá
êáé ìçôÝñá ôïõ
ÈçóÝá
. Ï ÈçóÝáòåß÷å êëÝøåé ôçí
ÅëÝíç
, üôáí Þôáí ìéêñÞ êáé ôá áäÝñöéá ôçò ôçíåëåõèÝñùóáí, ðáßñíïíôáò ìáæß ôïõò êáé ôç ìçôÝñá ôïõ
ÈçóÝá,ô ç í Á ß è ñ á . Ï Ê Ü ó ô ï ñ á ò ê á é ï Ð ï ë õ ä å ý ê ç ò , ô ç í Ý ä ù ó á í ó ô ç í áäåñöÞ ôïõò ãéá
õðçñÝôñéá êáé ç ÅëÝíç ôçí åß÷å ðÜñåé ìáæß ôçòóôçí Ôñïßá.
144 Κλυμένη:
Ç äåýôåñç ðéóôÞ õðçñÝôñéá ôçò ÅëÝíçò.
145 και των Σκαιών Πυλών ευθύς τον πύργον ανεβήκαν:
Ïé ÓêáéÝò Ðýëåò âñßóêïíôáí óôï âüñåéï Þ âïñåéïäõôéêü ôìÞìáôùí ôåé÷þí ôçò Ôñïßáò êáé áðü åêåß Ýâãáéíáí ïé
Ôñþåò óôï ðåäßïôçò ìÜ÷çò. Áðü ôéò ÓêáéÝò Ðýëåò öáéíüôáí êáèáñÜ ôï óôñáôü-ðåäï ôùí Á÷áéþí. Ç
ÅëÝíç ïäçãÞèçêå óôïí ðýñãï ðÜíù áðüôéò ÓêáéÝò Ðýëåò, ãéá íá äåé ôïõò Á÷áéïýò ðïõ
âñßóêïíôáí óôïóôñáôüðåäï.
Ραψωδία
Γ
97
στ. 121-244
146-148Ο Πάνθοος, ο Λάμπος, ο Θυμοίτης, / ο Ικετάων, βλά-στημα (= γιος) του Άρη, και ο Κλυτίος, / και
δύοφρονιμότατοι Αντήνωρ και Ουκαλέγων:

ÃÝñïíôåò, óõíï-ìßëçêïé ôïõ ÐñéÜìïõ, óýìâïõëïé ôùí Ôñþùí. Ï ËÜìðïò, ï ÉêåôÜùíêáé ï Êëõôßïò Þôáí áäÝñöéá ôïõ ÐñéÜìïõ.
151δημηγόροι:
Ïé ãÝñïíôåò ôçò Ôñïßáò äåí óõììåôåß÷áí óå ìÜ÷åò,ëüãù ôçò çëéêßáò ôïõò, áëëÜ Ýðáéñíáí ìÝñïò óôéò
óõíåëåýóåéòôïõ ëáïý, ùò äåéíïß ñÞôïñåò êáé óýìâïõëïé ôùí Ôñþùí.
152-153καιομοίαζαντουςτσίτσικεςπουχύνουναπότοπυκνόφύλλωμα την ιλαρή (= χαρούμενη) λαλιά τους:
ÏéãÝñïíôåò ìéëïýóáí ôüóï ðïëý ìåôáîý ôïõò, þóôå íá ðáñïìïéÜ-æïíôáé åäþ áðü ôïí ðïéçôÞ ìå ôæéôæßêéá
ðïõ óõíå÷þò ôåñåôßæïõí(= óéãïôñáãïõäïýí).
155 συνομιλούσαν σιγανά με λόγια πτερωμένα:
Ìüëéò çÅëÝíç ðëçóßáóå ôï ìÝñïò üðïõ êÜèïíôáí ïé ãÝñïíôåò, áõôïß÷áìÞëùóáí ôïí ôüíï ôçò
öùíÞò ôïõò êáé ó÷ïëßáæáí ôçí ÅëÝíçðïõ ðëçóßáæå.
156 κρίμα:
öôáßîéìï.
158 τωόντι ομοιάζει ωσάν θεάς η τρομερή θωριά της:
ðñÜã-ìáôé ç ÅëÝíç Ý÷åé èåúêÞ ïìïñöéÜ, åßíáé õðåñâïëéêÜ üìïñöç.
164 δεν μου πταίεις, οι θεοί μου πταίουν:
äåí ìïõ öôáéò åóý,ïé èåïß ìïõ öôáßíå.
173 κάλλιο να είχα σκοτωθεί:
êáëýôåñá íá åß÷á óêïôùèåß.
174 αφήνοντας τον θάλαμον:

åãêáôáëåßðïíôáò ôï óõæõãéêü êñå-âÜôé ìïõ, ôïí Á÷áéü Üíôñá ìïõ.

175 την μόνην θυγατέρα:
Ï ÌåíÝëáïò êáé ç ÅëÝíç åß÷áí ìßáêüñç, ôçí Åñìéüíç.
178 κραταιός:
ï ðïëý äõíáôüò, áõôüò ðïõ åðéêñáôåß.
180αντράδερφον:
Ï áäåñöüò ôïõ óõæýãïõ ôçò, áöïý ï ÁãáìÝìíï-íáò Þôáí áäåñöüò ôïõ ÌåíÝëáïõ.
180 εγώ η σκύλα:
Åíþ ãéá ôïõò Üíäñåò ôï åðßèåôï «óêýëïò» Þôáíðïëý ìåãÜëç âñéóéÜ, ãéá ôéò ãõíáßêåò öáßíåôáé üôé äåí Þôáí ôüóïâáñýò
÷áñáêôçñéóìüò.
184 στης Φρυγίας:
Ðåñéï÷Þ ôçò âïñåéïäõôéêÞò ÌéêñÜò Áóßáò.
185-186επήγακιείδαπληθυσμόνΦρυγώντωνιππομάχων,/που τότ’ εστρατοπέδευσαν στες όχθες του Σαγγάρου:
Ïé Öñýãåò êáôïéêïýóáí êõñßùò ãýñù áðü ôïí ðïôáìü ÓáããÜñéïêáé Þôáí óýììá÷ïé ôùí Ôñþùí êáé
éêáíïß éððåßò. Ï ÓáããÜñéïòðïôáìüò äéáó÷ßæåé ôç Öñõãßá, ðçãÜæåé áðü ôï üñïò Äßäõìï
êáéåêâÜëëåé óôïí Âüóðïñï.
98
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
189 ίσανδρες Αμαζόνες:
Ïé Áìáæüíåò Þôáí ìéá îå÷ùñéóôÞ êïéíùíßáðïõ áðïôåëïýíôáí ìüíï áðü ãõíáßêåò êáé æïýóáí óôçí ðåñéï÷Þôïõ
Ðüíôïõ. Êüñåò ôïõ ¢ñç êáé ôçò Áñìïíßáò, Þôáí ôüóï éêáíÝòóôç ìÜ÷ç, ðïõ èåùñïýíôáí «ßóáíäñåò»,
äçëáäÞ éóÜîéåò ìå ôïõòÜíäñåò. Ç âáóßëéóóÜ ôïõò, ç Ðåíèåóßëåéá, ôÜ÷èçêå óôï ðëåõñüôùí Ôñþùí
óôïí Ôñùéêü ðüëåìï, ìå áðïôÝëåóìá íá óêïôùèåßáðü ôï äüñõ ôïõ Á÷éëëÝá.
195 στην γην την πολυθρέπταν:
Óôç ãç ðïõ èñÝöåé ðïëëïýòáíèñþðïõò, óôçí åýöïñç ãç.
198 κοπήν:
êïðÜäé.
200 πολύβουλος:
áõôüò ðïõ ðáßñíåé ðïëëÝò áðïöÜóåéò, ìç÷áíåý-åôáé ôñüðïõò íá îåöýãåé áðü ôéò äõóêïëßåò.
202 πολλούς δόλους γνωρίζει:
ãíùñßæåé ðïëëïýò ôñüðïõò åîá-ðÜôçóçò ôùí å÷èñþí.
202 σοφίσματα:
ôå÷íÜóìáôá.
207 την πλάση και των δύο:

ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò.
211 σεβαστότερος:
Åäþ ï óåâáóôüò óçìáßíåé åðéâëçôéêüò, ìå ìå-ãÜëï êáé ùñáßï óþìá. Ï ÏäõóóÝáò äåí Þôáí øçëüò, áëëÜ
Þôáíðïëý ãåñïäåìÝíïò, Üñá, üôáí ôïí Ýâëåðå êáíåßò êáèéóìÝíï, äåíê á ô á ë Ü â á é í å ô ï ì é ê ñ ü ô ï õ
ý ø ï ò , á í ô ß è å ô á è á ý ì á æ å ô ï ð ë á ô ý åðéâëçôéêü óôÞèïò ôïõ.
224 δεν μας ξίπασεν:
äåí ìáò åîÝðëçîå.
228 μακρόπεπλη:
ç ãõíáßêá ðïõ öïñÜ ìáêñý ðÝðëï.
229 ο στύλος:
ôï óôÞñéãìá.
229 Αίας:
Ãéïò ôïõ Ôåëáìþíá ðïõ Þôáí âáóéëéÜò ôçò Óáëáìßíáò.
231 Ιδομενεύς:
ÂáóéëéÜò ôçò ÊñÞôçò, ãéïò ôïõ Äåõêáëßùíá êáé åã-ãïíüò ôïõ Ìßíùá.
237 τον Κάστορα ιπποδαμαστήν, τον πύκτην Πολυδεύ-κην:
Ðñüêåéôáé ãéá ôá áäÝñöéá ôçò ÅëÝíçò ðïõ ïíïìÜæïíôáíêáé
Äéüóêïõñïé
(= ôïõ Äßá ãéïé). Ï ÊÜóôïñáò öçìéæüôáí ãéá ôçíéêáíüôçôÜ ôïõ íá äáìÜæåé ôá Üëïãá (éððïäáìáóôÞò),
åíþ ï Ðï-ëõäåýêçò Þôáí ðïëý êáëüò ðõãìÜ÷ïò (ðýêôçò).
238 από μια μητέρα γεννημένοι:
Ï ÊÜóôïñáò ï Ðïëõäåýêçòêáé ç ÅëÝíç Þôáí ðáéäéÜ ôçò
ËÞäáò
. Ï Ðïëõäåýêçò êáé ç ÅëÝíçåß÷áí ôïí Äßá ðáôÝñá åíþ ï ÊÜóôïñáò ôïí ÔõíäÜñåù, ôï èíçôüóýæõãï ôçò
ËÞäáò. Ãéá áõôü ôï ëüãï, ï ÊÜóôïñáò Þôáí êáé ïßäéïò èíçôüò, óå áíôßèåóç ìå ôïí Ðïëõäåýêç ðïõ
èåùñïýíôáíáèÜíáôïò. ¼ôáí êÜðïôå óêïôþèçêå ï ÊÜóôïñáò, ï ÐïëõäåýêçòäÝ÷ôçêå íá ìïéñáóôåß ìáæß ôïõ
ôçí áèáíáóßá. ¸ôóé, üôáí ï ÝíáòêáôÝâáéíå óôïí ¢äç, ï Üëëïò áíÝâáéíå óôïí ¼ëõìðï. Ï ¼ìçñïòüìùò äåí
ëáìâÜíåé õðüøç ôïõ áõôÞ ôç ìõèïëïãéêÞ äïîáóßá, êá-èþò (óôï óôß÷ï 243: áðü êáéñüí ôïõò åß÷å ç ãç óêåðÜóåé),
èåùñåßêáé ôá äýï áäÝëöéá èíçôÜ.
Ραψωδία
Γ
99
στ. 121-244
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
122 και ομοιώθη με την αδελφήν του ανδρός της
Ç ºñéò ðáßñíåé ôç ãõíáéêåßá ìïñöÞ ìéáò èíçôÞò, ôçò Ëáïäßêçò,ãéá íá ðáñáêéíÞóåé ôçí ÅëÝíç
íá âãåé áðü ôï äþìá ôçò. ¹ôáíðïëý óõ÷íü öáéíüìåíï ïé èåïß íá êáôåâáßíïõí óôç ãç êáé
íáìåôáìïñöþíïíôáé óå áíèñþðïõò ÷ùñßò íá ãßíïíôáé áíôéëçðôïß.Ðñüêåéôáé ãéá
åíáíèñþðéóç
ôçò ºñéäáò, ãåãïíüò ðïõ åîõðçñåôåßêáé ôéò áíÜãêåò ôïõ Ýðïõò. ÓõíÞèùò ìéá èåüôçôá üðùò ç
ºñéò,èá Ýðñåðå íá ðÜñåé ôçí Üäåéá ôïõ Äßá, ðñÜãìá ðïõ åäþ äåíóõìâáßíåé, ßóùò ãéáôß ï
ðáôÝñáò ôùí èåþí Þôáí áðáó÷ïëçìÝíïòìå ôçí õðüó÷åóç ðïõ Ýäùóå óôç ÈÝôéäá êáé ìå ôïí ôñüðï ìåôïí ïðïßï èá
ôçí õëïðïéïýóå.
140 του πρώτου ανδρός, της χώρας της και των γλυκώνγονέων
Ï ðñþôïò óýæõãüò ôçò, ç ðáôñßäá êáé ïé ãïíåßò ôçò åßíáé
âáèéÜñéæùìÝíåò
çèéêÝò áîßåò ìÝóá ôçò. Ç áíÜìíçóç üëùí áõôþí êÜíåéôçí ÅëÝíç íá îåóðÜóåé óå êëÜìáôá, áöïý ìáêñéÜ áðü ôçí
ðá-ôñßäá êáé ôïõò ãïíåßò åßíáé ðïëý äýóêïëç ç æùÞ êÜèå áíèñþðïõóôï ïìçñéêü Ýðïò.
146-148Ο Πάνθοος, ο Λάμπος, ο Θυμοίτης, / ο Ικετάων, βλά-στημα (= γιος) του Άρη, και ο Κλυτίος, / και
δύοφρονημότατοι Αντήνωρ και Ουκαλέγων
Ôá ïíüìáôá ôùí ãåñüíôùí óõíÞèùò Ý÷ïõí ôéìçôéêü ÷áñáêôÞñá,áöïý Ý÷áéñáí êÜèå óåâáóìü áðü ôïõò
íåüôåñïõò. ¸ôóé: Ï ÐÜí-èïïò Þôáí áõôüò ðïõ âëÝðåé ôá ðÜíôá, ï ËÜìðïò åßíáé áõôüòðïõ
ëÜìðåé, ï Èõìïßôçò åßíáé ï äñáóôÞñéïò, ï ÉêåôÜùí ï éêÝôçò(= éåñü ðñüóùðï), ï Êëõôßïò ï
Ýíäïîïò. Åîáßñåóç áðïôåëåß ïÏõêáëÝãùí, äçëáäÞ ï áìÝñéìíïò (ï
ὐ
ê+
ἀ
ëÝãù = áõôüò ðïõ äåíöñïíôßæåé). Ðñüêåéôáé ßóùò ãéá ðáñáäïóéáêü üíïìá, ãéáôß óßãïõ-ñá ï ðïéçôÞò äåí
èá ïíïìÜôéæå Ýíáí ãÝñïíôá «áíÝìåëï» åöüóïíÞôáí óýìâïõëïò ôùí Ôñþùí.
181-198ευτυχισμένε Ατρείδη... κοπήν λευκών προβάτων
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò âëÝðïõìå ôï ãÝñï Ðñßáìï êáé ôïí ÁíôÞ-í ï ñ á í á ì é ë Ü å é ã é á ô ï õ ò ç ã Ý ô å ò
ô ù í Á ÷ á é þ í ì å å ê ô ß ì ç ó ç ê á é èáõìáóìü. Äåß÷íåé ìåãÜëç áñ÷ïíôéÜ íá èáõìÜæåé êáíåßò
ôïõòáíôéðÜëïõò ôïõ· êáé óôá ïìçñéêÜ Ýðç ðïëëÝò öïñÝò áíôßðáëïéèáõìÜæïõí ï Ýíáò ôïí Üëëïí.
Å÷èñïß Üëëùóôå Þôáí ìüíï óôï
100
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
ðåäßï ôçò ìÜ÷çò êáé ïé ãÝñïíôåò, áöïý äåí ðïëåìïýóáí, äåí áé-óèÜíïíôáí áéóèÞìáôá ìßóïõò Þ
áíôéðáëüôçôáò áðÝíáíôé óôïõòÞñùåò ôïõ áíôßðáëïõ óôñáôïðÝäïõ.
217 στέκονταν με τα μάτια του στη γη προσηλωμένα
Ï ÏäõóóÝáò Ýóêõøå ôï êåöÜëé ôïõ ðñïò ôá êÜôù, ãéáôß âñéóêü-ôáí óå áìç÷áíßá.
218-220καιμήτ’εμπρόςτοσκήπτροτουκινούσεμήτ’οπίσω/καιτοβαστούσεασάλευτοσανπράξηναμηνείχε,/θά’λεγεςπου‘ναιέναςμωρόςκιαπό
χωλήνγεμάτος.
à å í é ê Ü ó ô é ò ó õ í å ë å ý ó å é ò ï é ï ì é ë ç ô Ý ò , ü ô á í Ý ð á é ñ í á í ô ï ë ü ã ï íá ìéëÞóïõí,
êñáôïýóáí êáé ôï óêÞðôñï. Ï ïìéëçôÞò ðïõ äåíêïõíïýóå ôï óêÞðôñï üôáí ìéëïýóå, óÞìáéíå
üôé äåí ìéëïýóåìå åõöñÜäåéá êáé äåí Þôáí éêáíüò ñÞôïñáò Þ üôé ìéëïýóå üíôáòïñãéóìÝíïò. Ãé’ áõôü
óôï óçìåßï áõôü ï Ðñßáìïò ÷áñáêôçñßæåéôïí ÏäõóóÝá êïõôü êáé ïñãéóìÝíï ñÞôïñá.
222 ωσάν πυκνές χιονόψιχες
Ï ÏäõóóÝáò ìéëïýóå ìå ðõêíü ëü-ãï êáé ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá, üðùò ãñÞãïñá ðÝöôïõí ïé ðõêíÝòíéöÜäåò
ôïõ ÷éïíéïý óôç ÷éïíïèýåëëá.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΕΛΕΝΗ
Ç ÅëÝíç åìöáíßæåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí
ÉëéÜäá
ó’ áõôÞ ôç ñáøùäßá·ç áöïñìÞ ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ, ç ðáíÝìïñöç ÅëÝíç, åßíáé ç
êëáóéêÞ

ãõíáßêá

ôùí ïìçñéêþí ÷ñüíùí, êáèþò åßíáé êëåéóìÝíç óôï äþìá ôçòêáé õöáßíåé. Ôçí åêðëçêôéêÞ ïìïñöéÜ
ôçò ï ¼ìçñïò äåí ôçí ðåñéãñÜöåéÜ ì å ó á á ë ë Ü Ý ì ì å ó á , ì Ý ó á á ð ü ô ï ä é Ü ë ï ã ï ô ù í
ãåñüíôùí, ïé ïðïßïéðáñáäÝ÷ïíôáé üôé ãéá ìéá ôÝôïéá ïìïñöéÜ
áîßæåé íá ÷Üíïíôáé æùÝò,
ü÷é ìüíï ôùí Á÷áéþí áëëÜ êáé ôùí Ôñþùí. Ç ßäéá óõìðåñéöÝñåôáé ìå
óåìíüôçôá

êáé
ôáðåéíïöñïóýíç
, öïñþíôáò ìáíôßëé ðñéí âãåé áðü ôïäùìÜôéü ôçò. Åßíáé
åõáßóèçôç
êáé

óõíáéóèçìáôéêÞ, êëáßåé êáé íïóôáë-ãåß ôïõò äéêïýò ôçò.

ÁãáðÜ
êáé
óÝâåôáé

ôïí Ðñßáìï, åíþ åìöáíßæåôáé

ìåôáíéùìÝíç,
Ý÷ïíôáò åðßãíùóç ôçò óõìöïñÜò ðïõ ðñïêÜëåóå. Íéþèåéôýøåéò êáé åßíáé ðñüèõìç íá éêáíïðïéÞóåé ôçí
ðåñéÝñãåéá ôùí ãåñüíôùí.ÌÝóá áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôùí Á÷áéþí, öáßíåôáé üôé ç ÅëÝíç áãáðÜ êáéåêôéìÜ
ôïõò óõìðáôñéþôåò ôçò åíþ åßíáé Ýêäçëç ç
íïóôáëãßá
ãéá ôïí
ôüðï ôçò.
Ραψωδία
Γ
101
στ. 121-244
ΠΡΊΑΜΟΣ
Ï Ðñßáìïò ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ðïéçôÞ
óåâÜóìéïò

êáé

óïâáñüò
. ÓÝ-âåôáé êáé áãáðÜ ôç íýöç ôïõ ÷ùñßò íá ôçò ðñïóÜðôåé åõèýíåò ãéá ôïíðüëåìï. Åßíáé
óõíåôüò

êáé

äßêáéïò

êñéôÞò

ôùí ãåãïíüôùí, êáèþò äåíäéóôÜæåé íá èáõìÜóåé ôçí áíäñåßá êáé ôï ðáñÜóôçìá ôùí å÷èñþí ôïõ.ÁíÞóõ÷ïò
ãéá ôéò åîåëßîåéò êáé åðßìïíïò ãéá íá ðÜñåé ôéò ðëçñïöïñßåòåêåßíåò ðïõ èá ôïõ éêáíïðïéÞóïõí ôçí
ðåñéÝñãåéá êáé èá ôïõ åðéôñÝ-øïõí íá ó÷çìáôßóåé ãíþìç ãéá ôçí ôñïðÞ ôïõ ðïëÝìïõ. ¢îéïò Üñ÷ïíôáò,ìïíßìùò
åíäéáöÝñåôáé ãéá ôï êáëü ôçò Ôñïßáò.
ΑΝΤΗΝΟΡΑΣ
Ï ÁíôÞíïñáò åßíáé éäéáßôåñá
ðáñáôçñçôéêüò

êáé

áíôéêåéìåíéêüò
êñé-ôÞò

ôùí ãåãïíüôùí. ¼ðùò êáé ï Ðñßáìïò, èáõìÜæåé ôï óèÝíïò êáé ôçäýíáìç ôùí å÷èñþí, åíþ áðü
ôçí áöÞãçóÞ ôïõ ãßíåôáé êáôáíïçôü üôéðñüêåéôáé ãéá Ýíá ãÝñïíôá åõãåíÞ,
óåâÜóìéï
êáé éäéáßôåñá
öéëüîåíï
,áöïý åß÷å õðïäå÷èåß ôïí ÌåíÝëáï êáé ôïí ÏäõóóÝá ðñéí îåóðÜóåé ï Ôñùéêüò ðüëåìïò.
ÅíäéáöÝñåôáé ãéá ôïí ðüëåìï êáé Ýììåóá, ìÝóá áðüôçí êñßóç ôïõ, íïéþèåé üôé

óõììåôÝ÷åé êáé áõôüò óôá ãåãïíüôá.

Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
125 ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι
Ï é ã õ í á ß ê å ò , ü ñ è é å ò ì ð ñ ï ó ô Ü ó ô ï í á ñ ã á ë å é ü , ý ö á é í á í ì å ô ç í óáÀôá õöÜóìáôá áðëÜ Þ
ìå ó÷Ýäéá êáé ÷ñþìáôá.
141 από τον θάλαμο
Åßíáé ôï ðñïóùðéêü äùìÜôéï, áëëéþò «äþìá». Ôá äþìáôá ôùíãõíáéêþí âñßóêïíôáí óôïí åðÜíù
üñïöï ôùí áíáêôüñùí.
143 και οι δύο της θεράπαινες
Ïé âÜãéåò Þ áìößðïëïé Þôáí äïýëåò, çëéêéùìÝíåò óõíÞèùò, éäéáß-ôåñá óåâáóôÝò, ðïõ óõíüäåõáí
ôç âáóßëéóóá.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• ÅíáëëÜóóïíôáé ç
áöÞãçóç
,ç
ðåñéãñáöÞ

êáé ï
äéÜëïãïò
.• ÅéäéêÜ ï äéÜëïãïò âïçèÜåé óôç
äéáãñáöÞ
ôùí
÷áñáêôÞñùí
.• ¼ëç ç åíüôçôá ëåéôïõñãåß ùò
åðéâñÜäõíóç
, êáèþò êáèõóôåñåß ôçíðñáãìáôïðïßçóç ôçò «âïõëÞò» ôïõ Äßá. Ùóôüóï, ëåéôïõñãåß èåôéêÜ ùòðñïò ôïí
áêñïáôÞ / áíáãíþóôç, êáèþò êåíôñßæåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ.
102
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
Παρομοιώσεις:
(óô. 158) «ôùüíôé ïìïéÜæåé ùóÜí èåÜò ç ôñïìåñÞ èùñéÜôçò» / (óô. 197) «ôïí ðáñïìïéÜæù ìå ôñáíü
äáóýìáëëï êñéÜñé» / (óô. 222)«ùóÜí ðõêíÝò ÷éïíüøé÷åò ïé ëüãïé ôïõ ðåôéüíôáí» / (óô. 230)
«óôÝêåéùóÜí èåüò» .
Μεταφορές:
(óô. 132) «ðïëýèñçíïí áãþíá» / (óô. 139) «ôñõöåñÞí ôçòâÜæåé åðéèõìßáí» / (óô. 152) «ôóßôóéêåò
ðïõ ÷ýíïõí… ôçí ëáëéÜ ôïõò» / (óô.155) «ëüãéá ðôåñùìÝíá» / (óô. 165) «ì’ Ýñéîáí óôïí ðïëõèñÞíçôïí áãþíá»/
(óô. 175) «ôñõöåñÝò ïìÞëéêåò» / (óô. 222) «ïé ëüãïé ôïõ ðåôéüíôáí».
Επίθετα:
(óô. 121) «ëåõêü÷åñçí ÅëÝíçí» / (óô. 125-126) «äéðëü ìåãÜëïõöÜäé ðïñöýñéï» / (óô. 127, 130) «÷áëêïöüñùí
Á÷áéþí» / (óô. 129) «ãïñãü-ðïäç èåÜ» / (óô. 132) «ðïëýèñçíïí áãþíá» / (óô. 136) «øõ÷åñüò ÌåíÝëáïò»/ (óô. 137)
«ìáêñéÜ êïíôÜñéá» / (óô. 138) «ïìüêëéíçí… áãáðçìÝíçí» / (óô.139) «ôñõöåñÞí… åðéèõìßáí» / (óô. 140)
«ðñþôïõ áíäñüò… ãëõêþí ãïíÝùí»/ (óô. 141) «ëåõêü ìáãíÜäé» / (óô. 144) «ìåãáëüöèáëìç ÊëõìÝíç» / (óô.
153)«ðõêíü öýëëùìá… éëáñÞ ëáëéÜ» / (óô. 155) «ëüãéá ðôåñùìÝíá» / (óô. 158)«ôñïìåñÞ èùñéÜ» / (óô.
159) «áóýãêñéôç» (åíí. ç ÅëÝíç) / (óô. 163) «ðñþôïíÜíäñá» / (óô. 165) «ðïëýèñçíïí áãþíá» / (óô. 166)
«èåüñáôïí Üíôñá» /(óô. 175) «ôñõöåñÝò ïìÞëéêåò» / (óô. 177) «êñáôáéüò Áôñåßäçò ÁãáìÝìíùí»/ (óô. 179)
«êáëüò êáé áíäñåßïò ðïëÝìáñ÷ïò» / (óô. 182) «åõôõ÷éóìÝíåÁôñåßäç, èåáãÜðçôå,
êáëüìïéñå» / (óô. 185) «Öñýãùí ôùí éððïìÜ÷ùí» /(óô. 189) «ßóáíäñåò… Áìáæüíåò» / (óô. 195) «óôçí
ãçí ôçí ðïëõèñÝðôñáí»/ (óô. 198) «áðÝñáíôçí êïðÞí ëåõêþí ðñïâÜôùí» / (óô. 200)
«ðïëýâïõëïòÏäõóóÝáò» / (óô. 201) «ðåôñùôÞò ÉèÜêçò» / (óô. 203) «óõíåôüò ÁíôÞíùñ»/ (óô. 204)
«ëüãïí áëçèéíüí» / (óô. 210) «ìåãÜëïõò þìïõò» / (óô. 211) «óå-âáóôüôåñïò» / (óô. 211) «èåßïò
ÏäõóóÝáò» / (óô. 212) «ëüãïõò óõíåôïýò»/ (óô. 216) «ðïëýâïõëïò ÏäõóóÝáò» / (óô. 217)
«ìÜôéá… ðñïóçëùìÝíá»/ (óô. 226) «åîáßóéïò… ôïõò ìåãÜëïõò þìïõò» / (óô. 228)
«ìáêñüðåðëçÅëÝíç ãõíÞ èåßá» / (óô. 229) «ãéãÜíôéïò… óôýëïò» (åíí. ï Áßáíôáò) / (óô.232)
«áíäñåßïò ÌåíÝëáïò» / (óô. 237) «ôïí ÊÜóôïñá éððïäáìáóôÞí, ôïíðýêôçí Ðïëõäåýêçí» / (óô. 239) «óôçí
Ëáêåäáßìïíá ôçí ðïèçôÞí» / (óô.244) «ðïèçôÞí ðáôñßäá».
Εικόνες:
(óô. 125-127) Ç ÅëÝíç óôïí áñãáëåéü / (óô. 146-150) Ïé ãÝñïíôåòêÜèïíôáé êáé ðáñáêïëïõèïýí ôç ìÜ÷ç /
(óô. 193-198) ÐåñéãñáöÞ ôïõÏäõóóÝá / (óô. 209-211) Ï ÌåíÝëáïò êé ï ÏäõóóÝáò óôç óýíïäï /
(óô.216-222) Ï ÏäõóóÝáò êáèþò ìéëÜ.
Ραψωδία
Γ
103
στ. 121-244
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1.ΠοιοςειδοποιείτηνΕλένηνατρέξειστατείχηκαιγιατίη παρουσία της εκεί κρίνεται απαραίτητη;
Ç
ºñéäá
, ìåôáìïñöùìÝíç óôçí êïõíéÜäá ôçò ÅëÝíçò, Ëáïäßêç, ôçí åéäï-ðïéåß üôé ï ÌåíÝëáïò êáé ï ÐÜñçò ðñüêåéôáé íá
ìïíïìá÷Þóïõí ãéá åêåßíç.Ãé’ áõôü ôï ëüãï êáé èá ðñÝðåé íá åßíáé ðáñïýóá, þóôå íá ðáñáêïëïõèåß,áëëÜ êáé ãéá íá ôç
âëÝðïõí ïé äýï áíôßðáëïé êáé
íá íéþèïõí üôé áîßæåéíá ðáëåýïõí ãéá ÷Üñç ôçò.
ÅîÜëëïõ, äåí èá ìðïñïýóå íá áðïõóéÜæåéáðü ôçí ðéï óçìáíôéêÞ ßóùò óôéãìÞ ôïõ ðïëÝìïõ, ï ïðïßïò
ãßíåôáé ãéá÷Üñç ôçò.Ç Ýíôáóç ðïõ èá äçìéïõñãÞóåé ç ðáñïõóßá ôÞò ÅëÝíçò óå üëïõò ôïõòðáñåõñéóêüìåíïõò
êåíôñßæåé ôçí áãùíßá ôùí áêñïáôþí-áíáãíùóôþí ôïõÝðïõò êáé áðïôåëåß ìéá éäéáßôåñá åðéôõ÷çìÝíç åðéëïãÞ ôïõ
ÏìÞñïõ.
2. Να συγκρίνετε το υφαντό της Ελένης με τους στ.1-17 του ποιήματος «Το
κέντημα του μαντιλιού»του Κ. Κρυστάλλη (βλ. ραψωδία Σ, σελ. 127-
128).Ποιες διαφορές παρατηρείτε και πώς τις δικαιολογεί-τε; Η περιγραφή
του μαντιλιού μπορεί να θεωρηθείπ α ρ ά δ ε ι γ μ α φ α ν τ α σ τ ι κ ή ς
« έ κ φ ρ α σ η ς » ( β λ . σ χ ό λ . στους στ. Γ 125-128); Να δικαιολογήσετε την άπο-ψ ή
σας.
ÄéáöïñÝò
:
á) Ùò ðñïò ôï
ìÝãåèïò
êáé ôç
÷ñÞóç
: ôçò ÅëÝíçò åßíáé äéðëü êáé ìåãÜëïêáé Ý÷åé ðïñöõñü ÷ñþìá, åíþ ôçò êüñçò åßíáé óôïëéóìÝíï ëåõêü
ìáíôßëéôïõ ãÜìïõ.â)Ùòðñïòôéò
ðáñáóôÜóåéò
ôïõ êáé ôá
óõíáéóèÞìáôá

ðïõåêöñÜæåé:ôçòÅëÝíçò åßíáé ãåìÜôï ìå êüêêéíåò «áéìáôïâáììÝíåò» åéêüíåò êáé áðïðíÝåéëýðç, åíþ ôçò êüñçò Ý÷åé
ðáñáóôÜóåéò åéäõëëéáêÝò, áöïý åßíáé åìðíåõ-óìÝíï áðü ôéò åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò åíüò ãÜìïõ.
Áíôßóôïé÷á åßíáé êáéôá óõíáéóèÞìáôá ôùí äýï ãõíáéêþí.Ðñüêåéôáé üíôùò ãéá ìéá
öáíôáóôéêÞ Ýêöñáóç
, áöïý ôï ìáíôßëé ôçòêüñçò ðïõ ðåñéãñÜöåé ï ÊñõóôÜëëçò åßíáé ìéá æùãñáöéÜ, Ýíá Ýñãï ôÝ-÷íçò.
Óçìåéþíïõìå üôé êáôÜ ôçí áñ÷áéüôçôá «
ἐ
êöñÜóåéò» ïíïìÜæïíôáíãåíéêÜ ïé ðåñéãñáöÝò (ð.÷. áíèñþðùí, áíôéêåéìÝíùí, åðï÷þí ê.ëð.) êáéÞôáí,
ìÜëéóôá, êáé ñçôïñéêÞ Üóêçóç. ÊáôÜ ôá ìåóáéùíéêÜ ÷ñüíéá ï üñïòáðÝêôçóå ôç óôåíüôåñç óçìáóßá
ôçò ðåñéãñáöÞò åíüò Ýñãïõ ôÝ÷íçò.
104
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
3.ΑφούθυμηθείτεπώςεμφανίζεταιηΠηνελόπημπροστάσ τ ο υ ς μ ν η σ τ ή ρ ε ς (
Οδύσσεια
α 3 6 8 - 3 7 2 ) κ α ι λ ά β ε τ ε υπόψη σας τους στ. Γ 141-144, τι συμπεραίνετε γιατους κανόνες σεμνότητας και
εμφάνισης των γυναικώντης αριστοκρατίας ενώπιον των αντρών στην ομηρικήκοινωνία; […]
Ç åìöÜíéóç ôçò Ðçíåëüðçò ìðñïóôÜ óôïõò ìíçóôÞñåò ÷áñáêôçñßæåôáéáðü
óåìíüôçôá
êáé
óïâáñüôçôá
áëëÜ êáé
ìåãáëïðñÝðåéá
(á 368-372).ÖïñÜåé ìáíôßëá óôï êåöÜëé (êáëýðôñá) êáé óõíïäåýåôáé áðü äýï âÜãéåò.Ìå áíÜëïãï ôñüðï åìöáíßæåôáé êáé
ç ÅëÝíç, ìå êáëõììÝíï ôï êåöÜëé ôçòêáéìáæßìåäýïèåñáðáéíßäåò.ÓõìðåñáßíïõìåüôéçïìçñéêÞêïéíùíßáÞèåëåóåìíÞ ôçí åìöÜíéóç ôùí
ãõíáéêþí ìðñïóôÜ óôïõò Üíäñåò, äéáöïñåôéêÜèá ôç èåùñïýóáí áíÜîéá óåâáóìïý. ÅéäéêÜ ç ÅëÝíç, ðïõ áêïýåé óõíå÷þòôïí
êüóìïãýñùôçòíáôçó÷ïëéÜæåé,äåíÝ÷åéêáíÝíáðåñéèþñéïíáäþóåéëáâÝò ãéá ó÷üëéá ó÷åôéêÜ ìå ôçí åìöÜíéóÞ ôçò.ÓôçóçìåñéíÞåðï÷Þ,
áêüìçêáéóôçíåðáñ÷ßá,üðïõïéðáñáäüóåéòôçñïý-íôáéáêüìá,çãõíáßêáÝ÷åéêåñäßóåéôçíéóüôéìçèÝóçôçòäßðëáóôïíÜí-äñá,êáéüóïíáöïñÜ
ôïõëÜ÷éóôïíóôçíåìöÜíéóç,äåíáêïëïõèåßêáíÝíáíðåñéïñéóìü,ðïõèáêáôáóôñáôçãïýóåôçíðñïóùðéêÞôçòåëåõèåñßá.
4.ΟποιητήςδενπεριγράφειτηνομορφιάτηςΕλένης,αλλάμας αφήνει να φανταστούμε την εντυπωσιακή παρου-σία της μέσα από
τις αντιδράσεις των γερόντων τηςΤροίας. Ποιοι στίχοι, κατά τη γνώμη σας, αποτελούντο μεγαλύτερο εγκώμιο για
την ομορφιά της;
Óôïõò óô. 156-158 âñßóêåôáé ôï ìåãáëýôåñï åãêþìéï ãá ôçí ïìïñöéÜôçò ÅëÝíçò: «Êñßìá äåí
Ý÷ïõí ïé Á÷áéïß, äåí Ý÷ïõí êñßìá ïé Ôñþåò ÷Üñéíïìïßáò ãõíáéêüò ôüóïí êáéñüí íá ðÜó÷ïõí
·
ôùüíôé ïìïéÜæåé ùóÜí èåÜò çôñïìåñÞèùñéÜôçò».ÏéçëéêéùìÝíïé,ìåôçóïößáôçòæùÞòðïõäéáèÝôïõí,
äéêáéïëïãïýí ôçí áéôßá ôïõ êáôáóôñïöéêïý áõôïý ðïëÝìïõ
· Üëëùóôå, çïìïñöéÜôçòÅëÝíçòåßíáéáíõðÝñâëçôç.Ùóôüóï,áìÝóùòìåôÜôçíðñþôçÝêðëçîç ðïõ ôïõò ðñïêáëåß ç ïìïñöéÜ ôçò
åêöñÜæïõí ôçí åðéèõìßá ôïõòíá öýãåé, ãéáôß öÝñíåé óõìöïñÝò óå áõôïýò êáé ôá ðáéäéÜ ôïõò.
5. Η ηθογράφηση των ηρώων του έπους, όπως και κάθελ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ο ύ κ ε ι μ έ ν ο υ , δ η λ α δ ή
η π ε ρ ι γ ρ α φ ή κ α ι η αξιολόγηση της συμπεριφοράς και της δράσης τους,προκύπτει
τόσο από τις σκέψεις, τα συναισθήματα,τα λόγια και τις πράξεις των ίδιων όσο και από
τιςκ ρ ί σ ε ι ς κ α ι τ α σ υ ν α ι σ θ ή μ α τ α τ ω ν ά λ λ ω ν η ρ ώ ω ν ή τ ο υ π ο ι η τ ή / α φ η γ η τ ή .
Αφού λάβετε υπόψη σας τα
Ραψωδία
Γ
105
στ. 121-244
κριτήρια, να ηθογραφήσετε την Ελένη με τα στοιχείαπου παρέχει η ενότητα της
«Τειχοσκοπίας».
Âë. çèïãñÜöçóç
ÅëÝíçò
.
6. Σε ποιους στίχους της ενότητας εντοπίζετε επική ειρω-νεία στην πλοκή του μύθου; Θυμάστε ανάλογα παρα-δείγματα
από την
Οδύσσεια
;
ÅðéêÞ åéñùíåßá åíôïðßæïõìå óôïõò
óô. 239-244
, üðïõ ç ÅëÝíç áãíïåß ôïèÜíáôï ôùí áäåëöþí ôçò, ôïí ïðïßï ãíùñßæåé ï áêñïáôÞò Þ ï áíáãíþ-óôçò ôïõ
Ýðïõò: «ÁõôÜ ’ëåãå êáé áðü êáéñüí ôïõò åß÷å ç ãç óêåðÜóåé /åêåß óôç Ëáêåäáßìïíá, óôçí ðïèçôÞí
ðáôñßäá».Óôçí
Ïäýóóåéá
éäéáßôåñá áéóèçôÞ åßíáé ç åéñùíåßá óôç ñáøùäßá
ð 1-206
, üðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé ç ðñþôç óõíÜíôçóç ôïõ ÏäõóóÝá ìå ôïí ÔçëÝìá÷ï. Áðü ôéò áíôéäñÜóåéò
ôùí óêõëéþí ï ÏäõóóÝáò õðïèÝôåé üôéÝñ÷åôáé êÜðïéïò ãíùóôüò. Åßíáé üìùò ï ãéïò ôïõ. Ëßãï ìåôÜ ï
Åýìáéïòôïõ óõóôÞíåé ôïí ÏäõóóÝá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ðëáóôÞ éóôïñßá ðïõôïõ åß÷å äéçãçèåß ï Þñùáò.
Ï ÔçëÝìá÷ïò äéóôÜæåé íá öéëïîåíÞóåé óôïðáëÜôé ôïí îÝíï-ðáôÝñá ôïõ, ìå ôïí ïðïßï óõæçôïýí áñêåôÜ
áêüìç óáííá åßíáé äýï îÝíïé.
7. Αφού διαβάσετε το Παράλληλο κείμενο και την περι-ληπτική αναδιήγηση της Γ ραψωδίας, να
επισημάνετεδιαφορές ανάμεσα στην ιλιαδική περιγραφή της σκηνής,και ειδικότερα της Ελένης, και στη μεταγενέστερη
ανα-φοράστηνηρωίδααπότονποιητήΓιάννηΡίτσο.Ποιαστοιχεία της ομηρικής σκηνής εκμεταλλεύεται ο Ρίτσοςκαιποια
εντύπωσησχηματίζουμεγιατηδικήτουΕλέ-νη;Ναδικαιολογήσετετιςαπόψειςσαςμεσυγκεκριμένεςαναφορές στα κείμενα.
Ïé âáóéêÝò
äéáöïñÝò
åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò:•
ôñéôïðñüóùðçáöÞãçóç
óôçí
ÉëéÜäá
óå óõíäõáóìü ìå ìïíïëüãïõòêáé äéáëüãïõò

–
ðñùôïðñüóùðç áöÞãçóç
êáé ìïíüëïãï óôçí «ÅëÝíç»ôïõ ÃéÜííç Ñßôóïõ,•
ðáñáêïëïýèçóç
(õðï÷ñåùôéêÞ)
ôçò ìïíïìá÷ßáò
ÐÜñç – ÌåíåëÜïõáðü ôçí ÅëÝíç, Ýðåéôá áðü åéäïðïßçóç ôçò ºñéäáò êáé ìå ôç óõíïäåßá äýïèåñáðáéíéäþí óôçí
ÉëéÜäá
–
ìïíá÷éêÞ áíÜâáóç
ôçò çñùßäáò åí ìÝóùåöéáëôéêÞò áôìüóöáéñáò óôçí «ÅëÝíç»,•
óõæÞôçóç
ÅëÝíçò – ÐñéÜìïõ óôçí
ÉëéÜäá
ê á ô Ü ô ç ä é Ü ñ ê å é á ô ç ò ìïíïìá÷ßáò –
ìïíá÷éêü ðåñðÜôçìá
óôá ôåß÷ç áíÜìåóá óå Ôñþåò êáéÁ÷áéïýò óôçí «ÅëÝíç»,
106
Ραψωδία
Γ
στ. 121-244
•
åðÝìâáóçôçòÁöñïäßôçò
óôçí
ÉëéÜäá
êáéìåôáöïñÜôïõÐÜñçóôïèÜëáìï ôçò ÅëÝíçò – ßäéá åðÝìâáóç ôçò Áöñïäßôçò óôçí «ÅëÝíç». ÅäþüìùòïÐÜñçòðåñéìÝíåéôçí
ÅëÝíçðñïóðïéïýìåíïòôïí
ôñáõìáôéóìÝíï
.Ç
âáóéêÞ äéáöïñÜ
áíÜìåóá óôá äýï Ýñãá åßíáé üôé ôá óõíáéóèÞìáôáðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôçí ÅëÝíç ôïõ ÏìÞñïõ,
áêüìá êáé ç ìåôÜíïéá ãéáôéò ðñÜîåéò ôçò, áðïõóéÜæïõí åíôåëþò áðü ôçí çñùßäá ôïõ Ñßôóïõ,
ðïõìïéÜæåé «óôåãíÞ» áðü ôýøåéò êáé áãùíßåò êáé åßíáé ðáãåñÜ áäéÜöïñç.
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 245-461
Ï
Ðñßáìïò êáé ï ÁíôÞíïñáò öôÜíïõí ìå Üñìá óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò,ãéá íá ëÜâïõí ìÝñïò óôçí Ýíïñêç
èõóßá. ÌåôÜ ôéò áðáñáßôçôåòðñïåôïéìáóßåò, äßíïíôáé ïé üñêïé, èõóéÜæïíôáé ôá óöá÷ôÜ êáé ãßíïíôáé
ïéóðïíäÝò. Ï Ðñßáìïò äåí áíôÝ÷åé íá äåé ôï ãéï ôïõ íá ÷ôõðéÝôáé ìå ôïíÌåíÝëáï êáé åðéóôñÝöåé ìáæß ìå
ôïí ÁíôÞíïñá óôçí Ôñïßá.Ï ¸êôïñáò êáé ï ÏäõóóÝáò öñïíôßæïõí ãéá ôç óùóôÞ äéåîáãùãÞ
ôçòìïíïìá÷ßáò. Ï ÐÜñçò êëçñþíåôáé íá ñßîåé ðñþôïò ôï áêüíôéü ôïõ.Ï ÐÜñçò ñß÷íåé ôï êïíôÜñé ôïõ,
áëëÜ äåí êáôáöÝñíåé íá ôñõðÞóåé ôçíáóðßäá ôïõ ÌåíÝëáïõ. Áíôßèåôá, ôï áêüíôéï ôïí ÌåíÝëáïõ ôñõðÜåé
ôçíáóðßäá ôïí ÐÜñç, äéáðåñíÜ ôï èþñáêá êáé ôïí ôñáõìáôßæåé åëáöñÜ óôáðëåõñÜ. ÓåéñÜ Ý÷ïõí ôþñá ôá îßöç· ï
ÌåíÝëáïò ÷ôõðÜåé ìå äýíáìç ôïêñÜíïò ôïõ ÐÜñç, áëëÜ óðÜåé ôï îßöïò ôïõ. ×éìÜåé åíáíôßïí ôïõ áíôé-
ðÜëïõ ôïõ, ôïí áñðÜæåé áðü ôï ëïößï ôïõ êñÜíïõò êáé ôïí óÝñíåé ðñïòôïõò Á÷áéïýò. Ôï ëïõñß ôçò
âáñéÜò ðåñéêåöáëáßáò èá Ýðíéãå ôïí ÐÜñç,áí äåí åðåíÝâáéíå ç Áöñïäßôç, ðïõ ôï êüâåé. Ï ÐÜñçò
áðåëåõèåñþíåôáé,áëëÜ ï ÌåíÝëáïò îáíáñß÷íåôáé ðÜíù ôïõ ìå ôï êïíôÜñé. Ç Áöñïäßôçåðåìâáßíåé
êáé ðÜëé, óêåðÜæåé ôïí ÐÜñç ìå Ýíá óýííåöï êáé ôïí ìåôá-öÝñåé óôï äùìÜôéï ôçò ÅëÝíçò. Óôç
óõíÝ÷åéá, ìåôáìïñöùìÝíç óå ãñéÜ,âñßóêåé óôá ôåß÷ç ôçí ÅëÝíç êáé ôçò ëÝåé ðùò ôçí ðåñéìÝíåé óôï
óðßôé ïÐÜñçò. Ç ÅëÝíç ôçí áíáãíùñßæåé êáé ëïãïìá÷åß ìáæß ôçò. ÔñïìÜæïíôáò,ùóôüóï, áðü ôéò
áðåéëÝò ôçò èåÜò, õðïêýðôåé êáé åðéóôñÝöåé óôï äù-ìÜôéü ôçò, üðïõ óìßãåé åñùôéêÜ ìå ôïí
ÐÜñç.Óôï ìåôáîý, ï ÌåíÝëáïò áíáæçôåß ìÜôáéá ôïí áíôßðáëü ôïõ áíÜìåóá óôïðëÞèïò. Ï ÁãáìÝìíïíáò áíáêçñýóóåé
íéêçôÞ ôïí áäåñöü ôïõ êáé êáëåßôïõò Ôñþåò íá åðéóôñÝøïõí ôçí ÅëÝíç ìå ôïõò èçóáõñïýò ôçò êáé íáôïõ
êáôáâÜëïõí ðëïýóéá áðïæçìßùóç.
στ. 245-461
Τ ΟΠΟΣ : Όλυμπος, στρατόπεδο των Τρώων, πεδίο
τ η ς μ ά χ η ς ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
μέρα της Ιλιάδας και η πρώτη
π ο λ ε μ ι κ ή σ ύ γ κ ρ ο υ σ η . Π Ρ Ο Σ Ω Π Α : Αγαμέμνονας, Μενέλαος,
Ταλθύβιος, Μαχάονας,Ι δ ο μ ε ν έ α ς , Ν έ σ τ ο ρ α ς , Ο δ υ σ σ έ α ς ,
Διομήδης, Σθένελος (Αχαι-οί) – Πάνδαρος (Τρώας) –
Ήρα, Απόλλωνας, Αθηνά (θεοί)
Ὁρκίων σύγχυσις.Ἀγαμέμνονος Ἐπιπώλησις.
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Óôç óõíåäñßáóç ôùí èåþí ï Äßáò êáëåß ôïõò èåïýò íá áðïöáóßóïõíãéá ôï ìÝëëïí ôùí Ôñþùí êáé ôùí
Á÷áéþí.•Ç ¹ñá æçôÜåé ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò Ôñïßáò ìå áíôÜëëáãìá ðñïò ôïíÄßá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ
¢ñãïõò Þ ôçò ÓðÜñôçò Þ ôùí Ìõêçíþí. Åêåßíïòóõìöùíåß êáé óôÝëíåé ôçí ÁèçíÜ íá êÜíåé ôïõò Ôñþåò íá
ðáñáâéÜóïõíôïõò üñêïõò.•Ç èåÜ ðáßñíåé ôç ìïñöÞ ôïõ Ëáüäïêïõ êáé âÜæåé ôïí ÐÜíäáñïíá ÷ôõðÞóåé ìå
âÝëïò ôïí ÌåíÝëáï. Ïé Á÷áéïß îåóçêþíïíôáé êáéåôïéìÜæïíôáé, ìå ôçí ðñïôñïðÞ ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ãéá
ìÜ÷ç.•ÎåóðÜåé óýãêñïõóç, óôçí ïðïßá ðáßñíïõí ìÝñïò êáé èåïß. Ï ¢ñçòõðïóôçñßæåé ôïõò Ôñþåò, ç
ÁèçíÜ ôïõò Á÷áéïýò. Ï Áðüëëùíáò ðñïôñÝðåéôïõò Ôñþåò íá óõíå÷ßóïõí ôçí åðÝëáóç èõìßæïíôÜò ôïõò
ôçí áðïõóßáôïõ Á÷éëëÝá.
ΟιΤρώεςπαραβαίνουντιςσυμφωνίες–ΟΑγαμέμνοναςεπιθεωρείτοστράτευμαπριναπότημάχη
Ρ αψω δ ί α Δ
107
 Ρ αψω δ ί α E
Τ Ο Π Ο Σ : π ε δ ι ά δ α τ η ς Τ ρ ο ί α ς , Ό λ υ μ π ο ς ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Διομήδης, Πίνδαρος, Αινείας, Σαρπηδόνας
( Αχαι -οί) – Έκτορας, Αγαμέμνονας, Τληπόλεμος,
Ευρύπυλος(Τρώες) – Αθηνά, Απόλλωνας, Αφροδίτη (θεοί)
Διομήδουςἀριστεία
ΤακατορθώματατουΔιομήδη
110
Ραψωδία
Ε
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-273
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìÜ÷çò, ç ÁèçíÜ åìöõóÜ äýíáìç óôïí ÄéïìÞäç,ãéá íá áðïêôÞóåé ëáìðñÞ
äüîá. Åêåßíïò ïñìÜåé áêÜèåêôïò, áíáæçôþíôáòôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ. Ï ÄéïìÞäçò óêïôþíåé åýêïëá ôïí ÖçãÝá, åíþ
ïÉäáßïò óþæåôáé ìå èåúêÞ ðáñÝìâáóç.Ïé Á÷áéïß ðñïåëáýíïõí êáé ïé áñ÷çãïß ôïõò óêïôþíïõí åðéöáíåßò Þñù-åò ôùí
Ôñþùí êáé ôùí óõììÜ÷ùí ôïõò. Ðéï ðïëý îå÷ùñßæåé ï ÄéïìÞäçò,ï ïðïßïò ôñïìïêñáôåß ôïõò å÷èñïýò.Ï
ÐÜíäáñïò, ãéïò ôïõ ËõêÜïíá, ðñïóðáèåß íá óôáìáôÞóåé ôïí Äéï-ìÞäç. Óôï÷åýåé åíáíôßïí ôïõ ìå ôï ôüîï
ôïõ êáé ôï âÝëïò êáñöþíåôáéóôï äåîéü þìï ôïõ ÄéïìÞäç. Ï ÐÜíäáñïò êáõ÷éÝôáé ãéá ôçí
åðéôõ÷ßáôïõ êáé ðñïâëÝðåé ôï ãñÞãïñï èÜíáôï ôïõ ðëçãùìÝíïõ Þñùá. ¼ìùòï ÄéïìÞäçò
ðñïóôÜæåé ôïí ÓèÝíåëï íá ôïõ âãÜëåé ôï âÝëïò êáé óôçóõíÝ÷åéá ðñïóåý÷åôáé óôçí
ÁèçíÜ êáé ôçò æçôåß íá ôïí âïçèÞóåé íáóêïôþóåé ôïí ÐÜíäáñï. Ç èåÜ åìöáíßæåôáé äßðëá
ôïõ, ôïõ öáíåñþíåéüôé Ýâáëå óôá óôÞèç ôïõ ôç äýíáìç ôïõ ðáôÝñá êáé ôïí óõìâïõëåýåéíá ìç
óõãêñïõóôåß ìå êÜðïéïí èåü, åêôüò êé áí âñåé ìðñïóôÜ ôïõ ôçíÁöñïäßôç, ôçí ïðïßá Ý÷åé äéêáéïäïóßá íá
÷ôõðÞóåé ìå ôï äüñõ ôïõ. ÏÄéïìÞäçò îáíáñß÷íåôáé óôç ìÜ÷ç êáé óêïôþíåé ìå ôç óåéñÜ ôïí Áóôýíïï,ôïí Õðåßñïíá,
ôïõò äýï ãéïõò ôïõ ÅõñõäÜìáíôá, ôá ðáéäéÜ ôïõ Öáßíïðáêáé ôïõò ãéïõò ôïõ Ðñßáìïõ, Å÷Ýììïíá êáé
×ñïìßï.ÂëÝðïíôáò ôçí êáôáóôñïöÞ, ï Áéíåßáò âñßóêåé ôïí ÐÜíäáñï êáé ôïíðñïôñÝðåé íá
ôïí óêïôþóåé ìå ôá âÝëç ôïõ. Åêåßíïò óðåýäåé íá äçëþ-óåé üôé ôá ôüîá áðïäåß÷ôçêáí
áíßó÷õñá êé üôé ìüíï ðïëåìþíôáò ðÜíùóå Üñìá ßóùò íá ôá êáôáöÝñåé. Ôüôå ï Áéíåßáò ôïí
êáëåß í’ áíÝâåé óôïäéêü ôïõ Üñìá êáé íá áíôéìåôùðßóïõí ìáæß ôïí ÄéïìÞäç.Ï Ó è Ý í å ë ï ò
ô ï õ ò á í ô é ë á ì â Ü í å ô á é ê á é ð ñ ï ô å ß í å é ó ô ï í Ä é ï ì Þ ä ç í á áíÝâåé óôï Üñìá êáé íá
ôñáâç÷ôïýí áðü ôçí ðñþôç ãñáììÞ ôçò ìÜ÷çò.Åêåßíïò, üìùò, áñíåßôáé êáé äçëþíåé üôé èá ôïõò
áíôéìåôùðßóåé ðåæüò.Äßíåé, ìÜëéóôá, óõìâïõëÞ óôïí ÓèÝíåëï íá ðñïóðáèÞóåé íá
ðÜ
ñåé ôáÜëïãá ôïõ Áéíåßá, åðåéäÞ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç ñÜôóá ôùí áëüãùí ôïõßäéïõ ôïõ
Äßá.

Ραψωδία
Γ
στ. 1-121
Ραψωδία
Ε
111
στ. 274-430
Τόπος

Ðåäßï ôçò ìÜ÷çò

Χρόνος
22
ç
ìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÐÜíäáñïòÄéïìÞäçòÁöñïäßôçÄéþíçÁèçíÜ
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ÐÜíäáñïò êáé ï Áéíåßáò óõãêñïýïíôáé ìå ôïí ÄéïìÞäç. Ï ÄéïìÞäçòóêïôþíåé ôïí ðñþôï êé
åôïéìÜæåôáé íá óêïôþóåé êáé ôï äåýôåñï,ôïí ïðïßï Ý÷åé Þäç ôñáõìáôßóåé óïâáñÜ.
Åðåìâáßíåé ç Áöñïäßôç êáéóþæåé ôïí Áéíåßá. Ï ÄéïìÞäçò ôçí ôñáõìáôßæåé óôï ÷Ýñé. Ï
ÁðüëëùíáòáíáëáìâÜíåé ôçí ðñïóôáóßá ôïõ Áéíåßá, ï ¢ñçò äßíåé óôçí áäåñöÞ ôïõôï Üñìá ôïõ êáé ç
ºñéò ìåôáöÝñåé ôç ëáâùìÝíç èåÜ óôïí ¼ëõìðï. ÇÄéþíç ðåñéðïéåßôáé êáé ðáñçãïñåß ôçí êüñç
ôçò, åíþ ç ÁèçíÜ, ç ¹ñá êáéï Äßáò ó÷ïëéÜæïõí åéñùíéêÜ ôï óõìâÜí.
Ραψωδία E 274-430
ΟΔιομήδηςσκοτώνειτονΠάνδαροκαιτραυματίζειτηνΑφροδίτη
α)στ.274-329:ΗσύγκρουσητουΠανδάρουκαιτουΑινείαμετονΔιομήδηκαιηεπέμβασητηςΑφροδίτης.β)στ.330-380:ΟτραυματισμόςτηςΑφροδίτηςαπό
τονΔιομήδηκαιηεπιστροφήτηςστονΌλυμπο.γ)στ.381-430:ΗΔιώνηπαρηγορείτηνΑφροδίτηκαιοιθεοίσχολιάζουνόσασυνέβησαν.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
112
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
274 εκείνοι:
ÅííïåßôïíÄéïìÞäçêáéôïíÓèÝíåëï(çíßï÷ïòôïõÄéïìÞäç).
275 πλησίασαν οι δυο:
Ï Áéíåßáò êáé ï ÐÜíäáñïò.
276 του Λυκάονος:
Ï ËõêÜùí Þôáí ï ãéïò ôïõ ÐÜíäáñïõ.
277 του Τυδέως:

Ï Ôõäåýò Þôáí ï ðáôÝñáò ôïõ ÄéïìÞäç.

280 μακρόσκιον:
Áõôüò ðïõ ó÷çìáôßæåé ìåãÜëç óêéÜ. Ôï åðßèåôï«ìáêñüóêéïò» åäþ üìùò äçëþíåé ôï ìÞêïò ôïõ äüñáôïò, ôï
ïðïßïÞôáí ôïõëÜ÷éóôïí 1,80 ì.
281 του Διομήδη:

Ãéïò ôïõ ÔõäÝùò êáé ôçò Äçéðýëçò, âáóéëéÜò ôçòíïôéïáíáôïëéêÞò Áñãïëßäáò. Ç åðéêñÜôåéÜ ôïõ
ðåñéëÜìâáíå ôï ¢ñãïò, ôçí Ôßñõíèá, ôçí Åðßäáõñï, ôçí ÔñïéæÞíá, ôçí Åñìéüíç,êáé óõíüñåõå ìå
åêåßíç ôïõ ÁãáìÝìíïíá. Ï ÄéïìÞäçò óå üëçôçí
ÉëéÜäá
ðáñïõóéÜæåôáé íá åßíáé ðïëý äåìÝíïò ìå ôïí ðáôÝñáôïõ, ôïí ÔõäÝá, ðïõ ÷Üñç ôçò ãåííáéüôçôÜò ôïõ
åß÷å êåñäßóåéôçí éäéáßôåñç åýíïéá ôçò ÁèçíÜò. Ìáæß ìå ôçí êëçñïíïìéÜ ôïõîå÷ùñéóôïý ðáôÝñá,
êëçñïíüìçóå êáé ôçí åýíïéá ôçò èåÜò Áèç-íÜò, ç ïðïßá óôÝêåé äßðëá ôïõ êÜèå óôéãìÞ ôïõ ðïëÝìïõ êáé
ôïíðñïóôáôåýåé. Ï ÄéïìÞäçò ðÞñå ìÝñïò óôçí åêóôñáôåßá ôùí åðôÜóôñáôçãþí åíáíôßïí ôçò ÈÞâáò êáé óôïí
Ôñùéêü ðüëåìï, áðüôïí ïðïßï Ýöõãå æùíôáíüò.
283 Πάνδαρος:

Áñ÷çãüò ôùí Ëõêßùí, Üîéïò ôïîüôçò.

284 λαγγόνι:

ôá ðëÜãéá ìÝñç ôçò êïéëéÜò.

295 ανάμερα:
ðáñÜìåñá.
298Αινείας:
Ãéïò ôïõ Áã÷ßóç êáé ôçò Áöñïäßôçò, Þôáí ï ðéï ãåííáß-ïò Ôñþáò ðïëåìéóôÞò ìåôÜ ôïí ¸êôïñá. ÅðåéäÞ ï
Áéíåßáò äåíáíÞêå óôï âáóéëéêü ãåíåáëïãéêü äÝíôñï, ï ðïéçôÞò ôïí êñáôÜóôï ðåñéèþñéï.
299 διασκελούσε:

óôåêüôáí ìå áíïé÷ôÜ ôá óêÝëç ôïõ ðÜíù áðü ôïíåêñü.

300 γλιστρήν ασπίδα:

ãõáëéóôåñÞ áóðßäá, ëåßá.

306 κουτάλα:

ç êëåßäùóç.
312 Αφροδίτη:
ÈåÜ ôïõ Ýñùôá, ãåííçìÝíç áðü ôïí áöñü ôçò èÜ-ëáóóáò, áð’ üðïõ ðÞñå êáé ôï üíïìÜ ôçò. Óýìöùíá ìå
êÜðïéåòÜëëåò ðáñáäüóåéò, ç èåÜ ãåííÞèçêå áðü ôç Äéþíç êáé ðáôÝñáòôçò Þôáí ï Äßáò. Ç Áöñïäßôç
âïçèïýóå ðÜíôá ôïí Áéíåßá, ãéáôßÞôáí ãéïò ôçò.
313 του Αγχίση:

Ï Áã÷ßóçò Þôáí ï ðáôÝñáò ôïõ Áéíåßá. ¼ôáí ôïíáíôßêñéóå ç Áöñïäßôç, ôïí åñùôåýôçêå êáé Ýêáíå ìáæß
ôïõ Ýíáãéï, ôïí Áéíåßá, ãéá ôïí ïðïßï ç èåÜ ðñïöÞôåõóå üôé èá ãéíüôáíîáêïõóôüò ó’ üëï ôïí êüóìï. ÐñÜãìáôé, ï
Áéíåßáò, ìåôÜ ôï ôÝëïòôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ, Ýãéíå ï åèíÜñ÷çò ôùí Ëáôßíùí óôç ãåéôï-íéêÞ Éôáëßá êáé ç öÞìç ôïõ
Ýìåéíå ãéá ðÜíôá îáêïõóôÞ.
Ραψωδία
Ε
113
στ. 274-430
313 στων μόσχων τες βοσκές:
ÏÁã÷ßóçòÞôáíâïóêüò,ãé’áõôüïðïéçôÞò÷ñçóéìïðïéåßáõôÞôçöñÜóç.
319 υιός του Καπανέως:
Ðñüêåéôáé ãéá ôïí ÓèÝíåëï, ôï óýíôñïöïêáé çíßï÷ï ôïõ ÄéïìÞäç.
325 στον Δηίπυλον:

Ößëïò ôïõ ÓèÝíåëïõ.

328 τα ολόλαμπρα λουρία:

Ôá ÷áëéíÜñéá ðïõ ôïðïèåôïýóáí óôáÜëïãá ãõÜëéæáí åßôå ãéáôß ïé Á÷áéïß ôá Üëåéöáí ìå ëÜäé Þ
ëßðïòåßôå ãéáôß ôá óôüëéæáí ìå áóôñáöôåñÜ êïóìÞìáôá.
329 στερεόποδ’ άλογα:

Åßíáé ôá Üëïãá ìå äõíáôÜ, ãåñïäåìÝíáðüäéá, ðïõ ðáôïýóáí óôáèåñÜ óôï Ýäáöïò.

330 την Κύπριν:
Ç Áöñïäßôç ïíïìáæüôáí ðïëý óõ÷íÜ Ýôóé, ãéáôßãåííÞèçêå êïíôÜ óôçí Êýðñï, êáé óôçí ÐÜöï âñéóêüôáí ï
éåñüòíáüò ðñïò ôéìÞí ôçò.
331 άνανδρη θεά:

Ç èåÜ Áöñïäßôç äåí Þîåñå ôçí ôÝ÷íç ôïõ ðïëÝ-ìïõ, Þôáí Üíáíäñç, äçëáäÞ Üðåéñç.
333 Ενυώ:

Èåüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ êáé óýììá÷ïò ôïõ ¢ñç.

333 Παλλάς Αθήνη:

ÈåÜ ðïõ ðñïóôÜôåõå ôïí ðüëåìï èåùñïýíôáíêáé ç ÁèçíÜ, ç ïðïßá ïíïìáæüôáí êáé ÐáëëÜäá (= ðÜëëù,
ñß÷íùäõíáôÜ ôï áêüíôéï).
336 εσκάρφισε:

÷ôýðçóå.
337 αμβρόσιον:

áèÜíáôï.
337 των Χαρίτων:

Ïé ×Üñéôåò Þôáí ôñåéò, ç

ÁãëáÀá
,ç
Åõöñïóýíç
êáé ç
ÈÜëåéá
êáé ðéóôåõüôáí üôé ÷Üñéæáí ôç ÷Üñç êáé ôá íéÜôá.Êüñåò ôïõ Äßá êáé ôçò Åõñõíüìçò, áêïëïõèïýóáí
ðÜíôá ôç èåÜÁöñïäßôç.
340 ιχώρ:

Áíôß ãéá áßìá óôéò öëÝâåò ôùí èåþí Ýñåå Ýíá èåúêü õãñü,ï é÷þñ. ¼ôáí ðëçãùíüôáí Ýíáò èåüò öáßíåôáé üôé
ðïíïýóå üðùòïé Üíèñùðïé (ðâ. ôïõò óô. 343 «öþíáîå åêåßíç èëéâåñÜ»).
342 αναίματοι:

Ïé èåïß äåí Ý÷ïõí áßìá áëëÜ é÷þñá.

344-346και με νέφος / μαύρο τον ζώνει, μη κανέν’ ακόντι χαλ-κοφόρο / τον εύρει μες το στήθος:
Ï Áðüëëùíáò ðáßñíåéôç èÝóç ôçò Áöñïäßôçò êáé ðñïóôáôåýåé ôïí Áéíåßá. Óå ðïëëÝòóêçíÝò ôçò
ÉëéÜäáò
Ýíáò èåüò ãëéôþíåé áðü ôç ìÜ÷ç Ýíáí áãáðç-ìÝíï ôïõ Þñùá êáëýðôïíôÜò ôïí ìå ðõêíü óêïôåéíü óýííåöï.
351 θ’ ανατριχιάς:

èá áíáôñé÷éÜæåéò.
352-353Με πόνους σκληρούς / κι εγίνη μελανό το ροδινό τηςσώμα:
Áêüìç ìéá áðüäåéîç üôé êáé ôï óþìá ôùí èåþí, üôáíðëçãùíüôáí, áíôéäñïýóå üðùò ôùí áíèñþðùí:
ìåëÜíéáæå êáé ïéðëçãÝò ðñïêáëïýóáí ðüíï (áíèñùðïìïñöéóìüò).
358 τα χρυσοστέφαν’ άλογα:

Ôá ðéï äõíáôÜ Üëïãá óõíÞèéæáí íá ôáóôåöáíþíïõíóôïìÝôùðïìå÷ñõóÞôáéíßáêáé ðïëýôéìáóôïëßäéá.

114
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
365 τους χαλινούς:

ôá ÷áëéíÜñéá.
368 ανεμοπόδ’ Ίρις:

Ǻñéòåß÷åðïëýãñÞãïñáðüäéá,ãéáíáìðïñåßìåôá÷ýôçôá íá ìåôáöÝñåé ôéò åíôïëÝò ôùí èåþí óôïõò èíçôïýò.

369 αμβροσίαν:

Ç ôñïöÞ ôùí èåþí.

371 της Διώνης:

ÌçôÝñá ôçò Áöñïäßôçò, ðñþçí óýæõãïò ôïõ Äßá,óýìöùíá ìå ôçí ðñïïìçñéêÞ ðáñÜäïóç. Ôï üíïìÜ
ôçò åôõìï-ëïãéêÜ åßíáé ôï èçëõêü üíïìá ôïõ Äßá, ðïõ óçìáßíåé èåÜ ôïõïõñáíïý.
375 φιλόγελη:

Ôï åðßèåôï äåí öáíåñþíåé ôç äéÜèåóç ôçò Áöñïäß-ôçò åêåßíç ôç óôéãìÞ, áëëÜ ôïíßæåé ôï ãåãïíüò
üôé åßíáé ìéá èåÜðïõ ðñïêáëåß ôç ÷áñÜ êáé ôï ãÝëéï óôïõò áíèñþðïõò êáé åßíáéÜðåéñç áðü ðïëÝìïõò
êáé ìÜ÷åò.
383-404απ’ τους ανθρώπους πάθαμε πολλοί των Ολυμπίων...στον Όλυμπο κτυπούσε:
Ç Äéþíç ÷ñçóéìïðïéåß ðáëéïýò ìý-èïõò ùò ðáñÜäåéãìá ãéá íá ðáñçãïñÞóåé ôçí Áöñïäßôç. Ïé ôñåéòìýèïé ãéá ôïí ¢ñç, ôçí ¹ñá
êáé ôïí ¢äç ðïõ êáêïðïéÞèçêáí áðüèíçôïýò áíáöÝñåôáé ìüíï óôïí ¼ìçñï êáé óå êáìßá Üëëç ðçãÞ.
385-386οΏτοςκαιοΕφιάλτηςοδεινός,τατέκνατουΑλωέως:

Ï Áëùåýò Þôáí óýæõãïò ôçò ÉöéìÝäåéáò, ç ïðïßá åñùôåýôçêå ôïíðáððïý ôçò ôïí Ðïóåéäþíá êáé áðÝêôçóå ìáæß
ôïõ ôïí ¿ôï êáéôïí ÅöéÜëôç. ÊÜèå ÷ñüíï ôá äýï áäÝëöéá øÞëùíáí êáé ðëÜôõíáíêáôÜ 5,5 ìÝôñá Ýôóé, þóôå
óôá åííéÜ ôïõò ÷ñüíéá Ýöôáóáí ôá16,5 ìÝôñá. Ëüãù ôïõ ôåñÜóôéïõ áíáóôÞìáôüò ôïõò
áðåéëïýóáíôïõò Ïëýìðéïõò èåïýò. ¸äåóáí ôï èåü ¢ñç êáé ôïí Ýêëåéóáí óåÝíá ðéèÜñé åðß äåêáôñåßò ìÞíåò. Ç
ìçôñéÜ ôïõò, üìùò, ç Çåñéâïßç,áðïêÜëõøå óôïí ÅñìÞ, ôï èåü ôçò äåîéïôå÷íßáò, ôçí êñõøþíáôïõ
ðéèáñéïý ìå ôïí ¢ñç, êáé Ýôóé ï èåüò ôïõ ðïëÝìïõ áðåëåõ-èåñþèçêå.
392 ο δεινός Αμφιτρυωνιάδης:

Ï ÇñáêëÞò èåùñåßôáé åäþ ãéïòôïõ Áìöéôñßùíá, åíþ ëßãï ðáñáêÜôù ï ðïéçôÞò èá áíáöÝñåé
üôéðáôÝñáò ôïõ Þôáí ï Äßáò (óô. 396). ÓõíÞèùò óôïõò ìåãÜëïõòÞñùåò áðÝäéäáí äýï
ðáôåñÜäåò, Ýíá èíçôü êáé Ýíáí áèÜíáôï.Ï ÇñáêëÞò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá êáôáëÜâåé ôçí
Ðýëï, ôçíïðïßá ðñïóôÜôåõå ç ¹ñá ìáæß ìå ôïí Ðïóåéäþíá êáé ôïí ¢äç,ôñáõìÜôéóå ôçí ¹ñá.
393 μ’ ακόντι τρίγωνο:

ÂÝëïò ðïõ óôçí Üêñç åß÷å ôñåéò áé÷ìÝò.

397 οδυνηρά τον πλήγωσε εις των νεκρών την πύλην:

ÏÇñáêëÞòôñáõìÜôéóåôïí¢äç,üôáíêáôÝâçêåóôïíÊÜôùêüóìïíá ðÜñåé ôïí ÊÝñâåñï. Ï ¢äçò ðñüâáëå áíôßóôáóç

õðåñáóðéæü-ìåíïò ôéò ðýëåò ôïõ âáóéëåßïõ ôïõ.
401 Παιήων:

Ï ãéáôñüò ôùí èåþí.

Ραψωδία
Ε
115
στ. 274-430
403 εργάτης ασεβείας:

ï áíáéäÝóôáôïò, áõôüò ðïõ óõíå÷þò áóåâåßóôç æùÞ ôïõ.

409 παπάς:

ï ðáôÝñáò.
412 Αδρηστίνη:

Ãõíáßêá ôïõ ÄéïìÞäç.

415 του ιπποδάμου:

áõôüò ðïõ äáìÜæåé ôá Üëïãá.

416 σφογγίζει τον ιχώρα:

óêïýðéóå ôï èåúêü áßìá áðü ôï ÷Ýñéôçò Áöñïäßôçò.

418 τηράζουν:

êïéôÜíå, ðáñáêïëïõèïýí.
419 λόγια μετωριστικά:
ëüãéá êïñïúäåõôéêÜ, ðåéñáêôéêÜ.
422 άσφαλτα:
÷ùñßò áìöéâïëßá, áóöáëþò.
425 χρυσή βελόνη εσκάρφισε:

ôçí ôñýðçóå ç êáñößôóá

·
åííïåßôçí ðüñðç, äçëáäÞ ôçí êáñößôóá ìå ôçí ïðïßá óôåñÝùíáí ïéèåÝò ôï öüñåìÜ ôïõò óôïí þìï.
430 μανιωμένος Άρης:

ï ãåìÜôïò ìáíßá ðïëåìï÷áñÞò èåüò ¢ñçò.

Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
297-306Με την ασπίδα επήδησε... και λέγεται κουτάλα:
Ï Áéíåßáò ðñïóðáèåß íá ðñïóôáôåýóåé ôï íåêñü óýíôñïöü ôïõáðü ôçí
áôéìßá
ðïõ åôïéìÜæåé ï ÄéïìÞäçò åíáíôßïí ôïõ. Êáé ïÁ é í å ß á ò ê á é ï Ä é ï ì Þ ä ç ò ë å é ô ï õ ñ ã ï ý í
óýìöùíá ìå ôï
çñùéêüðíåýìá
ôçò ïìçñéêÞò åðï÷Þò. Ï Áéíåßáò åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íáìåôáöÝñåé áíÝããé÷ôï ôï óþìá ôïõ íåêñïý
óõíôñüöïõ ôïõ áðüôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, åíþ ï ÄéïìÞäçò ðñïóðáèåß íá êåñäßóåéìåãáëýôåñç äüîá,
áôéìþíïíôáò ôï óþìá ôïõ íåêñïý å÷èñïý ôïõêáé íá ïëïêëçñþóåé ôçí
«áñéóôåßá»
ôïõ.
303-304δενθατηνπαίρνανδύοτωντωρινώνθνητών/καιαυτόςτηνέπαιζεκαιμόνος
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðñïâÜëëåôáé ç áíôßëçøç üôé ôï ðáñåëèüíå ß í á é á í þ ô å ñ ï á ð ü ô ï ð á ñ ü í , ü ô é ï é
Þ ñ ù å ò ô ï õ ð á ñ å ë è ü í ô ï ò Þôáí
áóýãêñéôá ðéï äõíáôïß
áðü ôïõò óýã÷ñïíïõò Þñùåò ôçòïìçñéêÞò åðï÷Þò. Ï ÄéïìÞäçò ëïéðüí óçêþíåé ìéá ðÝôñá
ðïõä å í ì ð ï ñ ï ý í í á ô ç ó ç ê þ ó ï õ í ï ý ô å ä ý ï ì á æ ß ô ç í å ð ï ÷ Þ ô ï õ ÏìÞñïõ.
330-380Τούτος την Κύπριν... και με τους αθανάτους
¼ôáí ôñáõìáôßæåôáé ç èåÜ, ïé áíôéäñÜóåéò ôçò ìïéÜæïõí áêñéâþò
116
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
ìååêåßíåòåíüòáíèñþðïõ,êïñõöþíåôáéäçëáäÞôïóôïé÷åßïôïõ
áíèñùðïìïñöéóìïý
: êáôáäéþêåôáé, ôñáõìáôßæåôáé, áéìïññáãåß,ðïíÜåéêáéêëáßåé,äåéëéÜæåé,æáëßæåôáé,ìåëáíéÜæåéôïóþìáôçòáðüôçí
ôáëáéðùñßáôïõôñáõìáôéóìïý,éêåôåýåéôïíáäåñöüôçòíáôçâïçèÞóåé,ðñïóôñÝ÷åéóôçìçôÝñáôçòãéáðáñçãïñéÜ,ôçòåêöñÜæåéôïðáñÜðïíüôçò. Ç
ìçôÝñáôçòôç÷áúäåýåéêáéôçèåñáðåýåé.
406-407και δεν σκέπτεται ο μωρός που ολίγες έχει / ημέρεςόποιος πόλεμον κινεί των αθανάτων
ÇÄéþíçðñïâëÝðåéôï
èÜíáôïôïõÄéïìÞäç
,ïïðïßïòóýíôïìáèáèáíáôùèåß,êáèþòôüëìçóåíáôñáõìáôßóåéìéáèåÜ.ÄéáôõðþíåôáéïõóéáóôéêÜ ìéá áíôßëçøç ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí, óýìöùíá
ìå ôçíïðïßáïèíçôüòðïõõðåñâáßíåéôáüñéÜôïõêáéäåß÷íåé
áëáæïíéêÞóõìðåñéöïñÜ
áðÝíáíôé óôïõò èåïýò, üóï ãåííáßïò êáé éêáíüò êéáíåßíáé,äéáðñÜôôåé
ýâñéí
.ÅðïìÝíùòåßíáéëïãéêüíáåðÝëèåéêáéç
«ôßóéò»
,çôéìùñßáôïõèíçôïý.ÐñÝðåé,âÝâáéá,íáõðïãñáììéóôåßôïãåãïíüò üôé ï ÄéïìÞäçò êéíÞèçêå åíáíôßïí ôçò Áöñïäßôçò, åðåéäÞôïí
êáôåýèõíå ç ÁèçíÜ (ñáø. Å, óô. 130-131).
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΔΙΟΜHΔΗΣ
Åßíáéï
êëáóéêüòïìçñéêüòÞñùáò
ðïõ Ý÷åé üëá ôá óôïé÷åßá åíüò ôÝëåéïõðïëåìéóôÞ. Åßíáé
äõíáôüò êáé Üöïâïò
åíþ ç ãåííáéüôçôÜ ôïõ áããßæåéôá üñéá ôçò
áõôïèõóßáò,
áöïý äåí õðïëïãßæåé ôç æùÞ ôïõ óôç ìÜ÷ç.ÓêïñðÜ ôïí ôñüìï ìå ôçí ïñìÞ ôïõ êáé ðñïêáëåß ìåãÜëï
öüâï óôïõòáíôéðÜëïõò ôïõ.ÐáñÜëëçëá åßíáé
åõóåâÞò
áðÝíáíôé óôçí ÁèçíÜ, ç ïðïßá óôÝêåôáéóôï ðëåõñü ôïõ êáé ôïí ðñïóôáôåýåé. Åßíáé ôüóï
óêëçñüò
êáé
áðïöá-óéóìÝíïò íá íéêÞóåé
, ðïõ üôáí ôñáõìáôßæåé ôçí Áöñïäßôç, ðåñéöñïíåßôç ãõíáéêåßá ôçò öýóç êáé
áìöéóâçôåß ôïí Ýñùôá
ðïõ ðñïóôáôåýåé çèåÜ. Åßíáé, èá ëÝãáìå,
áãåíÞò
êáé îåóðÜ ìå ïñãÞ åíáíôßïí ôçò èåÜò ôïõÝñùôá, üìùò óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò Ýíáò Þñùáò äåí
óõìðåñéöÝñåôáéöõóéïëïãéêÜ, êáèþò ï ìüíïò óêïðüò ôïõ åßíáé íá åðéâéþóåé áíôéìåôù-ðßæïíôáò êÜèå
å÷èñéêÞ åðßèåóç, áêüìá êé áí áõôÞ ðñïÝñ÷åôáé áðü ìéáèåÜ Üðåéñç óôïí ðüëåìï.
ΑΦΡΟΔIΤΗ
Ðñüêåéôáé ãéá ìéá
áîéïèáýìáóôç ìçôÝñá
ðïõ óðåýäåé ìå
áõôáðÜñíçóç
íá ðñïóôáôåýóåé ôï ãéï ôçò áðü ôï èÜíáôï ÷ùñßò íá õðïëïãßóåé üôé
Ραψωδία
Ε
117
στ. 274-430
åßíáé Üðåéñç óôç ìÜ÷ç. Åßíáé
ôñõöåñÞ
êáé
ðáíÝìïñöç èåÜ
, îÝíç ðñïòôçí ðïëåìéêÞ ôÝ÷íç, ôïõò ôñáõìáôéóìïýò êáé ôéò áøéìá÷ßåò. Ãé’ áõôü üôáíëáâþíåôáé áðü ôïí ÄéïìÞäç,
öïâéóìÝíç êáé ðáñáðïíåìÝíç
ôñÝ÷åé óôçíáãêáëéÜ ôçò ìçôÝñáò ôçò íá ðáñçãïñçèåß.
ÁíÞìðïñç
íá áíôéìåôùðßóåéôïí ðüíï ôçò êáé áñêåôÜ áíáóöáëÞò, åêðñïóùðåß åðÜîéá ôçí áßóèçóçôçò
ôñõöåñüôçôáò ðïõ ðçãÜæåé áðü ôïí Ýñùôá.
ΑΙΝΕIΑΣ
ÐáñïõóéÜæåôáé
áíÞóõ÷ïò
ãéá ôçí ôý÷ç ôùí óõìðïëåìéóôþí ôïõ êáé ïñìÜóôç ìÜ÷ç ãéá íá óþóåé ôçí ðáñÜôáîÞ ôïõ áðü ôçí ïñìÞ ôïõ
ÄéïìÞäç.ÐïëåìÜ óáí
Þñùáò
ìå
áõôáðÜñíçóç
êáé
áðïöáóéóôéêüôçôá,
ðñïóöÝ-ñïíôáò êÜèå âïÞèåéá óôï ößëï êáé óõìðïëåìéóôÞ ôïõ ÐÜíäáñï. Åßíáé
Üîéïò ößëïò êáé ðïëåìéóôÞò
.
ΑΘΗΝA
Ç èåÜ ôçò óïößáò îÝñåé íá åßíáé
ðñïóôáôåõôéêÞ
áðÝíáíôé óôïõò Þñùåòðïõ óõìðáèåß êáé õðïóôçñßæåé. ÓêïñðÜ ôï èÜíáôï óôïõò áíôéðÜëïõò ôïõÄéïìÞäç âïçèþíôáò ôïí
íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôçí áñéóôåßá ôïõ óôç ìÜ÷ç,íá áðïäåßîåé ôçí ðáíôïäõíáìßá ôïõ. Åßíáé Üëëùóôå êáé
ç ßäéá
Üøïãçóôçí ðïëåìéêÞ ôÝ÷íç
. ÁðÝíáíôé óôï ðÜèçìá ôçò Áöñïäßôçò öáßíåôáé
åßñùíáò
êáé
÷áéñÝêáêç,
áöïý êïñïúäåýåé ôç èåÜ, åðåéäÞ ôñáõìáôßóôçêåáðü ôï èíçôü ðïõ ç ßäéá üðëéóå ìå õðåñâïëéêÞ äýíáìç.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
340 Ιχώρ
Ïé èåïß äåí ôñÝöïíôáé ìå øùìß êáé êñáóß, üðùò ïé Üíèñùðïé, áë-ëÜ ôñþíå áìâñïóßá êáé ðßíïõí íÝêôáñ («ïßíïí äåí ðßíïõí ïé
èåïß,ìÞôå óéôÜñé ôñþãïõí», óô. 341). Ãé’ áõôü ôï ëüãï óôéò öëÝâåò ôïõòäåí êõëÜåé áíèñþðéíï áßìá, áëëÜ êõëÜåé
ï é÷þñ, áßìá áèÜíáôï.
387 χάλκινον αγγείον
Óôá ïìçñéêÜ ÷ñüíéá ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôï ÷áëêü ãéá íá êáôáóêåõ-Üæïõí áããåßá ãéá ïéêéáêÞ ÷ñÞóç.
401 βότανα παυσίπονα
Ôá äéÜöïñá âüôáíá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá öáñìáêåõôéêïýò óêï-ðïýò Þäç áðü

ôá ðñïúóôïñéêÜ ÷ñüíéá.
425 χρυσή βελόνη
Ï ÷ñõóüò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå åõñÝùò ãéá ôçí êáôáóêåõÞ êïóìç-ìÜôùí (ðâ. ôá åõñÞìáôá ôùí
Ìõêçíþí). Ç êáñößôóá Þôáí äéáêï-óìçôéêÞ êáé ôáõôü÷ñïíá óõãêñáôïýóå ôï ãõíáéêåßï ðÝðëï.
118
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•ÕðÜñ÷åé ç óõíÞèçò åíáëëáãÞ
áöÞãçóçò,

ðåñéãñáöÞò
êáé
äéáëüãïõ
,ðïõ ðñïóäßäïõí ìéá éäéáßôåñç ðïéêéëßá óôï êåßìåíï.
Παρομοιώσεις:
(óô. 299) «êáé ùò èáññåôü óôçí ñþìçí ôïõ ëéïíôÜñé» /(óô. 331-332) «äåí ïìïéÜæåé ìå ôåò èåÝò».
Μεταφορές:
(óô. 278) «ôï ðéêñü âÝëïò» / (óô. 288-289) «÷ïñôÜóù óôïáßìá» / (óô. 347) «Ýóõñå êñáõãÞí» /
(óô. 388) «ðïëåìüäéøïò» / (óô. 417)« ï é ð ü í ï é Ý ð á õ ó á í » / ( ó ô . 4 1 9 ) « ì å ë ü ã é á
ì å ô ù ñ é ó ô é ê Ü ê å í ô ï ý ó á í ô ï í Êñïíßäçí» / (óô. 427) «×ñõóÞí Áöñïäßôçí».
Προσωποποιήσεις:
(óô. 291-292) «êáé ï óêëçñüò ÷áëêüò ôá ëåõêÜäüíôéá ôïõ ðÝñáóå» / (óô. 330) «Üðïíï
ëéïíôÜñé» / (óô. 361) «ðëçãÞ ìåóöÜæåé» / (óô. 394) «âáóÜíéæåí ï ðüíïò».
Επίθετα:
(óô. 275) «ãïñãÜ Üëïãá» / (óô. 276) «ëáìðñüò ãüíïò» / (óô. 277)«ãüíå óéäçñüêáñäå» / (óô. 277) «èáõìáóôïý
ÔõäÝùò» / (óô. 278) «ãïñãüâ Ý ë ï ò » / ( ó ô . 2 8 0 ) « ì á ê ñ ü ó ê é ï í ê ï í ô Ü ñ é » / ( ó ô . 2 8 2 )
« ÷ Ü ë ê é í ç Ü ê ñ ç » / (óô. 285) «êáý÷çìá… ìåãÜëï» / (óô. 286) «áôñüìçôïò, äõíáôüò, ÄéïìÞäçò»/
(óô. 289) «áäÜìáóôïí ðïëåìéóôÞí» / (óô. 295) «Üñìáôá åýìïñöá êáéï ë ü ë á ì ð ñ á » / ( ó ô .
317, 346) ôá÷õ
ΐ
ððùí Äáíáþí / (óô. 320) «áíäñåßïòÄéïìÞäçò» / (óô. 323) «êáëüôñé÷á Üëïãá» / (óô. 324)
«ãåííáßïõò Á÷áéïýò»/ (óô. 327) «âáèéÜ êáñÜâéá» / (óô. 328) «ïëüëáìðñá ëïõñßá» / (óô.
329)« ó ô å ñ å ü ð ï ä á Ü ë ï ã á » / ( ó ô . 3 3 0 ) « Ü ð ï í ï ê ï í ô Ü ñ é » / ( ó ô . 3 3 1 ) « Ü í á ä ñ ç èåÜ» /
(óô. 334) «ìåãÜ ðëÞèïò» / (óô. 335) «èáõìáóôïý ÔõäÝùò» / (óô. 336)«ôñõöåñü ÷Ýñé» / (óô. 340) «ìÜêáñåò èÝïé» /
«áíáßìáôïé êáé áèÜíáôïé» / (óô.345) «íÝöïò ìáýñïí», «áêüíôé ÷áëêïöüñï» / (óô. 353) «ìåëáíüí ôï ñüäéíüíôçò óþìá» / (óô.
354) «ç ºñéò ç áíåìüðïäç» / (óô. 355) «Üãñéïí ¢ñç» / (óô.358) «ôá ÷ñõóïóôÝöáí’ Üëïãá» / (óô.
364) «ç èëéâåñÞ» (åíí. Áöñïäßôç)/ (óô. 371) «ðïèçôÞí êüñçí» / (óô. 375) «öéëüãåëç
Áöñïäßôç» / (óô. 376)«ìåãáëüøõ÷ïò Ôõôåßäçò» / (óô. 381) «óåâáóôÞ Äéþíç» / (óô. 386) «ÅöéÜëôçòï äåéíüò» /
(óô. 387) «÷Üëêéíïí áããåßïí» / (óô. 388) «ðïëåìüäéøïò ¢ñçò»/ ( ó ô . 3 9 1 ) « ó ê ë ç ñ ü ò ä å ó ì ü ò » /
( ó ô . 3 9 4 ) « á ã é Ü ô ñ å õ ô ï ò … ð ü í ï ò » / ( ó ô . 395) «èåüñáôïò ï ¢ñçò», «ðéêñüí âÝëïò» / (óô.
396) «áéãéäïãüñïõ Äßá» /(óô. 399) «ðåñßëõðïò» (åíí. ï ¢ñçò) / (óô. 400) «ìÝãáí þìïí» / (óô.
401)«âüôáíá ðáõóßðïíá» / (óô. 403) «ï Üèëéïò, ï áõèáäÝóôáôïò åñãÜôçò» /(óô. 414) «íõìöåõôüò ôçò
óýíôñïöïò» / (óô. 415) «èáõìáóôÞ ãõíÞ» / (óô.4 1 9 ) « ë ü ã é á ì å ô å ù ñ é ó ô é ê Ü » / ( ó ô . 4 2 0 )
« ã ë á õ ê ï ì Ü ô ’ Á è Þ í ç » / ( ó ô . 4 2 5 ) «÷ñõóÞí âåëüíçí», «ôñõöåñü ÷Ýñé» / (óô. 426) «ýøéóôïò ðáôÝñáò» /
(óô. 427)«÷ñõóÞí… Áöñïäßôçí» / (óô. 428) «Ýñãá ðïëåìéêÜ» / (óô. 429) «æçëåõôÝòöñïíôßäåò» / (óô.
430) «ìáíéùìÝíïò ¢ñçò».
Ραψωδία
Ε
119
στ. 274-430
Εικόνες:
(óô. 280) Ï ÐÜíäáñïò ÷ôõðÜåé ôïí ÄéïìÞäç / (óô. 290-293) ÇÁèçíÜ êáôåõèýíåé ôï êïíôÜñé / (óô.
297-298) Ï Áéíåßáò õðåñáóðßæåôáéêáé ôï íåêñü ÐÜíäáñï / (óô. 323-314) Ç Áöñïäßôç óþæåé ôïí
Áéíåßá / (óô.337-339) Ï ôñáõìáôéóìüò ôçò Áöñïäßôçò / (óô. 370-371) Ç Áöñïäßôç óôçíáãêáëéÜ ôçò Äéþíçò / Ï
ÇñáêëÞò ôñáõìáôßæåé ôçí ¹ñá (óô. 392-393).
120
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Για να προσδιορίσουμε τις «σκηνές» μιας ευρύτερης ενότηταςχρησιμοποιούμεωςκριτήριατιςεξής
αλλαγές:α) τόπου, β) προσώπων ή εισαγωγή νέου προσώπουκαι γ) τόπου και προσώπων. Με τη βοήθεια των κρι-
τηρίων,ναδιακρίνετετιςσκηνέςτηςενότηταςκαινα τιςεντάξετε στον ακόλουθο πίνακα, συμπληρώνοντας όλατα
απαραίτητα στοιχεία:
ó ê ç í Þ ó ê ç í é ê
ü ð ñ ü ó ù ð á ô ß ô
ë ï ò
1 ç : ó ô . 2 7 4 - 3 1 0 Ð å ä ß ï
ì Ü ÷ ç ò Ä é ï ì Þ ä ç ò , ÐÜíäáñïò,ÁéíåßáòÏ
ÄéïìÞäçòóêïôþíåéôïí ÐÜíäáñïêáé ôñáõìáôßæåé
ôïíÁéíåßá2 ç : ó ô . 3 1 1 - 3 1 7 Ð å ä ß ï
ì Ü ÷ ç ò Á ö ñ ï ä ß ô ç , ÁéíåßáòÇ Áöñïäßôç óþæåéôïí
Áéíåßá3 ç : ó ô . 3 1 8 - 3 2 9 Ð å ä ß ï
ì Ü ÷ ç ò Ó è Ý í å ë ï ò , ÄçßðõëïòÓèÝíåëïò,
Äçßðõëïò4 ç : ó ô . 3 3 0 - 3 5 1 Ð å ä ß ï
ì Ü ÷ ç ò Ä é ï ì Þ ä ç ò , Áöñïäßôç,Áéíåßáò,ÁðüëëùíáòÏ
ôñáõìáôéóìüò ôçòÁöñïäßôçò áðü ôïíÄéïìÞäç5 ç : ó ô . 3 5 2 -
3 6 9 Ï ñ ì ç ô Þ ñ é ï ô ï õ ¢ñç (áñéóôåñÜôïõ ðåäßïõ ìÜ÷çò)–
¼ëõìðïò ºñéäá, Áöñïäßôç, ¢ñçò ºñéäá,Áöñïäßôç, ¢ñçò6 ç : ó ô . 3 7
0 -
4 1 7 ¼ ë õ ì ð ï ò Á ö ñ ï ä ß ô ç , Äéþí
çÇ Äéþíç ðáñçãïñåß êáé èåñáðåýåé
ôçíÁöñïäßôç7 ç : ó ô . 4 1 8 -
4 3 0 ¼ ë õ ì ð ï ò Á è ç í Ü , ¹ ñ á ,
Äßáò, ÁöñïäßôçÏéèåïßåéñùíåýïíôáéôçíÁöñïäßôçãéáôïíôñáõìáôéóìüôçò–ðáñáéíÝóåéòÄßá
Ραψωδία
Ε
121
στ. 274-430
2 . Α φ ο ύ σ υ ζ η τ ή σ ε τ ε σ τ η ν τ ά ξ η κ α ι π ρ ο σ δ ι ο ρ ί σ ε τ ε τ α χαρακτηριστικά της αριστείας
στην ομηρική μάχη, ναεπισημάνετε τα στοιχεία της ενότητας (στ. 274-430)που δικαιολογούν τον τίτλο της Ε
ραψωδίας «Διομή-δους αριστεία».
«
Ἀ
ñéóôåßá» ïíïìÜæåôáé ç
áíÜäåéîç

ôçò áíäñåßáò
åíüò Þñùá êáôÜ ôçäéÜñêåéá ôçò ìÜ÷çò ìå äéáäï÷éêÝò íéêçöüñåò ìïíïìá÷ßåò Þ ìå
êÜðïéïáíäñáãÜèçìá. ÓõíÞèùò ï Þñùáò Ý÷åé êáé ôç
âïÞèåéá åíüò èåïý
, ðïõôïõ äßíåé ìéá áêáôáíßêçôç ïñìÞ, ç ïðïßá öáßíåôáé êáé óôï Ýíôñïìï ýöïòôïõ áíôéðÜëïõ ôïõ. ÊÜèå ðïëåìéóôÞò
áñéóôåýåé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï,ð.÷. ï ÄéïìÞäçò ìå åðßèåóç, ï Áßáíôáò ìå Üìõíá êáé ï ÌåíÝëáïò
ìå ôçíçèéêÞ óõìðáñÜóôáóç.Ç «ÄéïìÞäïõò
ἀ
ñéóôåßá» Ý÷åé üëá ôá áíáìåíüìåíá
÷áñáêôçñéóôéêÜ:
•åóôßáóç ôïõ ðïéçôÞ óôéò óêçíÝò ìÜ÷çò ðïõ áöïñïýí ôï ÄéïìÞäç,•ï ÄéïìÞäçò áíôéìåôùðßæåé ìüíïò ôïõ
äýï áíôéðÜëïõò, óêïôþíåé ôïíÐÜíäáñï, ôñáõìáôßæåé ôïí Áéíåßá êáé, ùò êïñýöùóç, ôñáõìáôßæåé êáé
ôçèåÜ Áöñïäßôç êáé, áñãüôåñá, ôïí ¢ñç,•ìéëÜåé óôïí ÐÜíäáñï êáé óôçí Áöñïäßôç ìå ôçí áõôïðåðïßèçóç
ôïõíéêçôÞ,•Ý÷åé ùò óõìðáñáóôÜôç ôïõ ôçí ÁèçíÜ.Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç ôñïìáêôéêÞ êñáõãÞ ôïõ
Áéíåßá, ðïõ èõìßæåé ôéòêñáõãÝò ôùí ðïëåìéóôþí ôïõ 1821 êáé ôçí éá÷Þ «ÁÝñá!» ôïõ Ýðïõò ôïõ’40,
êáèþò êáé ç èåüñáôç ðÝôñá ðïõ ðåôÜåé ï ÄéïìÞäçò åíáíôßïí ôïõÁéíåßá (êáé ðïõ èõìßæåé ðÜëé óôïé÷åßï
ìÜ÷çò ôïõ 1821).
3. Τι ακριβώς προσπαθούν να πετύχουν με τις ενέργει-ές τους ο Αινείας και ο Διομήδης στους στ. 297-
306;Ποιους κανόνες της ομηρικής μάχης αναγνωρίζετε στοσυγκεκριμένο χωρίο;
Ôüóï ï Áéíåßáò üóï êáé ï ÄéïìÞäçò ðñïóðáèïýí íá ðÜñïõí ôï óþìá ôïõíåêñïý ÐáíäÜñïõ, ï ðñþôïò
ãéá íá ìçí ðÝóåé óôá ÷Ýñéá ôùí å÷èñþí
êáé áôéìáóôåß êáé ãéá íá ôï ôéìÞóåé ìå ôáöÞ, êáé ï äåýôåñïò ãéá íá
ïëï-êëçñþóåé ôç íßêç ôïõ
êáé íá óêõëÝøåé ôá üðëá ôïõ (ðâ. È 330 ê.åî., Í419 ê.åî., Ñ 4-8, 132-137). Áêïëïõèïýí, ëïéðüí, êáé ïé äýï ôïõò
êáíüíåò ôçòïìçñéêÞò ìÜ÷çò ðïõ áñìüæïõí óôçí ðëåõñÜ ðïõ áíÞêïõí.Áêñéâþò åðåéäÞ ðñüêåéôáé ãéá ìéá
óêçíÞ ðïõ áðáíôÜ åðáíåéëçììÝíùòóôï ðáñüí Ýðïò, ðñÝðåé íá èåùñÞóïõìå éäéáßôåñá âáñýíïõóá
ôç óç-ìáóßá ôçò.
4.Στιςσκηνέςμάχηςτωνστ.274-365αναφέρονταικάποι-οιτραυματισμοί(θανατηφόροιήόχι). Αφού συγκεντρώ-
122
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
σετε τα χωρία αυτά, να επισημάνετε τις λεπτομέρειεςπου δίνει ο ποιητής και να γράψετε τα συμπεράσματάσας,
σχετικά με α) την ακρίβεια των περιγραφών τουκαι β) τις γνώσεις ανατομίας που είχε. Να δικαιολογή-σετε τις
απόψεις σας με στοιχεία από το κείμενο.
á)
Ï ôñáõìáôéóìüò ôïõ ÐáíäÜñïõ (óô. 290-6), ôïõ Áéíåßá (óô. 305-310)êáé ôçò Áöñïäßôçò (óô. 334-
8) ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü
Ýíôïíç ðåñéãñáöÞêéíÞóåùí
(ìå ñÞìáôá êßíçóçò, ð.÷. ðÝöôåé, óöåíäïíßæåé, åðÞäçóåí ê.ëð.)êáé ëåðôïìåñÞ ðåñéãñáöÞ ôïõ ôñáýìáôïò.
Ç ùìÞ áíáöïñÜ óôï åßäïòôïõ ôñáýìáôïò êáé óôéò Üìåóåò áíôéäñÜóåéò ôïõ ôñáõìáôéóìÝíïõ õðï-
ãñáììßæïõí áêüìç ðåñéóóüôåñï ôçí áñéóôåßá ôïõ ÄéïìÞäç.
â)
Êáé óôéò ôñåéò ðåñéðôþóåéò,

ç áêñßâåéá óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò ðïñåßáòôïõ öïíéêïý üðëïõ, ôïõ ôñáýìáôïò êáé ôçò áéôßáò ôïõ
èáíÜôïõ êáèé-óôïýí óáöÞ ôç
ãíþóç áíáôïìßáò
ðïõ åß÷å ï ðïéçôÞò, ï ïðïßïò ãé’ áõôüêáé Ýíéùóå ôçí Üíåóç íá ðñïâåß óå ìéá ôÝôïéá ðáñáóôáôéêÞ –
êéíçìá-ôïãñáöéêÞ êáôáãñáöÞ. Óôïí ÐÜíäáñï äéáâÜæïõìå ãéá ìéá ðïñåßá ôïõáêïíôßïõ (ìýôç – äüíôéá –
ãëþóóá – ðéãïýíé), ðïõ äåí áöÞíåé ðåñéèþñéáãéá åðéâßùóç.Ï ô ñ á õ ì á ô é ó ì ü ò ô ï õ Á é í å ß á
ó ô ç í ê ï õ ô Ü ë á ê á é ó ô á ä ý ï í å ý ñ á å ß - íáé áíáìåíüìåíï íá ôïí ðáñáëýóåé. ÔÝëïò, ç
Áöñïäßôç ôñáõìáôßæåôáéóôçí ðáëÜìç, áðü üðïõ åßíáé ëïãéêü íá Ý÷åé ìåãÜëç áéìïññáãßá
(ôïõé÷þñá).
5.Στααρχαίαελληνικάκείμεναπουέχετεδιδαχθεί(
Οδύσ-σεια
, Ηρόδοτος) γνωρίσατε την ηθική αντίληψη πουεκφράζει το σχήμα «ύβρις-νέμεσις-τίσις»: όταν
κάποιοςξεπερνά το μέτρο, τα επιτρεπτά όρια της ανθρώπινηςφύσης, και συμπεριφέρεται προσβλητικά
απέναντι σεθεούςκαιανθρώπους,τότελέμεότιδιαπράττει«ύβρη»,η οποία προκαλεί τη «νέμεση», την οργή δηλαδή
τωνθεών, και επέρχεται η «τίση», η τιμωρία του. Έχονταςυπόψη σας αυτά, να επισημάνετε ποιος
διατυπώνειαυτή την αντίληψη στην ενότητα και να συζητήσετεστην τάξη αν ο τραυματισμός της Αφροδίτης
από τοΔιομήδη αποτελεί «ύβρη», για την οποία πρέπει ναπεριμένουμε την τιμωρία του ήρωα. Να
στηρίξετε τιςαπόψεις σας στο κείμενο (θα σας βοηθήσει και η Περι-ληπτική αναδιήγηση της ραψωδίας Ε).
Ç Äéþíç óôïõò óôß÷ïõò 406-415 ðñïâëÝðåé ôï èÜíáôï ôïõ ÄéïìÞäç ùòöõóéêü åðüìåíï ôçò ýâñçò
ðïõ äéÝðñáîå, ôñáõìáôßæïíôáò êáé ðñïóâÜë-ëïíôáò ìéá èåÜ, ôçí êüñç ôçò. ÌÝóá áðü ôïõò óôß÷ïõò
áõôïýò ëïéðüí
Ραψωδία
Ε
123
στ. 274-430
åêöñÜæåôáé ç çèéêÞ áíôßëçøç ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï ôñßðôõ÷ï: «ýâñéò-íÝìå-óéò-ôßóéò». ÓõãêåêñéìÝíá, óôïõò óô.
334-338 ï ÄéïìÞäçò ôñáõìáôßæåé ìåôï êïíôÜñé ôïõ ôç èåÜ êáé ëßãï áñãüôåñá, óôïõò óô. 348-351, ôç ÷ëåõÜæåéìå
ëüãéá ðñïóâëçôéêÜ ãéá ôçí áäõíáìßá ôçò óôçí ðïëåìéêÞ ôÝ÷íç. Áíáì-öéóâÞôçôá ï Þñùáò
Ý÷åé îåðåñÜóåé ôá åðéôñåðôÜ
üñéá ðïõ éóïññïðïýíôç ó÷Ýóç áèáíÜôùí êáé èíçôþí. ÁõôÞ ôïõ ç ðñÜîç êáé ç óõìðåñéöïñÜåðéâÜëëåé ôç
íÝìåóç êáé ôçí ôßóç ôïõ, ìéá ôéìùñßá ðïõ üðùò ëÝåé êáé çÄéþíç èá åßíáé ï èÜíáôïò.Óôç ñáøùäßá Å ç
ÁèçíÜ åßíáé åêåßíç ðïõ ðñïôñÝðåé ôïí ÄéïìÞäç íáôñáõìáôßóåé ôçí Áöñïäßôç êáé ìåôÜ íá åðéôåèåß óôïí
¢ñç. Ãßíåôáé èáëÝãáìå ï Þñùáò ðéüíé ôçò ÁèçíÜò,
åêôåëåóôéêüüñãáíü
ôçò. Óáöþò êáé çóõìðåñéöïñÜ ôïõ ÄéïìÞäç äéêáéïëïãåßôáé êáèþò áõôüò áðëþò åêôÝëåóåìéá èåúêÞ åíôïëÞ,
éêáíïðïßçóå ôçí åðéèõìßá ôçò ðñïóôÜôéäáò èåÜò ôïõ.Äåí ìðïñåß üìùò íá ìåßíåé áôéìþñçôç ç ðñÜîç ôïõ,
ãéáôß áíåîÜñôçôááðü ôçí ðáñüôñõíóç ôçò ÁèçíÜò, ï Þñùáò ðñÝðåé íá Ý÷åé ðÜíôá
åðß-ãíùóç
ôùí ðñÜîåþí ôïõ êáé ôçí áðüëõôç
åõèýíç
ãé’ áõôÝò. ¸ðñåðå íáîÝñåé üôé ç ÁèçíÜ åß÷å ðñïóùðéêü üöåëïò áðü ôïí ôñáõìáôéóìü êáé ôçíðñïóâïëÞ ôçò
Áöñïäßôçò, êáé üôé ôïí ÷ñçóéìïðïßçóå ãéá íá ðåôý÷åé ôïóôü÷ï ôçò. ¼öåéëå åðßóçò íá
îÝñåé üôé ùò èíçôüò äåí ðñÝðåé íá ôá âÜæåé ìå èåïýò,ãéáôß Ýôóé äéáðñÜôôåé ýâñç êáé åßíáé óßãïõñç ç
ôéìùñßá ôïõ. Áðïäåß÷ôçêå,ëïéðüí, «ìùñüò», üðùò áíáöÝñåé ç Äéþíç óôïõò óô. 406-409: «Ýâáëå êáéäåí
óêÝðôåôáé ï ìùñüò ðïõ ïëßãåò Ý÷åé / çìÝñåò üðïéïò ðüëåìïí êéíåßôùí áèáíÜôùí».
6. Η ενότητα, αν και αποτελεί τμήμα της περιγραφής μιας σκληρής μάχης, δε στερείται
γεγονότων που έχουνκωμική διάσταση. Ποια είναι αυτά και πώς εξηγείτετην ύπαρξή τους μέσα σε
ένα ηρωικό έπος;
Êùìéêüò åßíáé ï ÷áñáêôÞñáò ôçò
ðåñéãñáöÞò ôïõ ôñáõìáôéóìïý

ôçò

Áöñïäßôçò
, ç ïðïßá, ìå áðüëõôá
áíèñùðïìïñöéêü
ôñüðï, âãÜæåé êñáõ-ãÝò ðüíïõ, æáëßæåôáé, ìåëáíéÜæåé, öùíÜæåé ôïí áäåëöü ôçò ãéá âïÞèåéá,êëáßåé
óáí ðáéäÜêé óôçí áãêáëéÜ ôçò ìÜíáò ôçò. Ï ¼ìçñïò èÝëåé íáôïíßóåé ôçí áôáßñéáóôç
ðáñïõóßá ôçò èåÜò ôïõ Ýñùôá ìÝóá óôïí ðüëå-ìï êáé íá åëáöñýíåé êÜðùò ôçí áôìüóöáéñá ìå áõôüí ôïí
åõñçìáôéêü,óôçí ïõóßá ôïõ, ôñüðï. ¼ëåò ïé êéíÞóåéò ôçò Áöñïäßôçò äåß÷íïõí üôé äåí ìðïñåß íá
ëåéôïõñãÞ-óåé ìÝóá óôï ðïëåìéêü ðåñéâÜëëïí: ãéá ðáñÜäåéãìá, åíþ èá ìðïñïýóå,ßóùò, íá ðñïôéìÞóåé ôçí
ôáêôéêÞ êáé ôùí Üëëùí èåþí êáé íá óêåðÜóåéôïí Áéíåßá ìå Ýíá óýííåöï, åêåßíç ôïí áãêáëéÜæåé ìå ôï
ðÝðëï ôçò ðïõöùôïâïëåß (óô. 315), ïðüôå åêôßèåôáé áêüìç ðéï ðïëý óôá ìÜôéá ôùíáíôéðÜëùí
ôïõ.
124
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
7. Αφού διαβάσετε με προσοχή το απόσπασμα από τη
Βατραχομυομαχία
(βλ. Παράλληλο κείμενο), να σημει-ώσετε τα σημεία εκείνα που θυμίζουν έντονα ιλιαδικήμάχη, αλλά και τα
στοιχεία που μετατρέπουν αυτό τοεπικό ποίημα σε «ειρωνική παρωδία» της
Ιλιάδας
. Ναστηρίξετε τις απόψεις σας με χωρία από την ενότητατης Ε ραψωδίας που διδαχτήκατε.
ÄéáâÜæïíôáò ôç
Âáôñá÷ïìõïìá÷ßá
, éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ ðñÝðåé íá äïèåßóôçí áíôßèåóç ìåôáîý ôïõ ìåãáëüðñåðïõ ôçò åðéêÞò ãëþóóáò êáé
ôçòçñùéêÞò áôìüóöáéñáò Ýíáíôé ôïõ áðëïúêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ, óõíäõáóìüòðïõ áðïôåëåß ôï âáóéêü êùìéêü
óôïé÷åßï.Ï ôñüðïò äéåîáãùãÞò ôçò ìÜ÷çò, ôá üðëá, ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ÷ôõðÞìá-ôïò, ïé ðáñüìïéåò åêöñÜóåéò (ð.÷. óô.
Å 294 – óô. 205
Âáôñá÷ïìõïìá÷ßáò)
èõìßæïõí Ýíôïíá éëéáäéêÞ ìÜ÷ç.Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ôá êùìéêÜ ïíüìáôá ôùí âáôñÜ÷ùí êáé
ôùíêùìéêþí, êáèþò êáé ôá ôåñÜóôéá üðëá ôùí ìéêñïóêïðéêþí «ìá÷çôþí»ìåôáôñÝðïõí áõôü ôï
ðïßçìá óå «åéñùíéêÞ ðáñùäßá ôçò
ÉëéÜäáò.
Α
ΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
στις Διαθεματικές δραστηριότητες– σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1. Στις σκηνές της ενότητας που διδαχθήκατε είναι έντονηη παρουσία των θεών. Αφού χωριστείτε σε ομάδες,
ναασχοληθείτε με τα εξής θέματα, αναφέροντας και τουςστίχους του κειμένου που διακιολογούν την όποια πα-
ρατήρησή σας.α) Ποιοι θεοί εμπλέκονται στη δράση και ποιος είναι οστόχος της παρέμβασής τους;β) Ποιοι
από αυτούς είναι αθέατοι στους θνητούς ή κάνουν αθέατο κάποιον προστατευόμενό τους
για νατονσώσουν;Μεποιοντρόποεπιτυγχάνεταικάθεφοράαυτό; […]γ)Νασυγκεντρώσετεκαιναπαρουσιάσετεστην
τάξηπεριπτώσεις, είτε από τα εξωσχολικά σας διαβάσματαείτεαπότονκινηματογράφο,όπουχρησιμοποιείταιτομοτίβοτου
«αθέατουήτης«μεταμόρφωσης»τουήρωα,προσπαθώνταςπαράλληλαναεξηγήσετεγιατίτέτοιεςικανότητεςσυγκινούνπάντατους
ανθρώπους[…]
Ραψωδία
Ε
125
στ. 274-430
á)
Óôç äñÜóç åìðëÝêïíôáé ç
ÁèçíÜ
(óô. 290-296), ãéá íá âïçèÞóåé ôïíÄéïìÞäç, ç
Áöñïäßôç
(óô. 311-319), ãéá íá óþóåé ôïí Áéíåßá, ï
Áðüëëùíáò
(óô. 344-346), ãéá íá ðñïóôáôÝøåé ôïí Áéíåßá ìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü ôçòÁöñïäßôçò, ç
ºñéò
(óô. 354-356, 364-365), ãéá íá âïçèÞóåé ôçí Áöñïäßôçíá âñåé ôïí ¢ñç êáé íá åðéóôñÝøåé óôïí ¼ëõìðï,
êáé ï
¢ñçò
(óô. 363-364), ãéá íá äþóåé ôá ÜëïãÜ ôïõ óôçí Áöñïäßôç.
â)
ÃåíéêÜ ïé èåïß åßíáé áèÝáôïé üôáí ðáñåìâáßíïõí. Ç Áöñïäßôç êñýâåéôïí Áéíåßá óôï ðÝðëï ôçò
(óô. 314-317), ï Áðüëëùíáò êÜíåé áèÝáôï ôïíÁéíåßá ìå Ýíá ìáýñï íÝöïò (óô. 343-346), üðùò êáé óôéò
ñáøùäßåò Á êáéà Þôáí áèÝáôïé ï Áðüëëùíáò, ç ÁèçíÜ êáé ç ÈÝôéäá.
ã)
Ç éäéüôçôá ôïõ «áüñáôïõ» Þ ôïõ «ìåôáìïñöùìÝíïõ» åßíáé ðïëý óõ÷íüìïôßâï óôç ëïãïôå÷íßá êáé ôïí
êéíçìáôïãñÜöï, êõñßùò åðéóôçìïíéêÞòöáíôáóßáò. Áðü ôïí «Áüñáôï Üíèñùðï» ôïõ G.G. Wells, óôïí
ðëáôùíéêüìýèï ìå ôï äá÷ôõëßäé ôïõ Ãýãç, ðïõ ôïí Ýêáíå áüñáôï, êáé áðü ôïí“Superman”
óôïí «¢ñ÷ïíôá ôùí Äá÷ôõëéäéþí» ìå ôç ìáãéêÞ êÜðá ðïõåîáöáíßæåé ôïí ìéêñü Þñùá, ï Üíèñùðïò
óõãêéíåßôáé ìå ôéò õðåñöõóéêÝòäõíÜìåéò. ºóùò ãéáôß âáèéÜ ìÝóá ôïõ èá Þèåëå íá åßíáé ðáíôïäýíáìïòêáé íá
ìðïñåß íá åêðëçñþíåé êÜèå åðéèõìßá ôïõ…
2. Στα ομηρικά έπη συναντάμε συχνά το στοιχείο του«θαυμαστού», αυτού δημαδή που υπερβαίνει
τους φυ-σικούςκαιλογικούςνόμους,τουυπερφυσικού,τοοποίοσυνυφαίνεται με την ανθρωπομορφική αντίληψη
πουδιέπει το θεολογικό σύστημα των αρχαίων Ελλήνων.Αφού μελετήσετε την ενότητα (στ. 274-430)
και τηνΠεριληπτική αναδιήγηση όλης της ραψωδίας Ε:α)Ναεπισημάνετετιςπεριπτώσεις«θαυμαστού»πουθα
συναντήσετε και να τις αναλύσετε με λίγα λόγια.β)Νακαταγράψετεταανθρώπιναχαρακτηριστικά(ιδι-ότητες,
συμπεριφορές, αισθήματα κτλ.) των θεών πουεμπλέκονται στη δράση ή απλώς αναφέρονται.γ) Να σημειώσετε
τις περιπτώσεις εκείνες όπου ο αν-θρωπομορφισμός οδηγείται στα άκρα, αλλά και τα χα-ρακτηριστικά που
παραμένουν οπωσδήποτε θεϊκά.δ) Να συζητήσετε στην τάξη σχετικά με τις αντιλή-ψεις αυτές των
αρχαίων Ελλήνων, αλλά και για τις δυνατότητες που παρέχει στον ποιητή η
λογοτεχνικήεκμετάλλευσή τους.ε) Να βρείτε ανάλογες αντιλήψεις στα Θρησκευτικά, σεκείμενα της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ή σε άλλα δια-βάσματά σας […]
126
Ραψωδία
Ε
στ. 274-430
á)
Ðåñéðôþóåéò «èáõìáóôïý» óõíáíôÜìå óôïõò óô. 315-6, üðïõ ç Áöñï-äßôç óþæåé ôïí Áéíåßá êñýâïíôÜò
ôïí ìå ôï ðÝðëï ôçò, óôïõò óô. 344-6,üðïõ ï Áðüëëùíáò êñýâåé ôïí Áéíåßá ìå Ýíá ìáýñï íÝöïò, óôï óô.
356,üðïõ ï ¢ñçò êáé ôá ÜëïãÜ ôïõ åßíáé óêåðáóìÝíá ìå ïìß÷ëç, êáé óôïõòóô. 416-417, üðïõ ç Äéþíç
èåñáðåýåé ìå ìáãéêü ôñüðï ôçí Áöñïäßôç.
â)
Ç ÁèçíÜ âïçèÜ ôïí ÄéïìÞäç íá ñßîåé êáëÜ ôï áêüíôéü ôïõ (óô. 290-291),ç Áöñïäßôç ðáëåýåé íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò (óô.
314-17), áëëÜ äåí Ý÷åé áñ-êåôü èÜññïò ãéá ôïí ðüëåìï (óô. 332), ï ¢ñçò (óô. 363) êáé ï Áðüëëùíáò(óô. 344-6) áëëÜ
êáé ç ºñéò (óô. 354 ê.åî.) âïçèïýí ôçí Áöñïäßôç.
ã)
Ï áíèñùðïìïñöéóìüò óçìåéþíåôáé óå áêñáßá ìïñöÞ óôçí ðåñßðôùóçôñáõìáôéóìïý êáé ðüíïõ ôùí èåþí, ð.÷. ôçò
Áöñïäßôçò. Ùóôüóï, äåíðåèáßíïõí, ïðüôå ôï «èáõìáóôü» ôçò áèáíáóßáò êáé ôçò ìáãéêÞò èåñá-ðåßáò
äéáôçñåßôáé.
ä)
Ï é è å ï ß ô ù í á ñ ÷ á ß ù í Å ë ë Þ í ù í ì ï é Ü æ ï õ í í á Ý ÷ ï õ í å ö å õ ñ å è å ß ê á ô ’ åéêüíá êáé êáè’
ïìïßùóßí ôïõò.Ï ÷áñáêôÞñáò ôïõò åßíáé åìðíåõóìÝíïò áðü êÜèå åßäïõò áíèñþðéíï÷áñáêôçñéóôéêü, ôüóï
ðïëý, ðïõ Ý÷ïõí áíá÷èåß óå óýìâïëá: ôçò óïöß-áò (ÁèçíÜ), ôçò ïìïñöéÜò (Áöñïäßôç) ê.ëð. Ùóôüóï,
äéáôçñïýí êáé ôéòõðåñöõóéêÝò éäéüôçôÝò ôïõò, åêöñÜæïíôáò, ßóùò, êáé ôçí åðéèõìßá ôùíáíèñþðùí
ãéá ìåãáëýôåñç äýíáìç êáé áèáíáóßá.Ï ¼ìçñïò áîéïðïéåß ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï ôéò áíèñþðéíåò
éäéüôç-ôåò ôùí èåþí, åíôÜóóïíôÜò ôïõò óå êïìâéêÜ óçìåßá ôçò õðüèåóçò ôïõÝðïõò ôïõ.Å î Ü ë ë ï õ , ç
ó õ í ý ð á ñ î ç è å þ í ê á é è í ç ô þ í ó ô ï í å ð é ê ü ê ü ó ì ï ä å í è á ìðïñïýóå íá åß÷å åðéôåõ÷èåß, áí ïé èåïß Þôáí
åíôåëþò äéáöïñåôéêïß áðüôïõò áíèñþðïõò.
Ραψωδία
Ε
127
στ. 431-909
Π
ΕΡΊΛΗΨΗ στ. 431-909
Ï ÄéïìÞäçò åðé÷åéñåß íá óêïôþóåé ôïí Áéíåßá ôñåéò öïñÝò, êáé ï èåüòÁðüëëùíáò ôïõ êáôáëïãßæåé
Ýðáñóç. Ï Áéíåßáò ìåôáöÝñåôáé óôçí ÐÝñ-ãáìï, üðïõ ôïí öñïíôßæïõí ç Ëçôþ êáé ç ¢ñôåìç. Ï Áðüëëùíáò
âÜæåéóôç èÝóç ôïõ Áéíåßá Ýíá ïìïßùìá, ãýñù áðü ôï ïðïßï åîáêïëïõèïýí íáìÜ÷ïíôáé ïé Ôñþåò, êáé êáëåß ôïí ¢ñç íá
áðïìáêñýíåé áðü ôç ìÜ÷ç ôïíÄéïìÞäç. Ï ¢ñçò åìøõ÷þíåé ôïõò Ôñþåò êáé ï ¸êôïñáò ðáñáêéíåß
ôïõòðïëåìéóôÝò ôïõ íá áãùíéóôïýí ãåííáßá.Ï ¢ñçò óõììåôÝ÷åé åíåñãÜ óôéò óõãêñïýóåéò êáé ï
Áðüëëùíáò îáíá-óôÝëíåé óôç ìÜ÷ç ôïí Áéíåßá. Ïé íåêñïß óùñéÜæïíôáé äåêÜäåò êáé ç íßêçãÝñíåé
åëáöñÜ ðñïò ôï ìÝñïò ôùí Ôñþùí. Åðåìâáßíåé ôüôå ç ¹ñá (ìåôçí Üäåéá ôïõ Äßá) êáé êáôåâáßíåé,
ìáæß ìå ôçí ÁèçíÜ, óôï ðåäßï ôçòìÜ÷çò. Ç ßäéá áíáëáìâÜíåé íá åìøõ÷þóåé ôïõò Á÷áéïýò,
åíþ ç ÁèçíÜóôÝêåôáé óôï ðëåõñü ôïõ ÄéïìÞäç êáé ôïí ðáñïôñýíåé íá óõãêñïõóôåßìå ôïí ¢ñç. Ìå ôç
âïÞèåéÜ ôçò, ôñáõìáôßæåé ôï èåü ôïõ ðïëÝìïõ. Ï ¢ñçòåãêáôáëåßðåé ôç ìÜ÷ç êáé áíåâáßíåé óôïí ¼ëõìðï ãéá íá
ðáñáðïíåèåßóôïí Äßá.
 Ρ αψω δ ί α Ζ
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, πύλες της Τροίας, ανάκτο-ρα της
Τ ρ ο ί α ς ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Αίαντας ο Τελαμώνιος, Διομήδης,
Νέστορας(Αχαιοί) – Έκτορας, Αινείας, Γλαύκος, Πάρης,
Ανδ ρομά- χη, Έλενος (Τρώες) – Αθηνά (θεά)
Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία
ΟΈκτοραςσυναντάτηνΑνδρομάχη
130
Ραψωδία
Ζ
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-368
Ï Áßáò ï Ôåëáìþíéïò óêïôþíåé ôï ìåãáëüóùìï ÁêÜìáíôá, ï ÄéïìÞäçòôïí ¢îõëï êáé ôïí ÊáëÞóéï, ï
Åõñýáëïò ôï ÄñÞóï, ôïí ÏöÝëôéï, ôïíÁßóçðï êáé ôïí ÐÞäáóï, ï Ðïëõðïßôçò ôïí Áóôýáëï, ï
ÏäõóóÝáò ôïíÐéäýôç,ïÔåýêñïòôïíÁñåôÜïíá,ïÁíôßï÷ïòôïí¢âëçñï,ïÁãáìÝìíïíáòôïí ¸ëáôï, ï ËÞéôïò ôïù Öýëáêï êáé ï
Åõñýðõëïò ôïí ÌåëÜíèéï.Ï ÌåíÝëáïò ðéÜíåé æùíôáíü ôïí ¢äñáóôï, ï ïðïßïò ðñïóðáèåß
íáåîáãïñÜóåé ìå ëýôñá ôç æùÞ ôïõ. Ï ÁãáìÝìíïíáò ðåßèåé ôïí áäåñöüôïõ üôé êáíÝíáò Ôñþáò
äåí ðñÝðåé íá ìåßíåé æùíôáíüò êáé óêïôþíåé ïßäéïò ôïí áé÷ìÜëùôï. Óôï ìåôáîý, ï ÍÝóôïñáò ðáñáêéíåß ôïõò Á÷áéïýò
íáóõíå÷ßóïõí. Ï ìÜíôçò ¸ëåíïò ðñïôñÝðåé ôïí Áéíåßá êáé ôïí ¸êôïñá íáóôáìáôÞóïõí ôçí õðï÷þñçóç. Óõìâïõëåýåé
ôïí ¸êôïñá íá ãõñßóåé óôçí Ôñïßá, üôáí ç ôÜîç óôï óôñÜôåõìá áðïêáôáóôáèåß, êáé íá ðáñáããåßëåéóôçí
ÅêÜâç íá ôåëÝóåé äÝçóç óôï íáü ôçò ÁèçíÜò, ìáæß ìå ôéò Üëëåòãåñüíôéóóåò, êáé íá õðïó÷åèåß ðëïýóéá
ôÜìáôá óôç èåÜ, ðñïêåéìÝíïõ íáëõðçèåß ôçí ðüëç êáé íá ôç óþóåé áðü ôç ìáíßá ôïõ ÄéïìÞäç. Ï ¸êôïñáòõðáêïýåé óôéò
ðñïôñïðÝò ôïõ ¸ëåíïõ. Åìøõ÷ùìÝíïé áðü ôá ëüãéá ôïõáñ÷çãïý ôïõò, ïé Ôñþåò óôáìáôïýí ôçí
ïðéóèï÷þñçóç. Ôçí þñá ðïõ ï ¸êôïñáò öåýãåé ãéá ôçí Ôñïßá, ï Ãëáýêïò êáé ï ÄéïìÞ-äçò åôïéìÜæïíôáé íá
ìïíïìá÷Þóïõí. Ï ãéïò ôïõ ÔõäÝá æçôåß íá ìÜèåé ôçíôáõôüôçôÜ ôïõ. Ï Ãëáýêïò ôïí ðëçñïöïñåß üôé åßíáé ãéïò ôïõ
Éððüëï÷ïõêáé åããïíüò ôïõ Âåëëåñåöüíôç. Ï ÄéïìÞäçò ôïý ëÝåé üôé êÜðïôå ï ðáð-ðïýò ôïõ, ÏéíÝáò, öéëïîÝíçóå
ôïí Âåëëåñåöüíôç êáé üôé, óõíåðþò, ãåñïßäåóìïß öéëßáò óõíäÝïõí ôéò äýï ïéêïãÝíåéåò. Êé åðåéäÞ äåí
åðéôñÝðåôáéößëïé íá ðïëåìïýí ìåôáîý ôïõò, ç ìïíïìá÷ßá ìáôáéþíåôáé êáé ï Ãëáýêïòêé ï ÄéïìÞäçò áíôáëëÜóóïõí ôá
üðëá ôïõò.Ï ¸êôïñáò öôÜíåé óôéò ÓêáéÝò Ðýëåò ôçò Ôñïßáò. Ãýñù ôïõ ìáæåýïíôáéïé ãõíáßêåò êáé ôá êïñßôóéá
ôùí Ôñþùí êáé ôïõ æçôïýí íá ôïõò ðåé íÝáãéá ôïõò áíèñþðïõò ôïõò. Åêåßíïò ôéò ðñïôñÝðåé íá êÜíïõí
ðáñÜêëçóçóôïõò èåïýò· ýóôåñá ðçãáßíåé óôï ðáëÜôé, üðïõ óõíáíôÜåé ôç ìçôÝñáôïõ êáé ôçí
ðñïôñÝðåé íá óõãêåíôñþóåé ôéò ãåñüíôéóóåò êáé íá êÜíåéìáæß ôïõò äÝçóç óôçí ÁèçíÜ. Ç ÅêÜâç
åêôåëåß ôéò åíôïëÝò ôïõ, áëëÜ çÁèçíÜ äåí åéóáêïýåé ôç äÝçóç.Ó ô ï ì å ô á î ý , ï ¸ ê ô ï ñ á ò
å ð é ó ê Ý ð ô å ô á é ô ï í Ð Ü ñ ç ê á é ô ç í Å ë Ý í ç ê á é ìáëþíåé ôïí áäåñöü ôïõ ãéá ôçí áðï÷Þ ôïõ áðü
ôïí ðüëåìï. Ï ÐÜñçòõðüó÷åôáé íá åðéóôñÝøåé óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò êáé ç ÅëÝíç ðñïèõìïðïé-åßôáé íá
ðåñéðïéçèåß ôïí ¸êôïñá. Åêåßíïò, üìùò, áñíåßôáé ôçí ðñüóêëçóçêáé óðåýäåé íá åðéóêåöôåß ôç ãõíáßêá êáé
ôï ðáéäß ôïõ.
στ. 1-368
Ραψωδία
Ζ
131
στ. 369-529
Τόπος

ÐáëÜôé ôïõ ¸êôïñáÓêáéÝò Ðýëåò

Χρόνος
22
ç
ìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
¸êôïñáò, ïéêïíüìïòóðéôéïý, ÁíäñïìÜ÷ç,ÐÜñçò,ÁóôõÜíáêôáò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
¸êôïñáò äåí âñßóêåé óôï ðáëÜôé ôçí ÁíäñïìÜ÷ç êáé áðïöáóßæåé íáåðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç. Óôéò
ÓêáéÝò Ðýëåò óõíáíôÜåé ôç óýæõãü ôïõ,ôçí ôñïöü êáé ôï ìéêñü ôïõ ãéï. Ç ÁíäñïìÜ÷ç äåí êáôáöÝñíåé
íá ôïíðåßóåé íá ìåßíåé ìÝóá óôá ôåß÷ç. Áöïý êñáôÞóåé ãéá ëßãï óôçí áãêáëéÜôïõ ôïí ÁóôõÜíáêôá, ï
¸êôïñáò óôÝëíåé ôçí ÁíäñïìÜ÷ç ðßóù óôï ðá-ëÜôé êáé åôïéìÜæåôáé íá âãåé áðü ôçí ðüëç. Ôïí ðñïëáâáßíåé ï
ÐÜñçò êáéôá äýï áäÝñöéá êéíïýí ìáæß ãéá ôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò.
Ραψωδία Ζ 369-529
ΟΈκτοραςστηνΤροία
α)στ.369-389:ΟΈκτοραςστοπαλάτιτου.β)στ.390-481: ΟΈκτοραςσυναντάειτηνΑνδρομάχη.γ)στ.482-502: ΟαποχαιρετισμόςΈκτορα–
Ανδρομάχης.δ)στ.503-529: ΟΈκτοραςκαιοΠάρηςκατευθύνονταιστοπεδίοτηςμάχης.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
132
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
369 εκίνησε:
îåêßíçóå, Ýöõãå.
369λοφοσείστης:
¸íáò ðïëåìéóôÞò, üôáí Ýôñå÷å ìå ïñìÞ óôç ìÜ÷ç,êïõíéüôáí ôï ëïößï (ç öïýíôá) ôçò ðåñéêåöáëáßáò ôïõ· ÷áñáêôç-
ñéóôéêü åðßèåôï ðïõ óõíüäåõå ôïõò áíäñåßïõò êáé ïñìçôéêïýòðïëåìéóôÝò, üðùò ï ¸êôïñáò.
371 Ανδρομάχην:
Êüñç ôïõ Çåôßùíá, âáóéëéÜ ôçò ÈÞâáò ôçò Êé-ëéêßáò. Ðáíôñåýôçêå ôïí ¸êôïñá êáé ìáæß
áðÝêôçóáí Ýíá ãéï,ôïí ÁóôõÜíáêôá Þ ÓêáìÜíôñéï. Ï Á÷éëëÝáò åêóôñÜôåõóå êÜðïôåóôçí Êéëéêßá, ôçí
ðáôñßäá ôçò, êáé óêüôùóå ôïí ðáôÝñá êáé ôááäÝñöéá ôçò. ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ôñïßáò, ôçí
ÁíäñïìÜ÷ç ðÞñåùò ëÜöõñï ï Íåïðôüëåìïò, ï ãéïò ôïõ Á÷éëëÝá.
372 βυζάστραν:
ç ôñïöüò, ç ãõíáßêá ðïõ óõíüäåõå ôçí êõñßá ôçò,öñïíôßæïíôáò ôï ìùñü.
373 άνω εις τον πύργον:
Åííïåß ôïí ðýñãï ðÜíù áðü ôéò ÓêáéÝòÐýëåò, áð’ üðïõ ïé ãÝñïíôåò êáé ôá ãõíáéêüðáéäá ôçò
Ôñïßáòðáñáêïëïõèïýóáí ôïí ðüëåìï.
374 την άψογη συμβίαν:
ôçí ôÝëåéá óýæõãü ôïõ, ôç ãõíáßêá ìåôçí ïðïßá óõìâßùíå.
377 εδώθεν:
áðü ’äþ.
378 συννυφάδα:
ç óýæõãïò ôïõ áäåñöïý ôïõ Üíôñá ìéáò ãõíáßêáò.
378 αντράδελφην:
ç áäåñöÞ ôïõ óõæýãïõ ìéáò ãõíáßêáò.
380 εξιλεώνουν:
éêáíïðïéïýí ìå èõóßåò êÜðïéïí èåü, åîåõìåíßæïõí.
381οικονόμα:
Ç ïéêïíüìá áíÞêå óôçí ôÜîç ôùí äïýëùí, áëëÜ Þôáíç ðéï Ýìðéóôç
˙
åðÝâëåðå üëåò ôéò Üëëåò äïýëåò ôïõ óðéôéïý êáéÞôáí õðåýèõíç ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá êáé ôç äéÜèåóç
ôùí õëéêþíáãáèþí ôïõ óðéôéïý.
387 συντριμμός:

Þôôá, óõíôñéâÞ.
388 ως φρενιασμένη:
Ýîáëëç, óáí ôñåëÞ, Ýôñåîå ìáéíüìåíç, ìåáãùíßá íá ìÜèåé.
392 πολύχωρη:
åõñý÷ùñç.
395 πολύδωρη:
ìéá ãõíáßêá, ãéá ôï ãÜìï ôçò ïðïßáò ï ðáôÝñáòôçò Ýäùóå ðïëëÜ äþñá, ìåãÜëç ðñïßêá, Þ ï Üíôñáò ôçò, üôáí
ôçæçôïýóå óå ãÜìï, ôçò ðñüóöåñå ðïëëÜ äþñá.
396 Ηετίων ή Αετίων:
ÂáóéëéÜò ôçò ÈÞâáò ôçò Êéëéêßáò (ü÷é ôçòåëëçíéêÞò ÈÞâáò), ðáôÝñáò ôçò ÁíäñïìÜ÷çò.
396 Πλάκος:
Âïõíü êïíôÜ óôç ÈÞâá ôçò Êéëéêßáò.
401 Εκτορίδης:
ãéïò ôïõ ¸êôïñá.
401 όμοιον και εύμορφον αστέρα:

üìïñöï ìùñü ðïõ Ýìïéáæå ìåáóôÝñé.

Ραψωδία
Ζ
133
στ. 369-529
402 Σκαμάνδριον:
Ïíüìáóáí ôï ãéï ôïõò Ýôóé, þóôå ôï üíïìÜ ôïõíá èõìßæåé ôïí ðïôáìü
ÓêÜìáíôñï
, ðïõ Ýêáíå åýöïñç ôçí ðåäé-Üäá ôçò Ôñïßáò êáé ëáôñåõüôáí óáí èåüò áðü ôïõò Ôñþåò. Ïé Ôñþåò üìùò
ïíüìáæáí ôï ãéï ôïõ ¸êôïñá ÁóôõÜíáêôá, äçëáäÞâáóéëéÜ ôçò ðüëçò (
ἄ
íáî +
ἄ
óôõ).
409 όλοι αντάμα:
üëïé ìáæß
412 δι’ εμέ:
ãéá ìÝíá.
416 υψίπυλον:
ðïõ Ý÷åé øçëÝò ðýëåò.
419 νύμφες:
ÈñõëéêÝò èåüôçôåò, êüñåò ôïõ Äßá, ðïõ êáôïéêïýóáíóå âïõíÜ.
421 αυτάδελφοί μου:

áäÝëöéá ìïõ (áðü ßäéïõò ãïíåßò).

422 όλοι ομού ροβόλησαν:
üëïé ìáæß êáôÝâçêáí ìå ïñìÞ.
424 των μόσχων μέσα εις τες κοπές και των λευκών προ-βάτων:
êáèþò Ýâïóêáí ôá êïðÜäéá (êïðÝò) âïäéþí êáé ÜóðñùíðñïâÜôùí.
425 σεπτήν:
óåâáóôÞ, óåâÜóìéá.
428 την έσβησεν η Άρτεμις:

Ç ¢ñôåìéò ðñïêÜëåóå ôï èÜíáôü ôçò.Ç èåÜ ¢ñôåìéò ðéóôåõüôáí üôé Þôáí õðåýèõíç ãéá üëïõò
ôïõòáéöíßäéïõò èáíÜôïõò ôùí ãõíáéêþí.
430 ανθηρός:
áõôüò ðïõ óöýæåé áðü æùÞ.
433 αγριοσυκιά:
Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ôìÞìá ôïõ ôåß÷ïõò ôçò Ôñïßáò,ìéá ôïðïèåóßá ðïõ ðÞñå ôï üíïìá áõôü ëüãù ìéáò
áãñéïóõêéÜòðïõ âñéóêüôáí åêåß. Óýìöùíá ìå ôçí ðáñÜäïóç, ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò ôá
êáôáóêåýáóáí ïé èåïß Áðüëëùíáò êáé Ðïóåéäþíáò,ü ô á í ô ï õ ò Ý ó ô å é ë å ï Ä ß á ò í á
õ ð ç ñ å ô Þ ó ï õ í ô ï í Ë á ï ì Ý ä ï í ô á , ðáôÝñá ôïõ ÐñéÜìïõ, ãéá íá ôïõò ôéìùñÞóåé. Óôçí ðåñéï÷Þ
üìùòôçò áãñéïóõêéÜò ôï ôåß÷ïò Þôáí åõÜëùôï, ãéáôß Þôáí êáôáóêåõ-áóìÝíï áðü ôï èíçôü Áéáêü.
434 η πόλις καλοανέβατη, καλόπαρτο το τείχος:
Ç ðüëçÞôáí êáëïáíÝâáôç, ãéáôß êÜðïéïò ìðïñïýóå íá óêáñöáëþóåé,íá áíÝâåé åýêïëá ó’ åêåßíï
ôï óçìåßï ôïõ ôåß÷ïõò. ÊáëüðáñôïÞôáí ôï ôåß÷ïò, ãéáôß Þôáí åýêïëï íá êõñéåõèåß.
435 τρεις το δοκίμασαν φορές:

ÐïõèåíÜ äåí ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéòôñåéò áõôÝò åðéèÝóåéò ôùí Á÷áéþí óôçí áãñéïóõêéÜ. Ï ðïéçôÞòåðéíïåß
áõôÝò ôéò åðéèÝóåéò, ãéá íá öáíåß ç ðñüôáóç ôçò Áíäñï-ìÜ÷çò äéêáéïëïãçìÝíç.
436 οι Αίαντες:

Óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí õðÞñ÷áí äýï Áßáíôåò,ï ìåãÜëïò Áßáò, ï ãéïò ôïõ Ôåëáìþíá, ðïõ Þôáí âáóéëéÜò
ôùíÓáëáìéíßùí, êáé ï ìéêñüò Áßáò, ï âáóéëéÜò ôùí Ëïêñþí.
436 Ιδομενεύς:
ÂáóéëéÜò ôùí Êñçôþí.
437 Τυδείδης:
Ï ãéïò ôïõ ÔõäÝá, ï ÄéïìÞäçò.
134
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
448 Ίλιος η αγία:
ºëéïò ïíïìÜæåôáé ç ðüëç ôçò Ôñïßáò, ç ðüëç ôïõ ºëïõ. Åßíáé áãßá ãéáôß ðñïóôáôåõüôáí áðü ôï èåü
Áðüëëùíá.
457 Υπέρειαν πηγήν:

ÐçãÞ ðïõ âñéóêüôáí óôç Èåóóáëßá (ðåñéï÷Þüðïõ âáóßëåõå ï Á÷éëëÝáò).

457 Μεσσηίδα:
ÐçãÞ ôçò Ëáêùíßáò.
458 στανικώς:
ìå ôç âßá, åðåéäÞ ôçí áíáãêÜæïõí.
464 όνειδος:
íôñïðÞ.
467 έσκουξ’ εκείνο:

Ýêëáøå, ôóßñéîå.
469κόρυθα:
ç êïñõöÞ ôçò ðåñéêåöáëáßáò, üðïõ óôçñéæüôáí ç öïý-íôá, ìéá ÷áßôç ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü ôñß÷åò ïõñÜò áëüãïõ.
483 μυροβόλο:
ìõñùäÜôï, ðïõ ìïó÷ïâïëÜåé.
486 στοχάσου:
óêÝøïõ, áíáëïãßóïõ.
491 την ηλακάτην:
ôç ñüêá
·
üñãáíï ýöáíóçò, ìå ôï ïðïßï ïéãõíáßêåò Ýêëùèáí ôï ìáëëß ãéá íá ôï êÜíïõí íÞìá.
491 τ’ αργαλειό:
Óôïí áñãáëåéü, ìéá îýëéíç êáôáóêåõÞ, ýöáéíáí ôáíÞìáôá êáé ôá Ýöôéá÷íáí ýöáóìá.
499 ν’ αναβρύσει:
íá îå÷åéëßóåé.
512 απ’ την Πέργαμον:
ÇÐÝñãáìïòÞôáíçáêñüðïëçôçòÔñïßáò.
515 πόμελλε να στρέψει:
ðïõ óêüðåõå íá óôñßøåé.
517 Αλέξανδρος:
Ôéìçôéêü üíïìá ôïõ ÐÜñç.
519 σπουδάζεις:
áñãåßò, êáèõóôåñåßò.
521 κανείς δεν θα σε ψέγει:
êáíåßò äåí èá óå êáôçãïñåß.
523 οκνηρεύεσαι:
ôåìðåëéÜæåéò, áðïöåýãåéò ôç ìÜ÷ç.
524 όταν πολλούς ονειδισμούς ενάντια σου προφέρουν:
üôáíóåêáôçãïñïýíðïëëïßÔñþåò
·
ðñïöáíþòïéÔñþåòóõ÷íÜÝñé÷íáíóôïí ÐÜñç ôçí åõèýíç áõôïý ôïõ ðïëÝìïõ, áöïý Þôáí áõôüò ðïõÝêëåøå ôçí ÅëÝíç êáé
áíÜãêáóå ôïõò Á÷áéïýò íá åêóôñáôåýóïõíåíáíôßïí ôïõò êáé íá õðïóôïýí ôá äåéíÜ ôïõ öïâåñïý
áõôïýäåêáåôïýò ðïëÝìïõ.
527 κρατήρα:
Ï êñáôÞñáò Þôáí Ýíá ìåãÜëï ðÞëéíï Þ áñãõñü áã-ãåßï, ìÝóá óôï ïðïßï áíáêÜôåõáí ôï êñáóß ìå ôï íåñü
ðñéí ôïðéïõí.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
380 την τρομερήν θεάν
Ïé Ôñþåò èùñïýóáí üôé ç èåÜ ÁèçíÜ Þôáí õðáßôéá ãéá üëåò ôéòó õ ì ö ï ñ Ý ò ô ù í Ô ñ þ ù í .
Ð ñ Ü ã ì á ô é , ç Á è ç í Ü ì Ü ÷ å ô á é ì å ð Ü è ï ò êáôÜ ôùí Ôñþùí, áöïý üðëéóå ôï ÷Ýñé ôïõ ÄéïìÞäç, ï
ïðïßïòóêüôùóå äåêÜäåò Ôñþåò êáé ôñáõìÜôéóå áêüìá êáé ôï
èåü ¢ñç
Ραψωδία
Ζ
135
στ. 369-529
êáé ôç
èåÜ Áöñïäßôç
. Áñãüôåñá, üðùò èá äïýìå, èá âïçèÞóåéôïí Á÷éëëÝá íá óêïôþóåé ôïí
¸êôïñá
êáé èá óõìâÜëåé óôçíêáôáóêåõÞ ôïõ äïýñåéïõ ßððïõ, ìå ôï ïðïßï ïé Á÷áéïß èá ðÜñïõíôåëéêÜ ôçí Ôñïßá.
406-407Θα σ’ αφανίσει τούτη σου η τόλμη, ω τρομερέ
¾øéóôç åßíáé ç áñåôÞ ôçò
áíäñåßáò
óôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ, åäþüìùò ç ãåííáéüôçôá ôïõ ¸êôïñá, ç äßøá ôïõ íá ðÜåé óôç ìÜ÷çêáé íá
óêïôþóåé ôïõò å÷èñïýò èá ôïí ïäçãÞóåé óôçí
áõôïêá-ôáóôñïöÞ
ôïõ. Óôï öáýëï áõôü êýêëï, ï ¸êôïñáò äåí Ý÷åé ÜëëçåðéëïãÞ áðü ôï íá õðåñáóðéóôåß ôçí
ðáôñßäá ôïõ, áöïý ÝôóéåðéôÜóóïõí ïé çèéêÝò áñ÷Ýò ôïõ.
407-408τοβρέφοςδελυπείσαιτούτο/κιεμέτηνάμοιρηνπουχήρα σου θα γίνω
Ç ÁíäñïìÜ÷ç ó’ áõôü ôï óçìåßï åêöñÜæåé ôïõò
öüâïõò
êáé ôçí
áíáóöÜëåéÜ
ôçò,ðïõðçãÜæïõíáðüôçíåíäå÷üìåíçáðþëåéáôïõóõæýãïõ ôçò. Ç ãõíáßêá ôçò ïìçñéêÞò åðï÷Þò åîáñôéüôáí Üìåóááðü
ôï óýæõãü ôçò Þ ôçí ðáôñéêÞ ôçò ïéêïãÝíåéá. ¹ôáí ó÷åäüíáäýíáôïí íá óôáèåß ìüíç óôá ðüäéá ôçò óå
êïéíùíéêü åðßðåäï,êáèþò ç ìïíáäéêÞ ôçò áó÷ïëßá Þôáí ïé ïéêéáêÝò åñãáóßåò.
416-417αλλά τον εσεβάσθη νεκρόν
Ï Á÷éëëÝáò ôßìçóå ôï íåêñü êáé äåí êáêïðïßçóå ôï ðôþìá ôïõ,ãåãïíüò ðïõ ôïí êÜíåé Üîéï åðáßíïõ êáé
èáõìáóìïý.
443-446ανμ’έβλεπανωςάνανδροςναφεύγωαπότη μάχην../χάριντηςδόξαςτουπατρόςκαιτηςδικήςμουακόμη
Ï ¸êôïñáò êáôáíïåß ôïõò öüâïõò ôçò ãõíáßêáò ôïõ· äåí åðéôñÝ-ðåôáé, üìùò, íá ðáñáäïèåß óôï óõíáßóèçìÜ ôïõ Ýíáò
ðïëåìéóôÞò.Ã ß í å ô á é ë ü ã ï ò ã é á ô ï ô é è á ð ï õ í ï é ã ý ñ ù ô ï õ , á í ê Ü í å é ð ß ó ù , íéþèåé Ýíá
áßóèçìá öüâïõ êáé íôñïðÞò ìÞðùò ôïí èåùñÞóïõíäåéëü
. Ìå ôç óôÜóç ôïõ êáé ôéò åðéëïãÝò ôïõ ï Þñùáò èÝëåé ðÜ-íôá íá êåñäßæåé ôçí åêôßìçóç ôùí óõìðïëéôþí ôïõ, íá
äéáöõëÜîåéôç äüîá ôïõ ðáôÝñá ôïõ, íá åîáóöáëßóåé ôçí õóôåñïöçìßá ôïõêáé íá êëçñïäïôÞóåé óôéò åðüìåíåò
ãåíéÝò ìåãáëýôåñç äüîá áðüáõôÞ ðïõ ðÞñå ï ßäéïò áð’ ôïí ðáôÝñá ôïõ. ¼ëá áõôÜ óõíéóôïýíãéá Ýíáí ïìçñéêü
Þñùá ôá éäáíéêÜ êáé ôéò áîßåò ôïõ.
136
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
464-465Αλλά παρά τον θρήνον σου και τ’ όνειδος ν’ ακούσω /βαθιά στην γην καλύτερα να με σκεπάσει ο τάφος
Ï ¸êôïñáò èåùñåß ôïí
Ýíäïîï èÜíáôï
êáëýôåñï áðü ìéá æùÞìåóá óôç óêëáâéÜ êáé ôçí áôßìùóç. Ç Üðïøç áõôÞ åðáíáëáì-âÜíåôáé
êáé êáôÜ ôçí ÅëëçíéêÞ ÅðáíÜóôáóç üôáí, èÝëïíôáò íááðïöýãïõí ôïí ïèùìáíéêü æõãü, ïé Óïõëéþôéóóåò
åðéëÝãïõí ôïèÜíáôï, ôñáãïõäþíôáò: «Êáëýôåñá ìéáò þñáò åëåýèåñç æùÞ ðá-ñÜ óáñÜíôá ÷ñüíéá óêëáâéÜ êáé
öõëáêÞ».
486-487ότιστονΆδη/δενθαμεστείλειάνθρωποςηώραμουπριν φθάσει
Ëüãéá ðáñçãïñéÜò
ðñïò ôç ãõíáßêá ôïõ ðñïöÝñåé ï ¸êôïñáò, ðé-óôåýïíôáò üôé, áí äåí Ý÷åé Ýñèåé ç þñá ôïõ, äåí èá ðÜèåé ôßðïôá·êáíåßò äåí
ìðïñåß íá ôïõ áöáéñÝóåé ôç æùÞ. Ç ìïéñïëáôñßá Þôáíâáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí, áöïý
ðßóôåõáíüôé ç æùÞ ôïõò åîáñôÜôáé áðü ôç ìïßñá ðïõ Ý÷åé ðñïäéáãñáöåßãé áõôïýò áðü ôüôå ðïõ
ãåííÞèçêáí.
523 το θέλεις κι οκνηρεύεσαι
Ï ¸êôïñáò ðñïóðáèåß íá áíåâÜóåé øõ÷ïëïãéêÜ ôïí ÐÜñç êáéíá ôïí
åíèáññýíåé
. Èåùñåß üôé ï ìéêñüò ôïõ áäåëöüò áí êé Ý÷åéðïëëÝò éêáíüôçôåò êáé äåîéüôçôåò áðü ôç öýóç ôïõ, äåí
ôéò åê-ìåôáëëåýåôáé, ëüãù ïêíçñßáò êáé ÷áìçëÞò áõôïåêôßìçóçò.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΕΚΤΟΡΑΣ
Ï ¸êôïñáò øÜ÷íåé ìå áãùíßá ôç óýæõãü ôïõ, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåéðüóï
êáëüò êáé óôïñãéêüò
óýæõãïò

êáé ðáôÝñáò åßíáé. ¼ôáí ôåëéêÜôïõò âñßóêåé, âãÜæåé ôçí ðåñéêåöáëáßá ôïõ äåß÷íïíôáò óåâáóìü
óôçíïéêïãÝíåéÜ ôïõ êáé áðïìáêñýíïíôáò ôçí åéêüíá ôïõ ðïëÝìïõ áðü ôáìÜôéá ôïõò. Åßíáé ðïëý
ëïãéêüò
ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé áöÞíåé åëåýèåñïôï óõíáéóèçìáôéóìü ôïõ óôç óêçíÞ ôçò óõíÜíôçóÞò ôïõ ìå ôçí
Áíäñï-ìÜ÷ç. ÐñÝðåé ïðùóäÞðïôå íá åðéóôñÝøåé óôïí ðüëåìï, üðïéá êé áí åßíáéç ôý÷ç ôïõ, äåß÷íïíôáò ðüóï
êáëüò ðáôñéþôçò
êáé
éêáíüò
êáé
Üöïâïòð ï ë å ì é ó ô Þ ò
å ß í á é . Ð é ó ô ü ò ó ô ï ê á è Þ ê ï í ô ï õ , ó ê Ý ö ô å ô á é ó õ í Ý ÷ å é á ô ç í åðéóôñïöÞ ôïõ óôï ðåäßï ôçò
ìÜ÷çò. Åßíáé
ðåñÞöáíïò
ãéá ôï ãéï êáé ôçãõíáßêá ôïõ êáé æçôÜ áðü ôïõò èåïýò íá ôïõò äþóïõí ëáìðñü ìÝëëïí.ÅõóåâÞò Üñ÷ïíôáò,
ðåñÞöáíïò
êáé
åõóðëá÷íéêüò
óýæõãïò êáé ðáôÝñáò,
Ραψωδία
Ζ
137
στ. 369-529
ï ¸êôïñáò åßíáé ôñáãéêüò Þñùáò, êáèþò äéáâëÝðåé ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò Ôñïßáò, äåí åãêáôáëåßðåé üìùò
ôï êáèÞêïí ôïõ ùò ãåííáßïò çãÝôçò.ÁðÝíáíôé óôïí áäåëöü ôïõ ÐÜñç óõìðåñéöÝñåôáé ìå
áãÜðç
êáé
åêôßìç-óç
, óôçñßæïíôÜò ôïí øõ÷ïëïãéêÜ ãéá íá óõíå÷ßóåé óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò,üðùò ï ßäéïò óôçñßæåôáé óôçí
ðßóôç ôïõ óôïõò èåïýò.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Åßíáé
ôñõöåñÞ
,
åõáßóèçôç
êáé
áöïóéùìÝíç
óýæõãïò, ç ïðïßá áãáðÜõðåñâïëéêÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Ç ìåãÜëç ôçò áãùíßá ãéá ôïí ¸êôïñáäåí ôçò
åðéôñÝðåé íá óõììåôÝ÷åé óôéò ãõíáéêåßåò óõíÞèåéåò ôçò åðï÷Þò.Êáèþò óõíïìéëåß ìå ôïí ¸êôïñá, ôïõ
êñáôÜåé ôï ÷Ýñé êáé ôïõ åêöñÜæåéôïí ðüíï êáé ôçí áíçóõ÷ßá ôçò ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ.
Åìöáíßæåé óçìÜäéáøõ÷éêÞò áäõíáìßáò êáé Ýëëåéøç øõ÷ñáéìßáò, åéäéêÜ üôáí åý÷åôáé ç ßäéáíá
ðåèÜíå,é áí ÷áèåß ï óýæõãüò ôçò.ÁéóèÜíåôáé ìüíç,
áäýíáìç
êáé
áíÞìðïñç
íá áíôáðïêñéèåß óôéò õðï÷ñå-þóåéò ôçò ÷ùñßò ôïí ¸êôïñá. Éäéáßôåñá
óõíáéóèçìáôéêÞ
êáé öïâéóìÝíç,ðáñïôñýíåé ôïí ¸êôïñá íá ìåßíåé êïíôÜ ôçò êáé íá ìçí ðÜåé óôï ðåäßïôçò ìÜ÷çò, ãåãïíüò ðïõ
ðñïêáëåß ôçí áíôßäñáóç ôïõ óõæýãïõ ôçò. ¼ôáíï ¸êôïñáò ôçò ëÝåé íá ðÜåé óôï óðßôé, ç ÁíäñïìÜ÷ç ùò õðÜêïõç
óýæõãïòõðïôÜóóåôáé óôéò ïäçãßåò ôïõ.
ΠΑΡΗΣ
ÓÝâåôáé, áãáðÜ êáé õðáêïýåé ôïí ¸êôïñá, ãéáôß Ý÷åé
åðßãíùóç ôçò çèé-êÞò êáôùôåñüôçôÜò
ôïõ. Íéþèåé íôñïðÞ, åðåéäÞ ðñïêÜëåóå ôïí ðüëåìïáõôü, êáé öáßíåôáé ìåôáíïéùìÝíïò.ÂÝâáéá÷áñáêôçñßæåôáé
áðüôïí¸êôïñá
ïêíçñüò
êáé
áõôïêáôáóôñïöé-êüò
,üìùòâáäßæåéóôïíðüëåìïáðïäåéêíýïíôáòÝôóéôçí
áíäñåßá
ôïõ.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
391 δρόμους λαμπρούς
Ç Ôñïßá áíáöÝñåôáé üôé åß÷å ùñáßïõò äñüìïõò, ãåãïíüò ðïõáðïäåéêíýåôáé êáé áðü ôá
äåäïìÝíá ôùí áíáóêáöþí, ïé ïðïßåòÝöåñáí óôï öùò äñüìïõò óôñùìÝíïõò ìå ðëÜêåò êáé áóâÝóôç.
416-418αλλά τον εσεβάσθη / νεκρόν… τον έκαυσε κι εσήκωσέτου μνήμα…
Ç ÁíäñïìÜ÷ç áíáöÝñåé üôé Ýêáøáí ôïí ðáôÝñá ôçò êáé ôç óôÜ-÷ôç ôçí Ýèáøáí. Áõôüò ï ôñüðïò ôáöÞò
áðïôåëåß
óõíÞèåéá ôçòåðï÷Þò ôïõ ÏìÞñïõ
êáé ü÷é ôçò ìõêçíáúêÞò åðï÷Þò, êáôÜ ôçí
138
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
ïðïßá Ýãéíå ï Ôñùéêüò ðüëåìïò
(áíá÷ñïíéóìüò)
. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ ôïõò íåêñïýò ôïõò Ýèáâáí, äåí ôïõò Ýêáéãáí.Áí Þôáí óçìáíôéêÜ
ðñüóùðá, Ýóôçíáí åðÜíù óôïí ôÜöï ôïõòÝíá ìíçìåßï.Ó ô á ÷ ñ ü í é á ô ï õ Ï ì Þ ñ ï õ ô ï ý ò í å ê ñ ï ý ò
ô ï õ ò Ý ê á é ã á í ê á é ô ç óôÜ÷ôç ôïõò ôçí ôïðïèåôïýóáí óå ðÞëéíï áããåßï.
425-428Και την σεπτήν μητέρα μου, βασίλισσα στην Θήβην/ δούλην εδώ την έφερε με τ’ άλλα λάφυρά
του. /Και αφού με δώρ’ αμέτρητα κατόπι εξαγοράσθη /…πατρός μου.454-458 Όταν κανείς των Αχαιών σε
πάρει εις την δουλείαν…από σκληρήν ανάγκην·
Ïé äïýëïé Þôáí áé÷ìÜëùôïé ðïëÝìïõ. Óôá áñéóôïêñáôéêÜ óðßôéáäïýëåõáí ìÝóá óôï óðßôé Þ Ýîù áðü
áõôü, óôá ÷ùñÜöéá Þ óôááìðÝëéá, ùò ðáñáìÜíåò Þ ùò ïéêïíüìåò, ùò ãåùñãïß Þ ùò êôç-íïôñüöïé.Óôïí
ðüëåìï ç áñðáãÞ ëáöýñùí, áíôéêåéìÝíùí, æþùí Þ êáé áí-èñþðùí, Þôáí ðñÜîç áíäñåßáò. ÖõóéêÜ, ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò
ôùíëáöýñùí ðÞãáéíå óôïí áñ÷çãü Þ óôï âáóéëéÜ. Ç áðåëåõèÝñùóçôùí áé÷ìáëþôùí ìðïñïýóå íá ðñáãìáôïðïéçèåß áí
äßíïíôáí ùòáíôÜëëáãìáðïëýôéìáäþñá,üðùòäüèçêáíãéáíáåëåõèåñþóïõíïé Á÷áéïß ôç ìçôÝñá ôçò ÁíäñïìÜ÷çò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• Ãéá ôá
Üóôï÷á åñùôÞìáôá,
âë. ðáñáêÜôù
åñþô. 2.
Παρομοίωση:
(óô. 388) «êáé ùò öñåíéáóìÝíç» / (óô. 401) «üìïéïí áóôÝ-ñá» / (óô. 506-514) «êáé ùò üôáí
óðÜóåé ôïí äåóìüí… ïìïßùò áð’ ôçíÐÝñãáìïí… ëáìðïêïðïýóå üëïò» / (óô. 514) «ùóÜí Þëéïò».
Επίθετα:
(óô. 369) «ëïöïóåßóôçò ¸êôùñ» / (óô. 370) «ëáìðñü ìÝãáñï» /(óô. 371) «ëåõêü÷åñçí ÁíäñïìÜ÷ç» / (óô. 374)
«Üøïãçí óõìâßáí» / (óô. 381)«Ýîõðíç ïéêïíüìá» / (óô. 385) «ôñïìåñÞ èåÜí» / (óô. 387) «íßêç ôñáíÞ» /(óô.
392) «ðïëý÷ùñç ðïëéôåßáí» / (óô. 394) «áóýãêñéôç ÁíäñïìÜ÷ç» / (óô.395) «ðïëýäùñç óõìâßá»,
«ãåííáßïõ Áåôßùíïò» / (óô. 396) «äåíäñùìÝíçòÐëÜêïõ» / (óô. 400) «ìéêñü ìïíÜêñéâï ðáéäß» / (óô. 401) «üìïéïí êáé
åýìïñ-
Ραψωδία
Ζ
139
στ. 369-529
öïí áóôÝñá» / (óô. 407) «ôñïìåñÝ» / (óô. 408) «Üìïéñçí» / (óô. 416) «ôçíÈÞâçí ôçí õøßðõëïí» / (óô.
417) «ëáìðñÞí áñìáôùóéÜ» / (óô. 420) «Äéüòáéãéäïöüñïõ» / (óô. 423) «èåßïò Á÷éëëÝáò» /
(óô. 425) «óåðôÞí ìçôÝñá»/ (óô. 427) «äþñ’ áìÝôñçôá» / (óô. 430) «áíèçñüò óýíôñïöïò» / (óô.
434)«ðüëéò êáëïáíÝâáôç», «êáëüðáñôï ôåß÷ïò» / (óô. 438) «åîáßóéïò ãíþóôçò»/ (óô. 440) «ëïöïóåßóôçò ¸êôùñ» /
(óô. 442) óåìíþí ìçôÝñùí» / (óô. 451)«óåìíÞò ìçôñüò» / (óô. 452) ãëõêþí áäåëöþí» / (óô. 457) «óêëçñÞí
áíÜ-ãêçí» / (óô. 460) «éððïäÜìùí Ôñþùí» / (óô. 466) «ìÝãáò ¸êôùñ» / (óô. 476)«åðïõñÜíéïé èåïß» / (óô. 478)
«ìÝãáò, äõíáôüò… âáóéëÝáò» / (óô. 479) «Üñ-ìáôá áéìáôùìÝíá» / (óô. 480) «êáëýôåñïò åäåß÷èç…» /
(óô. 482) «ðïèçôÞòóõìâßáò» / (óô. 483) «ìõñïâüëï óôÞèïò» / (óô. 496) «ìÜôéá äáêñõóìÝíá»/ (óô. 497)
«áíäñïöüíïõ ¸êôïñïò» / (óô. 501) «áíäñåéùìÝíá ÷Ýñéá» / (óô.504) «ðïëý÷áëêá êáé õðÝñëáìðñá
Üñìáôá» / (óô. 505) «ðôåñïðüäçò» /(óô. 506) «êáëïèñåììÝíïò ßððïò» / (óô. 513) «ðüäéá öôåñùìÝíá» / (óô.
516)«ðïèçôÞí ãõíáßêá» / (óô. 517) «èåüìïñöïò ÁëÝîáíäñïò».
Εικόνες:
(óô. 371-374) Ç ÁíäñïìÜ÷ç óôá ôåß÷ç / (óô. 390-393) Ï ¸êôïñáòäéáó÷ßæåé ôçí Ôñïßá / (óô. 398-405) Ç óõíÜíôçóç ¸êôïñá
êáé ÁíäñïìÜ÷çò/ (óô. 514) «ùóÜí Þëéïò ëáìðïêïðïýóå üëïò».
140
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις - θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Όπως μάθαμε σε προηγούμενο μάθημα (σελ. 65), κρι-τήρια προσδιορισμού μιας «σκηνής» είναι η αλλαγήα) τόπου, β)
προσώπων ή γ) τόπου και προσώπων.Με τη βοήθεια αυτών των στοιχείων να μελετήσετετην ενότητα και : α) Να τη
χωρίσετε σε σκηνές δίνο-ντας έναν τίτλο σε καθεμιά. β) Να προσδιορίσετε τοχώρο (σκηνικό), όπου εκτυλίσσεται κάθε
σκηνή, και ταπρόσωπα που διαλέγονται σ’ αυτήν. Ποια πρόσωπαπαρευρίσκονται χωρίς να παίρνουν το λόγο
(«βουβάπρόσωπα»); Θεωρείτε την παρουσία τους απαραίτητηή όχι, και γιατί;
ó ê ç í Þ ó ê ç í é
ê ü ð ñ ü ó ù ð á ô
ß ô ë ï ò
1
ç
: ó ô . 3 6 9 Ê á ô þ ö ë é ð á ë á ô é ï ý ¸ê
ôïñá ¸êôïñáò, äïýëåò(âïõâÜ ðñüóùðá),ïéêïíüìïò óðéôéïýÏ ¸êôïñáòáíáæçôåß ôçíÁíäñïìÜ÷ç óôïðáëÜôé2
ç
: ó ô . 3 9 0 - 4 9 4 Ó ê á é Ý ò
Ð ý ë å ò ¸ ê ô ï ñ á ò , ÁíäñïìÜ÷ç,ÁóôõÜíáêôáò,(âïõâü ðñüóùðï),ðáñáìÜíá
(âïõâüðñüóùðï)Ï ¸êôïñáò óõíáíôÜôçí ÁíäñïìÜ÷ç êáéôïí ÁóôõÜíáêôá3
ç
: ó ô . 4 9 5 - 5 0 2 Ð á ë Ü ô é ô ï õ ¸êôïñá ÔñùáäßôéóóåòÇ
ÁíäñïìÜ÷çåðéóôñÝöåé óôïðáëÜôé4
ç
: ó ô . 5 0 3 - 5 2 9 Á ð ü ô ç í Ô ñ ï ß á óôï óôñáôüðåäï ¸êôïñáò –
ÐÜñçòÏ ¸êôïñáòêáé ï ÐÜñçòêáôåõèýíïíôáéðñïò ôï ðåäßï ôçòìÜ÷çò
Ôá âïõâÜ ðñüóùðá ðáñåõñßóêïíôáé óôéò óõæçôÞóåéò ÷ùñßò íá ìïéÜæåéðåñéôôÞ ç ðáñïõóßá ôïõò,
áöïý åßíáé ëïãéêü íá âñßóêïíôáé óôï ÷þñï.ÅéäéêÜ ç ðáñïõóßá ôïõ ÁóôõÜíáêôá öïñôßæåé
óõíáéóèçìáôéêÜ áêüìç ðå-ñéóóüôåñï ôçí áôìüóöáéñá.
Ραψωδία
Ζ
141
στ. 369-529
2. […] Να επισημάνετε τα άστοχα ερωτήματα της ενότη-τας και να σημειώσετε: α) Ποιος θέτει τις ερωτήσεις, τιρωτά και
ποιες δυνατότητες προβάλλει ως απάντηση;β) Ποιος απαντά και με ποιον τρόπο; γ) Τι πετυχαίνειο ποιητής με τη χρήση
των άστοχων ερωτημάτων;
Óôïõò óô.
378-380, 383-389
âñßóêïíôáé ôá Üóôï÷á åñùôÞìáôá ôçò åíü-ôçôáò.
á)
Ï ¸êôïñáò ñùôÜåé ðïý åßíáé ç ÁíäñïìÜ÷ç êáé ðñïâÜëëåé ùò áðÜíôç-óç ôéò åîÞò äõíáôüôçôåò: i) óôç
óõííõöÜäá ôçò, ii) óôçí êïõíéÜäá ôçò, iii)óôï íáü ôçò ÁèçíÜò, üðïõ ïé Ôñùáäßôéóóåò êÜíïõí äÝçóç.
â)
Ç ïéêïíüìïò äßíåé ôç óùóôÞ áðÜíôçóç ëÝãïíôáò üôé Ýôñåîå óôïíðýñãï ôçò ðüëçò.
ã)
Ôá Üóôï÷á åñùôÞìáôá äßíïõí ôçí åíôýðùóç ôçò öëõáñßáò, óôçíðïßçóç, üìùò, ÷ñçóéìåýïõí óôï íá
äïèåß Ýìöáóç óôç óùóôÞ áðÜíôçóç.ÅðéðëÝïí, äñïõí óõ÷íÜ ùò
åðéâñÜäõíóç
, ïðüôå êåíôñßæïõí ôçí áãùíßáôùí áêñïáôþí / áíáãíùóôþí.
3. Ακόμα και σ’ αυτή την ειρηνική και ιδιωτική σκηνή,ο ποιητής δε μας αφήνει να ξεχάσουμε τον πρωτα-γωνιστή του
έπους, τον Αχιλλέα. Με ποια αφορμήαναφέρεται ο Πηλείδης στην ενότητα και ποια εικόνασχηματίζει ο ακροατής για το
ήθος του;
Ç ÁíäñïìÜ÷ç óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò íá ðåßóåé ôïí ¸êôïñá íá ìçí ðÜåéóôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, êñßíåé
óêüðéìï íá ôïõ õðåíèõìßóåé üôé Ý÷áóå üëçôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò êáé üôé áõôüò åßíáé ü,ôé ôçò Ý÷åé
áðïìåßíåé. Ìïéñáßá,áíáöÝñåôáé óôïí Á÷éëëÝá, áöïý áõôüò êïýñóåøå ôçí ðüëç ôçò êáé óêü-ôùóå ôá
áäÝñöéá êáé ôïí ðáôÝñá ôçò, åíþ ðïýëçóå ùò óêëÜâá ôç ìç-ôÝñá ôçò, ç ïðïßá ðÝèáíå ëßãï
áñãüôåñá áðü ôïí êáçìü ôçò.Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Á÷éëëÝá åßíáé
äéêáéïëïãçìÝíç
ìå âÜóç ôïõò êá-íüíåò ðïëÝìïõ ðïõ ßó÷õáí óôïõò ïìçñéêïýò ÷ñüíïõò: áõôïß üñéæáí üôéÝðåéôá áðü ôçí
êáôÜêôçóç ìéáò ðüëçò, ïé íéêçôÝò óõíÞèéæáí íá óêïôþ-íïõí ôïõò Üíäñåò êáé íá ðáßñíïõí ìáæß ôïõò ôéò
ãõíáßêåò ùò áé÷ìÜ-ëùôåò ãéá íá ôéò ðïõëÞóïõí ùò äïýëåò Þ íá ôéò ìïéñÜæïõí ùò ëÜöõñáìåôáîý ôïõò
(èåóìüò ôçò ðáëëáêåßáò). ÅðïìÝíùò ï Á÷éëëÝáò, üóï êéáí ìå ôá óçìåñéíÜ äåäïìÝíá öáíôÜæåé
ôõñáííéêüò, óêëçñïôñÜ÷çëïòêáé áéìïóôáãÞò ðïëåìéóôÞò, óýìöùíá ìå ôïõò
Üãñáöïõò íüìïõò
ôçòåðï÷Þò ôïõ Ýðñáîå üðùò èá Ýðñáôôáí üëïé ïé íéêçôÝò óôñáôçãïß óåáíÜëïãåò ðåñéðôþóåéò.
4. Ειρωνεία (τραγική, επική κτλ.) λέγεται η τεχνική αφή-γησης ή πλοκής, η οποία παρουσιάζει τους ήρωες να
142
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
αγνοούν μιαν αλήθεια που γνωρίζει ο ακροατής ή οθεατής. Να επισημάνετε τα σημεία της ενότητας, όπουο ποιητής
χρησιμοποιεί την τεχνική αυτή και να δικαι-ολογήσετε την άποψή σας. (Στην απάντησή σας ναλάβετε υπόψη σας και το
Παράλληλο κείμενο 2).
Ç ôå÷íéêÞ ôçò
åéñùíåßáò
åíôïðßæåôáé óôá åîÞò óçìåßá:á)
óô. 369-398:
ï áêñïáôÞò / áíáãíþóôçò ãíùñßæåé Þäç ôï ðïý âñßóêå-ôáé ç ÁíäñïìÜ÷ç ìå ôïí ÁóôõÜíáêôá.â)
óô. 413-418:
ï áêñïáôÞò / áíáãíþóôçò ôïõ Ýðïõò ãíùñßæåé üôé ï Á÷éë-ëÝáò èá óêïôþóåé êáé ôïí Üíäñá
ôçò ÁíäñïìÜ÷çò.ã)
óô. 475-481:
ï áêñïáôÞò / áíáãíþóôçò ôïõ Ýðïõò ãíùñßæåé üôé ôüóïç Ôñïßá üóï êáé ï ÁóôõÜíáêôáò èá Ý÷ïõí
ôñáãéêÞ ôý÷ç.ä)
óô. 526-529:
ï áêñïáôÞò / áíáãíþóôçò ôïõ Ýðïõò ãíùñßæåé üôé ï ÄßáòÝ÷åé Þäç áðïöáóßóåé ôçí êáôáóôñïöÞ
ôçò Ôñïßáò.Óôï ÐáñÜëëçëï êåßìåíï 2 ïé áíáããåëßåò ôïõ áããåëéáöüñïõ Ôáëèýâé-ïõ áðïôåëïýí ôñáãéêÞ
åéñùíåßá, åöüóïí ïé èåáôÝò ôéò ãíùñßæïõí Þäç.
5. Αφού μελετήσετε τους στ. 454-463 και 475-481, ναγράψετε α) πώς φαντάζεται ο Έκτορας στο πρώτοχωρίο τη ζωή
της Ανδρομάχης μετά την πτώση τηςΤροίας και το δικό του θάνατο, β) ποιες αισιόδοξεςπροβλέψεις κάνει στο δεύτερο
χωρίο για την τύχη τηςπόλης, το μέλλον του γιου του και της γυναίκας του,και γ) πώς εξηγείτε την ύπαρξη αντιθέσεων
μεταξύτων δύο χωρίων;
á)
Óôïõò óô. 454-463 ï ¸êôïñáò öáíôÜæåôáé üôé êÜðïéïò Á÷áéüò èáðÜñåé ôçí ÁíäñïìÜ÷ç ãéá óêëÜâá
óôçí ÅëëÜäá êáé üôé ç æùÞ ôçò èáåßíáé ãåìÜôç ðüíï, ðïõ èá åíôåßíåôáé áðü ôá ó÷üëéá üóùí ôç
âëÝðïõíóôï äñüìï.
â)
Óôïõò óô. 475-481 ðñïâëÝðåé üôé ç Ôñïßá èá íéêÞóåé, ï ÁóôõÜíáêôáòèá âáóéëåýóåé êáé èá ôïí
îåðåñÜóåé óå áíäñåßá êáé ç ÁíäñïìÜ÷ç èáåßíáé åõôõ÷éóìÝíç (ôñáãéêÞ åéñùíåßá).
ã)
Óôïõò óô. 454-463 ï ¸êôïñáò ðñïóðáèåß íá äéêáéïëïãÞóåé ôç óõíÝ-÷éóç ôçò óõììåôï÷Þò ôïõ óôïí
ðüëåìï, åíþ óôïõò óô. 475-481 åý÷åôáéáðëþò áõôü ðïõ åðéèõìåß íá ãßíåé, èÝëïíôáò ðáñÜëëçëá íá äþóåé
êïõ-ñÜãéï óôç ãõíáßêá ôïõ.
6.[…] Να ηθογραφήσετε σε ένα μικρό αλλά περιεκτικόκείμενο τον Έκτορα και την Ανδρομάχη, όπως τους
Ραψωδία
Ζ
143
στ. 369-529
γνωρίσατε στους στ. 370-529.
Âë. ÇèïãñÜöçóç
¸êôïñá
êáé
ÁíäñïìÜ÷çò.
7.Στουςστ.407κ.εξ.και431κ.εξ.η ΑνδρομάχηεκφράζειτουςφόβουςτηςγιατηντύχητηςίδιαςκαιτουπαιδιούτηςμετάτοθάνατοτουΈκτορα:α)
Ποιοιείναιακριβώςοι φόβοι της; β) Αφού λάβετε υπόψη σας πώς αντιμε-τωπίζοντανσυνήθωςοιγυναίκεςκαιοιάντρεςμετά
τηνάλωση μιας πόλης στην ομηρική εποχή καθώς και τιςαποφάσεις των Αχαιών μετά την άλωση μιας
πόληςστηνομηρικήεποχήμετάτηνπτώσητηςΤροίας,όπωςπαρουσιάζονται στην τραγωδία του Ευριπίδη
Τρωάδες
(βλ. Παράλληλο κείμενο 2), να κρίνετε αν είναι βάσιμοιοι φόβοι αυτοί.
á)
Ç ÁíäñïìÜ÷ç öïâüôáí ãéá ôï ðáéäß ôçò êáé ôïí åáõôü ôçò óå ðåñß-ðôùóç ðïõ ï ¸êôïñáò ðÜèáéíå êÜôé
êáé äåí Þôáí åêåß íá ôïõò õðåñá-óðéóôåß: (óô. 411-413) «äéüôé áí áðïèÜíåéò / êáé óõ, êáìéÜ
ðáñçãïñéÜ äé’åìÝ äåí è’ áðïìåßíåé, êáé ðüíïé ìüíïí».
â)
Áí ëÜâïõìå õðüøç ôï ÐáñÜëëçëï êåßìåíï, êáèþò êáé ôçí åõ÷Þ ôïõÁãáìÝìíïíá íá ìç ãëéôþóïõí ïýôå ôá
ðáéäéÜ ðïõ âñßóêïíôáí óôçíêïéëéÜ ôçò ìçôÝñáò ôïõò óôçí áñ÷Þ ôçò ñáøùäßáò, Þôáí áíáìåíüìåíçç
ôñáãéêÞ ôý÷ç ôïõò. ÅðïìÝíùò, åßíáé äéêáéïëïãçìÝíïò ï ôñüìïò ôçòÁíäñïìÜ÷çò êáé åßíáé åíôåëþò
öõóéêü íá ðñïóðáèåß íá ôïí óõãêéíÞóåé,þóôå íá ëÜâåé ìéá äéáöïñåôéêÞ áðüöáóç ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ óôç
ìÜ÷ç.
8. Κατά τη διάρκεια αυτών των ειρηνικών σκηνών οποιητής δεν αφήνει ούτε στιγμή τον πόλεμο. Αφούμελετήσετε τους
στ. 404-465, να γράψετε: α) Ποιεςφραστικές αναφορές ή εικόνες θυμίζουν τον πόλεμο καιτους πρωταγωνιστές του; β)
Πού στοχεύει, κατά τηγνώμη σας, ο ποιητής μ’ αυτές τις συνεχείς αναφορέςκαι υπομνήσεις;
á)
Óå ðïëåìéêÝò óêçíÝò ìáò ðáñáðÝìðïõí ïé åîÞò óôß÷ïé:
•
óô. 409-410,
«üôé ïãëÞãïñá èá ïñìÞóïõí / üëïé áíôÜìá íá óå öï-íåýóïõí ïé Á÷áéïß».
•
óô. 413-415,
«Ý÷áóá ðáôÝñá êáé ìçôÝñá
·
ôïí ìÝãáí Áåôßùíá ìïõ öü-íåõóåí ï èåßïò / Ðçëåßäçò, üôáí Ýñéîå ôçí ðüëéí ôùí Êéëßêùí».
144
Ραψωδία
Ζ
στ. 369-529
•
óô. 422-423,
«êé åéò ìéáí çìÝñáí üëïé ïìïý ñïâüëçóáí óôïí ¢äç
·
/üëïõò ôïõò åèáíÜôùóåí ï èåßïò Á÷éëëÝáò».
•
óô. 425-426,
«êáé ôçí óåðôÞí ìçôÝñá ìïõ, âáóßëéóóá óôçí ÈÞâçí, /äïýëç åäþ ôçí Ýöåñå ìå ô’ Üëëá ëÜöõñÜ ôïõ».
•
óô. 433-437,
«êé åêåß óôçí áãñéïóõêéÜ ôïõò Üíäñåò óôÞóå ïðïý ’íáé /ç ðüëéò êáëïáíÝâáôç, êáëüðáñôï ôï ôåß÷ïò
·
/ ôñåéò ôï äïêßìáóáí öï-ñÝò ôùí Á÷áéþí ïé ðñþôïé, / ïé Áßáíôåò, êáé ï äïîáóôüò Éäïìåíåýò êáé ïéäýï /
Áôñåßäåò êáé ï Áôñüìçôïò Ôõäåßäçò åíùìÝíïé».
•
óô. 443,
«áí ì’ Ýâëåðáí ùò Üíáíäñïò íá öåýãù áðü ôç ìÜ÷ç».
•
óô. 445,
«ãåííáßïò ðÜíôïôå êé åìðñüò íá ìÜ÷ïìáé ôùí Ôñþùí».
•
óô. 448-449,
«èá öèÜó’ ç ìÝñá íá ÷áèåß êé ç ºëéïò ç áãßá / êáé ï Ðñß-áìïò ï äõíáôüò ìå üëïí ôïí ëáüí ôïõ».
•
óô.450-465,
«ÁëëÜ ôùí Ôñþùí ç öèïñÜ äåí ìå ðëçãþíåé ôüóï / ...âá-èéÜ óôç ãç êáëýôåñá íá ìå óêåðÜóåé ï ôÜöïò».
â)
Ï ðïéçôÞò ìÝóá áðü ôéò óêçíÝò ôïõ ðïëÝìïõ ðïõ ðáñåìâÜëëåé ó’áõôü ôï ôñõöåñü åðåéóüäéï, ðñïóðáèåß
íá êñáôÞóåé ôïõò áêñïáôÝòóå åãñÞãïñóç, þóôå íá ìçí áðïìáêñõíèïýí áðü ôï ðïëåìéêü ðåäßï,äñÜóçò. Ïé
ðïëåìéêÝò óêçíÝò ëåéôïõñãïýí ãÝöõñåò áíÜìåóá óôá ðñïç-ãïýìåíá êáé ôá åðüìåíá åðåéóüäéá ðïõ
ó÷åôßæïíôáé áðïêëåéóôéêÜ ìå ãå-ãïíüôá ðïõ óõìâáßíïõí óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò. Ç óêçíÞ ôçò
óõíÜíôçóçòôïõ ¸êôïñá êáé ôçò ÁíäñïìÜ÷çò åßíáé ìéá ìéêñÞ áíÜóá ðïõ ðñïóöÝñåéóôïí áêñïáôÞ ï
ðïéçôÞò, ãéá íá óðÜóåé ôç ìïíïôïíßá ôùí ðïëåìéêþíðåñéðåôåéþí.
9. Στους στ. 401 και 506-513 συναντάμε έναν εκφραστικότρόπο που είναι από τους πιο χαρακτηριστικούς τουέπους, την
παρομοίωση. Να αναλύσετε τις παρομοιώ-σεις των στίχων αυτών και να γράψετε συγκεκριμένα:α) Τι παρομοιάζεται με
τι; β) Ως προς τι συσχετίζονταιτα δυο μέρη, γ) Τι πετυχαίνει ο ποιητής με τη χρή-ση της παρομοίωσης. Ποια διαφορά
παρατηρείτε στοντρόπο με τον οποίο είναι φτιαγμένες (στη δομή τους)οι δυο παρομοιώσεις των στίχων αυτών;
á)
Óôçí ðñþôç ðáñïìïßùóç ðáñïìïéÜæåôáé ï
ÁóôõÜíáêôáò
ìå áóôÝñéêáé óôç äåýôåñç ï
ÐÜñçò
ìå áóõãêñÜôçôï êáëïèñåììÝíï Üëïãï.
â)
ÓôçíðñþôçðáñïìïßùóççïìïñöéÜóõó÷åôßæåôáéìåáóôÝñéêáéóôçäåýôåñççïñìÞìåÜëïãï.
ã)
Ç÷ñÞóçôçòðáñïìïßùóçò«æùíôáíåýåé»ôçíðåñéãñáöÞêáéäßíåéóôçíáöÞãçóçðáñáóôáôéêüôçôá.¼óïíáöïñÜóôçäïìÞôïõò,çðñþôçåßíáéáðëÞ,åíþç
äåýôåñçÝ÷åéäåéêôéêü(ÐÜñçò)êáéáíáöïñéêüìÝñïò(Üëïãï).
Ραψωδία
Ζ
145
στ. 369-529
10. Ο Σοφοκλής στην τραγωδία του
Αίας
δημιουργεί μίασκηνή που μοιάζει πολύ με τον αποχαιρετισμό του Έκτορα και της Ανδρομάχης.
Πρόκειται για τη στιγμήπου ο Αίας παρουσιάζεται αμετακίνητα αποφασισμένοςνα αυτοκτονήσει και η Τέκμησσα,
σύντροφος του ήρωακαι μητέρα του παιδιού του, προσπαθεί να τον μετα-πείσει. Να συγκρίνετε το λόγο της Τέκμησσας
(βλ.Παράλληλο κείμενο 1) με το λόγο της Ανδρομάχης καινα επισημάνετε ομοιότητες και διαφορές.
Ç ÔÝêìçóóá åßíáé äïýëç, áëëÜ óêÝöôåôáé êáé èñçíåß ìå ôï ßäéï áêñéâþòôñüðï ðïõ ôï êÜíåé êáé ç
ÁíäñïìÜ÷ç. Åðßóçò, êáé ïé äýï áíáöÝñïíôáé
áðáéóéüäïîá
óôï ðáñåëèüí êáé óôï ìÝëëïí ôïõò, áöïý ðñüêåéôáé íáâéþóïõí ôç óêëçñüôçôá êáé ôçí íôñïðÞ. Ç
ÔÝêìçóóá èñçíåß êáé ãéá ôçìïíáîéÜ ôçò.Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ç ÁíäñïìÜ÷ç ìéëÜåé ðïëý ðéï
óõãêéíçôéêÜ
.ÅðéðëÝïí, ç ÔÝêìçóóá õðåíèõìßæåé óôïí Áßáíôá üôé ï Üíäñáò ðñÝðåéíá áíôáðïäßäåé ôç ÷Üñç ðïõ
ëáìâÜíåé áðü ôç ãõíáßêá ôïõ ðáñÝ÷ïíôáò
ðñïóôáóßá
. ÊÜôé ôÝôïéï äåí áíáöÝñåôáé áðü ôçí ÁíäñïìÜ÷ç.
 Ρ αψω δ ί α Η
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, αγορά της Τροίας, (μπροστάστο
π α λ ά τ ι τ ο υ Π ρ ι ά μ ο υ ) , σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ω ν Α χ α ι ώ ν ΧΡΟΝΟΣ: 22
η
, 23
η
και 24
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Μενέλαος, Νέστορας, Αίαντας, Αντήνορας, Πρί-
αμος, Διομήδης, Αγαμέμνονας (Αχαιοί) – Έκτορας,
Πάρης(Τρώες) – Αθη νά, Απόλλωνας, Δίας, Ποσειδώνα ς
(θεοί)
Ἕκτοροςκαὶ Αἴαντος μονομαχία.Νεκρῶν ἀναίρεσις.
ΗμονομαχίατουΈκτορακαιτουΑίαντα–Ηταφήτωννεκρών
148
Ραψωδία
Η
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-205
Ï
¸êôïñáò êáé ï ÐÜñçò ñß÷íïíôáé óôç ìÜ÷ç. Ïé Ôñþåò ðñïêáëïýíóýã÷õóç óôïõò Áñãåßïõò. Ç ÁèçíÜ
êáôåâáßíåé óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çòãéá íá ôïõò âïçèÞóåé. Ôç âëÝðåé, üìùò, áðü ôçí ÐÝñãáìï ï
Áðüëëùíáòêáé ôç óõíáíôÜ êïíôÜ óôçí éåñÞ âáëáíéäéÜ. Óõìöùíïýí íá ðÜøïõí ãéáôçí þñá ôïí ðüëåìï êáé
áðïöáóßæïõí íá âÜëïõí ôïí ¸êôïñá êáé ôïíÁßáíôá íá ìïíïìá÷Þóïõí. Ï ìÜíôçò ¸ëåíïò ìåôáöÝñåé óôïí ¸êôïñáôçí
áðüöáóç ôùí èåþí ãéá ðáýóç ôùí óõãêñïýóåùí êáé ìïíïìá÷ßá.Åêåßíïò äéáôÜæåé ôïõò Ôñþåò íá
óôáìáôÞóïõí íá ìÜ÷ïíôáé. Ôï ßäéï êÜ-íåé êáé ï ÁãáìÝìíïíáò ìå ôïõò Á÷áéïýò. ÌåôáìïñöùìÝíïé óå ãýðåò,
çÁèçíÜ êáé ï Áðüëëùíáò êÜèïíôáé óôá êëáäéÜ ôçò éåñÞò âáëáíéäéÜò.Ï ¸êôïñáò áíáêïéíþíåé óôïõò
Á÷áéïýò ôç âïýëçóÞ ôïõ íá ìïíïìá÷Þ-óåé ìå êÜðïéïí áðü ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò. Ìïíáäéêüò ôïõ üñïò: íá óåâá-
óôåß ï íéêçôÞò ôï íåêñü óþìá ôïõ çôôçìÝíïõ êáé í’ áöÞóåé ôïõò äéêïýòôïõ íá ôï èÜøïõí ìå üëåò ôéò
ðñÝðïõóåò ôéìÝò. Ïé Á÷áéïß ðáñáìÝíïõíóéùðçëïß. ÅîïñãéóìÝíïò ãéá ôç óôÜóç ôïõò, ï ÌåíÝëáïò
ðñïèõìïðïé-åßôáé íá åßíáé áõôüò ï áíôßðáëïò ôïõ ¸êôïñá. Ôïí åìðïäßæïõí, üìùò, ïéÜëëïé âáóéëéÜäåò êáé
êõñßùò ï ÁãáìÝìíïíáò, ãéáôß åßíáé âÝâáéï ðùò äåíèá ìðïñÝóåé íá âãåé íéêçôÞò áðü ìéá ôÝôïéá
ìïíïìá÷ßá.Ï ÌåíÝëáïò õðï÷ùñåß êáé ôï ëüãï ðáßñíåé ï ÍÝóôïñáò. Êáôáêñßíåéôïõò óõìðïëåìéóôÝò ôïõ ãéá
ôç äåéëßá ôïõò êáé ôïíßæåé üôé åõ÷áñßóôùòèá ìïíïìá÷ïýóå áõôüò ìå ôï ¸êôïñá, áí Þôáí íåüôåñïò. Ôá
ëüãéá ôïõâñßóêïõí áðÞ÷çóç. ÅííéÜ áñ÷çãïß óçêþíïíôáé êáé äçëþíïõí Ýôïéìïé íááíôéìåôùðßóïõí ôïí
Üñéóôï ôùí Ôñþùí: ï ÁãáìÝìíïíáò, ï ÄéïìÞäçò,ïé äýï Áßáíôåò, ï ÉäïìåíÝáò, ï Ìçñéüíçò, ï Åõñýðõëïò, ï
Èüáò êáé ïÏäõóóÝáò. Ï ÍÝóôïñáò ðñïôåßíåé íá âÜëïõí êëÞñï. Êëçñþíåôáé íáìïíïìá÷Þóåé ï Áßáò ï
Ôåëáìþíéïò.
στ. 1-205
Ραψωδία
Η
149
στ. 206-315
Τόπος

Ðåäßï ôçò ìÜ÷çò

Χρόνος
22
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
Áßáíôáò ¸êôïñáòêÞñõêáò Éäáßïò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
Áßáò ïðëßæåôáé êáé ðçãáßíåé íá óõíáíôÞóåé ôïí ¸êôïñá. ÁöïýáíôáëëÜîïõí ôéò óõíÞèåéò öïâÝñåò,
áñ÷ßæïõí ôç ìïíïìá÷ßá. Ðñþôïòñß÷íåé ôï áêüíôéï ï ¸êôïñáò êáé äåýôåñïò ï Áßáò, áëëÜ
áóôï÷ïýí.Ñß÷íïíôáé ï Ýíáò ðÜíù óôïí Üëëïí êáé ï Áßáò ôñáõìáôßæåé ôïí ¸êôïñáóôï ëáéìü. Åêåßíïò
áñðÜæåé ìéá ðÝôñá êáé ôç ñß÷íåé óôçí áóðßäá ôïõå÷èñïý ôïõ. Ï Áßáò áðáíôÜåé ì’ Ýíá ìåãáëýôåñï
âñÜ÷ï, ðïõ äéáëýåé ôçíáóðßäá êáé ñß÷íåé êÜôù ôïí ¸êôïñá, ôïí ïðïßï óðåýäåé íá óçêþóåéï Áðüëëùíáò. Ïé
áíôßðáëïé âãÜæïõí ôá îßöç ôïõò, áëëÜ åðåìâáßíïõíïé êÞñõêåò Éäáßïò êáé Ôáëèýâéïò êáé ðñïôåßíïõí
ëÞîç ôçò ìïíïìá÷ßáò.ÁíôáëëÜóóïõí äþñá êáé üëïé áðï÷ùñïýí ãéá íá ãéïñôÜóïõí óôáóôñáôüðåäÜ ôïõò.
Ραψωδία Η 206-315
ΜονομαχίαΈκτορακαιΑίαντα
α)στ.206-224: ΟΑίανταςεμφανίζεταικαιεμπνέειφόβοστουςΤρώες.β)στ.225-244: «Αγώναςλόγων»μεταξύΑίαντακαιΈκτορα.γ)στ.245-272: Η
μονομαχία.δ)στ.273-302: Παρέμβασητωνκηρύκωνκαιλήξητηςμονομαχίας.ε)στ.303-315: Ανταλλαγήδώρωνκαιαποχώρησητωνδύοηρώων.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
150
Ραψωδία
Η
στ. 206-315
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
206 τον λαμπρόν χαλκόν εζώνονταν:

ðÞñå ôá ÷ÜëêéíÜ ôïõ üðëá,öüñåóå ôçí áìõíôéêÞ ÷Üëêéíç ðïëåìéêÞ óôïëÞ ôïõ.
211 των Αχαιών ο πύργος:
Ï Áßáíôáò ðáñïõóéÜæåôáé øçëüòóáí ðýñãïò.
213 μακροδιασκελώντας:

âáäßæïíôáò ìå ìåãÜëá âÞìáôá.

214 Αναγαλλιάζαν οι Αχαιοί καθώς τον εθωρούσαν:
÷áß-ñïíôáí ïé Á÷áéïß Ýôóé üðùò ôïí Ýâëåðáí.
219-220μ’ασπίδαωσάνπύργον,/χάλκινηνμ’επτάδέρματα:

Ç áóðßäá ôïõ Áßáíôá Þôáí ïñèïãþíéá êáé ü÷é óôñüããõëç, êé Ýôóéêáëõðôüôáí ïëüêëçñïò ï ðïëåìéóôÞò áðü ôéò
åðéèÝóåéò ôïõ áíôé-ðÜëïõ. ¹ôáí ÷Üëêéíç êáëõììÝíç åîùôåñéêÜ ìå äÝñìáôá.
220 Τυχίος των σκυτοτόμων έξοχος, εγκάτοικος στην Ύλην:

Ï Ôõ÷ßïò Þôáí Ýîï÷ïò ôå÷íßôçò äåñìÜôùí ðïõ êáôïéêïýóå óôçí ¾ëç, ðüëç ôçò Âïéùôßáò.
222-223λαμπρήν την ετεχνούργησεν επτάδιπλην με δέρμα /δυνατών ταύρων, κι έβαλε δίπλαν χαλκού ογδόην:
ôçí êáôáóêåýáóå ôïðïèåôþíôáò åðôÜ óôñþóåéò äÝñìáôïò ôáý-ñ ï õ , ð Ü í ù ó ô ç ÷ Ü ë ê é í ç
åðéöÜíåéá ôçò áóðßäáò
·
ç å î ù ô å ñ é ê Þ óôñþóç, ðÜíù áðü ôéò äåñìÜôéíåò, ç üãäïç, Þôáí ÷Üëêéíç.
228 τον λεοντόκαρδον Πηλείδην ανδροφόνον:

Åííïåß ôïí Á÷éë-ëÝá, ðïõ åßíáé ãåííáßïò óáí ëéïíôÜñé êáé ôüóï êáëüò ðïëåìéóôÞòðïõ óêïôþíåé ðïëëïýò áíôéðÜëïõò.
230 εχολώθη:

ðéêñÜèçêå.
241 τον χορόν του Άρη:

Ðñüêåéôáé ãéá ôç ìÜ÷ç óþìá ìå óþìá.

251 την φωτεινήν ασπίδα:
Ç áóðßäá Ýëáìðå, ãéáôß Üóôñáöôå ï÷áëêüò, áðü ôïí ïðïßï Þôáí öôéáãìÝíç.
255 απ’ τες ασπίδες έσυραν τες λόγχες των και οι δύο:

ôñÜâçîáí ôéò ëüã÷åò ðïõ åß÷áí êáñöùèåß óôéò áóðßäåò ôïõò.

256 όμοιαζαν λεόντων ωμοφάγων:

Ýìïéáæáí ìå ëéïíôÜñéá ðïõïñìïýóáí íá öÜíå ùìü êñÝáò.

258 έκρουσε:
÷ôýðçóå äõíáôÜ.
259 ώστ’ εκυρτώθ’ η άκρη:
ìå áðïôÝëåóìá íá óôñáâþóåé ç ìýôçôïõ áêïíôßïõ.
267 κτυπά στον ομφαλόν:
÷ôõðÜ óôï êÝíôñï (ôçò áóðßäáò).
269 σφενδονιστά τον έριξε μ’ αμέτρητην ανδρείαν:
Ýñéîå ôïâñÜ÷ï ìå ìåãÜëç äýíáìç êáé ãåííáéüôçôá.
270 μυλόπετρα:
Ç ðÝôñá ðïõ Ýñéîå ï Áßáíôáò Þôáí ôüóï ìåãÜëç,
Ραψωδία
Η
151
στ. 206-315
ðïõ Þôáí óáí ìõëüðåôñá, ìßá ìåãÜëç ðÝôñá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïý-íôáí óôï Üëåóìá ôùí óéôçñþí.
272 τον όρθωσεν ο Φοίβος:
ôïíóÞêùóåïÁðüëëùíáò(ðïõðñï-óôÜôåõå ôïí ¸êôïñá).
273 αντίστηθα:
áðü êïíôÜ, óôÞèïò ìå óôÞèïò.
274 οι μηνυταί:
ïé áããåëéáöüñïé, áõôïß ðïõ ìåôÝöåñáí ôá ìçíý-ìáôá óôï óôñáôüðåäï ôùí å÷èñþí.
275 οι κήρυκες:
Ïé êÞñõêåò ðñïóôáôåýïíôáí áðü ôïí Äßá, ãé’ áõôüôïõò óÝâïíôáí êáé ôïõò õðÜêïõáí üëïé. Êñáôïýóáí
ðÜíôá Ýíáó ê Þ ð ô ñ ï , ó ý ì â ï ë ï ô ç ò å î ï õ ó ß á ò ô ï õ ò ê á é , ð Ý ñ á í ô ù í Ü ë ë ù í , åß÷áí ôçí åõèýíç
ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí áíÜìåóá óôéò äýï áíôé-ìá÷üìåíåò ðáñáôÜîåéò.
276 Ιδαίος και Ταλθύβιος:
Ï Éäáßïò Þôáí êÞñõêáò ôùí Ôñþùí êáéï Ôáëèýâéïò ôùí Á÷áéþí.
282 είναι καλό στην νύκτα να υπακούμε:
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåòä å í ð ï ë å ì ï ý ó á í ê á ô Ü ô ç ä é Ü ñ ê å é á ô ç ò í ý ê ô á ò , á ö ï ý ç ö ý ó ç áðáéôåß
üëá íá åßíáé Þóõ÷á ôç íýêôá.
286 θέλει κι εγώ το στέρξω:
áí èÝëåé áõôüò, êé åãþ èá óõìöù-íÞóù, èá õðáêïýóù.
299 δώρ’ ας αντιδώσομεν:
áò áíôáëëÜîïõìå äþñá
·
êÜèå öïñÜðïõ ìéá ìïíïìá÷ßá Ýëçãå ÷ùñßò íéêçôÞ, ïé ìïíïìÜ÷ïé áíôÜëëáæáíäþñá ìåôáîý ôïõò.
302 ομογνώμησαν:
óõìöþíçóáí, óõìöéëéþèçêáí.
303 αργυροκαρφωμένο:
óôïëéóìÝíï ìå áóçìÝíéá êáñöéÜ.
304 θηκάρι:
ç èÞêç ôïõ îßöïõò.
304κρεμαστήρι:
ïéìÜíôáòáð’üðïõêñåìüôáíçèÞêçìåôïîßöïò.
305 ζώνην με κόκκινην βαφήν:

æþíç êüêêéíç.
308 αλάβωτον:
÷ùñßò íá Ý÷åé ôñáõìáôéóôåß.
310 φαιδροί:
÷áñïýìåíïé.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
Η μονομαχία Αίαντα – Έκτορα:
Äéáêñßíïõìå äýï öÜóåéò: ôçí ðñïåôïéìáóßá (óô. 17-205) êáé ôçäéåîáãùãÞ (óô. 206-312), ðïõ
ðåñéëáìâÜíåé êáé ôï ôõðéêü ìïôßâïôïõ «áãþíá ëüãùí», äçë. ôçò ìÜ÷çò ìå ëüãéá. Óõ÷íÜ,
âÝâáéá,ðáñáëåßðåôáé, üðùò óôç ìïíïìá÷ßá ÌåíÝëáïõ – ÐÜñç.
254 Έσκυψε και τον θάνατον απόφυγεν εκείνος
Óôïóôß÷ïáõôüðëçñïöïñïýìáóôåüôéï¸êôïñáòãëßôùóåáðüâÝ-âáéïèÜíáôï. Áõôüóõìâáßíåéãéáôßï¸ëåíïòåß÷åðñïöçôåýóåé(óô.
152
Ραψωδία
Η
στ. 206-315
Ç

52-53) üôé ïé èåïß äåí åß÷áí áêüìá áðïöáóßóåé ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá. Ç
åðÝìâáóçôùíèåþí
óôçæùÞôïõáíèñþðïõåêäçëþíå-ôáéìåõðåñöõóéêüôñüðï.¸ôóé,óôïóô.272ïÁðüëëùíáòîáöíéêÜêé åíþ ï ¸êôïñáò åßíáé âáñéÜ ðëçãùìÝíïò, ôïí
âïçèÜ íá óçêùèåßüñèéïò. Åðßóçò, óôïõò óô. 288-289 ïé èåïß äßíïõí ôï ðáñÜóôçìá,ôçí áíäñåßá êáé ôç ãíþóç óôïõò èíçôïýò
ðïõ áãáðÜíå.
294-298Και οι Αχαιοί στα πλοία σας να σας χαρούν / ... στοναγιασμένον τόπον
Ïé ößëïé êáé óõìðïëåìéóôÝò ôïõ Áßáíôá èá ôïí õðïäå÷ôïýíìå ÷áñÜ ðßóù óôï
óôñáôüðåäï (óô. 294-295) êáé ôïí ¸êôïñáìå åõ÷Ýò èá ôïí ðåñéìÝíïõí ïé Ôñþåò
ê á é ï é Ô ñ ù á ä ß ô é ó ó å ò ( ó ô . 2 9 6 - 2 9 8 ) . Ç öéëßá åßíáé ìéá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò áîßåò ôçò
ïìçñéêÞòåðï÷Þò. ÁíôéêáèéóôÜ ôçí ïéêïãÝíåéá êõñßùò üóïí áöïñÜ óôïõòÁ÷áéïýò ðïõ ëåßðïõí äÝêá
÷ñüíéá áðü ôçí ðáôñßäá ôïõò. ¸÷ïõíäåèåß ôüóï ðïëý, ðïõ êÜèå áðþëåéá Þ íßêç åíüò óõìðïëåìéóôÞôïõò ôç
âéþíïõí êáé ïé ßäéïé.
313-315και του Ατρείδη ότ’ έφθασαν εις τες σκηνές εκείνοι, /...στον ύψιστον Κρονίδην
Ïé Á÷áéïß õðïäÝ÷ôçêáí ôïí Áßáíôá óáí íéêçôÞ, ðáñüëï ðïõ çìïíïìá÷ßá Ýëçîå Üêñéôç. Ãéá íá ôéìÞóïõí
ôïí ÞñùÜ ôïõò ïé Á÷áéïßåôïéìÜæïõí óõìðüóéï, èÝëïíôáò íá äåßîïõí üôé áíáãíùñßæïõíôçí áîßá êáé ôç
ãåííáéüôçôá ôïõ ðïëåìéóôÞ.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΙΑΝΤΑΣ – ΕΚΤΟΡΑΣ
Áßáíôáòêáé¸êôïñáò
óôçíåíüôçôááõôÞôáõôßæïíôáé,áöïýÝ÷ïõíêáéïéäýïüëáôáøõ÷éêÜ÷áñáêôçñéóôéêÜôïõéäáíéêïýÞñùá.Åßíáéêáé ïéäýï
åðß-ìïíïé
êáé
áðïöáóéóôéêïß
ðïëåìéóôÝò,
ãíþóôåòôçòðïëåìéêÞòôÝ÷íçò.
ÎÝñïõí üìùò êáé ôïõò çèéêïýò êáíüíåò ìéáò ìïíïìá÷ßáò· ôéìÜ ï Ýíáòôïí Üëëïí êáé áíáãíùñßæïõí ôçí áîßá
êáé ôçí éêáíüôçôá ôïõ áíôéðÜëïõ. Ôï ãåãïíüò üôé åßíáé åîßóïõ
äõíáôïß ðïëåìéóôÝò
êáé ãíþóôåò ôùí ßäéùíçèéêþí áîéþí, ôïõò áíáãêÜæåé íá óôáìáôÞóïõí ôç ìïíïìá÷ßá, óýìöùíáìå ôéò
óõíÞèåéåò ôçò åðï÷Þò, êáé óáí
éððüôåò
íá áíôáëëÜîïõí äþñáêáé íá ãßíïõí
ößëïé
. Åßíáé
ìåãáëüøõ÷ïé
êáé áõôü ôïõò êáèéóôÜ
éäáíéêÜ ðñüôõðá çèéêþíáíèñþðùí êáé ãåííáßùí ðïëåìéóôþí.
Ραψωδία
Η
153
στ. 206-315
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
Μονομαχία ηρώων
Ç ìïíïìá÷ßá ðåñéïñßæåôáé, üðùò êáé ç ìÜ÷ç, óôç äéÜñêåéá ôçòìÝñáò – äå óõíå÷ßæåôáé ôç
íý÷ôá. Åêåßíïò ðïõ ðñüôåéíå íá ãßíåéç ìïíïìá÷ßá ðñÝðåé íá äå÷ôåß íá óôáìáôÞóåé (ï ¸êôïñáò)
(óô.284: «Ôïõ ¸êôïñïò áõôÜ íá åéðåßò íá ôá æçôÞó’ Éäáßå, / áöïýðñïêÜëåóåí áõôüò…»).Ïé êÞñõêåò
áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ôå÷íéêÜ æçôÞìáôá, ðüóï èáäéáñêÝóåé ç ìïíïìá÷ßá êáé ìå ðïéïõò üñïõò èá
ðñáãìáôïðïéçèåß.Ï Éäáßïò óôïõò óô. 279-282 ðñïôåßíåé íá óôáìáôÞóåé ç ìïíïìá÷ßá,åðåéäÞ íý÷ôùóå: «êé
åíýêôùóåí, åßíáé êáëü óôçí íýêôá íáõðáêïýìå». Ôá ßäéá ëüãéá áêñéâþò åðáíáëáìâÜíåé ï ¸êôïñáòóôï óô.
293.
299 και δώρ’ ας αντιδώσομεν εξαίσια μεταξύ μας, / ώστενα ειπεί των Αχαιών κανένα και των Τρώων: /
Στηςδιχονοίας πιάσθηκαν τον φονικόν αγώνα / και πάλινομογνώμησαν και ως φίλοι εχωρισθήκαν
Ç áíôáëëáãÞ äþñùí óôï ôÝëïò ôçò ìïíïìá÷ßáò áðïôåëåß äåßãìáðïëéôéóìïý. Ïé ìïíïìÜ÷ïé îÝñïõí íá åêôéìïýí
ôïí áíôßðáëüôïõò êáé îÝñïõí íá ôïí óÝâïíôáé. Ôçí áíôáëëáãÞ äþñùí óôïáðüóðáóìá èá ìðïñïýóáìå íá ôç
óõãêñßíïõìå ìå ôçí áíôáëëáãÞäþñùí áíÜìåóá óôïí Ãëáýêï êáé ôïí ÄéïìÞäç óôç ñáøùäßá Æ235-236 (âë.
ðáñáêÜôù ôçí áðÜíôçóç óôçí
åñþô. 4
).
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
Παρομοιώσεις:

(óô. 211) «Ðáñüìïéïò èåüñáôïò ôùí Á÷áéþí ï ðýñãïò…»/ (óô. 219) «ùóÜí ðýñãïí» / (óô. 235) «ùóÜí
áäýíáôï ðáéäß» / (óô. 236)«ùóÜí ãõíáßê’ áìÜèçôçí» / (óô. 256-257) «üìïéáæáí ëåüíôùí ùìïöÜãùí/Þ
áãñéï÷ïßñùí öïâåñþí».
Μεταφορές:
(óô. 215) «áëëÜ áðü ôñüìïí ðáãåñüí åðÜãùóáí ïé Ôñþåò»/ (óô. 241) «êáé ðåæüò îåýñù ôï ÷ïñüí ôïõ ¢ñç
ôïõ áíäñïöüíïõ».
Προσωποποιήσεις:

(óô. 210) «ôïí öïíéêüí áãþíá».

Επίθετα:

(óô. 206) «ëáìðñüí ÷áëêüí» / (óô. 207) «êáëÜ… Üñìáôá» / (óô.208) «èåüñáôïò ï ¢ñçò» / (óô. 209)
«âñïíôçôÞò Êñïíßäçò» / (óô. 211)«èåüñáôïò… ðýñãïò» (åíí. ï Áßáò) / (óô. 212) «Üãñéï ðñüóùðï» /
(óô.213) «ìÝãá êïíôÜñé» / (óô. 215) «ôñüìïí öïâåñüí» / (óô. 222) «ëáìðñÞí»(åíí. áóðßäá) / (óô. 223)
«äõíáôþí ôáýñùí» / (óô. 228) «ëåïíôüêáñäïí
154
Ραψωδία
Η
στ. 206-315
Ðçëåßäçí» / (óô. 230) «ðñþôïí áñ÷çãüí Áôñåßäçí» / (óô. 239) «áêïýñáóôïò»/ (óô. 241) «¢ñç ôïõ
áíäñïöüíïõ» / (óô. 244) «ìáêñüóêéïí êïíôÜñé» /(óô. 248) «óêëçñüò ÷áëêüò» / (óô. 249) «ìáêñüóêéïí
êïíôÜñé» / (óô. 250)«óôñïããõëÞí áóðßäá» / (óô. 251) «ëüã÷ç äõíáôÞ», «öùôåéíÞí áóðßäá» /(óô. 252)
«üìïñöïí èþñáêá» / (óô. 264) «ôñáíü ÷Ýñé» / (óô. 265) ðÝôñáí…ïëüìáõñçí, ìåãÜëçí êáé ôñá÷åßáí» /
(óô. 269) «áìÝôñçôçí áíäñåßáí» /(óô. 274) «èíçôþí áíèñþðùí» / (óô. 287) «ìÝãáò… ëïöïóåßóôçò
¸êôùñ»/ (óô. 296) «ëáìðñÞí ìåãÜëçí ðïëéôåßáí» / (óô. 297) «óåâáóôÝò ìçôÝñåò»/ (óô. 301) «öïíéêüí
áãþíá» / (óô. 303) «áñãõñïêáñöùìÝíï îßöïò» / (óô.305) «êüêêéíçí âáöÞí» / (óô. 308) «æùíôáíüí êáé
áëÜâùôïí» / (óô. 311)«öáéäñüí» (åíí. ôïí Áßáíôá) / (óô. 315) «ýøéóôïí Êñïíßäçí».
Εικόνες:

(óô. 303-305) Ç áíôáëëáãÞ äþñùí.

Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Το τυπικό μοντέλο των ρήσεων που προηγούνται τηςσύγκρουσης μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε «μονο-μαχία με
λόγια» (αγώνα λόγων). Ποια θέση μπορείνα έχει σε μια τέτοια «μονομαχία λόγων» η επαινετικήπροσφώνηση του
Έκτορα προς τον αντίπαλό του;
Ç áíôáëëáãÞ
öïâÝñùí
êáé
ðñïêëÞóåùí
Ý÷åé áñ÷éêÜ óêïðü íá êÜìøåéôï çèéêü ôïõ áíôéðÜëïõ êáé ôçí Ý÷ïõìå äåé êáé óôç ìïíïìá÷ßá Ãëáýêïõ–
ÄéïìÞäç. ÁõôÞ ç ðñþôç «ìïíïìá÷ßá ìå ëüãéá» «æõãßæåé» ïõóéáóôéêÜôá øõ÷éêÜ
áðïèÝìáôá ôùí áíôéðÜëùí êáé ìðïñåß, åöüóïí õðÜñ÷åé ïåëÜ÷éóôïò öüâïò ôçò Þôôáò óå
êÜðïéïí, íá äþóåé Ýíá ðñáãìáôéêü ðñï-âÜäéóìá.Óôç óõãêåêñéìÝíç ìïíïìá÷ßá áêïýãåôáé êáé ìéá åðáéíåôéêÞ
ðñïóöþíç-óç ôïõ Áßáíôá áðü ôïí ¸êôïñá: «Áßá, ù äéïãÝííçôå, ìåãÜëå ðïëÝìáñ÷å»(óô. 234). Ï Áßáíôáò
áîßæåé ôï åãêþìéï, áöïý åßíáé Ýíáò Þñùáò-óýìâïëïôçò áíäñåßáò. Ùóôüóï, ï ßäéïò ï ¸êôïñáò ðïõ ôïëìÜåé íá ôïí
áíôéìåôù-ðßóåé, êåñäßæåé ï ßäéïò óå áîßá êáé áñåôÞ, ãé’ áõôü êáé ôïí áðïêáëåß ìåüëåò ôéò éäéüôçôÝò
ôïõ.
2. Πώς εξηγείτε τη μνεία του Αχιλλέα από τον Αίαντα(στ. 228-230); Τι επιδιώκει με αυτήν ο ποιητής;
ÏõóéáóôéêÜ,ïÁßáíôáòöáíåñþíåéìåÝììåóïôñüðï
ôçäõóêïëßáðïõÝ÷åéðñïêáëÝóåé ç áðïõóßá ôïõ Á÷éëëÝá
áðü ôïí ðüëåìï. Ï Áßáíôáò èåùñåßüôé ï ßäéïò êáé Üëëïé Äáíáïß ìðïñïýí åîßóïõ ìå ôïí Á÷éëëÝá íá áíáìå-ôñçèïýí ìå ôïí ¸êôïñá.
Ùóôüóï, ìüíï ï Á÷éëëÝáò èá íéêÞóåé, ôåëéêÜ, ôïí
Ραψωδία
Η
155
στ. 206-315
¸êôïñá, êáé ìÝóá áðü ôçí éóïðáëßá ìå ôïí Áßáíôá ï ðïéçôÞò ðñïïéêïíïìåßôçí åðéóôñïöÞ ôïõ Á÷éëëÝá êáé ôç
ìïíïìá÷ßá ôïõ ìå ôïí ¸êôïñá. ÔÝëïò, ôï üôé áêïýí åêåßíç ôç óôéãìÞ üëïé ïé Ôñþåò ðùò áíÜ ðÜóáóôéãìÞ ìðïñåß ï
Á÷éëëÝáò íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç, ëåéôïõñãåß óßãïõñááñíçôéêÜ ãéá ôï çèéêü ôïõò.
3.ΠοιεςδεξιότητέςτουπροβάλλειοΈκτοραςστηνπροκα-ταρκτικήρήσητου,γιανααποδείξειότιγνωρίζειπολύκαλά «τες μάχες και
τες ανδροφονίες;» (στ. 237);
«Ôåò ìÜ÷åò îåýñù åãþ êáëÜ êáé ôåò áíäñïöïíßåò» (óô. 237). Ï ¸êôïñáòðñïâÜëëåé áöåíüò ôçí
áíäñåßá ôïõ êáé áöåôÝñïõ ôçí ðïëåìéêÞ ôïõôÝ÷íç. Áõôüò ï óõíäõáóìüò äýóêïëá ìðïñåß íá
íéêçèåß áðü êÜðïéïí.ÓõãêåêñéìÝíá áíáöÝñåé ï ¸êôïñáò ðüóï êáëÜ ÷åéñßæåôáé ôçí áóðßäá êáéðüóï êáëüò åßíáé
óôï íá ìÜ÷åôáé ôüóï Ýöéððïò üóï êáé ðåæüò: «Îåýñùôùí ßððùí ôçí ïñìÞí óôçí ìÜ÷çí íá ïäçãÞóù, / êáé
ðåæüò îåýñù ôïí÷ïñüí ôïõ ¢ñç ôïõ áíäñïöüíïõ» (óô. 240-241).
4.«Στηςδιχόνοιαςπιάσθηκαντονφονικόν/αγώνα/καιπάλιν ομογνώμησαν και ως φίλοι εχωρισθήκαν» (στ.301-302).α)Πώςεξηγείτε
τηνπαρουσίατέτοιωνστίχωνκαιτηνανταλλαγήδώρωνμέσασ’έναπολεμικόέπος;β)Νασυγκρίνετετηνανταλλαγήμεεκείνηπουγνωρίσατεστο
επεισόδιο Γλαύκου–Διομήδη (Ζ119-236).
Ìéá ãåíéêÞ ðáñáôÞñçóç áíáöïñéêÜ ìå ôï ìÞíõìá ôçò
ÉëéÜäáò
åßíáé üôéåßíáé Ýíôïíá
áíôéðïëåìéêü
. Áêüìç êáé ìÝóá áðü ôçí ðáñïõóßáóç ôçòáãñéüôçôáò ôïõ ðïëÝìïõ ç åéñÞíç áíáäåéêíýåôáé óå
áíþôåñï êáé ðïëý-ôéìï áãáèü.
á)
Ï óåâáóìüò êáé ç áëëçëïåêôßìçóç ìåôáîý äýï Üîéùí áíôéðÜëùí åßíáéäåßãìá Þèïõò êáé áìïéâáßáò áíáãíþñéóçò
ôçò áîßáò ôïõò. Ï áãþíáòåßíáé öïíéêüò êáôÜ ôç äéÜñêåéÜ ôïõ, åöüóïí, üìùò, êáôáëÞãåé éóüðáëïòôá
äþñá áðïôåëïýí Ýíá åßäïò áíáìíçóôéêïý! ÅðéðëÝïí, èá ìðïñïýóåíá èåùñçèåß ùò ìéá
áíáðáñÜóôáóç ìå óõìâïëéêü ÷áñáêôÞñá ôïõ áíá-ìåíüìåíïõ ôÝëïõò ìéáò ìïíïìá÷ßáò, ðïõ èá Üöçíå Ýíá
íéêçôÞ, ï ïðïßïòèá Ýðáéñíå ôá üðëá ôïõ çôôçìÝíïõ.
â)
Ï Ãëáýêïò êáé ï ÄéïìÞäçò äåí óõãêñïýïíôáé, áíáãíùñßæïíôáé ùòðáôñéêïß «îÝíïé».
Áîéïóçìåßùôï åßíáé ôï üôé ïé ¸ëëçíåò äßíïõí ëéãüôåñïðïëýôéìá äþñá áðü ôïõò Ôñþåò, õðïãñáììßæïíôáò
Ýôóé ôïí ðëïýôï ôçòÁíáôïëÞò Ýíáíôé ôçò ÅëëÜäáò.
5. Νεότεροι μελετητές αλλά και αρχαίοι σχολιαστές υπο-στήριξαν ότι ο Όμηρος δεν κατάφερε να κρατηθεί πά-ντα
αμερόληπτος αφηγητής και δείχνει μερικές φορές
156
Ραψωδία
Η
στ. 206-315
τη συμπάθειά του προς τους συμπατριώτες του. Νααναζητήσετε στην περιγραφή της μονομαχίας στοιχείαπου
συνηγορούν υπέρ της «μεροληψίας» του ποιητήή το αντίθετο.
Óôïé÷åßá ðïõ ìáñôõñïýí ðéèáíüí ìéá ìåñïëçøßá ôïõ ÏìÞñïõ åßíáé ôáåîÞò: á) ï
ôñüìïò
ðïõ ðñïêáëåß ï Áßáíôáò áêüìç êáé óôïí ¸êôïñá, â) ç
áóðßäá
ôïõ Áßáíôá, ðïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç áíôï÷Þ áðü ôïõ ¸êôïñá, ã) ç
ðôþóç
ôïõ¸êôïñáêáéçáíÜãêçðáñÝìâáóçòåíüòèåïý,ä)çìåãáëýôåñç
ðÝôñá
ðïõ óçêþíåé ï Áßáíôáò óõãêñéôéêÜ ìå ôïí ¸êôïñá, å) ïé Ôñþåòðïõ õðïäÝ÷ïíôáé ôïí ¸êôïñá
«áíÝëðéóôá»
, åíþ ïé Á÷áéïß õðïäÝ÷ïíôáéôïí Áßáíôá «áðü ôçí íßêçí».
6. Η μονομαχία ως μέσο επίλυσης διαφορών συνηθιζότανκαι σε νεότερα χρόνια, κυρίως στο Μεσαίωνα ή και αρ-γότερα.
ΝασυγκρίνετετημονομαχίατουΕρωτόκριτουμετονΆριστο(Παράλληλοκείμενο)μετοιλιαδικόπρό-τυπο που μελετήσατε.
Τι παρατηρείτε;
ÄéáöïñÝò:
á ) Ä å í õ ð Ü ñ ÷ å é « á ã þ í á ò ë ü ã ù í » ó ô ç ì ï í ï ì á ÷ ß á ô ï õ ¸ ê ô ï ñ á ì å ô ï í ¢ñéóôï.â) Ùò ðñïò
ôç ÷ñÞóç ôùí üðëùí: óôçí
ÉëéÜäá
ðåôïýí êïíôÜñéá áðü ìá-êñéÜ, ìåôÜ áíôáëëÜóóïõí ÷ôõðÞìáôá ìå ôéò ëüã÷åò áðü êïíôÜ, åêóöåí-äïíßæïõí
ðÝôñåò êáé óôï ôÝëïò ìÜ÷ïíôáé ìå ôá îßöç. Óôç ìåôáãåíÝóôåñçìïíïìá÷ßá,ðïõðåñéãñÜöåéôïðáñÜëëçëïêåßìåíï,ïéáíôßðáëïé
ìÜ÷ïíôáéÝöéððïé ìå ìáêñéÜ êïíôÜñéá êáé ìåôÜ ìå îßöç.Ç âáóéêÞ
ïìïéüôçôá
åßíáé üôé êáé ïé äýï ìïíïìá÷ßåò ãßíïíôáé ãéá ôïíïñéóôéêü ôåñìáôéóìü ìéáò ðïëåìéêÞò óýãêñïõóçò êáé
äéáñêïýí ìÝ÷ñé ôçäýóç ôïõ Þëéïõ.
Ραψωδία
Η
157
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 316-482
Ï
ÍÝóôïñáò ðñïôåßíåé íá ìçí ðïëåìÞóïõí ôçí áõãÞ, áëëÜ íáóõãêåíôñþóïõí ôïõò íåêñïýò, íá ôïõò êçäÝøïõí
êáé íá ï÷õñþóïõíýóôåñá ôï óôñáôüðåäï ìå øçëïýò ðýñãïõò êáé âáèéÜ ôÜöñï. ¼ëïéäÝ÷ïíôáé ôçí ðñüôáóÞ
ôïõ.Óôç óõíÝëåõóç ðïõ ãßíåôáé óôçí áêñüðïëç ôçò Ôñïßáò ï ÁíôÞíïñáòðñïôåßíåé íá ðáñáäþóïõí óôïõò
Á÷áéïýò ôçí ÅëÝíç êáé ôïõò èçóáõñïýòðïõ ôç óõíïäåýïõí, ðñïêåéìÝíïõ íá óôáìáôÞóåé ï ðüëåìïò. Ï
ÐÜñçòäÝ÷åôáé íá åðéóôñÝøåé ôïõò èçóáõñïýò, áëëÜ äçëþíåé üôé äåí ðñüêåéôáéíá äþóåé ôçí ÅëÝíç
óôïõò Á÷áéïýò. Ôåëåõôáßïò ðáßñíåé ôï ëüãï ïÐñßáìïò, ï ïðïßïò æçôåß íá óôáëåß ôçí áõãÞ ï êÞñõêáò
Éäáßïò óôïáíôßðáëï óôñáôüðåäï, ãéá íá ìåôáöÝñåé ôçí ðñüôáóç ôïõ ÐÜñç óôïÌåíÝëáï êáé ôïí ÁãáìÝìíïíá
êáé íá æçôÞóåé áíáêù÷Þ, ðñïêåéìÝíïõ íáãßíåé áíåìðüäéóôá ç óõëëïãÞ êáé ç êÞäåõóç ôùí
íåêñþí. Ôï ðñùß ï Éäáßïò ìåôáöÝñåé ôï ìÞíõìá ôùí Ôñþùí. Ï ÄéïìÞäçòðñïôåßíåé íá ìç ãßíåé äåêôü ôï
áßôçìá ãéá ðáýóç ôïõ ðïëÝìïõ. ÏÁãáìÝìíïíáò óõìöùíåß êáé ëÝåé óôïí Éäáßï üôé äÝ÷åôáé ìüíï ôçíðñüôáóç
ãéá áíáêù÷Þ. Á÷áéïß êáé Ôñþåò óõëëÝãïõí ôïõò íåêñïýò ôïõòêáé ôïõò êáßíå.Óôç óõíÝ÷åéá ïé Á÷áéïß
ï÷õñþíïõí ôï óôñáôüðåäï ìå ðýñãïõò êáéìå ôÜöñï.
στ. 316-482
Τ Ο Π Ο Σ : Ό λ υ μ π ο ς , η π ε δ ι ά δ α μ π ρ ο σ τ ά α π ό τ η ν Τ ρ ο ί α ΧΡΟΝΟΣ: 25
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Διομήδης, Νέστορας, Οδυσσέας, Αγαμέμνο-νας,
Τεύκρος (Αχαιοί) – Έκτορας (Τρώας) – Δίας,Αθηνά, Ήρα,
Ίριδα, Ποσειδώνας (θεοί)
Κόλος μάχη
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï Ä ß á ò á ð á ã ï ñ å ý å é ó ô ï õ ò Ü ë ë ï õ ò è å ï ý ò í á ð á ñ å ì â á ß í ï õ í ó ô ï í ðüëåìï.•Ç ìÜ÷ç óôçí
áñ÷Þ ìïéÜæåé áìößññïðç, áëëÜ ç êáôÜóôáóç áëëÜæåéõðÝñ ôùí Ôñþùí, ðïõ ôïõò åìøõ÷þíåé ï Äßáò.•Ç
¹ñá êáé ç ÁèçíÜ ðñïóðáèïýí íá âïçèÞóïõí ôïõò Á÷áéïýò, áëëÜï Äßáò ôéò åìðïäßæåé.•Ï Ä ß á ò
á ð ï ê á ë ý ð ô å é ô ï ó ÷ Ý ä é ü ô ï õ : ï é í ß ê å ò ô ù í Ô ñ þ ù í è á óõíå÷éóôïýí ìÝ÷ñé
íá óêïôùèåß ï ÐÜôñïêëïò.•Ç íý÷ôá äéáêüðôåé ôç ìÜ÷ç ÷ùñßò íá êñéèåß ï íéêçôÞò.
Τοσκοτάδιδιακόπτειτημάχη,χωρίςνακριθείονικητής
Ρ αψω δ ί α Θ
159
 Ρ αψω δ ί α I
Τ Ο Π Ο Σ : τ α κ α ρ ά β ι α κ α ι τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ω ν Α χ α ι ώ ν ΧΡΟΝΟΣ: 25
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ:Αγαμέμνονας, Διομήδης, Νέστορας, Αχιλλέας,
Οδυσ-σέας, Φοίνικας, Αίαντας ο Τελαμώνας, Πάτροκλος
(Αχαιοί)
Πρεσβεία πρός Ἀχιλλέα. Λιταί.
ΑποστολήπρεσβείαςστονΑχιλλέα-Παρακλήσεις
162
Ραψωδία
I
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-224
Ï
ÁãáìÝìíïíáò óõãêáëåß óõíÝëåõóç êáé ðñïôåßíåé ôçí åðéóôñïöÞóôçí ðáôñßäá. Ï ÄéïìÞäçò
äçëþíåé üôé, áí ÷ñåéáóôåß, èá ìåßíåé ìü-íïò ôïõ ìáæß ìå ôïí ÓèÝíåëï. Ï ÍÝóôïñáò åéóçãåßôáé íá
ôïðïèåôçèïýíöñïõñïß áíÜìåóá óôï ôåß÷ïò êáé óôçí ôÜöñï. Ôçí þñá ðïõ ïé óêïðéÝò ðáßñíïõí
ôç èÝóç ôïõò Ýîù áðü ôï ôåß÷ïò, ïéãÝñïíôåò äåéðíïýí óôç óêçíÞ ôïõ ÁãáìÝìíïíá. Ï ÍÝóôïñáò
êáôçãïñåßôïí áñ÷éóôñÜôçãï ãéá ôç óôÜóç ôïõ áðÝíáíôé óôïí Á÷éëëÝá êáé ðñïôåß-íåé íá âñïõí ôñüðï
íá ìáëáêþóïõí ôçí êáñäéÜ ôïõ Ðçëåßäç ìå äþñá.Ï ÁãáìÝìíïíáò ðáñáäÝ÷åôáé ôï óöÜëìá ôïõ êáé äçëþíåé
ðñüèõìïòíá åðáíïñèþóåé
·
ìðñïóôÜ óå üëïõò áñéèìåß ôá ðëïýóéá äþñá ðïõ ðñï-ôßèåôáé íá äþóåé óôïí Á÷éëëÝá. Åðßóçò,
áíáêïéíþíåé üôé èá åðéôñÝøåéóôïí Ðçëåßäç íá ðÜñåé, ìåôÜ ôçí ðôþóç ôçò Ôñïßáò, üóï
ìÜëáìá êáé÷áëêü ÷ùñÜåé ôï êáñÜâé ôïõ, êáèþò êáé ôéò ðéï ùñáßåò åßêïóé Ôñùáäß-ôéóóåò. Êé üôáí
ìå ôï êáëü åðéóôñÝøïõí óôçí ðáôñßäá, ï ÁãáìÝìíïíáòèá êÜíåé ôïí Á÷éëëÝá ãáìðñü ôïõ, äßíïíôÜò ôïõ ãéá ðñïßêá
åöôÜ ðüëåéò.Ï ÍÝóôïñáò åêöñÜæåé ôçí éêáíïðïßçóÞ ôïõ êáé ðñïôåßíåé íá óôåßëïõíáìÝóùò ðñåóâåßá
óôïí Á÷éëëÝá. ÄéáëÝãåé ãéá ðñÝóâåéò ôïí Öïßíéêá,ôïí Áßáíôá, ôïí ÏäõóóÝá êáé ôïõò êÞñõêåò
Ïäßï êé ÅõñõâÜôç. ÖôÜíï-íôáò óôá êáñÜâéá ôùí Ìõñìéäüíùí, ïé êÞñõêåò âñßóêïõí ôïí Á÷éëëÝáíá
ðáßæåé öüñìéããá êáé íá øÜëëåé çñùéêÜ êáôïñèþìáôá. ÁðÝíáíôß ôïõ,áêïýåé óéùðçëüò ï ÐÜôñïêëïò.
ÂëÝðïíôáò ôïõò ðñÝóâåéò, ï Á÷éëëÝáòêáé ï ÐÜôñïêëïò óçêþíïíôáé Ýêðëçêôïé êáé ôïõò õðïäÝ÷ïíôáé åãêÜñäéá.Ï
ÐÜôñïêëïò óåñâßñåé ôïõò åðéóêÝðôåò. ¼ôáí ðéá üëïé ÷ïñôáßíïõí, ïÏäõóóÝáò ðáßñíåé ôï ëüãï.
στ. 1-224
Ραψωδία
I
163
στ. 225-431
Τόπος

Óôñáôüðåäï Á÷áéþí(óêçíÞ Á÷éëëÝá)

Χρόνος
25
ç
-26
ç
çìÝñáôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÏäõóóÝáò, Á÷éëëÝáò,(âïõâÜ ðñüóùðá):ÐÜôñïêëïò,Öïßíéêáò, Áßáòïé êÞñõêåò, Ïäßïòêáé ÅõñõâÜôçò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ÏäõóóÝáò æçôÜ áðü ôïí Á÷éëëÝá íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç, ãéá íáóþóåé ôïõò Á÷áéïýò ðïõ êéíäõíåýïõí. Ãéá
íá ôïí ðåßóåé, ôïõ èõìßæåéðñþôá ôéò óõìâïõëÝò ôïõ ðáôÝñá ôïõ, áíáöÝñåé óôç óõíÝ÷åéá ôçí ðñï-óöïñÜ
ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáé óôï ôÝëïò ôïí ðáñáêáëåß íá ëõðçèåß ôïõòÁ÷áéïýò. Ï Á÷éëëÝáò, üìùò, áñíåßôáé ôçí
ðñïóöïñÜ ôïõ ÁãáìÝìíïíá,ðáñáìÝíåé áíõðï÷þñçôïò, äçëþíåé ôçí ðñüèåóÞ ôïõ í’ áíá÷ùñÞóåé ôïðñùß ãéá
ôçí ðáôñßäá ôïõ êáé óõìâïõëåýåé êáé ôïõò Üëëïõò íá êÜíïõíôï ßäéï.
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
228 ευφραντικό τραπέζι:

ôñáðÝæéãåìÜôïìåáðïëáõóôéêÜöáãçôÜ.
231 εάν συ μη ζωσθείς την δύναμίν σου:
åÜí åóý äåí öïñÝóåéòôá üðëá óïõ, áí äåí ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ôç äýíáìÞ óïõ, áí äåíåðéóôñÝøåéò óôïí
ðüëåìï.
232 Ότι εκαθίσαν μεταξύ του τείχους και των πλοίων:
Ïé Ôñþåò åß÷áí óôñáôïðåäåýóåé Ýîù áðü ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò.
Ραψωδία I 225-431
ΟλόγοςτουΟδυσσέακαιοαντίλογοςτουΑχιλλέα
α)στ.225-306:ΟλόγοςτουΟδυσσέα.β)στ.307-431:ΗαπάντησητουΑχιλλέα.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
164
Ραψωδία
I
στ. 225-431
233 απότολμοι:
ãåííáßïé.
237 μανίζει:
öñåíéÜæåé, ïñìÜ ìå ìáíßá.
237 μ’ έπαρσιν πολλήν στην δύναμίν του:
ðåñçöáíåýåôáé üôéåßíáé ðïëý äõíáôüò.
240Ηώς:

ÁäåëöÞ ôïõ ¹ëéïõ

·
ç Çþ Þôáí ç èåÜ ÁõãÞ, ðñïóùðïðïßçóçôçò áõãÞò.
241 ακρόπρυμνα:
ç Üêñç ôçò ðñýìíçò.
247 άστα:
óÞêù.
249 γενναμένο:
ðïõ Ý÷åé ãßíåé.
256 πράος:
Þóõ÷ïò, Þñåìïò.
257 άπεχε απ’ την κακόπρακτην την έριδα:

íá ìçí åìðëáêåßòóå äéáìÜ÷ç âëáâåñÞ, ðïõ èá ðñïêáëÝóåé êáêü.

259 που εσύσταινεν:
ðïõ óõìâïýëåõå.
260 πραΰνου:
çñÝìçóå, ìçí åßóáé èõìùìÝíïò.
262 αν προτιμάς της έχθρας την φιλίαν:

áí ðñïôéìÜò ôç öéëßááíôß ôçò Ý÷èñáò.

263 προτώρα:
ðñéí áðü ëßãï.
264άκαυτοι:
ïëïêáßíïõñéïé, ðïõ äåí ôïõò Ýâáëáí áêüìá ðÜíù óôçöùôéÜ.
264 τρίποδες:
Ï ôñßðïäáò Þôáí ÷Üëêéíï êáæÜíé ìå ôñßá ðüäéá, ðïõôïðïèåôïýíôáí ðÜíù áðü öùôéÜ· ôïí ÷ñçóéìïðïéïýóáí
êõñßùòãéá íá æåóôáßíïõí íåñü.
264 χρυσού τάλαντα δέκα:

÷ñõóÜöé ðïõ åß÷å âÜñïò ßóï ìå ôçíáîßá äÝêá ôáëÜíôùí

·
ôï ôÜëáíôï Þôáí ìïíÜäá âÜñïõò.
265 λέβητες:
êáæÜíéá, ìÝóá óôá ïðïßá ìáãåßñåõáí.
271 όταν την Λέσβον έριξες:
üôáí êõñßåõóåò ôç ËÝóâï. Ïé Á÷áéïßÝêáíáí åðéäñïìÝò óôéò ãýñù áðü ôçí Ôñïßá ðüëåéò êáé íçóéÜ, ãéáíá
ðñïìçèåõôïýí ôçí ôñïöÞ ôïõò êáé ãéá íá ðÜñïõí ëÜöõñá. ÏÁ÷éëëÝáò åß÷å êÜíåé åßêïóé ôñåéò ôÝôïéåò
åðéäñïìÝò.
274 κι ενταυτώ θα ομόσει:
êáé åðéðëÝïí èá ïñêéóôåß.
283 της γης μαστάρι:
ãç ðïëý åýöïñç.
284 τον Ορέστην:
Ãéïò ôïõ ÁãáìÝìíïíá.
287αδώρητα:
÷ùñßòäþñá
·
óõíÞèùò,üôáíåðñüêåéôïíáðáíôñåõôåßìéá âáóéëïðïýëá, Ýðñåðå ï ãáìðñüò íá ðñïóöÝñåé ðïëëÜ äþñá.
288-289ΧρυσόθεμινήκαιτηνΛαοδίκηνήκαιτηνΙφιάνασσαν:
ïé ôñåéò êüñåò ôïõ ÁãáìÝìíïíá.
291-295την Ενόπην, / την Αίπειαν, και την Πήδασον, ...τηνΚαρδαμύλην, την Ιρήν, ... / την Φηρών, την Άνθειαν:
Ðüëåéò ðïõ âñßóêïíôáé óôç Ìåóóçíßá êáé ôç Ëáêùíßá. Ï ÁãáìÝ-ìíïíáòõðüó÷åôáéíáäþóåéðñïßêáóôïíÁ÷éëëÝáåðôÜðüëåéò
ðïõâñßóêïíôáé óôçí åîïõóßá ôïõ ÌåíÝëáïõ êáé ôïõ ÍÝóôïñá.
Ραψωδία
I
165
στ. 225-431
295 όλες ακρόγιαλα:
üëåò ïé ðüëåéò Þôáí ðáñáëéáêÝò.
296 Και οι εγκάτοικοι πολύαρνοι, πολύμοσχοι:
ïé êÜôïéêïéôùí ðüëåùí áõôþí åß÷áí ðïëëÜ áñíéÜ êáé ìïó÷Üñéá óôçí êáôï÷Þôïõò, Þôáí äçëáäÞ åõêáôÜóôáôïé.
297 τα διορισμένα νόμιμα:
ôï íüìéìï öüñï.
304 θα δυνηθείς:
èá ìðïñÝóåéò.
308 ευρετικέ:
ðïëõìÞ÷áíå, ðïõ âñßóêåéò ðÜíôá ëýóç.
310 ασάλευτη θα μείν’ η θέλησίς μου:
äåíáëëÜæåéçãíþìçìïõ.
311 ώστε να μη προσκλαίεσθε:
åðïìÝíùò ìç ìå ðáñáêáëÜôå.
312 ότι:
åðåéäÞ.
316 χάριν δεν είχε ο πόλεμος που αδιάκοπα εκρατούσα:
äåíåßäá êáíÝíá êáëü áðü ôïí áäéÜêïðï ðüëåìï· êáé ðïõ ðïëåìïýóá,äåí ìïõ ÷ñùóôÜ êáíåßò ÷Üñç.
320 και άνεργος αν μείνεις:
êáé áäñáíÞò áí ìåßíåéò, êáé áí äåíðáò óôç ìÜ÷ç.
327 μαχόμενος, εξ αφορμής των γυναικών τους μόνον:
ãéáôéò ãõíáßêåò ôïõò ðïëåìïýóá
·
åííïåß üôé ðïëåìïýóå ãéá íá êåñ-äßóïõí ïé Á÷áéïß êáé íá ðÜñïõí ðßóù ôçí ÅëÝíç, ðïõ åßíáé ôþñáãõíáßêá
ôïõ ÐÜñç.
329 κάρπιμην:
åýöïñç.
331 επαράδιδα:
ðáñÝäéíá.
336 ας τέρπεται:
áò åõ÷áñéóôéÝôáé.
345 τον γνώστην του:
áõôüí ðïõ ôïí îÝñåé êáëÜ, äçë. ôïí ßäéïôïí Á÷éëëÝá.
349 και χάντακ’ άνοιξε βαθύν, με πάλους (= πασσάλους) ειςτοβάθος:
ÏéÁ÷áéïßÝîùáðüôïôåß÷ïòåß÷áíóêÜøåéÝíáìåãÜëï÷áíôÜêé,ìÝóáóôïïðïßïåß÷áí ôïðïèåôÞóåéðáóóÜëïõò,Ýôóéþóôåíá ìçí ìðïñïýí ïé Ôñþåò
íá ðëçóéÜóïõí ôá ðëïßá ôïõò.
350 την ρώμην:
ôç äýíáìç.
353 τον φράξον:
ç éåñÞ âáëáíéäéÜ ôïõ Äßá.
355 μετά βίας:
ìüëéò ðïõ ðñüëáâå.
359 καλοφόρτωτα:
öïñôùìÝíá êáëÜ, ãåìÜôá ìå ëÜöõñá.
361 να λαμνοκοπούν:
íá ôñáâïýí êïõðß.
365 εδώθε:
áðü ’äþ.
366 λάφυρα δικά μου από τον κλήρον:
ôï ìåñßäéü ìïõ áðü ôáëÜöõñá.
368 υβριστικώς:
ìå Üôéìï ôñüðï.
370 οι επίλοιποι:
ïé õðüëïéðïé.
371 και μη θαρρεύσει στο εξής να ξεπλανήσει και άλλον:
êáéíáìçíðÜñåéèÜññïòêáéíïìßæåéüôéìðïñåßíáîåãåëÜóåéêéÜëëïí.
375 δεν με δολώνει πλέον:
äåíìðïñåßíáìåîåãåëÜóåéìåäþñáðéá.
376 Τόσο του αρκεί:

ôïõ öôÜíåé ç ìßá öïñÜ ðïõ ìå îåãÝëáóå.

377 αφού τον νουν τού αφαίρεσεν:
áöïý ôïõ ðÞñå ôï ìõáëü,
166
Ραψωδία
I
στ. 225-431
ôïí êáôÝóôçóå áíüçôï.
378 ουτιδανά τα κρίνω:

ôá èåùñþ ôéðïôÝíéá.
381 στον Ορχομενόν:
Ðüëç ôçò Âïéùôßáò, ðïõ êáôÜ ôç ìõêçíáúêÞåðï÷Þ Þôáí ðïëý ðëïýóéá.
381 στες Αιγύπτιες Θήβες:

Ïé ÈÞâåò Þôáí ðñùôåýïõóá ôçò ¢íùÁéãýðôïõ, âáóßëåéï ôçò íüôéáò Áéãýðôïõ.

396 κόρες προκρίτων:

êüñåò áñ÷üíôùí.
398 αυτού:
åêåß.
404 το λίθινο κατώφλι / του μακροβόλου Απόλλωνος, στηνπετρωτήν Πυθώνα:
Ï íáüò ôïõ Áðüëëùíá óôïõò Äåëöïýò,öçìéóìÝíïò ãéá ôá ðëïýóéá áöéåñþìáôÜ ôïõ. Ðáëáéüôåñá «Ðõ-
èþíá» ïíüìáæáí ôïõò Äåëöïýò.
409 το φράγμα των οδόντων:

ôç óôéãìÞ ôïõ èáíÜôïõ, ç øõ÷Þâãáßíåé áðü ôï óôüìá.

411 διάφορες:
äéáöïñåôéêÝò.
412-416 Αν μείνω εδώ... το τέλος του θανάτου:
Ï Á÷éëëÝáò áíá-öÝñåôáé óå ìéá ðñïöçôåßá, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá Ýðñåðå íáäéáëÝîåé êÜðïôå
áíÜìåóá óôïí Ýíäïîï áëëÜ ðñüùñï èÜíáôï êáéóôç ìáêñü÷ñïíç áëëÜ Üäïîç æùÞ.
417 να στρέψτε στην πατρίδα:
íá åðéóôñÝøôå óôçí ðáôñßäá.
420 ο Βροντητής:
ï Äßáò ðïõ ðñïêáëåß êåñáõíïýò, ðïõ âñïíôÜ.
429 δεν θα τον βιάσω:
äåí èá ôïí áíáãêÜóù.
431 ξιπασμένοι:
óáóôéóìÝíïé, Ýêðëçêôïé.

Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
244-245Πολύ φοβούμαι μην αυτά που φοβερίζει εκείνος / τουτα εκτελέσουν οι θεοί254-255Τέκνον, τες νίκες η Αθηνά
κι Ήρα θα σου δώσουν / αντο θελήσουν
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò öáßíåôáé ðùò ïé ïìçñéêïß Þñùåò ðéóôåý-ïõí üôé ïé èåïß åðåìâáßíïõí óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ
ôùí áíèñþðùíåßôå ðñïêáëþíôáò ôïõò óõìöïñÝò åßôå óõìâÜëëïíôáò óôéò íß-êåò ôïõò. Óýìöùíá ìå ôç
óõìâïõëÞ ôïõ ÐçëÝá óôï ãéï ôïõ (óô.254-256), ç íßêç ïöåßëåôáé óå ìåãÜëï âáèìü óôç
èÝëçóç
êáé ôç
âïÞèåéá ôùí èåþí
, ðáñÜëëçëá üìùò ïé áîßåò ôçò ðñáüôçôáò êáéôçò áõôïêõñéáñ÷ßáò (óô. 256-258) åîáñôþíôáé áðü ôïí ßäéï
ôïíÜíèñùðï êáé åßíáé åîßóïõ ðïëý óçìáíôéêÝò ãéá ôçí ðïñåßá åíüò
Ραψωδία
I
167
στ. 225-431
áíèñþðïõ. Ãéáôß, ìüíï åÜí ðñõôáíåýåé ç
ëïãéêÞ
êáé ôéèáóåýïíôáéôá
Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôá
(ð.÷. ôçò ïñãÞò) áðü ôïí Üíèñùðï,ìðïñåß íá åîáóöáëéóôåß ìéá Þñåìç êáé åðéôõ÷çìÝíç æùÞ
÷ùñßòáêñüôçôåò êáé øõ÷éêÝò áíéóïññïðßåò.
316-322χάριν δεν είχε ο πόλεμος... εις κίνδυνον να βάζω πολε-μώντας;
Ï Á÷éëëÝáò õðïóôçñßæåé üôé ç ðñïóöïñÜ åíüò ãåííáßïõ ðïëå-ìéóôÞ èá Ýðñåðå íá
áíôéóôïé÷åß óôçí
çèéêÞ áíôáìïéâÞ
ôïõ. ÔïåëÜ÷éóôï ðïõ Ýðñåðå, ëïéðüí, íá Ý÷åé êåñäßóåé ï ßäéïò èá Þôáíç åêôßìçóç êáé ç
ôéìÞ áðü ôïí ÁãáìÝìíïíá. Äéáðéóôþíåé, üìùò,ü ô é ü ÷ é ì ü í ï ä å í Ý ÷ å é á í ô á ì å é ö è å ß ê á ô ’
á õ ô ü í ô ï í ô ñ ü ð ï , á ë - ëÜ áíôéìåôùðßóôçêå ùò Ýíáò ïêíçñüò êáé äåéëüò ðïëåìéóôÞò·üôé
åßíáé êïéíÞ ç ôý÷ç ôïõ ãåííáßïõ êáé ôïõ äåéëïý, áöïý êáéï é ä ý ï è á â ñ ï õ í ô ï è Ü í á ô ï
ó ô ï ô Ý ë ï ò , Ü ñ á è á Ý ÷ ï õ í ê ï é í Þ êáôÜëçîç.
377 αφού τον νουν τού αφαίρεσεν ο πάνσοφος Κρονίδης
ÏÁ÷éëëÝáòõðïóôçñßæåéüôéïÁãáìÝìíïíáòôïõðÞñåôçÂñéóçßäá,áöïý íùñßôåñá ôïõ åß÷å ðÜñåé ôá ëïãéêÜ ï Äßáò. Èåùñåß
ëïéðüíáäéáíüçôç ôçí ðñÜîç ôïõ, ãé’ áõôü êáé ôç èåùñåß âïýëçóç ôïõðáôÝñá ôùí èåþí.Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò
ðïëý óõ÷íÜ, üôáí äåí ìðïñïýóáí íá åîç-ãÞóïõí êÜðïéåò áêñáßåò óõìðåñéöïñÝò óõíáíèñþðùí ôïõò,
ôéòèåùñïýóáí èåüóôáëôåò· ôéò åðÝâáëáí äçëáäÞ ïé èåïß ãéá íáéêáíïðïéÞóïõí ôï óêïðü
ôïõò.Åäþ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï Á÷éëëÝáò áíáöÝñåé ÷áñáêôçñéóôéêÜüôé ï Äßáò ðÞñå ôï ìõáëü
ôïõ ÁãáìÝìíïíá, äçëáäÞ ôç ëïãéêÞ,ãé’ áõôü êáé äåí Þîåñå ôé Ýêáíå, üôáí áöáßñåóå áðü ôïí Á÷éëëÝáôï
«ëÜöõñü» ôïõ.
389-390στοκάλλοςκιανμετηχρυσήνσυγκρίνεταιΑφροδίτην/καιανέχειμετηνΑθηνάτωνέργωνταπρωτεία
ÐñïâÜëëåôáé óôï óçìåßï áõôü ôï ðñüôõðï ôçò ïìçñéêÞò ãõíáß-êáò. Åêôüò áð’ ôçí
åîùôåñéêÞ
ïìïñöéÜ, ðïõ åßíáé ôï êõñéüôåñïêñéôÞñéï åðéëïãÞò ìéáò ãõíáßêáò, ï ïìçñéêüò Þñùáò ôïíßæåé êáéôçí
åîõðíÜäá
ôçò õðïøÞöéáò íýöçò. ÏìïñöéÜ ðïõ íá áããßæåéôçí åéêüíá ôïõ èåßïõ êÜëëïõò êáé åõóôñïößá
üìïéá ìå áõôÞ ôçòÁèçíÜò åßíáé ôá âáóéêüôåñá ðñïóüíôá ìéáò ãõíáßêáò, óýìöùíáðÜíôá ìå ôçí Üðïøç ôïõ
Á÷éëëÝá.
168
Ραψωδία
I
στ. 225-431
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΟΔΥΣΣΕΑΣ
Ï ÏäõóóÝáò ðåñéãñÜöåé
ìå ñåáëéóôéêü ôñüðï
ôçí êáôÜóôáóç ðïõ åðé-êñáôåß óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï. Áðü ôçí áöÞãçóÞ ôïõ ãßíåôáé
öáíåñüô ï ð ü ó ï
äéïñáôéêüò êáé Ýîõðíïò
å ß í á é ï Þ ñ ù á ò á õ ô ü ò . Á ö å í ü ò ô ï õ ðåñéãñÜöåé ìå áêñßâåéá ôçí êáôÜóôáóç ãéá íá ôïí
ðåßóåé íá åðéóôñÝ-øåé, áöåôÝñïõ ôïõ èõìßæåé ôñõöåñÝò óôéãìÝò ìå ôïí ðáôÝñá ôïõ
óôçíð á ô ñ ß ä á ê á é ô ç ö é ë ß á ô ï õ ì å ô ï õ ò ó õ ì ð ï ë å ì é ó ô Ý ò ô ï õ , ð ñ ï ê å é ì Ý í ï õ íá
ôïíþóåé ôïí ðáôñéùôéóìü ôïõ êáé íá óêåöôåß ìå ùñéìüôçôá ôé èáá ð ï ö á ó ß ó å é . Å ß í á é
ðéóôüò ðáôñéþôçò
áëëÜ êáé
ößëïò
ôïõ Á÷éëëÝá
,óõìâéâáóôéêüò
, áíçóõ÷åß ãéá ôçí ôý÷ç ôùí Á÷áéþí êáé ÷ñçóéìïðïéåßê Ü è å ô ñ ü ð ï ã é á í á ð å ß ó å é ô ï í
Á ÷ é ë ë Ý á í á å ð é ó ô ñ Ý ø å é ê á é í á ó þ ó å é ôïõò Á÷áéïýò.
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Åßíáé
åõèýò
êáé
åéëéêñéíÞò
, áöïý äçëþíåé üôé èá ìéëÞóåé «êáèáñÜ», ãéáôßóé÷áßíåôáé ôïõò áíåéëéêñéíåßò áíèñþðïõò.Ï
Á÷éëëÝáò íéþèåé áêüìá
ôáðåéíùìÝíïò
êáé
áôéìáóìÝíïò
áðü ôïíÁãáìÝìíïíá, ãé’ áõôü åîáêïëïõèåß íá åßíáé ïñãéóìÝíïò

êáé óôáèåñüòó ô ç í á ð ü ö á ó Þ ô ï õ í á á ð Ý ÷ å é á ð ü ô ç ì Ü ÷ ç . Á ð ï ã ï ç ô å õ ì Ý í ï ò
á ð ü çèéêÞò ðëåõñÜò êáé åßñùíáò, üôáí ó÷ïëéÜæåé ôá Ýñãá ôïõ ÁãáìÝìíï-í á , ä ß í å é
ì å ã á ë ý ô å ñ ç á î ß á ó ô ç í ç è é ê Þ á í ù ô å ñ ü ô ç ô á ð á ñ Ü ó ô á õ ë é ê Ü áãáèÜ. Äåí ëõðÜôáé
ãéá ôçí áñðáãÞ ôïõ ëÜöõñïý ôïõ, áëëÜ ãéá ôçíç è é ê Þ ì å ß ù ó ç ð ï õ õ ð Ý ó ô ç á ð ü ô ï í
Á ã á ì Ý ì í ï í á ì ð ñ ï ó ô Ü ó ô ï õ ò ó õ - ìðïëåìéóôÝò ôïõ.Öáßíåôáé íá åßíáé
õðåñâïëéêÜ åãùéóôÞò
êáé
åãùêåíôñéêüò,
üìùò çóôÜóç ôïõ áõôÞ ìðïñåß íá äéêáéïëïãçèåß· ï ÁãáìÝìíïíáò ôïí áðïãï-Þôåõóå êáé ôïí áôßìáóå.
Èá åõóôáèïýóå ï ÷áñáêôçñéóìüò áõôüò, áíåðÝìåíå óôçí åðéóôñïöÞ ôçò ÂñéóéÞäáò. Äåí
åßíáé áõôÞ üìùò ç áéôßáôçò áðïãïÞôåõóÞò ôïõ.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
254-258Τέκνον τες νίκες η Αθηνά και η Ήρα θα σου δώσουν…και γέροντες και νέοι
Ïé Üíèñùðïé åêåßíçò ôçò åðï÷Þò ðßóôåõáí ðùò ãéá íá ðñïï-äåýóïõí, ðñÝðåé íá äáìÜóïõí ôá
Üãñéá ÝíóôéêôÜ ôïõò. Ç ëïãéêÞêáé ç óýíåóç ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ôïí ðñþôï ëüãï óôéò äýóêïëåòóôéãìÝò.
Ραψωδία
I
169
στ. 225-431
325-327κι εγώ πολλές αγρύπνησα νυκτιές… των γυναικώντους μόνον
ÇðïëåìéêÞéêáíüôçôáôùíáíäñþíèåùñåßôïáðáñáßôçôç,åöüóïíõðÞñ÷åáíÜãêçíáðñïóôáôåõôïýíáðüåðéäñïìÝò,ðåéñáôåßåòê.Ü.
357-358αύριοντουΔιόςκαιόλωντωναθανάτωνθαθυσιάσω
Ðñéí áðü êÜèå åíÝñãåéÜ ôïõò, áêüìç êé áí äåí Þôáí ðïëý óçìá-íôéêÞ, ïé Üíèñùðïé èõóéÜæïõí óôïõò
èåïýò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðå-ôý÷ïõí ôïí
åîåõìåíéóìü
ôïõò. ¸ôóé êÜíïõí ôïõò èåïýò âïçèïýòóôçí åðéôõ÷ßá ôïõò.
364-365Πλούτη έχω αφήσει εκεί πολλά
Ï
«íüóôïò»
, ç åðéóôñïöÞ óôçí ðáôñßäá, åßíáé ôï êåíôñéêü èÝìáôçò
Ïäýóóåéáò
.
365-366χάλκωμα, χρυσόν και σίδερο θα πάρ’
Ç áíáöïñÜ óôï óßäçñï åßíáé
áíá÷ñïíéóìüò
, áöïý êáôÜ ôç ìõêç-íáúêÞ åðï÷Þ ï óßäçñïò åßíáé ìÝôáëëï ó÷åäüí Üãíùóôï.
406 μόσχους, πρόβατα
Ç êôçíïôñïößá Þôáí âáóéêÞ ðçãÞ ðëïýôïõ åêåßíçò ôçò åðï÷Þò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Êõñéáñ÷åß ï
äéÜëïãïò
ÏäõóóÝá - Á÷éëëÝá, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé äýï ìá-êñïóêåëåßò
ìïíïëüãïõò
.•Ç
åðáíÜëçøç ôçò áðáñßèìçóçò

ôùí äþñùí
åßíáé Ýíá ëáúêü ìïôßâï,ðïõ èõìßæåé äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá.
Παρομοιώσεις:

(óô. 297) «èá óå ôéìÞóïõí ùò èåüí» / (óô. 302) «èá óåôéìÞóïõí ùò èåüí» / (óô. 312) «ìïõ åßíáé ìéóçôüò
üóï ôïõ ¢ä’ ïé ðýëåò»/ (óô. 323-326) / «Êáé ùò ôçí ÷áøéÜ… áíäñåéùìÝíïõò» (óô. 385) «Þ üó’ çóêüí’
åßíáé ôçò ãçò Þ ï Üììïò ôçò èáëÜóóçò».
Μεταφορές:
(óô. 255-256) «óôï óôÞèïò èá äáìÜóåéò ôçí ìåãáëüêáñäçíøõ÷Þí» / (óô. 309) «ßóéá èá åéðþ êáé êáèáñÜ ôçí
ïìéëßáí üëç» / (óô. 322)
170
Ραψωδία
I
στ. 225-431
«ôç æùÞí ìïõ íá âÜëù åéò êßíäõíïí» / (óô. 352) «ôçí ìÜ÷çí íá êéíÞóåé» /(óô. 376) «óôïí üëåèñüí ôïõ áò
ôñÝ÷åé» / (óô. 377) «áöïý ôïí íïõí ôïõáöáßñåóåí ï Êñïíßäçò» / (óô. 387) «ðñéí ìïõ ðëçñþóåé» / (óô.
387) «ôïìÝã’ áäßêçìÜ ôïõ» / (óô. 389) «÷ñõóÞí Áöñïäßôçí» / (óô. 426) «áöïý åãþèá ìåßíù óôïí èõìüí
ìïõ».
Προσωποποιήσεις:
(óô. 229) «óõìöïñÜí ìå ôñüìïí ÝìðñïóèÝí ìáòâëÝðïìå» / (óô. 239) «öïâåñÞ ìÝóá ôïõ ëýóóá ìðÞêå» /
(óô. 245-246) «êáéç ìïßñá ìáò óôçí Ôñïßáí èÝëåé íá ðÝóïõìå» / (óô. 310) «áóÜëåõôç
èáìåßí’ ç èÝëçóßò ìïõ» / (óåë. 398) «áöïý óöüäñá åðåèýìçóåí ç áíäñéêÞøõ÷Þ ìïõ».
Επίθετα:
(óô. 227) «éóüìïéñï ôñáðÝæé» / (óô. 229) «ìåãÜëç óõìöïñÜ» /(óô. 233) «ïé Ôñþåò ïé áðüôïëìïé» / (óô.
237) «Ýðáñóéí ðïëëÞí» / (óô. 239)«öïâåñÞ ëýóóá» / (óô. 240) «èåßá Çþò» / (óô. 246) «éððïôñüöïí
¢ñãïò…» /(óô. 257) «êáêüðñáêôçí Ýñéäá» / (óô. 264) «Üêáõôïé ôñßðïäåò åðôÜ, ÷ñõóïýôÜëáíôá äÝêá» / (óô. 270)
«åðôÜ ãõíáßêåò Üîéåò» / (óô. 278) «õøçëÞí ðüëéí»/ (óô. 295) «áììþäç Ðýëïí» / (óô. 307) «ï ãïñãïðüäçò Á÷éëëåýò» / (óô.
308)«ËáåñôéÜäç åõñåôéêÝ äéïãÝííçôå ÏäõóóÝá» / (óô. 323) «áðôÝñùôá ìéêñÜ»/ (óô. 329)
«êÜñðéìçí ÔñùÜäá» / (óô. 341) «êáëüò êáé öñüíéìïò» / (óô.349) «÷Üíôáêá âáèý» / (óô. 350)
«áíäñïöüíïõ ¸êôïñïò» / (óô. 356) «èåßïí ¸êôïñá» / (óô. 360) «âáèýí ÅëëÞóðïíôïí» /
(óô. 366) «ùñáßåò êüñåò» /(óô. 372) «áäéÜíôñïðïò» / (óô. 373) «áíáßó÷õíôïò» / (óô. 377)
«ðÜíóïöïòÊñïíßäçò» / (óô. 378) «ïõôéäáíÜ» / (óô. 384) «ôá æåìÝí’ áìÜîéá» / (óô. 386)«ôçí
ðëçãùìÝíçí øõ÷Þí» / (óô. 387) «ôï ìÝã’ áäßêçìÜ ôïõ» / (óô. 391)«áíþôåñïí âáóéëÝá» / (óô.
395) «Á÷áéßäåò ðÜìðïëëåò» / (óô. 396) «êüñåòðñïêñßôùí äõíáôþí» / (óô. 398) «áíäñéêÞ øõ÷Þ»
/ (óô. 401) «èçóáõñüíáíôÜîéïí», «ßððïõò îáíèïýò»/ (óô. 402) «ç ðüëéò ç ëáìðñÞ» / (óô.
403)«êáëÞí åéñÞíçí» / (óô. 405) «ìáêñïâüëïõ Áðüëëùíïò», «ðåôñùôÞ Ðõèþíá»/ (óô. 410) «èåÜ ìçôÝñá» / (óô. 414)
«ðïèçôÞí ðáôñßäá» / (óô. 418) «õøçëÞòÉëßïõ» / (óô. 420) «(Äßáò) ï âñïíôçôÞò» / (óô. 428) «ãëõêéÜí
ðáôñßäá» / (óô.431) «óêëçñÞí Üñíçóéí».
Εικόνες:
(óô. 232-236) «üôé åêáèßóáí ìåôáîý… ï Äßáò» / (óô. 264-274)«¢êáõôïé ôñßðïäåò åðôÜ… èá
ïìüóåé ìÝãáí üñêïí» / (óô. 323-324) «êáé ùòôçí ÷áøéÜ… äåí Ý÷åé» / (óô. 325-327) «êé åãþ ðïëëÝò áãñýðíçóá… ìüíïí»
/(óô. 330-331) «Êáé áð’ üëåò… êïßëá ðëïßá» / (óô. 333-334) «ïëßãï åìïßñáæå…ðïëåìÜñ÷ùí Üëëá» / (óô. 426) «äåí
êáôïñèþíåôáé… óôïí èõìü ìïõ».

Αντιθέσεις:
(óô. 258) «êáé ãÝñïíôåò êáé íÝïé…» / (óô. 300-301) «Êáé ôïíÁôñåßäçí áí ìéóåßò… ëõðÞóïõ ôùí
Ðáíá÷áßùí ôï óôñÜôåõìá».
Ραψωδία
I
171
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1.ΕκτόςαπότηναπαρίθμησητωνδώρωνπουυπόσχεταιοΑγαμέμνονας,ποιοιείναιοι άλλοιβασικοίάξονες(κύρι-εςιδέες)τουλόγουτου
Οδυσσέα;Αφούτουςεπισημάνε-τε,νασχηματίσετεμεαυτούςέναγενικόδιάγραμμα,τοοποίονααποτυπώνειτηδομή(κατασκευή)τουλόγουτου
βασιλιά της Ιθάκης.
Ï ÏäõóóÝáò:•áíáöÝñåé áñ÷éêÜ ôï óêïðü ôçò åðßóêåøÞò ôïõ (óô. 225-231),•ôïíßæåé ôçí êñéóéìüôçôá
ôçò êáôÜóôáóçò ôïõ óôñáôïý êáé ôïõò äéêáé-ïëïãçìÝíïõò öüâïõò (óô. 232-246),•åðéóçìáßíåé üôé ï Æåýò
åíèáññýíåé ôïõò Ôñþåò ìå êáëïýò ïéùíïýò (óô.236)
·
õðïóôçñßæåé üôé ï ¸êôïñáò Ý÷åé êáôáëçöèåß áðü ìáíßá ðïëåìéêÞêáé ðåñéìÝíåé íá îçìåñþóåé, ãéá íá êÜøåé ôá
ðëïßá êáé íá óêïôþóåé ôïõòÁ÷áéïýò (óô. 237-243),•õðïãñáììßæåé üôé èá åßíáé ðéá áñãÜ, áí ôþñá äåí
óðåýóåé ï Á÷éëëÝáòíá âïçèÞóåé ôïõò Á÷áéïýò (áõôü åßíáé êáé ôï
áßôçìÜ
ôïõ, ðïõ ôï óôçñßæåéìå ôçí êáôÜëëçëç
åðé÷åéñçìáôïëïãßá
[óô. 249-306]),•åðéêáëåßôáé ôéò óõìâïõëÝò ôïõ ÐçëÝá, üôáí Ýóôåëíå ôï ãéï ôïõ óôïíðüëåìï, íá åßíáé
ìåôñéïðáèÞò óôï èõìü ôïõ (óô. 256),•áðáñéèìåß ôá ðïëëÜ êáé åîáßñåôá äþñá ðïõ èá äþóåé ï
ÁãáìÝìíïíáòóôïí Ðçëåßäç, áí áõôüò áöÞóåé ôï èõìü ôïõ êáé åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷çãéá íá âïçèÞóåé ôïõò
Á÷áéïýò,•êëåßíåé ôï ëüãï ôïõ ìå ôá éó÷õñüôåñá åðé÷åéñÞìáôá, êÜíïíôáò åðßêëç-óç óôï óõíáßóèçìá: ëÝåé óôïí Á÷éëëÝá
üôé, áí ìéóåß ôïí ÁãáìÝìíïíá êáéðåñéöñïíåß ôá äþñá ôïõ, áò ëõðçèåß ôïõò Á÷áéïýò, ðïõ êéíäõíåýïõí êáéðïõ èá
ôïí ôéìÞóïõí ùò èåü (óô. 302) êáé, ôÝëïò, üôé åßíáé åõêáéñßá íáóêïôþóåé ôïí ¸êôïñá ôþñá ðïõ
âñßóêåôáé ìáêñéÜ áðü ôá êÜóôñá ôçò Ôñïßáò êáé íá êåñäßóåé Üìåôñç äüîá.
2. Αφού απαριθμήσετε τα δώρα που υπόσχεται ο Αγαμέ-μνονας στον Αχιλλέα, να γράψετε αν νομίζετε ότι αυτάθα
μπορούσαν να ικανοποιήσουν τον Αχιλλέα, ώστε νααποβάλειτοθυμότουκαιναεπιστρέψειστημάχη. Να
στ. 225-331
172
Ραψωδία
I
στ. 225-431
δικαιολογήσετετηναπάντησήσας,λαμβάνονταςυπόψησας το χαρακτήρα του Πηλείδη, όπως τον γνωρίσαμεέως εδώ.
Ï ÁãáìÝìíïíáò õðüó÷åôáé óôïí Á÷éëëÝá íá ôïõ äùñßóåé åðéôüðïõ, äç-ëáäÞ üóï äéáñêåß ï ðüëåìïò,
ïéêéáêÜ óêåýç, ÷ñõóÜöé äÝêá ôáëÜíôùí,Üëïãá, åðôÜ ËÝóâéåò ãõíáßêåò êáé ôç Âñéóçßäá. ÌåôÜ ôçí
ðïëéïñêßá ôçò Ôñïßáò, èá ôïõ ðñïóöÝñåé åðéðëÝïí üóï ÷ñõóÜöé ÷ùñÜåé ôï êáñÜâé ôïõêáé ôéò
ïìïñöüôåñåò åßêïóé Ôñùáäßôéóóåò. Óå ôñßôç öÜóç, üôáí åðéóôñÝ-øïõí óôçí ðáôñßäá, õðüó÷åôáé íá ôïõ äþóåé
ôçí êüñç ôïõ ãéá ãõíáßêá,áöïý ôïí ðñïéêïäïôÞóåé ðëïõóéïðÜñï÷á êáé èÝóåé åðôÜ ðüëåéò
õðü ôçäéêáéïäïóßá ôïõ. Ôá äþñá ðïõ ðñïóöÝñåé ï ÁãáìÝìíïíáò åßíáé ðïëý ðëïýóéá, áíå-ê ô ß ì ç ô ç ò
áîßáò. Ï Á÷éëëÝáò, üìùò,
äåí óõãêéíåßôáé
ê á è ü ë ï õ ì å ô ç í áðáñßèìçóç ôüóùí äþñùí, áëëÜ ðáñáìÝíåé óôáèåñüò óôçí áðüöáóÞôïõ íá áðÝ÷åé
áð’ ôç ìÜ÷ç êáé íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôç óôáäéáêÞ Þôôáôùí óõìðïëåìéóôþí ôïõ. Ç ïñãÞ ôïõ
åßíáé áõôÞ ðïõ äßíåé ôçí þèçóçóôá ãåãïíüôá ôçò
ÉëéÜäáò
.
Áíõðï÷þñçôïò
êáé
åãùéóôÞò
äåí ìðïñåß íáîåðåñÜóåé ôçí ðñïóâïëÞ ôçò ôéìÞò ôïõ áð’ ôïí áñ÷éóôñÜôçãï. Ï ïìçñé-êüò Þñùáò, üðùò åßíáé
öõóéêü, äåí áëëÜæåé ôç óôÜóç ôïõ õðïêýðôïíôáòóôá õëéêÜ áãáèÜ, áíôßèåôá, ãéá íá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìá
ôùí Á÷áéþíðåñéìÝíåé ôçí çèéêÞ äéêáßùóÞ ôïõ, ðïõ áðü ôï óçìåßï áõôü áñ÷ßæåé íáéêáíïðïéåßôáé.
3. Θυμηθείτε με ποια λόγια επαινεί τη ρητορική δεινότη-τα του Οδυσσέα ο Τρώας Αντήνορας (Γ 216-223): ολόγος που
μόλις διαβάσατε (Ι 225-306) δικαιολογεί τοεγκώμιο του Αντήνορα ή όχι; Να αιτιολογήσετε τηνάποψή σας.
ÓýìöùíáìåôïíÁíôÞíïñá,ôáëüãéáôïõÏäõóóÝá«ùóÜíðõêíÝò÷éïíüøõ-÷åò…ðåôéüíôáí/èíçôüòäåíÞôáíÜîéïòíáìåôñçèåßì’åêåßíïí».Åîáßñåôáé,ëïéðüí,
ïðõêíüòëüãïò,ìåôçóùóôÞåðéëïãÞôùíëÝîåùí,ìåôïñõèìüêáéôçí ðåéóôéêÞ äýíáìç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí ôïõ. Ìå Üëëá ëüãéá, Ýíá
ÜøïãïäåßãìáñçôïñéêÞòäåéíüôçôáò
,çïðïßáãßíåôáéåýêïëááíôéëçðôÞ.Ï ÏäõóóÝáò îÝñåé íá åðéëÝãåé ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò êáé íá ôéò áðåõ-èýíåé
óôï óõíïìéëçôÞ ôïõ ìå ðåéóôéêü ôñüðï. Ïñãáíþíåé ðñïóåêôéêÜ ôïëüãï ôïõ êáé äåí ðåñéëáìâÜíåé ôßðïôå
áðïëýôùò ðïõ èá ìðïñïýóå íáèåùñçèåß ðåñéôôü, ãé’ áõôü êáé äåí êïõñÜæåé ôïõò áêñïáôÝò ôïõ. ÌïéÜæåéíá ìáêñçãïñåß
ìüíï óôçí áðáñßèìçóç ôùí äþñùí ôïõ ÁãáìÝìíïíá. Áõ-ôü, üìùò, åßíáé öõóéêü, áöïý áðïôåëåß, êáôÜ ôç ãíþìç ôïõ,
âáóéêü ìÝóïãéá íá ðåßóåé ôïí Á÷éëëÝá.
Ραψωδία
I
173
στ. 225-431
4. Λαμβάνοντας υπόψη σας ότι ένας πατέρας γνωρίζεικαλά το παιδί του και διαβάζοντας τη
συμβουλή πουδίνειοΠηλέαςστονΑχιλλέα(στ.Ι254-258),τισυμπε-ραίνετε σχετικά με το χαρακτήρα του ήρωα;
Óôïõò óô. 254-258 ï ÐçëÝáò óõìâïõëåýåé ôïí Á÷éëëÝá íá åßíáé åãêñáôÞòóôçóõìðåñéöïñÜôïõêáéóþöñùíóôéòáðïöÜóåéòôïõ,íá
áðÝ÷åéáðüôçöéëïíéêßá ðïõ ïäçãåß óå ïëÝèñéá áðïôåëÝóìáôá, ãéáôß ìüíï Ýôóé èá áðï-ëáìâÜíåé ôéò ôéìÝò áðü
íÝïõò êáé ãÝñïõò. Êñßíïíôáò áðü ôéò óõìâïõëÝòôïõ ÐçëÝá, ï Á÷éëëÝáò åßíáé Ýíáò
ðáñïñìçôéêüò
íÝïò êáé
åõåñÝèéóôïò,
ðïõ äåí äéóôÜæåé íá ìÜ÷åôáé ìå ôïõò ãýñù ôïõ üôáí áíôéëçöèåß üôéôïõ óôåñïýí ôç íßêç Þ
ôçí ôéìÞ ôïõ. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ðáñÜôïëìï êáéðåñÞöáíï ðïëåìéóôÞ ðïõ åðéäéþêåé ìüíï ôç íßêç, ôçí
áíáãíþñéóç ôçòáîßáò ôïõ êáé ôç äéêáßùóç ôùí ðñïóðáèåéþí ôïõ.
5. Ο Αχιλλέας από την αρχή του λόγου του δηλώνει ότι«ασάλευτηθαμείν’ηθέλησίς»του(Ι310).Αυτήηάρ-νησήτουναυποχωρήσει
επαναλαμβάνεταισυχνά(λαϊ-τμοτίβ: επαναλαμβανόμενο μοτίβο) σε όλη την έκτασητου λόγου του. Να επισημάνετε τις
φράσεις και τουςανάλογους στίχους που εκφράζουν την ανυποχώρητηστάση του ήρωα.
Ç Ü ñ í ç ó ç ô ï õ Á ÷ é ë ë Ý á ê á é ç á í õ ð ï ÷ þ ñ ç ô ç ó ô Ü ó ç ô ï õ å ê ö ñ Ü æ ï í ô á é óôïõò
óôß÷ïõò:•
310
: «áóÜëåõôç èá ìåßí’ ç èÝëçóßò ìïõ»,•
314-315
: «ìÞô’ ï ÁãáìÝìíùí, ìÞôå ôùí Üëëùí Á÷áéþí êáíåßò äåí èá ìåðåßóåé»,•
345
: «áò ìçí ðñïóðáèåß ôïí ãíþóôç ìïõ íá ðåßóåé»,•
356-357
: «êé áöïý ôïí èåßïí ¸êôïñá íá ðïëåìÞóù ðëÝïí äåí èÝëù»,•
372-373
: «áëëÜ ó’ åìÝ… üóï êé áí áíáßó÷õíôïò ôá ìÜôéá íá óçêþóåé»,•
375
: «äåí ìå äïëþíåé ðëÝïí»•
386
: «ôçí ðëçãùìÝíç ìïõ øõ÷Þ äåí èá ðñáàíåé ï Áôñåßäçò»,•
408-409
: «Áëë’ ç øõ÷Þ ìáò ëÜöõñï… ôï öñÜãìá ôùí ïäüíôùí»,•
426
: «… åãþ èá ìåßíù óôïí èõìü ìïõ».
6. Λίγο πριν αποχωρήσει η πρεσβεία από τη σκηνή τουΑχιλλέα, ο ήρωας ανυποχώρητος λέει: «Πηγαίνετε καιφανερά
κηρύξετ’ ό,τι λέγω / ότι απ’ το έργον φονι-
174
Ραψωδία
I
στ. 225-431
κόν θ’απέχω του πολέμου, / ώσπου τον θείον Έκτορανα ιδώ τον Πριαμίδην / στων Μυρμιδόνων τες σκηνέςεμπρός και
στα καράβια / φονεύοντας τους Αχαιούς καικαίοντας τα πλοία» (Ι 649-653, μτφρ. Ι. Πολυλάς. Βλ.καιΠεριληπτική
αναδιήγησητηςΙραψωδίας).Έχονταςυπόψη σας αυτά τα λόγια του ήρωα, την απάντησηπου έδωσε πριν στον
Οδυσσέα, αλλά και τη στάσηκαι τις αποφάσεις του κατά τη σύγκρουση του με τονΑγαμέμνονα (Α 150
κ.εξ.), πιστεύετε ότι ο Αχιλλέαςπαραμένειτοίδιοανυποχώρητοςή,παράτιςεπαναλαμ-βανόμενες αρνήσεις του, αφήνει κάποιο
μικρό περιθώριονααλλάξειγνώμη;Ναστηρίξετετηναπάντησήσαςμεσυγκεκριμένους στίχους του κειμένου.
Óôç ñáøùäßá Á ï Á÷éëëÝáò åß÷å äçëþóåé ôçí áðüöáóÞ ôïõ íá öýãåé (óô.169). Óôï óô. 240 åììÝóùò åðáíáëáìâÜíåé
ôçí áðüöáóÞ ôïõ, öáíåñþíï-íôáò üôé åßíáé áíõðï÷þñçôïò· ùóôüóï, äåí öåýãåé ïýôå üìùò ëáìâÜíåéìÝñïò êáé
óôç ìÜ÷ç. Óôç ñáøùäßá É äçëþíåé ðÜëé üôé ôçí åðüìåíç çìÝñáèá öýãåé (óô. 308 ê.å.) êáé äåí äÝ÷åôáé ôá
äþñá ôïõ ÁãáìÝìíïíá (óô.378-392). Ïé õðïäåßîåéò ôïõ Áßáíôá, üìùò, ìïéÜæïõí íá Ý÷ïõí
êÜðïéáåðßäñáóç åðÜíù ôïõ.Ðáñáôçñïýìå, ëïéðüí, üôé ï Á÷éëëÝáò äåí áðïìáêñýíåôáé Üìåóá, ÷ùñßòäåýôåñç óêÝøç,
áëëÜ ðáñáìÝíåé, áöïý äåí íéþèåé ðñïöáíþò Ýôïéìïò íáåãêáôáëåßøåé ôïõò óõíôñüöïõò ôïõ êáé ôéò ôéìÝò ðïõ
ôïõ áîßæïõí.
7. Στο λόγο του Αχιλλέα προβάλλονται αξίες όπως ηειλικρίνεια, η αναγνώριση της
ευγνωμοσύνης, η τιμή,η αγάπη για τη γυναίκα σύντροφο και η δικαιοσύνη.Επίσης ο ήρωας εκφράζεται
αλλού με πικρία αλλούμε οργή ή με περιφρόνηση κι αλλού με ειρωνεία ή μεαπαισιόδοξηδιάθεση.α)Ναεπισημάνετε
τααντίστοιχαχωρία και να τα αναλύσετε με λίγα λόγια. β) Λαμβά-νοντας υπόψη σας αυτά τα στοιχεία, να
ηθογραφήσετετον Αχιλλέα από το λόγο του.
á)
Óôïõò óô. 312-313 ï Á÷éëëÝáò ðñïâÜëëåé ôçí
áîßá ôçò åéëéêñßíåéáò
,üôáí õðïóôçñßæåé üôé ìéóåß ôïí Üíèñùðï ðïõ õðïêñßíåôáé êáé äåí ðá-ñáäÝ÷åôáé áõôü ðïõ Ý÷åé
óôï ìõáëü ôïõ· ìå Üëëá ëüãéá áãáðÜåé ôçíåéëéêñßíåéá.•Óôïõò óô. 316-319 ðáñáðïíéÝôáé üôé
üëïé óôïí ðüëåìï, êáé ïé ãåííáßïé
Ραψωδία
I
175
στ. 225-431
êáé üóïé áðÝ÷ïõí áð' ôç ìÜ÷ç, áíôáìåßâïíôáé ìå ôï ßäéï ìåñßäéï ëáöý-ñùí, åêöñÜæïíôáò Ýôóé ôçí ðßóôç
ôïõ óôçí áíÜãêç ãéá
áíáãíþñéóç ôçòåõãíùìïóýíçò
óôïí ðüëåìï. Ðéóôåýåé äçëáäÞ üôé ï êÜèå óôñáôéþôçòèá Ýðñåðå êáíïíéêÜ íá áìåßâåôáé ìå âÜóç ôçí ðñïóöïñÜ
ôïõ óôï ðåäßïôçò ìÜ÷çò êáé íá ìçí õðÜñ÷åé åîïìïßùóç óôçí áðüäïóç ôéìþí áíÜìåóáóôïí Üîéï êáé ôïí áíÜîéï
ðïëåìéóôÞ. Óôïõò ßäéïõò óôß÷ïõò, üðùò êáéóôïõò óô. 320-322, 330-346 êáé 375, ï Á÷éëëÝáò
õðáéíßóóåôáé
ôçí áîßáôçò äéêáéïóýíçò
ðïõ ðñÝðåé íá åðéêñáôåß óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþíêáé ü÷é ìüíï.•Óôïõò óô. 327 êáé 339
ðñïâÜëëåôáé
ç ôéìÞ
ùò Ýíá áðü ôá éäáíéêÜ ôïõðïëåìéóôÞ, ãéáôß áíáöÝñåé üôé ï ðüëåìïò Ýãéíå ãéá íá áðïêáôáóôÞóïõíïé
Á÷áéïß ôçí ôéìÞ ôïõ ÌåíÝëáïõ, ç ãõíáßêá ôïõ ïðïßïõ áðÞ÷èç áðü ôïõò Ôñþåò ðñïóâÜëëïíôáò Ýôóé ôçí
áîéïðñÝðåéÜ ôïõ.•Óôïõò óô. 341-343 ï Á÷éëëÝáò äçëþíåé
ôçí áãÜðç ðïõ ïöåßëåé êÜèåÜíôñáòáðÝíáíôéóôçãõíáßêá-óýíôñïöüôïõ.
ÐñïâÜëëåéôçíáíÜãêçôïõêÜèåÝíôéìïõáíèñþðïõíáóÝâåôáéôçóýíôñïöïðïõÝ÷åéäßðëáôïõ.• Ôçí
ðéêñßá
ôïõ Üëëùóôå åêöñÜæåé ï Þñùáò óôïõò óô. 316-322, 330-336,367-368. Áðü ôïõò óôß÷ïõò áõôïýò
ãßíåôáé êáôáíïçôü üôé ï Á÷éëëÝáòíéþèåé ðïëý ðéêñáìÝíïò åðåéäÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ
õößóôáôáéáðáíùôÝò áäéêßåò áöïý åîïìïéþíåôáé ìå ôïõò äåéëïýò ðïëåìéóôÝò, áõôüòðïõ åßíáé ï ðéï áôñüìçôïò êáé
éêáíüò óôñáôéþôçò.•Óôïõò óô. 312-313, 344-345, 369-371 ï Á÷éëëÝáò ìéëÜåé ìå
ïñãÞ
óôïíÁãáìÝìíïíá ãéáôß åßíáé áõôüò ðïõ ôïí Ý÷åé íùñßôåñá áôéìÜóåé êáé ôïõÝ÷åé ðÜñåé Üäéêá ü,ôé
äéêáéùìáôéêÜ ôïõ áíÞêåé. Ôïí âñßæåé êáé ðáñáêéíåßêáé ôïõò Üëëïõò ðïëåìéóôÝò íá ìçí ôïí
ôéìïýí êáé íá áãáíáêôÞóïõíìáæß ôïõ.•Óôïõò óô. 350-351, 372-374, 378 êáé 388-390 ï Þñùáò ðåñéöñïíåß áíôß-
óôïé÷áôçäýíáìçôïõÁãáìÝìíïíá,ôçíéêáíüôçôÜôïõíáêïñïúäåýåéôïõòóõìðïëåìéóôÝò ôïõ, ôá äþñá ôïõ êáé, ôÝëïò, ôçí êüñç ôïõ, ôçí ïðïßá
äåíäéáíïåßôáé, ëüãù ôçò ðåñçöÜíéáò ôïõ, íá äå÷ôåß ùò ãõíáßêá ôïõ.•Óôïõò óô. 340, 348-349 êáé 391-392 ï
Á÷éëëÝáò
åéñùíåýåôáé
ôüóï ôçíéêáíüôçôá ôïõ ÁãáìÝìíïíá íá ÷ôßóåé ôåß÷ïò ï÷õñùìáôéêü, üóï êáé ôïõòóõìðïëßôåò ôïõ ôïõò
Áñãåßïõò, ðïõ ôÜ÷á ìüíï áõôïß áãáðïýí ôéò ãõíáß-êåò ôïõò. Óáöþò åéñùíéêÜ óôñÝöåôáé êáé óôçí
éäéüôçôá ôïõ Áôñåßäç ùòðåèåñïý, üôáí ôïõ åý÷åôáé íá âñåé áíþôåñï âáóéëéÜ ãéá íá ðáíôñÝøåéôçí
êüñç ôïõ.• ÔÝëïò, óôïõò óô. 417-420 åêöñÜæåé ôçí
áðáéóéïäïîßá
ôïõ, êáèþò óõì-âïõëåýåé ôïõò áðåóôáëìÝíïõò ôïõ áñ÷éóôñÜôçãïõ íá ãõñßóïõí óôçíð á ô ñ ß ä á
ô ï õ ò , á ö ï ý ä å í ö á ß í å ô á é ü ô é è á å ß í á é ï é í é ê ç ô Ý ò á õ ô ï ý ô ï õ ðïëÝìïõ.
â)
Âë. ÇèïãñÜöçóç
Á÷éëëÝá.
176
Ραψωδία
I
στ. 225-431
8.ΠοιαπροφητείαέχεικάνειηΘέτιδαγιατοτέλοςτουγιουτηςκαιποιαεπιλογήκάνειοΑχιλλέαςστολόγοτου;Νομίζετεότιοήρωαςείναιειλικρινής,
ότανπροσφέρειαυτάταλόγια;Να δικαιολογήσετετηνάποψή σας.
Óôïõò óô. 410-416 ç ÈÝôéäá ðñïöçôåýåé üôé ï Á÷éëëÝáò ìðïñåß åßôå íáìåßíåé óôçí Ôñïßá êáé íá
ðåèÜíåé åêåß ðïëåìþíôáò åßôå íá åðéóôñÝøåéóôçí ðáôñßäá ôïõ êáé íá æÞóåé ÷ùñßò äüîá êáé ôéìÞ ãéá
ðïëëÜ ÷ñüíéá.Ï Á÷éëëÝáò áíáêïéíþíåé üôé èá öýãåé áðü ôçí Ôñïßá
·
ï ëüãïò ôïõ üìùòäåí áðïðíÝåé ôç óéãïõñéÜ åíüò áíèñþðïõ áðïöáóéóìÝíïõ íá ëÜâåé ìéáôüóï ìåãÜëç
áðüöáóç. Äåí ðñÝðåé íá ìáò äéáöåýãåé êáé ôï ãåãïíüòüôé ìéëÜåé ïñãéóìÝíïò, ãé’ áõôü
äåí áíáëýåé ðåñáéôÝñù ôçí áðüöáóÞôïõ. Ùóôüóï ï ëüãïò ôïõ åßíáé ðïëý óýíôïìïò êáé áðÝñéôôïò.
(Âë. êáéðáñáðÜíù,
åñþô. 6.)
9. Αφού διαβάσετε την περιγραφή της σκηνής όπου
ο Έκτορας εκστομίζει τις απειλές του, στο Θ (βλ. Παράλ-ληλο κείμενο 1), να επισημάνετε ποια
στοιχεία αυτήςτης σκηνής χρησιμοποιεί ο Οδυσσέας στο λόγο του καινασυζητήσετεστηντάξητιεξυπηρετείηχρήση
αυτώντων στοιχείων καθώς και η συνεχής αναφορά του ονό-ματος του Έκτορα στο λόγο του βασιλιά της Ιθάκης.
Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß ôç èåúêÞ õðïóôÞñéîç ðïõ Ý÷åé ï ¸êôïñáò êáéïé Ôñþåò, ðñïêåéìÝíïõ íá
äþóåé Ýìöáóç óôçí åíéó÷õìÝíç äýíáìç ôùíáíôéðÜëùí.ÅðéðëÝïí,åðéóçìáßíåéôïãåãïíüòüôéäåíùöåëïýíôá
ôå÷íéêÜðñïóôáôåõôéêÜ ìÝóá êáé üôé åêåßíï ðïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç óçìáóßá åßíáé çáíäñåßá. Åêåßíç åßíáé éêáíÞ íá êÜìøåé
áêüìç êáé ôçí áñéèìçôéêÞ õðåñï÷Þôïõ å÷èñïý. ÔÝëïò, áöÞíåé ôåëåõôáßá ôçí åéêüíá ôïõ ¸êôïñá ðïõ êáßåéôá
êáñÜâéá ôùí Á÷áéþí, èÝëïíôáò íá öïñôßóåé ìå Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôáôï ëüãï ôïõ.
Ραψωδία
I
177
στ. 225-431
Α
ΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
στις Διαθεματικές δραστηριότητες– σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1. Στην ομηρική ποίηση και στο δημοτικό μας τραγούδιχρησιμοποιείταισυχνάοεκφραστικόςτρόποςτων«αδυ-νάτων»,οοποίοςδηλώνει
μεέμφασηκαιπαραστατικό-τηταότιδενμπορείναπραγματοποιηθείκάτι.Συνήθωςο ποιητής βάζει τον ήρωα να παραλληλίζει αυτό πουο
ίδιος δε θέλει να γίνει με κάτι που αντίκειται στουςφυσικούς νόμους. α) Να βρείτε σε ποια σημεία του λό-γου του
Αχιλλέα χρησιμοποιείται αυτός ο εκφραστικόςτρόπος και τι πετυχαίνει με αυτόν ο ποιητής. β) Νααναγνωρίσετε στον
όρκο του Αχιλλέα (Α 235 κ.ε.) καιστα Παράλληλα κείμενα (σελ. 33 και 97) το θέμα των«αδυνάτων». […]
á)
Ïé óô. 378-391 åêöñÜæïõí ôï «áäýíáôï», ôïíßæïíôáò ðüóï óôáèåñÜåììÝíåé óôçí ÜñíçóÞ ôïõ ï
Á÷éëëÝáò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ôñüðï Ýêöñá-óçò ìå Üìåóç åðéññïÞ óôï óõíáßóèçìá, áöïý ìå
ðáñáóôáôéêü ôñüðïáíáäåéêíýåé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ ïìéëçôÞ.
â)
Ï üñêïò ôïõ Á÷éëëÝá (Á, óô. 234 ê.å.) åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü äåßãìáôïõ èÝìáôïò ôïõ
«áäõíÜôïõ», áöïý óôçñßæåôáé óå êÜôé åíôåëþò áäýíáôïíá ðñáãìáôïðïéçèåß (äçë. íá âãÜëåé ðÜëé öýëëá ôï ñáâäß
ôïõ) êáé äåíáöÞíåé êáíÝíá ðåñéèþñéï óõæÞôçóçò. Ðñüêåéôáé ãéá ó÷Þìá ðïõ, ëüãù ôçòÝíôïíá óõíáéóèçìáôéêÞò
öüñôéóçò ðïõ ðñïêáëåß, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðïëýóõ÷íÜ êáé óôçí ïìçñéêÞ ðïßçóç êáé óôç íåüôåñç
ðáñÜäïóç.
2. Το κεντρικό τμήμα του λόγου του Οδυσσέα είναι μιααναφορά των δώρων που υπόσχεται ο
Αγαμέμνοναςστον Αχιλλέα για να επιστρέψει στη μάχη. Η ανταλ-λαγή δώρων στην ομηρική κοινωνία ήταν
συνηθισμένηκαιεπρόκειτοκυρίωςγια:δώραφιλοξενίας(ξεινήια),γα-μήλιαδώρα(έδνα)καιδώραγιααποζημίωση(άποινα).α)Σεποια/ποιες
κατηγορίεςμπορούνναενταχθούνταδώραπουυπόσχεταιοΑγαμέμνοναςκαιγιατί;β)Αφούχωριστείτε σε ομάδες, να αναζητήσετε άλλες
περιπτώ-σεις ανταλλαγής δώρων στην
Ιλιάδα
, να τις εντάξετεσε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες και να προ-σπαθήστε να εξηγήσετε ποιες κοινωνικές
συνθήκες της
178
Ραψωδία
I
στ. 225-431
εποχής απαιτούσαν τέτοιες πρακτικές στις κοινωνικέςσχέσεις. Σήμερα η ανταλλαγή δώρων διατηρεί
στοιχείαεκείνης της εποχής ή όχι; […]
á)
Ôá äþñá ðïõ ðñïóöÝñåé ï ÁãáìÝìíïíáò åßíáé äþñá çèéêÞò áðïæç-ìßùóçò ãéá ôçí áôßìùóç ðïõ õðÝóôç ï
Á÷éëëÝáò. Áêüìç êáé óÞìåñá ôáäþñá ðïõ óõíïäåýïõí ôç óõããíþìç ãéá ìéá ëáíèáóìÝíç óõìðåñéöïñÜ,äçë.
óå Ýíäåéîç ìåôÜíïéáò, åßíáé óõíÞèçò ðñáêôéêÞ.
â)
Óôç ñáøùäßá Á (óô. 12-13) äéáâÜæïõìå ãéá ôá ðëïõóéïðÜñï÷á ëýôñáôïõ ×ñýóç, ìå ôá ïðïßá èá
áíôáëëÜîåé ôçí êüñç ôïõ. Óôç ñáøùäßá Ãìáèáßíïõìå üôé ï íéêçôÞò ôçò ìïíïìá÷ßáò ÌåíÝëáïõ – ÐÜñç èá
ðÜñåé,åêôüò áðü ôçí ÅëÝíç, êáé ôïõò êëåììÝíïõò èçóáõñïýò ôçò ÓðÜñôçò. Óôçñáøùäßá Æ ðáñïõóéÜæïíôáé ï
ÄéïìÞäçò êáé ï Ãëáýêïò, áíôß íá ìïíïìá-÷ïýí, íá óõìöéëéþíïíôáé êáé íá áíôáëëÜóóïõí ôá üðëá ôïõò, áöïý Þôáí«îÝíïé»,
äçë. ößëïé áðü ôïõò ðáððïýäåò ôïõò, ðïõ äÝèçêáí ìå äþñá öé-ëïîåíßáò. Óôç ñáøùäßá Ç ëÞãåé éóüðáëç ç ìïíïìá÷ßá
¸êôïñá êáé Áßáíôáêáé ïé äýï Þñùåò áðï÷ùñßæïíôáé ìå áíôáëëáãÞ äþñùí.
Ραψωδία
I
179
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 432-713
Ï
é êÞñõêåò âñßóêïíôáé ãéá ëßãç þñá óå áìç÷áíßá ëüãù ôçò áíáðÜíôå-÷çò áñíçôéêÞò áðÜíôçóçò ôïõ Á÷éëëÝá.
Ï Öïßíéêáò, äÜóêáëïò ôïõÐçëåßäç, áöçãåßôáé ìå êëÜìáôá ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ éóôïñßá êáé ôïíßæåéôçí
éäéáßôåñç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôï ìáèçôÞ ôïõ. Óôç óõíÝ÷åéá, ðáñáêáëåß ôïíÁ÷éëëÝá íá ìáëáêþóåé, íá äå÷ôåß ôçí
ðñïóöïñÜ ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáéíá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç ãéá íá óþóåé ôïõò Á÷áéïýò. Ï Öïßíéêáò áíáöÝ-
ñåôáé áêüìç óôéò ËéôÝò, óôéò èåÝò äçëáäÞ ôçò ðáñÜêëçóçò, ïé ïðïßåòåßíáé èõãáôÝñåò ôïõ Äßá êáé
ôéìùñïýí óêëçñÜ üðïéïí ôéò äéþ÷íåé. ÔÝëïò,÷ñçóéìïðïéåß ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ÌåëÝáãñïõ êáé èõìßæåé óôïí
Á÷éëëÝáüôé ïé Á÷áéïß èá ôïí ôéìÞóïõí óáí èåü, áí ôïõò âïçèÞóåé.Ï Á÷éëëÝáò äåí ðåßèåôáé ïýôå ìå ôá
ëüãéá ôïõ äáóêÜëïõ ôïõ. Ç ìüíçõðüó÷åóç ðïõ äßíåé åßíáé íá óêåöôåß ôï ðñùß áí èá
åðéóôñÝøåé óôçíðáôñßäá ôïõ Þ áí èá ðáñáìåßíåé óôçí Ôñïßá. ÁìÝóùò ìåôÜ, êÜíåé íüçìáóôïí
ÐÜôñïêëï íá óôñþóåé ôï êñåâÜôé ôïõ Öïßíéêá, ãéá íá êáôáëÜâïõíïé áíôéðñüóùðïé ôïõ ÁãáìÝìíïíá üôé
ðñÝðåé íá öýãïõí áðü ôç óêçíÞ. Ôüôå ï Áßáò áðåõèýíåôáé ðñþôá óôïí ÏäõóóÝá êáé ôïí ðñïôñÝðåé
íáöýãïõí, ãéáôß, ï Á÷éëëÝáò áðïäåß÷ôçêå õðåñâïëéêÜ óêëçñüò. Óå ìéá ôå-ëåõôáßá ðñïóðÜèåéá íá
ìåôáðåßóåé ôïí Ðçëåßäç, ôïíßæåé üôé ïé Üíèñùðïéðïõ ôïí ðáñáêáëïýí åßíáé ïé êáëýôåñïé ößëïé ôïõ.Ï Á÷éëëÝáò
äåß÷íåé íá ìáëáêþíåé, áëëÜ äçëþíåé ñçôÜ üôé äåí èá îá-íáìðåß óôïí ðüëåìï, ðñïôïý ï ¸êôïñáò
öôÜóåé óôéò óêçíÝò êáé óôáêáñÜâéá ôùí Ìõñìéäüíùí.Ç ðñåóâåßá öôÜíåé óôç óêçíÞ ôïõ ÁãáìÝìíïíá
êáé ï ÏäõóóÝáò áíá-êïéíþíåé óôïí áñ÷éóôñÜôçãï ôçí áñíçôéêÞ áðÜíôçóç ôïõ Á÷éëëÝá. ¼ëïéíéþèïõí
ëõðçìÝíïé êáé ðñïâëçìáôéóìÝíïé. Ï ÄéïìÞäçò ðñïôåßíåé íá ìçíáó÷ïëïýíôáé ìå ôçí áëáæïíåßá ôïõ
Á÷éëëÝá êáé íá ðÝóïõí ãéá ýðíï,þóôå íá åßíáé Ýôïéìïé ãéá ìÜ÷ç ôï ðñùß.
στ. 432-713
181
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Ελλήνων, η πεδιάδα της Τροίας, το στρα-τόπεδο των Θρακών (σύμμαχοι των
Τρώων) ΧΡΟΝΟΣ: το βράδυ της 25ης προς 26ης ημέρας της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμέμνονας, Μενέλαος, Νέστορας, Διομήδης, Οδυσσέας(Αχαιοί) – Έκτορας, Δόλωνας, βασιλιάς
Θρακών Ρήσος, ξάδερφος τουΡήσου Ιπποκόωντας (Τρώες) – Αθηνά, Απόλλωνας (θεοί)
Δολώνεια

Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï ÁãáìÝìíïíáò êáé ï ÌåíÝëáïò óõãêñïôïýí ðïëåìéêü óõìâïýëéï êáéáðïöáóßæïõííáóôåßëïõíôïíÄéïìÞäçêáéôïíÏäõóóÝáùòêáôáóêüðïõòóôï
å÷èñéêü óôñáôüðåäï.•Ï ¸ ê ô ï ñ á ò ó ô Ý ë í å é ó ô ï å ë ë ç í é ê ü ó ô ñ á ô ü ð å ä ï ô ï í Ä ü ë ù í á ,
ô ï í ïðïßï üìùò óõëëáìâÜíïõí, áíáêñßíïõí êáé óêïôþíïõí ï ÄéïìÞäçò êáéï ÏäõóóÝáò.•Ïéäýï¸ëëçíåòêáôÜóêïðïé
åðéôßèåíôáéóôïíêáôáõëéóìü ôùíÈñáêþí,óõììÜ÷ùí ôùí Ôñþùí, êáé åðéóôñÝöïõí èñéáìâåõôéêÜ, öÝñíïíôáò ìáæßôïõò
ëÜöõñá óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï.
ΤοεπεισόδιοτουΔόλωνα
Ρ αψω δ ί α Κ
183
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, στρατόπεδο των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμέμνονας, Διομήδης, Οδυσσέας, Αίαντας οΤελαμώνιος, Μαχάονας, Νέστορας,
Ευρύπυλος, Μενέλαος,Αχιλλέας, Πάτροκλος (Αχαιοί) – Έκτορας, Κόωνας, Πάρης,Σώκος (Τρώες) –
Δίας, Αθηνά, Έριδα, Ήρα, Ίριδα (θεοί)
Ἀγαμέμνονοςἀριστεία
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Óôçíáñ÷ÞôçòìÜ÷çòïéÁ÷áéïßåðéêñáôïýíêáéáðùèïýíôïõòÔñþåò.Îå÷ùñßæåé ï ÁãáìÝìíïíáò.•Ï Äßáò óôÝëíåé ôçí ºñéäá íá
åìøõ÷þóåé ôïí ¸êôïñá.•ÏéÔñþåòáíôåðéôßèåíôáéêáéïé ¸ëëçíåòõðï÷ùñïýí. ÏÁãáìÝìíïíáò,ïÄéïìÞäçòêáéïÏäõóóÝáòôñáõìáôßæïíôáéêáé
åãêáôáëåßðïõíôçìÜ÷ç.•Ï ÄéïìÞäçò ôñáõìáôßæåé ôïí ¸êôïñá· áñãüôåñá, üìùò, ëáâþíåôáéêáé åêåßíïò óôç
öôÝñíá áðü Ýíá âÝëïò ôïõ ÐÜñç.•Ï ÏäõóóÝáò, ðïõ ìÜ÷åôáé ðéá ìüíïò, ôñáõìáôßæåôáé áðü ôïí Óþêïêáé
åðéóôñÝöåé ìå Üñìá óôï óôñáôüðåäï.•Ï ¸êôïñáò åðéóôñÝöåé óôç ìÜ÷ç áëëÜ áðïöåýãåé
íá óõãêñïõóôåßìå ôïí Áßáíôá.•Ï Äßáò êÜíåé ôïí Áßáíôá íá èÝëåé íá ôñáðåß óå öõãÞ êáé
åêåßíïòõðï÷ùñåß êõíçãçìÝíïò áðü ôïõò Ôñþåò.•Ï ÍÝóôïñáò êáé ï ðëçãùìÝíïò ãéáôñüò Ìá÷Üïíáò
åðéóôñÝöïõíóôá êáñÜâéá. Ï ÐÜôñïêëïò æçôÜåé íá ìÜèåé ôé óõíÝâç êáé ï ÍÝóôïñáòô ï í
ó õ ì â ï õ ë å ý å é í á ð å ß ó å é ô ï í Á ÷ é ë ë Ý á í á å ð é ó ô ñ Ý ø å é Þ í á ð Ü ñ å é ï ßäéïò ôá üðëá ôïõ
êáé íá ðïëåìÞóåé, ìÞðùò îåãåëáóôïýí ïé Ôñþåò êáéõðï÷ùñÞóïõí.
ΤακατορθώματατουΑγαμέμνονα
Ρ αψω δ ί α Λ
185
ΤΟΠΟΣ: η περιοχή μπροστά από το τείχος των Αχαιών,καθώς και το ίδιο το τείχος. ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρα της ΙλιάδαςΠΡΟΣΩΠΑ: Λεοντέας, Πολυποίτης, Αίαντας ο Λοκρός, Αίανταςο Τελαμώνιος,
Μενεσθέας, Τεύκρος, Θαύτης, Πάντιος (Αχαιοί)– Πολυδάμας, Έκτορας, Άσιος, Σαρπηδόνιος.
Δευτερεύονταςρόλος: Ιαμενός, Οινόμαος, Ορέστης, Θόωνας, Αδάμαντας,Γλαύκος, Δάμασος,
Όρμενος, Πυλώνας, Αντιφάτης, Μένωνας,Ιππόμαχος (Τρώες) – Δίας, Απόλλωνας, Ποσειδώνας (θεοί)
Τειχομαχία

Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ïé Ôñþåò åðé÷åéñïýí íá äéáâïýí ðåæïß ôçí ðñïóôáôåõôéêÞ ôÜöñï ôïõá÷áúêïý ôåß÷ïõò, áöïý ôá Üëïãá áñíïýíôáé
íá õðáêïýóïõí.• ¼ôáí åìöáíßæåôáé Ýíá äõóïßùíï óçìÜäé, äåí áðïèáññýíåôáé ï ¸êôï-ñáò, ðïõ ôïíßæåé üôé ï
êáëýôåñïò ïéùíüò åßíáé ï ðüëåìïò ãéá ôçí ðáôñß-äá, êáé äéáôÜæåé ãåíéêÞ åðßèåóç.•ÌåôÜ áðü áñêåôÝò
ðñïóðÜèåéåò, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ Äßá, ï ¸êôïñáòóçêþíåé Ýíáí ôåñÜóôéï âñÜ÷ï êáé ãêñåìßæåé ìéá ðýëç ôïõ á÷áúêïý
óôñá-ôïðÝäïõ. Ïé Ôñþåò åéóâÜëëïõí êáé áðùèïýí ôïõò Á÷áéïýò óôá ðëïßá.
Ημάχηγύρωαπότοαχαϊκότείχος
Ρ αψω δ ί α Μ
187
ΤΟΠΟΣ: ηπεδιάδατηςΤροίας,κοντάστακαράβιατωνΑχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρατης
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Μηριόνης,Λήτος,Αμφίμαχος,Πηνέλαος,Υψήνορας,Στίχιος,Μενέλαος,Θόας,Ιδομενέας,Αντίλοχος,Ευχήνορας,Αφα-ρέας,οι
δύοΑίαντες,Τεύκρος,Μενεσθέας,Ασκάλαφος,Μέδο-ντας,Ποδάρκης,Δρακίος,Αμφίονας,Μέγης,Βίας,Φείδας(Αχαιοί)–Ίμπριος,Έκτορας,
Πολίτης,Οινόμαος,Δήφοβος,Αλκάθος,Πεί-σαντρος,Πολυδάμας,Αρπαλίωνας,Αινείας,Έλενος,Οθρυονέας,Πάρης,Κεδριόνης,Ορθαίος,
Φάλκης,Αδάμαντας,Πολυκροίτης,Μόρης,Πάλμης(Τρώες)–Δίας,Ποσειδώνας(θεοί)
Μάχηἐπί ταῖς ναυσὶν
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï Ðïóåéäþíáò ðáñáâáßíåé ôéò åíôïëÝò ôïõ Äßá êáé ðçãáßíåé óôáðëïßá ôùí Á÷áéþí, ãéá íá ôïõò
áíáðôåñþóåé ôï çèéêü. Ç ðáñÝìâáóÞ ôïõÝ÷åé Üìåóï êáé èåôéêü ãéá ôïõò Á÷áéïýò áðïôÝëåóìá, êáèþò áðïêñïýïõíôçí
åðßèåóç ôïõ ¸êôïñá.•Óôï åóùôåñéêü ôïõ á÷áúêïý ôåß÷ïõò óõíÜðôïíôáé áéìáôçñÝò
ìÜ÷åò.Ðñùôáãùíéóôïýí ï ¸êôïñáò êáé ï Áßáíôáò ï Ôåëáìþíéïò.•Ïé ¸ëëçíåò âñßóêïíôáé óå äåéíÞ èÝóç,
áëëÜ áìýíïíôáé ìå óèÝíïò.
Μάχηκοντάσταπλοία
Ρ αψω δ ί α Ν
ΤΟΠΟΣ: σκηνέςκαικαράβιαΑχαιών,Όλυμπος,όροςΊδη ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρατης
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Νέστορας,Αγαμέμνονας,Οδυσσέας,Διομήδης,Αίαντας,Τελαμώνας,ΑίανταςοΛοκρός,Πρόμαχος,Αντίλοχος,
Πηνέλαος,Τεύκρος,Μενέλαος,Μηριόνης,Πορθήνορας(Αχαιοί)–Έκτορας,Πολυδάμας,Ακάμαντας,Ιλιονέας,Ύρτιος,Αρχέλοχος,Μόρης,Πε-
ριφήτης,Πρόθωνας,Υπερήνπρας,Ιπποτίωνας,Φάλκης,Μέρμερος,Σάτνιος(Τρώες)–Δίας,Ήρα,Αφροδίτη,Ύπνος,Ποσειδώνας(θεοί)
Διός ἀπάτη
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï ÍÝóôïñáò óõíáíôÜ óôá ìåôüðéóèåí ôïí áðåëðéóìÝíï ÁãáìÝìíïíá,ðïõ ðñïôåßíåé ôçí åãêáôÜëåéøç ôïõ ðïëÝìïõ êáé
ôçí åðéóôñïöÞ óôçíðáôñßäá.•Ï Ðïóåéäþíáò, ìå ôç ìïñöÞ åíüò ãÝñïíôá, åíèáññýíåé ôïí ÁãáìÝ-ìíïíá êáé óôç
óõíÝ÷åéá, ìå äõíáôÞ öùíÞ, üëïõò ôïõò Á÷áéïýò.•Ç ¹ ñ á , è Ý ë ï í ô á ò í á å í é ó ÷ ý ó å é ô ç í
ð ñ ï ó ð Ü è å é á ô ï õ Ð ï ó å é ä þ í á , áðïöáóßæåé íá åîáðáôÞóåé ôïí Äßá åðéóôñáôåýïíôáò ôá êÜëëç
ôçò.•Íôýíåôáé êáé öôéÜ÷íåôáé üóï êáëýôåñá ìðïñåß, åîáóöáëßæåé êáé ôçó õ í å ñ ã á ó ß á ô ï õ ¾ ð í ï õ
êáé óõíáíôÜ ôïí Äßá óôçí êïñõöÞ ÃÜñãáñï.

Åêåßíïò êõñéåýåôáé áðü ôïí ðüèï êáé ìåôÜ ôï óìßîéìü ôïõò áðïêïéìéÝôáéóôçí áãêáëéÜ ôçò ¹ñáò.•Ï ¾ðíïò
åíçìåñþíåé ôïí Ðïóåéäþíá üôé ìðïñåß íá âïçèÞóåé åëåý-èåñá ôïõò Á÷áéïýò êáé ï èåüò ðñïðïñåýåôáé
êñáôþíôáò óôï ÷Ýñé ôïõÝíá îßöïò óáí áóôñáðÞ.•Ï ¸êôïñáò, áãíïþíôáò ôçí áðïõóßá ôïõ Äßá, ðñï÷ùñÜ óôç
ìåãÜëçåðßèåóç, üðïõ ôñáõìáôßæåôáé êáé ìåôáöÝñåôáé óå Üó÷çìç êáôÜóôáóçóôçí ü÷èç ôïõ
ÎÜíèïõ.
ΗεξαπάτησητουΔία
Ρ αψω δ ί α Ξ
189
 Ρ αψω δ ί α O
ΤΟΠΟΣ: όρος Ίδη, Όλυμπος, ο χώρος κοντά στα καράβιατων
Α χ α ι ώ ν ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Πάτροκλος, Αίαντας ο Θόας, Ιδομενέας, Τεύ-κρος,
Μηριόνης, Μέγης, Αρκεσίλαος, Στιχίος, Μέδοντας,Ίασος,
Μηκιστέας, Έχιος, Κλόνιος, Δήοχος, Νέστορας,Λυκόφρονας,
Σχεδίος, ο Ώτος, Μενέλαος, Αντίοχος, Περι-φήτης (Αχαιοί)
– Έκτορας, Πολυδάμας, Αινείας, Πολίτης,Αγήνορας, Πάρης,
Καλήτορας, Κλείτος, Αστύνοος, Λαοδά-μαντας, Κροίσμος, Δολόπας,
Μελάνιππος (Τρώες) – Δίας,Ήρα, Ίριδα, Αθηνά, Απόλλωνας,
Ποσειδώνας (θεοί)
Παλίωξις παράτῶν νεῶν
ΟιΑχαιοίαπομακρύνουντουςΤρώεςαπόταπλοία–ΟιΤρώεςαπωθούνκαιπάλιτουςΑχαιούςμέσαστο στρατόπεδο
Ραψωδία
Ο
193
στ. 1-79
Τόπος

Ïé êïñõöÝò ôçò ºäçò

Χρόνος
26
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
Äßáò ¹ñá
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
Äßáò ïñãßæåôáé ìå ôï èÝáìá ðïõ áíôéêñßæåé, ìüëéò îõðíÜåé áðü ôïâáèý ôïõ ýðíï. Êáôçãïñåß ôçí ¹ñá üôé ôïí
åîáðÜôçóå, ðñïêåéìÝíïõíá äñÜóåé áíåíü÷ëçôïò ï Ðïóåéäþíáò êáé áðåéëåß íá ôçí
ôéìùñÞóåé.Åêåßíç áñíåßôáé üëåò ôéò êáôçãïñßåò. Óôç óõíÝ÷åéá, ï Äßáò ôç óôÝëíåé íáöÝñåé áðü ôïí ¼ëõìðï
ôçí ºñéäá êáé ôïí Áðüëëùíá. ÓôÝëíåé ôçí ðñþôçíá ôñÝîåé íá óôáìáôÞóåé ôïí Ðïóåéäþíá êáé ôï äåýôåñï
íá îáíáâÜëåéóôç ìÜ÷ç ôïí ¸êôïñá, þóôå íá åêðëçñùèåß ç âïõëÞ ôïõ, ðïõ ðåñéëáì-âÜíåé áöåíüò ôç
äéêáßùóç ôïõ Á÷éëëÝá êáé áöåôÝñïõ ôçí êáôÜêôçóçôçò ðüëçò ôùí Ôñþùí
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
1 τους πάλους:
ôïõò ðáóóÜëïõò ðïõ Þôáí ôïðïèåôçìÝíïé ãýñùáðü ôï ôåß÷ïò ôùí Á÷áéþí êáé äéáìüñöùíáí ôï äñüìï
äßðëáóôçí ôÜöñï.
2 κι έστρωσαν:
êáé óêüôùóáí.
3 κερωμένοι:
öïâéóìÝíïé ôüóï, ðïõ ÷ëüìéáóáí (ðÞñáí ôï ÷ñþìáôïõ êåñéïý).
Ραψωδία 0 1-79
ΗαφύπνισητουΔίαπάνωστηνΊδηεπαναφέρειτομύθοστηνκοίτητου
α)στ.1-13: ΟΔίαςξυπνάξαφνικάκαιαντιλαμβάνεταιταγεγονότα.β)στ.13-33: ΗοργισμένηαντίδρασητουΔία.γ)στ.34-46: ΗαπάντησητηςΉρας.δ)στ.47-
79: ΛήξητουδιαλόγουκαιαποκάλυψητωνσχεδίωντουΔία.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
194
Ραψωδία
Ο
στ. 1-79
8 χαμαί:

êÜôù.
9 με στυμμένην την ψυχήν:
ìå ÷áìÝíåò ôéò áéóèÞóåéò ôïõ.
10-11 τι δεν τον κτύπησε των Αχαιών ηρώων ο ύστερος:
(ó÷Þìá ëéôüôçôáò) åðåéäÞ ôïí ôñáõìÜôéóå ï êáëýôåñïò ðïëåìé-óôÞò ôùí Á÷áéþí, ï ÁãáìÝìíïíáò.
16 το βαρύτερο μηχάνημα:
ôçí ðïëý óïâáñÞ äïëïðëïêßá.
18αμόνια:
âÜóåéò,ðÜíùóôéòïðïßåòóöõñçëáôïýíôáíôáìÝôáëëá.
19-20καιχρυσήνασύντριφτηνσταχέριαάλυσον:
êáé ôá ÷ÝñéáÞôáí äåìÝíá ìå ÷ñõóÞ áëõóßäá ðïõ Þôáí áäýíáôï íá óðÜóåé.
21 αν και εγογγύζαν οι θεοί:

ðáñüëï ðïõ óôåíï÷ùñéïýíôáí ïéèåïß.

22 να δράμει να σε λύσει:
íá ôñÝîåé íá óå åëåõèåñþóåé.
37 της Στυγός:
ÇÓôýãáÞôáíÝíáðïôÜìéõðüãåéïðïõïäçãïýóåóôïí ÊÜôù êüóìï êáé ôï íåñü ôïõ Þôáí ôüóï ðáãùìÝíï ðïõ ïéèíçôïßÝíéùèáíôñüìïóôïÜêïõóìÜôïõ.
ÏéèåïßôïõÏëýìðïõïñêß-æïíôáíóôïðïôÜìéáõôü, êáéçðáñáâßáóç ôïõüñêïõ áíôéóôïé÷ïýóåóôçíåðéâïëÞìåãÜëçòôéìùñßáò(âë.êáéÅñìçíåõôéêÜ).
46 μαυρονέφελε:
ðïõ ðñïêáëåßò óõííåöéÜ, ìáýñá óýííåöá.
49 Άμποτε:
ìáêÜñé.
51 αλλέως:
äéáöïñåôéêü.
52 τον νουν του θα γυρίσει:

èá áëëÜîåé ãíþìç (èá óõìöùíåßìáæß ìáò).

54 την Ίριν:
Ç ºñéäá Þôáí êüñç ôïõ Èáýìáíôá êáé ôçò ÇëÝêôñáò,æïýóå óôïí ¼ëõìðï êáé Þôáí áããåëéáöüñïò
ôùí èåþí. Ïé áñ-÷áßïé ¸ëëçíåò ôç öáíôÜæïíôáí ìå öôåñÜ êáé íá êñáôÜ ðÜíôá ôïóêÞðôñï ôùí
áããåëéáöüñùí.
60 τον νουν του θα ιλαρώσει:
èá ôïí çñåìÞóåé.
61 από τους πόνους τους δριμείς:
áðü ôïõò äõíáôïýò ðü-íïõò.
65 ο Πάτροκλος:

Ãéïò ôçò ÓèåíÝëçò êáé ôïõ Ìåíïéôßïõ, ðïõ êáôá-ãüôáí áðü ôç Ëïêñßäá. Óå ìéêñÞ çëéêßá åß÷å öïíåýóåé ôï ãéï
ôïõÞñùá ÁìöéäÜìáíôá, ãé’ áõôü áõôïåîïñßóôçêå êáé êáôÝöõãå óôïðáëÜôé ôïõ ÐçëÝá, óôç Öèßá.
ÌåãÜëùóå ìáæß ìå ôïí Á÷éëëÝá êáéç öéëßá ôïõò õìíÞèçêå áðü ðïëëïýò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò óõããñá-öåßò.
ÐÞãå ìáæß ìå ôïí Á÷éëëÝá óôçí Ôñïßá, üðïõ êáé óêïôþèçêåáðü ôïí ¸êôïñá.
67 τον θείον Σαρπηδόνα:
¹ôáí âáóéëéÜò ôùí Ëõêßùí, óõììÜ÷ùíôùí Ôñþùí, ðïõ óêïôþèçêå áðü ôïí ÐÜôñïêëï.
71 με βουλήν της Αθηνάς:
ìå ó÷Ýäéï ôçò ÁèçíÜò· åäþ ï Äßáòåííïåß ôï äïýñåéï ßððï.
Ραψωδία
Ο
195
στ. 1-79
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
3 σιμά στ’ αμάξια στάθηκαν
Ïé Ôñþåò ìåôÜ ôçí åðßèåóç ôùí Á÷áéþí óôáìÜôçóáí ãéá íá áíá-óõíôá÷èïýí êïíôÜ óôçí ôÜöñï, üðïõ åß÷áí áöÞóåé
ôá ÜñìáôÜôïõò.
13-33 Ω, σκληρή, αδάμαστη... αυτό θα σ’ ωφελήσει
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò äéáöáßíåôáé ãéá áêüìá ìßá öïñÜ ç
ðá-ôñéáñ÷éêÞ
ôáõôüôçôá ôçò ïìçñéêÞò ïéêïãÝíåéáò. Ï Üíäñáò Þôáíáõôüò ðïõ åß÷å ôïí ðñþôï ëüãï êáé ç ãõíáßêá
üöåéëå íá åßíáéõðïôáãìÝíç óôéò ðñïóôáãÝò ôïõ. ÌÜëéóôá ï Äßáò óôç óõãêå-êñéìÝíç óêçíÞ
äåí äéóôÜæåé íá áðåéëÞóåé êáé ìå ÷åéñïäéêßá
ôçí ¹ñá, üôáí áíôéëÞöèçêå üôé ðßóù áðü ôçí ðëÜôç ôïõ ðáßñíåéðñùôïâïõëßåò êáé äñá áíåîÜñôçôá áðü
ôç èÝëçóÞ ôïõ.
17 πρώτη εσύ
Ï Äßáò èá ôéìùñïýóå ðñþôá ôçí ¹ñá êáé Ýðåéôá ôïõò óõíåíü-÷ïõò ôçò, äçëáäÞ ôïí Ðïóåéäþíá êáé
ôïí ¾ðíï, åðåéäÞ âïçèïý-óáí ôïõò Á÷áéïýò.
24-28και μ’ όλα τούτα ο πόνος / δεν έπαυε που μ’ έσφαζετου θείου Ηρακλέους... τον έφερες ν’ αράξει
Ç ¹ñá ìéóïýóå ôïí ÇñáêëÞ êáé êÜèå öïñÜ ðïõ Ýâñéóêå ôçí åõ-êáéñßá ôïý äçìéïõñãïýóå ðñïâëÞìáôá. Óôï
óõãêåêñéìÝíï ÷ùñßïðåñéãñÜöåôáé ç ðåñéðÝôåéá, óôçí ïðïßá ðåñéÝðåóå ï ÇñáêëÞòüôáí
ãýñéæå áðü ôçí Ôñïßá. Ç ¹ñá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ÂïñéÜ äç-ìéïýñãçóå ôñéêõìßá êáé Ýñéîå ôïí ÇñáêëÞ ìå
ôï êáñÜâé ôïõ óôçíÊù. Åêåß ïé êÜôïéêïé, ïé Ìåñüðåò, ëéèïâüëçóáí ôïí Þñùá ãéáôßèåþñçóáí üôé Þôáí
ðåéñáôÞò êáé åß÷å Ýñèåé ãéá íá ôïõò âëÜøåé. ¸ðåéôá áðü ìïíïìá÷ßá, ï ÇñáêëÞò óêüôùóå ôï
âáóéëéÜ Åõñßáëï,ðáíôñåýôçêå ôçí êüñç ôïõ ×áëêéüðç, ìáæß ìå ôçí ïðïßá áðÝêôç-óå Ýíá ãéï, ôïí
Èåóóáëü. Áñãüôåñá, ï Äßáò ïäÞãçóå ðßóù óôï ¢ñãïò ôïí ÇñáêëÞ.Ï Äßáò õðåíèõìßæåé óôçí ¹ñá ôá
âáóáíéóôÞñéá ðïõ ôçò åðÝ-âáëå ìåôÜ ôçí ðáëéÜ äïëïðëïêßá ôçò, ãéá íá ôçí åêöïâßóåé.
37 και της Στυγός τα ρέματα
Óôï üíïìá ôçò Óôýãáò ïñêßæïíôáí ïé èåïß ôïõ Ïëýìðïõ. Ç
ðá-ñÜâáóç

ôïõ üñêïõ
áõôïý éóïäõíáìïýóå ìå ôçí ðïéíÞ ôïõ èá-íÜôïõ
·
ãéá Ýíá ÷ñüíï ï èåüò èá ðÞãáéíå óôïí ÊÜôù êüóìï. ÇðïéíÞ ïíïìáæüôáí «íÜñêçò» êáé ßó÷õå ãéá Ýíá
÷ñüíï, ýóôåñá áðü
196
Ραψωδία
Ο
στ. 1-79
ôïí ïðïßï ï ôéìùñçìÝíïò èåüò áíôéìåôþðéæå ôçí ðåñéöñüíçóçôùí Üëëùí èåþí ãéá åííéÜ ÷ñüíéá êáé
ôïí äÝêáôï ðéá ÷ñüíï èáìðïñïýóå íá åðéóôñÝøåé óôïí ¼ëõìðï.
36-40Μάρτυςμουηγηκιοουρανός..δενθα‘καναποτέμου
Ï
üñêïò
åß÷å ìåãÜëç óçìáóßá óôç æùÞ ôùí ïìçñéêþí áíèñþðùíüðùò êáé ôùí èåþí. Ç ¹ñá, ãéá íá ãßíåé ðéóôåõôÞ óôïí Äßá, äßíåéôï
ìåãáëýôåñï üñêï ôùí áèáíÜôùí, áõôüí óôïí ðïôáìü
Óôýãá
,êáé ìüíï ôüôå ï Äßáò çñåìåß êáé ôçí ðéóôåýåé. Ï üñêïò Þôáí êÜôééåñü êáé üðïéïò ïñêéæüôáí äÝóìåõå áêüìá êáé ôç
æùÞ ôïõ, óáííá åß÷å õðïãñÜøåé óõìâüëáéï.
56-77Εκείνην θα προστάξω εγώ... τον πορθητήν Πηλείδηννα τιμήσω
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðåñéãñÜöåôáé ç
«âïõëÞ»,
ôï ó÷Ýäéï ôïõÄßá, ðïõ óêïðü åß÷å ôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ôéìÞò ôïõ Á÷éëëÝá,üðùò åß÷å íùñßôåñá
õðïó÷åèåß óôç ÈÝôéäá. Ðñïäçëþíåé, ëïéðüí,ôçí
åðáíáöïñÜôïõ¸êôïñáóôçìÜ÷ç
,ôçíåíäõíÜìùóÞôïõìåôÜôçí åðïýëùóç ôùí ôñáõìÜôùí ôïõ, ôï èÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõêáé Üëëùí Á÷áéþí áðü
ôïí ¸êôïñá, êáé ôçí ïñéóôéêÞ íßêç ôùíÁ÷áéþí ìå ó÷Ýäéï ðïõ èá ôïõò åôïéìÜóåé ç
èåÜ ÁèçíÜ:
ôç äçìé-ïõñãßá ôïõ äïýñåéïõ ßððïõ. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ôá ãåãïíüôáðïõ ðåñéãñÜöïíôáé áðü ôï óô. 69 êáé åîÞò, äåí
ðåñéëáìâÜíïíôáéóôï Ýðïò ôçò
ÉëéÜäáò
áëëÜ ôçò
Ïäýóóåéáò
(óôç ñáøùäßá è).
60-71θατονγεμίσειδύναμιν...ώσπουναπάρουν,μεβουλήντης Αθηνάς, την Τροίαν
ÐáñïõóéÜæïíôáò ôï ó÷Ýäéü ôïõ ï Äßáò áíáäåéêíýåôáé óå
ðá-íôïãíþóôç
, Ýíáí
ðáíôïäýíáìï
è å ü ð ï õ ï ñ ß æ å é ô ç í ô ý ÷ ç ô ï õ ðïëÝìïõ. Ïé Üíèñùðïé, åêôüò áðü ôéò áíèñþðéíåò éäéüôçôåò
ðïõáðÝäéäáíóôïõòèåïýò(óô.12,«ôïíåßäåôïíëõðÞèçêåêáéì’ÜãñéïâëÝììá…» - ëýðç êáé åêíåõñéóìüò ôïõ Äßá: óôïé÷åßá
áíèñùðïìïñ-öéóìïý
)
, öáíôÜæïíôáí êáé ôéò õðåñöõóéêÝò ôïõò éäéüôçôåò, üðùòáõôÞ ôçò áðüëõôçò ãíþóçò. Ïé èåïß ìðïñïýóáí
íá
åðÝìâïõí
óôéò áíèñþðéíåò õðïèÝóåéò êáé íá ôéò ìåôáóôñÝøïõí óýìöùíáìå ôï ó÷Ýäéü ôïõò.
Ραψωδία
Ο
197
στ. 1-79
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΔΙΑΣ
Åßíáé ï ðáôÝñáò ôùí èåþí, ï
ðáíôïãíþóôçò
êáé
êõñßáñ÷ïò
ôüóï óôïíêüóìï ôùí áíèñþðùí üóï êáé óôïí êüóìï ôùí èåþí. Åßíáé
åðéâëçôéêüò,

óêëçñüò
êáé
åêäéêçôéêüò
êáé åîïñãßæåôáé ìå ôçí ¹ñá üôáí äåí ëáìâÜíåéõðüøç ôçò ôéò áðïöÜóåéò ôïõ. Äåß÷íåé
áíèñþðéíï ÷áñáêôÞñá
üôáí ôçíáðåéëåß· ìáëáêþíåé ìåôÜ ôïí üñêï ðïõ ôïõ äßíåé ç ¹ñá êáé ôïí ðåßèåé üôéäåí äéÝðñáîå ôéò ðñÜîåéò ðïõ ôçò
êáôáëïãßæåé. ¼ôáí ëïéðüí âëÝðåé ôçí ¹ñá íá åõèõãñáììßæåôáé ìå ôï èÝëçìÜ ôïõ,
Þñåìïò
êáé
áðïöáóéóôéêüò,
ôçò áðïêáëýðôåé ôéò åîåëßîåéò ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí.
ΗΡΑ
Ç ¹ñá åßíáé ìéá
ðáíïýñãá
ãõíáßêá ðïõ åêìåôáëëåýåôáé ôï ãåãïíüòüôé åßíáé óýæõãïò ôïõ Äßá, ìå óêïðü íá åðéâÜëåé ôï
èÝëçìÜ ôçò óôïõòÜëëïõò èåïýò.
Äïëïðëüêá
êáèþò åßíáé, ëÝåé øÝìáôá óôï Äßá ãéá íááðïöýãåé ôçí ôéìùñßá. Ç ¹ñá ìåôáëëÜóóåé ôç óôÜóç ôçò
áðÝíáíôé óôïõòÜëëïõò áíÜëïãá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò, åßíáé
åõèõíüöïâç
êáé
áóôáèÞò
óôéòáðïöÜóåéò ôçò.
ÖïâéóìÝíç
ìåôÜ ôéò áðåéëÝò ôïõ Äßá, õðïôÜóóåôáé óôéòðñïóôáãÝò ôïõ êáé ãßíåôáé ìéá
óõãêáôáâáôéêÞ êáé õðÜêïõç óýæõãïò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Ç
ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç
Ý÷åé ãïñãü ñõèìü êáé óõíäõÜæåôáé ìå
äéÜ-ëïãï
.

Ï äéÜëïãïò ðñïóäßäåé éäéáßôåñç

äñáìáôéêüôçôá
.•ÅíäåéêôéêÞ åßíáé ç ðáñïõóßá
ðñïóçìÜíóåùí,
ìéáò ìïñöÞò ðñïïéêï-íïìßáò, óôïõò óô. 71 («þóôå íá ðÜñïõí… ôçí Ôñïßáí») êáé 63-64 («üóï íáðÝóïõí
öåýãïíôáò óôåò ðñýìíåò ôïõ Ðçëåßäç / ôïí óýíôñïöüí ôïõ ÐÜ-ôñïêëï åêåßíïò èá ôïõò óôåßëåé» - Ôßðïôå
áðü ôá äýï äåí èá óõìâåß).
Μεταφορές:
(óô. 3) «ôïõ öüâïõ êåñùìÝíïé» / (óô. 24) «íá ÷Üóåé ôçíðíïÞí» / (óô. 25) «ï ðüíïò… ì’ Ýóöáæå»
/ (óô. 34) «ç èåÜ ðÜãùóåí üëç» /(óô. 48) «÷áìüãåëï ãëõêü».
Επίθετα:

(óô. 7) «ôïí ìÝãáí Ðïóåéäþíá» / (óô. 13) «óêëçñÞ, áäÜìáóôç»(åíí. ç ¹ñá) / (óô. 14) «ôïí ¸êôïñá ôïí èåßïí» / (óô. 19)
«óêëçñÞí, áóýíôñé-öôçí Üëõóïí» / (óô. 30) «éððïôñüöïí ¢ñãïò» / (óô. 34) «ìåãáëüöèáëìçèåÜ» / (óô. 35)
«ëüãéá öôåñùìÝíá» / (óô. 36) «ïõñáíüò ðëáôýôáôïò»/ (óô.38) «ðñþôïò êáé öñéêôüò üñêïò» / (óô. 39)
«éåñÞ êåöáëÞ», «íõìöéêÞ êëßíç»/ (óô. 46) «ìáõñïíÝöåëå» (åíí. ï Äßáò) / (óô. 48) «÷áìüãåëï ãëõêü» (óô. 49)«¹ñá
óåâáóôÞ» / (óô. 55) «ëáìðñüí Áðüëëùíá» / (óô. 57) «÷áëêïöñÜêôùí
198
Ραψωδία
Ο
στ. 1-79
Á÷áéþí» / (óô. 61-62) «ôçí öõãÞí… ôçí Üíáíäñçí» / (óô. 67) «ôïí èåßïíÓáñðçäüíá» / (óô.
77) «ôïí ðïñèçôÞí Ðçëåßäçí» / (óô. 78) «ç ¹ñá ç ëåõ-êï÷Ýñá» / (óô. 79) «õøçëüí ¼ëõìðïí».
Ασύνδετο σχήμα:

(óô. 5) «ôéíÜ÷èç, åóôÜèç êé åßäå».

Εικόνες:

(óô. 8-10) Ï ¸êôïñáò ðïõ îåñíÜ áßìá (ùìÞ åéêüíá ðïõ åíôåßíåéôçí ïñãÞ ôïõ Äßá) / (óô. 18-20) Ç ¹ñá
êñåìáóìÝíç ìå ÷ñõóÞ áëõóßäá(êùìéêïôñáãéêÞ åéêüíá).
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Ποια κατάσταση επικρατεί στο πεδίο της μάχης μόλιςξυπνά ο Δίας; α) Να την περιγράψετε λεπτομερώς μεστοιχείααπό
τοκείμενο.β)Ποιοιθεοίσυνέβαλανκαιμεποιες ενέργειές τους σε αυτή την κατάσταση; […]
á)
Ï Äßáò îõðíÜåé êáé âëÝðåé ôïõò Ôñþåò íá êõíçãïýí ôïõò Á÷áéïýò, ôïíÐïóåéäþíá íá âñßóêåôáé ìÝóá óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò
êáé ðéï ðÝñá íá åßíáéðåóìÝíïò ï ¸êôïñáò êáé íá îåñíÜ áßìá áðü ôï óôüìá ôïõ (óô. 6-11).
â)
Ï Äßáò óôñÝöåé áëëïý ôï âëÝììá ôïõ, óßãïõñïò üôé êáíÝíáò äåí èáðáñáâåß ôçí åíôïëÞ ôïõ íá ìåßíïõí üëïé
ìáêñéÜ áðü ôç ìÜ÷ç, êáé ï Ðï-óåéäþíáò áðü ôç ÓáìïèñÜêç öôÜíåé óôï ÷ñõóü ôïõ ðáëÜôé óôá âÜèç ôçòèÜëáóóáò,
ðáßñíåé ôï áìÜîé ôïõ êáé óáí áóôñáðÞ ôñÝ÷åé íá âïçèÞóåéôïõò Á÷áéïýò (ñáø. Í).Ï ÁãáìÝìíïíáò
áðåëðßæåôáé áðü ôéò íßêåò ôùí Ôñþùí êáé ðñïôåßíåéíá ôñáðïýí óå öõãÞ êáé íá åðéóôñÝøïõí óôçí ÅëëÜäá. Ôüôå
ï Ðïóåéäþ-íáò åìðíÝåé èÜññïò óôï óôñáôü öùíÜæïíôáò äõíáôÜ üóï åííéÜ Þ äÝêá÷éëéÜäåò Üíôñåò (ñáø.
Î).Óôç óõíÝ÷åéá, ç ¹ñá ðñïóðáèåß íá äåëåÜóåé åñùôéêÜ ôïí Äßá, þóôåï Ðïóåéäþíáò íá âïçèÞóåé
áíåíü÷ëçôïò ôïõò Á÷áéïýò. Ìå ôç âïÞèåéáôïõ ¾ðíïõ ï Äßáò ðÝöôåé óå âáèý ýðíï êáé ï
Ðïóåéäþíáò äñá ÷ùñßòðñüâëçìá.
2. Θυμηθείτε ποιον είχε εκσφενδονίσει κάποτε ο Δίας απότον Όλυμπο και αφηγηθείτε το γεγονός. Λαμβάνονταςυπόψη
σαςαυτό,πώςκρίνετετοφόβοτωνθεώνμπρο-στά στην οργή του Δία (στ. 21-24);
Ï Äßáò åß÷å êÜðïôå åêóöåíäïíßóåé ïñãéóìÝíïò ôïí ¹öáéóôï áðü ôïí ¼ëõìðï êáé åêåßíïò
êáôÝëçîå óôç ËÞìíï (âë. êáé ñáø. Á, óôï óõìðüóéï
Ραψωδία
Ο
199
στ. 1-79
ôùí èåþí). Ï ¹öáéóôïò áíáöÝñåé ôçí
ðñïóùðéêÞ ôïõ åìðåéñßá
, ãéá íáçñåìÞóåé ôç ìçôÝñá ôïõ.Åßíáé
ëïãéêü

íá öïâïýíôáé
üëïé ïé èåïß áõôÝò ôéò âßáéåò áíôéäñÜóåéòôïõ Äßá êáé íá êÜíïõí ü,ôé ìðïñïýí ãéá íá ìçí ôïí
ðñïêáëÝóïõí êáéöôÜóåé óôá Üêñá. ÅîÜëëïõ, áöïý ìéëÜåé ìå áõôüí ôïí ôñüðï óôç ãõíáßêáôïõ, ìðïñïýìå íá õðïèÝóïõìå
üôé äåí èá ëÜìâáíå õðüøç ôç ó÷Ýóç ôïõòóôçí ðåñßðôùóç ðïõ ïñãéæüôáí óå õðåñâïëéêü âáèìü.
3.Νακαταγράψετεμελεπτομέρειεςτοσχέδιο(βουλή)τουΔία,όπωςπαρουσιάζεταιαπότονίδιοτοθεόστηνενό-τητα,καινααπαντήσετεσταεξής
ερωτήματα:α)ΠοιασχέσηέχειηβουλήτουΔίαμετημήνιδατουΑχιλλέα;β) Ποια γεγονότα του σχεδίου περιλαμβάνονται
σταχρονικά όρια της
Ιλιάδας
και ποια όχι;
Ôï
ó÷Ýäéï ôïõ Äßá
Þôáí ôï åîÞò:•Ç ºñéò íá ìåôáöÝñåé óôïí Ðïóåéäþíá ìÞíõìá, ãéá íá öýãåé áðü ôïðåäßï ôçò
ìÜ÷çò.•Ï Áðüëëùíáò íá èåñáðåýóåé ôïí ¸êôïñá êáé íá åðéóôñÝøåé åêåßíïòóôç ìÜ÷ç.•Ïé Á÷áéïß íá
ôñáðïýí, óôç óõíÝ÷åéá, óå öõãÞ.•Ï ¸êôïñáò íá ìïíïìá÷Þóåé ìå ôïí ÐÜôñïêëï êáé íá óêïôùèåß ï äåý-ôåñïò.•Ï
Á÷éëëÝáò íá ìïíïìá÷Þóåé ìå ôïí ¸êôïñá êáé íá óêïôùèåß.•Ïé Á÷áéïß íá íéêïýí óõíÝ÷åéá êáé óôï ôÝëïò íá
ðÝóåé óôá ÷Ýñéá ôïõòç Ôñïßá.
á)
Ï Äßáò åßíáé èõìùìÝíïò ãéá ôçí áôßìùóç ôïõ Á÷éëëÝá êáé äçëþíåé üôéèá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôçí õðüó÷åóç ðïõ
Ýäùóå óôç ÈÝôéäá (óô. 72-77).ÅðïìÝíùò, ç «ì
ῆ
íéò» ôïõ Á÷éëëÝá õðÜñ÷åé ðáñÜëëçëá êáé èá óôáìáôÞóåéêáé åêåßíç üôáí ôéìçèåß ï Þñùáò üðùò ôïõ áîßæåé.
â)
Ç ðôþóç ôçò Ôñïßáò (óô. 71) åßíáé ôï ìüíï ãåãïíüò ðïõ äåí ðåñéëáì-âÜíåôáé óôá ÷ñïíéêÜ üñéá ôçò
ÉëéÜäáò.
4 . Ο Δ ί α ς π ρ ο φ η τ ε ύ ε ι ό τ ι ο ι Α χ α ι ο ί θ α κ α τ α λ ά β ο υ ν τ η ν Τροία «με βουλήν της Αθηνάς»
(στ. 71). Θυμάστε από την
Οδύσσεια
ποιοςήτανορόλοςτηςΑθηνάςστηνκατάληψητηςπόλης και στην κατασκευή του δούρειου ίππου; […]
Ç ÁèçíÜ êáôáóêåýáóå, ìáæß ìå ôïí Þñùá Åðåéü, ôï äïýñåéï ßððï êáéåêåßíïò ðïõ ôïí Ýöåñå
óôï êÜóôñï ôùí Ôñþùí Þôáí ï Þñùáò ðïõ âïç-èïýóå ðÜíôá, ï ÏäõóóÝáò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åðßèåóçò
óôï ðáëÜôéôïõ ÄéÞöïâïõ, ç ÁèçíÜ ðáñáóôåêüôáí åíåñãÜ óôïí ÏäõóóÝá êáé ôïíÌåíÝëáï, äßíïíôáò Ýôóé
þèçóç ãéá ôçí Üëùóç ôçò Ôñïßáò.
200
Ραψωδία
Ο
στ. 1-79
ÅîÜëëïõ, óôç ñáøùäßá è ôçò
Ïäýóóåéáò
(óô. 590-629) õðÜñ÷åé áíá-öïñÜ áðü ôïí Äçìüäïêï, óôï ðáëÜôé ôïõ Áëêßíïïõ, óôï ñüëï ðïõ äé-
áäñáìÜôéóå ç ÁèçíÜ óôçí êáôÜëçøç ôçò Ôñïßáò. Ï ßäéïò ï ÏäõóóÝáò,ìÜëéóôá, æçôåß íá ôïí èõìçèïýí ìå
ôï ôñáãïýäé.
5. Αφού μελετήσετε τον όρκο της Ήρας (Ο 36-40), να τονσυγκρίνετε με τον όρκο των Ιερολοχιτών (βλ. παράλ-ληλο
κείμενο) κυρίως στα εξής σημεία: α) Ποιος είναι οστόχος καθενός από τους δύο όρκους; β) Τι επικαλείταιη Ήρα και τι
οι Ιερολοχίτες; Να δικαιολογήσετε τις επι-κλήσεις του καθενός. γ) Ποια επίκληση κάνει καθέναναπό τους δύο όρκους
φοβερό;
á)
Ç ¹ñá ìÝóù ôïõ üñêïõ ôçò
äéáâåâáéþíåé
ãéá ôçí áëÞèåéá ôùí ëü-ãùí ôçò, åíþ ïé Éåñïëï÷ßôåò
õðüó÷ïíôáé
íá ðåèÜíïõí ãéá ôçí ðáôñßäáôïõò.
â)
Ç ¹ñá, óôï «öñéêôü ôùí áèáíÜôùí üñêï» ôçò
åðéêáëåßôáé ôç ãç, ôïíïõñáíü êáé ôá íåñÜ ôçò Óôýãáò óôïí ¢äç,
åðïìÝíùò üëá ôá åðßðåäáüðïõ æïõí èåïß êáé Üíèñùðïé. Óôï ßäéï ðíåýìá ïé Éåñïëï÷ßôåò åðéêáëïý-íôáé
ôç èåßá êïéíùíßá êáé ôçí åéêüíá ôïõ ×ñéóôïý,
óôïé÷åßá äçëáäÞèåúêÜ, áíþôåñá áðü ôïõò ßäéïõò.
ã)
Êáé ïé äýï üñêïé åßíáé åîßóïõ
öïâåñïß
êáé
äåóìåõôéêïß
ãéá åêåßíïõòðïõ ôïõò åêöùíïýí, áöïý åðéêáëïýíôáé óôïé÷åßá áíþôåñá áðü ôïõòßäéïõò. Ôç Óôýãá
ãéá ôïõò èåïýò ôïõ Ïëýìðïõ êáé ôç Èåßá ÌåôÜëçøç, ùòýøéóôï ÌõóôÞñéï Ýíùóçò ìå ôïí Èåü, ãéá ôïõò ×ñéóôéáíïýò.
Α
ΠΑΝΤΗΣΗ
στη Διαθεματική δραστηριότητα– σχέδιο εργασίας του σχολικού βιβλίου
Παίρνοντας αφορμή από τον όρκο της Ήρας (Ο 36-40), να εργαστείτε κατά ομάδες στα εξής
θέματα: α)Η χρήση του όρκου στην Ιλιάδα και στην αρχαιότηταγενικότερα. β) Ο όρκος σήμερα στον ιδιωτικό και δη-
μόσιο βίο. γ) Σχέση όρκου και θρησκείας (αρχαιότητα,σύγχρονη εποχή) […].
Õðüøç ìðïñïýí íá ëçöèïýí ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá:Á ð ü ô ç í
ÉëéÜäá
ï üñêïò ôïõ Á÷éëëÝá (Á, óô. 233 ê.å.), ïé üñêïé ðïõäßíïíôáé ðñéí áðü ôç ìïíïìá÷ßá ÌåíÝëáïõ êáé
ÐÜñç (à 245 ê.å.), ç êáôá-ðÜôçóç ôùí üñêùí áðü ôïí ÐÜíäáñï (ñáø. Ä).
Ραψωδία
Ο
201
ÅíäéáöÝñïí èá åß÷å ç ðáñïõóßáóç êáé áíÜëõóç ôïõ üñêïõ ôùí Áèç-íáßùí åöÞâùí, ôùí Öéëéêþí, ôïõ
ÉððïêñÜôç, ôùí áðïöïßôùí ðáíåðé-óôçìéáêþí ôìçìÜôùí, ôùí äçìïóßùí õðáëëÞëùí, ôùí óôñáôéùôþí,
ôùíäéêáóôéêþí ìáñôýñùí, ôùí ðïëéôéêþí, ôùí áèëçôþí ê.Ü.
στ. 1-79
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 80-713
Ç ¹ñá åðéóôñÝöåé óôïí ¼ëõìðï, ãíùóôïðïéåß óôïõò óõãêåíôñùìÝíïõòèåïýò ôçí áðüöáóç ôïõ Äßá íá äñÜóåé
ïëïìüíá÷ïò êáé áíáêïéíþíåé óôïí ¢ñç ôï èÜíáôï ôïõ ãéïõ ôïõ ÁóêÜëáöïõ. ÅîïñãéóìÝíïò ï èåüò ôïõ ðïëÝ-ìïõ
åôïéìÜæåôáé íá êáôÝâåé óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò ãéá íá åêäéêçèåß, áëëÜôïí óõãêñáôåß ç ÁèçíÜ,
èõìßæïíôÜò ôïõ ôçí áðáãüñåõóç ôïõ Äßá. ÓôçóõíÝ÷åéá, ç ¹ñá óôÝëíåé ôçí ºñéäá êáé ôïí
Áðüëëùíá óôçí ºäç. Ðñþôçç ºñéò åðéóêÝðôåôáé ôïí Ðïóåéäþíá êáé ôïõ ìåôáöÝñåé ôç äéáôáãÞ ôïõÄßá
íá áðï÷ùñÞóåé áðü ôç ìÜ÷ç. Óôçí áñ÷Þ áñíåßôáé, áëëÜ óôï ôÝëïòóõììïñöþíåôáé. Ðñïåéäïðïéåß,
ðÜíôùò, ôïí Êñïíßäç üôé èá Ýñèåé óåóýãêñïõóç ìáæß ôïõ, áí ôõ÷üí èåëÞóåé íá óþóåé ôçí
Ôñïßá.Óôç óõíÝ÷åéá, ï Öïßâïò áðïêáëýðôåôáé óôïí ¸êôïñá, ôïí èåñáðåýåéêáé ôïí ðáñáêéíåß íá áíôåðéôåèåß.
ÂëÝðïíôáò ôïí ¸êôïñá íá åðéóôñÝöåéóôç ìÜ÷ç, ïé Á÷áéïß ôñïìÜæïõí êáé óõãêñáôéïýíôáé. Ï Èüáò
ðñïôåßíåéíá áíôéìåôùðßóïõí ôïí ¸êôïñá ìüíï ïé ðéï ãåííáßïé. ÌðñïóôÜ áðü ôïõò Ôñþåò âáäßæåé ôþñá ðéá ï
Áðüëëùíáò, ôõëéãìÝíïò ìå íÝöïò êáé êñáôþ-íôáò óôá ÷Ýñéá ôïõ ôç öïâåñÞ áéãßäá ôïõ Äßá. Ç ìÜ÷ç ðïõ
áêïëïõèåßåßíáé áìößññïðç, üóï ï Áðüëëùíáò êñáôÜåé áêßíçôç ôçí áóðßäá ôïõÊñïíßäç. Ìüëéò,
üìùò, êïéôÜæåé êáôÜ ðñüóùðï ôïõò Á÷áéïýò êáé óåßåéôçí áéãßäá öùíÜæïíôáò, åêåßíïé
ôñÝðïíôáé óå öõãÞ. Ï ¸êôïñáò äéá-ôÜæåé ðñïÝëáóç ìÝ÷ñé ôá êáñÜâéá êáé ï Áðüëëùíáò
êáôáóôñÝöåé ôçíôÜöñï êáé áíïßãåé öáñäý äñüìï ãéá íá ðåñÜóïõí ôá Üñìáôá. Ïé Á÷áéïßóõãêåíôñþíïõí
ôéò öÜëáããÝò ôïõò ìðñïóôÜ áðü ôá êáñÜâéá ôïõò êáéðñïóåý÷ïíôáé óôïõò èåïýò. Ìüëéò áêïýåé ôç äÝçóç ôïõ
ÍÝóôïñá, ï ÄßáòóôÝëíåé ìéá äõíáôÞ âñïíôÞ, ôçí ïðïßá ïé Ôñþåò åñìçíåýïõí ùò èåôéêüóçìÜäé ãéá ôïõò
ßäéïõò.Óôï ìåôáîý ï ÐÜôñïêëïò Ý÷åé ôñÝîåé óôç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá, ìå óêïðüíá ôïí ðåßóåé íá åðéóôñÝøåé óôïí
ðüëåìï.Ïé Á÷áéïß áäõíáôïýí íá áðùèÞóïõí ôïõò Ôñþåò áðü ôá ðëïßá, áëëÜïýôå êé ïé Ôñþåò ìðïñïýí íá
öôÜóïõí ìÝ÷ñé ôá êáñÜâéá. Ç ìÜ÷ç ìïéÜæåéáìößññïðç. ÁëëÜ ï Äßáò âéÜæåôáé íá ïëïêëçñþóåé
ôï ó÷Ýäéü ôïõ êáéåìöõóÜ õðåñâïëéêÞ ïñìÞ óôïí ¸êôïñá, ðïõ ðéÝæåé ôïõò Á÷áéïýò íá õðï-÷ùñÞóïõí. Ìüëéò
Ýöôáóå óôï ðëïßï ôïõ Ðñùôåóßëáïõ, ðñïóôÜæåé íá ôïêÜøïõí, áëëÜ åõôõ÷þò ï Áßáíôáò ðáñáöõëÜãïíôáò
óôï õðïðüäéï ôçòðñýìíçò, ÷ôõðÜåé ìå ôï ìáêñý êïíôÜñé ôïõ üðïéïí êñáôÜåé óôá ÷Ýñéáôïõ öùôéÜ, êáé
ãëéôþíåé ôï êáñÜâé.
στ. 80-713
 Ρ αψω δ ί α Π
ΤΟΠΟΣ: σκηνή Αχιλλέα, πλοία Αχαιών, κάμπος τηςΤροίας, όρος
Ί δ η ΧΡΟΝΟΣ:26
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ:Πάτροκλος, Αχιλλέας, Αίαντας
ο Τελαμώνιος,Αυτομέδονας, Μενέσθιος, Εύδωρος, Πείσαντρος,
Φοίνικας,Αλκιμέδοντας, Μενέλαος, Μέγης, Αίαντας, ο
Λοκρός,Μηριόνης, Αντίλοχος, Θρασυμήδης, Πηνέλαος,
Ιδομενέας,Επειγέας, Βαθυκλής (Αχαιοί) –
Έκτορας, Αινείας,Σαρπηδόνας, Γλαύκος, Κλεόβουλος, Ακάμαντας,
Θέστορας,Πρόνοος, Θρασύρμηλος, Αγήνορας, Λαογόνος,
Σθενέλαος,Επίστορας, Άδραστος, Αντόνοος, Μελάνιππος, Έλασοςκ.ά.
( Τ ρ ώ ε ς ) – Δ ί α ς , Α π ό λ λ ω ν α ς , Ύ π ν ο ς κ α ι Θ ά ν α τ ο ς (βουβά πρόσωπα)
(θεοί)
Πατρόκλεια
ΤακατορθώματακαιοθάνατοςτουΠάτροκλου
204
Ραψωδία
Π
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-683
Ï ÐÜôñïêëïò ðåñéãñÜöåé äáêñõóìÝíïò óôïí Á÷éëëÝá ôç äýóêïëç èÝóçóôçí ïðïßá âñßóêïíôáé ïé Á÷áéïß êáé ôïí
êáôçãïñåß üôé åßíáé õðåñâïëéêÜóêëçñüò. Óôç óõíÝ÷åéá ôïí ðáñáêáëåß íá åðéôñÝøåé ôïõëÜ÷éóôïí óôïíßäéï
íá ïäçãÞóåé óôç ìÜ÷ç ôïõò Ìõñìéäüíåò, öïñþíôáò ôá èåúêÜ ôïõüðëá, ìÞðùò êáé îåãåëÜóåé Ýôóé ôïõò Ôñþåò. Ï
Á÷éëëÝáò óõìöùíåß, áëëÜôïí óõìâïõëåýåé íá åðéóôñÝøåé ìüëéò äéþîåé ôïõò Ôñþåò áðü ôá ðëïßáêáé íá ìç
èÝóåé óå êßíäõíï ôç æùÞ ôïõ.Óôï ìåôáîý, ï ¸êôïñáò óðÜåé ôï êïíôÜñé ôïõ êïõñáóìÝíïõ
Áßáíôáêáé ïé Ôñþåò âÜæïõí öùôéÜ óôï êáñÜâé ôïõ Ðñùôåóßëáïõ. ÂëÝðïíôáòôéò öëüãåò, ï
Á÷éëëÝáò ðáñïôñýíåé ôïí ÐÜôñïêëï íá æùóôåß ãñÞãïñáôá Üñìáôá. Ï Á÷éëëÝáò êÜíåé óðïíäÞ óôïí Äßá
êáé ôïõ æçôåß íá äéþîåéï ÐÜôñïêëïò ôïõò Ôñþåò áðü ôá ðëïßá êáé íá åðéóôñÝøåé óþïò
óôéòóêçíÝò. Ï Äßáò, üìùò, Ý÷åé Þäç áðïöáóßóåé ôï èÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ.Ïé Ìõñìéäüíåò åðéôßèåíôáé
åíáíôßïí ôùí Ôñþùí, ïé ïðïßïé õðï÷ùñïýíô ñ ï ì á ã ì Ý í ï é , å ð å é ä Þ î å ã å ë é ï ý í ô á é ê á é
ð é ó ô å ý ï õ í ð ù ò ï Á ÷ é ë ë Ý á ò åðÝóôñåøå óôç ìÜ÷ç. Ï ÐÜôñïêëïò äéþ÷íåé ôïõò å÷èñïýò áðü
ôï êáñÜâéôïõ Ðñùôåóßëáïõ êáé óâÞíåé ôç öùôéÜ. Ïé Á÷áéïß áðùèïýí ôïõò ÔñþåòÝîù áðü

ôï ôåß÷ïò.Ï Ó á ñ ð ç ä ü í á ò á ð ï ö á ó ß æ å é í á ó ô á ì á ô Þ ó å é ô ï í Ð Ü ô ñ ï ê ë ï . Ï
Ä ß á ò óêÝöôåôáé ðñïò óôéãìÞí íá áðïôñÝøåé ôï èÜíáôï ôïõ ãéïõ ôïõ, áëëÜç ¹ñá ôïý èõìßæåé üôé
äåí ðñÝðåé íá åðåìâáßíåé óôéò áðïöÜóåéò ôçòìïßñáò. Ï Óáñðçäüíáò ðÝöôåé íåêñüò áðü ôï äüñõ
ôïí ÐÜôñïêëïõ. ÏðëçãùìÝíïò Ãëáýêïò ðáñáêáëåß ôïí Áðüëëùíá íá ôïõ ãéáôñÝøåé ôçíðëçãÞ, ãéá íá
õðåñáóðéóôåß ôï óþìá ôïõ ößëïõ ôïõ. ÔñÝ÷åé íá öùíÜîåéôïí ¸êôïñá, ôïí ÐïëõäÜìáíôá, ôïí Áéíåßá êáé ôïí
ÁãÞíïñá êáé îåêéíÜìéá óêëçñÞ ìÜ÷ç ãýñù áðü ôïí ÓáñðçäüíáÓôï ìåôáîý, ï Äßáò êñßíåé ðùò åßíáé
êáëýôåñï íá áíáâÜëåé ôï èÜíáôïô ï õ Ð Ü ô ñ ï ê ë ï õ ê á é í á ê á ô á ä é þ î å é ô ï õ ò Ô ñ þ å ò
ì Ý ÷ ñ é ô á ô å ß ÷ ç ô ç ò ðüëçò ôïõò. ¸ôóé, êÜíåé ôïí ¸êôïñá íá öïâçèåß êáé íá äéáôÜîåé
ãåíéêÞõðï÷þñçóç. Ïé Á÷áéïß óêõëåýïõí ôï íåêñü Óáñðçäüíá.Ï Á ð ü ë ë ù í á ò , ü ì ù ò ,
á ð ï ì á ê ñ ý í å é á ð ü ô ï ð å ä ß ï ô ç ò ì Ü ÷ ç ò ô ï í Óáñðçäüíá, ôïí ëïýæåé óôá íåñÜ ôïí ðïôáìïý, ôïí
áëåßöåé ìå áìâñïóßá,ô ï õ ö ï ñ Ü å é Ü ö è á ñ ô á ñ ï ý ÷ á ê á é ô ï í ð á ñ á ä ß ä å é ó ô ï í ¾ ð í ï ê á é
ó ô ï ÈÜíáôï, ãéá íá ôïí ìåôáöÝñïõí óôçí åýöïñç ãç ôçò Ëõêßáò.
στ. 1 - 683
Ραψωδία
Π
205
στ. 684-867
Τόπος

ÐåäéÜäá Ôñïßáò
Χρόνος
26
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
¸êôïñáò,ÐÜôñïêëïò,Áðüëëùíáò(ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ¢óéïõ)
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ÐÜôñïêëïò îå÷íÜ ôç óõìâïõëÞ ôïõ Á÷éëëÝá êáé, ðáñáóõñìÝíïò áðüôá êáôïñèþìáôÜ ôïõ, êáôáäéþêåé ôïõò å÷èñïýò êáé
öôÜíåé ìÝ÷ñé ôáôåß÷ç ôçò Ôñïßáò. Åêåß ôïí óôáìáôÜåé ï Áðüëëùíáò.Óôç óõíÝ÷åéá, ï ÐÜôñïêëïò óêïôþíåé ôïí
Êåâñéüíç. Ôñåéò öïñÝò åðéôß-èåôáé ìå åðéôõ÷ßá åíáíôßïí ôùí Ôñþùí, áëëÜ ç ôÝôáñôç åßíáé ç ìïéñáßá: ïÁðüëëùíáò ôïí
÷ôõðÜåé êáé ôïõ áöáéñåß ôá Üñìáôá êáé ï Åýöïñâïò ôïíëïã÷ßæåé áíÜìåóá óôïõò þìïõò. Óôç óõíÝ÷åéá ï ¸êôïñáò
ôïí ÷ôõðÜ ìåôï äüñõ óôï ëáãüíé êáé êïìðÜæåé ðÜíù áðü ôï óþìá ôïõ. Ï ÐÜôñïêëïò,ðñéí îåøõ÷Þóåé, ôïí
ðñïåéäïðïéåß ãéá ôïí åðéêåßìåíï èÜíáôü ôïõ.
Ραψωδία Π 684-867
ΤοκύκνειοάσμακαιοθάνατοςτουΠατρόκλου
α)στ.684-711:ΟΠάτροκλοςκαταδιώκειτουςΤρώεςμέχριπουτονσταματάοΑπόλλωνας.β)στ.712-732:ΟΑπόλλωναςπείθειτονΈκτοραναξαναμπείστη
μάχη.γ)στ.733-750:ΟΠάτροκλοςσκοτώνειτονΚεβριόνη.δ)στ.751-782: ΗμάχηγύρωαπότονεκρόΚεβριόνη.ε)στ.783-804:Τατελευταίακατορθώματα
τουΠατρόκλουκαιηεπέμβασητουΑπόλλωνα.στ)στ.805-817:ΟΕύφορβος λογχίζει τον Πάτροκλο.ζ)στ.855-867:ΟΠάτροκλοςξεψυχά.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
206
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
684 του Αυτομέδοντος:

Ï ÁõôïìÝäïíôáò Þôáí ï ôñßôïò óôçí éå-ñáñ÷ßá Ìõñìéäüíáò. Ðñþôïò Þôáí ï Á÷éëëÝáò êáé äåýôåñïò ï ÐÜ-ôñïêëïò.
Åäþ ï ÁõôïìÝäïíôáò åßíáé çíßï÷ïò ôïõ Ðáôñüêëïõ.
685 κατάποδα των Τρώων:
ðßóù áêñéâþò áðü ôïõò Ôñþåò.
685Λυκίων:
Ïé Ëýêéïé Þôáí óýììá÷ïé ôùí Ôñþùí, êáôïéêïýóáí óôçËõêßá, ðåñéï÷Þ ôçò ÌéêñÜò Áóßáò.
686 αν φύλαγε τον λόγον του Αχιλλέως:
áí õðÜêïõå ó’ áõôüðïõ ôïõ åßðå ï Á÷éëëÝáò
·
óôïõò óô. 83-96 ï Á÷éëëÝáò åðéôñÝðåéóôïí ÐÜôñïêëï íá åðéôåèåß åíáíôßïí ôùí Ôñþùí õðü ôçí ðñïû-
ðüèåóç, üìùò, íá ãõñßóåé áìÝóùò ðßóù.
688 Αλλά του Δί’ αξίζει ο νους πλιότερο (περισσότερο) ήτου ανθρώπου:
Ï ÐÜôñïêëïò èá ÷Üóåé ôç æùÞ ôïõ ãéá äýïëüãïõò: ãéáôß åßíáé êõñßùò èÝëçìá ôïõ Äßá áëëÜ ãéáôß
êáé ï ßäé-ïò åßíáé óßãïõñïò üôé èá íéêÞóåé êáé ðáñáóýñåôáé óôï èÜíáôïîå÷íþíôáò ôçí åíôïëÞ ôïõ
Á÷éëëÝá.
697 εδειλοψύχησαν:
ëéðïøý÷çóáí, Ýäåéîáí äåéëßá.
699 εμάνιζεν:
(åäþ) óêüôùíå ìå ìáíßá.
702 τρεις:
Ï áñéèìüò ôñßá åßíáé ôõðéêüò áñéèìüò óôïí ¼ìçñï.
702 εσκάλωσε:
óêáñöÜëùóå.
708 των αποτόλμων Τρώων:
ôùíãåííáßùí,ôùíôïëìçñþíÔñþùí.
709 ούδ’ ο Αχιλλεύς, εις την ανδρεία περίσσ’ ανώτερός σου:
ïýôå ï Á÷éëëÝáò ðïõ åßíáé ðéï áíäñåßïò áðü óÝíá.
717 Άσιος:
Èåßïò ôïõ ¸êôïñá, áäåñöüò ôçò ÅêÜâçò. Åðßôçäåò ïÁðüëëùíáò ðáßñíåé ôç ìïñöÞ ôïõ ¢óéïõ, ãéáôß ï
¸êôïñáò óßãïõ-ñá èá õðÜêïõå óôéò óõìâïõëÝò ôïõ èåßïõ ôïõ.
721 τι απέχεις;:
ãéáôß äåí ìðáßíåéò óôïí ðüëåìï;
722 Άμποτε αντί κατώτερος να ‘μουν ανώτερός σου:
áíÞìïõí áíþôåñüò óïõ êé ü÷é êáôþôåñüò óïõ.
723 ελεεινήν ανάπαυσιν θα είχες απ’ την μάχην:
èá óå ôéìù-ñïýóá óêëçñÜ ðïõ äåí ìåôÝ÷åéò óôç ìÜ÷ç.
727 τον Κεβριόνην:
Ï Êåâñéüíçò Þôáí íüèïò ãéïò ôïõ ÐñéÜìïõ,åôåñïèáëÞò áäåñöüò ôïõ ¸êôïñá êáé çíßï÷üò ôïõ.
728 τους ίππους να ραβδίσει:
íá ÷ôõðÞóåé ôá Üëïãá ìå ôï åéäéêüìáóôßãéï (êáìïõôóßêé) ãéá íá ôñÝîïõí ãñÞãïñá.
729 κι έβαλε τάραχον κακόν στους Αργείους:
ôïõò ôñüìáîåðïëý.
734 εφούκτωσε:
ðÞñå óôçí ðáëÜìç ôïõ.
735 αντιστυλωμένος:
óôçñéæüìåíïò êáëÜ óôá ðüäéá ôïõ.
739 μες στο μεσόφρυδό του:
áíÜìåóá óôá öñýäéá.
742 κι απ’ τον λαμπρόν του θρόνον:
áðü

ôï êÜèéóìá ôïõ çíß-ï÷ïõ ðÜíù óôï Üñìá.

Ραψωδία
Π
207
στ. 684-867
743 ως βουτηχτής:
âïõôþíôáò óáí êáëüò êïëõìâçôÞò.
744 τον ανάπαιξες:
ôïí êïñüéäåøåò ìå ëüãéá.
749 στο σιάδι:
óôï ßóéùìá, óôçí ðåäéÜäá.
750 βουτηχταί πιδέξιοι:
åðéäÝîéïé, êáëïß âïõôç÷ôÝò.
761 ν’ αντισφαγούν:
íá óêïôþóåé ï Ýíáò ôïí Üëëïí.
765 Εύρος:
ï óéñüêïò, íïôéïáíáôïëéêüò Üíåìïò.
765 με τον Νότον:
äõíáôüòáÝñáòðïõöõóÜáðüôïÍüôï·ïíïôéÜò.
767 κρανιές και φράξα:

Ç êñáíéÜ åßíáé äÝíôñï ðïõ êáëëéåñãåßôáéãéá ôï óêëçñü îýëï ôïõ. Ôï öñÜîï åßíáé ç öëáìïõñéÜ.
773 φτεροφόρ’ ακόντια:
âÝëç ðïõ óôï ðßóù ìÝñïò åß÷áí öôåñÜ.
774 και ασπίδες σκούντησαν πολλές λιθάρια φουκτωμένα:

÷ôýðçóáíðïëëÝòöïñÝòôéòáóðßäåòôïõò,ìåôüóçäýíáìç,óáííáêñáôïýóáíäýïðÝôñåòóôï÷Ýñéêáéôéò÷ôõðïýóáíìåôáîýôïõò.
775-776καιαυτός..λησμονούσε:
Åííïåß ôïí Êåâñéüíç, ðïõ êåßôïíôáííåêñüò.
779 κι άμ’ έγειρεν ο ήλιος, όταν τα βόδια λύωνται:
êé üôáíÜñ÷éóå íá óïõñïõðþíåé, ôçí þñá ðïõ ïé ãåùñãïß îåæåýïõí ôáâüäéá áð’ ôï æõãü.
784 εχύθη:
üñìçóå.
785 ροβόλησαν:
êáôñáêýëçóáí.
790 μες στην κατάχνια ολόκλειστος:
Ï Áðüëëùíáò Þôáí êá-ëõììÝíïò ìå ðõêíÞ ïìß÷ëç êáé äåí öáéíüôáí.
791 του επάταξε:
ôïí ÷ôýðçóå.
792 την ράχιν:
ôçí ðëÜôç.
797 κώνος λαμπροφούντωτος:
Óôï ðÜíù ìÝñïò, ç ðåñéêåöáëáßáåß÷å ó÷Þìá êþíïõ, üðïõ óôçñéæüôáí ç öïýíôá ìå ôéò ôñß÷åò áðüïõñÜ
áëüãïõ.
797 έσκεπε:
óêÝðáæå.
805 εθεοκρούσθη:
æáëßóôçêå áðü ôï ÷ôýðçìá ôïõ èåïý.
807 των ώμων εις την μέσην:
Ï ÐÜôñïêëïò ÷ôõðÞèçêå óôçíðëÜôç, ãåãïíüò ðïõ ìáò ïäçãåß óôï óõìðÝñáóìá üôé ïðéóèï÷ù-ñïýóå êáôåõèõíüìåíïò
ðñïò ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí.
808 ο Πανθοΐδης Εύφορβος:
Ãéïò ôïõ ÐÜíèïõ êáé áäåñöüò ôïõÐïëõäÜìáíôá, äõíáôüò ðïëåìéóôÞò ôùí Ôñþùí.
822 κατήφεια ...εχύθη:
èëßøç ... êáôÝëáâå.
826 ασκομαχώντας:
áíáðíÝïíôáò ìå äõóêïëßá.
832 ετρικυμίζαν:
Ýôñå÷áí ìå ïñìÞ ôñéêõìßáò ãéá íá ðïëåìÞóïõí.
835 την δουλικήν ημέραν:
ô ç ì Ý ñ á ð ï õ è á õ ð ï ä ï õ ë ù è å ß ç Ôñïßá.
837 άθλιε:
äõóôõ÷Þ, êáêüìïéñå.
843 με την ψυχήν στο στόμα:
ëßãï ðñéí ðåèÜíåéò.
845 με καταβάλλουν εύκολα:
ìå íéêïýí åýêïëá.
208
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
850 με γδύνεις:
ìïõ áöáéñåßò ôá üðëá.
852 σε παραστέκει:
óå ðáñáìïíåýåé, óå ðåñéìÝíåé.
863 ανέσπασε:
ôñÜâçîå.
864 στον Αυτομέδοντα:
Çíßï÷ïò ôïõ Á÷éëëÝá (åäþ ôïõ Ðáôñü-êëïõ), ôñßôïò óå éåñáñ÷ßá Ìõñìéäüíáò, ìåôÜ ôïí Á÷éëëÝá êáé ôïíÐÜôñïêëï.
866-867Οι ταχείς ίπποι, οι αθάνατοι:
Ôá Üëïãá ôïõ Á÷éëëÝá, ïÎÜíèïò êáé ï Âáëßïò, Þôáí áèÜíáôá, êáèþò ôá åß÷áí ÷áñßóåéóôïí
ÐçëÝá ïé èåïß (ðéèáíüôáôá ï Ðïóåéäþíáò).
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
686-691Αν φύλαγε τον λόγον του Αχιλλέως... στα στήθη τουΠατρόκλου
Ï ðïéçôÞò ôïíßæåé ôçí
ìåãÜëç åõèýíç
ðïõ Ý÷åé ï ÐÜôñïêëïò ãéáôï èÜíáôü ôïõ· èá ìðïñïýóå, âÝâáéá, íá óùèåß, áí õðÜêïõå ôéòåíôïëÝò ôïõ
Á÷éëëÝá. ÁíáöÝñåé êáé ôç
âïýëçóç ôïõ Äßá
, ï ïðïß-ïò áöáéñåß ôç íßêç áêüìá êáé áðü ôïí ðéï áôñüìçôï ðïëåìéóôÞá í á õ ô ü ò ô ï å ð é è õ ì å ß . Á õ ô ü
ü ì ù ò ó õ ì â á ß í å é Ý ì ì å ó á , ä ç ë á ä Þ ï Äßáò áðëþò «ôõöëþíåé» ôïí Þñùá êáé äåí ôïõ
åðéôñÝðåé íáäéáâëÝøåé ôïí êßíäõíï ðïõ ôïí ðåñéìÝíåé. Ìåãáëýôåñç åõèýíçöÝñåé ï
ÐÜôñïêëïò ðïõ îÝ÷áóå ôéò óõìâïõëÝò ôïõ Á÷éëëÝá êáéôõöëþèçêå áðü ôéò íßêåò êáé ôç ìåãÜëç åìðéóôïóýíç
ðïõ Ýäåéîåóôéò äõíÜìåéò ôïõ.
844-846 Έκτορ, καυχήσου όσο ημπορείς... τα όπλ’ από τουςώμους
Ï ÐÜôñïêëïò, ãéá íá ìåéþóåé ôï áíäñáãÜèçìá ôïõ ¸êôïñá, ðá-ñïõóéÜæåé ôï èÜíáôü ôïõ
ùò èÝëçìá èåþí
êé ü÷é
ùò ðñïóùðéêÞåðéôõ÷ßá
ôïõáíôéðÜëïõôïõ. Ïéáñ÷áßïé¸ëëçíåòóåêÜèåðåñßðôù-óç ðïõ áñíïýíôáí Ýíá ãåãïíüò, åßôå ãéáôß Þôáí ðïëý óðïõäáßïåßôåãéáôßÞôáí
ðïëýÜó÷çìï,ôïèåùñïýóáíèåüóôáëôï,÷ùñßòíáõðïëïãßæïõí ôçí åõèýíç ôïõ áíèñþðïõ óôçí åðßôåõîÞ ôïõ.
855-857κλαίονταςθλιμμένητηνμοίραν..κατέβηκεστονΆδη
ÏéÜíèñùðïéôçòïìçñéêÞòåðï÷Þòðßóôåõáíüôéçøõ÷Þ,ôçóôéãìÞðïõ ðåèáßíåé êÜðïéïò,
öåýãåé áðü ôï óþìá êáé êáôåâáßíåé óôïí
Ραψωδία
Π
209
στ. 684-867
¢äç.
Ç øõ÷Þ Þôáí ôï åßäùëï ôïõ áíèñþðïõ êáé óõíÝ÷éæå íá æåéìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ. Óôïí ÊÜôù êüóìï äéáôçñïýóå ôç
ìïñöÞ ôïõóþìáôïò, ÷ùñßò üìùò íá Ý÷åé óáñêéêÞ õðüóôáóç, äåí ìðïñïýóåäçëáäÞ êÜðïéïò íá ôçí
áããßîåé.Åßíáé îå÷ùñéóôÞ ç åéêüíá ðïõ ìáò ðáñïõóéÜæåé ï ¼ìçñïò óôïõòóôß÷ïõò áõôïýò, üôáí ç øõ÷Þ ôïõ
êëáßåé
ôçí þñá ðïõ áðï÷ù-ñßæåôáé ôï óþìá, êëáßåé ãéá ôá íéÜôá êáé ôçí áíäñåßá, ðïõ ôþñáèá ðÜøïõí íá
õðÜñ÷ïõí. ¸ôóé, öáíåñþíåôáé ãéá Üëëç ìßá öïñÜ
ç áãÜðç ôïõ ïìçñéêïý áíèñþðïõ ãéá ôç æùÞ
êáé ç èëßøç ðïõãåííÜ ï èÜíáôïò.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ
Óôçí åíüôçôá áõôÞ öôÜíåé óôçí êïñýöùóÞ ôçò ç
áñéóôåßá ôïõ Ðáôñü-êëïõ,
êáèþò åðéôßèåôáé ìüíïò åíáíôßïí ðïëëþí êáé óêïôþíåé äéáñêþòôïõò å÷èñïýò «óáí èåüò», ÷ùñßò íá
ëõðÜôáé êáé ÷ùñßò íá öïâÜôáé êá-íÝíáí êáé ôßðïôå. Åßíáé ï
áðüëõôïò íéêçôÞò,
ï ðéï
äõíáôüò
áð’ üëïõò,
Üôñùôïò
êáé
ðáíôïäýíáìïò.
Ìüíï Ýíáò èåüò ìðïñåß íá ôïí óôáìáôÞóåéêáé ìÜëéóôá ìå äüëï, ãé’ áõôü ï ÐÜôñïêëïò ìÜëëïí Ý÷åé îåðåñÜóåé
ôááíèñþðéíá üñéÜ ôïõ. ÊÜìðôåôáé ç äýíáìÞ ôïõ ìüíï ìåôÜ ôç èåúêÞ åðÝì-âáóç, ôçí Üíáíäñç åðßèåóç ôïõ
Åýöïñâïõ êáé ôï ôåëéêü ÷ôýðçìá ôïõ ¸êôïñá. Ëßãï ðñéí îåøõ÷Þóåé óõíå÷ßæåé íá åßíáé
Üöïâïò
êáé íá öÝñåôáéìå
ãåííáéüôçôá,
êáèþò ìéëÜåé ìå áõôáñÝóêåéá êáé
ìåéþíåé çèéêÜ ôïíáíôßðáëü
ôïõ êáôçãïñþíôáò ôïí üôé ôïí íßêçóå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ èåïýêé ü÷é ìå ôéò äéêÝò ôïõ äõíÜìåéò. Åßíáé, ôÝëïò,
äéïñáôéêüò,
ãéáôß ðñïëÝãåéôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá.
ΕΚΤΟΡΑΣ
Óôï óçìåßï áõôü ï ¸êôïñáò
äåí õðáêïýåé óôïõò çèéêïýò êáíüíåò
ôçòìïíïìá÷ßáò êáé åðéôßèåôáé óôïí Üïðëï êáé Þäç ðëçãùìÝíï ÐÜôñïêëï·ï ¸êôïñáò,
êïõñáóìÝíïò
áðü ôç ìïíïìá÷ßá áëëÜ êáé ôçí êáèçìåñéíÞô ï õ å í á ó ÷ ü ë ç ó ç ì å ô ï í ð ü ë å ì ï , ä å í ä é ó ô Ü æ å é í á
á í ô é ì å ô ù ð ß ó å é ô ï í áíôßðáëü ôïõ Üíáíäñá êáé Üôéìá. Íéþèåé
íéêçôÞò,
Ýóôù êé áí äåí Þôáíôßìéá ç íßêç ôïõ. Ôï ìüíï ðïõ óêÝöôåôáé åßíáé ç áóöÜëåéá ðïõ ðáñÝ÷åéóôïõò
Ôñþåò ï èÜíáôïò ôïõ Ðáôñüêëïõ.
Õðåñçöáíåýåôáé
üôé åßíáé ïðñþôïò ðïëåìéóôÞò ìÝóá óôçí Ôñïßá êáé åßíáé
åßñùíáò,
 ãéáôß ÷ëåõÜæåéôïí åôïéìïèÜíáôï å÷èñü ôïõ, åðåéäÞ ôÜ÷á äåí åß÷å ôïí Á÷éëëÝá íá ôïíâïçèÞóåéóôçìïíïìá÷ßá
áõôÞ.ÌïéÜæåéíáåßíáé
áóåâÞò,
ãéáôß äåí óÝâåôáéôïõò Üãñáöïõò íüìïõò ôçò ôáöÞò ôùí íåêñþí, êáé
õðåñâïëéêÜ óêëçñüò
,üôáí ðëçãþíåé øõ÷ïëïãéêÜ ôïí åôïéìïèÜíáôï ÐÜôñïêëï, îåêáèáñßæïíôÜòôïõ üôé ôï óþìá ôïõ èá ôï öÜíå ôá üñíéá.
210
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
ΕΎΦΟΡΒΟΣ
Ï ðïéçôÞò ðåñéãñÜöåé ôïí Åýöïñâï ùò
éêáíü
êáé
Üøïãï
ðïëåìéóôÞ,üìùò, ÷ôõðþíôáò ðéóþðëáôá ôïí ÐÜôñïêëï áíáäåéêíýåôáé óå
äåéëü
êáé
Üíáíäñï

ìá÷çôÞ.
ÖïâÜôáé ôïí ÐÜôñïêëï êáé
áøçöþíôáò ôïõò çèéêïýòêáíüíåò
ôçò ìÜ÷çò êÜíåé ôá ðÜíôá ãéá íá óþóåé ôïõò Ôñþåò áðü ôï ìÝ-íïò ôïõ å÷èñïý, áêüìá êé áí ïé ðñÜîåéò ôïõ åßíáé
çèéêÜ áðáñÜäåêôåò.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
Åßíáé ãíùóôÞ ç ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ÷åé ï Áðüëëùíáò óôïõò Ôñþåò, ãé’áõôüêáéêáôåâáßíåéáðüôïí¼ëõìðï,
åíáíèñùðßæåôáé
êáé
óþæåé
ôçíÔñïßááðü ôçí åðéèåôéêÞ ìáíßá ôïõ Ðáôñüêëïõ.
Åíèáññýíåé
ôïí ¸êôïñá íá åðé-ôåèåß êáé ðáñÜëëçëá
áðùèåß ôïí ÐÜôñïêëï
áðü ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò. Ìå
äüëéïôñüðï
áöáéñåßôáüðëáôïõÁ÷áéïýÞñùá,ãé’áõôüìðïñåßêáíåßòíáôïí ÷áñáêôçñßóåé
ýðïõëï êáé Üíáíäñï
. Ç óõìðåñéöïñÜ ôùí èåþí üìùòäåíáêïëïõèåßôáðñüôõðáêáéôïõòçèéêïýòêáíüíåòôùíáíèñþðùí,åðï-ìÝíùòäåíìðïñåßíá èåùñçèåßáîéüìåìðôçç
óõìðåñéöïñÜôïõÁðüëëùíá
,
áöïý
ùò èåüò åßíáé ðÜíù áðü ôçí êñßóç ôùí áíèñþðéíùí.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
808-809επρώτευε των άλλων / στην λόγχην, εις το τρέξιμοκαι στην ιππομαχίαν
Ï ðïéçôÞò áíáöÝñåôáé óå äéÜöïñåò ðïëåìéêÝò áóêÞóåéò, óôéòïðïßåò åðéäßäïíôáí ïé
óôñáôéþôåò, þóôå íá äéáôçñïýíôáé óåðïëåìéêÞ åôïéìüôçôá.
829 με λόγχην εθανάτωσε κι πάνω του εκαυχήθη
Ï ¸êôïñáò, óýìöùíá ìå ôá ìÝôñá êáé ôá óôáèìÜ ôçò åðï÷Þò,ãßíåôáé
õâñéóôÞò
êáé
áëáæüíáò,
áöïý ìéëÜåé ìå Üó÷çìá ëüãéáóôïí åôïéìïèÜíáôï ÐÜôñïêëï. Óôïí ðüëåìï, üìùò, åßíáé áíáìå-íüìåíç
áõôÞ ç ùìüôçôá.
831 και δούλες στην πατρίδα σου να πάρεις τες γυναίκες
Ôéò ãõíáßêåò ôéò Ýðáéñíáí ùò äïýëåò êáé åßôå ôéò êñáôïýóáíãéá ôïí åáõôü ôïõò åßôå ôéò ðïõëïýóáí
óôá óêëáâïðÜæáñá ôçòåðï÷Þò. Ôïõò Üíôñåò ôïýò óêüôùíáí êáé Ýêáéãáí ôçí ðüëç.
855-857και κλαίοντας θλιμμένη / την μοίραν, που νεότητακαι ανδρείαν της επήρε, / από τα μέλη του
η ψυχήκατέβηκε στον Άδη
Ραψωδία
Π
211
στ. 684-867
Ïé áñ÷áßïé ðßóôåõáí ðùò ç øõ÷Þ èñçíåß üôáí áöÞíåé ôï óþìáãéá íá ðÜåé óôïí ¢äç. Áõôü öáíåñþíåé ðüóï
ðïëý áãáðïýóáíôç æùÞ ðÜíù óôç Ãç.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•×ñçóéìïðïéåßôáé
áöÞãçóç
óå
ã´ ðñüóùðï
, ðïõ äéáêüðôåôáé áðü ìå-ñéêïýò óôß÷ïõò óå â´ ðñüóùðï· ìå áõôïýò áðåõèýíåôáé ï ðïéçôÞò
óôïíÐÜôñïêëï êáé ïé óôß÷ïé áõôïß åßíáé óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíïé
(ó÷ÞìááðïóôñïöÞò)
(óô. 744, 754, 787, 812-3, 843).•×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ÷ñÞóç ôùí áñéèìþí åííéÜ êáé ôñßá. Ï
èÜíáôïòôïõ Ðáôñüêëïõ åéäéêüôåñá Ý÷åé óõíôåèåß êáôÜ ôçí
ôñéáäéêÞ áñ÷Þ
(èåüòÁðüëëùíáò – Åýöïñâïò – ¸êôïñáò).
Μεταφορές:

(óô. 691) «Ýâáëå öùôéÜ óôá óôÞèç» / (óô. 743) «åâãÞêåí çøõ÷Þ ôïõ» / (óô. 790) «óôçí êáôÜ÷íéá
ïëüêëåéóôïò» / (óô. 792) «Ýóôñéøáíôá ìÜôéá» / (óô. 843) «ìå ôçí øõ÷Þí óôï óôüìá».
Παρομοίωση:
(óô. 705) «ùò äáßìùí» / (óô. 743) «ùò âïõôç÷ôÞò» / (óô.752-753) «ôçí ïñìÞí åß÷å ëåïíôáñéïý…
öïíåýåé» / (óô. 757-761) «óáí äõïëåïíôÜñéá… ãéá óêïôùìÝíï åëÜöé… Ðáñüìïéá… í’ áíôéóöáãïýí æçôïýóáí»/ (óô.
765-771) «Êáé üðùò ìå áãþí’ áíôßæçëïí… óôïí íïõí äåí åß÷áí» / (óô.786) «ùóÜí èåüò», (óô. 823-829)
«ùò ëÝïíôáò… åèáíÜôùóå».
Προσωποποιήσεις:
(óô. 699) «åìÜíéæåí ç ëüã÷ç» / (óô. 707) «äåí Ý÷åéïñßó’ ç ìïßñá…» / (óô. 780) «÷ùñßò íá èÝë’ ç
ìïßñá» / (óô. 849) «… ç ìïßñáåöüíåõóåí ç ìáýñç ìå ôïí Öïßâïí» / (óô. 857) «ç øõ÷Þ êáôÝâçêå óôïí ¢äç».
Επίθετα:
(óô. 686) «ìïßñáí… ìáýñçí» / (óô. 689) «Üíäñ’ áôñüìçôïí» / (óô.701) «Öïßâïò… õðÝñìá÷ïò» / (óô. 704) «÷Ýñéá
áèÜíáôá» / (óô. 706) «öïâå-ñÞí êñáõãÞí» / (óô. 707) «ÐÜôñïêëå äéïãÝííçôå» / (óô. 708)
«áðïôüëìùí Ôñþùí» / (óô. 711) «ìáêñïâüëïõ Öïßâïõ» / (óô. 716) «Üíäñáò êáëüò êáéñùìáëÝïò» / (óô.
723) «åëååéíÞí áíÜðáõóéí» / (óô. 729) «ôÜñá÷ïí êáêüí»/ (óô. 735) «÷ïíôñü ëéèÜñé äïíôåñü»,
«áíôéóôõëùìÝíïò» (åíí. ï ¸êôïñáò)/ (óô. 738) «äïîáóôïý ÐñéÜìïõ» / (óô. 742) «ëáìðñüí èñüíïí» / (óô.
744)«ÐÜôñïêëå éððüìá÷å» / (óô. 746) «é÷èõïöüñï ðÝëáãïò» / (óô. 764) «óöï-äñÞí ìÜ÷çí» / (óô. 771)
«Üíáíäñçí öõãÞí» / (óô. 773) «öôåñïöüñ’ áêüíôéá»/ (óô. 788) «ôñïìáêôéêüò Öïßâïò» / (óô. 791)
«ðáëÜìçí ðåôáêôÞí» / (óô.797) «êþíïò ëáìðñïöïýíôùôïò» / (óô. 798) «èåßïõ Á÷éëëÝùò» / (óô.
800)«ç ìáýñ’ çìÝñá» / (óô. 801) «ìáêñüóêéï êïíôÜñé... ôï ëïã÷ïöüñï, ôï âá-ñý» / (óô. 803) «êñïóóùìÝíç
áóðßäá» / (óô. 810) «áìÜèçôïò éððüìá÷ïò» /(óô. 819) «êïíôáñïðëçãùìÝíïò» / (óô. 827) «áíäñÜãáèïí
õéüí» / (óô. 833)
212
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
«öôåñüðïäá ¸êôïñá» / (óô. 837) «áíäñåßïò Á÷éëëÝáò» / (óô. 844) «ç ìïßñáç ìáýñç» / (óô. 853) «ç ìïßñá ç
ðáíôïäýíáìç» / (óô. 858) «ëáìðñïöüñïò ¸êôùñ» / (óô. 865) «áóýãêñéôïò Ðçëåßäçò».
Εικόνες:
(óô. 862-863) «ìåó’… ÷þìá».
Ειρωνεία:

(óô. 721-725) «¸êôïñ’, áðü ôïí ðüëåìïí ôé áðÝ÷åéò;… ßóùò ôïíðÜñ’ ç ëüã÷ç óïõ êáé ï Öïßâïò óå
äïîÜóåé» / (óô. 836) «êáé ôþñá óå ôáüñíåá èá öÜãïõí åò ôçí Ôñïßáí» (ï ÐÜôñïêëïò èá èáöôåß ìå ôéìÝò) / (óô.838-
842) «èá óïõ ðáñÜããåëíå ðïëëÜ… áíüçôïò ùò åßóáé» (ï Á÷éëëÝáòóõìâïýëåõóå ôïí ÐÜôñïêëï íá óþóåé
ìüíï ôá åëëçíéêÜ ðëïßá).
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1.ΠοιαείναιτατελευταίακατορθώματατουΠάτροκλου;ΑφούμελετήσετεκαιτηνΠεριληπτικήαναδιήγησητηςραψωδίας, να δείξετε
ότι όλη η δράση του ήρωα στηραψωδία Π έχει τα χαρακτηριστικά της αριστείας μεαποκορύφωμα τους
στ. 783-785.
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ Ðáôñüêëïõ óôç ìÜ÷ç åßíáé áñêåôÜ, þóôå íá ìðï-ñïýìå íá ìéëÜìå ãéá
«áñéóôåßá»
ôïõ Þñùá. ÐéÝæåé ôïõò Ëõêßïõò, óêïôþíåéôïí Óáñðçäüíá, ðñùôáãùíéóôåß óôç óýãêñïõóç ìå ôïõò Ôñþåò ðïõ
ôïíêáôáäéþêïõí êáé óêïôþíåé óõíïëéêÜ åßêïóé åðôÜ å÷èñïýò ìáêñéÜ áðü ôáðëïßá ôùí Á÷áéþí. Áðü ôçí ðåñéãñáöÞ
êáé ìüíï áõôþí ôùí åðéôõ÷éþíìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå «áñéóôåßá» ôéò áëëåðÜëëçëåò íßêåò ôïõ Ðá-
ôñüêëïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ìåãÜëá êáôïñèþìáôá ðïõ ìüíï Ýíáò Þñùáò èáìðïñïýóå íá öÝñåé åéò ðÝñáò.
2. Πώς δικαιολογείται η μάχη γύρω από το νεκρό Κεβρι-όνη με βάση τους κανόνες του ομηρικού πολέμου;
Óýìöùíá ìå ôçí ïìçñéêÞ áíôßëçøç, ï íéêçôÞò ìéáò ìÜ÷çò ðñÝðåé íá åðé-äéþîåé
íá ðÜñåé ôï íåêñü óþìá
ôïõ çôôçìÝíïõ êáé
íá ôïõ áöáéñÝóåé ôáüðëá,
ðñïêåéìÝíïõ íá ïëïêëçñùèåß ç íßêç ôïõ. Ãé’ áõôü êáé ç ìÜ÷ç åßíáéðïëý Üãñéá ãýñù áðü ôá íåêñÜ
óþìáôá ôùí ðïëåìéóôþí. ÅðéðëÝïí, ïéóõìðïëåìéóôÝò ôïõ íåêñïý ìÜ÷ïíôáé íá õðåñáóðéóôïýí ôï óþìá ôïõ.Ç
óçìáóßá ôçò ôáöÞò, óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç, åßíáé åîßóïõ óç-ìáíôéêÞ ìå ôç «óêýëåõóç» ôùí üðëùí
ôïõ áíôéðÜëïõ êáé ôïí áôéìáóìüôïõ óþìáôüò ôïõ. Ï ¼ìçñïò åðéìÝíåé éäéáßôåñá óôçí ðåñéãñáöÞ áõôþí
Ραψωδία
Π
213
ôùí óêçíþí, êáèþò áðïôåëïýí, üðùò öáßíåôáé, áíáðüóðáóôï êïììÜôéìéáò ìÜ÷çò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò.
3.ΠοιορόλοπαίζειοΑπόλλωναςστηνενότητα;Οτρόποςμε τον οποίο δρα ο θεός στο θάνατο του Πάτροκλου(προσέξτε
κυρίως τους στ. 789-790) μειώνει ηθικά τονίδιο ή προβάλλει περισσότερο την ανδρεία του θύματόςτου; Να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï
Áðüëëùíáò
ðáßæåé ôïí êáèïñéóôéêüôåñï ñüëï óôïèÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõ: ï èåüò åìðïäßæåé ðïëëÝò öïñÝò ôïí Á÷áéü Þñùáíá
áíÝâåé óôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò, äéáêüðôåé ôçí ïñìÞ ôïõ, ôïõ áðïóðÜ ôáüðëá êáé ôïí áöÞíåé óôï Ýëåïò ôïõ ¸êôïñá, ôïí
ïðïßï íùñßôåñá åß÷åðñïôñÝøåé íá âãåé óôç ìÜ÷ç. Ç
äüëéá
áõôÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ ÁðüëëùíááðÝíáíôé óôïí ÐÜôñïêëï äåí ðñïóäßäåé êáìéÜ çèéêÞ ìåßùóç óôï
èåü,åöüóïí ç ÷ñÞóç äüëïõ óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò áðü ôïõò èåïýò èåùñåßôáéìåãÜëç åõöõÀá. ¢ëëùóôå ïé áèÜíáôïé
äåí õðáêïýïõí óå êáíÝíáí çèéêüêáíüíá, áöïý Ý÷ïõí ôï áêáôáëüãéóôï ùò èåïß.Ðåñéóóüôåñï ðñïâÜëëåôáé ç
áíäñåßá ôïõ Ðáôñüêëïõ
ìå áõôÞ ôç óõ-ìðåñéöïñÜ ôïõ èåïý: ïé óõíå÷åßò íéêçöüñåò ðïëåìéêÝò ôïõ ðñïóðÜèåéåòáíáêüðôïíôáé ìüíï
Ýðåéôá áðü èåúêÞ ðáñÝìâáóç. Ôüóï ìåãÜëç Þôáíç äýíáìç ôïõ Ðáôñüêëïõ, þóôå íá ìçí ìðïñåß íá
áíôéìåôùðéóôåß áðüêáíÝíáí èíçôü, ðáñÜ ìüíï áðü Ýíá ðéóþðëáôï èåúêü ÷ôýðçìá. Áöïýï
Áðüëëùíáò ôïí ôñáõìáôßæåé êáé ôïõ áöáéñåß ôïí ïðëéóìü ôïõ, ìüíïôüôå ôïí ðáñáäßäåé áíõðåñÜóðéóôï íá
ôïí áðïôåëåéþóåé ï ¸êôïñáò êáéï Åýöïñâïò.
4.ΝαπαρακολουθήσετετοσταδιακόαφοπλισμότουΠα-τρόκλουκαινααπαντήσετεσταακόλουθαερωτήματα:α) Με ποια σειρά
αφαιρούνται τα όπλα του ήρωα; β)Θεωρείτε ότι ο αφοπλισμός του ήταν απαραίτητος καιότιέπρεπεναγίνειαπό έναθεό;Να
δικαιολογήσετετηναπάντησή σας.
á)
Ï Áðüëëùíáò áñ÷éêÜ ôïõ ðåôÜ ôï êñÜíïò, ìåôÜ ôïõ óðÜæåé ôï êï-íôÜñé êáé ôïõ ñß÷íåé êÜôù ôçí
áóðßäá· ôÝëïò, ôïõ ëýíåé ôï èþñáêá. Ïèåüò áöáéñåß ôá üðëá áðü ôïí ÐÜôñïêëï ìå ôñüðï Ýîõðíï: áöïý
ðñþôááðïìáêñýíåé ôá üðëá ðïõ ìðïñïýí íá êÜíïõí êáêü óôïõò áíôéðÜëïõò(ôá üðëá ôçò åðßèåóçò), óôç
óõíÝ÷åéá áöáéñåß ôï âáóéêüôåñï áìõíôéêüüðëï, áõôü ðïõ èá ìðïñïýóå íá êñáôÞóåé ôïí ÐÜôñïêëï óôç
æùÞ, äç-ëáäÞ ôï èþñáêá.
â)
¸ôóé, ï ÐÜôñïêëïò
ìÝíåé áêÜëõðôï
ò êáé ìðïñïýí ïé áíôßðáëïß ôïõíá ôïí óêïôþóïõí åýêïëá êáé ÷ùñßò íá êïõñáóôïýí· áõôü äåí èá ôï
στ. 684-867
214
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
ê á ô Ü ö å ñ í á í , á í ï Þ ñ ù á ò ö ï ñ ï ý ó å ô á è å ú ê Ü ê á é Ü ö è á ñ ô á ü ð ë á ô ï õ Á÷éëëÝá.
5. Τι προοικονομεί η εικόνα του Έκτορα με το κράνος τουΑχιλλέα στο κεφάλι (στ. 799-800); Σε ποιο σημείο
τηςενότητας η προσήμανση γίνεται ξεκάθαρη;
ÁõôÞ ç åéêüíá ðñïóçìáßíåé ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá, ãéáôß óôç ñáøùäßá ×
èáóêïôùèåßóôçìïíïìá÷ßáôïõìåôïíÁ÷éëëÝá
,öïñþíôáòôáüðëáðïõðÞñå áðü ôï íåêñü ÐÜôñïêëï. Ôï êñÜíïò åßíáé áíôéêåßìåíï ðïõ áíÞêåéóôï íåêñü, ãé’ áõôü êáé
üðùò ðñïöçôåýåé ï ÐÜôñïêëïò, ëßãï ðñéí ðåèÜíåé,üðïéïò ôï öïñÜåé èá ðåèÜíåé (óô. 851-854): «êáé éäïý óå
ðáñáóôÝêåé / çìïßñá ç ðáíôïäýíáìç êé ç þñá ôïõ èáíÜôïõ, / ïðïý áðü ÷Ýñé áäÜìáóôïèá ðÝóåéò ôïõ
Á÷éëëÝùò».
6. Αφού μελετήσετε τους στ. 786-855, όπου παρουσιάζε-ται η πτώση και ο θάνατος του Πάτροκλου, να απα-ντήσετεστις
εξήςερωτήσεις:α)Ποιοι(θεοίήάνθρωποι)συμπράττουν στην ήττα του Πάτροκλου και τι ακρι-βώς κάνει ο καθένας; β) Με
ποιους τρόπους ο ποιητήςπροβάλλει την ανδρεία του συντρόφου του Αχιλλέα;
á)
Áðü ôïõò èåïýò, ìüíï ï
Áðüëëùíáò
óõììåôÝ÷åé óôçí ðôþóç ôïõÐÜôñïêëïõ: ôïõ ðñïêáëåß æÜëç êáé Ýðåéôá ôïí áöïðëßæåé. Óôç
óõíÝ÷åéáï Åýöïñâïò ôïí ôñáõìáôßæåé óïâáñÜ áíÜìåóá óôïõò þìïõò êáé, ôÝëïò,ï ¸êôïñáò ôïõ ðáßñíåé
ôç æùÞ ÷ôõðþíôáò ôïí ìå ôç ëüã÷ç ôïõ óôáëáãüíéá.
â
) Ï ðïéçôÞò åöåõñßóêåé äéÜöïñïõò ôñüðïõò ãéá íá áíáäåßîåé ôçí áí-äñåßá ôïõ Ðáôñüêëïõ:Áñ÷éêÜ
÷ñçóéìïðïéåß
ðáñïìïéþóåéò
, óôï óô. 786 («ùóÜí èåüò ïñìïý-óå») êáé óôï óô. 823-826 («êáé ùò ëÝïíôáò êé áäåßëéáóôïò
áãñéü÷åéñïò...óôï ëÝïíô’ áðü êÜôù»), ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôçí ïñìÞ êáé ôï èÜññïò ôïõÐáôñüêëïõ ìÝ÷ñé
ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ.Óôïõò óô. 806-807 («êáé ïðßóù ìå ôçí ëüã÷çí ôïí êôýðçó’ Ýíáò
ÄÜñ-äáíïò ôùí þìùí åéò ôçí ìÝóçí») ï ðïéçôÞò âÜæåé ôïí
Åýöïñâï
íá ÷ôõðÜôïí ÐÜôñïêëï ðéóþðëáôá êáé ìåôÜ íá ôï âÜæåé óôá ðüäéá (óô. 814-815).ÁõôÞ ç åéêüíá
áðïäßäåé ôïí ôñüìï ðïõ ðñïêáëïýóå óôïõò Ôñþåò ïÁ÷áéüò Þñùáò áêüìá êáé ôñáõìáôéóìÝíïò. Ôï
ãåãïíüò üôé ï ÅýöïñâïòôñÝ÷åé íá óùèåß ãñÞãïñá ìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü ôïõ áíôéðÜëïõ
ôïõáðïäåéêíýåé ôçí ðáíôïäõíáìßá ôïõ Ðáôñüêëïõ.Óôïóô.816(«Áëë’ùòôï÷ÝñéôïõèåïýôïíäÜìáóåêáéçëüã÷ç»)ï¼ìçñïòôïíßæåéôï
ãåãïíüòüôé ïèÜíáôïòôïõÐÜôñïêëïõ
ðñïÞëèåáðüèåúêü÷Ýñé
,åðïìÝíùòÞôáíÝíáòáíßêçôïòðïëåìéóôÞòãéáôááíèñþðéíáäåäïìÝíá.
Ραψωδία
Π
215
στ. 684-867
ÔÝëïò, óôïõò óô. 844-848 («¸êôïñ, êáõ÷Þóïõ üóï çìðïñåßò... óôç ëüã÷çíìïõ áðïêÜôù») ëßãï ðñéí
îåøõ÷Þóåé ï ÐÜôñïêëïò,
ìåéþíåé ôïí ¸êôïñá,
ëÝãïíôÜò ôïõ üôé çôôÞèçêå áðü ôïí Äßá êáé ôïí Áðüëëùíá êáé ü÷é áðüôïí ßäéï, áöïý ïýôå åßêïóé èíçôïß óáí
ôïí ¸êôïñá äåí èá ìðïñïýóáí íáôïí óôáìáôÞóïõí. Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðñïâÜëëåôáé ôï øõ÷éêü óèÝíïòêáé ç ôüëìç ôïõ
Ðáôñüêëïõ.
7.ΠούφαίνεταιησυμπάθειατουποιητήγιατονΠάτρο-κλο;Νασημειώσετετααντίστοιχαχωρίατουκειμένου.
Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðïéçôéêü ó÷Þìá ôçò «áðïóôñïöÞò», áðåõèýíå-ôáé äçëáäÞ óôïí ÐÜôñïêëï óå â´ åíéêü ðñüóùðï,
ðñïóèÝôïíôáò Ýíáí ðéïðñïóùðéêü ôüíï óôçí áöÞãçóç. Ì’ áõôüí ôïí ôñüðï, ï ðïéçôÞò öáíåñÜåêäçëþíåé ôç
óõìðÜèåéÜ ôïõ óôï ðñüóùðï ôïõ Þñùá. ÓõãêåêñéìÝíá:•Óôïõò
óô. 692-693
(«Ðïéïí ðñþôïí êáé ðïéïí ýóôåñïí åãýìíùóåò óôçíìÜ÷çí, ÐÜôñïêëå, ïðüôáí ïé èåïß ó’ åêÜëåóáí óôïí ¢äçí;»).•Óôï
óô. 754
(«ìå ëýóóáí ôÝôïéáí, ÐÜôñïêëå, ôïõ å÷ýèçêåò åðÜíù»).•Óôïõò
óô. 787-788
(«ôüôå óïõ åöÜíç, ÐÜôñïêëå, ôï ôÝëïò ôçò æùÞò óïõüôé óôçí ìÜ÷çí óïõ ’ëè’ åìðñüò ôñïìáêôéêüò ï
Öïßâïò»).•Óôïõò
óô. 812-813
(«Áõôüò ðñþôïò ó’ åëüã÷éóåí, ù ÐÜôñïêëå éððïìÜ÷å,êáé äåí ó’ åöüíåõóå»).•Óôï
óô.843
(«ÊáéÐÜôñïêëåôïõáðÜíôçóåòìåôçíøõ÷Þíóôïóôüìá»).
8.ΝασυγκρίνετετησυμπεριφοράκαιτορόλοτουΑπόλ-λωνα στο θάνατο του Πάτροκλου με τον τρόπο τονοποίο
χρησιμοποιείοΧάρος,γιανασκοτώσειτονΔιγε-νήστοακριτικότραγούδιπουεξυμνείταυπεράνθρωπακατορθώματα του ακρίτη
(βλ. Παράλληλο κείμενο).Να ελέγξετε τι επιδιώκουν τόσο ο Όμηρος όσο και οανώνυμος ποιητής του
ακριτικού τραγουδιού με το νααποδίδουν παρόμοιες συμπεριφορές στο Φοίβο και στοΧάρο αντίστοιχα.
ÂáóéêÞ ïìïéüôçôá
åßíáé ôï ãåãïíüò üôé Ýíáò èåüò áíôéìåôùðßæåé Ýíáèíçôü ìå
õðåñöõóéêÝò äõíÜìåéò
êáé üôé ïé èåïß ÷ñçóéìïðïéïýí äüëïãéá íá íéêÞóïõí. Ï Öïßâïò ðëçóéÜæåé ôïí ÐÜôñïêëï
êáëõììÝíïò áðüÝíá óýííåöï êáé ôïí ÷ôõðÜåé ðéóþðëáôá. Ï ×Üñïò óôÞíåé åíÝäñá óôïíÄéãåíÞ. ÌÝóá
áðü áõôÞ ôçí áíáìÝôñçóç ðñïâÜëëåôáé ìå ôïí êáëýôåñïôñüðï ç áíäñåßá ôïõ Ðáôñüêëïõ êáé
ôïõ ÄéãåíÞ.ÕðÜñ÷åé, ùóôüóï,
äéáöïñÜ óôá êßíçôñá
ôçò áíáìÝôñçóçò· óôçí ðåñß-ðôùóç ôïõ Áðüëëùíá åßíáé ç åðéèõìßá ôïõ íá ðñïóôáôåýóåé ôçí
Ôñïßá,ïðüôå èá ëÝãáìå üôé äåí ðñüêåéôáé ãéá êÜôé Üó÷çìï. Óôçí ðåñßðôùóç,
216
Ραψωδία
Π
στ. 684-867
üìùò, ôïõ ×Üñïõ, ôï êßíçôñï åßíáé ç æÞëéá ãéá ôç äýíáìç ôïõ Þñùá, ãå-ãïíüò ðïõ äçìéïõñãåß éäéáßôåñç
Ýíôáóç êáé ðñïóäßäåé äñáìáôéêüôçôáóôçí éóôïñßá. ÔÝëïò, áîéïóçìåßùôï åßíáé üôé äåí óêïôþíåé ï ßäéïò
ï Áðüëëùíáò ôïíÐÜôñïêëï, áíôßèåôá ìå ôïí ×Üñï, ðïõ óêïôþíåé ï ßäéïò ôïí ÄéãåíÞ. Ðñï-öáíþò, óôç äåýôåñç
ðåñßðôùóç, ï ×Üñïò åßíáé ç ðñïóùðïðïßçóç ôïõèáíÜôïõ, ïðüôå åßíáé êáé ëïãéêü íá áöáéñåß ôç æùÞ ôïõ
Þñùá ï ßäéïò.
Α
ΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
στις Διαθεματικές δραστηριότητες– σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1. Ήδη στο προοίμιο του ιλιαδικού έπους επισημάναμε τοπρόβληματηςευθύνηςτωνθνητώνκαιτουβαθμού
θε- ϊκής επέμβασης στα ανθρώπινα πράγματα. Παίρνονταςαφορμή από το θάνατο του Πάτροκλου, που
παρου-σιάζεται από τον ποιητή ως αποτέλεσμα προσωπικήςευθύνης του ήρωα αλλά και της βουλής του Δία (στ.65 κ.ε.),
να επισημάνετε χωρία από τις ενότητες πουδιδαχθήκατε μέχρι τώρα, στα οποία προβάλλεται τοπρόβλημα της
ανθρώπινης ευθύνης […].
Ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá ôçò áíèñþðéíçò åõèýíçò èá ìðïñïýóáìå íá áíáöÝ-ñïõìå ôçí áôïìéêÞ åõèýíç áëëÜ êáé ôç «äéðëÞ
áéôéüôçôá» Þ ôïí «õðåñ-ðñïóäéïñéóìü» (üñïé ôïõ Albin Lesky). Èåïß êáé Üíèñùðïé
ðñïêáëïýíôáõôü÷ñïíá ôéò ßäéåò ðñÜîåéò êáé ôéò ßäéåò ðáñïñìÞóåéò êáé ìðïñïýí íáèåùñçèïýí åîßóïõ
õðåýèõíïé. Óôçí «áðïëïãßá» ôïõ ï ÁãáìÝìíïíáò (ñáø. Ô) äéêáéïëïãåßôáé éó÷õñéæüìåíïò üôé ðáñüìïéá óõìöïñÜ
åß÷å ãíùñßóåéêÜðïôå êáé ï Äßáò. Óôï ôÝëïò ðñïóöÝñåé óôïí Á÷éëëÝá ðëÞñç áðïæçìß-ùóç, áöïý üðùò
õðïóôçñßæåé: «ãíþñéóá ôçí Üôçí êáé ï Äßáò ìïõ ðÞñåôá ìõáëÜ» (Ó 86 ê.å., 137 ê.å.). Ìå ôçí
ßäéá ëïãéêÞ ïé ðåéèáíáãêáóìïß ôçòÁöñïäßôçò ôáõôßæïíôáé ìå ôçí åðéèõìßá ôçò ÅëÝíçò, üôáí ôçí
áíáãêÜ-æåé íá áêïëïõèÞóåé ôïí ÐÜñç óôï êñåâÜôé (ñáø. Ã). Åðßóçò, ï Á÷éëëÝáòáíáëïãßæåôáé áí
ðñÝðåé Þ ü÷é íá óêïôþóåé ôïí ÁãáìÝìíïíá (Á, óô. 188ê.å.)· Ýôóé êáôáíïïýìå ãéáôß äåí Þôáí äéáôåèåéìÝíïò íá ôï
êÜíåé ðáñÜ ôçíðñïóâïëÞ ðïõ ôïõ Ýãéíå. Åßíáé áîéïðåñßåñãï üôé ó÷
åäüí êÜèå óçìáíôéêüãåãïíüò óôçí
ÉëéÜäá
ïöåßëåôáé óôçí åðÝìâáóç åíüò èåïý.
ÅðéðëÝïí, ðñÝðåé íá ëÜâïõìå õðüøç êáé ôéò áëõóéäùôÝò áíôéäñÜóåéòðïõ ðñïêáëåß ïñéóìÝíåò
öïñÝò Ýíá ãåãïíüò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðïéïòåßíáé õðåýèõíïò ãéá ôï èÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõ; Ï ßäéïò
ï ÐÜôñïêëïò,ðïõ áãíüçóå ôéò ðñïåéäïðïéÞóåéò ôïõ Á÷éëëÝá êáé ðáñáóýñèçêå áðü
Ραψωδία
Π
217
στ. 684-867
ôç íßêç ôïõ åíáíôßïí ôïõ Óáñðçäüíá; Ï Á÷éëëÝáò, ðïõ ôïí Ýóôåéëå óôçìÜ÷ç; Ï ÍÝóôïñáò ðïõ ðñüôåéíå
áõôÞ ôç ëýóç; Ï Áðüëëùíáò; Ï Äßáò;Ç åõèýíç äåí åßíáé ðÜíôïôå óáöÞò óôçí
ÉëéÜäá,
êáé óå áõôü ôï óçìåßïèõìßæåé ðïëý âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò áñ÷áßáò ôñáãùäßáò.
2. Αφού μελετήσετε την περιληπτική αναδιήγηση και τιςενότητες της Π ραψωδίας που δίνονται αναλυτικά
σεσυνδυασμό με το εικονογραφικό υλικό που τις πλαισι-ώνει:α) Να συζητήσετε στην τάξη τις λεπτομέρειες που θέ-λησε
να αποδώσει κάθε καλλιτέχνης με το έργο του.β)Ναεπισημάνετετιςεικόνεςπου δεναποδίδουνομηρι-κέςσκηνέςκαινασυζητήσετετι
θέλησαννααποδώσουνμε αυτές οι δημιουργοί τους. […]
á)
Ç
åéêüíá 25
áíáðáñéóôÜ ôï íåêñü Óáñðçäüíá, Ýíá áðü ôá èýìáôáôçò áñéóôåßáò ôïõ Ðáôñüêëïõ.Ç
åéêüíá 27
áíáöÝñåôáé óôéò ôåëåõôáßåò ïäçãßåò ðïõ äßíåé ï Á÷éëëÝáòóôï ößëï ôïõ.Ç
åéêüíá 28
áíôéóôïé÷åß óôïõò óô. 725-728, üôáí ï ¸êôïñáò ìðáßíåé ìåôï Üñìá ôïõ óôç ìÜ÷ç.Ç
åéêüíá 29
áðïäßäåé óêçíÝò áðü ôç ñáøùäßá Ñ.
â)
Ç
åéêüíá 26
åßíáé éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÞ êáé ðåñéãñÜöåé ìå Ýìöáóçôç âáèéÜ öéëßá ðïõ óõíÝäåå ôïí Á÷éëëÝá ìå
ôïí ÐÜôñïêëï. Ùóôüóï, äåíáíôéóôïé÷åß óå óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ôçò
ÉëéÜäáò.
219
ΤΟΠΟΣ:κοντά στα τείχη της Τροίας, στο σημείο όπου έχειπέσει νεκρός ο Πάτροκλος. ΧΡΟΝΟΣ: 26
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Μενέλαος, Αίαντας Λοκρός, Αίαντας Τελαμώνιος,Ιδομενέας, Μηριόνης, Αντίλοσος,
Αυτομέδοντας, Αλκιμέδο-ντας, Λειώκριτος, Λυκομήσης (Αχαιοί) – Έκτορας, Εύφορβος,Αστερπαίος,
Γλαύκος, Αινείας, Πολυδάμαντας, Απίσωνας(Τρώες) – Φοίβος, Δίας, Αθηνά, Άρης (θεοί)
Μενελάου Ἀριστεία
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ãýñù áðü ôï íåêñü ÐÜôñïêëï äéåîÜãåôáé öïâåñÞ ìÜ÷ç ìå ðñùôá-ãùíéóôÞ ôïí ÌåíÝëáï, áðü ôçí ðëåõñÜ
ôùí Á÷áéþí.•Ï ¸êôïñáò áíáãêÜæåé ôïí ÌåíÝëáï íá õðï÷ùñÞóåé, áöáéñåß áðü ôïíÐÜôñïêëï ôá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá
êáé ôá öïñÜ ãåìÜôïò Ýðáñóç.•Ï Äßáò ëõðÜôáé ðïõ âëÝðåé áõôÞ ôç óêçíÞ, ãéáôß îÝñåé ðùò ï ¸êôïñáòèá ðåèÜíåé
óýíôïìá.• Ôá áèÜíáôá Üëïãá ôïõ Á÷éëëÝá èñçíïýí óáí Üíèñùðïé ôï ÷áìüôïõ Ðáôñüêëïõ.•Óõìâáßíåé ôï
ðáñÜäïîï öáéíüìåíï íá Ý÷åé ðÝóåé ìáýñç ïìß÷ëç ãýñùáðü ôï óþìá ôïõ Ðáôñüêëïõ, åíþ ãåíéêÜ åðéêñáôåß
êáëïêáéñßá.•Ï Ôåëáìþíéïò Áßáíôáò ðñïóåý÷åôáé óôïí Äßá íá öùôßóåé ôïí ïõñáíüêáé åêåßíïò äéáëýåé ôçí ïìß÷ëç.•Ï
Áíôßëï÷ïòðçãáßíåéíááíáããåßëåéôçíÜó÷çìçåßäçóçóôïíÁ÷éëëÝá.
ΤακατορθώματατουΜενέλαου
Ρ αψω δ ί α Ρ
 Ρ αψω δ ί α Σ
Τ ΟΠΟΣ : πλοία Αχιλλέα, στρατόπεδο Τρώων, πεδιάδατης
Τροίας (κοντά στα καράβια και στις σκηνές τωνΑχαιών),
π α λ ά τ ι Ν η ρ έ α , α ν ά κ τ ο ρ ο Η φ α ί σ τ ο υ σ τ ο ν Ό λ υ μ π ο ΧΡΟΝΟΣ: μ έ χ ρ ι
το στ. 240 βρισκόμαστε στην 26
η
ημέρα του έπους󰂷 από τον στ. 241 αρχίζει η 27
η
ημέ ρα ΠΡ ΟΣ ΩΠΑ: Αχιλλέας, Αντίλοχος, Μυρμιδόνες,
σκλάβεςΠατρόκλου (Αχαιοί) – Θέτιδα μαζί με τις αδερφέςτης,
τις Νηρηίδες, Δίας, Ήρα, Αθηνά, Ίριδα, Χάρη,Ήφαιστος
(θεοί)
Ὁπλοποιία
ΤανέαόπλατουΑχιλλέακατασκευάζονται
222
Ραψωδία
Σ
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-478
Ï Á÷éëëÝáò âëÝðåé ôïõò Á÷áéïýò íá õðï÷ùñïýí êáé ðñïáéóèÜíåôáé üôé ïÐÜôñïêëïò Ý÷åé óêïôùèåß. Ï Áíôßëï÷ïò
åðéâåâáéþíåé ôéò õðïøßåò ôïõ. ÏÁ÷éëëÝáò îáðëþíåé ìåò óôá ÷þìáôá êáé îåñéæþíåé ìå ôá ÷Ýñéá ôá ìáëëéÜôïõ, åíþ ï
Áíôßëï÷ïò ðñïóðáèåß íá ôïí óõãêñáôÞóåé. Ç ÈÝôéò áêïýåéôï èñÞíï ôïõ ãéïõ ôçò, îåóðÜåé êáé åêåßíç óå
ëõãìïýò êáé åôïéìÜæåôáéíá ðÜåé íá ôïí âñåé. Ôïí âñßóêåé óôçí áêñïãéáëéÜ êáé ôïí ñùôÜåé ãéáôß
êëáßåé. Åêåßíïò ôçíåíçìåñþíåé ãéá ôï ÷áìü ôïõ Ðáôñüêëïõ êáé ôçí áñðáãÞ ôùí üðëùíôïõ êáé
åêöñÜæåé ôçí åðéèõìßá ôïõ íá åêäéêçèåß ôïí ¸êôïñá. Ç ÈÝôéòðñïóðáèåß íá ôïí ìåôáðåßóåé· ôïõ
åðéóçìáßíåé üôé ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá áêïëïõèåß ï äéêüò ôïõ èÜíáôïò, ï Á÷éëëÝáò üìùò åßíáé áðï-
öáóéóìÝíïò íá áðïäå÷ôåß ôç ìïßñá ôïõ. Ôüôå ç èåÜ õðï÷ùñåß êáé õðü-ó÷åôáé íá ôïõ öÝñåé íÝá Üñìáôá
ôçí áõãÞ, ôá ïðïßá èá êáôáóêåõÜóåéï ¹öáéóôïòÓôï ìåôáîý, ïé Ôñþåò áíáãêÜæïõí ôïõò Á÷áéïýò íá õðï÷ùñÞóïõí
ìÝ÷ñéôá ðëïßá. ÅðéôéèÝìåíïò, ï ¸êôïñáò ðñïóðáèåß íá ðÜñåé ðßóù ôï êïõöÜñéôïõ Ðáôñüêëïõ, ôï ïðïßï ìå äõóêïëßá
ïé äýï Áßáíôåò ðñïóðáèïýí íáðñïöõëÜîïõí. Ç ¹ñá óôÝëíåé ôçí ºñéäá íá ðåßóåé ôïí Á÷éëëÝá íá åìöáíé-óôåß ìðñïóôÜ
óôïõò Ôñþåò, ãéá íá ôïõò ôñïìÜîåé, êáé Ýôóé íá äéáöõëá-÷èåß ôï íåêñü óþìá ôïõ ößëïõ ôïõ. Ï Á÷éëëÝáò
åìöáíßæåôáé ðÜíù óôçíôÜöñï, êñáõãÜæåé äõíáôÜ ôñåéò öïñÝò êáé óêïñðßæåé ôïí ôñüìï
óôïõò Ôñþåò, ïé ïðïßïé ôñÝðïíôáé óå öõãÞ. Ïé Á÷áéïß ìåôáöÝñïõí ôç óïñü ôïõÐáôñüêëïõ óôéò óêçíÝò
êé áñ÷ßæïõí ôï èñÞíï.Óôç óõíåäñßáóç ôùí Ôñþùí ï ÐïëõäÜìáò ðñïôåßíåé íá ãõñßóïõí óôçíðüëç êáé íá
áíôéìåôùðßóïõí áðü ôá ôåß÷ç ôç âÝâáéç åðßèåóç ôïõ Á÷éë-ëÝá. Ï ¸êôïñáò áíôéðñïôåßíåé åðßèåóç óôá
êáñÜâéá ôçí áõãÞ, õðïó÷ü-ìåíïò íá ìïíïìá÷Þóåé ìå ôïí Á÷éëëÝá. Ïé õðüëïéðïé ôïí åðåõöçìïýí· çÁèçíÜ
Ý÷åé öñïíôßóåé íá ôïõò áöáéñÝóåé ôï ëïãéêü ôïõò.Óôï ìåôáîý, ï Á÷éëëÝáò èñçíåß ôïí ÐÜôñïêëï êáé
õðüó÷åôáé üôé äåíèá ôïí êçäÝøåé, áí ðñþôá äåí ðÜñåé ôï êåöÜëé êáé ô’ Üñìáôá ðïõ öïñÜ-åé ï ¸êôïñáò. Ïé
Ìõñìéäüíåò êáèáñßæïõí ôï íåêñü áðü ôá áßìáôá, ôïíáëåßöïõí ìå ëÜäé, êëåßíïõí ìå áëïéöÞ ôéò ðëçãÝò ôïõ,
ôïí ôïðïèåôïýíóå íåêñïêñÝâáôï êáé ôïí óêåðÜæïõí ìå ëåðôü ýöáóìá· áðü ðÜíù ôïíêáëýðôïõí ìå Ýíá
êÜôáóðñï óåíôüíé. ÂëÝðïíôÜò ôïõò íá èñçíïýí üëçôç íý÷ôá, ï Äßáò óõã÷áßñåé ôçí ¹ñá ðïõ êáôÜöåñå íá
îåóçêþóåé ôïíÁ÷éëëÝá.Ç ãõíáßêá ôïõ Çöáßóôïõ, ç ×Üñéò, õðïäÝ÷åôáé ôç ÈÝôéäá óôï ðáëÜôéôïõò.
Åéäïðïéåß ôïí Üíôñá ôçò, ï ïðïßïò èõìÜôáé ðüóï ôïí âïÞèçóå óôïðáñåëèüí ç ÈÝôéò. Áõôüò äçëþíåé ðñüèõìïò íá ôçò
êÜíåé ïðïéáäÞðïôå÷Üñç ôïý æçôÞóåé. ÐñÜãìáôé, äÝ÷åôáé áìÝóùò íá êáôáóêåõÜóåé üðëá ãéáôïí Á÷éëëÝá.
στ. 1-478
Ραψωδία
Σ
223
στ. 478-616
Τόπος

ÅñãáóôÞñéï Çöáßóôïõóôïí ¼ëõìðï

Χρόνος
26
ç
-27
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
¹öáéóôïò,ÈÝôéò (âïõâÜ ðñüóùðá)
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
¹öáéóôïò êáôáóêåõÜæåé ðñþôá ôçí áóðßäá ôïõ Á÷éëëÝá. Ôçí êÜíåéìåãÜëç êáé ãåñÞ, ìå ðÝíôå
äßðëåò, êáé ôç óôïëßæåé ìå åéêüíåò. ÓôïêÝíôñï, áðåéêïíßæåé üëá ó÷åäüí ôá êïóìéêÜ óôïé÷åßá: ôïí Ïõñáíü, ôç
Ãç,ôç ÈÜëáóóá, ôïí ¹ëéï, ôï ÖåããÜñé, ôá áóôÝñéá, ôçí Ðïýëéá, ôéò ÕÜäåò,ôïí Ùñßùíá êáé ôçí ¢ñêôï. Óôç
óõíÝ÷åéá, áðïäßäåé óõíïðôéêÜ, ïëüêëçñïôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí: äýï ðüëåéò, ôç ìéá óå ðåñßïäï åéñÞíçò êáé ôçíÜëëç óå
ðåñßïäï ðïëÝìïõ, óêçíÝò áðü ôï ãåùñãéêü êáé ôïí êôçíïôñïöé-êü âßï, Ýíáí ÷ïñü ðáñüìïéï ìå áõôüí ðïõ öéëïôÝ÷íçóå
ï Äáßäáëïò ãéáôçí ÁñéÜäíç· ôÝëïò, óôïí åîùôåñéêü êýêëï, åéêïíïãñáöåß ôïí Ùêåáíü.ÁìÝóùò ìåôÜ ôçí
ïëïêëÞñùóç ôçò áóðßäáò, ï ¹öáéóôïò êáôáóêåõÜæåéôï èþñáêá, ôï êñÜíïò êáé ôéò ðåñéêíçìßäåò.
Ç ÈÝôéò ðáßñíåé ôá üðëáêáé öåýãåé.
Ραψωδία Π 478-616
ΟΉφαιστοςκατασκευάζειτηνπανοπλίατουΑχιλλέα–Περιγραφήτηςασπίδας
α)στ. 478-488: Ηκατασκευήτηςασπίδας.Εικονογράφηση:κοσμικάστοιχεία.β)στ.489-507:Εικονογράφησηασπίδας:μιαπόλησεκαιρό ειρήνης.γ)στ.508-
539:Εικονογράφησηασπίδας:μιαπόλησεκαιρόπολέμου.δ)στ. 540-571:Εικονογράφησηασπίδας:γεωργικόςβίος(σκηνές).ε)στ. 572-
588: Εικονογράφησηασπίδας:κτηνοτροφικόςβίος(σκηνές).στ)στ. 589-605:Εικονογράφησηασπίδας:χορός.ζ)στ. 606-616: Εικονογράφησηασπίδας:
Ωκεανός. ΚατασκευήτωνάλλωνόπλωνκαιαναχώρησητηςΘέτιδας.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
224
Ραψωδία
Σ
στ. 478-616
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
479 τριπλόν λαμπρόν τριγύρω κύκλον:
Ç áóðßäá åß÷å êõêëéêüó÷Þìá, êáé ðÜíù óôçí åðéöÜíåéÜ ôçò ó÷åäéÜóôçêáí ôñåéò äéáêï-óìçôéêÝò æþíåò.
480 με πέντε δίπλες έγινεν η ασπίδα:
Ïé ðÝíôå äßðëåò ðïõáíáöÝñïíôáé åßíáé ðÝíôå ïìüêåíôñïé êýêëïé, ìÝóá óôïõò ïðïßïõòáðåéêïíßæåé ï ¹öáéóôïò
äéÜöïñåò óêçíÝò.
481 λογιών εικόνες έπλαθε:
ÇêåíôñéêÞæþíç-ïìüêåíôñïòêýêëïò,áðåéêïíßæåé ôï êÝíôñï ôïõ óýìðáíôïò (ôç ãç, ôç èÜëáóóá êáé ôáïõñÜíéáóþìáôá,482-488).Óôçäåýôåñç
æþíç áðåéêïíßæïíôáéäýïðü-ëåéòóåðåñßïäïåéñÞíçòêáéðïëÝìïõ(óô.489-539),óôçíôñßôçæþíçáðïäßäïíôáéôñåéòóêçíÝòáðüôçãåùñãéêÞæùÞ(üñãùìá,
èåñéóìüòêáéôñýãïò,óô.540-571),óôçíôÝôáñôç,óêçíÝòáðüôçíðïéìåíéêÞæùÞ(óô.572-588),óôçíðÝìðôçóêçíÝò÷ïñïý(óô.589-605).
482 μορφώνει:
äßíåé ìïñöÞ, áðåéêïíßæåé ìå æùíôÜíéá.
485 την δύναμιν του Ωρίωνος, Υάδες, Πληιάδες:
Ï Ùñßù-íáò Þôáí óðïõäáßïò êõíçãüò ðïõ óõíôñüöåõå ôçí ¢ñôåìç óôïêõíÞãé. Ç èåÜ, üìùò, áðü öèüíï ôïí
óêüôùóå, åðåéäÞ ôïí åß÷åáãáðÞóåé ç ÁõãÞ. Ôüôå ïé èåïß ôïí Ýêáíáí áóôåñéóìü äßðëá óôçÌåãÜëç
¢ñêôï.
Υάδες:
ÅðôÜ ìõèéêÝò Íýìöåò, êüñåò ôïõ ¢ôëáíôá êáé ôçò Ðëçé-üíçò. ÅðåéäÞ ôéò êõíçãïýóå ï Ùñßùíáò, ï
Äßáò ôéò ëõðÞèçêå êáéôéò ìåôáìüñöùóå óå áóôåñéóìïýò, ïé ïðïßïé åìöáíßæïíôáí ôïöèéíüðùñï
ìå ôá ðñùôïâñü÷éá (
ὕ
ù = âñÝ÷ù).
Πληιάδες:
¸ôóé áðïêáëåßôáé ï áóôåñéóìüò ôçò Ðïýëéáò. Åìöá-íßæåôáé êáôÜ ôï ôÝëïò ôçò Üíïéîçò êáé åßíáé
ïñáôÞ ìÝ÷ñé êáé ôïöèéíüðùñï.Ç áíáôïëÞ êáé ç äýóç áõôþí ôùí áóôåñéóìþí üñéæáí ôçí ÷ñï-íéêÞ ðåñßïäï
ÌáÀïõ-Íïåìâñßïõ, üôáí ãßíïíôáí ïé ðåñéóóüôåñåòáãñïôéêÝò äïõëåéÝò (èåñéóìüò, ôñýãïò, üñãùìá).
486 την Άρκτον, που και Άμαξαν καλούν:
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåòðáñïìïßáæáí ôç ÌåãÜëç ¢ñêôï ìå áñêïýäá Þ ìå Üìáîá. ÅðåéäÞ ïáóôåñéóìüò áõôüò äåí äýåé ðïôÝ,
óôï ðáñåëèüí âïçèïýóå ôïõòíáõôéêïýò íá ðñïóáíáôïëßæïíôáé, áöïý ðÜíôá ç ¢ñêôïò äåß÷íåéôï ÂïñÜ.
487 τηρώντας:
ðáñáêïëïõèþíôáò.
488 η μόνη που τ’ Ωκεανού το λούσμα δεν γνωρίζει:
ÇÌå-ãÜëç¢ñêôïòäåíëïýæåôáéóôáíåñÜôïõÙêåáíïý,äåíäýåéðïôÝ.
490 χαροκόπι:
ãëÝíôé.
491 νυφάδες:
íýöåò (÷ñçóéìïðïéåß ðëçèõíôéêü, åíþ åðñüêåéôï ãéáìéá íýöç, ôçí ïðïßá ôçí ðåñíïýóáí Ýîù áðü ôï ðáôñéêü ôçò
óðßôéìÝóá áð’ ôçí ðüëç).
Ραψωδία
Σ
225
στ. 478-616
492 και αλαλαγμός σηκώνετο υμεναίου:
êáé áêïõãüôáí ôïôñáãïýäé ôïõ ãÜìïõ.
494 αυλοί:

áõëéêïß, õðçñÝôåò ôïõ ðáëáôéïý

.
495 θεωρούσαν:
ðáñáêïëïõèïýóáí.
500 στον κριτήν:
óôï äéêáóôÞ.
502 οι κήρυκες τα ησύχαζαν:
Ïé êÞñõêåò Þôáí õðåýèõíïé ãéá ôçíôÞñçóç ôçò ôÜîçò óå êÜèå äçìüóéá åêäÞëùóç.
502-503καιμεςστονάγιονκύκλον/στασκαλισμέναμάρμαραεκάθισανοιγέροι:
Ïé äéêáóôÝò Þôáí ãÝñïé óåâÜóìéïé, êáé ôçíþñá ôçò êñßóçò êÜèïíôáí óå ëáîåõìÝíåò ðÝôñåò óå
êõêëéêü ôü-ðï, ï ïðïßïò ðñïóôáôåõüôáí áðü ôç ÈÝìéäá êáé ôïí Äßá.
504-505και από τα χέρια λάμβαναν των λιγυρών κηρύκων /τασκήπτρα:
Ïé äéêáóôÝò Ýðáéñíáí áðü ôïõò êÞñõêåò ôá óêÞ-ðôñá êé Ýôóé åß÷áí ôï äéêáßùìá ëüãïõ. Ôï ßäéï óõíÝâáéíå êáé
ìåôïõò ïìéëçôÝò óå äçìüóéåò óõíåëåýóåéò. Ôï óêÞðôñï Þôáí óýì-âïëï ôçò äéïéêçôéêÞò, èñçóêåõôéêÞò
êáé äéêáóôéêÞò åîïõóßáò.
506 δύο τάλαντα χρυσάφι:
÷ñõóÜöé âÜñïõò äýï ôáëÜíôùí.
508 δύο στρατοί:
äýï ïìÜäåò ôïõ óôñáôïý ðïõ ðïëéïñêïýóå ôçíðüëç.
512-513εκείνοι δεν επείθοντο και κρύφια για καρτέρι / οπλίζο-νταν:
Ïé ðïëéïñêçìÝíïé äåí ôï Ýâáæáí êÜôù êáé ðñïåôïéìÜæï-íôáí íá óôÞóïõí êáñôÝñé (åíÝäñá) óôïõò
å÷èñïýò.
518 ξεχωριζόνταν:
îå÷þñéæáí áðü ôïõò èíçôïýò ðïëåìéóôÝò.
522 δύο σκοποί:
Ïé óêïðïß Þôáí ïé Üíôñåò ðïõ ðñïðïñåýïíôáí êáéÝóôçíáí ôçí åíÝäñá óôïõò áíôéðÜëïõò.
525 με σύριγγες επαίζαν:
Ýðáéæáí öëïãÝñá.
526 άμα τους ξάνοιξαν:

üôáí ôïõò åßäáí ïé óêïðïß.

528 ως εννόησαν:
üôáí áíôéëÞöèçêáí.
534 Έρις:
Èåüôçôá ôçò äéáìÜ÷çò, ôçò öéëïíéêßáò.
Κυδοιμός:
Èåüò ôçò ðïëåìéêÞò éá÷Þò, ôçò ôáñá÷Þò ðïõ ðñï-êáëåßôáé óôç ìÜ÷ç.
Μοίρα:
Ç Ìïßñá ôïõ èáíÜôïõ.Êáé ïé ôñåéò áõôÝò èåüôçôåò âïçèïýí ôïí ¢ñç óôç äéåîáãùãÞôïõ ðïëÝìïõ.
536 ποδόσερνε:
Ýóåñíå áðü ôá ðüäéá.
539 στο σιάδι:
óôï ßóùìá, óôçí ðåäéÜäá.
540 τριόργωτο:
ôï ÷ùñÜöé ðïõ Ý÷åé ïñãùèåß ôñåéò öïñÝò êáé ãé’áõôü ôï ëüãï åßíáé åýöïñï.
541 ζευγολάτες:
ãåùñãïß ðïõ üñãùíáí ôï ÷ùñÜöé ôïõò ìå äýïæþá.
226
Ραψωδία
Σ
στ. 478-616
547 μαυρίζει η γη:
Ç ãç, êáèþò ïñãùíüôáí, áðïäéäüôáí ìáýñçðÜíù óôçí áóðßäá. Èåùñåßôáé èáýìá ðïõ ï ¹öáéóôïò êáôÜöåñåíá ìáõñßóåé
ôç ÷ñõóÞ åéêüíá óôï óçìåßï ôïõ ïñãùìÝíïõ ÷ùñá-öéïý. ÓÞìåñá, üìùò, îÝñïõìå üôé ïé Öïßíéêåò, Þäç áðü
ôï 16ï áé.ð.×. ìðïñïýóáí ìå ôç öùôéÜ íá ÷ñùìáôßæïõí ôá ìÝôáëëá.
549 Φραγμένο κτήμα:
âáóéëéêü êôÞìá.
554 χερόβολα:
åßíáé ç ÷åñéÜ, ç ðïóüôçôá äçëáäÞ ðïõ ÷ùñÜåé óåìéá ðáëÜìç.
555 και ο κύριος:
ï âáóéëéÜò.
557 Παρέκει:
åêåß äßðëá.
557 κάτω από ‘να δρυ:
êÜôù áðü ìéá âåëáíéäéÜ.
559 πλήθος αλεύρια μούσκευαν φαγί για τους εργάτες:

æýìùíáí áëåýñé ãéá íá èñÝøïõí ôïõò åñãÜôåò.

562 σ’ αργυρά σταλίκια στυλωμένα:
óôçñéãìÝíá óå áóçìÝíéïõòðáóóÜëïõò.
563 λάκκον από χάλυβα:
ãáëÜæéá ôÜöñï.Ðñüêåéôáé ãéá ìåãÜëï ÷áíôÜêé ðïõ Ýóêáâáí äßðëá óôï áìðÝëé ïéãåùñãïß, ìå óêïðü íá
óõãêåíôñþíåôáé åêåß ôï íåñü ôçò âñï÷Þòêáé íá ðñïóôáôåýåôáé Ýôóé ôï áìðÝëé.
και κασσιτέρου φράκτην:
öñÜ÷ôç áðü êáóóßôåñï.
565 οι καρποφόροι:
áõôïß ðïõ öÝñïõí ôïõò êáñðïýò.
566 αμέριμνα στην γνώμην:
ìéêñÜ ðáéäéÜ, áðïíÞñåõôá.
569 τον λίνον τραγουδούσεν:
ôñáãïõäïýóå ôïí ýìíï ôïõ ôñýãïõ.Ï Ëßíïò Þôáí óðïõäáßïò ìïõóéêüò, ôïí ïðïßï óêüôùóå ï Áðüë-ëùíáò åðåéäÞ ôïí
óõíáãùíéæüôáí óôçí ôÝ÷íç ôçò ìïõóéêÞò. Ìåôï ôñáãïýäé áõôü ïé ãåùñãïß èñçíïýóáí ãéá ôï
ìáñáóìü ôçòöýóçò, ç ïðïßá èá îáíáãåííéüôáí ôçí åðüìåíç Üíïéîç.
570 εσκιρτούσαν:
áíáôñß÷éáæáí áðü óõãêßíçóç.
573 οι ταύροι επλάσθηκαν χρυσού και κασσιτέρου ακόμη:
ôïõò ôáýñïõò ï ¹öáéóôïò ôïõò Ýöôéáîå áðü ÷ñõóü êáé êáóóß-ôåñï ðÜíù óôçí áóðßäá.
576 βοδηλάτες:
êôçíïôñüöïé ðïõ Ýâïóêáí âüäéá.
578 της κοπής:
ôïõ êïðáäéïý.
579 εμούγκρα:
ìïýãêñéæå.
580 Και οι σκύλοι επάνω εχούμησαν και ομού τα παλικά-ρια:
êáé üñìçîáí ïé óêýëïé ìáæß ìå ôïõò âïóêïýò.
582 αίμα του ερούφαν:
ôïõ ñïõöïýóáí ôï áßìá.
584 δεν εκοτούσαν δάγκαμα να δώσουν στα λεοντάρια:
äåíôïëìïýóáí íá äáãêþóïõí ôá ëéïíôÜñéá.
585 αλύχταν μόνο από σιμά και πάλι αναμερίζαν:
ìüíïðëçóßáæáí êáé ãáýãéæáí êáé ìåôÜ áðïìáêñýíïíôáí ðÜëé.
587 ο ένδοξος χωλός:
ï êïõôóüò èåüò ¹öáéóôïò.
589 ιστόρισεν:
áðåéêüíéóå.
Ραψωδία
Σ
227
στ. 478-616
Ο μέγας ζαβοπόδης:
ï óôñáâïðüäçò, ï êïõôóüò.
590 ο Δαίδαλος:
Óýìöùíá ìå ôï ìýèï, ï Äáßäáëïò åß÷å ÷ôßóåé ôááíÜêôïñá ôçò Êíùóïý êáé ôï ãíùóôü ëáâýñéíèï. Ï
Äáßäáëïòìáæß ìå ôï ãéï ôïõ ºêáñï ðñïóðÜèçóå íá äñáðåôåýóåé áðü ôçíÊñÞôç ìå êÝñéíá öôåñÜ. Ï ºêáñïò
üìùò, åðåéäÞ ðëçóßáóå åðéêßí-äõíá ôïí Þëéï, êáèþò ðåôïýóå, Ýëéùóáí ôá öôåñÜ ôïõ, Ýðåóå óôçèÜëáóóá êáé ðíßãçêå. Ôï
óçìåßï ðïõ Ýðåóå ï ºêáñïò ïíïìÜóôçêåÉêÜñéï ðÝëáãïò.
591 της Αριάδνης:
¹ôáí êüñç ôïõ âáóéëéÜ ôçò ÊñÞôçò, Ìßíùá êáéôçò ÐáóéöÜçò· ç ÁñéÜäíç âïÞèçóå ôïí ÈçóÝá íá óêïôþóåé
ôïíÌéíþôáõñï, äßíïíôÜò ôïõ Ýíá êïõâÜñé, ôï ãíùóôü ìßôï. Ï ÈçóÝáòìðÞêåóôïëáâýñéíèï,óêüôùóåôïÌéíþôáõñïêáéìðüñåóåíáâñåéôï äñüìï
ôçò åîüäïõ, áêïëïõèþíôáò ôï ìßôï ôçò ÁñéÜäíçò.
595 από το λάδι λαμπερούς:
ÁëåßöïíôáòôéòêëùóôÝòìåëÜäé,ôéòÝêáíáí áñêåôÜ ãõáëéóôåñÝò, þóôå óôçí ýöáíóç íá îå÷ùñßæïõí.
599-600ωσάν σταμνάς, οπού τροχόν αρμόδιον στην παλάμην/ τον τριγυρνά καθήμενος να δοκιμάσει αν τρέχει:
Óáíôïí ãëýðôç ðïõ öôéÜ÷íåé óôÜìíåò. Ç óôÜìíá ðëáèüôáí, áöïýôïðïèåôïýóáí ôïí ðçëü óå Ýíá
åéäéêü ìç÷Üíçìá ðïõ ãýñéæå ìåðïëý ìåãÜëç ôá÷ýôçôá· ì’ áõôüí ôïí ôñüðï ï óôáìíÜò Ýäéíå ôïó÷Þìá êáé
ôï ìÝãåèïò ðïõ Þèåëå. Ç ðáñïìïßùóç áõôÞ èÝëåé íáäåßîåé ôçí ôá÷ýôçôá ôçò êßíçóçò êáé ôçí
êõêëéêÞ äéÜôáîç ôùí÷ïñåõôþí áñìüäéïí óôçí ðáëÜìç : ðïõ ôáßñéáæå óôçí ðáëÜìç.
601 και πότε αράδα έτρεχαν αντίκρυ στην αράδα:

÷üñåõáíó÷çìáôßæïíôáò äýï óåéñÝò ÷ïñåõôþí, ðïõ Þôáí áðÝíáíôé ç ìßááðü ôçí Üëëç.
606 Τον ποταμόν Ωκεανόν:
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ðßóôåõáí üôé ôçãç ðåñéâÜëëåé Ýíá ìåãÜëï ðïôÜìé, ï Ùêåáíüò, ðïõ äåí
÷õíüôáíðïõèåíÜ. ¸ôóé êáé ï ¹öáéóôïò êáëýðôåé üëç ôçí åðéöÜíåéá ôçòáóðßäáò, áðïäßäïíôáò ôïí ðïôáìü Ùêåáíü,
êáé ðáñáèÝôåé óêçíÝòáðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí áíèñþðùí.
608 ασύντιφτην ασπίδα:
áóðßäá ðïõ äåí ìðïñåß íá óðÜóåé.
610 αρμόδιον στο κεφάλι:
ðïõ÷ùñïýóåáêñéâþòóôïêåöÜëéôïõ.
612 μορφώνει:
äéáìïñöþíåé, ó÷çìáôßæåé.
228
Ραψωδία
Σ
στ. 478-616
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
485 την δύναμιν του Ωρίωνος, Υάδες, Πληιάδες
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò öáíôÜæïíôáí ôïí ïõñáíü ùò èüëï ðïõ êÜ-ëõðôå ôçí åðßðåäç ãç. Ï
Ùñßùíáò
Þôáí Ýíáò áóôåñéóìüò ðïõâñéóêüôáí ìåôáîý ôçò Ì. ¢ñêôïõ êáé ôçò Ì. Êõíüò. Åêôüò áðüôç ÌåãÜëç
¢ñêôï, üëïé ïé áóôåñéóìïß, üðùò êáé ï Þëéïò êáé çóåëÞíç, ðßóôåõáí üôé áíáôÝëëïõí êáé äýïõí óôïí
Ùêåáíü. Ìüíï çÌåãÜëç ¢ñêôïò äåí Ýäõå ðïôÝ óôïí ïñßæïíôá ãéá ôïõò êáôïßêïõòôïõ âüñåéïõ çìéóöáéñßïõ.
488 η μόνη που τ’ Ωκεανού το λούσμα δεν γνωρίζει
Ç
êïóìïëïãéêÞ áíôßëçøç
ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí óôçñéæüôáí óôçíýðáñîç ôïõ Ùêåáíïý. Ç ãç ðåñéâáëëüôáí áðü Ýíá ìåãÜëï ðïôÜ-ìé, ôïí
Ùêåáíü, ôá íåñÜ ôïõ ïðïßïõ äåí ÷ýíïíôáí ðïõèåíÜ êáéäåí ëéãüóôåõáí ðïôÝ. Áðü ôïí Ùêåáíü ðßóôåõáí üôé
áíáôÝëëåé ï ¹ëéïò, ô’ áóôÝñéá êáé ç áõãÞ (ç Çþò) êáé ðÜëé ó’ áõôüí ãõñßæïõíüôáí äýïõí.Ï
Ùêåáíüò
Þôáí ãéïò ôïõ Ïõñáíïý êáé ôçò Ãáßáò êáé èåùñïý-íôáí ðáíßó÷õñç äýíáìç· áíôéðñïóþðåõå ôçí åîïõóßá ðïõ
áóêåßóôçí áíèñþðéíç æùÞ ôï íåñü êáé äåí ìðïñïýóå íá êáèïäçãçèåßáðü êáíÝíáí èåü ðáñÜ ìüíï áðü ôïí Äßá. Áðü
ôïí Ùêåáíü åîáñ-ôéüôáí ç áñ÷Þ üëùí ôùí ðñáãìÜôùí, Þôáí ç áñ÷Þ êáé ôï ôÝëïòôçò ýðáñîçò ðÜíù óôç Ãç.
496-500Κι ήταν λαού... το πράγμα να τελειώσει
Óå áõôü ôï óçìåßï ï ¹öáéóôïò áíáðáñéóôÜ ìéá
äßêç
óå ìéá ìõ-êçíáúêÞ ðüëç. Áí êÜðïéïò åß÷å äéáðñÜîåé öüíï, ïé óõããåíåßò ôïõèýìáôïò ìðïñïýóáí íá
äéåêäéêÞóïõí, áíôß ãéá ôçí ôéìùñßá ôïõöïíéÜ, ÷ñÞìáôá ùò áðïæçìßùóç ãéá ôï ÷áìü ôïõ
áãáðçìÝíïõôïõò ðñïóþðïõ.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
Ç áðïõóßá ôçò äñÜóçò ìÝóù ôçò áöÞãçóçò ãåãïíüôùí äåí äßíåé ôçäõíáôüôçôá äéáãñáöÞò
÷áñáêôÞñùí.
Ραψωδία
Σ
229
στ. 478-616
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
482-488Τηνγηναυτού,τονουρανόν…τολούσμαδενγνωρίζει
Ïé ¸ëëçíåò ðÞñáí ðïëëÜ óôïé÷åßá êáé ãíþóåéò áóôñïíïìßáò áðüôïõò Áéãýðôéïõò êáé ôïõò Âáâõëþíéïõò. ÅîÜëëïõ, Þôáí êáé
Ýìðåé-ñïé íáõôéêïß êáé ÷ñåéÜæïíôáí ôç ãíþóç ôùí áóôåñéóìþí ãéá ôéòáíÜãêåò ôçò íáõóéðëïÀáò.
496-507Κι ήταν λαού συνάθροισις… την κρίσιν του προφέρει
Ïé äßêåò åêåßíç ôçí åðï÷Þ ãßíïíôáí óå áíïé÷ôü ÷þñï, ðïõ Þôáíéåñüò êáé õðü ôçí ðñïóôáóßá ôùí èåþí, ïé
ïðïßïé åðÝâëåðáí ôçóùóôÞ êáé äßêáéç äéåîáãùãÞ ôçò äßêçò.
508-539Την άλλην πόλιν έζωναν… στο σιάδι εποδοσέρναν
Ï óôñáôüò ðïõ ðïëéïñêïýóå ìéá ðüëç Ýëõíå ôçí ðïëéïñêßá ôçò,åöüóïí ôïõ êáôáâáëëüôáí ç ìéóÞ ðåñéïõóßá
ôçò ðüëåùò.
555-556και ο κύριος στην αυλακιά… εχαίρετο η ψυχή του
Ôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ç ïñãÜíùóç ôçò êïéíùíßáò Þôáí öåïõ-äáñ÷éêÞ. Óôç âÜóç ôçò ðõñáìßäáò âñßóêïíôáí ïé
äïõëïðÜñïéêïé,åíþ ç ãç áíÞêå áðïêëåéóôéêÜ óôïõò Üñ÷ïíôåò.
592 πολύπροικες παρθένες
Ê á ô Ü ô ç í ï ì ç ñ é ê Þ å ð ï ÷ Þ , ï é Ü í ô ñ å ò Þ ô á í å ê å ß í ï é ð ï õ Ý ä é í á í ðñïßêá óôïí ðáôÝñá ôçò
íýöçò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Êõñéáñ÷åß ç
ðåñéãñáöÞ
êáé åéäéêüôåñá ç
«Ýêöñáóç»
(ðåñéãñáöÞ åíüòÝñãïõ ôÝ÷íçò).
Παρομοίωση:
(óô. 616) «ùóÜí ãåñÜêé».
Μεταφορές:
(óô. 561) «áìðÝëé… ÷ñõóü» / (óô. 568) «ãëõêéÜí êéèÜñáí» /(óô. 571) «ãëõêü ôñáãïýäé».
Προσωποποιήσεις:
(óô. 488) «ôï ëïýóìá äå ãíùñßæåé» / (óô. 547-548)
230
Ραψωδία
Σ
στ. 478-616
«Ìáõñßæåé üðéóèåí… ìÝãá èÜìá».
Επίθετα:
(óô. 478) «äõíáôÞí áóðßäáí êáé ìåãÜëçí» / (óô. 479) «ôñéðëüíëáìðñüí êýêëïí» / (óô. 481) «óïöÞí
ãíþóéí» / (óô. 483) «ôïí Þëéïí ôïíáêïýñáóôïí» / (óô. 489-490) «ðïëéôåßåò êáëÝò» / (óô. 503)
«óêáëéóìÝíáìÜñìáñá» / (óô. 516) «÷ñõóÜ åíäýìáôá» / (óô. 521) «ëáìðñÜ üðëá» / (óô.531) «áíåìüðïä’
Üëïãá» / (óô. 533) «÷Üëêéíá êïíôÜñéá» / (óô. 540) «ôñé-üñãùôï êáé ìáëáêü ÷ùñÜöé åêôåôáìÝíïí,
êÜñðéìïí» / (óô. 545) «ãëõêüêñáóß» / (óô. 547-548) «ãç áëåôñéóìÝíç… ïëü÷ñõóç» /(óô. 550)
«êïöôåñÜäñåðÜíéá» / (óô. 551) «÷åñéÝò áðáíùôÝò» / (óô. 560-561) «êáñðüí ãåìÜôï,êáëü, ÷ñõóü» /
(óô. 562) «áñãõñÜ óôáëßêéá» / (óô. 566) «êüñåò ëõãåñÝò» /(óô. 567) «ãëõêýí êáñðüí» / (óô. 569)
«ëõãåñÞ ëáëéÜ» / (óô. 572) «ôáýñùíïñèïêåñÜôùí» / (óô. 575) «ôñõöåñÜ êáëÜìéá» / (óô. 577) «åííÝá
óêýëïéöýëáêåò ãïñãüðïäåò» / (óô. 578) «ôñïìåñÜ ëéïíôÜñéá» / (óô. 579) «âáñ-âÜôïí ôáýñïí» / (óô. 585)
«ðëáôýí âïóêüôïðïí» / (óô. 586) «ëåõêüìáëëùíðñïâÜôùí» / (óô. 587) «Ýíäïîïò ÷ùëüò» / (óô. 589) «ï ìÝãáò æáâïðüäçò» /(óô.
591) ôçò ÁñéÜäíçò ôçò ëáìðñÞò» / (óô. 592) «ðïëýðñïéêåò ðáñèÝíåò»/ (óô. 594) «ëéíÜ
åíäýìáôá ëåðôÜ» / (óô. 595) «ëáìðåñïýò êáëüãíåóôïõò÷éôþíåò» / (óô. 597) «áñãõñïýò ôåëáìþíåò» / (óô.
599) «ôñï÷üí áñìüäéïí»/ (óô. 602) «áóýãêñéôïí ÷ïñüí» / (óô. 603) «ï áïéäüò ï èåßïò» / (óô. 606)«ôïí
Ùêåáíüí äõíáôüí êáé ìÝãáí» / (óô. 608) «ôçí ôñáíÞí áóýíôñéöôçíáóðßäá» / (óô. 610-611) «êñÜíïò óôåñåüí
áñìüäéïí… êáëüôå÷íï» / (óô. 616)«ôïõ ÷éïíéóìÝíïõ Ïëýìðïõ».
Εικόνες:

(óô. 489-495) «Äõï êáôüðéí… åèáýìáæáí» / (óô. 508-511) «ÔçíÜëëçí ðüëéí… ðïëéôåßá» /
(óô. 560-571) «ÁìðÝëé…. ãëõêü ôñáãïýäé».
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Αφού εντοπίσετε τις σκηνές που απεικονίζονται πάνωστηνασπίδατουΑχιλλέα,νατιςαπαριθμήσετεδίνονταςέναν τίτλο σε καθεμία,
να τις περιγράψετε με λίγα λό-για και να δείξετε ότι στο επίκεντρο των περισσότερωνσκηνών βρίσκεται ο πολιτισμένος
άνθρωπος.
Ïé
óêçíÝò
ðïõ áðåéêïíßæïíôáé óôçí áóðßäá åßíáé ïé åîÞò:•óô. 483-489: ãç, èÜëáóóá, ïõñáíüò•óô. 490-496:
ãÜìïò•óô. 497-508: äßêç
Ραψωδία
Σ
231
•óô. 509-540: ðïëåìéêÝò óêçíÝò•óô. 541-549: üñãùìá•óô. 550-560: èåñéóìüò•óô. 561-572: ôñýãïò•óô.
573-586: áãÝëç âïäéþí ðïõ äÝ÷åôáé åðßèåóç ëéïíôáñéþí•óô. 587-589: âïóêÞ ðñïâÜôùí•óô. 590-606:
÷ïñüò íÝùí áãïñéþí êáé êïñéôóéþí•óô. 607-608: ÙêåáíüòÓôéò ðåñéóóüôåñåò áðü ôéò ðáñáðÜíù
óêçíÝò
ï Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åéáíáðôýîåé ðïëéôéóìü âñßóêåôáé óôï åðßêåíôñï.
Åßôå óôï ðëáßóéï ôùíïéêïíïìéêþí äñáóôçñéïôÞôùí åßôå óôï åðßðåäï ôùí èåóìþí, ïé áíáðá-ñáóôÜóåéòôçò
áóðßäáòðåñéãñÜöïõíôïíÜíèñùðïùòïíïëïêëçñùìÝíïðïëéôéóìéêÜ, ðïõ äéáñêþò áíáðôýóóåôáé ìå ìÝôñï êáé
éóïññïðßá. Ïéáó÷ïëßåò ôïõ åßíáé
ðïéêßëåò êáé áñìïíéêÝò ìå ôç öýóç,
åíþ ïé äñáóôç-ñéüôçôÝò ôïõ öáíåñþíïõí ôá âáóéêÜ êáèÞêïíôá ôïõ ïìçñéêïý áíèñþ-ðïõ: ãåííáßïò ðïëåìéóôÞò
óå ðåñßïäï ðïëÝìïõ, äñáóôÞñéïò ðïëßôçò óåðåñßïäï åéñÞíçò.
2. Στην περιγραφή της ασπίδας και των άλλων όπλων οποιητήςαναφέρεταισυχνάστηντεχνικήτουΗφαίστου.Αφού εντοπίσετε
αυτά τα σημεία, να γράψετε τα συ-μπεράσματάσαςσχετικάμετοεπίπεδοανάπτυξηςτουυλικού πολιτισμού (τέχνη, τεχνική κτλ.)
στην ομηρικήεποχή.
Ï ¹öáéóôïò äåí åßíáé Ýíáò áðëüò ôå÷íßôçò· åßíáé êáé
êáëëéôÝ÷íçò,
ìåéäéáßôåñç éêáíüôçôá óôçí áðüäïóç ëåðôïìåñåéþí, ðïõ êáé óÞìåñá ßóùòíá Þôáí ôå÷íéêÜ äýóêïëåò.Ç
áóðßäá ðïõ êáôáóêåýáóå ãéá ôïí Á÷éëëÝá Ý÷åé åîáñ÷Þò Ýíá
ó÷åäé-áóìü åéäéêü,
þóôå íá åßíáé ãåñÞ êáé ðáñÜëëçëá íá äßíåé ôçí åõêáéñßáãéá êáëëéôå÷íéêÞ Ýêöñáóç: ìå ôñéðëü ëáìðñü
êýêëï êáé ìå ðÝíôå äßðëåò– æþíåò åéêïíïãñÜöçóçò (óô. 478-481).Ïé
áõîçìÝíåò éêáíüôçôåò
ôïõ Çöáßóôïõ ùò ðñïò ôçí ôå÷íéêÞ åíôïðß-æïíôáé óôçí åðåîåñãáóßá ôùí ìåôÜëëùí ìå ôÝôïéï ôñüðï, ðïõ
íá áëëÜ-æïõí ÷ñþìá Þ íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå äéáöïñåôéêÜ ìåßãìáôá Þ íá åßíáéáðïëýôùò ñåáëéóôéêÜ
(âë. óô. 533, 515-516, 596-597, 547-548, 561-562, 573,563-564, 562-563, 576).
3.Στουςστ.Σ508-539περιγράφεταιέναςτυπικόςπόλε-μοςτηςηρωικήςεποχής.Αφούπροσδιορίσετετιςκύριεςφάσειςτου,ναβρείτεομοιότητεςμε
τονιλιαδικόπόλεμοκαιναδικαιολογήσετετιςπαρατηρήσειςσαςμεστοιχεία
στ. 478-616
232
Ραψωδία
Σ
στ. 478-616
από το κείμενο ή από τις ενότητες που έχετε διδαχθείσε προηγούμενα μαθήματα.
Ïé öÜóåéò ôïõ ôõðéêïý áõôïý ðïëÝìïõ
åßíáé ïé åîÞò:á) Ðïëéïñêßá ìéáò ðüëçò (óô. 508-509).â) Äéáðñáãìáôåýóåéò ôùí äýï áíôßðáëùí
ðáñáôÜîåùí (óô. 509-513).ã) ÏñãÜíùóç ôçò Üìõíáò êáé óõììåôï÷Þ ôïõ Üìá÷ïõ ðëçèõóìïý
(óô.513-514).ä) ¸îïäïò ôùí ðïëéïñêçìÝíùí êáé óôÞóéìï åíÝäñáò, ìå óôü÷ï ôá êïðÜ-äéá ôùí áíôéðÜëùí
(óô. 515-525).å) ¸öïäïò ôùí å÷èñþí óôá êïðÜäéá – óöáãÞ âïóêþí (óô. 526-531).óô) Áíïé÷ôÞ ìÜ÷ç (óô.
532-538).Óôçí
ÉëéÜäá
åßíáé óõíçèéóìÝíåò ïé åðéèÝóåéò óå êïðÜäéá (âë. Á 155, Æ 423-424). Åðßóçò, ïé èåïß ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï
óôç äéåîáãùãÞ ôïõ éëéáäé-êïý ðïëÝìïõ, üðùò áêñéâþò óõìâáßíåé êáé óôïí ðüëåìï ôçò áóðßäáò.
4. Μολονότι ο ποιητής για να παρουσιάσει όσα εικονίζο-νταιπάνωστηνασπίδαχρησιμοποιείτηνπεριγραφή,οιεικόνες δεν είναι
στατικές αλλά μοιάζουν με μικρές αφη-γήσεις,δηλαδήστηνπεριγραφήυπάρχεικίνηση,δράση,ακούγονται ήχοι και αναφέρονται
σκέψεις ή συναισθή-ματατωνπροσώπωνπουαπεικονίζονται.Μπορείτεναβρείτε ορισμένα τέτοια παραδείγματα.
¼ëåò ïé óêçíÝò ôçò áóðßäáò åßíáé
æùíôáíÝò
êáé áðåõèýíïíôáé
óå üëåòôéò áéóèÞóåéò,
ãåãïíüò ðïõ åíéó÷ýåôáé êáé áðü ôçí ðïëý êáëÞ êáé ðá-ñáóôáôéêÞ ðåñéãñáöÞ. ÅíäåéêôéêÜ
ðáñáäåßãìáôá:Ç÷çôéêÞ åéêüíá åßíáé ïé óýñéããåò ôùí âïóêþí (óô. 525) êáé ôï èåúêü ôñá-ãïýäé ôïõ
áïéäïý (óô. 603-604).ÊéíçôéêÞ åéêüíá åßíáé ç ðïìðÞ ôùí íõöÜäùí (óô. 491) êáé ç ðïñåßá ôùíâïäçëáôþí
êáé ôùí åííÝá óêýëùí ôïõò (óô. 576-577).Åéêüíá ìå äñÜóç åßíáé ôï ãëÝíôé ôïõ ãÜìïõ (óô. 490) êáé ïé
åéêüíåò ôïõïñãþìáôïò, ôïõ èåñéóìïý êáé ôïõ ôñýãïõ (óô. 541-546, 550-556, 566-
571).ÓõíáéóèçìáôéêÞ åéêüíá åßíáé ï èáõìáóìüò ôùí ãõíáéêþí (óô. 495) êáé ïöüâïò ôùí óêõëéþí (óô. 578-
585)
5. Ποια θέση επιφυλάσσει για τον εαυτό του ο ποιητήςκαιπώςπροβάλλειτηναξίατουωςδημιουργούσ’όλητη διάρκεια της
περιγραφής; Αφού θυμηθείτε και όσαμάθατεστην
Οδύσσεια
γιατουςαοιδούς,νασυζητήσετεστην τάξη σχετικά με το έργο και την κοινωνική θέσηαυτών των καλλιτεχνών στην ομηρική
κοινωνία.
Ραψωδία
Σ
233
στ. 478-616
Óôï óô. 603 ï ðïéçôÞò áíáöÝñåôáé óå Ýíáí èåßï áïéäü («ðïëýò ëáüò êáéáíÜìåóá ï áïéäüò ï èåßïò»), ï
ïðïßïò ìðïñåß íá áíôéðñïóùðåýåé óôçíáöÞãçóç ôïí ßäéï ôïí ðïéçôÞ. Ï ¼ìçñïò ìðïñåß, åðßóçò, íá
áíôéðñï-óùðåýåôáé áðü ôïí ¹öáéóôï, ôïí Üîéï äçìéïõñãü ðïõ áíáðáñéóôÜ ìå÷áëêü óêçíÝò áðü ôçí
êáèçìåñéíüôçôá, ü,ôé áêñéâþò êÜíåé êáé ï åðéêüòðïéçôÞò. Ï ¼ìçñïò èáõìÜæåé ôï Ýñãï ôïõ
Çöáßóôïõ, ôçí áðáñÜìéëëçéêáíüôçôÜ ôïõ íá ÷ñçóéìïðïéåß ôÝëåéá ôï ÷áëêü, åðåéäÞ Ýììåóá åðéäéþêåéíá
ðñïâÜëëåé êáé ôï äéêü ôïõ Ýñãï, ôç óýíèåóç ôïõ Ýðïõò. Ãé’ áõôü âÜæåéóôçí áöÞãçóÞ ôïõ êáé Ýíáí «èåßï áïéäü»,
ãéá íá ðáñïõóéÜóåé ôï Ýñãïôïõ ùò éóÜîéï ôçò èáõìáóôÞò áóðßäáò ôïõ Çöáßóôïõ.Ïé áïéäïß êáôÜ ôçí ïìçñéêÞ
åðï÷Þ Þôáí ïé óõíèÝôåò êáé ïé åêôåëåóôÝòìåãÜëùí áöçãçìáôéêþí ôñáãïõäéþí (åðþí), ç õðüèåóç ôùí ïðïßùí ÞôáíðáñìÝíç
áðü êáôïñèþìáôá êáé ðåñéðÝôåéåò çñþùí. ÁíÞêáí óôçí ôÜîçôùí äçìéïõñãþí êáé êáôåß÷áí õøçëÞ
êïéíùíéêÞ èÝóç ìÝóá óôçí ïìçñéêÞêïéíùíßá. Ãéá ôç óýíèåóç ôùí áöçãçìáôéêþí áõôþí ôñáãïõäéþí åìðíÝ-
ïíôáí áðáñáßôçôá áðü êÜðïéá Ìïýóá ãé’ áõôü èåùñïýíôáí ðñüóùðáóåâáóôÜ. ÓõíÞèùò áðïëÜìâáíáí ôçí
ðñïóôáóßá êáé ôçí åýíïéá êÜðïéïõâáóéëéÜ, áñêåôïß üìùò ôáîßäåõáí áðü ôüðï óå ôüðï äéáäßäïíôáò
ôáÝñãá ôïõò.
6. Να συγκρίνετε την ασπίδα του Αχιλλέα: α) με τηνασπίδα του Ηρακλή και β) με το μαντίλι που
κεντάειηκόρηστοποίηματουΚ. Κρυστάλλη.Ναβρείτεομοι-ότητες ή διαφορές, τις οποίες να δικαιολογήσετε.
Êáé ïé äýï áóðßäåò Ý÷ïõí ãáìÞëéá ðïìðÞ, ÷ïñïýò êáé ãéïñôÝò, óêçíÝòáðü ôç ãåùñãéêÞ æùÞ. Áðü ôçí
Üëëç ðëåõñÜ, ç áóðßäá ôïõ ÇñáêëÞ Ý÷åéêáèáñÜ ðïëåìéêÞ áôìüóöáéñá, ãéáôß Ý÷åé óêïðü íá
ðñïêáëÝóåé ôñüìïóôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ· áíôßèåôá, ôïõ Á÷éëëÝá ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ¼ìçñï
ðåñéóóüôåñï ùò Ýñãï ôÝ÷íçò. Ç áóðßäá ôïõ ÇñáêëÞ äåí Ý÷åé ôéòóêçíÝò ôçò áðïíïìÞò äéêáéïóýíçò
êáé ôéò êôçíïôñïöéêÝò áó÷ïëßåò. ¼óïí áöïñÜ óôï ìáíôßëé ôïõ ãÜìïõ, ïé ïìïéüôçôåò ìå ôçí áóðßäá
ôïõÁ÷éëëÝá åßíáé ç áðåéêüíéóç ôïõ Óýìðáíôïò, ôçò Ãçò, ôïõ Ïõñáíïý êáéôçò èÜëáóóáò, êáèþò êáé
ôùí ðïéìåíéêþí óêçíþí. ÁðïõóéÜæïõí áðü ôïìáíôßëé ïé ðïëåìéêÝò óêçíÝò, ïé óêçíÝò ôçò áãñïôéêÞò æùÞò, ïé ÷ïñïß
êáéôá ôñáãïýäéá.
 Ρ αψω δ ί α Τ
Τ ΟΠΟΣ : η σκηνή του Αχιλλέα, το μέρος όπου γίνοντανοι
συγκεντρώσεις των Αχαιών, ο χώρος ετοιμασίαςτων
π ο λ ε μ ι σ τ ώ ν π ρ ι ν β γ ο υ ν σ τ η μ ά χ η ΧΡΟΝΟΣ: 27
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Αχιλλέας, Μυρμιδόνες, Οδυσσέας,
Διομήδης,Αγαμέμνονας, Αντίλοχος, Θρασυμίδης, Θόας,
Ταλθύβιος,Μέγης, Μηριόνης, Μελάνιππος, Νέστορας,
Φοίνικας,Άλκιμος, Αυτομέδοντας (Αχαιοί) – καθώς και
ταάλογα του Αχιλλέα, ο Βαλίος και ο Ξάνθος,
Βρισηίδα,σκλάβες Πατρόκλου – Δίας, Θέτιδα, Αθηνά (θεοί)
Μήνιδος Ἀπόρρησις
ΟΑχιλλέαςαποκηρύσσειτηνοργήτου
Ραψωδία
Τ
237
στ. 1-152
Τόπος

Ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí

Χρόνος
27
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÈÝôéò, Á÷éëëÝáò,ÁãáìÝìíïíáò,Äßáò, ¹ñá
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ç
ÈÝôéò öÝñíåé ôá íÝá üðëá óôï ãéï ôçò êáé ôïí óõìâïõëåýåé íáåôïéìáóôåß íá
ðïëåìÞóåé, áöïý ðñþôá áíáêïéíþóåé üôé ôï èÝìáôçò ïñãÞò ôïõ ìå ôïí ÁãáìÝìíïíá
Ý ÷ å é ë Þ î å é . Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò ó õ ã ê á ë å ß óõíÝëåõóç êáé êïéíïðïéåß ôçí ðñüèåóÞ ôïõ íá
åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç. ÏÁãáìÝìíïíáò áðïëïãåßôáé êáé äåóìåýåôáé íá äþóåé óôïí Á÷éëëÝá üëáôá äþñá
ðïõ ôïõ Ýôáîå. Åêåßíïò ôïíßæåé ðùò áõôü ðïõ åðåßãåé åßíáé ïðüëåìïò êáé ü÷é ôá äþñá.
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
2 Ηώς:

Êüñç ôïõ ÔéôÜíá Õðåñßùíá êáé ôçò ÅõñõöÜåóóáò· ïíïìá-æüôáí êáé ÁõãÞ.
4 σιμά:
êïíôÜ.
9 ως τον δάμασε η βουλή των αθανάτων:
áöïý óêïôþèçêååðåéäÞ ôï èÝëçóáí ïé èåïß.
16 μέσα του εχόχλασε η χολή βαθύτερα:
Ýíéùóå ðïëý ìåãÜëçïñãÞ ìÝóá ôïõ üôáí åßäå ôá üðëá.
17 ευφραίνετο:
÷áéñüôáí ç øõ÷Þ ôïõ.
Ραψωδία Τ 1-152
ΗσυμφιλίωσητουΑχιλλέαμετονΑγαμέμνονα
α)στ.1-39: ΗΘέτιδαφέρνειστονΑχιλλέατακαινούριαόπλα.β)στ.40-75:ΗσυνέλευσηκαιολόγοςτουΑχιλλέα.γ)στ.76-152:Ολόγοςτου
ΑγαμέμνονακαιηαπάντησητουΑχιλλέα.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
238
Ραψωδία
Τ
στ. 1-152
18 να τα θωράει:
íá ôá âëÝðåé, íá ôá åðåîåñãÜæåôáé.
24 εις τον ανδράγαθον υιόν του Μενοιτίου:
óôï óþìá ôïõáíäñåßïõ ÐÜôñïêëïõ.
27 και όλο σαπεί το σώμα:
êé üëï ôï óþìá óáðßóåé.
29 ποσώς:
êáèüëïõ.
30 άγριες σπορές:
Üãñéá óìÞíç áðü ìýãåò.
32 όσο να κλείσει ο χρόνος:
ãéá Ýíáí ïëüêëçñï ÷ñüíï.
36 περιζώσου ανδρείαν:
ìÜæåøå üëç óïõ ôçí áíäñåßá, äåßîïõãåííáßïò.
48 Τυδείδης:
ï ãéïò ôïõ ÔõäÝá, ï ÄéïìÞäçò.
58 εξ αφορμής της κόρης:
ìå áöïñìÞ ôç Âñéóçßäá.
60 την Λυρνησσόν:
ðáôñßäá ôçò Âñéóçßäáò.
61 δεν θα εδάγκαναν τόσοι Αχαιοί το χώμα:
äåí èá ðÝèáéíáíôüóïé Á÷áéïß.
65 αλλ’ ό,τι εγίνη αφήνομεν:
áëëÜ áò áöÞóïõìå ü,ôé Ýãéíå, áòôï îå÷Üóïõìå.
73 πολλή χαρά θενά αισθανθούν τα γόνατα να κλίνουν:
ðñÝðåé íá ÷áñïýí ðïëý êáé íá îáðëþóïõí íá îåêïõñáóôïýí.
78 θεράποντες του Άρη:
õðçñÝôåò ôïõ èåïý ôïõ ðïëÝìïõ, ¢ñç,Üîéïé ðïëåìéóôÝò.
79 ν’ ακούετ’ ανεμπόδιστος όποιος τον λόγον έχει:
íá ìðïñåßíá ìéëÞóåé ï ïìéëçôÞò ÷ùñßò íá ôïí äéáêüøåé êáíåßò.
80 κι έμπειρον η διακοπή πειράζει:
åíï÷ëåßôáé áêüìá êáé ï ðéïÝìðåéñïò ïìéëçôÞò, üôáí ôïí äéáêüðôïõí.
82 ψηλόφωνος δικηγόρος:
ñÞôïñáò ìå äõíáôÞ öùíÞ.
84 καλά νοήσετ’ όλοι:
âÜëôå ôï üëïé êáëÜ óôï ìõáëü óáò.
85 μ’ ονείδισαν:
ìå åîüñãéóáí.
87 η νυκτοπλάνητη Ερινύς:
Ïé Åñéíýåò Þôáí ôñåéò, ç
ÌÝãáéñá
,ç
Áëçêôþ
êáé ç
Ôéóéöþíç
. Õðçñåôïýóáí ôï âáóéëéÜ ôïõ ÊÜôùêüóìïõ, ¢äç, êáé åß÷áí êáèÞêïí íá ôéìùñïýí ôïõò åðßïñêïõò êáéôïõò åãêëçìáôßåò,
éäéáßôåñá ôïõò ìçôñïêôüíïõò êáé ôïõò ðáôñï-êôüíïõò. Ïé Åñéíýåò ðáñéóôÜíïíôáí ïðëéóìÝíåò ìå ìéêñü
îßöïò,âÝëç êáé öáñÝôñá· åß÷áí öôåñÜ, óôá ÷Ýñéá êñáôïýóáí äÜäåò êáéåß÷áí ößäéá óôá ìáëëéÜ, óôá ÷Ýñéá êáé óôç
ìÝóç, ôá ïðïßá Ýóôñå-öáí ðñïò ôá èýìáôÜ ôïõò. Áðü ôïí ¼ìçñï áðïêáëåßôáé «íõêôï-ðëÜíçôç» ç Åñéíýá, ãéáôß êõêëïöïñïýóå
êõñßùò ôç íýêôá.
87 την αγρίαν Άτην:
Ç ¢ôç Þôáí êüñç ôïõ Äßá, ðñïóùðïðïßçóçôçò
óýã÷õóçò
, ôçò âëÜâçò ôïõ ìõáëïý. Ï ÁãáìÝìíïíáò éó÷õñß-æåôáé üôé ç ¢ôç Þôáí áõôÞ ðïõ ôïí Ýêáíå íá ïñãéóôåß
ôüóï ðïëýìå ôïí Á÷éëëÝá êáé íá ôïí ðñïóâÜëåé. Ôçí ¢ôç ôçí Ýóôåëíáí ïéèåïß ãéá íá ôéìùñÞóïõí êÜðïéïí Üäéêï,
ìå áðïôÝëåóìá áõôüò íáôõöëþíåôáé áðü ìßóïò êáé íá óõìðåñéöÝñåôáé óáí ôñåëüò.
92 κατάρατη:
êáôáñáìÝíç.
Ραψωδία
Τ
239
στ. 1-152
93 ανάερ’ από τες κεφαλές γυρίζει των ανθρώπων:
ãõñßæïõíóôïí áÝñá, ðÜíù áðü ôá êåöÜëéá ôùí áíèñþðùí.
103 η ωδυνοφόρα Ειλείθυια:
Ç Åéëåßèõéá Þôáí êüñç ôïõ Äßá êáéôçò ¹ñáò, ðñïóôÜôéäá èåÜ ôçò ãÝííáò. ¹ôáí õðåýèõíç ãéá
ôéòùäýíåò ôïõ ôïêåôïý.
108 όμοσέ μου:
ïñêßóïõ ìïõ.
110 που μες στα πόδια γυναικός την σήμερον θα πέσει:
ðïõ èá ãåííçèåß óÞìåñá.
116 του Σθενέλου:
Ï ÓèÝíåëïò, âáóéëéÜò ôùí Ìõêçíþí, Þôáí ãéïòôïõ ÐåñóÝá. Ï ÐåñóÝáò Þôáí âáóéëéÜò ôïõ ¢ñãïõò ðñéí áðü
ôïíÁôñÝá.
117 μες την γαστέρα της παιδί κι εμέτρα επτά φεγγάρια:
óôçí êïéëéÜ ôçò åß÷å ðáéäß, Þôáí Ýãêõïò åðôÜ ìçíþí.
118 αν και λειπόμηνον:
áí êáé Þôáí åðôáìçíßôçò· êáíïíéêÜ, äç-ëáäÞ, ÷ñåéáæüôáí äýï ìÞíåò áêüìç ãéá íá ãåííçèåß.
119 της Αλκμήνης κράτησε τη γέννα και τους πόνους:
êáèõóôÝñçóå ôïõò ðüíïõò ôçò ãÝííáò.
122 ο Ευρυσθεύς:
ÂáóéëéÜò ôùí ÌõêÞíùí, ãéïò ôïõ ÓèÝíåëïõ êáéåããïíüò ôïõ ÐåñóÝá. Ï ÅõñõóèÝáò áíÝèåóå óôïí ÇñáêëÞ
ôïõòäþäåêá Üèëïõò.
132 τον ποθητόν του:
ôïí áãáðçìÝíï ôïõ.
133 οι απρεπείς αγώνες του Ευρυσθέως:
Åííïåß ôïõò äþäåêáÜèëïõò ðïõ áíÝèåóå ï ÅõñõóèÝáò óôïí ÇñáêëÞ.
138 με ξαγοράν πλουσίαν:
ìå ðëïýóéá áíôáëëÜãìáôá.
143 οι θεράποντες:
ïé äïýëïé.
148 να τρίβουμε με λόγια τον καιρό μας:
íá ÷ñïíïôñéâïýìå,íá áñãïýìå.
149 το μέγα έργον άπρακτον ακόμη μένει οπίσω:
ç åêäßêçóç(ôï ìÝãá Ýñãïí) ðáñáìÝíåé áðñáãìáôïðïßçôç.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
23-27 μόνον πολύ φοβούμαι... και όλο σαπεί το σώμα
Ï Á÷éëëÝáò, ï Þñùáò ðïõ åíóáñêþíåé ôïí éäáíéêü ïìçñéêü ðï-ëåìéóôÞ óôï Ýðïò, öáßíåôáé íá ìç âéÜæåôáé
íá ôñÝîåé óôç ìÜ÷çìå ôá èåúêÜ üðëá, üðùò èá üöåéëå êÜèå ðïëåìéóôÞò íá êÜíåé.Ãéá áõôüí
åßíáé
ýøéóôç ðñïôåñáéüôçôá
ç óõíôÞñçóç ôïõ íåêñïýêáé ç ðñïöýëáîÞ ôïõ áðü ôç óÞøç. Ôïíßæåôáé ãéá Üëëç ìéá öïñÜç ìåãÜëç áîßá
ôçò
öéëßáò
áíÜìåóá óôïõò Þñùåò ôïõ ïìçñéêïýÝðïõò.Ç èÝáóç ôïõ íåêñïý óþìáôïò ôïõ ößëïõ ôïõ Ý÷åé åîáíôëÞóåéôïí
Á÷éëëÝá øõ÷ïëïãéêÜ êáé ìüíï üôáí ç ÈÝôéäá ôïí çñåìÞóåé,
240
Ραψωδία
Τ
στ. 1-152
ï Þñùáò èá óôñáöåß ðñïò ôá üðëá êáé èá åôïéìáóôåß ãéá ôçìåãÜëç ìÜ÷ç.
38-39 ρόδινο στάζει νέκταρ και αμβροσίαν
ôïíÝêôáñÞôáíôïðïôüôùíèåþíêáéçáìâñïóßáôïöáãçôüôïõò.ÅäþöáßíåôáéüôéìåíÝêôáñ êáéáìâñïóßáìðïñïýóåíáäéáôçñçèåßôï óþìá ôïõ íåêñïý
êáé íá ðñïöõëá÷èåß áðü ôç óÞøç.
4 και με κραυγή τρομακτική σηκώνει τους Αργείους
Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò ê á ë å ß ô ï õ ò Á ÷ á é ï ý ò ó å ó ý í ï ä ï ì å ô ç ö ù í Þ ô ï õ , ÷ùñßò íá óôåßëåé
êÞñõêåò, üðùò óõíçèéæüôáí.
42 κι αυτοί που πάντοτ’ έμεναν στην περιοχή των πλοίων
Ôï ðëÞñùìá ôùí ðëïßùí äåí ðïëåìïýóå ðïôÝ, ãéá íá åßíáé óååôïéìüôçôá, áí ÷ñåéáæüôáí íá îåêéíÞóïõí ôá
ðëïßá. Ôï ãåãïíüòüôé ôñÝ÷ïõí óôç óõãêÝíôñùóç áêüìá êáé üóïé áðÝ÷ïõí áðü ôçìÜ÷ç, ôïíßæåé ôç
óïâáñüôçôá ôçò óõíüäïõ.
47 Με χωλό πόδι εβάδιζαν του Άρη δυο βλαστάρια
ÏÄéïìÞäçòêáéïÏäõóóÝáòêïõôóáßíïíôáòðÞãáéíáíóôçóõíÝëåõ-óç,áöïýåß÷áíôñáõìáôéóôåßóôçìÜ÷ç.ÏÄéïìÞäçòáðüôïí ÐÜñç(ñáøùäßáË375)êáéï
ÏäõóóÝáòáðüôïíÓþêï(ñáøùäßáË434).
86-87αλλ’ αίτιος δεν είμ’ εγώ󰂷 αλλά είναι ο Ζευς κι η Μοίρα/ και η νυκτοπλάνητη Ερινύς
Ï ÁãáìÝìíïíáò áðïìáêñýíåé ôçí åõèýíç ôçò äéáìÜ÷çò áðü ðÜíùôïõ êáé ôç ìåôáèÝôåé óôïí Äßá, ôç Ìïßñá êáé ôçí Åñéíýá. Ï
áñ÷é-óôñÜôçãïò ðáñïõóéÜæåé ôï áäßêçìÜ ôïõ ùò
áðïôÝëåóìá åîùôå-ñéêþí äõíÜìåùí
êé ü÷é äéêÞò ôïõ ðñùôïâïõëßáò. ¹ôáí óýíçèåòôï ãåãïíüò, üôáí ïé ïìçñéêïß Þñùåò èåùñïýóáí ìéá ðñÜîç
ôïõðáñåëèüíôïò áðáñÜäåêôç, íá ôçí õðÜãïõí óôç
èåúêÞ âïýëçóç
. ¸ ô ó é , ó ô ï ó ç ì å ß ï á õ ô ü ï Á ã á ì Ý ì í ï í á ò , ð ñ ï ó ð á è þ í ô á ò í á äéêáéïëïãçèåß ìðñïóôÜ óôïí
Á÷éëëÝá ãéá ôçí ðñÜîç ôïõ, õðï-óôçñßæåé üôé áßôéïé ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Þôáí ï Äßáò, ç Ìïßñá,ç Åñéíýá êáé ç
¢ôç, ðïõ ôýöëùóå ôï íïõ ôïõ, êáé ï ßäéïò äåí åß÷ååðßãíùóç ôùí ðñÜîåþí ôïõ.
137-141κι εάν τότ’ ετυφλώθηκα... ο θείος Οδυσσέας
Ï ÁãáìÝìíïíáò ðñïóöÝñåé åê íÝïõ äþñá óôïí Á÷éëëÝá, ü÷é ãéáôß
Ραψωδία
Τ
241
στ. 1-152
íéþèåé Ýíï÷ïò, áëëÜ ãéáôß íéþèåé ìåãÜëç íôñïðÞ êáé ôáðåßíùóçáðÝíáíôé óôï óôñáôü ôïõ. Ç ðñÜîç ôïõ, êé áí
áêüìá õðïêéíÞèçêåáðüèåúêÝòäõíÜìåéò,åðÝöåñåóôïóôñáôüôïõìåãÜëåòáðþëåéåò.ÃéáôïáðïôÝëåóìááõôüíéþèåéõðåýèõíïòïáñ÷éóôñÜôçãïò
êéü÷éãéá ôçí áñ÷éêÞ ôïõ ðñüèåóç, üôáí ðÞñå áðü ðåßóìá ôç ÂñéóçßäááðüôïíÁ÷éëëÝáêáéôïõðñïêÜëåóåôïìåãÜëïèõìü.Óôïíïìçñé-
êü êüóìï ëïéðüí óçìáóßá åß÷å ç
åîÜëåéøç ôçò íôñïðÞò
, áöïý ïéÞñùåò óðÜíéá âßùíáí ôçí åíï÷Þ ãéá êÜðïéá ðñÜîç ôïõò.
146-147Τα δώρα είναι στο χέρι σου να δώσεις, ως αρμόζει, /ή να κρατήσεις
Óôç ñáøùäßá É ï Á÷éëëÝáò åß÷å áñíçèåß ôçí ðñïóöïñÜ ôùí äþ-ñùí ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ãåãïíüò ðïõ ôïõ
áöáéñåß êáé ôï äéêáßùìáíá ôá äéåêäéêÞóåé. Ï ëüãïò åíüò åðéêïý Þñùá äåí Ýðñåðå
íáðáñáâéÜæåôáé. Áöïý ôá áñíÞèçêå, äåí åßíáé óùóôü ôþñá íá ôáäå÷ôåß. Ìüíï
áí åðéìåßíåé
ï ÁãáìÝìíïíáò ï Á÷éëëÝáò Ý÷åé äé-êáßùìá íá ôá äå÷ôåß.ÂÝâáéá, ç Üñíçóç ôùí äþñùí óôï óçìåßï
áõôü ìåôáöñÜæå-ôáé êáé ùò
ðåñéöñüíçóç
áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ Á÷éëëÝá ðñïò ôïðñüóùðï ôïõ ÁãáìÝìíïíá, êáèþò äåí åðéóôñÝöåé óôïí
ðüëåìïåðåéäÞ ôïõ ôï æçôÜåé ï áñ÷éóôñÜôçãüò ôïõ áëëÜ åðåéäÞ ðñÝðåéíá åêäéêçèåß ãéá ôï èÜíáôï
ôïõ ößëïõ ôïõ.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Ï Á÷éëëÝáò, ìüëéò ÷Üíåé ôï ößëï ôïõ, áëëÜæåé ôåëåßùò óõìðåñéöïñÜ êáéâéÜæåôáé íá ãõñßóåé
óôç ìÜ÷ç ãéá íá ðÜñåé åêäßêçóç ãéá ôï ÷áìü ôïõÐáôñüêëïõ. Åßíáé
ðéóôüò ößëïò
êáé
åõáßóèçôïò
áðÝíáíôé óå üðïéïí ôïíôéìÜ, ãé’ áõôü åßíáé
ðïëý èëéììÝíïò
êáé óõíôåôñéììÝíïò ãéá ôï ÷áìü ôïõößëïõ ôïõ.ÁìÝóùò ðáßñíåé ôçí ðñùôïâïõëßá êáé óõãêáëåß
óõíÝëåõóç üëùí ôùíÁ÷áéþí ãéá íá áíáêïéíþóåé óå üëïõò ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ. Áðü ôï ëüãïðïõ áðåõèýíåé
óôïõò óõóôñáôéþôåò ôïõ áðïäåéêíýåôáé
õðåýèõíïò
êáé
ãåííáßïò,
êáèþò áíáãíùñßæåé ôç ëÜèïò åðéëïãÞ ôïõ íá áðÝ÷åé áð’ ôç ìÜ-÷ç êáé äßíåé ôçí õðüó÷åóÞ ôïõ üôé ïé Ôñþåò èá
ðëçñþóïõí ðïëý áêñéâÜãéá üëá ôá äåéíÜ ðïõ ðñïêÜëåóáí óôïõò óõìðáôñéþôåò
ôïõ. ¼ôáí áñíåßôáé ôá äþñá ôïõ ÁãáìÝìíïíá, äåß÷íåé ôçí
áíéäéïôÝëåéÜ
ôïõ êáé
åðéëÝãåé íá õðåñáóðéóôåß ôçí ôéìÞ ôïõ êáé íá åêäéêçèåß
ãéá ôïèÜíáôï ôïõ ößëïõ ôïõ.
242
Ραψωδία
Τ
στ. 1-152
ÔÝëïò, ï Á÷éëëÝáò áðÝíáíôé óôç ÈÝôéäá åßíáé
õðÜêïõïò
êáé
åõãåíéêüò,
êáèþò ôçí åìðéóôåýåôáé êáé ðåßèåôáé áðü üóá ôïí óõìâïõëåýåé.
ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ
Ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá ï ÁãáìÝìíïíáò
Ý÷åé ìåôáíéþóåé
ãéá ôç óõìðåñé-öïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôïí Á÷éëëÝá, êõñßùò ãéáôß åßäå ôéò óõíÝðåéåò ðïõðñïêÜëåóå ç
áëáæïíåßá ôïõ óôïõò Á÷áéïýò. Äåí åßíáé ðéá åãùéóôÞò êáéäåí åêìåôáëëåýåôáé ôç äýíáìç ðïõ ôïõ
ðáñÝ÷åé ôï áîßùìá ôïõ áñ÷é-óôñÜôçãïõ ãéá íá åðéâÜëëåé ôç ãíþìç ôïõ. ÐáñáäÝ÷åôáé ôï ëÜèïò
ôïõêáé æçôÜåé äçìüóéá óõãíþìç áðü ôïõò óôñáôéþôåò ôïõ. Åßíáé
éóïññï-ðçìÝíïò
êáé óùóôüò åêôéìçôÞò ôçò êáôÜóôáóçò, íïéÜæåôáé ãéá ôï êáëüôùí Á÷áéþí ùò åõóðëá÷íéêüò çãÝôçò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•×ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò
äéÜëïãïò
, ðïõ åðéôñÝðåé ôç äéáãñáöÞ ôùí÷áñáêôÞñùí óå âÜèïò.•Åíôïðßæåôáé ç ôå÷íéêÞ ôïõ
åãêéâùôéóìïý
, äçë. ç Ýíôáîç ìéáò áíáäñïìé-êÞò áöÞãçóçò óôï ëüãï ôïõ ÁãáìÝìíïíá· áõôÞ ç áöÞãçóç áöïñÜ óôïíüñêï ôïõ Äßá
ãéá ôç ãÝííçóç ôïõ ÇñáêëÞ.
Παρομοιώσεις:
(óô. 16-17) «áóôñÜøáí ùóÜí öùôéÜ ôá ìÜôéá ôïõ».
Μεταφορές:
(óô. 5) «ðéêñÜ íá êëáßåé» / (óô. 9) «ôïí äÜìáóå ç âïõëÞ ôùíáèáíÜôùí» / (óô. 16) «å÷ü÷ëáóå ç ÷ïëÞ» / (óô. 35)
«âÜëå êÜôù ôïí èõìüí» /(óô. 36) «êáé ðåñéæþóïõ áíäñåßáí» / (óô. 61) «ôüôå äåí èá åäÜãêáíáí ôüóïéÁ÷áéïß ôï ÷þìá» / (óô.
66) «íá äáìÜóïìåí óôá óôÞèç ôçí øõ÷Þ ìáò» / (óô.67) «ðáýù åãþ ôþñá ôçí ÷ïëÞí» / (óô. 94) «Üóöáëôá… ôïõò
äõï äÝíåé» /(óô. 114) «áð’ ôçí êïñõöÞí… å÷ýèç» / (óô. 134-135) «ï ìÝãáò ¸êôùñ… ôïõòÁñãåßïõò» /
(óô. 148) «íá ôñßâïìå ìå ëüãéá ôïí êáéñü ìáò» / (óô. 151) «íáêüâåé ìå ôç ëüã÷ç ôïõ ôåò öÜëáããåò ôùí
Ôñþùí».
Προσωποποίηση:
(óô. 9) «ùò ôïí äÜìáóå ç âïõëÞ ôùí áèáíÜôùí» /(óô. 102) «ç øõ÷Þ… ðáñáêéíåß ìå».
Επίθετα:
(óô. 1-2) «ñïäéóìÝíç Çþò» / (óô. 4) «ðïèçôüí õéüí» / (óô. 6)«áóýãêñéôç èåÜ» / (óô. 10)
«Üñìáôá ùñáßá» / (óô. 13) «Üñìáôá êáëüôå÷íá»/ (óô. 18) «ùñáßá äþñá» / (óô. 19) «åîáßóéá èáýìáôá» / (óô. 24)
«áíäñÜãáèïíõéüí» / (óô. 25) «áíïéêôÝò ëáâùìáôéÝò» / (óô. 28) «áóçìüðïäç èåÜ» / (óô. 31)«óêïôùìÝíïí ìá÷çôÞí» / (óô. 33)
«Üâëáðôï êáé êáëýôåñï… ôï óþìá» / (óô.38) «ñüäéíï íÝêôáñ» / (óô. 40, 55) «èåßïò Á÷éëëÝáò» / (óô. 41) «êñáõãÞ ôñï-
ìáêôéêÞ» / (óô. 46) «óêëçñüí áãþíá» / (óô. 48) «Ôõäåßäçò ï áíäñÜãáèïò» /
Ραψωδία
Τ
243
στ. 1-152
(óô. 57) «öáñìáêåñÞ äé÷üíïéá» / (óô. 68) «èõìüí áéþíéïí» / (óô. 72) «äåéíüíáãþíá» / (óô. 74) «ïé Á÷áéïß
ãåííáßïé» / (óô. 75) «ìåãáëüøõ÷ïò Ðçëåßäçò»/ (óô. 76) «ìÝãáò ÁãáìÝìíùí» / (óô. 87) «íõêôïðëÜíçôç
Åñéíýò» / (óô. 91)«óåâáóôÞ êüñç» / (óô. 91-92) «ç ¢ô´ç ïëåèñßá / êáôÜñáôç áåñüðïäç»
/(óô. 98) «ðõñãùìÝíçí ÈÞâçí» / (óô. 103) «ùäéíïöüñá Åéëåßèõéá» / (óô.108) «üñêïí
äõíáôüí» / (óô. 116) «áóýãêñéôçí ãõíáßêá» / (óô. 120) «ÐáôÝñ’áóôñáðïöüñå» / (óô. 121) «Üíäñáò ëáìðñüò» /
(óô. 126) «ëáìðñÝò ðëåîßäåò»/ (óô. 128) «üëåèñïò êïéíüò» / (óô. 133) «áðñåðåßò áãþíåò» / (óô. 134) «ìÝ-
ãáò ¸êôùñ» / (óô. 135) «áêñÜôçôïò» (åíí. ï ¸êôïñáò) / (óô. 138) «îáãïñÜíðëïõóßáí» / (óô. 141) «èåßïò
ÏäõóóÝáò» / (óô. 144) «äþñá… åîáßóéá» / (óô.145) «ðôåñïðüäçò Á÷éëëåýò» / (óô. 149) «ôï ìÝãá Ýñãï
Üðñáêôïí».
Εικόνες:

(óô. 1-2) «¢öçíå... áíèñþðùí» / (óô. 14-15) «ïé Ìõñìéäüíåò… Ýöõ-ãáí» / (óô. 38-39) «óôá
ñïõèïýíéá… êñáôÞóåé» / (óô. 47-50) «ìå ÷ùëü…ðñþôåò» / (óô. 76-77) «ïìéëÞóåí…
ðñï÷ùñÞóåé» / (óô. 130-131) «êáé ìå ôï÷Ýñé ôïõ… ôïõ áíèñþðùí».
Περίφραση:
(óô. 110) «ìåò ôá ðüäéá ãõíáéêüò ôçí óÞìåñïí èá ðÝóåé»(èá ãåííçèåß).
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Στο έπος συναντάμε συχνά το στοιχείο του «θαυμα-στού»,αυτούδηλαδήπουσυμβαίνει«καθ’υπέρβασιν»της φυσικής τάξης
και των φυσικών νόμων. Να επιση-μάνετε το στοιχείο του «θαυμαστού» στους στ. 1-39και να το περιγράψετε με λίγα
λόγια.
Óôï óô. 3 ç ÈÝôéäá âãáßíåé ìå èáõìáóôü ôñüðï óôçí ðáñáëßá, ãéá íá öå-ñåé ôá êáéíïýñéá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá. Åðßóçò, óôï
óô. 37 ãåìßæåé ìå èÜññïòôï ãéï ôçò, åíþ óôï óô. 30-33, 37-39 ÷ñçóéìïðïéåß íÝêôáñ êáé áìâñïóßá,ãéá íá
äéáôçñçèåß ôï óþìá ôïõ Ðáôñüêëïõ Üöèáñôï.Êáé óôéò ôñåéò ðåñéðôþóåéò õðÜñ÷åé ôï
óôïé÷åßï ôïõ

èáõìáóôïý,
ðïõåìåßò èá ôï ïíïìÜæáìå êáé ìáãéêü. Áõôü ôï óôïé÷åßï äçìéïõñãåß ìéáðáñáìõèéáêÞ
áôìüóöáéñá, ç ïðïßá áðïôåëåß ìÝóá óå áõôü ôï Üãñéïðïëåìéêü Ýðïò ìéá óôéãìÞ áíÜðáõëáò ãéá
ôïí áêñïáôÞ / áíáãíþóôç.
2. Ποιες είναι οι υποδείξεις της Θέτιδας προς το γιο της(στ.29-36);Ναεπισημάνετεστησυνέχειατηςενότητας(στ. 40-153) τους
στίχους στους οποίους ο Αχιλλέαυλοποιεί τις εντολές της μητέρας του.
244
Ραψωδία
Τ
στ. 1-152
Ç ÈÝôéäá ðáñïôñýíåé ôï ãéï ôçò íá ðÜøåé íá èñçíåß ôïí ÐÜôñïêëï êáéíá ðÜñåé ôá êáéíïýñéá üðëá ðïõ
ôïõ Ýöåñå. Óôç óõíÝ÷åéá ôïí óõìâïõ-ëåýåé íá óõãêáëÝóåé óõãêÝíôñùóç ôùí Á÷áéþí, íá óõìöéëéùèåß ìå
ôïíÁãáìÝìíïíá êáé íá åðéóôñÝøåé ìå áíäñåßá óôç ìÜ÷ç.Ï Á÷éëëÝáò õëïðïéåß üëá ôá ðáñáðÜíù óôïõò óô. 8-11,
41, 65-68, 70-73,147, 150-152.
3. Να συγκρίνετε την εικόνα του Αγαμέμνονα και τουΑχιλλέα όπως παρουσιάζονται και οι δύο στην
πρώτησυνέλευση των Αχαιών (Α 56 κ.ε.), με την εικόνα τουςστην παρούσα (Τ 54 κ.ε.). Να σημειώσετε τις ομοιό-τητες
και να δικαιολογήσετε τις διαφορές.
Ï Á÷éëëÝáò êáé óôéò äýï óõíåëåýóåéò, ðïõ Ý÷ïõí ùò èÝìá ôç Âñéóçßäá,åßíáé áñ÷éêÜ Þñåìïò.
ÅíäéáöÝñïõóá åßíáé êáé
ç ôÜóç ôïõ ãéá áõôïêñéôé-êÞ
(óôçí Á áíáñùôéÝôáé ãéáôß Þñèå óôïí ðüëåìï êáé óôçí Ô êáôÜ ðüóïùöÝëçóå ç öéëïíéêßá ôïõ ìå ôïí
ÁãáìÝìíïíá).Ç
Ýíôáóç
ôçò ðñþôçò óõíÝëåõóçò êáé ç áíôáëëáãÞ ýâñåùí êáé õðï-ôéìçôéêþí öñÜóåùí äåí õðÜñ÷åé óôç
äåýôåñç óõíÝëåõóç, ðïõ Ý÷åé ôüíï
óõìöéëéùôéêü
. ÁõôÞ ç äåýôåñç óõíÝëåõóç Ý÷åé éäéáßôåñç óçìáóßá: ãéáôïí ìåí ÁãáìÝìíïíá äñá åîéëåùôéêÜ ãéá ôïí äå
Á÷éëëÝá áíôáðïäïôéêÜãéá ôçí áäéêßá ðïõ ôïõ Ý÷åé ãßíåé.Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ïé áêñïáôÝò – áíáãíþóôåò
íéþèïõí íá áðïêáèß-óôáôáé ç ôÜîç ôùí ðñáãìÜôùí. ÐáñÜëëçëá, èáõìÜæïõí ôïõò äýï Þñùåòãéáôçíáíùôåñüôçôáðïõôïõòäéáêñßíåé.
Äçìéïõñãåßôáé,âÝâáéá,çáðïñßá,ãéáôß Ýðñåðå íá óêïôùèïýí ôüóïé ðïëëïß Á÷áéïß, ãéá íá óõìöéëéùèïýí ïéäýï áñ÷çãïß. Ðñïöáíþò ï
¼ìçñïò «ôñÜâçîå» ôçí õðüèåóç üóï ÷ñåéáæü-ôáí, ãéá íá ìåßíåé ðéóôüò óôï êåíôñéêü èÝìá ôïõ, ôçí ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá.
4. Ο Αγαμέμνονας για να δικαιολογηθεί αποδίδει τη συ-μπεριφοράτουστηνΆτηκαιαναφέρειέναανάλογοπά-θηματουίδιουτου
Δία.ΝαδιηγηθείτεμελίγαλόγιατοπάθηματουθεούκαινασημειώσετετιςαντιστοιχίεςπουπαρατηρείτεμετηνπερίπτωσητουΑγαμέμνονα.
Ç ÁëêìÞíç Ýìåéíå Ýãêõïò áðü ôïí Äßá. Ôç ìÝñá ôçò ãÝííçóçò ôïõ Çñá-êëÞ, ï Äßáò áíáêïßíùóå óôïõò
èåïýò üôé ôï ðáéäß áõôü èá ãßíåé êÜðïôåìåãÜëïò âáóéëéÜò. Ç ¹ñá ìå ôç âïÞèåéá ôçò ¢ôçò ôïí
ðáñáðëáíåß êáéôïí âÜæåé íá ïñêéóôåß üôé ðñÜãìáôé ôï ðáéäß ðïõ èá ãåííçèåß ðñþôïåêåßíç
ôç ìÝñá êáé èá êáôÜãåôáé áðü ôï áßìá ôïõ êáé áðü ôç ãåíéÜ ôïõèá ãßíåé ìåãÜëïò âáóéëéÜò.Ðçãáßíåéóôç
óõíÝ÷åéáóôï¢ñãïò,üðïõåðéóðåýäåéôïíôïêåôüôçòãõ-íáßêáò ôïõ ÓèÝíåëïõ (ðïõ êáôáãüôáí üíôùò áðü ôïí Äßá êáé ôç ÄáíÜç)
Ραψωδία
Τ
245
êáé ðáñáôåßíåé ôçí åãêõìïóýíç ôçò ÁëêìÞíçò. ¸ôóé ãåííéÝôáé ðñþôïò ïÅõñõóèÝáòêáéãßíåôáéâáóéëéÜòôïõ¢ñãïõò.ÏÄßáòïñãéóìÝíïò
ÝäéùîåãéáðÜíôáôçí¢ôçáðüôïí¼ëõìðïêáéôçíÝóôåéëåóôïíêüóìïôùí
èíçôþí. Ôüóï ï Äßáò üóï êáé ï ÁãáìÝìíïíáò âáóáíßæïíôáé áðü ôá áðïôå-ëÝóìáôá ôçò ¢ôçò: ï Äßáò
âëÝðïíôáò ôïí ÇñáêëÞ íá äïêéìÜæåôáé áðüôïí ÅõñõóèÝá êáé ï ÁãáìÝìíïíáò âëÝðïíôáò ôïí ¸êôïñá íá
óêïôþíåéáìÝôñçôïõò Á÷áéïýò, åíþ ï Á÷éëëÝáò áðÝ÷åé áðü ôç ìÜ÷ç.
5. Λαμβάνοντας υπόψη σας τα κριτήρια που χρησιμοποι-ούμε για να ηθογραφήσουμε ένα πρόσωπο (βλ. παρα-πάνω,
σελ.54τουσχολικούβιβλίου),ναηθογραφήσετετονΑχιλλέα:α)απότη συμπεριφοράτουαπέναντιστονεκρό φίλο του, β) από τα
λόγια και τη στάση τουαπέναντιστημητέρατου,καιγ)απότουςλόγουςτουστη συνέλευση των Αχαιών. […]
Âë. ÇèïãñÜöçóç
Á÷éëëÝá
.
6.Οομηρικόςάνθρωπος,γιαναδικαιολογήσειτηνανάρμο-στησυμπεριφοράτου,αποδίδεικάποιεςάσχημεςπράξειςτου στην Άτη, στην
τύφλωση δηλαδή του νου, πουπαρασύρειτονάνθρωποναπειλόγιαπουδεθαέλεγε,νακάνειπράξειςπουδεθαέκανε,ανήτανκύριοςτου
εαυτούτου. α) Αφού διαβάσετε τους στ. 91-94 της ενότηταςκαι τη Ι 502-5 (βλ. Παράλληλο κείμενο), να
δώσετετακύριαχαρακτηριστικάτηςΤύφλωσης(Άτης)καιναπροσδιορίσετετησχέσητης μετιςΠαρακλήσεις(Λιτές).β)Καταφεύγονταςο
ομηρικόςάνθρωποςστηνΆτη,γιαναδικαιολογήσειτηνάσχημησυμπεριφοράτου,απαλ-λάσσεταιαπότηνευθύνητωνενεργειώντου;[…]
á)
Ç ¢ ô ç å ß í á é ä õ í á ô Þ ê á é ï ë Ý è ñ é á , á ö ï ý ì ð ï ñ å ß í á ï ä ç ã Þ ó å é ð ï ë ý åýêïëá Ýíáí
Üíèñùðï óôçí êáôáóôñïöÞ. Ïé ËéôÝò (ÐáñáêëÞóåéò) åßíáéêáé áõôÝò êüñåò ôïõ Äßá, êïõôóÝò êáé
áëëÞèùñåò, êáé ðñïóðáèïýí íáðñïëÜâïõí ôçí ¢ôç, áëëÜ äåí ôá êáôáöÝñíïõí. ÌåôÜ, üìùò, ìðïñïýííá
èåñáðåýïõí ôïõò áíèñþðïõò áðü ôéò óõìöïñÝò ðïõ ôïõò ðñïêáëåßç ¢ôç, áñêåß íá ôéò äÝ÷ïíôáé ïé
Üíèñùðïé.
â)
Ç áðïëïãßá ôïõ ÁãáìÝìíïíá óôïõò óô. 78-144 åßíáé åíäåéêôéêÞ ôçòåéêüíáò ðïõ åß÷áí ïé
áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ãéá ôçí ¢ôç. Ôç èåùñïýóáí áéôßáêÜðïéùí ëáèþí, áëëÜ óå êáìßá ðåñßðôùóç äåí ôçò
Ýñé÷íáí ôï öôáßîéìï,äçëáäÞ äåí áðÜëëáóóáí ôïí åáõôü ôïõò áðü ôéò ôýøåéò êáé ôéò åíï÷Ýò.ÅðéðëÝïí, ç
ðñïóðÜèåéá åðáíüñèùóçò ôïõ ëÜèïõò ôïõò áðïôåëåß ìéáðñáêôéêÞ ðïõ áðïäåéêíýåé áíùôåñüôçôá Þèïõò
êáé ÷áñáêôÞñá.
στ. 1-152
247
ΤΟΠΟΣ:το ανάκτορο του Δία στον Όλυμπο, η πεδιάδα τηςΤροίας ΧΡΟΝΟΣ:27
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ:Αχιλλέας (Αχαιός) – Έκτορας, Αινείας, Ιφιτίωνας,Δημολέοντας, Πολύδωρος, Δημούχος,
Δρύοπας, Ιπποδάμα-ντας, Τρώας, Λαογόνος, Μούλιος, Δάρδανος, Ρίγμος, Έχεκλος,Αρήθοος,
Δευκαλίωνας (Τρώες) – Δίας, Θέμιδα, Αθηνά, Ήρα,Ποσειδώνας, Απόλλωνας, Άρης, Αμάχη (θεοί)
Θεομαχία
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Óôç óõíÝëåõóç ôùí èåþí ï Äßáò åðéôñÝðåé óôïõò Üëëïõò èåïýò íáðÜñïõí ìÝñïò óôç ìÜ÷ç.•Ï
Á÷éëëÝáò, Ýðåéôá áðü ðáñÝìâáóç ôïõ Áðüëëùíá, ìïíïìá÷åß ìå ôïíÁéíåßá, ï ïðïßïò ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ óþæåôáé
áðü ôïí Ðïóåéäþíá.•Áêïëïõèåß öïâåñÞ óýãêñïõóç áíÜìåóá óôïõò äýï óôñáôïýò ìåôïí Á÷éëëÝá
íá ðñùôáãùíéóôåß óêïôþíïíôáò áñêåôïýò Ôñþåò, åíþ çóýãêñïõóÞ ôïõ ìå ôïí ¸êôïñá
áíáâÜëëåôáé ãéá Üëëç ìéá öïñÜ.
Συμμετοχήτωνθεώνστημάχη
Ρ αψω δ ί α Υ
249
ΤΟΠΟΣ: όχθες του ποταμού Σκάμαντρου (Ξάνθου), Όλυμπος, τατείχη της Τροίας ΧΡΟΝΟΣ: 27
η
ημέρα της ΙλιάδαςΠΡΟΣΩΠΑ: Αχιλλέας (Αχαιός) – Λυκάονας, Πρίαμος, Αστεροπαίος,Αγήνορας (Τρώες) – Ήρα,
Δίας, Αθηνά, Ποσειδώνας, Άρης, Ήφαι-στος, Απόλλωνας, Άρτεμη, Αφροδίτη, Σκάμαντρος, Λητώ (θεοί)
Μάχηπαραποτάμιος
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ï ðïôáìüò ÓêÜìáíäñïò ïñìÜ íá ðíßîåé ôïí Á÷éëëÝá, ãéáôß Ý÷åé ãåìß-óåé ôá íåñÜ ôïõ ìå íåêñïýò Ôñþåò.
Ç ÁèçíÜ êáé ï Ðïóåéäþíáò óþæïõíôïí Þñùá.•Ïé èåïß ìÜ÷ïíôáé Üëëïé ìå ôï ìÝñïò ôùí Á÷áéþí, Üëëïé ìå
ôï ìÝñïòôùí Ôñþùí.•ÏÁ÷éëëÝáòìïíïìá÷åßìåôïíÁãÞíïñáêéåíþåßíáéÝôïéìïòíáôïíóêï-ôþóåé,ïÁðüëëùíáòôïíðáñáðëáíÜêáéôïíïäçãåßðñïòôïí
ðïôáìü.• ¼ëá åßíáé Ýôïéìá ãéá ôçí áíáìÝôñçóç Á÷éëëÝá – ¸êôïñá.
Μάχηστιςόχθεςτου ποταμούΣκάμανδρου
Ρ αψω δ ί α Φ
 Ρ αψω δ ί α Χ
ΤΟΠΟΣ: γύρω από τα τείχη της Τροίας, Όλυμπος,ανάκτορο
Έ κ τ ο ρ α , τ ε ί χ η τ η ς Τ ρ ο ί α ς ΧΡΟΝΟΣ: 27
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩ ΠΑ: Αχιλλέας (Αχαιός) – Έκτορας, Πρίαμος,Εκάβη,
Ανδρομάχη, υπηρέτριες Ανδρομάχης (Τρώες)– Δίας,
Απόλλωνας, Αθηνά (θεοί)
Ἕκτορος ἀναίρεσις
ΟθάνατοςτουΈκτορα
252
Ραψωδία
Χ
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-246
Ï ¸êôïñáò äåí åéóÝñ÷åôáé óôçí Ôñïßá, áëëÜ óôÝêåé ìðñïóôÜ óôéò ÓêáéÝòÐýëåò êáé ðåñéìÝíåé ôïí Á÷éëëÝá. Ïé
Á÷áéïß ðëçóéÜæïõí áðåéëçôéêÜ ôáôåß÷ç ôçò ðüëçò. Ï Áðüëëùíáò öáíåñþíåôáé óôïí Á÷éëëÝá êé
åêåßíïòóôáìáôÜåé ôçí êáôáäßùîç êáé åðéóôñÝöåé ôñÝ÷ïíôáò óôá ôñùéêÜ ôåß÷ç.Ï Ðñßáìïò êáé ç
ÅêÜâç ðáñáêáëïýí ôïí ¸êôïñá íá ìðåé óôçí ðüëç·åêåßíïò áñíåßôáé, ðåñéóóüôåñï áðü íôñïðÞ. ¼ôáí, üìùò,
âëÝðåé ìðñïóôÜôïõ ôïí ôñïìåñü Ðçëåßäç, äåéëéÜæåé êáé ôñÝðåôáé óå öõãÞ. Ï Á÷éëëÝáòôïí
êáôáäéþêåé.ÂëÝðïíôáò ôïõò äýï Þñùåò íá êõíçãéïýíôáé ãýñù áðü ôï ôåß÷ïò, ïÄßáò êáëåß
ôïõò èåïýò íá áðïöáóßóïõí áí èá óþóïõí ôïí ¸êôïñá Þáí èá áöÞóïõí ôïí Á÷éëëÝá íá ôïí óêïôþóåé.
Ç ÁèçíÜ áíôéäñÜåé êáé ïÄßáò ôÞò ëÝåé íá ðñÜîåé üðùò áõôÞ íïìßæåé. Ôüôå ç ÐáëëÜäá
êáôåâáßíåéåóðåõóìÝíá áðü ôïí ¼ëõìðï óôçí Ôñïßá.Óôï ìåôáîý, ôï êõíçãçôü óõíå÷ßæåôáé. Ï
Áðüëëùíáò åìøõ÷þíåé ôïí ¸êôïñá êáé ôïõ äßíåé äýíáìç óôá ðüäéá. Ìå íïÞìáôá ï Á÷éëëÝáò åìðï-äßæåé
ôïõò Á÷áéïýò íá ñßîïõí âÝëç åíáíôßïí ôïõ ¸êôïñá, öïâïýìåíïòìÞðùò ôïí óêïôþóïõí êáé
óôåñÞóïõí áðü ôïí ßäéï ôç äüîá. Ï Äßáòóçêþíåé ôç ÷ñõóÞ æõãáñéÜ ôïõ êáé âÜæåé ðÜíù ôçò äýï
ìïßñåò èáíÜôïõ,ìßá ãéá ôïí ¸êôïñá êáé ìßá ãéá ôïí Á÷éëëÝá. Ç ìïßñá ôïõ ðñþôïõ ãÝñíåéðñïò ôá êÜôù,
ðïõ óçìáßíåé üôé ôïí ôñáâÜåé óôïí ¢äç. Ï Öïßâïò óõì-ìïñöþíåôáé ìå ôçí áðüöáóç êáé åãêáôáëåßðåé ôïí
¸êôïñá.Ç ÁèçíÜ ðëçóéÜæåé ôïí Á÷éëëÝá êáé ôïõ ëÝåé íá óôáìáôÞóåé íá ôñÝ-÷åé, ãéáôß èá öñïíôßóåé
åêåßíç íá öÝñåé ìðñïóôÜ ôïõ ôïí ¸êôïñá. ÓôçóõíÝ÷åéá, ðáßñíïíôáò ôç ìïñöÞ ôïõ Äçßöïâïõ, ðáñáðëáíåß
ôïí ¸êôïñáõðïó÷üìåíç ðùò èá ôïí âïçèÞóåé íá íéêÞóïõí ôïí Ðçëåßäç.
στ. 1-246
Ραψωδία
Χ
253
στ. 247-394
Τόπος

¸îù áðü ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò

Χρόνος
27
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
Á÷éëëÝáò ¸êôïñáòÁ÷áéüò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
¸êôïñáò, ðñéí áñ÷ßóåé ç ìïíïìá÷ßá, êÜíåé óôïí Á÷éëëÝá ôçí ðñü-ôáóç íá äåóìåõôïýí êé ïé äýï üôé ï
íéêçôÞò èá óåâáóôåß ôï óþìáôïõ çôôçìÝíïõ. Åêåßíïò áñíåßôáé êáé ñß÷íåé ðñþôïò. Áóôï÷åß,
áëëÜ çÁèçíÜ ôïý åðéóôñÝöåé êñõöÜ ôï áêüíôéï. Áóôï÷åß ìå ôç óåéñÜ ôïõ êáé ï ¸êôïñáò êáé æçôÜ
áðü ôïí Äçßöïâï íá ôïõ öÝñåé íÝï êïíôÜñé. Äåí ëáì-âÜíåé áðÜíôçóç êáé ôüôå êáôáëáâáßíåé üôé
åîáðáôÞèçêå êáé åðéôßèåôáéåíáíôßïí ôïõ Á÷éëëÝá ìå ôï îßöïò. Åêåßíïò ôïí ÷ôõðÜåé ìå ôï áêüíôéïóôïí
ôñÜ÷çëï êáé ôïí ñß÷íåé êÜôù åôïéìïèÜíáôï. Ãéá äåýôåñç öïñÜ, ï ¸êôïñáò ðáñáêáëåß ôïí Ðçëåßäç
íá óåâáóôåß ôï Üøõ÷ï óþìá ôïõ· åêåß-íïò áñíåßôáé êáé ðÜëé. Ðñéí áöÞóåé ôçí ôåëåõôáßá ôïõ ðíïÞ,
ï ¸êôïñáòðñïâëÝðåé ôï èÜíáôï ôïõ Á÷éëëÝá. ÌåôÜ ôçí áöáßñåóç ôùí üðëùí êáéôïõò ÷ëåõáóìïýò ôùí
Á÷áéþí ãéá ôï íåêñü, ï óôñáôüò åôïéìÜæåôáé íáåðéóôñÝøåé óôá ðëïßá.
Ραψωδία X 247-394
ΗμονομαχίαΈκτορακαιΑχιλλέα
α)στ.247-311:Ηανταλλαγή λόγων και βολών.β)στ.312-366:ΟθάνατοςτουΈκτορα.γ)στ.367-394:ΗαφαίρεσητωνόπλωντουΈκτορα–Τα
θριαμβευτικάλόγιατουΑχιλλέα.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
254
Ραψωδία
Χ
στ. 247-394
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
247 είπε η θεά και δίβουλα ξεκίνησε:
Ç ÁèçíÜ îåêßíçóå ìå äýïâïõëÝò, äýï óêÝøåéò: áðü ôç ìéá åíèáññýíåé ôïí Á÷éëëÝá êé áð’ôçí Üëëç
ðåßèåé ôïí ¸êôïñá üôé èá ôïí âïçèÞóåé.
253 αντίμαχα να σου στηθώ:
íá óôáèþ áðÝíáíôß óïõ.
255 έφοροι στο λόγο που θα ειπούμε:
ìÜñôõñåò, åðüðôåò áõ-ôþí ðïõ èá ðïýìå.
256 άπρεπα εγώ το σώμα σου δεν θα χαλάσω:
èá áíôéìå-ôùðßóù ìå óåâáóìü ôï óþìá óïõ, äåí èá ôï ðñïóâÜëù ìåôÜ ôïèÜíáôü óïõ.
258 γυμνόν απ’ τ’ άρματα:
áðü ôï óþìá óïõ èá ëåßðåé ìüíï çðáíïðëßá.
261 Μη μου προφέρεις σύμβασες:
ìçìïõðñïôåßíåéòóõìöùíßåò.
263 να ομογνωμήσουν:
íá óõìöùíÞóïõí.
264 έχθρα έχουν άσπονδην:
íéþèïõí Ý÷èñá Üóâçóôç
270 αποφυγήν δεν έχεις πλια:
äåí ìðïñåßò ðéá íá îåöýãåéò.
281 αλλ’ έχεις λόγια στρογγυλά και κλεφτολόγος είσαι:

üôáíìéëÜò ðåßèåéò, áëëÜ ôá ëüãéá óïõ åßíáé ðïíçñÜ.

286 ολόβολη:
ïëüêëçñç.
293 κατηφιασμένος έμεινε:
óôåíï÷ùñÝèçêå.
294 του Δηιφόβου:
Ï ÄçßöïâïòÞôáí óõíïäüòôïõ ¸êôïñá,çíßï÷üòôïõ.
296 ο Έκτωρ το εννόησε στο πνεύμα του:
Ï ¸êôïñáò êáôÜ-ëáâå, äéáéóèÜíèçêå ôçí áðÜôç ôçò ÁèçíÜò.
301-302και ο μακροβόλος υιός του:
ï Áðüëëùíáò.
303 και η μοίρα τώρα μ’ έπιασεν:
êáé ìå âñÞêå ôþñá ç þñá ôçòìïßñáò ìïõ, ç þñá ôïõ èáíÜôïõ.
308 υψηλοπέτης:
ðïõ ðåôÜåé øçëÜ.
310 τρυφεράν αρνάδα:
ìéêñü ðñüâáôï.
315 και ολόγυρ΄ αναδεύονταν οι ολόχρυσες πλεξίδες:
êáé ïéîáíèÝòðëåîïýäåò(áðüôñß÷åòïõñÜòáëüãïõ)ðïõêñÝìïíôáí áðüôçíðåñéêåöáëáßáêïõíéïýíôáíêáéáíáêáôåýïíôáíìåôáîýôïõò.
317 ο αποσπερίτης:
ï ðëáíÞôçò Áöñïäßôç.
320 κακόγνωμα:
ìå êáêü óêïðü.
321 κοιτώντας ξέσκεπον να εβρεί το τρυφερό του σώμα:
Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò Ý ø á ÷ í å í á â ñ å é á ê Ü ë õ ð ô ï ó ç ì å ß ï ó ô ï ó þ ì á ô ï õ ¸êôïñá, ãéá íá
óôï÷åýóåé åêåß êáé íá ôïí óêïôþóåé áìÝóùò. Ï ¸êôïñáò, Üëëùóôå, öïñïýóå ôá üðëá
ôïõ Á÷éëëÝá, áöïý ôá åß÷åðÜñåé áðü ôï íåêñü óþìá ôïõ ÐÜôñïêëïõ.
323 το λείψανον:
ôï íåêñü óþìá.
324 ο τράχηλος:
ï áõ÷Ýíáò, ôï óâÝñêï.
325 μ’ απίστευτην ροπήν:
ìå ðïëý ìåãÜëç ôá÷ýôçôá.
Ραψωδία
Χ
255
στ. 247-394
331-332να πάθεις δεν είχες φόβον:
äåí öïâüóïõí ôï èÜíáôï.
332 ούτ’ εμέ εστοχάσθης:
äåíìåõðïëüãéóåò,äåíìåóêÝöôçêåò.
339 μη θέλεις βρώσιν των σκυλιών στες πρύμνες να μ’αφήσεις:
ìçí åðéôñÝøåéò íá êáôáóðáñÜîïõí ôï óþìá ìïõ ôáóêõëéÜ.
340 την σεπτήν μητέρα:
ôç óåâáóôÞ ìçôÝñá.
341 στα γονικά μου:
óôïõò ãïíåßò ìïõ.
343 θα καταλύσουν στην πυρά:

èá êÜøïõí óôç íåêñéêÞ ðõñÜ.

345 Μη μ’ εξορκίζεις:
ìç ìå âÜæåéò íá ïñêéóôþ.
349 αν ζυγοστατούσε:
áí æýãéæå.
354συγκόκαλον:
ìáæß ìå ôá êüêáëá èá êáôáóðáñÜîïõí ôá óêõëéÜôï óþìá óïõ, ïëüêëçñï.
356 δεν θα σε μαλάξω:
äåí èá ìáëáêþóù ôï èõìü óïõ.
358 μη εξ αφορμής μου:
ìÞðùò åðåéäÞ èá ìå óêõëÝøåéò.
370 την όμορφην ειδή του:
ôçí üìïñöç üøç ôïõ.
371 δεν εσίμωσε κανείς χωρίς να τον κεντήσει:

äåí ðëçóßáóåêáíåßò ðïõ íá ìçí ôñýðçóå ôï ðôþìá ôïõ ¸êôïñá ìå ôç ëüã÷çôïõ.

372 τον πλησίον:
ôï äéðëáíü ôïõ.
381 την πόλιν των ας ζώσομεν εμείς με τ’ άρματά μας:

áòðïëéïñêÞóïõìå ôçí ðüëç ôïõò, ôçí Ôñïßá.

385 τι διαλογίστηκε:
ôé óêÝöôçêå.
388 ενόσω με τους ζωντανούς κινώ τα γόνατά μου:
üóïæù.
391 ας γύρομε:
áò ãõñßóïõìå.
392 ας σηκώσομε παιάνα νικηφόρον:
áò øÜëïõìå ôïí ýìíïôïõ èñéÜìâïõ
·
ï ðáéÜíáò Þôáí ï ýìíïò ðïõ ôñáãïõäïýóå Ýíáòóôñáôüò ýóôåñá áðü ìåãÜëç íßêç.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
254-259Καιπρώτ’αςσυμφωνήσουμε..όμοιακαιεσύναπράξεις
Ðñéí áðü êÜèå ìïíïìá÷ßá, ïé áíôßðáëïé Ýèåôáí ôïõò
üñïõò
ôçòìïíïìá÷ßáò. Ïé êáíüíåò áõôïß äéáìïñöþíïíôáí ìå êïéíÞ óõì-öùíßá ôùí áíôéðÜëùí êáé Ýðñåðå,
âÜóåé ôïõ ïìçñéêïý Üãñáöïõäéêáßïõ, íá åßíáé
áðáñÜâáôïé
. Óôç óêçíÞ áõôÞ ï ¸êôïñáò æçôÜåéáðü ôïí Á÷éëëÝá üðïéïò íéêÞóåé íá ìçí êáêïðïéÞóåé ôï ðôþìáôïõ
Üëëïõ. Ï Á÷éëëÝáò, üìùò, áñíåßôáé êáé ìå óêëçñüôçôá åðé-âÜëëåé ìéá ìïíïìá÷ßá ÷ùñßò ðåñéïñéóìïýò
êáé õðïó÷Ýóåéò óôïíáíôßðáëï.
256
Ραψωδία
Χ
στ. 247-394
Ç
åðéóôñïöÞ ôùí íåêñþí
óôïõò óõããåíåßò ôïõò Þôáí ÝíáòÜãñáöïò íüìïò, ðïõ Ýðñåðå íá ôçñïýí ïé íéêçôÝò. ¸íáò êþäéêáòôéìÞò
åðéâåâëçìÝíïò áðü ôïõò èåïýò êáé ôéò ðáñáäüóåéò ôùíáñ÷áßùí ÅëëÞíùí.
271-272καιθαπλερώσειςόλοντονπόνοντωνσυντρόφωνμου
ÏÁ÷éëëÝáòðéóôåýåéüôéìüíïìåôïèÜíáôüôïõï¸êôïñáòèáîå-ðëçñþóåéôïôßìçìáôùíðñÜîåþíôïõ.ÌåèÜíáôï,ëïéðüí,ðñÝðåéíáðëçñþóåéïöïíéÜò.
Óôï ðåäßïôïõðïëÝìïõ,üìùò,äåíèáÝðñå-ðåíáéó÷ýåéáõôü.¸ôóé,ïÁ÷éëëÝáò,ðáñáóõñìÝíïòáðüôçìáíßáôçòåêäßêçóçò,åëðßæåéíáåîéëåùèåß,
èáíáôþíïíôáòôïöïíéÜôïõÐáôñüêëïõ.Äåíèáâñåé,üìùò,ôçíçñåìßáôïõïýôåèááðáëýíåéôïíðüíïôïõï÷áìüòôïõ¸êôïñá,üðùòèáäïýìåðáñáêÜôù.
276-277κι η Αθηνά το παίρνει και από τον Έκτορα κρυφά τοδίδει του Αχιλλέως 298-299τονήρωαΔηίφοβον
επίστευακοντάμου/κιείναιστοτείχος󰂷 η Αθηνά με ετύφλωσε με δόλον.
Ç ÁèçíÜ äßíåé êñõöÜ ôï äüñõ óôïí Á÷éëëÝá, ðáñÝ÷ïíôÜò ôïõ ÝíáìåãÜëï
ðëåïíÝêôçìá
. ÅðéðëÝïí, ç èåÜ áöïý ðÞñå ôç ìïñöÞ ôïõÄçßöïâïõ êáé ðáñÝóõñå ôïí ¸êôïñá óôç ìïíïìá÷ßá, ôçí êñßóéìçóôéãìÞ
åãêáôáëåßðåé ôïí Þñùá áâïÞèçôï, áöÞíïíôÜò ôïí íáêáôáëÜâåé üôé Ýðåóå èýìá èåúêÞò áðÜôçò.Ç
èåÜ ÁèçíÜ óôï óçìåßï áõôü åìöáíßæåôáé íá åîáðáôÜ öáíåñÜÝíáí ïìçñéêü Þñùá åðåéäÞ èÝëåé íá âïçèÞóåé ôïí
áãáðçìÝíï ôçòèíçôü, ôïí Á÷éëëÝá. Ïé èåïß óôá ïìçñéêÜ Ýðç äåí åßíáé ðÜíôááãáèïß êáé äßêáéïé. Ç
áðÜôç
êáé ç
äüëéá óõìðåñéöïñÜ
åíüò èåïýåíôÜóóåôáé óôï ðëáßóéï ôïõ ïìçñéêïý èñçóêåõôéêïý êüóìïõ ùòöõóéïëïãéêÞ ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé
ìáò åêðëÞóóåé ï ôñüðïò ðïõåêäçëþíåôáé óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò. ¢ëëùóôå, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé ïé
èåïß ðïëëÝò öïñÝò óõ-ìðåñéöÝñïíôáé óáí Üíèñùðïé, íéþèïõí ÷áñÜ, ëýðç, äéêáßùóç,ðñÜôôïõí
óáí Üíèñùðïé, åîáðáôþíôáò Þ åõíïþíôáò ôïõò áãá-ðçìÝíïõò ôïõò Þñùåò
(áíèñùðïìïñöéóìüò)
.
361-363Με αυτά τα λόγι’ απέθανε... κατέβαινε στον Άδην
Ï ¸êôïñáò, ìüëéò îåøý÷çóå, ç øõ÷Þ ôïõ ðÞãå óôïí ¢äç. Ôáõ-
Ραψωδία
Χ
257
στ. 247-394
ôü÷ñïíá
èñçíåß
ã é á ô ï ÷ á ì ü ô ç ò í å ü ô ç ô á ò ê á é ô ç ò á í ä ñ å ß á ò (ðâ. ñáø. Ð, óô. 855). Ïé áñ÷áßïé åß÷áí ôçí
ðåðïßèçóç üôé ç øõ÷Þöåýãåé ðåôþíôáò áðü ôï óþìá ôç óôéãìÞ ôïõ èáíÜôïõ, êáé êá-ôåâáßíåé óôïí ¢äç ìå
ôç ìïñöÞ ðôçíïý. Ôï ãåãïíüò üôé ç øõ÷Þèñçíåß, êáèþò åãêáôáëåßðåé ôï óþìá, áðïäåéêíýåé ôçí áãÜðç ôùíáñ÷áßùí
ÅëëÞíùí ãéá ôç æùÞ.
379 αφού μας δώκαν οι θεοί να πέσει αυτός ο άνδρας
¸íôïíç åßíáé ç ðßóôç ôùí ïìçñéêþí çñþùí üôé
áßôéïé ôçò åðéôõ÷ß-áò ôïõò åßíáé ðñùôßóôùò ïé èåïß
êáé ìåôÜ ç äéêÞ ôïõò ðñïóðÜ-èåéá. Èåùñïýóáí üôé ìå ôçí Üìåóç åðÝìâáóç ôùí èåþí óôç æùÞôïõò
ìðïñïýóáí íá åðéôåõ÷èïýí üëïé ïé óôü÷ïé ôïõò.
386-390 Άκλαυτος, άθαφτος... τον ποθητόν μου φίλον
Áêüìá êáé ìåôÜ ôï öüíï ôïõ ¸êôïñá, äçëáäÞ ôçí ïëïêëÞñùóçôçò åêäßêçóÞò ôïõ, ï Á÷éëëÝáò ðñÝðåé
íá áðïäþóåé ôéò ðñÝðïõ-óåò ôéìÝò óôï ößëï ôïõ. Õðïóôçñßæåé ìÜëéóôá üôé äåí èá ôïí îå-÷Üóåé ðïôÝ,
ïýôå üóï åßíáé æùíôáíüò ïýôå áêüìá êé áí ðåèÜíåé.Ç áîßá ôçò öéëßáò ùò õðÝñôáôï áãáèü ôïíßæåôáé
ãéá Üëëç ìßáöïñÜ óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò. ÅðéðëÝïí, ôï çèéêü ÷ñÝïò íá ôáöåßìå ôéìÝò ï íåêñüò åßíáé ìßá
áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò õðï÷ñåþóåéòôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛEΑΣ
ÔõöëùìÝíïò áðü
åêäéêçôéêÞ ìáíßá,
ï Á÷éëëÝáò åðéäåéêíýåé ìåãÜëç óêëç-ñüôçôá óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá óêïôþóåé ôïí ¸êôïñá. Åßíáé Üñéóôïò
ãíþóôçò ôçò ðïëåìéêÞò ôÝ÷íçò
êáé åêôéìÜ ìå óéãïõñéÜ ôï óçìåßï üðïõèá ñßîåé ôï äüñõ ôïõ, áöïý ï ïðëéóìüò ôïõ ¸êôïñá åßíáé äéêüò
ôïõ êáéîÝñåé ôï áäýíáôï óçìåßï ôçò ðáíïðëßáò ôïõ. Áñíåßôáé ïðïéáäÞðïôå óõì-öùíßá ìáæß ôïõ êáé ôï
ìßóïò
ôïõ áðÝíáíôé óôïí ¸êôïñá îåóðÜ êõñßùòìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü ôïõ. Ôïõ äçëþíåé áðåñßöñáóôá üôé üóá
ëýôñá êéáí ðñïóöÝñïõí ïé ãïíåßò ôïõ, ôï óþìá ôïõ èá ôï ñßîåé óôá üñíéá êáéôá óêõëéÜ, ðñïêáëþíôáò ôïõ
ìåãÜëï ðüíï áêüìç êáé ôçí ýóôáôç óôéãìÞôïõ èáíÜôïõ ôïõ.Óêëçñüò áëëÜ
Üîéïò ðïëåìéóôÞò,

åêäéêçôéêüò
áëëÜ êáé
óõíôåôñéììÝíïò
ãéá ôï èÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõ åßíáé ïé ÷áñáêôçñéóìïß ðïõ ìðïñïýí íááðïäïèïýí óôïí Á÷éëëÝá·
êõñéáñ÷åßôáé áðü áíÜìåéêôá óõíáéóèÞìáôá ó’áõôÞ ôç óêçíÞ: áðü ôç ìéá íéþèåé ìßóïò ãéá ôïí ¸êôïñá êé
áðü ôçí Üëëçèëßøç ãéá ôï ÷áìü ôïõ Ðáôñüêëïõ.
258
Ραψωδία
Χ
στ. 247-394
EΚΤΟΡΑΣ
Ï ¸êôïñáò åìöáíßæåôáé
ôïëìçñüò êáé ïñìçôéêüò
óôç ìÜ÷ç, ÜöïâïòìðñïóôÜ óôç äýíáìç ôïõ Á÷éëëÝá.
Åëðßæåé
óôç âïÞèåéá ôïõ Äßá, üôáíüìùò áíôéëáìâÜíåôáé ôï äüëéï ðáé÷íßäé ôçò ÁèçíÜò åíáíôßïí ôïõ,
ðá-ñáðïíéÝôáé
ðïõ ïé ðñïóôÜôåò èåïß ôçò Ôñïßáò (Äßáò êáé Áðüëëùíáò)ôïí åãêáôÝëåéøáí.
Åðéäéþêåé ôïí Ýíäïîï èÜíáôü ôïõ,
åíþ ðáñÜëëçëáôçí ýóôáôç óôéãìÞ óêÝöôåôáé êáé ôïí ðüíï ôùí äéêþí ôïõ áíèñþðùí,áí ôï óþìá ôïõ äåí
åðéóôñáöåß íá ôáöåß ìå áîéïðñÝðåéá êáé ôéìÝò. Ãé’,áõôü åðéäéþêåé íá èÝóåé êÜðïéïõò üñïõò óôç ìïíïìá÷ßá ìå
ôïí Á÷éëëÝá,÷ùñßò üìùò áðïôÝëåóìá.
ÅíäéáöÝñåôáé éäéáßôåñá ãéá ôçí õóôåñïöçìßáôïõ,
ãé’ áõôü êáé óõìðåñéöÝñåôáé Ýùò ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ ôçò æùÞòôïõ üðùò óõìðåñéöåñüôáí óå üëç
ôïõ ôç æùÞ: ìå
ãåííáéüôçôá
,
óèÝíïò
,
áîéïðñÝðåéá
êáé
áîéïóýíç
.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
254-255Και πρώτ’ ας συμφωνήσουμε και μάρτυρες μεγάλοι /θα ‘ναι οι θεοί…
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ÷ñçóéìïðïéïýóáí ðÜíôïôå ôç ìáñôõñßá ôùíèåþí ùò åããýçóç ôùí üñêùí ðïõ Ýäéíáí, áöïý
ïé èåïß ôéìùñïý-óáí óêëçñÜ ôïõò åðßïñêïõò.
317-318καιόπωςμεςστ’άστραπροχωρείλαμπρόςοαποσπε-ρίτης… τ’ αστέρια
Ï é á ñ ÷ á ß ï é ¸ ë ë ç í å ò ê á ô å ß ÷ á í ã í þ ó å é ò á ó ô ñ ï í ï ì ß á ò , ã é á õ ô ü ãíùñßæïõí ôçí ðáñïõóßá
ôïõ Áðïóðåñßôç –ôçò Áöñïäßôçò– óôïíõ÷ôåñéíü ïõñáíü.
340-342δέξου από τον πατέρα μου… λύτρα χρυσάφι και χαλ-κόν… τον πεθαμένον348-352κανείς την κεφαλήν
σου... εξαγοράν
Ïé ãïíåßò ðëÞñùíáí ëýôñá ãéá ôçí åîáãïñÜ ôïõ íåêñïý êáé ôçíåðéóôñïöÞ ôïõ óþìáôüò ôïõ.
Ραψωδία
Χ
259
στ. 247-394
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(aφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Ç
ôñéôïðñüóùðç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç
óõíäõÜæåôáé ìå ôï æùíôáíü,ãïñãü êáé óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíï
äéÜëïãï,
ðñïóäßäïíôáò óôï óõ-ãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá

äéáóôÜóåéò êéíçìáôïãñáöéêÞò ðåñéðÝôåéáò.•Ï ðïéçôÞò Ý÷åé åðéëÝîåé ôéò

êáôÜëëçëåò ëÝîåéò
ðïõ áðïäßäïõí Üøïãáôï Þèïò ôùí äýï çñþùí êáé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç.
Παρομοιώσεις:
(óô. 262-265) «ëåïíôÜñéá êáé Üíèñùðïé ðïôÝ äåí üìïóáíåéñÞíçí,…ôüóïêéåãþäåíäýíáìáéðïôÝíáó’áãáðÞóù»/(óô.308)
«ùóÜíáåôüò» / (óô. 317-319) «êáé üðùò… Ýëáìðå» / (óô. 394) «ùóÜí èåüí».
Μεταφορές:
( ó ô . 2 8 2 ) « ó ô ç í ø õ ÷ Þ í ô ï è Ü ñ ñ ï ò í á í å ê ñ þ ó å é ò » / ( ó ô . 286) «êé åßèå ïëüâïëç óôá
óðëÜ÷íá óïõ íá öèÜóåé» / (óô. 357) «êé åßíáéç êáñäéÜò óïõ óßäåñï» / (óô. 381) «ôçí ðüëéí ôùí áò
æþóïìåí åìåßò ìåô’ ÜñìáôÜ ìáò».
Προσωποποιήσεις:
(óô. 252-253) «ç øõ÷Þ ìïõ èÝëåé / áíôßìá÷á íá óïõóôçèþ» / (óô. 272) «ç ëüã÷ç óïõ Ý÷åé óöÜîåé» / (óô. 317)
«üðùò ìåò óô’Üóôñá ðñï÷ùñåß ëáìðñüò ï áðïóðåñßôçò» / (óô. 360) «èåíÜ óïõ ðÜñïõíôçí æùÞí» / (óô.
385) «ôé äéáëïãßóôçêå ôïýôá ç øõ÷Þ ìïõ ôþñá;»
Επίθετα:
(óô. 260) «Üãñéï âëÝììá», «ãñÞãïñïò Ðçëåßäçò» / (óô. 261)«¸êôïñ ìéóçôÝ» / (óô. 268) «áñåôÞí
ðïëåìéêÞí» / (óô. 269) «ìá÷çôÞò áíäñåß-ïò» / (óô. 273) «ìáêñüéóêéïí êïíôÜñé» / (óô. 278) «Üøïãïí Ðçëåßäçí» /
(óô.279) «éóüèåå Ðçëåßäç» / (óô. 281) «ëüãéá óôñïããõëÜ» / (óô. 287) «åëáöñü-ôåñïí áãþíá» / (óô.
294) «äõíáôÞí öùíÞí» / (óô. 300) «èÜíáôïò êáêüò» /(óô. 301-302) «ìáêñüâïëïò õéüò» / (óô. 308) «áåôüò
õøçëïðÝôçò» / (óô. 309)«ìáýñá íÝöç» / (óô. 310) «ëáãüí Üíáíäñïí», «ôñõöåñÜí áñíÜäá» / (óô. 313)«ïñìÞí ðïëÝìïõ
áãñßá» / (óô. 314) «åîáßóéá áóðßäá» / (óô. 321) «ôñõöåñüíóþìá» / (óô. 328) «÷áëêïöüñï áêüíôé» / (óô.
340) «óåðôÞí ìçôÝñá» / (óô.353) «íåêñéêÞ êëßíç» / (óô. 358) «ïñãÞ èåúêÞ» / (óô. 386) «Üêëáõôïò íåêñüò»/ (óô.
392) «ðáéÜíá íéêçöüñïí» / (óô. 393) «èåßïí ¸êôïñá».
Εικόνες:
(óô. 294-295) «êé Ýóõñå… äåí Þôáí» / (óô. 306-310) «åßðåí áõôÜ…áñíÜäá» / (óô. 367-371)
«êáé áöïý ôçí ëüã÷çí… íá ôïí êåíôÞóåé» / (óô.391-392) «Ôþñá… íéêçöüñïí».
Ασύνδετο:
(óô.386)«¢êëáõôïò,Üèáöôïòíåêñüòêåßôåô’åêåßóôåòðñýìíåò».
260
Ραψωδία
Χ
στ. 247-394

Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Ποιες είναι οι προτάσεις του Έκτορα προς τον Αχιλλέαπριν από την έναρξη της σύγκρουσης και τι επικαλεί-
ται, για να στηρίξει τις προτάσεις του; Πώς εξηγείτεψυχολογικά τόσο τις προτάσεις του Έκτορα όσο
καιτην άρνηση του Αχιλλέα να τις δεχθεί;
Ï ¸êôïñáò ðñïôåßíåé óôïí Á÷éëëÝá íá óõìöùíÞóïõí üôé ìåôÜ ôç ìï-íïìá÷ßá
èá óåâáóôåß ï íéêçôÞò ôï óþìá ôïõ íéêçìÝíïõ
êáé üôé èá ôïáðïäþóåé óôïõò äéêïýò ôïõ, ãéá íá ôáöåß ìå ôéò ðñÝðïõóåò ôéìÝò.Ç ðñüôáóç áõôÞ ôïõ
¸êôïñá åßíáé êáé
øõ÷ïëïãéêÜ êáé ïõóéáóôéêÜäéêáéïëïãçìÝíç·
ôï ßäéï êáé ç Üñíçóç ôïõ Á÷éëëÝá. Ï ¸êôïñáò åßíáéáðïöáóéóìÝíïò íá ìïíïìá÷Þóåé ìå ôïí Á÷éëëÝá, áêüìç
êé áí óôï âÜèïòîÝñåé üôé èá ðåèÜíåé. Åßíáé ëïãéêü, üìùò, íá ðåñéìÝíåé üôé ï ïñãéóìÝíïòÁ÷éëëÝáò ðïõ
Ý÷åé áðÝíáíôß ôïõ, óå ðåñßðôùóç ðïõ ôïí óêïôþóåé, èáèåëÞóåé íá åêôïíþóåé ôçí ïäýíç ôïõ ãéá ôïí
áãáðçìÝíï ößëï ôïõ åðÜ-íù óôï óþìá ôïõ. Åßíáé ëïãéêü íá èÝëåé ï ¸êôïñáò íá áðïöýãåé
ôçíåêäéêçôéêÞ ìáíßá ôïõ Á÷éëëÝá ìåôÜ èÜíáôïí. Èá ëÝãáìå, âÝâáéá, üôé çðñüôáóÞ ôïõ áõôÞ
ìáñôõñÜ, ßóùò, ìéá çôôïðÜèåéá êáé Ýíá öüâï ãéá ôçíåðåñ÷üìåíç óýãêñïõóç.Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ï
Á÷éëëÝáò Ý÷åé áõôÞ ôç óôéãìÞ óôï ìõáëü ôïõìüíï ôçí
åêäßêçóç·
áõôÞ ôïõ ç åêäéêçôéêÞ ìáíßá ôïý äßíåé êáé ôç óéãïõñéÜãéá ôç íßêç ôïõ.
2. Αφού χωρίσετε σε ενότητες τη σκηνή της μονομαχίαςμε κριτήριο τη γνώση (ή την άγνοια) του Έκτορα,
ναπεριγράψετε με λεπτομέρειες κάθε φάση χωριστά, προ-σέχοντας τους λόγους και τις κινήσεις των
αντιπάλων,τα όπλα που χρησιμοποιούνται, τα χτυπήματα κ.λπ.Ποιο σημάδι οδηγεί, τελικά, τον Έκτορα στη
συνειδη-τοποίηση της κατάστασής του;
Áðü ôï óô. 273 áñ÷ßæåé ç êáíïíéêÞ
ìïíïìá÷ßá
. ¸ùò ôï óô. 295 ï ¸êôïñáòíïìßæåé üôé Ý÷åé äßðëá ôïõ ôïí Äçßöïâï êáé äåí ìïéÜæåé íá Ý÷åé êáôáëÜâåéôçí Þôôá ôïõ ðïõ
åßíáé ðñïáðïöáóéóìÝíç áðü ôç Ìïßñá.ÁìÝóùòìåôÜ,üìùò,Ýùòêáéôïóô.305,ï¸êôïñáòóõíåéäçôïðïéåßüôéôïôÝëïò ôïõ åßíáé êïíôÜ êáé
óêÝöôåôáé íá ðïëåìÞóåé ãåííáßá, ãéá íá êåñäß-óåé ôçí õóôåñïöçìßá ôïõ (Ýùò óô. 336). ¼ôáí êáôáëáâáßíåé êáé ôçí
áðÜôçôïõ Äçßöïâïõ, åßíáé ðéá óßãïõñïò üôé èá çôôçèåß áðü ôïí Á÷éëëÝá.
Ραψωδία
Χ
261
Áñ÷éêÜ ï Á÷éëëÝáò ñß÷íåé Ýíá ÷Üëêéíï êïíôÜñé åíáíôßïí ôïõ ¸êôïñá, ïïðïßïò ôï áðïöåýãåé êáé áìÝóùò
åéñùíåýåôáé ôïí Á÷áéü Þñùá ãéá ôçíáóôï÷ßá ôïõ. Ç äéêÞ ôïõ áíôßóôïé÷ç ðñïóðÜèåéá êáôáëÞãåé åðÜíù óôçíáóðßäá
ôïõÁ÷éëëÝá.ÓôçóõíÝ÷åéáï¸êôïñáòæçôÜåéäåýôåñïêïíôÜñéáðüôïí Äçßöïâï, áëëÜ áõôüò äåí âñßóêåôáé êïíôÜ ôïõ. ÏñìÜåé ìå ôï
îßöïòôïõ åíáíôßïí ôïõ Á÷éëëÝá, åêåßíïò, üìùò, ôïí ëïã÷ßæåé óôïí ôñÜ÷çëï.
3.Μεποιοντρόποοποιητήςμάς πληροφορείγιατοθάνα-τοτουΑχιλλέα,ανκαιαυτόςδενσυμβαίνειστηδιάρκειατουιλιαδικούέπους(πβ.καιΤ
415-417,Φ277);
Ï ðïéçôÞò ìÜò ðëçñïöïñåß ãéá ôï èÜíáôï ôïõ Á÷éëëÝá:á) ìå ôá
ëüãéá ôïõ ¸êôïñá
(× 358-360): «åìðñüóèåí ôùí Óêáéþí Ðõëþíï ÁëÝîáíäñïò êáé ï Öïßâïò / èåíÜ óïõ ðÜñïõí ôç æùÞ,
åîáßóéå ðïëÝ-ìáñ÷å»,â) ìå ôç
âåâáéüôçôá
ðïõ åêöñÜæåé ï ßäéïò ï Á÷éëëÝáò ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ(× 365-366): «ÐÞãáéíå êé åãþ êáñôåñþ ôçí
þñáí ôïõ èáíÜôïõ / ðïõ ïÆåõò êé ïé Üëëïé áèÜíáôïé ãéá ìå è’ áðïöáóßóïõí»,ã) ìå ôçí
ðñïöçôåßá
ôïõ áëüãïõ ôïõ, ôïõ ÎÜíèïõ (Ô 415-417), êáéä)ìåôçí
ðñïåéäïðïßçóç
ôçòÈÝôéäáò,üðùòìåôáöÝñåôáéáðüôïíÁ÷éëëÝáôçíþñáðïõêéíäõíåýåéáðüôáöïõóêùìÝíáíåñÜôïõÓêÜìáíäñïõ(Ö277).
4. Να συγκρίνετε τον τρόπο με το οποίο ο ποιητής πα-ρουσίασε το θάνατο του Πάτροκλου με το θάνατο
του Έκτορα, επισημαίνοντας ομοιότητες και διαφορές, αλλάκαι συνδέοντας τα δύο αυτά
γεγονότα με το θάνατοτου Αχιλλέα. Να δικαιολογήσετε με λίγα λόγια τις παρατηρήσεις και
τα συμπεράσματά σας.
ÂáóéêÞ
ïìïéüôçôá
ôïõ èáíÜôïõ ôùí äýï çñþùí åßíáé ï êáèïñéóôéêüòñüëïò ôùí èåþí, ôïõ
Áðüëëùíá
êáé ôçò
ÁèçíÜò·
ïé èåïß, åðßóçò, äñïõíìå äüëéï ôñüðï ëßãï ðñéí åõíïÞóïõí ôï èÜíáôï êáé ôùí äõï çñþùí.ÅðéðëÝïí, ëßãï ðñéí
îåøõ÷Þóåé ï çôôçìÝíïò
óõæçôÜåé
ìå ôï íéêçôÞ êáé,ìÜëéóôá, ðñïâëÝðåé ôï èÜíáôü ôïõ. Áêüìç, êáé ïé äýï íéêçôÝò
êáõ÷þíôáé
êáé äéáâåâáéþíïõí üôé äåí èá óåâáóôïýí ôï óþìá ôïõ áíôéðÜëïõ ôïõò.Êáé ìéá ëåðôïìÝñåéá óçìáäéáêÞ: êáé óôéò äýï
ðåñéðôþóåéò ï çôôçìÝíïòöïñÜåé ôá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá.
5. Αφού λάβετε υπόψη σας όλη τη ραψωδία Χ (βλ. καιΠεριληπτικήαναδιήγηση),ναγράψετεποιεςσκηνέςτηςραψωδίας
αναγνωρίζετε στο ποίημα του Κ.Π. Καβάφη«Τρώες» (βλ. Παράλληλο κείμενο). Ποιος παίζει
το
στ. 247-394
262
Ραψωδία
Χ
στ. 247-394
ρόλο του Έκτορα στο ποίημα του Καβάφη; Τι πετυ-χαίνειμεαυτήτηναλλαγήοΑλεξανδρινόςποιητής;Ναδικαιολογήσετε
τιςαπόψειςσαςμεστοιχείααπόταδύοκείμενα.
Óå áõôü ôï ðïßçìá ï ÊáâÜöçò ìéëÜåé óáí íá åßíáé ï ¸êôïñáò, êáèéóôþ-íôáò ôïí, ïõóéáóôéêÜ, Ýíá
óýìâïëï äéá÷ñïíéêü
.Áíáãíùñßæïõìå óôï ðïßçìá ôéò åîÞò óêçíÝò ôçò ñáøùäßáò ×:•ôçí åêðëÞñùóç ôçò «âïõëÞò» ôïõ
Äßá êáé ôçí áñ÷Þ ôïõ ôÝëïõò ãéáôïõò Ôñþåò,•ôçí áíáìïíÞ ôïõ ¸êôïñá Ýîù áðü ôá ôåß÷ç ôçò
Ôñïßáò ãéá ôç ìïíï-ìá÷ßá ôïõ ìå ôïí Á÷éëëÝá,•ôç öõãÞ, óôçí ïðïßá ôñÝðåôáé, êáé ôï ôñÝîéìï ôùí äýï
çñþùí ãýñùáðü ôá ôåß÷ç, êáé, ôÝëïò,•ôïõò èñÞíïõò ôïõ ÐñéÜìïõ êáé ôçò ÅêÜâçò ðñéí áðü ôï èÜíáôï
ôïõ ¸êôïñá.
6.Αφού μελετήσετετοεποπτικόυλικόπουσυνοδεύειτηνενότητα: α) Να επισημάνετε τι ήθελε, κατά τη γνώμησας, ο κάθε
καλλιτέχνης να προβάλει. […]
Óôçí
åéêüíá 35
ç óýãêñïõóç ôùí äýï çñþùí, ôïõ ¸êôïñá êáé ôïõ Á÷éë-ëÝá, áðïäßäåôáé ìå æùíôÜíéá
êáé äñáìáôéêüôçôá.Ç
åéêüíá 36
áðåéêïíßæåé Üëëï Ýíá óôéãìéüôõðï ôçò ìïíïìá÷ßáò êáé áðï-ðíÝåé ìéá áßóèçóç ïñãÞò åê ìÝñïõò ôïõ
Á÷éëëÝá êáé ìéá óõóôïëÞ, áëëÜü÷é åãêáôÜëåéøç åê ìÝñïõò ôïõ ¸êôïñá.Ç
åéêüíá 37
÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôç ëåðôïìÝñåéá ôçò áðåéêüíéóçò ìåÝíá ðïëý åíäéáöÝñïí öüíôï: ôïõò
óõíôñüöïõò êáé ôïõò óõããåíåßò ðïõðáñáêïëïõèïýí ìå áãùíßá. ¸ôóé, ç ôïé÷ïãñáößá áõôÞ êáèßóôáôáé
áêüìçðéï èåáôñéêÞ.Ç
åéêüíá 38
áðïäßäåé áñêåôÜ ðåéóôéêÜ ôïí êïìðáóìü ôïõ Á÷éëëÝá, ðïõÝ÷åé óõìðáñáóôÜôç ôç èåÜ ÁèçíÜ.Ç
åéêüíá 39
óõíäõÜæåé ôï èñÞíï ìå ôçí áôßìùóç ôïõ íåêñïý.
Ραψωδία
Χ
263
στ. 247-394

Α
Π Α Ν Τ Η Σ Η
στη διαθεματική δραστηριότητα– σχέδιο εργασίας του σχολικού βιβλίου
Α) Αφού μελετήσετε προσεκτικά την περιγραφή της μο-νομαχίας Αχιλλέα – Έκτορα, να τη συγκρίνετε
με τιςμονομαχίεςπουσυναντήσατεσεπροηγούμενεςραψωδίες(Μενέλαου–Πάρη)στοΓ,Αίαντα–ΈκτοραστοΗκαιΓλαύκου –
Διομήδη στο Ζ) και να σημειώσετε: α) τιςπροετοιμασίες και γενικά όσα προηγούνται από κάθεαγώνα,β)
τιςφάσειςτουκάθεαγώνα,γ)ταχτυπήμα-τατουενόςεναντίοντουάλλου,δ)ταόπλα(αμυντικά,επιθετικά) που χρησιμοποιούνται
σε κάθε περίπτωση,ε) τον τρόπο με τον οποίο λήγει κάθε αναμέτρηση, επιμένοντας κάθε φορά
στις διαφορές και σημειώνονταςτις ομοιότητες που παρατηρείτε. [...]
Á) á) Áñ÷éêÜ, óôéò åðßóçìåò ìïíïìá÷ßåò üëïé ïé óôñáôéþôåò êÜèïíôáéêáé ðåñéìÝíïõí ôïõò äýï ìïíïìÜ÷ïõò íá
åìöáíéóôïýí. Åêåßíïé Ýñ÷ïíôáéìå åðéâëçôéêü ôñüðï êáé ðáßñíïõí èÝóç, ãéá íá áñ÷ßóïõí ôïí
«áãþíáëüãùí», ôçí áíôáëëáãÞ ðñïêëÞóåùí, ãéá íá êÜìøïõí ôï çèéêü ôïõ áíôé-ðÜëïõ ôïõò. Áõôü ôï ôõðéêü êïììÜôé ôï
óõíáíôÜìå ìüíï óôç ìïíïìá÷ßáÁßáíôá – ¸êôïñá. â) Óôç ìïíïìá÷ßá ÌåíÝëáïõ – ÐÜñç ïé Þñùåò ñß÷íïõíðñþôá êïíôÜñéá áðü
áðüóôáóç, óôç óõíÝ÷åéá åðéôßèåíôáé ìå îßöç, ìåôÜìÜ÷ïíôáé ìå ôá ÷Ýñéá êáé óôï ôÝëïò ìå êïíôÜñé óôï ÷Ýñé. Ï Áßáíôáò
ìåôïí ¸êôïñá îåêéíïýí ìå ôïí áãþíá ëüãùí, óôç óõíÝ÷åéá ñß÷íïõí êïíôÜ-ñéá áðü áðüóôáóç êáé ìåôÜ áðü êïíôÜ êáé óôï
ôÝëïò åêóöåíäïíßæïõíâñÜ÷ïõò. Óôç ìïíïìá÷ßá ¸êôïñá – Á÷éëëÝá õðÜñ÷åé ðÜëé áãþíáò ëüãùíóôçí áñ÷Þ, ìåôÜ
ñßøç êïíôáñéþí áðü ìáêñéÜ, óýãêñïõóç ìå îßöïò êáéëüã÷ç áðü êïíôÜ êáé óôï ôÝëïò ðÜëé áíôáëëáãÞ ëüãùí. ã)-ä)-å)
Âë. ôéòðåñéëçðôéêÝò áðïäüóåéò.ÂáóéêÞ ôõðïëïãßá ôçò åðéêÞò ìïíïìá÷ßáò èá ìðïñïýóå íá èåùñçèåß çåîÞò:•Ç åðéâëçôéêÞ
åìöÜíéóç ôùí áíôéðÜëùí,•Ç áíôáëëáãÞ ëüãùí,•Ç áíôáëëáãÞ âïëþí ðñþôá áðü áðüóôáóç êáé ýóôåñá áðü êïíôÜ,•Ç
ïëïêëÞñùóç: áí äåí õðÜñîåé íéêçôÞò, ïé áíôßðáëïé áíôáëëÜóóïõíäþñá· áí êÜðïéïò óêïôùèåß, ï íéêçôÞò ðáßñíåé
ôá üðëá ôïõ.
265
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο και τα καράβια των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: α) στ. 1-108: 27
η
ημέρα της
Ιλιάδας
(ειδικότεραο στ. 61 αναφέρεται στη νύχτα μεταξύ της 27
ης
και 28
ης
ημέρας), β) στ. 109-225: 28
η
ημέρα, γ) στ. 226-897: 29
η
ημέρα της
Ιλιάδας
ΠΡΟΣΩΠΑ: Αχιλλέας, φάντασμα Πατρόκλου, Νέστορας, Αγαμέ-μνονας, οι δύο Αίαντες, Μενέλαος,
Επείος, Μηριόνης, Εύμηλος,Ιδομενέας, Οδυσσέας, Αντίλοχος, Πολυποίτης, Τεύκρος, Διομή-δης
(Αχαιοί) - Απόλλωνας, Αθηνά (θεοί)
Ἇθλα ἐπὶΠατρόκλῳ
Β
ΑΣΙΚΑ
Σ
ΗΜΕΙΑ
•Ïé Ìõñìéäüíåò èñçíïýí ôïí ÐÜôñïêëï· ï Á÷éëëÝáò áðåõèýíåôáé óôïíåêñü êáé ôïõ ëÝåé üôé èá ðáñáäþóåé
óôá óêõëéÜ ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá.ÌðñïóôÜ óôç íåêñéêÞ ðõñÜ ôïõ Ðáôñüêëïõ, õðüó÷åôáé íá óöÜîåé äþ-
äåêá áñ÷ïíôüðïõëá ôùí Ôñþùí.•Ï Á÷éëëÝáò èñçíåß ôïí ÐÜôñïêëï óôçí áêñïãéáëéÜ êáé, üôáí
ôïíðáßñíåé ï ýðíïò áðü ôçí êïýñáóç, åìöáíßæåôáé ìðñïóôÜ ôïõ ï ÐÜôñï-êëïò, ôïí ðáñáêáëåß íá ôïí èÜøåé ôï
óõíôïìüôåñï êáé ôïí ðñïåéäïðïéåßêáé ãéá ôï äéêü ôïõ èÜíáôï.•Ï é Á ÷ á é ï ß å ô ï é ì Ü æ ï õ í ô ç í ð õ ñ Ü ô ï õ
Ð á ô ñ ü ê ë ï õ ê á é ð ñ ï ó ö Ý ñ ï õ í íåêñéêÝò èõóßåò.•ÏÁ÷éëëÝáòïñãáíþíåéáèëçôéêïýòáãþíåòðñïòôéìÞíôïõÐáôñüêëïõ.
Αθλητικοίαγώνεςπροςτιμήντου Πάτροκλου
Ρ αψω δ ί α Ψ
 Ρ αψω δ ί α Ω
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Αχαιών (η σκηνή τουΑχιλλέα), το
ανάκτορο του Πριάμου, τα ανάκτορα τουΟλύμπου, η σπηλιά
τ η ς Θ έ τ ι δ α ς σ τ η θ ά λ α σ σ α ΧΡΟΝΟΣ: α ) σ τ . 1 - 3 0 : 2 9
η
ημέρα, β) στ. 31-694: 41
η
ημέρα, γ) στ. 695-785: 42
η
η μ έ ρ α , δ ) σ τ . 7 8 6 - 8 0 5 : 50
ή
ημέρα της
Ιλιάδας
.Π Ρ Ο Σ Ω Π Α : Α χ ι λ λ έ α ς , Α υ τ ο μ έ δ ο ν τ α ς , Ά λ κ ι μ ο ς ( Α χ α ι ο ί ) –
Πρίαμος, Εκάβη, Ιδαίος, Κασσάντρα, Ανδρομάχη,
Ελένη(Τρώες) – Δίας, Απόλλωνας, Ήρα, Ίριδα, Θέτιδα,Αθηνά,
Ερμής (θεοί)
Ἕκτορος Λύτρα
ΛύτραγιατονΈκτορα
268
Ραψωδία
Ω
Π
ΕΡΙΛΗΨΗ στ. 1-467
Ï Á÷éëëÝáò îáãñõðíÜåé óêåðôüìåíïò ôï ößëï ôïõ êáé èñçíþíôáò áêüìáãéá ôï ÷áìü ôïõ. Ôéò åðüìåíåò çìÝñåò æåýåé
ô’ Üëïãá óôï Üñìá ôïõ êáéóÝñíåé ôïí ¸êôïñá ôñåéò öïñÝò ãýñù áðü ôïí ôÜöï ôïõ ÐÜôñïêëïõ.
ÏÁðüëëùíáò ðñïóôáôåýåé ôï óþìá ôïõ íåêñïý áðü ôç öèïñÜ.ÊÜðïéïé èåïß ðñïôñÝðïõí ôïí ÅñìÞ íá êëÝøåé
ôï ëåßøáíï· áíôéäñïýíç ¹ñá, ç ÁèçíÜ êáé ï Ðïóåéäþíáò. Ôç äùäÝêáôç ìÝñá ï
ÁðüëëùíáòáíôéäñÜåé Ýíôïíá êáé ìáëþíåé ìå ôçí ¹ñá. Ï Äßáò óôÝëíåé ôçí ºñéäá íáöÝñåé ôç
ÈÝôéäá. ¼ôáí Ýñ÷åôáé ç ÈÝôéò, ï Äßáò ôç óõìâïõëåýåé íá ìåôáöÝñåé óôï ãéïôçò üôé ïé èåïß äåí åßíáé
åõ÷áñéóôçìÝíïé ìå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ êáé ôçíÜñíçóÞ ôïõ íá åðéóôñÝøåé ôï íåêñü óôïõò äéêïýò ôïõ.
Ôçò ëÝåé åðßóçòüôé èá óôåßëåé ôçí ºñéäá óôïí Ðñßáìï, ìå ôï ìÞíõìá íá ðñïóöÝñåé ëýôñáóôïí Á÷éëëÝá ãéá
íá
ðÜñåé ðßóù ôï ëåßøáíï ôïõ ãéïõ ôïõ.Ç ÈÝôéò ìåôáöÝñåé áìÝóùò ôï èåúêü ìÞíõìá óôïí Á÷éëëÝá êé
åêåßíïòôï äÝ÷åôáé. Óôï ìåôáîý, ç ºñéò äßíåé óôïí Ðñßáìï ôï ìÞíõìá ôïõ Äßá: íáðÜåé ìå ëýôñá óôïí
Á÷éëëÝá êáé íá æçôÞóåé ôï óþìá ôïõ ãéïõ ôïõ êáéíá ìç öïâçèåß, ãéáôß èá Ý÷åé êïíôÜ ôïõ ôïí ÅñìÞ. Ï Ðñßáìïò
åíçìåñþíåéôçí ÅêÜâç, ç ïðïßá ðñïóðáèåß íá ôïí åìðïäßóåé. ÐñïóôÜæåé ôïõò ãéïõòôïõ íá öïñôþóïõí ôá äþñá
óôçí Üìáîá êáé êÜíåé óðïíäÝò óôïí Äßá,æçôþíôáò ôïõ ïéùíü. Åêåßíïò áíôáðïêñßíåôáé êáé ôïõ óôÝëíåé
áìÝóùòÝíá ìáýñï áåôü, ðïõ êÜíåé ìåñéêÝò âüëôåò ðÜíù áðü ôï êÜóôñï· áìÝóùòìåôÜ ÷Üíåôáé.Ï Ðñßáìïò îåêéíÜåé
ãéá ôï á÷áúêü óôñáôüðåäï ìå ôïí Éäáßï íá ïäçãåßôçí Üìáîá. Ïé äéêïß ôïõ ôïí óõíïäåýïõí ìÝ÷ñé ôç ìÝóç ôïõ
êÜìðïõ, ìåèñÞíïõò. ¼ôáí ç óõíïäåßá åðéóôñÝöåé óôçí ðüëç, ï Äßáò óôÝëíåé êïíôÜóôïõò äýï ãÝñïíôåò
ôïí ÅñìÞ. ¸÷ïíôáò ðÜñåé ôç ìïñöÞ íåáñïý áñ÷ï-íôüðïõëïõ, ï èåüò óõíáíôÜåé ôïí Éäáßï êáé ôïí Ðñßáìï óôï ðïôÜìé,
ôïõòóõóôÞíåôáé ùò áêüëïõèïò ôïõ Á÷éëëÝá êáé ôïõò ïäçãåß ìå áóöÜëåéáìÝ÷ñé ôçí
á÷áúêÞ ôÜöñï
.
Åêåß, âõèßæåé óôïí ýðíï ôïõò öñïõñïýò, êáéáíïßãåé ôéò ðýëåò. ÖÝñíåé ôïõò ðñïóôáôåõüìåíïýò
ôïõ óôç óêçíÞ ôïõÁ÷éëëÝá, áðïêáëýðôåé óôïí Ðñßáìï ôçí ôáõôüôçôÜ ôïõ êáé áðï÷ùñåß.
στ. 1-467
Ραψωδία
Ω
269
στ. 468-677
Τόπος

Ç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá

Χρόνος
41
ç
ðñïò 42
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
Ðñßáìïò,Á÷éëëÝáò
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ÅñìÞò áöÞíåé ôïí Ðñßáìï êáé ôïí Éäáßï Ýîù áðü ôç óêçíÞ ôïõ Á÷éë-ëÝá êé åðéóôñÝöåé óôïí ¼ëõìðï. Ï Ðñßáìïò
ìðáßíåé óôç óêçíÞ êáé,÷ùñßò íá ôïí áíôéëçöèåß êáíåßò, ðëçóéÜæåé ôïí Á÷éëëÝá, ôïõ áãêáëéÜæåéôá
ãüíáôá êáé ôïí éêåôåýåé íá ôïí ëõðçèåß êáé íá ôïõ äþóåé, Ýíáíôéëýôñùí, ôï óþìá ôïõ ãéïõ ôïõ.
Ï Á÷éëëÝáò óõãêéíåßôáé êáé îåóðÜåé óåëõãìïýò ìáæß ìå ôï ãÝñïíôá. ¾óôåñá ðñïóðáèåß íá
ðáñçãïñÞóåé ôïíÐñßáìï êáé ôïõ ëÝåé íá çóõ÷Üóåé. Åêåßíïò áñíåßôáé êáé æçôÜåé íá
ôïõäïèåß áìÝóùò ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá. Ï Á÷éëëÝáò áãñéåýåé êáé ôïí áíáãêÜ-æåé íá õðáêïýóåé. Ìáæß ìå ôïí
ÁõôïìÝäïíôá êáé ôïí ¢ëêéìï, ï Á÷éëëÝáòöñïíôßæåé ãéá ôçí åôïéìáóßá ôïõ íåêñïý. Óôç óõíÝ÷åéá ï
Ðçëåßäçò åðé-óôñÝöåé óôç óêçíÞ, åíçìåñþíåé ôïí Ðñßáìï êáé ôïí êáëåß íá äåéðíÞóïõí.ÌåôÜ ôï äåßðíï, êé áöïý ðñþôá ï
Ðñßáìïò åîáóöáëßóåé áðü ôïí Á÷éëëÝááíáêù÷Þ ãéá Ýíôåêá çìÝñåò, ðñïêåéìÝíïõ íá èÜøåé ôïí ¸êôïñá ìå üëåòôéò ôéìÝò,
üëïé áðïóýñïíôáé ãéá ýðíï.
Ραψωδία Ω 468-677
ΗσυνάντησηΠρίαμουκαιΑχιλλέα
α)στ.468-506:ΟΠρίαμοςέρχεταιστησκηνήτουΑχιλλέακαιτονικετεύει.β)στ.507-551:ΟΑχιλλέαςσυγκινείταικαιπαρηγορείτονΠρίαμο.γ)στ.
552-595: ΗπεριποίησηκαιηπροετοιμασίατουσώματοςτουΈκτορα.δ)στ.596-633: ΤοδείπνοτουΑχιλλέακαιτουΠριάμου.ε)στ.634-677: Ο
ΑχιλλέαςυπόσχεταιστονΠρίαμοότιθαγίνειηανακωχήγιατηνταφήτουΈκτορακαιαποσύρονταιγιαύπνο.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
270
Ραψωδία
Ω
στ. 468-677
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
469ξεπεζεύει:
êáôåâáßíåé áðü ôï Üëïãï.
473 Αυτομέδων:
Ãéïò ôïõ Äéþñç, áðü ôç Óêýñï. ¹ôáí éððïêüìïòôïõ Á÷éëëÝá.
474 ότ’ είχε αποδειπνήσει:
ìüëéò åß÷å ôåëåéþóåé ôï äåßðíï ôïõ.ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ ï Á÷éëëÝáò åß÷å åðéâÜëåé
óôïíåáõôü ôïõ íçóôåßá ùò Ýíäåéîç ðÝíèïõò. ÌåôÜ ôçí åðÝìâáóç,üìùò, ôçò ÈÝôéäáò óôïõò
óôß÷ïõò Ù 126-132 Ýðáøå ôç íçóôåßáêáé, üðùò ðáñáôçñïýìå, Ýôñùãå êáíïíéêÜ.
476 χωρίς να τον νοήσει:

÷ùñßò íá ôïí áíôéëçöèåß.

478 τ’ ανδροφόνα χέρια:
ôá÷ÝñéáðïõóêüôùóáíðïëëïýòÜíäñåò.
480 πάνερμος:
÷ôõðçìÝíïò áðü ìåãÜëç óõìöïñÜ.
483 τον θείον:

Ï Ðñßáìïò ðáñïõóéÜæåôáé ìå åíôõðùóéáêÞ ìïñöÞ êáéåìöÜíéóç óôá ìÜôéá ôïõ Á÷éëëÝá, ãé’ áõôü ðñïêáëåß ôçí
Ýêðëçîçôïõ Ðçëåßäç.
486 ισόθεε Πηλείδη:
Ï Ðñßáìïò áðïäßäåé áõôüí ôïí ôéìçôéêü ÷á-ñáêôçñéóìü óôïí Á÷éëëÝá, ãéá íá ôïí ðéÝóåé øõ÷ïëïãéêÜ êáé
íááðïäå÷ôåß ôçí éêåóßá ôïõ. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôï åðßèåôï «éóüèåïò»åîïìïéþíåé ôïí Á÷éëëÝá ìå èåü, ãéá íá ôïõ
õðåíèõìßóåé üôé üëïéïé èåïß äåß÷íïõí åýíïéá êáé Ýëåïò óôïõò éêÝôåò.
487 το έρμο γήρας ήβρε:

ãÝñáóå.
491 ολοκαιρίς:
óõíÝ÷åéá, êÜèå ìÝñá.
496 από μια γαστέρα:
áðüìéáêïéëéÜ,äçëáäÞáðüôçíßäéáìçôÝñá.
497 τα επίλοιπα:
ôá õðüëïéðá.
498 μόσφαξ’ ο Άρης:

Ï Ðñßáìïò äåí èÝëåé íá åîïñãßóåé ôïí Á÷éë-ëÝá öïñôþíïíôÜò ôïõ ôïõò öüíïõò ôùí ãéùí ôïõ, ãé’ áõôü
ôïõòáðïäßäåé óôïí ¢ñç, ôï èåü ôïõ ðïëÝìïõ.
499 προτώρα:
ðñéí áðü ëßãï.
502 με πλήθια λύτρα:

ìå ðëÞèïò ëýôñùí.
509 τον άμπωσεν αγάλι:
ôïí Ýóðñùîå ìáëáêÜ.Ç êßíçóç áõôÞ ôïõ Á÷éëëÝá ìáñôõñÜ ôç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóÞôïõ. ÊáíïíéêÜ, ìåôÜ ôçí
éêåóßá ï Þñùáò èá Ýðñåðå íá ðéÜóåé ôï÷Ýñé ôïõ éêÝôç êáé íá ôïí âÜëåé íá êáèßóåé, áëëÜ áõôü èá ôï
êÜíåéáñãüôåñá.
515-516και σήκωσε απ’ το χέρι τον γέροντα:
Ç ÷åéñïíïìßá áõôÞäåß÷íåé üôé ï Á÷éëëÝáò áðïäÝ÷åôáé ôçí éêåóßá ôïõ Ðñßáìïõ.
517 τωόντι:
ðñÜãìáôé.
527 πιθάρια δυο σιμά του:

Ìå ôçí áëëçãïñéêÞ áõôÞ áöÞãçóç ïÁ÷éëëÝáò ðñïóðáèåß íá ðáñçãïñÞóåé ôïí äõóôõ÷Þ Ðñßáìï.
544 στου Μάκαρος τη χώραν:
Ï ÌÜêáñ Þôáí, óýìöùíá ìå ôïìýèï, ï ðñþôïò ïéêéóôÞò ôçò ËÝóâïõ.
Ραψωδία
Ω
271
στ. 468-677
545 στην Λέσβον, στον Ελλήσποντον κι επάνω στην Φρυ-γίαν:
Ôï âáóßëåéï ôïõ ÐñéÜìïõ óõíüñåõå íüôéá ìå ôç ËÝóâï,áíáôïëéêÜ ìå ôç Öñõãßá êáé âïñåéïäõôéêÜ ìå
ôïí ÅëëÞóðïíôï.
549 ας μην τήκεται:
áò ìç öèåßñåôáé, áò ìç ðëçãþíåôáé.
559 με άγριο βλέμμ΄ απάντησε:
Ï Á÷éëëÝáò äåí Ý÷åé áêüìçáðïöáóßóåé áí èá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìá ôïõ ÐñéÜìïõ,
ãéáôßêõñéåýåôáé áðü áëëçëïóõãêñïõüìåíá óõíáéóèÞìáôá
:
ôï ìßóïòôïõ ãéá ôïí ¸êôïñá, ðïõ óêüôùóå ôïí ÐÜôñïêëï, êáé ôç ëýðçêáé ôï óåâáóìü ðïõ
áéóèÜíåôáé áðÝíáíôé óôï ãÝñï Ðñßáìï (ðâ.êáé óô. 568-572, 585-586).
608 ότι με την καλήν Λητώ ισώνετο η Νιόβη:
ãéáôß ç Íéüâçðñïóðáèïýóå íá ìïéÜóåé óôç Ëçôþ, êáé ðëÞñùóå áõôÞ ôçí áëá-æïíéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò.Ç
Íéüâç åß÷å áðïêôÞóåé ìå ôïí Áìößïíá, ôï âáóéëéÜ ôùí Èçâþí,äþäåêá ðáéäéÜ. ¼ôáí õðåñçöáíåýôçêå üôé ôá ðáéäéÜ ôçò Þôáí
êá-ëýôåñá áðü áõôÜ ôçò Ëçôþò, ï Áðüëëùíáò êáé ç ¢ñôåìéò, ðáéäéÜôçò Ëçôþò, ôá óêüôùóáí. Ç Íéüâç ôüôå
êáôÝöõãå óôï Óßðõëïôçò Öñõãßáò êáé ðáñáêÜëåóå ôïí Äßá íá ôç ìåôáìïñöþóåé óåðÝôñá, üðùò êé
Ýãéíå.
612 ότι τους λαούς ελίθωσεν ο Δίας:
åðåéäÞ ï Äßáò óêëÞñõíåôçí øõ÷Þ ôïõò, ôïõò Ýêáíå áíÜëãçôïõò êáé äåí ìðïñïýóáí íáèÜøïõí ôïõò íåêñïýò.
614 στο δάκρ’ απόκαμε:
åîáíôëÞèçêå áðü ôï êëÜìá.
615-617στουΣιπύλου..στεςάκρεςτουΑχελώου:
ÐñïóäéïñßæåôáéçãåùãñáöéêÞèÝóçôçòËõäßáò
:
ïÓßðõëïòÞôáíâïõíüôçòËõäßáò,ÂÁôçòÓìýñíçò,êáéï Á÷åëþïòðïôÜìéðïõðÞãáæåóôïüñïòÓßðõ-ëïêáé÷õíüôáíóôïíêüëðïôçòÓìýñíçò.ÇÍéüâç,
ìåôÜôïèÜíáôïôùí ðáéäéþí ôçò, åðÝóôñåøå óôçí ðáôñßäá ôçò, ôç Ëõäßá.
627 μέσα στα ωραία κάνιστρα:
êáëÜèéá ðëáôéÜ.
631 την πλάση:
ôç óùìáôéêÞ äéÜðëáóç.
632 την ειδή:
ôçí üøç ôïõ ðñïóþðïõ, ôçí ïìïñöéÜ.
634 `αντικοιτάζονται:
êïéôÜæåé ï Ýíáò ôïí Üëëïí.
641 ημέρα νύκτα στης αυλής την λάσπην κυλισμένος:
Áðüôç ìåãÜëç ôïõ èëßøç ï Ðñßáìïò êõëéüôáí óôç ëÜóðç. Ç ðñÜîçáõôÞ Þôáí Ýíäåéîç ðÝíèïõò.
656 και του νεκρού τη λύτρωσιν μην τύχει ν’ αντισκόψει:
ìç ôý÷åé êáé äéáêüøåé ôç ëýôñùóç ôçò óïñïý ôïõ ¸êôïñá.Áí áíôéëáìâáíüôáí ï ÁãáìÝìíùí ôçí ðáñïõóßá ôïõ
ÐñéÜìïõóôï óôñáôüðåäï, ôï ðéèáíüôåñï Þôáí íá óêïôþóåé ôï ãÝñïíôá,êáèþò äåí Þîåñå êáíåßò ôç óõìöùíßá
Á÷éëëÝá-Ðñßáìïõ.
672-673 αυτά ‘πε και του έπιασε την δεξιάν παλάμην απ’ τον
272
Ραψωδία
Ω
στ. 468-677
αρμόν:
ï Á÷éëëÝáò Ýðéáóå áðü ôçí êëåßäùóç ôçò ðáëÜìçò ôïíÐñßáìï ãéá íá óöñáãéóôåß ç óõìöùíßá ôïõò. ¸ôóé
ï Ðñßáìïò èáÞôáí óßãïõñïò üôé èá ãßíïíôáí üëá üðùò ôá óõìöþíçóáí.
674 στον πρόδρομον:
óôïí ðñïèÜëáìï ôçò êõñßùò óêçíÞò ôïõÁ÷éëëÝá.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
468 είπεν ο Ερμής
ï ÅñìÞò åß÷å óõìâïõëåýóåé ôïí Ðñßáìï íá èõìßóåé óôïí Á÷éëëÝáôá áãáðçìÝíá ôïõ ðñüóùðá, ãéá íá ôïí óõãêéíÞóåé
êáé íá ôïíðåßóåé íá ôïõ äþóåé ôç óïñü ôïõ ¸êôïñá.
472 τον ήβρε αυτού και ανάμερα οι σύντροφοι εκαθίζαν
Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò ì å ô Ü ô ï è Ü í á ô ï ô ï õ Ð Ü ô ñ ï ê ë ï õ è ñ ç í å ß ê á é ó ô é ò äýóêïëåò áõôÝò
óôéãìÝò Ý÷åé êïíôÜ ôïõ ìüíï ôïõò äýï óôåíïýòô ï õ ö ß ë ï õ ò , ô ï í ¢ ë ê é ì ï ê á é ô ï í Á õ ô ï ì Ý ä ï í ô á .
Ê Ü ô é á í Ü ë ï ã ï óõìâáßíåé êáé óÞìåñá óå ðåñßïäï ðÝíèïõò.
486 θυμήσου τον πατέρα σου
Ç õðåíèýìéóç ôçò áãÜðçò ôïõ ãéïõ ðñïò ôïí ðáôÝñá Þôáí áñ-êåôÜ óçìáíôéêüò ëüãïò ãéá íá ðñïêëçèåß
óõãêßíçóç
. ÌÝóá óôçíïéêïãÝíåéá ï äåóìüò ôïõ ãéïõ êáé ôïõ ðáôÝñá Þôáí ï ðéï äõíá-ôüò, áöïý êÜèå ðáôÝñáò üöåéëå
íá äéäÜîåé óôï ãéï ôéò áîßåò êáéôá éäáíéêÜ ôçò æùÞò. Ï ãéïò Þôáí êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï ç óõíÝ÷åéáôïõ ðáôÝñá. Ìå
áõôüí ôïí ôñüðï åîáóöáëéæüôáí ç ðïëõðüèçôçõóôåñïöçìßá ôçò ãåíéÜò.
487 ωσάν εμέ το έρμο γήρας ήβρε
Ï Ðñßáìïò êáôáñéÝôáé ôá
ãçñáôåéÜ
, åðåéäÞ èåùñåß üôé åßíáé Ü÷ñç-óôç çëéêßá, ìéá ðåñßïäïò ôçò æùÞò ðïõ óôåñåß áðü ôïí Üíäñá ôçäýíáìç, ôçí éêáíüôçôá íá
ðïëåìÞóåé, íá áãùíéóôåß. Óå ìéá åðï÷Þçñþùí, ôá ãçñáôåéÜ Þôáí ï îåðåóìüò êÜèå Þñùá, åíþ ç íåüôçôáèåùñåßôï äþñï ôùí
èåþí.
503 Σέβου, ω γενναίε, τους θεούς
Åêôüò áðü ôç èýìçóç ôïõ ðáôÝñá, ï Ðñßáìïò õðåíèõìßæåé óôïíÁ÷éëëÝá êáé ôï ÷ñÝïò ðïõ Ý÷åé íá
óåâáóôåß ôïõò èåïýò, äçëáäÞíá óåâáóôåß ôçí éäéüôçôÜ ôïõ ùò
éêÝôç
. Óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ,Ýíáò Þñùáò ãéá íá åîáóöáëßóåé ôçí õóôåñïöçìßá ôïõ Ýðñåðå íáåßíáé êõñßùò
èåïóåâÞò
. Ç èñçóêåõôéêÞ óõìðåñéöïñÜ êáé ç äßêáéçêñßóç ôùí çñþùí Þôáí âáóéêÝò õðï÷ñåþóåéò ôïõò.
Ραψωδία
Ω
273
στ. 468-677
525-526ότι στους άμοιρους θνητούς οι αθάνατοι δωρήσαν / ναζουν στον πόνον και άλυποι μόνον εκείνοι μένουν
¼ðùò êáé üëåò ôéò ÷áñÝò Ýôóé êáé ôéò ëýðåò ôéò ìïéñÜæïõí ïé èåïßóôïõò áíèñþðïõò. Áõôïß åßíáé
õðåýèõíïé ãéá üëá üóá óõìâáßíïõíóôç æùÞ ôùí áíèñþðùí.Óôç èåúêÞ êïéíùíßá, üìùò, ïé ëýðåò äåí ðñïêáëïýí ðüíï
óôïõòèåïýò. Ïé èíçôïß ðßóôåõáí üôé ïé èåïß äåí Þôáí äõíáôüí íá óõ-ãêëïíéóôïýí áðü êáìßá ëýðç, üðùò
óõíÝâáéíå ìå ôïõò èíçôïýò.Ïé óõíÝðåéåò ôçò óôåíï÷þñéáò óôïí êüóìï ôùí èåþí Þôáí ìç-äáìéíÝò óå ó÷Ýóç
ìå åêåßíåò ôùí èíçôþí.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΠΡΙΑΜΟΣ
Ï ãÝñïíôáò ðáôÝñáò ìðáßíåé óôç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá
Üöïâïò
êáé Ýôïéìïòíá õðïóôåß ôá ðÜíôá, ðñïêåéìÝíïõ íá ðÜñåé ôç óùñü ôïõ ãéïõ ôïõ ìáæßôïõ óôçí Ôñïßá.
Åßíáé
óõíôåôñéììÝíïò
êáé
áðïãïçôåõìÝíïò
, ðáñ’ üë’áõôÜ üìùò ðñïóÝ÷åé ðïëý ðþò èá ìéëÞóåé óôïí Á÷éëëÝá.
¸îõðíá
ôïíóõãêéíåß èõìßæïíôÜò ôïõ ôïí ðáôÝñá ôïõ ãéá íá êåñäßóåé ôç óõìðÜèåéÜôïõ. Äåí äéóôÜæåé íá
ôáðåéíùèåß,
íá ðáñáêáëÝóåé ôïí êáôÜ ðïëý íåüôåñüôïõ Á÷éëëÝá. ÂÝâáéá óå üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ åßíáé
öïâéóìÝíïò
,êáèþò ï Á÷éëëÝáò Þôáí ðéèáíüí íá îåóðÜóåé åíáíôßïí ôïõ, áí Ýëåãå êÜôéðïõ äåí Ýðñåðå.
ÑéóêÜñåé ôç æùÞ ôïõ
ï ôñáãéêüò ðáôÝñáò ìüíï ãéá íáóþóåé ôï óþìá ôïõ ãéïõ ôïõ· ãéá íá áðïäþóåé ôéò ðñÝðïõóåò
ôáöéêÝòôéìÝò óôïí ¸êôïñá.
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Óôç óêçíÞ áõôÞ ï Á÷éëëÝáò áðïäåéêíýåé üôé åßíáé ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò
ÉëéÜäáò
. Åßíáé ï
óõíáéóèçìáôéêüò
êáé
éððïôéêüò Þñùáò
ðïõ óÝâåôáéôïí å÷èñü êáé õðáêïýåé ôç èåúêÞ ðñïóôáãÞ. Åßíáé
åõåñÝèéóôïò,
âÝâáéá,üôáí ï Ðñßáìïò áñíåßôáé íá êáèßóåé, üìùò
óõãêéíçìÝíïò
óõìðÜó÷åé êáéêëáßåé ìáæß ôïõ. ÊáôáöÝñíåé êáé
ðáñáìåñßæåé ôï äéêü ôïõ ðüíï,
ãéá ôïèÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ, êáé áó÷ïëåßôáé ìå ôïí ðüíï ôïõ ãÝñïõ Ðñßá-ìïõ. Ôïõ äßíåé
üóåò ìÝñåò ÷ñåéÜæåôáé ãéá íá áðïäïèïýí ïé ôéìÝò óôïííåêñü ¸êôïñá, öáíåñþíïíôáò ôç
ìåãÜëç ôïõ ìåãáëïøõ÷ßá.
Ôþñá ðïõêáôáëÜãéáóå ìÝóá ôïõ ç åêäéêçôéêÞ ôïõ ìáíßá, ï Á÷éëëÝáò áðÝäåéîå üôéðñïâáßíåé óå
çñùéêÝò ðñÜîåéò, ü÷é ìüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ,áëëÜ êáé óå áðëÝò åêäçëþóåéò ôçò æùÞò.
274
Ραψωδία
Ω
στ. 468-677
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
478 τα γόνατα του αγκάλιασε και τ΄ ανδροφόνα χέρια
Ï éêÝôçò ãïíÜôéæå, Ýðéáíå ôá ãüíáôá ôïõ áíèñþðïõ ðïõ éêÝôåõåêáé ôïõ öéëïýóå ôá ÷Ýñéá. Ïé éêÝôåò
Ýðñåðå íá ãßíïíôáé
óåâáóôïß
,ãéáôß ôïõò ðñïóôÜôåõáí ïé èåïß. Ç èáíÜôùóç åíüò éêÝôç Þôáíóïâáñü çèéêü áìÜñôçìá.
497 τα επίλοιπ’ από σπιτικές γυναίκες
Åêåßíç ôçí åðï÷Þ åðéôñåðüôáí ï Üíôñáò íá Ý÷åé êé Üëëåò ãõíáß-êåò. ¸ôóé, ï Ðñßáìïò åß÷å áðïêôÞóåé ðáéäéÜ
êáé ìå Üëëåò ãõíáßêåò,ôá ïðïßá åß÷áí ëéãüôåñá äéêáéþìáôá óå ó÷Ýóç ìå ôá íüìéìá ðïõåß÷å ãåííÞóåé ç ÅêÜâç.
622-649Είπε, σηκώθη κι έσφαξεν αρνί... τους έστρωναν δυοκλίνες
¸íáò áð’ ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò èåóìïýò ôçò áñ÷áéüôçôáò Þôáíç
öéëïîåíßá
. ÐñïóôÜôçò ôçò öéëïîåíßáò Þôáí ï ÎÝíéïò Äßáò. Óôçí
ÉëéÜäá
äåí óõíáíôÜìå ôéò åêôåôáìÝíåò ôõðéêÝò óêçíÝò öéëïîåíß-áò ôçò
Ïäýóóåéáò,
äéáöáßíåôáé, ùóôüóï, üôé áêüìç êáé ìÝóá óåóõíèÞêåò ðïëÝìïõ Þôáí Ýíá óçìáíôéêüò èåóìüò.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Áîéïðïéåßôáé ç
ôñéôïðñüóùðç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç
áëëÜ êáé ï
äéÜ-ëïãïò
, ðïõ ðñïóäßäåé æùíôÜíéá êáé äñáìáôéêüôçôá óôéò óêçíÝò.
Παρομοιώσεις:

(óô. 480-483) «Êáé ùò üôáí Ýíáò ðÜíåñìïò… åèáýìáæåï Ðçëåßäçò» / (óô. 572) «ùóÜí ëåïíôÜñé» / (óô.
622) «áñíß ëåõêü óáí ÷éüíé»/ (óô. 631) «ùóÜí èåïý».
Μεταφορές:
(óô. 493) «ï âáñéüìïéñïò» / (óô. 524) «ìáýñá êëáýìáôá» /(óô. 640) «ôçí ëýðçí äå ÷ïñôáßíù».
Προσωποποίηση:
(óô. 531-532) «ó’ üðïéïí ôá ðéêñÜ… ôïí óÝñíåé áíÜ-ãêç» / (óô. 629) «üóï Þèåëå ç øõ÷Þ ôïõò».
Επίθετα:
(óô. 470) «æåìÝí’ áìÜîéá» / (óô. 497) «óðéôéêÝò ãõíáßêåò» / (óô.502) «ðëÞèéá ëýôñá» / (óô. 514) «éóüèåïò Ðçëåßäçò» /
(óô. 516) «Üóðñçí êå-öáëÞí» / (óô. 520) «ôüóá ðáéäéÜ ãåííáßá» / (óô. 524) «ìáýñá êëáýìáôÜ ìáò»/ (óô. 525) «Üìïéñïõò
èíçôïýò» / (óô. 529) «âñïíôçôÞò Êñïíßäçò» / (óô. 532)
Ραψωδία
Ω
275
στ. 468-677
«Üãéï ðñüóùðï», «öñéêôÞ áíÜãêç» / (óô. 534) «ëáìðñÜ äþñá» / (óô. 539-540) «áãüñé ïëéãïÞìåñïí» / (óô. 541)
«ãëõêéÜí ðáôñßäá» / (óô. 559) «ÜãñéïâëÝììá» / (óô. 568) «êáôÜðéêñçí øõ÷Þí» / (óô. 575) «ðïèçôïý Ðáôñüêëïõ»/ (óô.
578) «ëáìðñüí áìÜîé» / (óô. 579) «Üðåéñá ëýôñá» / (óô. 580) «êáëüí÷éôþíá» / (óô. 591) «ãëõêÝ ößëå» / (óô. 596) «éóüèåïò
Ðçëåßäçò» / (óô. 602)«ëáìðñÞÍéüâç»/(óô.605)«áíäñåéùìÝí’áãüñéá»/(óô.606)«áñãõñüôüîï»/(óô. 608) êáëÞí Ëçôþ / (óô.
613) «åðïõñÜíéïé èåïß» / (óô. 620, 639) «áãáðçôüðáéäß»/(óô.627)«ùñáßáêÜíéóôñá»/(óô.628)«êáëÜöáãéÜ»/(óô.637)«ãëõ-êéÜí
áíÜðáõóéí» / (óô. 646) «ðïñöõñÜ ðáðëþìáôá» / (óô. 647) «÷ëáìýäåò÷íïõäùôÝò» / (óô. 652) «âïõëçöüñùí Á÷áéþí» / (óô.
658) «ëáìðñüí õéüí» /(óô. 669) «Á÷éëëåýò… öôåñïðüäçò» / (óô. 677) «êáëÞí… ïìüêëéíçí».
Εικόνες:
(óô. 469-471) «îåðåæåýåé… Ðçëåßäçò» / (óô. 582-590) «êé åßðå…ëáìðñüí áìÜîé» / (óô.
610-612) «Êé üìùò… Äßáò» / (óô. 674-675) «êáé Ýîù…ìå ãíþóç».
Αντιθέσεις:
(óô. 543) «Êáé óõ… ðùò Þóïõí» / (óô. 553-554) «Ðþò íá êá-èßóù.. Üôáöïò».
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1.Μεποιες ενέργειες,επιχειρήματαήάλλαμέσαοΠρίαμοςπροσπαθεί να προδιαθέσει ευνοϊκά τον Αχιλλέα προτούεκθέσειτηναιτίατου
ερχομούτουστοστρατόπεδοτωνΑχαιών (στ. 476-506);
•Îåêáèáñßæåé üôé Ýñ÷åôáé ùò éêÝôçò, åðéæçôþíôáò ôïí ïßêôï ôïõ Á÷éëëÝá,ðñïêåéìÝíïõ íá éêáíïðïéçèåß ôï áßôçìÜ
ôïõ.•ÖÝñíåé óôï ìõáëü ôïõ Á÷éëëÝá ôïí ðáôÝñá ôïõ, ôïí ãÝñï-ÐçëÝá, ðïõôïí ðåñéìÝíåé íá ãõñßóåé êáé
óõãêñßíåé ôïí åáõôü ôïõ ìå åêåßíïí.• Ôïíßæåé üôé óå ó÷Ýóç ìå ôïí
ðáôÝñá ôïõ åßíáé ðïëý Üôõ÷ïò, ãéáôß ïßäéïò Ý÷áóå ôá ðáéäéÜ ôïõ.•ÌéëÜåé ãéá ôçí ðñüôåñç åõôõ÷éóìÝíç
æùÞ ôïõ, ðïõ ôþñá Ý÷åé ìåôáôñá-ðåß óå Ýíáí áôåëåßùôï èñÞíï.•Äéáôõðþíåé ôï áßôçìÜ ôïõ êáé éêåôåýåé ôïí
Á÷éëëÝá íá äå÷èåß ôá ëýôñáôïõ êáé íá ôïõ äþóåé ôï íåêñü óþìá ôïõ ¸êôïñá.
2. Αφού επισημάνετε με ποιους τρόπους ο ποιητής υπαι-νίσσεταιήτονίζειπόσοεπικίνδυνηκαιπαράτολμηήτανηαπόφασητουΠριάμου
ναεπισκεφθείκαιναικετεύσει
276
Ραψωδία
Ω
στ. 468-677
τονΑχιλλέα,ναγράψετεπώςκρίνετεεσείςτηνενέργειατου γηραιού βασιλιά.
Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ï Ðñßáìïò ðëçóßáóå áèüñõâá ôç óêçíÞ ôïõÁ÷éëëÝá, ï ïðïßïò åêöñÜæåé ôï
èáõìáóìü ôïõ ãéá ôï èÜññïò ôïõ. Åðßóçò,óôï óô. 563-570 êáé 582-586 öáßíåôáé üôé äéáôñÝ÷åé êßíäõíï áêüìç
êáéáðü ôïí ßäéï ôïí Á÷éëëÝá.Åßíáé óßãïõñï üôé, áí ôïí Ýâëåðå ï ÁãáìÝìíïíáò, ßóùò íá ìçí Ý÷áíå ôçíåõêáéñßá íá ôïí
óêïôþóåé, ðñïêåéìÝíïõ íá êÜìøåé åíôåëþò ôï çèéêü ôùí Ôñþùí. Êáé åßíáé ó÷åäüí âÝâáéï üôé äåí èá Ýíéùèå êáìßá
óõãêßíçóç êáéäåí èá ôïõ åðÝôñåðå íá ðÜñåé ôï íåêñü óþìá ôïõ ¸êôïñá. Ôï ÷ñÝïò ôïõ ÐñéÜìïõ ðñïò ôï
íåêñü ãéï ôïõ, ðÝñáí ôçò äåäïìÝíçòáãÜðçò ôïõ ðáôÝñá ðñïò ôï ãéï, Þôáí íá ôïí èÜøåé ìå üëåò ôéò
íåêñé-êÝò ôéìÝò. Áõôü ôï êáèÞêïí Þôáí áðáñÜâáôï, ãé’ áõôü êáé ç ñéøïêßíäõíçåíÝñãåéá ôïõ ÐñéÜìïõ
êñßíåôáé äéêáéïëïãçìÝíç, óýìöùíá ðÜíôá ìå ôéòáíôéëÞøåéò ôçò åðï÷Þò.
3. Ποιοι στίχοι της ενότητας αποκαλύπτουν πως ο πό-λεμος υπήρξε οδυνηρός όχι μόνο για τον Πρίαμο αλλάκαι για τον
Αχιλλέα;
Ï Á÷éëëÝáò Üöçóå ìüíï ôïí ðáôÝñá ôïõ, ðïõ, üðùò ëÝåé ï Ðñßáìïò,ðåñéìÝíåé ôçí åðéóôñïöÞ
ôïõ (óô. 492). Åðßóçò, Ý÷áóå ôï ößëï ôïõ ôïíÐÜôñïêëï (óô. 512-513), ãéá ôïí ïðïßï èñçíåß
áóôáìÜôçôá. ÅðéðëÝïí,Ýêáíå êáêü óôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ÐñéÜìïõ (óô. 517-521), êáé ï ßäéïò
åßíáéóßãïõñï ðùò èá ðåèÜíåé óýíôïìá (óô. 540): «áãüñé ïëéãïÞìåñïí».
4. Με ποιους τρόπους ο Αχιλλέας προσπαθεί να παρη-γορήσει τον Πρίαμο; Να επισημάνετε γενικότερα
ποιεςενέργειεςκαιποιαλόγιατουΑχιλλέαδείχνουντησυμφι-λιωτική του διάθεση προς το γέροντα επισκέπτη του.
Óôïõò óô. 507-512, 522-526 êáé 534-548 ï Á÷éëëÝáò Ý÷åé óõãêéíçèåß âáèéÜáðü ôçí ðáñïõóßá ôïõ ãÝñïõ
ÐñéÜìïõ êáé ðñïóðáèåß íá ôïí ðáñçãï-ñÞóåé.ÁíáöÝñåé üôé íéþèåé ôç äõóôõ÷ßá ôïõ, ôïõ
èõìßæåé üôé ãíùñßæåé ðùòêÜðïôå Þôáí ðïëý åõôõ÷éóìÝíïò êáé ôïí ðáñáêáëåß íá ìçí êëáßåé
(óô.549-551), áöïý ìå ôá äÜêñõá äåí ðñüêåéôáé íá áíáóôÞóåé ôïí ¸êôïñá.Ç
óõìöéëéùôéêÞ ôïõ äéÜèåóç
öáßíåôáé êáé áðü ôï üôé äÝ÷åôáé ôïí Ðñß-áìï ùò éêÝôç, óõìöùíåß íá ôïõ äþóåé ôï ãéï ôïõ êáé ôïõ ðñïöÝñåé
ü,ôéðñïâëÝðåôáé áðü ôï èåóìü ôçò öéëïîåíßáò· ìå áõôü ôïí ôñüðï, ðáñÝ÷åéðáñÜëëçëá óôïí éêÝôç ôïõ êáé ôçí
áðáéôïýìåíç ðñïóôáóßá.
5. Να δικαιολογήσετε την αναφορά του Αχιλλέα στο μυ-
Ραψωδία
Ω
277
θολογικό παράδειγμα της Νιόβης (Ω 601-621). Ποιακοινάστοιχείαέχειηιστορίατηςμυθικήςβασίλισσαςμετην κατάσταση και
τα προβλήματα του Πριάμου;
Ìå ôçí áíáöïñÜ óôï ìõèéêü ðáñÜäåéãìá ôçò Íéüâçò ï Á÷éëëÝáò åðéóç-ìáßíåé óôïí Ðñßáìï üôé ôá åìðüäéá
ôçò æùÞò ðñÝðåé íá îåðåñíéïýíôáéêáé ðñÝðåé íá Ý÷åé ôç äýíáìç íá ôï êÜíåé.
ÊïéíÜ óôïé÷åßá Íéüâçò – ÐñéÜìïõ
ìðïñïýí íá èåùñçèïýí ôï üôé êáéåêåßíç Ý÷áóå ôá ðáéäéÜ ôçò, ôá ïðïßá Ýìåíáí Üôáöá ãéá ðïëëÝò
çìÝñåò.ÅðéðëÝïí, ï èñÞíïò ãéá ôá ðáéäéÜ ôçò êñÜôçóå åííéÜ çìÝñåò, üóï äçëáäÞêáé ôïõ ¸êôïñá.
6.ΌτανοΔίαςστέλνειτηΘέτιδαναπείσειτονΑχιλλέαναδεχτεί λύτρα και να παραδώσει το νεκρό Έκτορα στονπατέρα του, της
λέει ότι, μολονότι οι υπόλοιποι θεοίπροτρέπουν τον Ερμή να κλέψει το σώμα του νεκρού,ο ίδιος επιθυμεί να
προσφέρει στον Αχιλλέα αυτήν τη«δόξα». Με βάση τα στοιχεία της ενότητας που διδα-χθήκατε,μπορείτεναπεριγράψετεποια
είναιη«δόξα»που ο Αχιλλέας θα έχανε, αν οι θεοί έκλεβαν το σώματουνεκρού;Ναδικαιολογήσετετιςαπόψειςσαςμελίγαλόγια.
Ï Á ÷ é ë ë Ý á ò ä Ý ÷ å ô á é ô á ë ý ô ñ á ô ï õ Ð ñ é Ü ì ï õ ê á é ì Ý ó á á ð ü ô ï ð á ñ ü í áðüóðáóìá,
áíõøþíåôáé óôá ìÜôéá ôùí áêñïáôþí-áíáãíùóôþí ãéá ôçí
õðï÷ùñçôéêüôçôÜ
ôïõ êáé ôç
ìåãáëïøõ÷ßá
ôïõ.Ï ôñüðïò óõìðåñéöïñÜò ôïõ óôï íåêñü óþìá ôïõ ¸êôïñá èá ìðïñïý-óå íá äçìéïõñãÞóåé ìéá ðïëý Üó÷çìç åéêüíá
ãéá áõôÞ ôçí õðåñâïëéêÞðñÜîç, ç ïðïßá öôÜíåé óôï åðßðåäï ôçò ýâñçò. ÁõôÞ, üìùò,
ïõóéáóôéêÜáðïêáèßóôáôáé ìå ôç óõìöùíßá ðïõ êÜíåé ìå ôïí Ðñßáìï.
7.Αφούδιαβάσετετηνιστορίατης Φλανδρώς(Παράλληλοκείμενο), να συγκρίνετε με το μυθολογικό παράδειγματηςΝιόβηςκαινα
επισημάνετεομοιότητεςκαιδιαφορές.
Êáé ïé äýï ãõíáßêåò áðïëéèþíïíôáé, ëüãù ôçò áâÜóôá÷ôçò ëýðçò ôïõòêáé ìåôáìïñöþíïíôáé óå
áíèñùðüìïñöïõò âñÜ÷ïõò. Åðßóçò, êáé ïé äýïÝ÷ïõí êëÜøåé ðÜñá ðïëý – ç Íéüâç ãéá ôá ðáéäéÜ
ôçò, ç Öëáíäñþ ãéáôïí Üíôñá ôçò. ÓçìáíôéêÞ åßíáé ç åõèýíç ðïõ öÝñïõí êáé ïé äýï ãéá ôïðÜèçìÜ
ôïõò: ç Íéüâç êáõ÷Þèçêå üôé åßíáé áíþôåñç áðü ôç Ëçôþ êáé çÖëáíäñþ ðßêñáíå ìå ôá äÜêñõÜ ôçò ôá
êýìáôá ôçò èÜëáóóáò.
στ. 468-677
Ραψωδία
Ω
279
στ. 678-805
Τόπος

Óôñáôüðåäï Á÷áéþí,ðåäéÜäá Ôñïßáò, Ôñïßá

Χρόνος
Íý÷ôá 41
çò
çìÝñáòÝùò 51
ç
çìÝñá ôçò
ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÅñìÞò, Ðñßáìïò,ÊáóóÜíäñá,ÁíäñïìÜ÷ç,ÅêÜâç, ÅëÝíç
Π
ΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ
Α
ΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ÅñìÞò îõðíÜåé ôïí Ðñßáìï êáé ôïí ðñïôñÝðåé íá öýãïõí áìÝ-óùò áðü ôï á÷áúêü
óôñáôüðåäï. Åêåßíïò õðáêïýåé êáé ï èåüòó õ í ï ä å ý å é ô ï õ ò ã Ý ñ ï í ô å ò ì Ý ÷ ñ é
ô ï ð Ý ñ á ó ì á ô ï õ Î Ü í è ï õ . Î ç ì å ñ þ - ìáôá ï Ðñßáìïò êáé ï Éäáßïò öôÜíïõí óôçí
Ôñïßá. Ôïõò âëÝðåé áðüôá ôåß÷ç ç ÊáóóÜíäñá êáé îõðíÜåé ìå ôéò öùíÝò ôçò
ï ë ü ê ë ç ñ ç ô ç í ðüëç. Ç ÁíäñïìÜ÷ç, ç ÅêÜâç êáé ç ÅëÝíç èñçíïýí ôï íåêñü ¸êôïñá.Ç
ÉëéÜäá
ïëïêëçñþíåôáé ìå ôçí ðåñéëçðôéêÞ áðüäïóç ôçò êçäåßáò ôïõ ¸êôïñá.
Λ
ΕΞΙΛΟΓΙΚΑ –
Π
ΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
678 Θεοί και άνθρωποι στον ύπνον βυθισμένοι:
Ôüóï ïé èåïßüóï êáé ïé Üíèñùðïé êïéìïýíôáí åêåßíç ôç íý÷ôá, ìå áðïôÝëå-óìá íá äéáöýãåé ôç ðñïóï÷Þ
ôïõò ï åñ÷ïìüò ôïõ ÐñéÜìïõ óôïóôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí.
Ραψωδία Ω 678-805
ΟθρήνοςγιατονΈκτορα
α)στ.678-722:ΑπότοαχαϊκόστρατόπεδοστοπαλάτιτηςΤροίας.β)στ.723-776: ΟθρήνοςτηςΑνδρομάχης,τηςΕκάβηςκαιτηςΕλένης.γ)στ.777-805:Η
καύσηκαιηταφήτουΈκτορα.
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
280
Ραψωδία
Ω
στ. 678-805
679 αγαθοδότης:
áõôüò ðïõ êÜíåé êáëÝò ðñÜîåéò.
682 οι θυρωροί:
ïé öñïõñïß ðïõ öýëáãáí ôéò ðýëåò ôïõ óôñáôïðÝ-äïõ ôùí Á÷áéþí.
690 τον Ιδαίον:
Ï Éäáßïò Þôáí êÞñõêáò ôùí Ôñþùí, ðïõ ïäÞãçóå ìåôçí ÜìáîÜ ôïõ ôïí Ðñßáìï óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï. ¹ôáí
ðïëýóåâÜóìéï ðñüóùðï.
693 στον Ξάνθον έφθασαν:
Ôï ðïôÜìé ðïõ ÷þñéæå ôï óôñáôüðåäïôùí Á÷áéþí êáé ôùí Ôñþùí. Ïé èåïß ôï ïíüìáæáí ÎÜíèï êáé ïéèíçôïß
ÓêÜìáíäñï. Èåùñïýíôáí ãéïò ôïõ Äßá êáé óõ÷íÜ ðñï-óùðïðïéåßôáé óôçí
ÉëéÜäá
. Ï ÅñìÞò, ìüëéò ïäÞãçóå óôéò ü÷èåòôïõ ðïôáìïý ôïí Ðñßáìï, Ýöõãå, áöïý áðü ’êåß êáé ðÝñá
ÞôáíáóöáëÞò ç ðåñéï÷Þ ãéá ôïõò Ôñþåò.
695 Ηώς:
Ç èåÜ ôçò áõãÞò, ç èåÜ ðïõ öÝñíåé ôï îçìÝñùìá.
698 και δεν τους νόησε κανείς παρά η Κασσάνδρα μόνη:

äåíôïõò áíôéëÞöèçêå êáíåßò åêôüò áðü ôçí ÊáóóÜíäñá. ¹ôáí êüñçôïõ ÐñéÜìïõ êáé ôçò ÅêÜâçò ìå
ìáíôéêÝò éêáíüôçôåò, ðïõ ôéò äé-äÜ÷ôçêå áðü ôïí Áðüëëùíá. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ßóùò Þôáí ç ìüíçðïõ
Þîåñå ôéò åíÝñãåéåò ôïõ ðáôÝñá ôçò. ÌåôÜ ôçí êáôáóôñïöÞôçò Ôñïßáò, ï ÁãáìÝìíïíáò ôçí ðÞñå
ìáæß ôïõ óôéò ÌõêÞíåò,áëëÜ ôç óêüôùóå ç Êëõôáéìíýóôñá.
700 στην Πέργαμον:
¹ôáí ç áêñüðïëç ôçò Ôñïßáò. Ç ÊáóóÜíäñáåß÷å áíåâåß óôï øçëüôåñï óçìåßï ôçò áêñüðïëçò, üðïõ
âñéóêü-ôáí êáé ï íáüò ôïõ Áðüëëùíá.
700 κι εκείθε:
êé áðü ’êåß.
702 τον κειτάμενον:
ôï íåêñü ðïõ êåßôïíôáí.
703 έσκουζεν:
ïýñëéáæå.
712εμαδιόνταν:
ôñáâïýóáí ôá ìáëëéÜ ôïõò ôüóï ðïõ ôá îåñßæùíáí
·
ðñÜîç ðÝíèïõò óôçí ïðïßá ðñïÝâáéíáí êõñßùò ãõíáßêåò.
713 και ο λαός ακίνητος ολόγυρα εθρηνούσε:
Ôï ãåãïíüò üôéï ëáüò Ýóôåêå áêßíçôïò, Þôáí óôÜóç óåâáóìïý ðñïò ôï íåêñü ¸êôïñá.
722 τους θρηνωδούς:
åðáããåëìáôßåòðïõìïéñïëïãïýóáíôïíåêñü.
734 σ’ έργα ουτιδανά:
äïõëåéÝò ôéðïôÝíéåò, áíÜîéåò ôïõ ÁóôõÜíá-êôá ðïõ Þôáí âáóéëüðïõëï.
736 να κακοθανατίσεις:
íá Ý÷åéò Üó÷çìï èÜíáôï, öñéêôü ôÝëïò.
742 και λύπη θα ‘σαι αμίλητη, ω Έκτορ, στους γονείς σου
Ï èÜíáôüò óïõ èá öÝñåé ôÝôïéá ëýðç óôïõò ãïíåßò óïõ, ðïõ äåíèá ìðïñïýí ìå ëüãéá íá ôçí ðåñéãñÜøïõí.
749 το ακριβότερο:
ôï ðéï áãáðçìÝíï.
754 στην Λήμνον την σκοταδερή:
Ç ËÞìíïò Þôáí óêåðáóìÝíçìå êáôá÷íéÜ, ßóùò ãéáôß õðÞñ÷å ôï çöáßóôåéï êáé äçìéïõñãïýóåíÝöïò.
στην Σάμον:
Åííïåß ôç ÓáìïèñÜêç.
Ραψωδία
Ω
281
στ. 678-805
757 ν’ αναζήσει:
íá áíáóôçèåß.
758 δροσερός και ανέγγιχτος:
Ï Áðüëëùíáò öñüíôéóå íá ìçíõðïóôåß êáìéÜ áëëïßùóç ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá, üóï êé áí êáêï-ðïéÞèçêå
áðü ôïí Á÷éëëÝá.
760 με τ’ άλυπά του βέλη:
ìå ôá áëýðçôá âÝëç ôïõ.
772 με λόγια μελωμένα:
ìå ëüãéá ãëõêÜ.
791 όλος συνάχθηκε ο λαός:
Ç óõãêÝíôñùóç üëùí ôùí Ôñþùíóôçí ôåëåôÞ êáýóçò ôïõ ¸êôïñá öáíåñþíåé ðüóï ìåãÜëç Þôáíç áðþëåéá
ãéá üëïõò.
796 λάρνακα:
ïóôåïèÞêç, áããåßï ìÝóá óôï ïðïßï ôïðïèåôïýóáíôá ïóôÜ ôïõ íåêñïý.
798 κιβούρι:
ï ôÜöïò.
800 τάφον εσήκωσαν:
ÐÜíù áðü ôïí ôÜöï Ýñéîáí ðÝôñåò êáé ðÜ-íù áðü ôéò ðÝôñåò ýøùóáí ôýìâï áðü ÷þìá, ãéá íá
ìç îå÷áóôåßðïôÝ ï íåêñüò áðü ôïõò æùíôáíïýò.
Ε
ΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ –
Ι
ΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
Σ
ΧΟΛΙΑ
678 Θεοί και άνθρωποι γλυκά στον ύπνο βυθισμένοι
¼ðùò êáé ïé Üíèñùðïé ðïõ áãíïïýí ôçí Ýëåõóç ôïõ Ðñßáìïõóôï á÷áúêü óôñáôüðåäï, Ýôóé êáé ïé èåïß êïéìïýíôáé
êáé öáßíåôáéíá áãíïïýí êé áõôïß ôéò åîåëßîåéò (
áíèñùðïìïñöéóìüò
). Ìüíïï ÅñìÞò åíäéáöÝñåôáé íá ãõñßóåé ï Ðñßáìïò óþïò óôçí ðüëçêáé íá äéáöõëÜîåé ôï íåêñü
óþìá ôïõ ¸êôïñá. ¹ôáí, Üëëùóôå,ï øõ÷ïðïìðüò èåüò, áõôüò ðïõ ïäçãïýóå ôéò øõ÷Ýò óôïí ¢äç.Óôçí
ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç ï ÅñìÞò åêôåëåß åíôïëÞ ôïõ Äßá:Ýðñåðå íá öñïíôßóåé, þóôå íá
ãõñßóåé ìå áóöÜëåéá ï Ðñßáìïòóôçí Ôñïßá ìáæß ìå ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá.
759-760κ ε ί τ ε σ α ι ω σ ά ν τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο ν π ο υ τ η ν ψ υ χ ή ν τ ο υ επήρε / ο Φοίβος
Ïé áñ÷áßïé áðÝäéäáí ôïí
áéöíßäéï èÜíáôï
ôùí áíäñþí óôïíÁðüëëùíá êáé ôùí ãõíáéêþí óôçí ¢ñôåìç. Ôá íåêñÜ óþìáôá ôùííåêñþí áõôþí ðáñÝìåíáí äñïóåñÜ êáé
áíáëëïßùôá, áíôßèåôá ìååêåßíùí ðïõ ðÝèáéíáí êáôáâåâëçìÝíïé Ýðåéôá áðü ìáêñï÷ñüíéááóèÝíåéá.
765 να ‘χα πεθάνει πρώτα
Êáé ó’ Üëëá óçìåßá ôïõ Ýðïõò ç ÅëÝíç ìåôáíéþíåé ãéá ôï üôé Ýöõ-ãå ìå ôïí ÐÜñç êé åãêáôÝëåéøå ôïí ÌåíÝëáï,
ðñïêáëþíôáò Ýôóéáõôüí ôïí ðüëåìï (ðâ ñáø. Ã óô. 173-174, Ã óô. 180, Æ óô. 344).
282
Ραψωδία
Ω
στ. 678-805
766 χρόνοι επεράσαν είκοσιν αφ’ ότου εκείθεν ήλθα:
Ç ÅëÝíç éó÷õñßæåôáé üôé ðÝñáóáí åßêïóé ÷ñüíéá ðïõ ëåßðåé áð’ôçí ðáôñßäá ôçò. ÄÝêá ÷ñüíéá
äéåîÜãåôáé ï ôñùéêüò ðüëåìïò êáéÜëëá äÝêá ÷ñüíéá ÷ñåéÜóôçêáí ïé Á÷áéïß íá ðñïåôïéìÜóïõí
ôçíåêóôñáôåßá ôïõò, üðùò öáßíåôáé áð’ ôá ëåãüìåíá ôçò ÅëÝíçò.
724-776 και η λευκοχέρ’ αρχίνησε... και μ’ αποστρέφοντ’ όλοι
Ïé óõíå÷åßò èñÞíïé óôçí ôåëåõôáßá ñáøùäßá êÜíïõí öáíåñü ÝíáìÞíõìá ðïõ Þèåëå íá ðåñÜóåé ï ðïéçôÞò óôïõò
áêñïáôÝò ôïõ·ìéá ðáíáíèñþðéíç áîßá æùÞò: üôé ïé
áíôáãùíéóìïß êáé ï ðüëåìïòåßíáé ìÜôáéá ðñÜãìáôá
óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí· üôé ðñïêáëïýíôï èñÞíï êáé êáèéóôïýí ôïí Üíèñùðï Ýñìáéï ôçò ìïßñáò ôïõ. ÔïÝðïò êëåßíåé ìå ôá
áðïôåëÝóìáôá ðïõ Ýöåñå ç óõìöéëßùóç êáé çóõìöùíßá ôïõ Ðñßáìïõ êáé ôïõ Á÷éëëÝá. Ìå ôçí ôéìçìÝíç êçäåßáôïõ
ìåãáëýôåñïõ Þñùá êáé ðñïóôÜôç ôçò Ôñïßáò.
800-801εκαθόνταν / φύλακες, απ’ τους Αχαιούς το μνήμα ναφρουρήσουν:
Óôï ìíÞìá ôïõ ¸êôïñá ïé Ôñþåò Ýâáëáí öñïõñïýò íá ôï ðñï-óôáôåýïõí áðü åíäå÷üìåíç åðßèåóç ôùí Á÷áéþí.
¼ìùò ï Á÷éë-ëÝáò åß÷å õðïó÷åèåß óôïí Ðñßáìï áíáêù÷Þ (óôïõò óô. 780-782),åðïìÝíùò äåí äéêáéïëïãåßôáé ï
öüâïò ìÞðùò âåâçëùèåß ï ôÜöïòôïõ ¸êôïñá. ÁíáöÝñåôáé üìùò Ýíôå÷íá áðü ôïí ðïéçôÞ, ãéá íáèõìßóåé óôïõò
áêñïáôÝò ôïõ üôé ï ðüëåìïò äåí Ý÷åé ôåëåéþóåéêáé üôé ôá äýï óôñáôüðåäá, ðáñÜ ôçí áíáêù÷Þ,
âñßóêïíôáé óåäéáñêÞ åôïéìüôçôá.
Η
ΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
Χ
ΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΕΡΜΉΣ
Ï ÅñìÞò óôçí åíüôçôá áõôÞ åßíáé ï
Üããåëïò-ðñïóôÜôçò
ôïõ ãÝñïõ Ðñé-Üìïõ. ÖÝñíåé åéò ðÝñáò ìå åðéôõ÷ßá ôçí áðïóôïëÞ ôïõ ìå
õðåõèõíüôçôá
,óõíå÷Þ
åãñÞãïñóç
êáé ðñïóï÷Þ.
ÁíÞóõ÷ïò
ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ ÐñéÜìïõêáé ôïõ Éäáßïõ, êÜíåé ôá ðÜíôá íá ôïõò âãÜëåé áðü ôï óôñáôüðåäï
ôùíÁ÷áéþí óþïõò êáé ìüíï üôáí ôï êáôáöÝñíåé åðéóôñÝöåé óôïí ¼ëõìðï.
ΠΡΙΑΜΟΣ
Ï
ôïëìçñüò
ãÝñïíôáò äåí öïâÜôáé íá ðÜåé êñõöÜ ôç íý÷ôá óôï óôñá-ôüðåäï ôùí Á÷áéþí êáé íá æçôÞóåé ôç óïñü
ôïõ ãéïõ ôïõ, áøçöþíôáòôç æùÞ ôïõ. ÁíÞóõ÷ïò ï
ôñáãéêüò
ðáôÝñáò îõðíÜåé áðü ôç öùíÞ ôïõ
Ραψωδία
Ω
283
στ. 678-805
ÅñìÞ êáé óõíå÷ßæåé íá èñçíåß ôï íåêñü ôïõ ãéï. ¼ìùò õðåñéó÷ýåé ç
ëïãé-êÞ
ôïõ êé ü÷é ï ðüíïò ôïõ áõôÝò ôéò äýóêïëåò óôéãìÝò· Ýôóé, ìåôáöÝñåéôïí ¸êôïñá êáôåõèåßáí óôï
íåêñéêü ôïõ êñåâÜôé, áêïýãïíôáò øý÷ñáéìáôïõò áëëåðÜëëçëïõò èñÞíïõò ôùí ãõíáéêþí ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ.
Ôçñåßôá Ýèéìá êáé èÝëåé íá áðïäþóåé ôéò ýøéóôåò ôéìÝò óôï ãéï ôïõ, üðùò èáÝêáíå êÜèå ïìçñéêüò
âáóéëéÜò.
ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ
Ç êüñç ôïõ ÐñéÜìïõ Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá
ðñïëÝãåé ôá ìÝëëïíôá
, ãéáá õ ô ü ê á é á í å â á ß í å é ó ô ç í á ê ñ ü ð ï ë ç ô ç ò Ô ñ ï ß á ò ô ç ó ô é ã ì Þ ð ï õ ì å ô á - öÝñåôáé ï
íåêñüò áäåëöüò ôçò óôçí ðüëç, ìáíôåýïíôáò ôéò åîåëßîåéò.ÐáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ðïéçôÞ
üìïñöç
áëëÜ
ðáñáìåëçìÝíç
áðü ôçíïéêïãÝíåéÜ ôçò, íá èñçíåß ãéá ôï ÷áìü ôïõ áäåëöïý ôçò.
ÔáñáãìÝíç,
îåóðÜ óå êñáõãÝò, üôáí âëÝðåé ôïí ðáôÝñá ôçò íá åéóÝñ÷åôáé óôçí ðüëçìå ôï íåêñü áäåëöü ôçò.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
Ç óýæõãïò ôïõ ¸êôïñá åßíáé ç ðéï
ôñáãéêÞ öéãïýñá
ôçò Ôñïßáò áõôÞôç óôéãìÞ. ÎåóðÜ óå èñÞíïõò
óõíôåôñéììÝíç
ãéáôß Ý÷áóå ü÷é ìüíï ôïíÜíôñá ôçò, áëëÜ êáé ôïí ðáôÝñá ôïõ ðáéäéïý ôçò. Åßíáé ãíùóôÞ ç
õðåñ-âïëéêÞ áãÜðç,
ðïõ Ýíéùèå ãéá ôïí ¸êôïñá, áöïý ôïí èåùñïýóå óôÞñéãìÜôçò êáé óùôÞñá ôçò Ôñïßáò. Åßíáé ôüóï
ðïíåìÝíç,
ðïõ èåùñåß üôé ç ßäéáêáé ï ãéïò ôçò åßíáé ÷áìÝíïé, áöïý Ýöõãå ï ðñïóôÜôçò ôçò æùÞò êáé ôçòôéìÞò ôïõò.
Íéþèåé
áíßó÷õñç êáé áóôÞñé÷ôç
áõôÞ ôç äýóêïëç óôéãìÞ,üìùò âñßóêåé ôçí
øõ÷éêÞ äýíáìç
êáé ôï êïõñÜãéï íá ðñïóöùíÞóåé ôïèñÞíï ðïõ ôáéñéÜæåé óôïí ¸êôïñá: èáõìÜæåé êáé åîõìíåß ôç
ãåííáéüôçôáêáé ôï óèÝíïò ôïõ íåêñïý,
ðñïâëÝðåé ôç óõíôñéâÞ ôùí Ôñþùí
êáé ôçíõðïäïýëùóç êáé áôßìùóç ôùí ãõíáéêþí ôçò Ôñïßáò.
ΕΚΑΒΗ
Ç ðïíåìÝíç ìÜíá ìïéñïëïãþíôáò äåí ðñïâáßíåé óå Ýîáëëåò åêäçëþóåéòó ð á ñ á ã ì ï ý á ë ë Ü å ê ö ñ Ü æ å é ô ç í
ðåñçöÜíéá
ô ç ò ã é á ô ï ó ð ï õ ä á ß ï ê á é ãåííáßï ãéï ôçò. ÓôÝêåôáé
áãÝñù÷ç
óôï ýøïò ôùí ðåñéóôÜóåùí, üðùòõðáãïñåýåé ç áîéïðñÝðåéá êáé ç âáóéëéêÞ ôçò êáôáãùãÞ. ¢ëëùóôå,
Ý÷åéÞäç ÷Üóåé ôïõò Üëëïõò ãéïõò ôçò óôïí ðüëåìï áõôü, äçëþíåé üìùò üôé ï ¸êôïñáò Þôáí ï áãáðçìÝíïò ôçò.
Ôïíßæåé ôç èåïóÝâåéÜ ôïõ êáé ôçí ôéìÞðïõ Ýëáâå ôüóï áðü ôïõò èåïýò üóï êáé áðü ôïõò èíçôïýò.
ΕΛΕΝΗ
ÌÝóá áðü ôï èñÞíï ôçò ç ÅëÝíç ìïéÜæåé íá èåùñåß ôïí åáõôü ôçò
õðåý-èõíï ãéá ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá,
íéþèåé
åíï÷Ýò
êáé
ôýøåéò
 ãéá ôéò ðñÜ-îåéò ôçò êáé êáôáñéÝôáé ôïí åáõôü ôçò ãéá áõôü. Óôá ëüãéá ôçò öáßíåôáéç éäéáßôåñç
óõìðÜèåéá ðïõ Ýôñåöå áðÝíáíôé óôïí ¸êôïñá, êáèþò Þôáí
284
Ραψωδία
Ω
στ. 678-805
ï ìüíïò ðïõ ôçí ðñïóôÜôåõå üôáí ïé Üëëïé ôçí êáôçãïñïýóáí ùò áéôßáôïõ ðïëÝìïõ. ¸÷áóå ëïéðüí ôïí
õðåñáóðéóôÞ ôçò, ôïí êáëü ôçò ößëïêáé óõìðáñáóôÜôç óôïí ðüíï ôçò êáé óôá ðáñÜðïíÜ ôçò. Óôï ôÝëïò
ôïõèñÞíïõ ç ÅëÝíç åìöáíßæåôáé
ïëïìüíá÷ç
êáé
áíáóöáëÞò
ãéá ôï ìÝëëïíôçò óôçí Ôñïßá, áðïìïíùìÝíç êáé öïâéóìÝíç.
Π
ΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Σ
ΤΟΙΧΕΙΑ
720-723και αφού στα ωραία δώματα… στον θρήνον οι γυ-ναίκες
Ðñþôá èñçíïýí ôï íåêñü ãõíáßêåò ïé ïðïßåò åéäéêåýïíôáí óôçíá ð á ã ã å ë ß á ì ï é ñ ï ë ï ã é þ í , ï é
ë å ã ü ì å í å ò « è ñ ç í ù ä ï ß » . Á ê ü ì ç ê á é óÞìåñá åðéâéþíåé áõôÞ ç ðñáêôéêÞ ìå ôéò ðåñßöçìåò
«ìïéñïëï-ãßóôñåò».
783-805καιαυτοίτεςμούλεςέζεψαν…μέσασταυψηλάδώμα-τα του σεβαστού Πριάμου
Ôï Ýðïò ôåëåéþíåé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò äéáäéêáóßáò ôáöÞòôïõ ¸êôïñá. Ïé Ôñþåò ôïí èñçíïýí åííÝá
çìÝñåò êáé ðáñÜëëç-ëá åôïéìÜæïõí ôç óïñü ìå ôá îýëá ãéá ôçí êáýóç. Ç ôåëåõôáßáðñáãìáôïðïéåßôáé ôç
äÝêáôç ìÝñá. ÓâÞíïõí ôç öùôéÜ ìå êñáóßêáé ôá ïóôÜ ôïðïèåôïýíôáé óå ìéá èÞêç ôçí ïðïßá èÜâïõí
ôçíåíäÝêáôç çìÝñá. Áêïëïõèåß ôï íåêñéêü ôñáðÝæé.
Α
ΙΣΘΗΤΙΚΗ
Α
ΝΑΛΥΣΗ
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
•Ç
ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç
ðëÝêåôáé ìå ôïí
åõèý ëüãï
äßíïíôáò æù-íôÜíéá êáé ðáëìü óå áõôÝò ôéò äñáìáôéêÝò óôéãìÝò.
Παρομοιώσεις:
(óô. 699) «ôçò ÷ñõóÞò ïìïßáæå Áöñïäßôçò» / (óô. 771)«ùóÜí ðáôÝñáò».
Μεταφορές:
(óô. 678) «ãëõêÜ óôïí ýðíïí âõèéóìÝíïé» / (óô. 730) «ïóôýëïò ôçò, ç áóðßäá» / (óô.
739) «åäÜãêáóáí ôï ÷þìá» / (óô. 772) «ëüãéáìåëùìÝíá» / (óô. 793 ) «åêåß ðïõ Ýâïóêå ç öùôéÜ».
Επίθετα:
(óô. 679-680) «áãáèïäüôçò ÅñìÞò» / (óô. 686) «Üðåéñá ëýôñá»,«ðïèçôü ðáéäß» / (óô. 693)
«äéïãÝííçôï ðïôÜìé» / (óô. 695) «÷ñõóüðåðëç
Ραψωδία
Ω
285
στ. 678-805
Çþò» / (óô. 701) «ðïèçôüí ðáôÝñá» / (óô. 709) «óöïäñüò ðüíïò» / (óô. 713)«ëáüò áêßíçôïò» / (óô. 720)
«ùñáßá äþìáôá» / (óô. 722) «èëéâåñü ôñáãïýäé»/ (óô. 727) «ôñõöåñüí ðáéäß» / (óô. 731) «óåìíÝò ìçôÝñåò» /
(óô. 734) «ÝñãáïõôéäáíÜ» / (óô. 735) «êýñéïí óêëçñüí» / (óô. 740) «ðáôÝñáò
áðáëüò» /(óô. 742) «ëýðç áìßëçôç» / (óô. 745) «ëüãïí öñüíéìïí / (óô. 754) «ËÞìíïíóêïôáäåñÞ» / (óô.
760) «Öïßâïò áñãõñüôïîïò» / (óô. 764) «èåüìïñöïòÁëÝîáíäñïò» / (óô. 772) «ëüãéá ìåëùìÝíá» / (óô. 789)
«ñïäïäÜ÷ôõëç Çþò»/ (óô. 795) «äÜêñéá èåñìÜ» / (óô. 796) «÷ñõóÞí ëÜñíáêá» / (óô. 797) «ðïñ-öõñÜ êáé
ìáëáêÜ óåíôüíéá» / (óô. 799) «ðõêíÜ ëéèÜñéá êáé ìåãÜëá» / (óô.804) «õøçëÜ äþìáôá».
Εικόνες:
(óô. 691-692) «ÖïâÞèçêå… êáíÝíáò» / (óô. 720-723) «êáé ùò åßð’…áñ÷éíÞóïõí». / (óô. 784-805)
«Êáé áõôïß… ÐñéÜìïõ».
Α
Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτησητου σχολικού βιβλίου
1. Να περιγράψετε με λίγα λόγια: α) την υποδοχή τουνεκρούΈκτορααπότουςσυγγενείςτουκαιτουςπολίτεςτης Τροίας, β)
την προετοιμασία και τη διαδικασία τηςταφήςτουήρωα.Τιακολούθησεμετάτηνολοκλήρωσητης διαδικασίας της ταφής;
á)
Ç
ÊáóóÜíäñá
îåóçêþíåé ôïõò êáôïßêïõò ôçò ðüëçò ìå ôéò óðáñá-êôéêÝò öùíÝò ôçò, êáé åêåßíïé ôñÝ÷ïõí íá
õðïäå÷èïýí ôï íåêñü ¸êôïñá.Óôç óõíÝ÷åéá, ç ÁíäñïìÜ÷ç êáé ç ÅêÜâç áñ÷ßæïõí ôï èñÞíï, áãêáëéÜæïõíôï Üøõ÷ï
óþìá ôïõ, êëáßíå êáé ôñáâïýí ôá ìáëëéÜ ôïõò. ¼ëïé èñçíïýíãéá ðïëëÝò þñåò ìðñïóôÜ óôéò ðýëåò
ôçò ðüëçò, ìÝ÷ñé ðïõ ç óïñüòìåôáöÝñåôáé óôï ðáëÜôé.
â)
Êáôüðéí ï Ðñßáìïò äéáôÜæåé íá óôáìáôÞóïõí ïé èñÞíïé êáé íá ðÜíåï é Ô ñ þ å ò í á ö Ý ñ ï õ í Ü ö ï â á
î ý ë á á ð ü ô ï ä Ü ó ï ò , ì é á ä é á ä é ê á ó ß á ð ï õ êñÜôçóå åííéÜ ïëüêëçñåò ìÝñåò. Ôçí áõãÞ ôçò
äÝêáôçò ìÝñáò âãÜæïõíáðü ôï ðáëÜôé ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá êáé ôï êáßíå óôçí ðõñÜ. ÓâÞíïõíôç öùôéÜ ìå
êñáóß, ôïðïèåôïýí ôá ïóôÜ óå ÷ñõóÞ ëÜñíáêá, ôçí ïðïßáâÜæïõí êÜôù áðü Ýíáí ôýìâï öôéáãìÝíï áðü ìåãÜëåò
ðÝôñåò êáé, ôÝëïò,áêïëïõèåß ôï íåêñéêü ôñáðÝæé.

2. Όταν ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Έκτορα, οι Τρώες συν-δέουν το θάνατο του με την άλωση της Τροίας: «μεςστο
καστρί οι γυναίκες σκλήριζαν, θρηνολογούσαν οι
286
Ραψωδία
Ω
στ. 678-805
άντρες. / Κι έμοιαζε ο θρήνος τους σα να’ πιασε φωτιάκαι καταλυούσε / όλη την Τροία την
αψηλόχτιστη,κορφή του κόσμοι ως κάτω» (Χ 409-411, μτφρ. Ν.Καζαντζάκη–Ι.ΘΚακριδή).Σεποιασημείατηςενότη-
ταςσυνδέεταιξανά,υπαινικτικάήολοφάνερα,οθάνατοςτου Έκτορα με την πτώση της Τροίας;
Óôï èñÞíï ôçò ÁíäñïìÜ÷çò óõíäÝåôáé ï èÜíáôïò ôïõ ¸êôïñá ìå ôçíðôþóç ôçò Ôñïßáò (óô.
729-740). Ç ãõíáßêá ôïõ íåêñïý Þñùá ëÝåé üôéôþñá ðïõ ÷Üèçêå ç áóðßäá ôçò Ôñïßáò, ç
ðüëç èá ðÝóåé êáé öñéêôÝòóêçíÝò èá äéáäñáìáôéóôïýí óôç óõíÝ÷åéá. Äçìéïõñãåß Ýôóé
ìéá áôìü-óöáéñá êáôáóôñïöÞò, üðïõ ç ßäéá êáé ïé ãýñù ôçò èá ãßíïõí ìÜñôõñåòôçò Üëùóçò ôçò ðüëçò
ôïõò. Ïé áêñïáôÝò / áíáãíþóôåò «æùãñáößæïõí»Þäç óôï ìõáëü ôïõò óêçíÝò áðü áõôÞ ôçí êáôáóôñïöÞ.
3. Τόσο η Ανδρομάχη (Ω 729-739) όσο και ο Έκτορας (Ζ448-465) κάνουν λόγο για την επικείμενη πτώση τηςΤροίας.
Αφού διαβάσετε και τους στίχους θ 595-643απότην
Οδύσσεια
(μτφρ.Δ.Ν.Μαρωνίτη)καιτοΠα-ράλληλοκείμενο2,ναγράψετεέναδικόσαςκείμενογιατην άλωση της Τροίας. Να στηρίξετε το
κείμενό σας σεσυγκεκριμένες αναφορές σε χωρία των δύο κειμένων.
Ï
Äçìüäïêïò
óôçí
Ïäýóóåéá
åß÷å ôñáãïõäÞóåé ôçí Üëùóç ôçò ÔñïßáòìåôÜ áðü ðñïôñïðÞ ôïõ ÏäõóóÝá. Ï ôåëåõôáßïò Þôáí êáé
ï «åãêÝöáëïò»üëçò ôçò åðé÷åßñçóçò. Ç ÁèçíÜ âïçèÜåé ôïí Åðåéü íá êáôáóêåõÜóåé ôïäïýñåéï ßððï, ôïí
ïðïßï ïé Á÷áéïß áöÞíïõí äÞèåí ðßóù, áöïý êÜøïõíôá ðëïßá ôïõò êáé ðñïóðïéçèïýí üôé Ý÷ïõí öýãåé. Óôçí êïéëéÜ,
üìùò, ôïõîýëéíïõ áëüãïõ õðÜñ÷ïõí êñõììÝíïé ï ÏäõóóÝáò, ï ÌåíÝëáïò êáé Üëëïéåêëåêôïß Þñùåò. Ïé Ôñþåò, áöïý
ðñïâëçìáôßæïíôáé ëßãï, áðïöáóßæïõí íáôï ìåôáöÝñïõí ìÝóá óôçí ðüëç ôïõò. Ôç íý÷ôá ïé Á÷áéïß âãáßíïõí
áðüôçí êñõøþíá ôïõò êáé ïñìïýí åíáíôßïí ôùí áíõðïøßáóôùí Ôñþùí. Áíïß-ãïõí ôéò ðýëåò êáé ìðáßíïõí ìÝóá óôçí ðüëç êáé ïé
õðüëïéðïé óýíôñïöïßôïõò, ðïõ Ý÷ïõí óôï ìåôáîý åðéóôñÝøåé. Áêïëïõèïýí óöáãÝò êáé öüíïé:ï Ðñßáìïò, ç
ÊáóóÜíäñá, ï ÁóôõÜíáêôáò, ç ÐïëõîÝíç. Ï Íåïðôüëåìïòðáßñíåé ãéá óêëÜâá ôïõ ôçí ÁíäñïìÜ÷ç. Ïé Á÷áéïß
ðáñáäßäïõí ôçí ðüëçóôéò öëüãåò. ¸íá Üäïîï ôÝëïò, ðïõ äßíåé üóï ôßðïôå Üëëï æùíôáíÞ ôçöñßêç ôïõ ðïëÝìïõ
êáé ôçò áðïêôÞíùóçò ôçò áíèñþðéíçò öýóçò.
4. Αφού λάβετε υπόψη σας την περιγραφή του πρώτουαυθόρμητου θρήνου για τον Έκτορα κοντά στις Σκαιέςπύλεςαλλά
καιεκείνουπουέγινεστησυνέχειαστοπα-λάτι,ναεπισημάνετεταβασικάστοιχεία(έθιμα,κινήσεις,
Ραψωδία
Ω
287
στ. 678-805
εκφράσεις κτλ.) που συνθέτουν την τυπική μορφή τουεπιτάφιου θρήνου της ομηρικής κοινωνίας.
á) ÁãêÜëéáóìá ôïõ êåöáëéïý ôïõ íåêñïý ìå ôá äýï ÷Ýñéá – ôñÜâçãìáôùí ìáëëéþí.â) Åðáããåëìáôßåò
ãõíáßêåò èñçíùäïß óôÝêïíôáé áðÝíáíôé áðü ôéò óõã-ãåíåßò êáé èñçíïýí, äßíïíôáò ôï óêïðü.ã)
«Óõíïìéëßá» ìå ôï íåêñü, ëüãéá èñçíçôéêÜ ðïõ åêöñÜæïõí ôçí áðåë-ðéóßá ôùí óõããåíþí.
5. Ο θρήνος της Εκάβης έχει μορφή τριαδική (ΑΒΑ). Αρ-χικά, δηλαδή, η μητέρα του Έκτορα απευθύνεται
στοναγαπημένο της γιο (Α 749-751) στη συνέχεια, σε ένακεντρικό τμήμα, αφηγείται γεγονότα σχετικά
με τοθάνατο του Έκτορα και τη μοίρα των άλλων παιδιώντης (Β 752-757) και στο τέλος απευθύνεται και πάλιστονεκρό
(Α758-760).Μπορείτεναβρείτεαναυτότοτριαδικό σχήμα υπάρχει και στους θρήνους της Ανδρο-μάχης ή της Ελένης;
Êáé ïé ôñåéò èñÞíïé Ý÷ïõí ôçí ßäéá
ôñéáäéêÞ ìïñöÞ
. Ç ÁíäñïìÜ÷ç áíá-öÝñåôáé ìå ðáñÜðïíï óôï èÜíáôï ôïõ óõæýãïõ ôçò, óôï üôé èá
ìåßíåé÷Þñá êáé ôï ðáéäß èá ìåßíåé ïñöáíü. Åðßóçò, ðñïöçôåýåé ôçí ðôþóçôçò Ôñïßáò, ôçí
ôñáãéêÞ ôý÷ç ôùí ãõíáéêüðáéäùí êáé ôï èëéâåñü ôÝëïòôïõ ÁóôõÜíáêôá. Óôï ôÝëïò ðëÝêåé ôï åãêþìéï
ôïõ ¸êôïñá. ÅðïìÝíùò,õðÜñ÷åé ðñïóöþíçóç, áöÞãçóç êáé åðáíáðñïóöþíçóç.Ç ÅëÝíç áñ÷ßæåé
ìå ôï èñÞíï ðñïóöùíþíôáò ôïí ¸êôïñá ùò ôïí ðéïáãáðçìÝíï áðü ôïõò áäåëöïýò ôïõ Üíôñá
ôçò. Óôç óõíÝ÷åéá, áíáöÝ-ñåôáé óôï ðáñåëèüí êáé óôçí êáëïóýíç ðïõ ôçò Ýäåé÷íå ï
¸êôïñáò. ÔÝëïò, õìíåß ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ¸êôïñá áðÝíáíôß ôçò óå áíôßèåóç ìååêåßíç ôùí Üëëùí
Ôñþùí. ÕðÜñ÷åé êáé åäþ ôï ó÷Þìá Üìåóç ðñïóöþ-íçóç, áöÞãçóç ãéá ôï ðáñåëèüí
êáé ðÜëé Ýììåóç áðïóôñïöÞ.Ç ÅêÜâç áêïëïõèåß ôï ßäéï ìïôßâï: ðñïóöùíåß ôïí ¸êôïñá ùò ôï ðéïáãáðçìÝíïáðüüëáôá
ðáéäéÜôçò,áöçãåßôáéðþò óêïôþèçêáíüëáêáéêá-ôáëÞãåéóåÝììåóçáðïóôñïöÞôïõ¸êôïñáêáéèñÞíïãéáôïèÜíáôüôïõ.
6. Ποιος στίχος από το θρήνο της Ελένης δείχνει ότι ηηρωίδα αισθάνεται μεταμελημένη για τον
ερχομό τηςστην Τροία; Θυμάστε κάποια άλλη περίσταση κατάτην οποία η Ελένη εκφράζει παρόμοια
συναισθήματα;
Ç ÅëÝíç äåß÷íåé üôé áéóèÜíåôáé ìåôáìåëçìÝíç óôï óô. 765 («íá ’÷á ðåèÜ-íåéðñþôá»).Åðßóçò,ôýøåéòãéáôïõòèáíÜôïõòðïõ
ðñïêëÞèçêáíåîáéôßáòôçò åêöñÜæåé êáé óôç ñáøùäßá Æ 343-358 (ðâ. êáé à 172-176).
288
Ραψωδία
Ω
στ. 678-805
7. Γιατί νομίζετε ότι ο ποιητής αποδίδει τόση σημασίαστουςθρήνουςγιατονΈκτοραύστερααπότηνατίμω-σή του από
τον Αχιλλέα;
Ç ðåñéãñáöÞ ôùí èñÞíùí ãéá ôïí ¸êôïñá Ý÷ïõí ðïëý ìåãÜëç óçìáóßá,ãéáôß äñïõí ùò «êÜèáñóç» ãéá ôïí
áêñïáôÞ / áíáãíþóôç. Ôï Ýñãï äåíìðïñåß íá ôåëåéþóåé áðëþò ìå Üäïîïõò èáíÜôïõò çñþùí. Ï
¼ìçñïòáðïêáèéóôÜ ôï íåêñü êáé ìáò êÜíåé íá îå÷Üóïõìå ôçí áôßìùóç ðïõõðÝóôç áðü ôïí
Á÷éëëÝá. ÅðéðëÝïí, ïé ôéìÝò Þñùá ðïõ ôïõ áðïäßäïíôáé,ôïí åîõøþíïõí óå ðñüôõðï áíäñåßáò.
8.Αφούδιαβάσετετηνοδυσσειακήπεριγραφήτωνεπιτα-φίων τιμών που αποδίδονται στον Αχιλλέα (Παράλλη-λο κείμενο 1), να
κάνετε συγκρίσεις με την κηδεία του Έκτορα και να βρείτε κοινά σημεία και διαφορές.
Ïìïéüôçôåò:
•Ç ôïðïèÝôçóç ôïõ íåêñïý åðÜíù óå óôñþìá êáé ï èñÞíïò ôùí óõ-ìðáôñéùôþí.•Ï èñÞíïò ôùí óõããåíéêþí
ðñïóþðùí.•Ç êáýóç ôïõ íåêñïý, ç ðåñéóõëëïãÞ ôùí ïóôþí êáé ç áíÝãåñóç ôýì-âïõ.
ÄéáöïñÝò:
•Ç êçäåßá ôïõ Á÷éëëÝá ðåñéãñÜöåôáé ìå ðåñéóóüôåñåò ëåðôïìÝñåéåòêáé ïëïêëçñþíåôáé ìå
åðéôÜöéïõò áãþíåò.•ÊïðÞ ìáëëéþí óå Ýíäåéîç ðÝíèïõò.• Ôá ïóôÜ ôïõ Á÷éëëÝá ðëÝíïíôáé ìå êñáóß êáé
ëÜäé, åíþ óôçí êçäåßáôïõ ¸êôïñá ìå êñáóß óâÞíïõí ôç öùôéÜ.•Éäéáßôåñá ðñïâÜëëåôáé ãéá ôïí Á÷éëëÝá
ç õóôåñïöçìßá ôïõ.
Ραψωδία
Ω
289
στ. 678-805
Επίμετρο
•
Η αξιολόγηση του μαθήματος
•
Παραδείγματα Ωριαίων Διαγωνισμάτων
•
Γλωσσάρι λογοτεχνικών όρων
Επίμετρο

Ï ôñüðïò åîÝôáóçò ôçò Áñ÷áßáò ÅëëçíéêÞò Ãëþóóáò êáé Ãñáììáôåßáòáðü ÌåôÜöñáóç ðåñéëáìâÜíåé
ôá ðáñáêÜôù:
•Διδαγμένοκείμενο20-30στίχωνσεφωτοτυπία•Ερωτήσεις:1ηΕρώτηση:
ÁöïñÜ ôï ãñáììáôåéáêü åßäïò êáé ôï óõããñáöÝá ôïõ êåéìÝíïõ(ôçí åðï÷Þ êáé ôï Ýñãï ôïõ óõããñáöÝá).
(4 ìïíÜäåò)
2ηΕρώτηση:
ÁöïñÜ ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ åîåôÜæåôáé (êáôáíüçóçÞ óýíôïìç áðïôßìçóç öñÜóåùí Þ ôìçìÜôùí ôïõ
êåéìÝíïõ Þ äéå-ñåýíçóç èåìÜôùí – ðñïâëçìÜôùí Þ ðåñßëçøç).
(4 ìïíÜäåò)
3ηΕρώτηση:
ÁöïñÜ ôç äïìÞ ôïõ êåéìÝíïõ êáé ìðïñåß íá áíáëýåôáé óå äýïéóïäýíáìá õðïåñùôÞìáôá, üðùò:á) ÷ùñéóìüò
óå ìéêñüôåñåò åíüôçôåò ìå êñéôÞñéá áöçãçìáôéêÜÞ èåìáôéêÜ êáé áðüäïóç ðëáãéüôéôëùí,â) åíôïðéóìüò
êáé áîéïëüãçóç ôïõ ñüëïõ ôùí åêöñáóôéêþí ôñü-ðùí áöçãçìáôéêÞò êáé ðåñéãñáöéêÞò ôå÷íéêÞò:•ÏðôéêÞ
ôçò áöÞãçóçò (ðñùôïðñüóùðç, ôñéôïðñüóùðç, ìåé-êôÞ)•ÁöçãçìáôéêÝò ôå÷íéêÝò (äéÜëïãïò, ìïíüëïãïò,
ðåñéãñáöÞ, áöÞ-ãçóç), åéñùíåßá ó÷üëéï•Ëåéôïõñãßá ôïõ ÷ñüíïõ (ðñïïéêïíïìßåò
êáé åðéâñáäýíóåéò)•Ó÷Þìáôá ëüãïõ (åêöñáóôéêÜ ìÝóá): ðáñïìïßùóç, ìåôáöïñÜ,åðßèåôá, åéêüíåò ê.ëð.
(6 ìïíÜäåò)
Επίμετρο
Ηαξιολόγησητουμαθήματος
293
294
Επίμετρο
4ηΕρώτηση:
Ì ð ï ñ å ß í á á í á ë ý å ô á é ó å ä ý ï é ó ï ä ý í á ì á õ ð ï å ñ ù ô Þ ì á ô á , ð ï õ áíáöÝñïíôáé:á) óå
÷áñáêôçñéóìïýò ðñïóþðùí (óôÜóåéò, óêÝøåéò, äñÜóåéò,óõíáéóèÞìáôá, áîßåò, éäÝåò,
óõìðåñéöïñÜ ôùí ðñïóþðùí ôïõêåéìÝíïõ êáé áíôßêôõðïò óôá Üëëá êåéìåíéêÜ ðñüóùðá),â) óå
óõãêÝíôñùóç, ôáîéíüìçóç êáé áîéïëüãçóç óôïé÷åßùí ôïõðïëéôéóìïý ðïõ åíôïðßæïíôáé óôï êåßìåíï (èåóìïß, Þèç êáé
Ýèéìá,áîßåò, éäÝåò, ïéêïíïìßá, õëéêÜ áãáèÜ ê.Ü.) Þ óôç óýãêñéóç åíüòðáñÜëëçëïõ
êåéìÝíïõ ìå ôï êýñéï êåßìåíï üóïí áöïñÜ éäÝåò,áîßåò Þ óôÜóåéò êáé óõìðåñéöïñÜ ðñïóþðùí ðïõ
åíôïðßæïíôáéóå áõôÜ. Ç óýãêñéóç ìðïñåß íá æçôçèåß ìüíï óôç ô Ãõìíáóßïõ.
(6 ÌïíÜäåò)
Π
ΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Ω
ΡΙΑΙΩΝ
Δ
ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ
1οΠαράδειγμαΑ.Κείμενο:
Α 391-420
Β.Ερωτήσεις 1.
Ðïéï åßíáé ôï èÝìá êáé ðïéï ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò
ÉëéÜäáò;
2.
Ãéáôß ç ÈÝôéäá åßíáé ôï ðéï êáôÜëëçëï ðñüóùðï íá ìåôáöÝñåéôï áßôçìá ôïõ Á÷éëëÝá óôïí Äßá;
3.
á) Íá ÷ùñßóåôå ôï áðüóðáóìá óå åíüôçôåò êáé íá äþóåôå Ýíáíðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá.â) Ðïéá ãåãïíüôá
ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí ðñïïéêïíïìïýíôáé óåáõôü ôï áðüóðáóìá;
4
. á) Íá çèïãñáöÞóåôå ôïí Á÷éëëÝá ìå âÜóç ôá ëüãéá ôïõ.â) Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí éêåóßá óôçí ïìçñéêÞ
êïéíùíßá;
2οΠαράδειγμαΑ.Κείμενο:
E 380-409
Β.Ερωτήσεις 1.
Ðüôå óõíôÝèçêå ç
ÉëéÜäá
áðü ðüóïõò óôß÷ïõò áðïôåëåßôáé;Ìðïñåß íá áîéïðïéçèåß ùò éóôïñéêÞ ðçãÞ ãéá ôá ìõêçíáúêÜ÷ñüíéá;
2.
Óå ðïéïí áðåõèýíåôáé ç Äéþíç; Íá êáôáãñÜøåôå ôá êýñéá óç-ìåßá ôïõ ëüãïõ ôçò óå ìßá ðáñÜãñáöï.
3.
á) Íá ÷ùñßóåôå ôï áðüóðáóìá óå åíüôçôåò êáé íá äþóåôå
295
Επίμετρο
Ýíáí ðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá.
 â
) Ðïéá ôå÷íéêÞ ÷ñçóéìïðïéåß ï ¼ìçñïò óôïõò óô. 406-407;
4.
á) Ðþò ðåñéãñÜöåôáé ç ó÷Ýóç áíèñþðùí êáé èåþí óôï áðü-óðáóìá; Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò
ìå öñÜóåéò ôïõêåéìÝíïõ. â) Ðïéá çèéêÞ áñ÷Þ ôçò ïìçñéêÞò åðï÷Þò äéáãñÜöïõí ïé óô. 406-407;
3οΠαράδειγμαΑ.Κείμενο:
Π786-815
Β.Ερωτήσεις 1.
Íá áíáöÝñåôå ôñåéò äéáöïñÝò
ÉëéÜäáò
êáé
Ïäýóóåéáò
2.
Íá áðïäþóåôå ðåñéëçðôéêÜ ôï áðüóðáóìá óå 10 ãñáììÝò.
3.
á) Íá ÷ùñßóåôå ôï áðüóðáóìá óå åíüôçôåò êáé íá äþóåôå Ýíáíðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá.

â)Íáåíôïðßóåôåóôïáðüóðáóìáôçíôå÷íéêÞôçòðñïïéêïíïìßáò.
4.
á) Íá áíáëýóåôå ôï ñüëï ôùí èåþí óôï áðüóðáóìá. Äéêáéïëï-ãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå öñÜóåéò ôïõ
êåéìÝíïõ. â) Íá åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï ðïëéôéóìéêÜ óôïé÷åßá ôçò ïìçñéêÞòåðï÷Þò.
4οΠαράδειγμαΑ.Κείμενο:
Τ128-152
Β.Ερωτήσεις 1.
Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôùí èåþí óôçí
ÉëéÜäá
, óõãêñéôéêÜ ìå åêåß-íïí ôçò
Ïäýóóåéáò
;
2.
Ðþò ðåñéãñÜöåé ï ðïéçôÞò, óå áõôü ôï áðüóðáóìá, ôï ñüëïôçò ¢ôçò óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí;
3.
á) Íá ÷ùñßóåôå ôï áðüóðáóìá óå åíüôçôåò êáé íá äþóåôåÝíáí ðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá.

â) Ðïéá áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ÷ñçóéìïðïéåß ï ¼ìçñïò óå áõôïýò ôïõò óôß÷ïõò; Ôé åðéôõã÷Ü-íåôáé ìå ôç

÷ñÞóç ôçò;
4.
á) Ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ÁãáìÝìíïíá óåáõôü ôï áðüóðáóìá; Ç áíôßäñáóç ôïõ
Á÷éëëÝá åßíáé äéêáéïëï-ãçìÝíç; â) Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí áíôáëëáãÞ äþñùí óôçí
ÉëéÜäá
;
297
Γλωσσάριλογοτεχνικών όρων
Γ λ ω σ σ ά ρ ι
Αδύνατον
Åêöñáóôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ïìçñéêÞ ðïßçóç êáé óôïäçìïôéêü ôñáãïýäé, ãéá íá
äçëþóåé ìå Ýìöáóç êáé ðáñáóôáôéêüôçôá üôéäåí ðñüêåéôáé íá óõìâåß êÜôé. ÓõíÞèùò ï Þñùáò
ðáñáëëçëßæåé áõôü ðïõäåí èÝëåé íá ãßíåé ìå êÜôé ðïõ áíôßêåéôáé óôïõò öõóéêïýò íüìïõò
(ðâ.ôïí üñêï ôïõ Á÷éëëÝá óôç ñáø. Á 234 ê.åî.).
Αποστροφή
Ó÷Þìá ëüãïõ ìå Ýíôïíç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáôÜ ôï ïðïßï ï ðïé-çôÞò äéáêüðôåé ôçí ôñéôïðñüóùðç
áöÞãçóç êáé áðåõèýíåôáé Üìåóá óåêÜðïéïí Þñùá, óå â´ ðñüóùðï. Äåß÷íåé Ýôóé ôç óõìðÜèåéá Þ ôç
óõìðü-íéá ôïõ ãéá ôá ðÜèç ôïõ (ðâ. óôç ñáø Ð 744, 754, 787, 812-813, 843).
Άστοχα ερωτήματα
ÁõôÜ ðïõ, áí êáé Ý÷ïõí ðåñéå÷üìåíï ðéèáíü êáé åýëïãï, áóôï÷ïýí óôçíåðéóÞìáíóç ôçò áëÞèåéáò ðïõ
åíäéáöÝñåé óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç. Ôï ðñüóùðï ðïõ áðáíôÜ áíáéñåß ðñþôá ìßá-ìßá ôéò
äõíáôüôçôåò ðïõðñüâáëå åêåßíïò ðïõ ñþôçóå êáé óôï ôÝëïò äßíåé ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
298
Γλωσσάρι
Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò åðéôõã÷Üíåôáé ç åðéâñÜäõíóç (âë. üñï) ôçò åîÝëéîçòôïõ ìýèïõ (ðâ. ôá Üóôï÷á
åñùôÞìáôá ôïõ Á÷éëëÝá óôç ñáø. Á 66-68).

Αφήγηση
Ç åîéóôüñçóç åíüò ãåãïíüôïò Þ ìéáò éóôïñßáò.
ÁöÞãçóç óå ã´ ðñüóùðï:
Ï ðïéçôÞò, ùò ðáíôïãíþóôçò åîùôåñéêüò áöç-ãçôÞò, áöçãåßôáé ôá ãåãïíüôá.
ÁöÞãçóç óå á´ ðñüóùðï:
Ïé Þñùåò, ùò åóùôåñéêïß áöçãçôÝò, äßíïõíþèçóç óôçí åîÝëéîç ôçò õðüèåóçò.
¸íèåôç:
áöÞãçóç ôùí çñþùí óå á´ ðñüóùðï.
ÁíáäñïìéêÞ:
áöÞãçóç ãåãïíüôùí ôïõ ðáñåëèüíôïò.
×ñïíïãñáöéêÞ:
áöÞãçóç ôùí ãåãïíüôùí óôç ÷ñïíéêÞ óåéñÜ ôïõò.
Διάλογος
Ç áíôáëëáãÞ öñÜóåùí ìåôáîý ðñïóþðùí. ÌÝóá áðü ôïõò äéáëüãïõòäéáãñÜöåôáé ìå ôïí
êáëýôåñï ôñüðï ç óêÝøç êáé ï ÷áñáêôÞñáò ôùíçñþùí. ÐáñÜëëçëá ðñïóäßäåôáé óôéò óêçíÝò
æùíôÜíéá êáé äñáìáôéêü-ôçôá.
Εκφραστικοίτύποι(ήτυπικέςφράσεις)
ÖñÜóåéò ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé áðáñÜëëá÷ôåò Þ åëáöñþò ðáñçëëáã-ìÝíåò êáé ìÜëéóôá óå
óõãêåêñéìÝíåò èÝóåéò ìÝóá óôïõò óôß÷ïõò. Áðï-ôåëïýí åíäåéêôéêü óôïé÷åßï ãéá ôçí ðñïöïñéêÞ
óýíèåóç, åêôÝëåóç êáéäéÜäïóç ôùí åðþí.ÕðÜñ÷ïõí
ñçìáôéêïß
êáé
ïíïìáôéêïß
åêöñáóôéêïß ôýðïé. Ïé ðñþôïé Ý÷ïõíùò ðõñÞíá ôïõò Ýíá ñÞìá Þ ìéá ìåôï÷Þ, åíþ ïé äåýôåñïé
áðïôåëïýíôáíáðü Ýíá êýñéï üíïìá êáé Ýíá åðßèåôï Þ ìéá ðåñßöñáóç (ð.÷. «Êáé ç ìå-ãáëüöèáëìç èåÜ ôïõ
áðÜíôçóåí, ç ¹ñá», «Äßáò ï íåöåëïóõíÜêôçò») (âë.êáé
Èåìáôéêïß ôýðïé
).
Ειρωνεία
á)
Ó÷üëéï ðïõ åñìçíåýåôáé ùò Ýììåóç ðñïóâïëÞ
·

óáñêáóìüò, ÷ëåõá-óìüò.
â)
ÁöçãçìáôéêÞ

ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ï Þñùáò áãíïåß ôçí áëÞèåéá Þ

299
Γλωσσάρι
äåí ãíùñßæåé ôçí ôñáãéêÞ èÝóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Þ ðñïò ôçí ïðïßáïäåýåé, ìå áðïôÝëåóìá íá
óõíå÷ßæåé íá åíåñãåß ìå ôñüðï ðïõ èá ôïõåðéöÝñåé áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò
·
áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ ïé áêñïáôÝò / áíá-ãíþóôåò ãíùñßæïõí üëá áõôÜ êáé áãùíéïýí ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ
Þñùá. ÓåáõôÞ ôçí ðåñßðôùóç óõ÷íÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïí ðïéçôÞ åêöñÜóåéòìå äéöïñïýìåíç óçìáóßá (ðâ. Æ
369-398).Ãéá ôç äåýôåñç óçìáóßá óõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé üñïé
ôñáãéêÞåéñùíåßá
ãéá ôçí ôñáãùäßá êáé
åðéêÞ åéñùíåßá
ãéá ôï Ýðïò.
Επιβράδυνση(ήεπικήάνεση)
ÁöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá äéáêüðôåôáé Þ áíáâÜëëåôáé ç áöÞãç-óç åíüò ãåãïíüôïò êáé ðáñåìâÜëëïíôáé
Üëëá ãåãïíüôá ðïõ äåí ó÷åôß-æïíôáé Üìåóá ìå ôï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ôçò õðüèåóçò. Ìå áõôüí ôïíôñüðï
åíçìåñþíïíôáé êáëýôåñá ïé áêñïáôÝò / áíáãíþóôåò ãéá êÜðïéáèÝìáôá êáé åðéðëÝïí êåíôñßæåôáé ôï
åíäéáöÝñïí ôïõò ãéá ôç óõíÝ÷åéá(ðâ. óôç ñáø. Á ôï ôáîßäé ôïõ Äßá óôç ÷þñá ôùí Áéèéüðùí).
Ηθογράφηση(προσώπων)
Ç ðåñéãñáöÞ êáé áîéïëüãçóç ôçò óõìðåñéöïñÜò êáé ôçò äñÜóçò ôùíçñþùí ôïõ Ýñãïõ ìå âÜóç: á)
ôéò óêÝøåéò, ôá óõíáéóèÞìáôá, ôá ëüãéá êáéôéò ðñÜîåéò ôùí ßäéùí, â) ôéò óêÝøåéò, ôá óõíáéóèÞìáôá, ôïõò
÷áñáêôçñé-óìïýò ðïõ äéáôõðþíïíôáé ãéá åêåßíïõò áðü ôïõò Üëëïõò Þñùåò, êáé ã)ôéò óêÝøåéò, ôá
óõíáéóèÞìáôá êáé ôïõò ÷áñáêôçñéóìïýò ðïõ äéáôõðþíåéãéá åêåßíïõò ï ßäéïò ï ðïéçôÞò, ìå Üìåóï Þ Ýììåóï
ôñüðï.
Θεματικοίτύποι(ήτυπικέςσκηνέςήτυπικάθέματα)
ÈÝìáôá, åíÝñãåéåò, äñáóôçñéüôçôåò ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé ìÝóá óôïÝðïò ìå ôéò ßäéåò
ðåñßðïõ ëåðôïìÝñåéåò Þ êáé ôéò ßäéåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò.Áðïôåëïýí åíäåéêôéêü óôïé÷åß ãéá
ôçí ðñïöïñéêÞ óýíèåóç, åêôÝëåóçêáé äéÜäïóç ôùí åðþí (âë. êáé
Åêöñáóôéêïß ôýðïé
) (ðâ. ôéò óêçíÝò ôçòéêåóßáò).
«Νόμοςτωντριών»(ήτριαδικήαρχή)
Ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ðïéçôÞò êëéìáêþíåé ôçí áöÞãçóç ðñï-
300
Γλωσσάρι
÷ùñþíôáò áðü ôï ëéãüôåñï óçìáíôéêü èÝìá óôï ðéï óðïõäáßï, ðïõ âñß-óêåôáé ðÜíôá óôçí ôñßôç èÝóç
(ðâ. óôç ñáø. Á 51-53 ôçí êëéìáêïýìåíçåðßèåóç ôïõ Áðüëëùíá áðü ôá æþá óôïõò áíèñþðïõòêáé óôç ðáø.
Ð ôïèÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõ). Ç êëéìÜêùóç ìðïñåß íá åßíáé êáé êáôéïýóá.
Παρομοίωση
Ó÷Þìá ëüãïõ ìå ôï ïðïßï êáôáíïïýìå êáëýôåñá ìéá éäéüôçôá Þ ðñÜîçêÜíïíôáò óýãêñéóç Þ óõó÷åôéóìü ìå
êÜôé ðïëý ãíùóôü. ×ñçóéìïðïéïý-íôáé óõíÞèùò ëÝîåéò üðùò «óáí», «üðùò», «ðþò»,
«êáèþò». ¼ôáí áíáëýïõìå ìéá ðáñïìïßùóç, ðñïóäéïñßæïõìå: á) ôï
áíáöïñéêüìÝñïò,
ðïõ åßíáé ìéá åéêüíá ç ïðïßá áñ÷ßæåé ìå ôá «óáí», «üðùò», «ðþò»,«êáèþò», â) ôï
äåéêôéêü ìÝñïò
, ðïõ åßíáé ç áöÞãçóç ôïõ Ýðïõò êáé áñ÷ßæåéìå ôéò ëÝîåéò «Ýôóé», «ðáñüìïéá» ê.Ü., êáé ã) ôïí
êïéíü üñï
, äçë. ôï êïéíüóçìåßï óýãêñéóçò, áíÜìåóá óôçí åéêüíá êáé ôçí áöÞãçóç.
Περιγραφή
Ç ðáñïõóßáóç åíüò ðñïóþðïõ, åíüò ôïðßïõ, ìéáò êáôÜóôáóçò ê.ëð. ìå÷ñÞóç ëåðôïìåñåéþí, åéêüíùí,
åðéèÝôùí ê.Ü. Áíôßèåôá ìå ôçí áöÞãçóç,ðñüêåéôáé ãéá Ýíá óôáôéêü óôïé÷åßï ôïõ êåéìÝíïõ, ôï ïðïßï
üìùò åßíáéáðáñáßôçôï ãéá ôçí åìâÜèõíóç óôï áíôéêåßìåíï ôçò ðåñéãñáöÞò.
¸êöñáóéò:
Ç ð å ñ é ã ñ á ö Þ å í ü ò Ý ñ ã ï õ Ô Ý ÷ í ç ò ( ð â . ô ç í ð å ñ é ã ñ á ö Þ ô ç ò áóðßäáò ôïõ Á÷éëëÝá).
Προοίμιο
Ç ÅéóáãùãÞ, ï ðñüëïãïò ôïõ Ýðïõò. ÊáíïíéêÜ Ýíá åðéêü ðñïïßìéï Ý÷åéôñßá ìÝñç: á)
åðßêëçóç
ôçò Ìïýóáò, üðïõ ï ðïéçôÞò ôçí êáëåß íá ôïíâïçèÞóåé íá áöçãçèåß ôá ãåãïíüôá, â)
äéÞãçóç
, üðïõ äßíåôáé ðåñéëçðôéêÜç õðüèåóç ôïõ Ýðïõò, êáé ã)
ðáñÜêëçóç
, üðïõ ï ðïéçôÞò æçôåß áðü ôçÌïýóá íá áñ÷ßóåé ôï ðïßçìÜ ôïõ áðü êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï.
Προοικονομία
ÁöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ï ðïéçôÞò äéáìïñöþíåé êáôáóôÜóåéòÞ âÜæåé ôïõò Þñùåò íá ìéëïýí Þ
íá åíåñãïýí ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íáó÷åäéÜóåé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôçí åîÝëéîç ôïõ Ýñãïõ êáé
íá ðñïåôïé-
301
Γλωσσάρι
ìÜæåé ôïõò áíáãíþóôåò ãéá ãåãïíüôá ðïõ ðñüêåéôáé íá áêïëïõèÞóïõí(ðâ. óôç ñáø. Á 523, üðïõ ïé
áêñïáôÝò / áíáãíþóôåò ðñïúäåÜæïíôáé ãéáôïí êáõãÜ Äßá-¹ñáò).
Σκηνή(αλλαγήσκηνής)
Ó å ì é á á ö Þ ã ç ó ç – ð å ñ é ã ñ á ö Þ å í ô ï ð ß æ ï õ ì å ô ç í á ë ë á ã Þ ó ê ç í Þ ò ü ô á í áëëÜæåé: á) ï
ôüðïò Þ â) ôá ðñüóùðá Þ ã) ï ôüðïò êáé ôá ðñüóùðá. Ïðñïóäéïñéóìüò ôùí óêçíþí âïçèÜ ôïí
áíáãíþóôç íá ðáñáêïëïõèåßêáëýôåñá ôçí õðüèåóç.
Χρόνος(διαστολή–συστολή)
ÊáôÜ ôçí áöÞãçóç ôùí ãåãïíüôùí ï ðïéçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß ôï ÷ñüíïìå äýï ôñüðïõò:•áöçãåßôáé
åîáíôëçôéêÜ, äçë. ìå ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò, êÜðïéá ãåãï-íüôá ðïõ êáëýðôïõí ìüíï ìßá çìÝñá, ïðüôå
åíôïðßæïõìå
äéáóôïëÞ ôïõ ÷ñüíïõ,
Þ•áöçãåßôáé óõíïðôéêÜ, äçë. ÷ùñßò ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò, ãåãïíüôáðïõ äéáñêïýí ðïëëÝò çìÝñåò, ïðüôå
áîéïðïéåß ôç
óõóôïëÞ ôïõ ÷ñüíïõ.
303
Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ί α
Codino, F.,
ÅéóáãùãÞ óôïí ¼ìçñï,
ÐáðáäÞìáò,ÁèÞíá 1999.ÊáêñéäÞò, É.È.,
ÏìçñéêÜ èÝìáôá
, ÁèÞíá 1978.Êïìíçíïý-ÊáêñéäÞ, ¼.,
Ó÷Ýäéïêáéôå÷íéêÞôçòÉëéÜäáò
,Åóôßá,ÁèÞíá1993.Ìáñùíßôçò, Ä.Í.,
ÏìçñéêÜ ìåãáèÝìáôá
, ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1999.Lesky, Al.,
Éóôïñßá ôç