,.

3
·l
Uniwersytet Muzyczny
Fryderyka Chopina
Biblioteka

1111111111111111111111111111111
W000051653 ARIA .J ANKA
z op_. .,.,Janek"
·. Słowa ,

Ludomił German WŁADYSŁAW ŻELEŃSKI

Andante poco sostenuto {ny)
Śpiew .

Fortepian .

Sta-chem, by„waj zdr.o - wa, Bron - ko mi - ła; \

i le ~ czy - ła, i 'tu ,- li - ła pod swym da-chem, by - waj

~

J
colla pa·r te
c1·eso. un poco

p w !Il
2 0tl6

J
 zdro -wa, Bron-komo- ja mi

f1120lto esyress;

,. -
~ I I .

. ,., -
,. V
- ..
- -
-..-
V r> ...
V
'
t)
.
~ I L .' ~ s~~,
/'i
., ..I I

- - . I - _- - _.-: .
,_.
.. • !F" - • - .,.., ,w
I_
-
~

_..
- - -
~

- -
..- p-- -~......__
I
~

'
- ~
V
"
V
...
V

-
- - -
- i-
,-
i-
. ........
,..J

.
l,.
I
,.
.,.. ... ,., ...
I
-
I-
,_
- - •• ••- ł. ł ..
~ ,.;.

,_-
~
V ,.
V
~

V -- -
.,,
--
~

-
- -- -
-1-
◄ .11
'il . ':-1

Hal nie dla · mnie te roz - ko- sze, na we.-

ef

PWM
2066
 5
dolce
n,

t)
fi
V
I
"·
.,
-- I

V
- -
,
~

r
-··.
I

"
I
- -
I
.,
- --
- ,,_
, -- -
- --- :
Dam ci per - ły ..
,: ~ u - ka - t y, '
sznur ko r
- ra - li ' dam na
fi
--
I I

V
- - . = ~ - - '
"
.
V ~
V I
' "' C..
t) '=' • _y ~-~

- ~
-- --
1'P
◄

,... b„ -·~ .,
• -
-. .
V ·1
V
...
V
r-
- -
I ·- -
- '
- , -
-r -I
..
•
--
•
-
I
r I I I

.I - ..
- -· ....- - -
fi
- I

.- -
I

"

t,.1
J
V
.,

V
-
V
- -- -· - J
-fr

- szy r
.·.
- ję i
..
u - blo
r
-rę w strój . bo - ga - ty,

--
~

- - .. -__ -
ł, I
,
I

V
- . -·
r . ~

-
-
....,

-·
V

--·
.. ----
V

,
t.. -
--- ~------
I .. ,.
- b~ - ... - I

-- b..- --
. _..
- . -
-
b_.. -
- -
-- V I
V

.,.
k

r- -
I
-
I
p oco affrettando ,
.,-
Il I
...
I

-- - ---
I I

- -- -
- - -
,
.- -
"· ,, _ .
' ' .,
V
V

V - J
'
. .:.'
'
.
,_
.'
t) r r
- łą -
----
. zło-tem ca cię o k ry - ję. D~m -cl per-
- ..

,.,. .... - , ..
fi I I
·,..-;;-
.-• ... - . , . _,
. - -- --
-- - -
V

~.
V
-
-
.
·" '

---
V

t)
.
.. . -
,.
-
-- ~-- - • - ..;.
.l, • - •

-- ~
...
--
_poco lfffrett. espress.

--
•
- -- I
V-
-
. -... r-
..
- -·-
I V
V

·I J I I
I 1'
l fi
.....-, ....V
I

. ... ----
...
I

V
-

L-
-
-
.,. _ ......- - -
r
_, I
-
\ -...- -
--
,
--- -. ... ~
. --- -, ,
-
-· "l
J
..
V J
r
t, I

- ły i du - ka - fy, sznur ko - ra - - li dam na szy - j~

I

fi
- --
I I
"
-
I

- --
- -
,

--
---...
~
I I

,.
V
,.
,
V
~.....
., ., - -
.
,
,
-
"t) -
.- ~.
V

..
- ,. - -
~

- - - - • - -
- --
·• -
!:
--
-- -
,.
____,,,.
V
I I ~i
-r_
V -
I
V
-
-- PWM
2 0 66.
6

i u - blo~ rę - łą cię o -
.

-kry- .

Hej -, ty Bron-ko ma- ·a ·

ta - ka pię - kna, ta - ka mło - da, gdy-byś ty

.. mnie
.

poco cresc_.

PWM
2066
 ' • -: •,~ •,'1:1l ''\ •,,·....., . "i_ ~\ :•::,::-•. \~.. :.:
··~.

i
I -

l:
I dla Sta - cha, szko-da cię Sta - cha, szko- - da
r.\

r„i·t. ąr~
P--=

I
 A r •
I e z o p e r
W. ŻEL~NSIH
.
w ·
roddnle Zel~ll1ldćh lllllsyka nie była
r&ecr4 obcą . Ol ciec Wlady!lawa, bylu
t~lnł•n rok li l831 11ral, I nawet piani na ·
fo~eplan. A Jednak, mimo te. prz&iuly kom-
.. pozytor bardzo wc1eśnle ujawnił' aklon•
noki ku muzyce · - chciano zrohlt 1e11
oflcPr1. W kollcu po1wolono 1apaleńcowt
■tudlowat muzykę, ale pod warunkiem ró•
. wnoc1esne10 zdobycia wybitalcenla, któ•
.•, re ,.by dało Jak, ta_k , podstawe bytu. Ze-
lellskt w1run~k t~il wypełnił .11zy1kuj,c
IIJ r., 1&62 w Pradze doktorat fltozofU.
w
.Dom rodzinny · Grodkowicach w Pu-
lZCIII Niepołomickiej (tu uroditl ale Zelel!-
111 li VII 1837) wprolliadzll go w atmo•
afere. muzyki, Nauli4 rozpoczela •le w Kra-
kowie, uazu znsz_t,11 póldyletaocka. O stu•
dlacla moinll mówlt d!)plero I chwll11
pnejlicl1 pod patron11 Pianclazka Ml•
recUeio. Ten .niezły znawcaf .onirapunktu
I Innych UHd •o~poiycjl liyl.opótol ony
m roZUJoJu co naJmnlej o lat pletdzie1h11.
W połowie wielu, gdy dzl1l1ll. Usu I Ber•.
11oz, a nawet Wa11ner, 11dy wypowiedział
. ale Jut Chopin .; Mirecki uczył niemal tali:,
. Ja' sle ucą,lo u . czas.ów młodości Kur-
. plńallego I Elsnera. Nie muszlo to octy•
wlścl~.Żelel!sltem~ zbJll~lo oa zdroa,fe. Po
z
- dalsz11 nauke wyjetdta Krakowa I nle-
-hawem widzimy 10· 'u Krejczego w Pradze.
I ten - .cliot dobry muz11k - boi ale zbyt•
'niego pos1,:pu. Woll Mendelssohn• od Cho•
j>l!la :1 ·. w11żtj stawia Glucka nl:i B~fba.
_· .z pochwały godn11 zawzlętośclł-dlltąc
do pełnego oponow•nia ,aąad muzycznego
r,zemlosla Zelel!skl decyduje sle na jeazcz~
jeden etap studiów- Pirrjji. Los cl,ce, ie I 111m
razem lrafla w aledli,ko łon1erwatyzmu,
jallm lj!laśnie jest w owym przejiciowym
czasie per11slle lon,erwaiorluin. Tu· na• ,
· wet jemu samemu - mimo te zawsze w11•
sol o cenił unria; - wydaje się wsz11stko
nadto trącić 1tarz11rn4. Przeno1l ~k wie~
n ■ lelcje pr9wllae do jedne(z mniej z~-
cofanych sław, d!? pro,k1or~ ·banclie. Ro• ' .
nice 1:odum, gdy wreszcie w 1170 roku
.., "'Mlącfuje w lraju, Jest ~af;~t~lnlej w1i·
.ULl•lconpm mui11lfem .li/ Polsce.
plerw1zych. 'lei· ·cfual;ln;ścl
Dzle1leć
1Pedza 2.eledskl w . Warszawie. Uczy hor•
· aronii I. łonlrapunhu po Monluszc~ (w. łi1·
. llplude Muzpcznym); proiva~zi - po , Z■•
rzgcłim - War_1,zaw1ile TowarzJjsril:o Mu•
zgc:we, plsze,iltaly odcinek mu2ycz11eJ kr1i·
'1111 w „Kłosac~i• ; komponuje. W roku
1131 utlel■ do · Krakowa, w llól'Jlm cŻuje
ale j~koS roddnnlej. Jało d11rek1or ~rałow·
llieao łon1erwa,orlum ddal~ć 10 bedzle
we weiystlrich zal<re11ch rnuz11łt bez 11odzl•
n11 spo~21111~u przez. peln11ch czte.rdzle•ci
111, IJ. at dó ,miercl, łróra nastąpi drila ·
23 1111cznla 1921 roku.
.' Ostolni utwór - // sonate 1/m:.ypco-
Ulą - j>lsal 2cleńskl w ' wleiu· Jat 81.Pler- ·
wue lompo~11cje - utwory foneplanowe
I pldnl ~ p~ch~dzq z czasu; gdy miał
111 11. Tał wlec 70 lot t11cla zlotylo •.•le na
re twórczojć, bogatą w 11atu11łl, nl~srery
· raczej ubog11 w elementy rozwojowe, "fV ro•
łu 1919 komponuje 2elellskl nlcmol tak, J!k
pisano 'w połowie XIX wieku. ,.Tneba za
miodu zaczynać tdukacje - 1.ąspomlnal
lledy~ Jednemu z przyjaciół o ;ipucę w Pa•
rytu - abg mleć czas ukoi!r.zyt .mozolny ·
I rozlr11ly IIUU l Jeszcze znaletć cza1 na
p o
olr!ll,nl~cl~ ile I pedantyzmu I nabraflle
lltrazych po1!11dów o szluce ... •;·
Choć dro11a twórczo Żeltrlslligo jwlad•
~ .li o podjęciu przez nltgo 1uy1fU1ów dla
.,nibranla szernych po11lądów" I „01m1ś•
nlęcla ile z pedantyrmu", .choć uczer11
talent pozu,olll mu Ila nlrfednej a,t.lińl~
jego utworów puwledzleć c~i noą,ego, nie-
po1U.tarz1lnego, 01obl11cgo (dotyczy 10 ···
11tiegóh1lc plefol, muzpkfkemer6lnejffr•11·
menrów oper), ale · nie porr•fll Zcl~·rl,kl
pr1ezwyclct11t nau·11ków wielu lat spedzo•
nych pod okiem zaprzysiężonych przeciw•
nlkó~ .wapólczesno4~/, gdyt Ich postawa
atala s1e·wreazcle jego. drugą na1ut11. Wie•
dz4c- o rym, nie dziwimy 1ie Żc_lellaklemu
nawet wówcus, gdy potrafi w podrccznl• ,
ku ' harmonii oslrzegat 1wgcb uczniów
pned dziwactwami w utworach .•. Chopina.
Wlelo1tronnośt twórczości :2:eledakle••,
'°
·10 ld~le par'l:e z w111oklmpozlomein te~h: ··;
nllrl waraztatbm,J. Zelellskl moduluje cze1to '
'rciek.wie', c,estych splotów pollfonlcznych
'nie hol ale nawet w akompaniamencie do
pl~6nl. Sz•~•e traltowal zawsze,nfezw11kle I
pow.tnie I re poa,~gc rzecz11 1ły11y ale
w Je110 mo111ce. Jego zasób harmoniczny
nie slega· jednak Wagner;.., a lnstrumenla•
cja nie wie ~byt wiele ~ paiecle-in•lalrzóui .,
rosyjsllch I .francuskich. Nure n6rodow11 .
czuje sic u Żelell1Uego nlew111pllwle, , ml•
mo, te za Jego natchnieniem snuły się ·ge•
sto clenie S,_humanna I Mendelssobna.
Napl_sal 2 1ymfonle, 2 uwtrtury, sulte
I łonceąfortepianowy, 5 kwartetów, 2 1,11·
I parę ~ona,': ·wt~le dr~htazgów · ·fortepia•
nowych, 25 preludiów na 0111any ►-9·2 ·ple• .''
śni, parę utworów chóral~ych I k'llka kan-
tat, wre's zde łoper11: Ko'nrada Wli(lrnro- '•
da (1885), Goplan,; (1896), Janka ' (1900)
. I Starą· _ baśń (19~7). · W dzlsltjsz11m · życlu
, koncertowym oleihyt często 1pot11ka sle '··
nazw.li.ko .Zelel!skie·go. Stosunkowo najczę,
łclej, gd11 chodzi o niektóre z niesłusznie
. 11pomni1nych pldnf, ilwerturc W Tatrach,
osia,t_nlo_równlet • Konceri - fortepla1fowy.
Naromleit Goplana i ianel& ~eszly do na'. .
sze110 żela,zoeg·o repertuaru ·opcrowcio.
, .
. JA:NEK
zccz _dzieje sic_w _począthcb uble11lego
R wid~, w pe/~azu talrzańslim . . Przy•
wódca harnaslJaoeł, raniony cleżkow'~ó­
·Jeck,tei wyprawie, pozosiawl9ny zostaje
przez towarzyszy na hall. W szaltsle Bron•
łl - kochanki J~go przyj~clela Stacha -
ma 1le •w11llzat I ran. N•dchodzl wiosna.
W11zdrowlenlu zbójnika tow1rz11u11 wybuch
11or11cej namlernojcl, Jaka rodziła sic powoli
w dniach czułej nad nim opieki. Pełne srcze•
jcle •ochan•ów nie Jeal jednak możliwe:
lp dolinie na Bronk~ czelo Stafh, na Jan•
la - je110 dzle11>czyna, Marynka. Zjawl11
■ ie oni tu zre ■zt11 olebaurcm wraz z gro•
.mad1111órall I zbójników ruazaj11·c11ch z wio•
1011 ąa hale. Mllojt nie dala ■le zh111 dlu•
eo niiialiowa~. Odłrycle nfewferno•ci a■pa•
l1·011led r.em1111 w prymllywnuch oarurach
obojga ·zdradzon11ch. Za namow'II Marynki
- w cbwlll n ■Jwytnej pasji' Stach stnela
· w łeb swemu przyJaclcl'owl · I pnywódcy.
Llbreuo oper11 -jest dziełem Ludmiła
Germ·a n1, krakowskiego 01unydel1, który
parał sic od cz111u do cuau lhera1ur,-
Jlloskow1Uemu pr111Boto1111I _niedawno LI·
vie Qulnllll~, l1óra 101tała w1111awlon1
l 1986~
Slowacłn-=-m1r1;0p1ane. !',Te. miał - rek
zbyt azczetllweJ, bo po proslu nie doiła·
walo mu talentu I nerwu dramatyczne110,
W Janl&u akcja stoi ą, miejscu, wuedzie
tam, gdzie tylko Jesi iń'otllwe, a górale
mówl11 Językiem' aalonowyńl; podpa1rzon11m
nie na hall, lecz u Brodzlll1klego I Syrołomll
Zeleil1U opowiada, te 1eina1 oper11 Jest
oparty na rzeczywistej przygodzlt, która
miała mlej1ce w Zakopanem. Nies1e111 w 11·
bretc:le rzecz przyb1ah walor melodramatu.
Alebander Pol!ń,lil, hlatoryk m112gkl
polaki~) . pod ·•wlet11m. wra:łenlem opery
pla ■ I: ,.Gdyby nie llbreuo, któremu brak
wszystkiego: dram1tyczoo6cl sytuacji, poe·
zjl nastroju tekstu, wreszcie urozmaicenia
I pra,udy - Jane/& ••• mógłb11 obf'jśt try•
umfalnle waz111tkle sceny europejskie, dzh;-
kl muzllce namlctnej, sllnej w wyrazie, me•
l~11j11ej, cięjcfowo opartef na orgglna,l ·
nych tematach · •~J.rzallskkh, przepysznie
harmonizowanej, kunsztowole, a mimo to
przejrzyście oprawionej 1. barwnie lnstru•
rneotowaneJ. Są w niej cząslkl_, których
•pieknollt !lryczoa wzrusza do głębi, •li I ta•
kle, ltórych siła wymowy dramatycznej
wstrząsa neru:aml\'.
W .czasie gdy Żelellskl pracował nad
2-altowq partyturą Jan/ca - • - był to ko•
nlec. wielu :XIX - pnesda przez kuhurc
polak11 azczcgólnie silna · fala . zalnrereso•
wad tatnań1kkh. yv rym ·ilamym -ro~u 189[
.Wilklewlcz wgdafNa pr:r.'elec:r.y, a Ter-
. ·mafer I .serie Poe:r.jt z . tiltrzańsUml liry•
kami. C!ła Polska czytała talnallskie wler•
sze Asnyka I Nowickiego, za pare lat mia•
Io slc 11lazat Na slr.alnym Podhalu Tet•
majera .
Zelellskl mal' góry od rolo J 860, mle•
wal , lronrakty ·.z Sab.al11. już w rolfi{ 1861
akomponoiuł uwerture W Ta.trach. Pi&ZIIC
g,óral1kq opere ole Qmfeszk•I zatroszczyć
sic o-Jej kol~ryt lokalny. I owszem, bez tru-
du każdy odkryć zdoła w JanA:u znane
.~ze~~o melodie; Hej Idem u, laJ, W mu-
rowane}, piwnicy I Sa~alową nutę. Nie
. ' l'IOŻDa Jednak powledztet, •ażeby te llóral•
akie motywy zrosły ste ~rganlcznle z ro-
dzajem .muzyki właściwym Zeleńsklemu.
Pierwszy n,onogruflsta lompozytora I ]ello
.uczell, P. Szops•I, nie waha ale wyr~zlt
s11d.u , Iż „Janek J~st wiece) potoa,lficm
Jon1b z Halki niż prawdziwi/Dl llóralem. •
Bronka 1. Marynka są rówi.tet panienkami
we•~~ nie góralskimi, łpiewy Juhasów ro..
hrzmlew1J11ce po luach ole IDaj11 jut nic
z 00111 11óral.!.k11 wapólne110". Ale tak •6·
wić moicmy oczywiście dzisiaj, Kdy 4o
musu.kl naozej ruem • Harn,uilllfti Karola
S111maoows1le110 ·w11rat11il Jld surowy 1 0 •
ndwl1J11cy oddech aóralskleao :łi1.wlohi.
Próh Żeleńallego po10s1,rn1e ,wiadectwem
11lache1nych wyalUów na miarę możllwo­
,cl wlasnuth l naueJ zapótnloncj epoki.
Janlco wy111wU P.D ru plerwsru T.-
alr lllej ■ll we Lwowie u . d11rekcU T. ,Paw•
l,llowsllego, 4 pa_tdżlernlh. 1900 r. Opera .
zyshla pokl•••• 'diot budziła I zas1rzete·
ni■• A1la, a właściwie. arioso Jana I I
altu pnenlo■lo ale od nizu na estrade, by .' 1
■Jutyć jui tnecfĆIDU pokoleniu tenorów
poltllch. WgdaJe 11,:, te Jest to oajsr.la·
chetnleJua, n■Jucaeraza• parJla , ~ c~let
operu.
ml.