Φωτοτεχνία

Σύντομη επισκόπηση και ασκήσεις

Α. Δροσόπουλος

17 Φεβρουαρίου 2022

Περιεχόμενα
1 Βασικά φωτομετρικά μεγέθη 2
1.1 Φωτεινή ροή (luminous flux) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2 Απόδοση φωτεινής πηγής (luminous efficacy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.3 Ένταση φωτεινής πηγής (luminous intensity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.4 Ένταση φωτισμού (illuminance) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.5 Λαμπρότητα (luminance) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.6 Φωτομετρικός νόμος αποστάσεων (αντιστρόφου τετραγώνου) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2 Ασκήσεις 3
2.1 Δ2, σελ 48 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.2 Άσκηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.3 Δ2, σελ 49 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.4 Δ9, σελ 62 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1
1 Βασικά φωτομετρικά μεγέθη

1.1 Φωτεινή ροή (luminous flux)

• Σύμβολο: Φ
• Μονάδα: lumen (lm)

Συνολική ποσότητα φωτεινής ροής (φωτεινή ισχύς) στο ορατό φάσμα που παράγεται και εκπέμπεται από σημειακή φω-
τεινή πηγή προς όλες τις κατευθύνσεις.

1.2 Απόδοση φωτεινής πηγής (luminous efficacy)

• Σύμβολο: 𝜂
• Μονάδα: lm/W

Η φωτεινή ροή που εκπέμπει μια φωτεινή πηγή σε lm προς την ηλεκτρική ισχύ λειτουργίας της σε W.
Φ
𝜂=
𝑃

1.3 Ένταση φωτεινής πηγής (luminous intensity)

• Σύμβολο: 𝐼
• Μονάδα: candela (cd), lumen/steradian (lm/sr)

Στοιχειώδης φωτεινή ροή 𝑑Φ που εκπέμπεται από φωτεινή πηγή σε στοιχειώδη στερεά γωνία 𝑑𝜔 προς τη γωνία 𝑑𝜔.

𝑑Φ
𝐼=
𝑑𝜔

1.4 Ένταση φωτισμού (illuminance)

• Σύμβολο: 𝐸
• Μονάδα: lux (lx)
• 1 lx = 1 lm/m2

Η ολική φωτεινή ροή που προσπίπτει σε μια επιφάνεια ανά μονάδα επιφάνειας. Για σταθερή ροή και επιφάνεια
Φ
𝐸=
𝑆
όπου η επιφάνεια είναι κάθετη στην κατεύθυνση της ροής. Για μη ομοιόμορφο φωτισμό της επιφάνειας έχουμε το πηλίκο
της στοιχειώδους φωτεινής ροής 𝑑Φ που προσπίπτει κάθετα σε στοιχειώδη επιφάνεια 𝑑𝑆 προς τη στοιχειώδη επιφάνεια
𝑑𝑆.
𝑑Φ
𝐸=
𝑑𝑆

1.5 Λαμπρότητα (luminance)

• Σύμβολο: 𝐿
• Μονάδα: cd/m2

2
Η φωτεινή ένταση που εκπέμπεται ή ανακλάται από/σε συγκεκριμένη κατεύθυνση (παρατηρητή) από επιφάνεια λαμπρό-
τητας 𝑆 προς την προβολή της 𝑆 κάθετα στην κατεύθυνση παρατήρησης (επιφάνεια παρατήρησης).
𝐼 𝐼
𝐿= =
𝑆φαιν 𝑆 cos 𝛾

όπου 𝛾 η γωνία μεταξύ επιφάνειας λαμπρότητας και επιφάνειας παρατήρησης.

1.6 Φωτομετρικός νόμος αποστάσεων (αντιστρόφου τετραγώνου)

Φωτεινή πηγή ακτινοβολεί φωτεινή ένταση 𝐼 σε στοιχειώδη επιφάνεια 𝑑𝑆 κάθετη στην κατεύθυνση της 𝐼. Η ένταση
φωτισμού σε σημείο της επιφάνειας είναι το πηλίκο της φωτεινής έντασης 𝐼 προς το τετράγωνο της απόστασης πηγής-
σημείου.
𝑑Φ 𝑑Φ 𝑑𝜔 𝐼
𝐸= = = 2
𝑑𝑆 𝑑𝜔 𝑑𝑆 𝑟
όπου χρησιμοποιήσαμε τη σχέση 𝑑𝜔 = 𝑑𝑆/𝑟2 .
Εάν η επιφάνεια δεν είναι κάθετος στην κατεύθυνση της 𝐼 τότε η ένταση φωτισμού στην επιφάνεια είναι:
𝐼 cos 𝛾
𝐸=
𝑟2
όπου 𝛾 η γωνία μεταξύ της κατεύθυνσης της 𝐼 και της κάθετου στην επιφάνεια.

Για ένταση φωτισμού στο σημείο 𝑃

𝐼 cos 𝛾 𝐼
𝐸= 2
= 2 (cos 𝛾)3
𝑟 ℎ

2 Ασκήσεις

2.1 Δ2, σελ 48

Δύο φωτιστικά σώματα που χρησιμοποιούνται για το φωτισμό ενός δρόμου είναι αναρτημένα σε ύψος 10 m από το έδαφος
και απέχουν μεταξύ τους απόσταση 20 m. Να βρεθεί η ένταση φωτισμού σε σημείο του δρόμου το οποίο βρίσκεται επάνω
στην ευθεία που συνδέει τα δύο φωτιστικά και απέχει 5 m από τον ιστό του ενός φωτιστικού σώματος και 15 m από τον ιστό
του άλλου. Τα φωτιστικά σώματα έχουν ομοιόμορφη κατανομή φωτεινής έντασης 1100 cd προς όλες τις κατευθύνσεις.

3
 𝐼 = 1100 cd 𝛾1 = tan−1 (5/10) = 26.565∘ 𝛾2 = tan−1 (15/10) = 56.310∘
𝐼
𝐸= [(cos 𝛾1 )3 + (cos 𝛾2 )3 ] = 9.748 lx
ℎ2

2.2 Άσκηση

Δρόμος φωτίζεται από τα φωτιστικά σώματα 1, 2 αναρτημένα σε ύψος 9 m από το οριζόντιο επίπεδο. Τα φωτιστικά σώματα
έχουν ομοιόμορφη κατανομή φωτεινής έντασης προς όλες τις κατευθύνσεις ίση με 800 cd. Το σημείο Α είναι ακριβώς
κάτω από το φωτιστικό σώμα 1 κάθετα δηλαδή ως προς το οριζόντιο επίπεδο. Η απόσταση των φωτιστικών κέντρων των
δυο φωτιστικών σωμάτων είναι 40 m. Να βρεθεί η ένταση φωτισμού στο σημείο Α.

𝐼 = 800 cd 𝛾 = tan−1 (40/9) = 77.32∘

𝐼
𝐸= [1 + (cos 𝛾)3 ] = 9.981 lx
92

2.3 Δ2, σελ 49

Δύο φωτιστικά σώματα είναι ανηρτημένα σε ύψος 10 m από το έδαφος και απέχουν μεταξύ τους απόσταση 38 m. Να
βρεθεί η ένταση φωτισμού στο σημείο Α στο έδαφος, το οποίο βρίσκεται πάνω στην ευθεία που συνδέει τα δύο φωτιστικά
και απέχει 9 m από τον ιστό του αριστερού φωτιστικού. Το κάθε φωτιστικό σώμα περιλαμβάνει ένα λαμπτήρα αρχικής
φωτεινής ροής 11000 lm. Δίνεται το πολικό διάγραμμα κατανομής της φωτεινής έντασης των φωτιστικών σωμάτων στο
κατακόρυφο επίπεδο.

Η γεωμετρία φαίνεται στο επόμενο σχήμα

4
 𝛾1 = tan−1 (9/10) = 41.987∘ 𝛾2 = tan−1 (29/10) = 70.974∘
11000 11000
𝐼1 = 4800 × = 52800 cd 𝐼2 = 2400 × = 26400 cd
1000 1000
𝐼 𝐼
𝐸 = 12 (cos(𝛾1 ))3 + 22 (cos(𝛾2 ))3 = 225.97 lx
10 10

2.4 Δ9, σελ 62

Να βρεθεί η ένταση φωτισμού στα σημεία Α, Β, Γ ενός δρόμου που φωτίζεται από τα φωτιστικά σώματα 1, 2 που έχουν
ομοιόμορφη κατανομή φωτεινής έντασης προς όλες τις κατευθύνσεις ίση με 𝐼 = 500 cd και έχουν αναρτηθεί σε ύψος
ℎ = 8 m.

Προσοχή στις γωνίες όπως τις ορίζω εγώ.

𝛾1 = tan−1 (10/8) = 51.34∘ 𝛾2 = tan−1 (20/8) = 68.20∘

𝛿1 = tan−1 (20/8) = 68.20∘ 𝛿2 = tan−1 (30/8) = 75.07∘ 𝛿3 = tan−1 (40/8) = 78.69∘

𝐼
𝐸𝐴 = [1 + (cos(𝛿3 ))3 ] = 7.8714 lx
ℎ2
𝐼
𝐸𝐵 = [(cos(𝛾1 ))3 + (cos(𝛿2 ))3 ] = 2.0382 lx
ℎ2
𝐼
𝐸Γ = 2 [(cos(𝛾2 ))3 + (cos(𝛿1 ))3 ] = 0.8004 lx
ℎ