1.

1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

1.1.1 Εισαγωγή

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης και ποιος ο ορισμός της;

Οι επιχειρήσεις είναι οικονομικές μονάδες που 1) παράγουν και προσφέρουν τα
προϊόντα και υπηρεσίες, 2) προσφέρουν απασχόληση και εισόδημα 3) υπόκεινται σε
φορολόγηση κι έτσι συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη της οικονομίας κάθε
χώρας.Οι επιχειρήσεις διαθέτουν τα προϊόντα τους στη αγορά προκειμένου να
καλύψουν τα έξοδα τους και να έχουν κέρδος. Το κέρδος είναι η αμοιβή που
λαμβάνουν για το ρίσκο που παίρνουν όταν επενδύουν κεφάλαια (π.χ σε μηχανές).
Επιχείρηση θεωρείται κάθε οικονομική μονάδα που παράγει υλικά προϊόντα ή
υπηρεσίες συνδυάζοντας κατάλληλα τους συντελεστές παραγωγής (κεφάλαια,
εργασία, εγκαταστάσεις, επιχειρηματικότητα) προκειμένου να επιτύχει τους στόχους
της.

1.1.2 Μορφές επιχειρήσεων

Σύμφωνα με ποια κριτήρια χαρακτηρίζονται και ταξινομούνται οι επιχειρήσεις;

Τα βασικά κριτήρια ταξινόμησης είναι: 1) το ιδιοκτησιακό καθεστώς, 2) η νομική μορφή,
3) ο τομέας δραστηριότητας, 4) το μέγεθος των επιχειρήσεων και 5) η γεωγραφική
έκταση των δραστηριοτήτων.

1.1.2.α Το ιδιοκτησιακό καθεστώς

Σε τι διακρίνονται οι επιχειρήσεις ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς;

Οι επιχειρήσεις ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους διακρίνονται σε: 1)
δημόσιες 2) ιδιωτικές 3) δημοτικές και 4) μεικτές.

Να δώσετε τον ορισμό των δημόσιων επιχειρήσεων.

Δημόσιες επιχειρήσεις είναι εκείνες των οποίων ο ιδιοκτήτης θεωρείται ότι είναι το
κοινωνικό σύνολο, το οποίο εκπροσωπείται από το κράτος.
Στο δημόσιο τομέα, υπάρχει διάκριση 1) ανάμεσα στις δημόσιες επιχειρήσεις και 2)
στους δημόσιους οργανισμούς. Οι δημόσιοι οργανισμοί είναι: α) νομικά πρόσωπα
δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) ή β) νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.). Τα
Ν.Π.Δ.Δ. αποτελούν την Κεντρική Διοίκηση δηλαδή τα Υπουργεία με όλες τις
υπηρεσίες τους όπως η αστυνομία, η εκπαίδευση κ.α.. Τα Ν.Π.Ι.Δ. είναι κυρίως οι
δημόσιες επιχειρήσεις όπως η ΔΕΗ, ο ΟΣΕ, τα ΕΛΤΑ, κ.τ.λ.. Οι δημόσιες επιχειρήσεις
διακρίνονται από τους οργανισμούς επειδή έχουν έσοδα και κέρδη π.χ. η ΔΕΗ όπου
πληρώνουμε για το ηλεκτρικό ρεύμα. Επίσης, Ν.Π.Ι.Δ. είναι οι οικονομικές μονάδες,
που ιδρύονται με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης π.χ. των Δήμων για να
εξυπηρετήσουν τις τοπικές τους ανάγκες. Οι επιχειρήσεις αυτές ονομάζονται
δημοτικές.

Να δώσετε τον ορισμό των ιδιωτικών επιχειρήσεων και πως λειτουργούν.

Ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι αυτές, των οποίων οι ιδιοκτήτες είναι ιδιώτες. Μεικτές
επιχειρήσεις είναι αυτές που ανήκουν τόσο στο κράτος, όσο και σε ιδιώτες.
Λειτουργούν με τις αρχές του Ιδιωτικού Δικαίου και αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό
των επιχειρηματικών μονάδων σε όλο τον κόσμο. Σκοπός τους είναι να πετύχουν το
μέγιστο κέρδος γι’αυτό και θεωρούνται κερδοσκοπικές οικονομικές μονάδες.
Να δώσετε τον ορισμό των μεικτών επιχειρήσεων. Πώς δημιουργούνται; Τι
ονομάζουμε κοινωνικοποίηση;
Μεικτές επιχειρήσεις είναι αυτές που ανήκουν στο κράτος, όσο και σε ιδιώτες.
Δημιουργούνται με τρείς τρόπους.
1) Ιδιώτες αγοράζουν σταδιακά μετοχές από κρατικές επιχειρήσεις. Έχουμε μερική
ιδιωτικοποίηση για παράδειγμα διάθεση μετοχών του ΟΤΕ σε ιδιώτες μέσω του
Χρηματιστηρίου Αθηνών.
2) Το κράτος αγοράζει μετοχές από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Μιλάμε για μερική
κρατικοποίηση για παράδειγμα η μεταβίβαση της Ολυμπιακής Αεροπορίας του
Ωνάση στο ελληνικό δημόσιο.
Τέλος υπάρχει και η κοινωνικοποίηση όπου το κράτος αγοράζει μέρος από ιδιωτικές
επιχειρήσεις με σκοπό την εξυγίανση τους.
Συνήθως στις μεικτές επιχειρήσεις, το κράτος: 1) διατηρεί το δικαίωμα να ορίζει τη
διεύθυνση και 2) να αναλαμβάνει τη διαχείρισή τους.

Τι ονομάζουμε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και τι Μη Κερδοσκοπικούς

Οργανισμούς;
Κερδοσκοπικές είναι οι επιχειρήσεις που έχουν ως σκοπό την επίτευξη κέρδους. Η
Εθνική Τράπεζα Ελλάδος είναι μια μεικτή κερδοσκοπική επιχείρηση επειδή ανήκει
τόσο στο κράτος όσο και σε ιδιώτες κι επειδή έχει ως σκοπό την επίτευξη κέρδους.
Οι Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί προσφέρουν υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο
χωρίς να έχουν ως σκοπό την επίτευξη κέρδους π.χ. χωριά S.O.S, Εταιρία Σπαστικών.

1.1.2.γ Ο Τομέας Δραστηριότητας

Σε ποιους τομείς ταξινομούνται οι επιχειρήσεις κι ανάλογα με τι;

Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται σε τομείς και σε κλάδους ανάλογα με τη φύση των
προϊόντων και υπηρεσιών που παράγουν και προσφέρουν. Οι τομείς παραγωγής είναι
τρεις: ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και ο τριτογενής

Περιγράψτε τους τομείς παραγωγής της επιχείρησης.

Στον Πρωτογενή Τομέα Παραγωγής ανήκουν οι επιχειρήσεις των οποίων το
αντικείμενο παραγωγής των προϊόντων σχετίζεται με τη φύση (έδαφος, υπέδαφος). Οι
πιο σημαντικές επιχειρήσεις του τομέα αυτού είναι: 1) οι γεωργικές, 2) οι
κτηνοτροφικές, 3) οι αλιευτικές.
Στο Δευτερογενή Τομέα Παραγωγής ανήκουν επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη
μεταποίηση π.χ. βιομηχανικές μονάδες παραγωγής. Επιχειρήσεις που κατασκευάζουν
βιομηχανικά προϊόντα, τα οποία χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες για άλλες
βιομηχανίες (ενδιάμεσα προϊόντα) και προϊόντα που φτάνουν απ’ ευθείας στον
καταναλωτή (τελικά προϊόντα).
Στον Τριτογενή Τομέα Παραγωγής περιλαμβάνονται όλες οι επιχειρήσεις και
οργανισμοί του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που παρέχουν υπηρεσίες.

Με τι ασχολούνται οι φορείς του τριτογενή τομέα παραγωγής;

Οι φορείς του τριτογενή τομέα παραγωγής ασχολούνται με:
• το εμπόριο (λιανικό ή χονδρικό εμπόριο)
• τις συγκοινωνίες (ΚΤΕΛ , Ο.Σ.Ε.)
• τις υπηρεσίες υγείας (τα νοσοκομεία, οι ιδιωτικές κλινικές και τα ιατρεία)
• τις υπηρεσίες εκπαίδευσης (δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, σχολές ΟΑΕΔ)
• τον τουρισμό (ξενοδοχειακές μονάδες)
• τι τραπεζικές υπηρεσίες (τράπεζες, Χρηματιστήριο)
Ο κλάδος παραγωγής καθορίζεται από το ίδιο το προϊόν, π.χ. κλάδος οινοποιίας,
μεταλλουργίας, τροφίμων και ποτών.
1.1.2.δ Το μέγεθος των επιχειρήσεων

Ποιο είναι το επικρατέστερο κριτήριο στη διάκριση των επιχειρήσεων ως προς

το μέγεθός τους;
Για τη διάκριση των επιχειρήσεων ως προς το μέγεθος έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα
κριτήρια όπως: 1) ο αριθμός των εργαζομένων ,2) το ύψος των συνολικών πωλήσεων
κ.α. Το επικρατέστερο κριτήριο από αυτά είναι ο αριθμός των εργαζομένων. Σύμφωνα
με αυτό οι επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται: 1) μικρές όταν απασχολούν έως 20 άτομα, 2)
μεσαίες όταν απασχολούν από 20 έως 100 και 3) μεγάλες όταν απασχολούν πάνω
από 100. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι μεσαίες επιχειρήσεις απασχολούν
έως 200 εργαζόμενους. Στην Ελλάδα επικρατέστερες είναι οι μικρομεσαίες
επιχειρήσεις οι οποίες, κατά μέσο όρο, απασχολούν 50 άτομα.

1.1.2.ε Η Γεωγραφική Έκταση των Δραστηριοτήτων

Ανάλογα με την έκταση των δραστηριοτήτων πως χαρακτηρίζονται οι

επιχειρήσεις;
Οι επιχειρήσεις, ανάλογα με την έκταση των δραστηριοτήτων τους, χαρακτηρίζονται
ως εθνικές ή πολυεθνικές. Εθνικές Επιχειρήσεις θεωρούνται αυτές που αναπτύσσουν
τις δραστηριότητές τους μόνο σε μία χώρα π.χ. «Βασιλόπουλος», «Σκλαβενίτης», και
άλλες.
Πολυεθνικές Επιχειρήσεις είναι αυτές που επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε
πολλές χώρες του κόσμου π.χ. οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας Panafon, οι αλυσίδες
ταχυφαγίας Mc Donalds’ κ.τ.λ.
Οι επιχειρήσεις αυτές: 1) αξιοποιούν αποτελεσματικά τους συντελεστές παραγωγής,
2) μεταφέρουν τεχνολογία και τεχνογνωσία και 3) προσφέρουν απασχόληση στις
χώρες εγκατάστασης. Πετυχαίνουν μεγάλο όγκο παραγωγής με πολύ χαμηλό κόστος
(οικονομίες κλίμακας). Η Ανώτατη Διοίκηση καθορίζεται συνήθως από τη χώρα
προέλευσης της εταιρίας και τα στελέχη έχουν γνώσεις της τοπικής αγοράς. Οι
πολυεθνικές εταιρίες εγκαθίστανται κυρίως σε υποανάπτυκτες και αναπτυσσόμενες
οικονομικά χώρες επειδή έχουν χαμηλές πρώτες ύλες και χαμηλούς μισθούς. Στην
Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αρκετές πολυεθνικές επιχειρήσεις σταμάτησαν τη
λειτουργία τους και εγκαταστάθηκαν σε χαμηλότερου κόστους χώρες. Π.χ. η
βιομηχανία ελαστικών «Good Year», που έκλεισε το εργοστάσιό της στη Βιομηχανική
Ζώνη της Σίνδου Θεσσαλονίκης κι εγκαταστάθηκε στην Τουρκία λόγω φτηνότερου
εργατικού δυναμικού.
1.2 Οι Λειτουργίες της Επιχείρησης

1.2.1 Εισαγωγή

Ποιες είναι οι σπουδαιότερες λειτουργίες τις επιχείρησης;

Η επιχείρηση έχει πολλές λειτουργίες οι σπουδαιότερες είναι: η παραγωγική, η
εμπορική και η οικονομική.

1.2.2 Η Παραγωγική Λειτουργία

Περιγράψτε την παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης.

Η επιχείρηση συνδυάζει και αξιοποιεί παραγωγικούς συντέλεσες μηχανήματα,
ανθρώπινη εργασία, τεχνολογία προκειμένου να παράγει προϊόντα. Αυτό είναι η
παραγωγική λειτουργία και περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως επεξεργασία πρώτων
υλών, συντήρηση μηχανημάτων. Τα προϊόντα φτάνουν σε εμάς αφού έχουν περάσει
από την παραγωγική διαδικασία. Για παράδειγμα οι σύγχρονες επικοινωνίες
προσφέρονται μέσω της παραγωγικής λειτουργίας του ΟΤΕ, τα ρούχα που φοράμε
είναι αποτέλεσμα της παραγωγικής λειτουργίας των βιοτεχνιών ένδυσης. Είναι κάθε
παραγωγική μονάδα επιχείρηση; Ένα κρατικό νοσοκομείο, ένα δημόσιο σχολείο; Όχι.
Ένα κρατικό νοσοκομείο και μια ιδιωτική κλινική έχουν ανάλογες παραγωγικές
λειτουργίες η διαφορά είναι ότι η ιδιωτική κλινική θεωρείται επιχείρηση επειδή
αποσκοπεί στο οικονομικό κέρδος.

1.2.3 Η Εμπορική Λειτουργία

Περιγράψτε την εμπορική λειτουργία της επιχείρησης.

Προκειμένου να διαθέσει η επιχείρηση τα προϊόντα της στην αγορά προβαίνει σε μια
άλλη ενέργεια που ονομάζεται εμπορική λειτουργία. Η εμπορική λειτουργία
περιλαμβάνει τον εντοπισμό των αναγκών των καταναλωτών, σχεδιασμό προϊόντων
και τεχνικές προώθησης π.χ. Διαφήμιση. Αποτελεί αντικείμενο των τμημάτων
μάρκετινγκ και πωλήσεων.

1.2.4 Η Οικονομική Λειτουργία

Περιγράψτε την οικονομική λειτουργία της επιχείρησης.

Η επιχείρηση έχει έσοδα από τις πωλήσεις, φορολογείται από το κράτος , παίρνει
δάνεια από την τράπεζα αυτά είναι μέρος της οικονομικής λειτουργίας της επιχείρησης.
Με την οικονομική λειτουργία δηλαδή παίζει τον ρόλο του επενδυτή, δανειστή,
οικονομικού διαχειριστή.
1.3 Η Επιχείρηση ως Κοινωνική Οργάνωση

1.3.1 Εισαγωγή

Τι σημαίνει ότι η επιχείρηση αποτελεί μία κοινωνική οργάνωση;

Η επιχείρηση αποτελεί μία κοινωνική οργάνωση με έντονα κοινωνικά στοιχεία.
Απασχολεί ανθρώπους που αναπτύσσουν κοινωνικές και εργασιακές σχέσεις. Τους
παρέχει το δικαίωμα να οργανώνονται σε επαγγελματικά σωματεία και να διεκδικούν
καλύτερες συνθήκες εργασίας. Μέσα στην επιχείρηση συγκρούονται ομάδες με
αντίθετα συμφέροντα κι αναπτύσσονται σχέσεις μεταξύ προϊσταμένων και
υφισταμένων. Η συμπεριφορά των εργαζομένων ρυθμίζεται με τυπικούς κι άτυπους
κανόνες.

1.3.2 Η Κοινωνική Ευθύνη της Επιχείρησης

Τι εννοούμε όταν λέμε Κοινωνική Ευθύνη της Επιχείρησης; Τι περιλαμβάνει;

Όταν λέμε Κοινωνική Ευθύνη της Επιχείρησης εννοούμε την ευαισθησία της
επιχείρησης σε θέματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Πιο συγκεκριμένα
περιλαμβάνει:
Την παραγωγή ανακυκλωμένων προϊόντων
Την οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας με τεχνικές που σέβονται το περιβάλλον
π.χ. τοποθέτηση ειδικών φίλτρων για να ελέγχουν τους ρύπους.
Την εκπαίδευση πράσινων στελεχών τα λεγόμενα «green managers»
Τις κοινωνικές παροχές προς τους εργαζομένους π.χ. εκπτωτικά κουπόνια
Τις διάφορες παροχές προς το κοινωνικό σύνολο π.χ. αιμοδοσία.

1.3.3 Ο Κοινωνικός Ισολογισμός

Τι είναι ο κοινωνικός ισολογισμός;

Ο κοινωνικός ισολογισμός συντάσσεται και δημοσιεύεται με τον οικονομικό
ισολογισμό. Η διαφορά του με τον οικονομικό ισολογισμό είναι ότι αναφέρεται σε
κοινωνικές δαπάνες προς τους εργαζομένους και την κοινωνία. Μόνο 3-4 επιχειρήσεις
στην Ελλάδα ανταποκρίθηκαν και δημοσίευσαν κοινωνικό ισολογισμό. Καθώς τα
τελευταία χρόνια υπάρχει προσανατολισμός προς την προστασία του περιβάλλοντος
και χρειάζεται να ευαισθητοποιηθούμε όλοι εργοδότες και εργαζόμενοι προκειμένου να
προστατεύσουμε το περιβάλλον.

1.4 To Περιβάλλον της Επιχείρησης

1.4.1 Εισαγωγή

Τι εννοούμε λέγοντας περιβάλλον της επιχείρησης; Να περιγράψετε το

εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης.
Λέγοντας περιβάλλον της επιχείρησης εννοούμε το εργασιακό το οποίο περιλαμβάνει
δύο κατηγορίες το εσωτερικό και το εξωτερικό. Στο εσωτερικό περιβάλλον ανήκουν τα
άτομα, οι μηχανές, οι πρώτες ύλες, ο τρόπος διοίκησης, οι σκοποί και οι στόχοι της
επιχείρησης. Δηλαδή ότι υπάρχει και γίνεται μέσα στην επιχείρηση.
Στο εξωτερικό περιβάλλον έχουμε ότι συμβαίνει στο ευρύτερο περιβάλλον της
επιχείρησης από το οποίο επηρεάζεται άμεσα. Οι μελέτες για το εξωτερικό περιβάλλον
της επιχείρησης ξεκίνησαν στην Αμερική την δεκαετία του 50 και θεωρείται πως παίζει
πρωτεύοντα ρόλο για την επιχείρηση. Η επιχείρηση παίρνει από το εξωτερικό
περιβάλλον πρώτες ύλες για να παράγει, υπόκειται σε φορολόγηση, συνεργάζεται με
τράπεζες και γενικά προβαίνει σε ενέργειες αλληλεξάρτησης με το εξωτερικό της
περιβάλλον.
1.4.2 Κατηγορίες του Εξωτερικού Περιβάλλοντος

Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται το εξωτερικό περιβάλλον;

Το εξωτερικό περιβάλλον διακρίνεται: στο οικονομικό, στο τεχνολογικό, στο πολιτικό,
στο νομικό, στο διεθνές, στο κοινωνικό και στο πολιτιστικό περιβάλλον.

Από που προκύπτει το οικονομικό περιβάλλον;

Το οικονομικό περιβάλλον προκύπτει από την οικονομική κατάσταση μιας χώρας
όπως ο ρυθμός ανάπτυξης, οι δείκτες του πληθωρισμού, της ανεργίας και του χρέους,
Σε αυτό το περιβάλλον ανήκουν επίσης οι πελάτες, οι προμηθευτές και οι ανταγωνιστές
που αποτελούν το μικροοικονομικό εξωτερικό περιβάλλον. Για παράδειγμα στον χώρο
της εκπαίδευσης στοιχείο του οικονομικού περιβάλλοντος είναι οι δαπάνες για την
παιδεία.

Τι αφορά το τεχνολογικό περιβάλλον;

Το τεχνολογικό περιβάλλον αφορά την χρήση της τεχνολογίας για αυτοματοποίηση της
παραγωγής ή βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων. Είναι σημαντικό για να
αντιμετωπίσει η επιχείρηση τους ανταγωνιστές της.

Τι αφορά το πολιτικό περιβάλλον;

Το πολιτικό περιβάλλον αφορά το πολιτικό κλίμα κάθε χώρας που ανάλογα με
σταθερότητα ή την αστάθεια του επηρεάζει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Για
παράδειγμα η μονιμότητα των καθηγητών στην εκπαίδευση, ο συνδικαλισμός των
υπαλλήλων στις επιχειρήσεις.

Τι περιέχει το νομικό περιβάλλον;

Το νομικό περιβάλλον περιέχει τους νόμους με τους οποίους λειτουργεί η επιχείρηση
και που καθορίζουν τις σχέσεις της με τους δανειστές της, τον τρόπο εκτελωνισμού
των προϊόντων που εισάγει ή εξάγει και γενικότερα το θεσμικό πλαίσιο της
επιχείρησης.

Τι περιλαμβάνει το διεθνές περιβάλλον;

Το διεθνές περιβάλλον περιλαμβάνει το γενικό οικονομικό κλίμα, την σύναψη
οικονομικών σχέσεων μεταξύ κρατών, τις προϋποθέσεις ανάπτυξης σχέσεων με
επιχειρήσεις άλλων κρατών. Για παράδειγμα οι Γερμανικές εταιρίες ζητούν
πιστοποιητικό ISO4 για να εισάγουν τα προϊόντα ξένων εταιριών.

Τι περιλαμβάνει το κοινωνικό περιβάλλον;

Tο κοινωνικό περιβάλλον περιλαμβάνει τις κοινωνικές αλλαγές και γενικότερα όλη την
κοινωνική οργάνωση μιας χώρας. Για παράδειγμα την επιπλέον ασφάλιση που
παρέχουν κάποιες εταιρίες στα στελέχη τους, τη δια βίου εκπαίδευση κ.α.

Σε τι αναφέρεται το πολιτιστικό περιβάλλον;

Το πολιτιστικό περιβάλλον αναφέρεται στα εθνολογικά, λαογραφικά, παραδοσιακά και
θρησκευτικά στοιχεία μιας χώρας και γενικότερα στο σύστημα αξιών που χαρακτηρίζει
διάφορες κοινωνικές ομάδες. Για παράδειγμα όταν το περιεχόμενο μιας ταινίας δεν
συμφωνεί με το σύστημα αξιών της χώρας στην οποία προβάλλεται παίρνει κακές
κριτικές και δημιουργούνται αντιδράσεις.