You are on page 1of 32

Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Ch¬ng III : thiÕt kÕ bé chØnh lu ®IÒu chØnh tèc ®é ®éng


c¬ ®IÖn mét chiÒu
§ 3.1. Nguyªn lý ®iÒu khiÓn Thyristor trong m¹ch ®iÖn xoay

chiÒu.
§Ó ®iÒu khiÓn Thyristor trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu ta cã nhiÒu nguyªn t¨c
kh¸c nhau nhng trong thùc tÕ ngêi ta thßng dïng hai nguyªn r¾c ®iÒu khiÓn
sau :
- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng tuyÕn tÝnh .
- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng “arcos”.
§Ó thùc hiÖn ®iÒu chØnh vÞ trÝ xung ®iÒu khiÓn ®Æt nªn cùc ®iÒu khiÓn ,trong
nöa chu k× d¬ng cña ®iÖn ¸p ®Æt nªn hai cùc Anèt vµ Catèt cña Thyristor .
3.1.Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng tuyÕn tÝnh .
Theo nguyªn t¾c nµy ngêi ta dïng hai d¹ng ®iÖn ¸p .
- §iÖn ¸p ®ång bé ,kÝ hiÖu lµ US,®ång bé víi ®iÖn ¸p ®Æt trªn Anèt-Catèt cña
Thyristor. Thêng ®Æt vµo ®Çu ®¶o cña kh©u so s¸nh .
- §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn, kÝ hiÖu lµ Ucm (®iÖn ¸p mét chiÒu, cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc
biªn ®é). Thêng ®Æt vµo ®Çu kh«ng ®¶o cña kh©u so s¸nh .
+ Khi ®ã hiÖu ®iÖn thÕ ®Çu vµo kh©u so s¸nh lµ :
Ud = Ucm - US .
+ Mçi khi Ucm = US th× kh©u so s¸nh lËt tr¹ng th¸i, ta nhËn ®îc “sên xuèng”
cña ®iÖn ¸p ®Çu ra cña kh©u so s¸nh . “Sên xuèng “ nµy th«ng qua ®a hµi mét
tr¹ng th¸i æn ®Þnh , t¹o ra mét xung ®iÒu khiÓn .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 30


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

US U cm

US US m U cm

0 t
α Π 2Π
α

H×nh3.1: Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng tuyÕn tÝnh


Nh vËy b»ng c¸ch thay ®æi biªn ®é ®iÖn ¸p Ucm , ta cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc
thêi ®iÓm xuÊt hiÖn xung ra, tøc lµ ®iÒu chØnh ®îc gãc më α ®a vµo cùc ®iÒu
khiÓn cña Thyristor .
Ta cã quan hÖ :
Ucm
α =Π
Usm

Ngêi ta lÊy U cm max = US m

3.2.Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng “Arccos“.


Theo nguyªn t¾c nµy ngêi ta dïng hai d¹ng ®iÖn ¸p .
- §iÖn ¸p ®ång bé US, vît tríc UAK = Um sinωt, cña Thyristor mét gãc b»ng
Π/ 2 .
US = Um cosωt .
- §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn Ucm , lµ ®iÖn ¸p mét chiÒu , cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc biªn
®é theo hai chiÒu d¬ng vµ ©m .
- NÕu ®Æt US vµo cæng ®¶o vµ Ucm vµo cæng kh«ng ®¶o cña kh©u so s¸nh th×
khi US = Ucm ,ta nhËn ®îc mét xung rÊt m¶nh ë ®Çu ra cña kh©u so s¸nh khi
kh©u nµy lËt tr¹ng th¸i .
Um cosωt = Ucm

Do ®ã α = arccos ( Ucm )
Um

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 31


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

+ Khi Ucm = Um th× α = 0.


+ Khi Ucm = 0 th× α = Π / 2 .
+ Khi Ucm = - Um th× α = Π.

Us
UAK Us
UAK
Ucm

0 t
Π 2Π
α

H×nh3.2: Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng Arccos

Nh vËy khi ®iÒu chØnh Ucm tõ trÞ sè Ucm= +Um ®Õn Ucm = - Um ,ta cã thÓ ®iÒu
chØnh ®îc gãc α tõ 00 → 1800 .
Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng “Arccos” ®îc sö dông trong c¸c thiÕt bÞ
chØnh lu ®ßi hái chÊt läng ®iÒu chØnh cao .

§ 3.2. ThiÕt kÕ m¹ch lùc cÇu chØnh lu ®iÒu khiÓn Thyristor .


3.2.1.TÝnh chän Thyristor .
Th«ng sè cña ®éng c¬ :
P®m = 2,8 Kw.
U®m = 220 V.
I ®m = 17A.
TÝnh chän Thyristor dùa vµo c¸c yÕu tè c¬ b¶n : dßng t¶i, ®iÒu kiÖn to¶
nhiÖt , ®iÖn ¸p lµm viÖc . C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña van ®îc tÝnh nh sau :
+ §iÖn ¸p ngîc lín nhÊt mµ Thyristor ph¶i chÞu .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 32


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Ud
Ung max = k nv.U2 = k nv Ku

Víi : knv = 2

2 2
ku =
Π
220
Ung max = 2 . Π
2 2

Ung max = 345,4 (V)


§iÖn ¸p ngîc cña Thyristor cÇn chän :
Ung V = kdt U . Ung max
Víi : kdt U lµ hÖ sè dù tr÷ ®iÖn ¸p kdt U = 1,8
Ung max = 1,8.345,4
Ung max = 621,72 (V)
Ung max = 622 (V)
+ Dßng ®iÖn lµm viÖc cña van ®îc tÝnh theo dßng hiÖu dông .
I lv = I hd = khd . I d
1
Víi : khd =
2
Id 17
I lv = =
2 2

I lv = 8,5 (A)
+ Dßng ®iÖn ®Þnh møc cña van .
Chän ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña van lµ cã c¸nh to¶ nhiÖt vµ ®Çy ®ñ diÖn tÝch to¶
nhiÖt. Kh«ng cã qu¹t ®èi lu kh«ng khÝ, víi ®iÒu kiÖn ®ã dßng ®Þnh møc cña
van cÇn chän :
I®mV = ki. I lv
Víi : ki lµ hÖ sè dù tr÷ dßng ®iÖn vµ chän ki = 4
I®m V = 4. 8,5 = 34 (A)
I®m V = 34 (A)

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 33


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Tõ c¸c th«ng sè Unv, I®mv ta chän ®îc 4 Thyristor lo¹i NO29RH10. Cã c¸c
th«ng sè sau :
+ §iÖn ¸p ngîc cùc ®¹i cña van : Ung = 1000 (V) .
+ Dßng ®iÖn ®Þnh møc cña van : I®m = 50 (A) .
+ Dßng ®iÖn cña xung ®iÒu khiÓn : I®k = 0,15 (A) .
+ §iÖn ¸p cña xung ®iÒu khiÓn : U®k = 3 (V)
+ Dßng ®iÖn rß : Ir =
+ Sôt ¸p lín nhÊt cña Thyristor ë tr¹ng th¸i dÉn lµ : ∆U = 0,85 (V) .
dU V
+ Tèc ®é biÕn thiªn ®iÖn ¸p : = (200 ÷ 500) µs .
dt
dI A
+ Tèc ®é biÕn thiªn dßng ®iÖn : dt
= ( 10 ÷ 70) µs .

+ Thêi gian chuyÓn m¹ch : tcm = 100 µs .


+ NhiÖt ®é lµm viÖc cùc ®¹i cho phÐp : Tmax = 1250C .

3.2.2.TÝnh to¸n c¸c m¹ch b¶o vÖ Thyristor .


C¸c Thyristor cÇn ®îc baá vÖ khái tèc ®é t¨ng dßng ®iÖn vµ t¨ng ®iÖn ¸p qu¸
lín .
Khi ®Ò cËp ®Õn c¸ch b¶o vÖ c¸c Thyristor chèng l¹i c¸c nguyªn nh©n g©y h
háng ta dùa vµo c¸c gi¸ trÞ dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p mµ mçi Thyristor ph¶i chÞu .
- B¶o vÖ t¨ng dßng ®iÖn qu¸ lín .
- B¶o vÖ qu¸ dßng ®iÖn nhê nèi tiÕp vµo m¹ch mét cuén kh¸ng b·o hoµ lâi
thÐp Ferit víi mét vßng d©y. Cuén kh¸ng cã t¸c dông h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tr-
ëng dßng ®iÖn sù cè .

L T

L ®îc chän theo kinh nghiÖm : L = (50 ÷ 100 ) µ H .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 34


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

- B¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p.


§Ó b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p ta cã thÓ dïng m¹ch RC m¾c song song víi Thyristor
®Ó chèng qu¸ ®iÖn ¸p khi chuyÓn m¹ch nhiÒu .

R C

Chän R,C cã thÓ dùa vµo c«ng thøc sau :


2Q
+ C = C*min . U im

C*min lµ th«ng sè chung gian phô thuéc vµo k .


U in .P
K lµ hÖ sè qu¸ ¸p : k = b.U
im

b lµ hÖ sè dù tr÷ vÒ ¸p .
Uim lµ gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ngîc thùc tÕ ®Æt vµo van .
dI
Q lµ ®iÖn lîng tÝch tô Q = f( ) tra trong sæ tay kÜ thuËt .
dt

L.U min L.U min


+ Rmin . 2Q
≤ R* ≤ Rmax. 2Q

Dùa vµo c¸c c«ng thøc trªn, h×nh vÏ biÓu diÔn mèi quan hÖ C* vµ R* theo k.
Kinh nghiÖm thùc tÕ ta chän ®îc :
R = ( 10 ÷ 1000 ) Ω.
Chän: R = 10( Ω)/3(w) .
C = 0,1 ( µ F)/600(mV) .
3.2.3.VÊn ®Ò lµm m¸t cho Thyristor khi lµm viÖc .
Khi Thyristor më cho dßng ch¶y qua , c«ng su©t tæn thÊt bªn trong Thyristor
bao gåm :

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 35


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

- Tæn hao khi Thyristor dÉn theo chiÒu thuËn .


- Tæn hao do chuyÓn m¹ch .
- Tæn hao trong m¹ch ®iÒu khiÓn do n¨ng lîng cña xung ®iÒu khiÓn trªn cùc
®iÒu khiÓn g©y ra .
C¸c tæn hao nµy sinh ra nhiÖt lµm ph¸t nãng Thyristor , do ®ã ta ph¶i l¾p
thªm c¸nh t¶n nhiÖt ë ngoµi vá. NhiÖt lîng nµy sÏ ®îc truyÒn ra vá qua líp
chuyÓn tiÕp råi ®Õn c¸nh t¶n nhiÖt . Thyristor b¸n dÉn nÕu kh«ng ®îc lµm m¸t
th× kh¶ n¨ng chÞu dßng chØ cßn kho¶ng ( 30 ÷ 50 )% I®m .
- Lµm m¸t tù nhiªn: Cã thÓ khai th¸c chØ cì 35%gi¸ trÞ dßng trung b×nh cho
phÐp qua van .
- Lµm m¸t cìng bøc b»ng qôat giã: cã thÓ khai th¸c ®Õn 50% gi¸ trÞ dßng
trung b×nh qua van .
- Lµm m¸t cìng bøc b»ng níc: khai th¸c ®Õn 95% gi¸ ttrÞ dßng trung b×nh
qua van .
Nh vËy ®Ó khai th¸c triÖt dÓ dßng ®iÖn qua van ,ta cã thÓ lµm m¸t b»ng c¸ch
cho níc ch¶y trùc tiÕp qua c¸nh t¶n nhiÖt .

§ 3.3. ThiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn .


Ta ®· biÕt Thyristor chØ më cho dßng ®iÖn ch¶y qua khi cã ®iÖn ¸p d¬ng ®Æt
nªn Anèt vµ cã xung d¬ng ®Æt vµo cùc ®iÒu khiÓn. Sau khi Thyristor më th×
xung ®iÒu khiÓn kh«ng cßn t¸c dông.V× vËy viÖc Thyristor më cho dßng ®iÖn
ch¶y qua lµ do th«ng sè m¹ch ®iÒu khiÓn quyÕt ®Þnh .
3.3.1.M¹ch ®iÒu khiÓn cã chøc n¨ng sau :
- §iÒu chØnh ®îc vÞ ttrÝ xung ®iÒu khiÓn trong ph¹m vi nöa chu kú cña ®iÖn
¸p d¬ng ®Æt nªn Anèt-Catèt cña Thyristor .
- T¹o ra ®îc c¸c xung ®iÒu khiÓn ®ñ ®iÒu kiÖn më ®îc Thyristor. Xung ®iÒu
khiÓn cã biªn ®é xung tõ (2 ÷ 10 )V, ®é réng xung ®iÒu khiÓn tx =

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 36


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

(20 ÷100) µs (®èi víi thiÕt bÞ chØnh lu) , tx < 100 µs (®èi víi thiÕt bÞ biÕn ®æi
tÇn sè cao) .
- Sên xung ng¾n (ts = 0,5 ÷ 1) µs .
- §¶m b¶o tÝnh ®èi xøngvíi c¸c kªnh ®iÒu khiÓn .
- §é t¸c ®éng nhanh cña m¹ch ®iÒu khiÓn .
- §¶m b¶o c¸ch ly gi÷a m¹ch lùc vµ m¹ch ®iÒu khiÓn .

Ux

tx
0 t

ts

3.3.2.Yªu cÇu ®èi víi xung ®iÒu khiÓn :


U®k

U®k max

U®k min U®k

0
α min α α max 1800

Giíi h¹n gãc ®iÒu khiÓn


- Xung ®iÒu khiÓn ®Õn c¸c van lùc theo ®óng pha vµ gãc ®iÒu khiÓn α cÇn
thiÕt .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 37


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

- §¶m b¶o ph¹m vi ®iÒu chØnh gãc ®iÒu khiÓn αmin + αmax t¬ng øng víi ph¹m
vi thay ®æi ®iÖn ¸p ra cña t¶i .
- Cho phÐp bé chØnh lu lµm viÖc b×nh thêng víi c¸c chÕ ®é kh¸c nhau do t¶i
yªu cÇu .
- Cã ®é ®èi xøng xung ®iÒu khiÓn tèt .
- Xung ®iÒu khiÓn ph¸t tíi c¸c van lùc phï hîp ®Ó më c¸c van lùc .
- Cã kh¶ n¨ng chèng nhiÔu c«ng nghiÖp tèt .
S¬ ®å khèi m¹ch ®iÒu khiÓn gãc më α theo nguyªn t¾c th¼ng ®øng :

§F RC SS TX K§ vµ BAX T

§K FX

H×nh3.3: S¬ ®å khèi m¹ch ®iÒu khiÓn

- Kh©u §F: t¹o ra ®iÖn ¸p ®ång pha víi ®iÖn ¸p nguån .


- Kh©u SS : t¹o thêi ®iÓm ph¸t ra xung ®iÒu khiÓn b»ng c¸ch so s¸nh ®iÖn ¸p
®iÒu khiÓn víi ®IÖn ¸p tùa. T¹i thêi ®iÓm hai ®iÖn ¸p nµy b»ng nhau sÏ xuÊt
hiÖn mét xung , lÊy sên d¬ng ®Ó chÕ thµnh xung ®iÒu khiÓn më Thyristor .
- Kh©u K§X vµ BAX: khuÕch ®¹i xung ®¶m b¶o biªn ®é , ®é réng xung ®ñ
®Ó më Thyristor, vµ c¸ch ly m¹ch ®iÒu khiÓn víi m¹ch lùc .
§Ó ®iÒu khiÓn gãc më α theo nguyªn t¾c th¼ng ®øng cho b¶n ®å ¸n nµy ta sö
dông m¹ch ®iÒu khiÓn gãc më α dïng IC(LM324) vµ IC(LM741) ®îc tr×nh
bµy nh sau :
3.3.3.TÝnh to¸n c¸c kh©u cña m¹ch ®iÒu khiÓn :
3.3.3.1. Kh©u ®ång pha .
1.S¬ ®å nguyªn lý .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 38


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

R4 R5
-12 -12
GND
D3
BA§P 0 R3

11
2 U1A C7 2 6 U1B
1 7
3 5
R0
GND
1 3
R6 D

4
4
220V +12 GND R7
GND GND

H×nh3.4: S¬ ®å nguyªn lý kh©u ®ång pha


2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 39


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

U0

0 t

U1

+U bh
t
-U bh
U2

2Ubh
t
0
T1
-2Ubh
T

U3

+U bh
t
0
-Ubh

H×nh3.5: §å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra kh©u ®ång pha


3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .
§iÖn ¸p U0 (t¹i ®iÓm 0) lµ ®iÖn ¸p ra cña thø cÊp biÕn ¸p ®ång pha nªn lµ
®iÖn ¸p xoay chiÒu h×nh sin ®îc ®a vµo cæng kh«ng ®¶o cña khuÕch ®¹i thuËt
to¸n U1A th«ng qua ®iÖn trë R3 . Sau kh©u khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1A ta ®îc

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 40


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

®iÖn ¸p ra t¹i ®iÓm (1) lµ U1 cã d¹ng chuçi xung h×nh ch÷ nhËt d¬ng ©m kÕ
tiÕp ,cã biªn ®é U1 = Ubh .
Chuçi xung h×nh ch÷ nhËt nµy ®îc ®a sang kh©u vi ph©n gåm cã tô C7 vµ
®iÖn trë R6 .
- Khi U1 = - Ubh th× tô C7 ®îc n¹p tõ ®Êt nªn U2 = UGND = 0 .
- XÐt t¹i thêi ®iÓm t = t1, khi ®iÖn ¸p U1 t¨ng ®ét ngét tõ –Ubh nªn +Ubh , do
®ã ®iÖn ¸p U1 = Ubh . Khi ®ã ®iÖn tÝch trªn 2 b¶n cùc cña tô C7 kh«ng kÞp thay
®æi do ®ã U2 = 2Ubh . Sau ®ã U1 = +Ubh th× tô C7 sÏ phãng ®iÖn qua ®iÖn trë R6
vÒ ®Êt ®Õn khi U2 = 0. Thêi gian tô C7 phãng ®iÖn vÒ ®Êt lµ T1 .
- XÐt t¹i thêi ®iÓm t = t2, khi ®iÖn ¸p U1 gi¶m ®ét ngét tõ U1 = +Ubh xuèng U1
= -Ubh, ®o ®ã U1 = 2Ubh . Khi ®ã ®iÖn tÝch trªn hai b¶n cùc tô C7 còng cha kÞp
thay ®æi do ®ã U2 = -2Ubh. Sau thêi ®iÓm ®ã th× U1 = -Ubh vµ tô C7 sÏ phãng
®iÖn qua ®iÖn trë R6 vÒ ®Êt ®Õn khi U2 = 0. Thêi gian phãng ®iÖn cña tô C7
còng lµ T1 .
Nh vËy ta cã ®iÖn ¸p ra sau kh©u vi ph©n lµ U2 cã d¹ng chuçi xung kim tam
gi¸c d¬ng ©m kÕ tiÕp .
Chuçi xung kim U2 ®îc ®a tíi kh©u khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1B th«ng qua
hai ®ièt D3 vµ D4 m¾c song song ngîc .
- ë nöa chu kú ®Çu khi U2 > 0 th× ®ièt D3 sÏ th«ng . §iÖn ¸p ®îc ®a vµo cöa
®¶o cña U1B b»ng tæng U2 + ®iÖn ¸p ph©n ¸p trªn R4 vµ R5 .
Qua U1B ®iÖn ¸p bÞ ®¶o dÊu. §iÖn ¸p ra t¹i ®iÓm (3) lµ U3 lµ ®iÖn ¸p ©m .
Khi U2 = 0 th× c¶ D3 vµ D4 ®Òu kho¸, ®iÖn ¸p vµo cöa ®¶o cña U1B lÊy trªn
ph©n ¸p R4 vµ R5 lµ ®iÖn ¸p ©m nªn ®iÖn ¸p ra U3 lµ ®iÖn ¸p d¬ng .
Khi U2 < 0 th× ®ièt D4 sÏ th«ng ®iÖn ¸p ©m ®Æt nªn cöa kh«ng ®¶o cña U1B
nªn ®iÖn ¸p ra U3 lµ ®iÖn ¸p ©m .
4.TÝnh to¸n kh©u ®ång pha .
a)TÝnh kh©u vi ph©n .
+ Khi U1 = -Ubh th× U2 = UGND = 0 .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 41


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

+ Khi U1 t¨ng ®ét ngét tõ -Ubh →+Ubh . cã nghÜa U1 biÕn thiªn mét kho¶ng
2Ubh th× ®iÖn tÝch trªn hai b¶n cùc cña tô C7 cha kÞp thay ®æi nªn U2 = 2Ubh .
Sau ®ã U1 = +Ubh th× tô C7 sÏ phãng ®iÖn qua ®iÖn trë R6 vÒ ®Êt .
- H»ng sè thêi gian phãng cña tô C7 lµ T1 .
T1 = R6.C7 .
Chän T1 = 0,5 (ms) .
C7 = 0,47(µF) .
0,5.10 −3
R6 = = 1,06.103 (Ω) .
0,47.10 −6

Chän R6 = 1,5 (kΩ) .


R3 = 5 (kΩ) .
R4 = 10 (kΩ) .
R5 = 10 (kΩ) .
R7 = 5 (kΩ) .
Chän D3, D4 lo¹i 1N4148 cã c¸c th«ng sè sau :
I®m = 300 (mA) .
Ungmax = 30 (V) .
Chän khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1A lo¹i LM324 cã c¸c th«ng sè sau :
Ung = (3 ÷ 32) (V) .
P1 = 900 (mW) .
Ira = 40 (mA) .
K = 100 (dB ).

Chän khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1B lo¹i LM324 .


3.3.3.2.Kh©u t¹o ®iÖn ¸p r¨ng ca .
1.S¬ ®å nguyªn lý .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 42


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

DZ1

VR1 R8 C8
+12

D5 VR2 U1C
9
8
10
3 GND
4

H×nh3.6: S¬ ®å nguyªn lý kh©u t¹o ®iÖn ¸p r¨ng c­a


2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .
U3

t
0

U4

T1
T
H×nh3.7: §å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra kh©u t¹o ®iÖn ¸p r¨ng c­a

3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 43


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Khi ®iÖn ¸p ra U3 d¬ng ®Æt vµo ®Çu cña ®ièt D5 th× D5 bÞ kho¸, tô C8 ®îc n¹p
ngîc theo chiÒu tõ U4 qua tô C8 qua VR2, ®Õn khi ®iÖn ¸p trªn tô C8 b»ng
10V .
Khi ®iÖn ¸p ra U3 ©m ®Æt vµo ®Çu cña ®ièt D5 th× D5 sÏ th«ng cho dßng ®iÖn
ch¶y qua lóc nµy tô C8 sÏ phãng ®iÖn tÝch theo chiÒu tõ +12V qua biÕn trë
VR1vµ ®iÖn trë R8 ®Õn khi ®iÖn ¸p trªn tô b»ng 0V .
4.TÝnh to¸n kh©u t¹o ®iÖn ¸p r¨ng ca .
+ Khi tô C8 n¹p .
Gäi thêi gian n¹p cña tô C8 lµ T1, T1 = 0,5 ms .
§iÖn ¸p n¹p lµ :
t
1
U(C8) = U(C0) + C8 ∫I
0
nap .dt

In¹p = const .
U(C0) = 0
I nap
→U(C8) = C8
.t

Chän U(C8) = 10(V) .


t = T1 = 0,5 (ms) .
U bh
MÆt kh¸c ta cã: In¹p = VR2
, In¹p = (1 ÷ 2) mA .

Chän In¹p = 1(mA) .


Ubh = 10(V) .
10
→ VR2 = = 10.103 (Ω) .
1.10 −3

Chän VR2 = 10(kΩ) .


I nap .t 1.10 −3.0,5.10 −3
→ C8 = U (C ) = = 0,05.10-6
8 10

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 44


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Chän C8 = 47 (nF) .
+ Khi tô C8 phãng .
§iÖn ¸p khi tô C8 phãng lµ :
T
1
U(C8) = UCt - C8 ∫I
t
phong .dt

Iphãng = const .

UCt = 10(V) .
U(C8) = 0 .
T −t
U(C8) = 10 - ( ) .Iphãng =0
C8

Cã T – t = T – T1 = 10 – 0,5 = 9,5 (ms) .


10.C 8 10.47.10 −9
Iphãng = = = 0,05.10-3
9,5.10 −3 9,5.10 −3

Iphãng = 0,05.10-3 (A) .


MÆt kh¸c ta cã :
+ U CC
Iphãng = VR + R
1 8

+ U CC +12
→ VR1 + R8 = I phong = 0,05.10 −3
= 240.103 (Ω) .

→ VR1 + R8 = 240 (kΩ) .

Chän VR1 = 40 (kΩ) .

R8 = 200 (kΩ) .
Chän ®ièt D5 lµ lo¹i 1N4148 .
Chän ®ièt æn ¸p DZ1 lµ lo¹i cã Ung = 9V.
Chän khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1C lo¹i LM324 .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 45


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

3.3.3.3.Kh©u so s¸nh .

1.S¬ ®å nguyªn lý .

R9 U1D
13
14
R11 56
4 12
D6
5
R10
Udk
GND

H×nh3.8: S¬ ®å nguyªn lý kh©u so s¸nh

2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .

U4

U®k t
0

U5

0 t

U6

0 t

H×nh3.9: §å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra kh©u so s¸nh

3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 46


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Muèn x¸c ®Þnh ®îc thêi ®iÓm më Thyristor ( gãc më α ) th× ta tiÕn hµnh so
s¸nh hai tÝn hiÖu U®k vµ Urc. §iÖn ¸p r¨ng ca U4 ®îc ®a vµo cöa ®¶o cña kh©u
khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1D ®Ó so s¸nh víi ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®îc ®a vµo cöa
kh«ng ®¶o. §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®îc ®a vµo cöa kh«ng ®¶o cña khuÕch ®¹i thuËt
to¸n U1B qua R7 .

- NÕu Urc < U®k th× tÝn hiÖu ra lµ d¬ng →U4 > 0 .

- NÕu Urc > U®k th× tÝn hiÖu ra lµ ©m → U4 < 0 .


- NÕu Urc = U®k th× ®ã lµ thêi ®iÓm ph¸t xung ®Ó më Thyristor .
VËy ë ®Çu ra cña U1D lµ mét chuçi xung ©m d¬ng liªn tiÕp. Muèn thay ®æi
gãc më α cña Thyristor tõ 00 ÷ 1800 th× ta thay ®æi gi¸ trÞ ®é lín cña ®iÖn ¸p
®iÒu khiÓn U®k .

- §ièt D6 dïng ®Ó lo¹i bá phÇn xung ©m . V× vËy ®iÖn ¸p ra ë ®iÓm (6) chØ
cßn phÇn xung d¬ng .

4.TÝnh to¸n kh©u so s¸nh .

Chän ®iÖn trë R9 = R10 = 10 (kΩ) .

R11 = 5 (kΩ) .
Chän khuÕch ®¹i thuËt to¸n U1D lo¹i LM324 .
§ièt D6 dïng ®Ó lo¹i bá phÇn xung ©m chän lo¹i 1N4148 .
3.3.3.4.Kh©u ph¸t xung chïm .
1.S¬ ®å nguyªn lý .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 47


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

R14
-12

7R

4
1

5
2
6 15 8
C9 3

U3A D7
GND

8
+12 GND

GND
R12 R 13

H×nh3.10: S¬ ®å nguyªn lý kh©u ph¸t xung chïm

2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .

UC U7
U7
+Ubh
U R12

U C9
t
0

T1 T2
-U bh

U8

0 t

H×nh3.11: §å thÞ ®iÖn ¸p ra kh©u ph¸t xung chïm

3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .


Kh©u khuÕch ®¹i thuËt to¸n U3A thùc hiÖn hai tÝn hiÖu Uc vµ Ur .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 48


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Ur = K . U6 .
R
víi K = R +12R
12 13

Khi cÊp nguån cho khuÕch ®¹i thuËt to¸n U3A sau thêi gian qu¸ ®é th× th× sù
phãng n¹p cña tô C9 t¹o ra chuçi xung h×nh ch÷ nhËt .
Gi¶ sö ®Çu ra cña kh©u khuÕch ®¹i thuËt to¸n U3A lµ ®iÖn ¸p d¬ng qua ph©n
¸p ®iÖn trë R12 vµ R13 cã ®iÖn ¸p ngìng lµ U ngìng =Ur , ®iÖn ¸p nµy ®Æt vµo
cæng kh«ng ®¶o cña U3A. §ång thêi tô C9 ®îc n¹p tõ ®Çu ra cña U3A qua
®iÖn trë R14 ®Æt vµo cöa ®¶o cña U3A. Tô C9 n¹p ®iÖn ¸p lín dÇn lªn, khi nµo
®iÖn ¸p ®ã lín h¬n cöa kh«ng ®¶o th× ®Çu ra cña U3A ®æi dÊu .
Qu¸ tr×nh ®ã cø lÆp l¹i nh trªn kÕt qu¶ ta thu ®¬c xung chïm ©m dong kÕ tiÕp
ë ®Çu ra (7) .
V× ®ièt D7 dïng ®Ó lo¹i bá phÇn xung ©m nªn t¹i ®iÓm (8) ta thu ®îc xung
chïm chØ cã phÇn xung d¬ng .
4.TÝnh to¸n kh©u ph¸t xung chïm .
Chu kú ph¸t xung lµ T = 2,2.R14.C9
T
→ R14 = 2,2.C 9

Chän tô C9 = 0,02µF = 0,02.10-6 (F) .


Xung ra cã tÇn sè lµ: f = 10 kHz
1 1
→T= f = = 10-4 (s)
10.10 3
10 −4
→ R14 = 2,2.0,02.10 −6
= 2272,7 (Ω) .

Chän R14 = 3,3 (kΩ) .


R12 = R13 = R15 = 10 (kΩ) .
D7 lo¹i 1N4148 .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 49


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

§Ó cho khi ®iÖn ¸p ra ë kh©u khuÕch ®¹i thuËt to¸n cã gi¸ trÞ ©m mµ ®ièt D7
kh«ng bÞ ®¸nh thñng chän ®iÖn trë R15 .
10
R15 = 0,3
= 33,3 (Ω) .

Chän R15 = 4,7 (Ω) .


Chän khuÕch ®¹i thuËt to¸n U3A lµ lo¹i LM741 .
3.3.3.5.Kh©u trén xung .
1.S¬ ®å nguyªn lý .

U2A
1 9
6 3
2
8
H×nh3.12: S¬ ®å nguyªn lý kh©u trén xung
2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .
U6

0 t

U8

0 t

U9

t
0

H×nh3.13: §å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra kh©u trén xung


3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 50


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

§èi víi mét sè m¹ch do chÊt lîng cña biÕn ¸p xung kh«ng tèt ( do biÕn ¸p
xung cã thÓ ®îc quÊn b»ng tay) vµ ®Ó gi¶m c«ng suÊt cho tÇng khuÕch ®¹i ,
t¨ng chÊt lîng xung kÝch më cho Thyristor ( nh»m ®¶m b¶o cho Thyristor më
mét c¸ch ch¾c ch¾n ) ngêi ta thêng dïng ph¬ng ph¸p ph¸t xung chïm cho c¸c
Thyristor .Tríc khi vµo tÇng khuÕch ®¹i ta cho xung ra tõ sau kh©u so s¸nh
céng víi xung t¹o ra tõ kh©u ph¸t xung chïm råi cho qua kh©u trén xung thùc
chÊt lµ qua phÇn tö AND . Sau kh©u so s¸nh ta thu ®îc xung cã tÇn sè thÊp
(100Hz) cßn tõ kh©u ph¸t xung chïm ta thu ®îc xung cã tÇn sè cao (10 kHz) .
Ta ®em céng hai xung nµy l¹i kÕt qu¶ lµ ®Çu ra cña kh©u trén xung ta thu ®îc
xung cã tÇn sè cao ®Ó ®iÒu khiÓn më Thyristor ch¾c ch¾n .
Chän m¹ch AND lµ 4081 .
3.3.3.6.Kh©u khuÕch ®¹i xung vµ biÕn ¸p xung .
1.S¬ ®å nguyªn lý .
+16

BAX D11
R19
D12 T1
D10
D13

D14
9
T1
R18 T3
T2

R20 GND

H×nh3.14: S¬ ®å nguyªn lý kh©u khuÕch ®¹i xung vµ biÕn ¸p xung

2.§å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 51


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

U9

0 t

U KG

0 t

H×nh3.15: §å thÞ d¹ng ®iÖn ¸p ra kh©u khuÕch ®¹i xung vµ biÕn ¸p xung

3.Nguyªn lý ho¹t ®éng .


TÝn hiÖu t¹i ®iÓm (9) lµ mét chïm xung d¬ng qua transistor T1 ®îc khuÕch
®¹i lªn β1 lÇn ®îc ®a tíi cùc baz¬ cña Transistor c«ng suÊt T2 lµm cho T2 më,
dßng qua cuén s¬ cÊp cña biÕn ¸p xung qua T2 vÒ ®Êt.Bªn thø cÊp cña biÕn ¸p
suÊt hiÖn mét xung ®Ó kÝch më Thyristor .
§i«t D10 h¹n chÕ qu¸ ¸p trªn c¸c cùc colector vµ emitor cña T2 khi T2 kho¸
§i«t D11,D12,D13,D14 cã t¸c dông lµm gi¶m ®iÖn ¸p ngîc ®Æt lªn gi÷a catèt vµ
cùc ®iÒu khiÓn G cña Thyristor khi kho¸ .
4.TÝnh to¸n kh©u khuÕch ®¹i xung vµ biÕn ¸p xung .
a) TÝnh to¸n BAX .
- BiÕn ¸p xung lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó truyÒn tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn cã c¸c ®Æc ®iÓm
sau :
+ T¹o xung ®iÒu khiÓn cã biªn ®é yªu cÇu .
+ TruyÒn xung ë tÇn sè cao .
+ DÔ ph©n phèi xung ®i c¸c kªnh ®iÒu khiÓn .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 52


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

+ C¸ch ly vÒ ®iÖn gi÷a m¹ch lùc vµ m¹ch ®iÒu kkhiÓn .


- Theo phÇn tÝnh tãan ë m¹ch lùc chän Thyristor cã c¸c th«ng sè sau :
Ug = 3(V) .
Ig = 0,15 (A) .
- §iÖn ¸p thø cÊp cña biÕn ¸p xung lµ U2
U2 = Ug = 3V
- Dßng ®iÖn thø cÊp biÕn ¸p xung lµ I2 :
I2 = Ig = 0,15 (A) .
- Tû sè biÕn ¸p xung m thêng chän tõ (1 ÷ 5), chän m = 2 .
- §iÖn ¸p trªn cuén s¬ cÊp biÕn ¸p xung lµ U1 .
U1 = m(U2 + UD11 ) = 2.(3 + 0,6) = 7,2 (V) .
- Dßng ®iÖn s¬ cÊp biÕn ¸p xung lµ I1
I2 0,15
I1 = = = 0,075 (A) .
m 2

- TÝnh ®iÖn trë h¹n chÕ dßng ®iÖn qua cuén thø cÊp biÕn ¸p xung R19 .
U1 + UR19 + UD = 16
→ UR19 = 16 – 7,2 – 0,6 = 8,2 (V) .
UR19 = 8,2 (V)
- §iÖn trë h¹n chÕ dßng ®iÖn qua cuén s¬ cÊp biÕn ¸p xung lµ R19 :
U R19 8,2
UR19 = R19.I1 → R19 = I1
= 0,075 = 109,3 (Ω) .

- Chän R19 = 220(Ω) .


- C«ng suÊt trë biÕn ¸p : P = R19.ISC2 = 220.0,075 2 = 1,24 (W) .
Chän ®iÖn trë R19 : 220Ω/ 2W .
- Chän sè vßng d©y cuén s¬ cÊp BAX lµ :
W1 = 100 (vßng) .
+ TiÕt diÖn d©y quÊn cuén s¬ cÊp lµ d1:

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 53


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

I
S1 = J1
1

Víi J1 = 6(A/mm2) lµ mËt ®é dßng ®iÖn ë cuén s¬ cÊp .


0,075
S1 = = 0,0125 (mm2) .
6

+ §êng kÝnh d©y quÊn s¬ cÊp BAX lµ d1 :


4S1 4.0,0125
d1 = = = 0,13 (mm) .
Π 3,14

Chän d1 = 0,2 (mm) .


+ Sè vßng d©y cuén thø cÊp BAX lµ W2 :
W1
W2 = = 50 (vßng) .
2
+ TiÕt diÖn d©y quÊn cuén thø cÊp lµ d2 :
I
S2 = J 2
2

Víi J2 = 4(A/mm2) lµ mËt ®é dßng ®iÖn ë cuén s¬ cÊp .


0,15
S2 = = 0,0375 (mm2) .
4

+ §êng kÝnh d©y quÊn thø cÊp BAX lµ d2:


4S 2 4.0,0375
d2 = = = 0,22 (mm) .
Π 3,14

Chän d2= 0,3(mm) .


b) TÝnh kh©u K§X .
Xung ®iÒu khiÓn ®îc lÊy ra tõ kh©u trén xung, nhng chóng cã dßng ®iÖn vµ
®iÖn ¸p nhá. §Ó ®¶m b¶o ®îc dßng vµ ¸p yªu cÇu ®Æt vµo cuén s¬ cÊp cña
BAX ta dïng m¹ch K§X gåm hai tranxistor m¾c theo kiÓu DARLINGTON .
- §iÖn ¸p ë cùc Colect¬r cña Tranzitor T2 lµ :
UC2 = UE2 = U1 = 7,2 (V) .
- Dßng ®IÖn ë cùc Colector cña Tranzitor T2 lµ :
IC2 = IE2 = I1 = 0,075 (A) .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 54


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

C¨n cø vµo ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ta chän Tranzitor T 2 lµ lo¹i D613 cã c¸c
th«ng sè sau :
UCE = 85 (V) .
IEC = 1,5 (A) .
β =10 ÷ 60 .
Chän IC2 = 0,075A, βT2 = 20 .
- Dßng ®iÖn cùc Baz¬ cña Tranzitor T2 lµ :
I C 2 0,075
I B2 = = = 0,00375 (A) .
βT 2 20

- Ta cã dßng ®iÖn Colector cña T1lµ : I C1


IC1 = IB2 = 0,0075 (A) .
Do ®ã ta chän Tranzitor T1 lµ lo¹i C828 víi c¸c th«ng sè kü thuËt sau :
UCE = 30 (V) .
ICT1 = 100 (mA) .
β1 = 10 ÷ 40 .
- §ièt D10 ®Ó ng¨n qu¸ ®iÖn ¸p ®Æt nªn cuén s¬ cÊp biÕn ¸p xung.
- §ièt D11, D13 ng¨n xung ©m ®Æt vµo cùc G cña thyristor, D12 vµ D14 b¶o vÖ
líp tiÕp gi¸p K vµ G cho thyristor khi nã kho¸ .
C¸c ®ièt D10,D11, D12, D13, D14 chän lo¹i 1N4007 .

3.3.3.7.X©y dùng cÊu tróc m¹ch ®iÒu khiÓn .


HÖ truyÒn ®éng chØnh lu ®iÒu khiÓn Thyristor - §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu (T-
§) thêng cã hai m¹ch vßng : M¹ch vßng dßng ®iÖn Ri n»m trong vµ m¹ch
vßng tèc ®é Rω n»m ngoµi .
- M¹ch vßng tèc ®é ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng vÒ tèc ®é ω .
- M¹ch vßng dßng ®iÖn ®¶m b¶o ®¸p øng vÒ m«men M .
1.S¬ ®å cÊu tróc hÖ truyÒn ®éng T-§ .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 55


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Uω ®Æt eω UI ®Æt
ei U®k
M¹ch ph¸t α Ud
ω
Rω Ri BB§ §C
xung
(-) (-)
Uω ph UI ph
§o dßng ®iÖn

§o tèc ®é

S¬ ®å ®iÒu khiÓn gåm cã hai m¹ch vßng ph¶n håi : M¹ch vßng ph¶n håi
dßng ®iÖn vµ m¹ch vßng ph¶n håi tèc ®é . Ta ph¶i x¸c ®Þnh c¸c bé ®iÒu chØnh
dßng ®iÖn Ri vµ bé ®iÒu chØnh tèc ®é Rω .
- Tõ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ ta cã m« h×nh to¸n häc cña ®éng c¬ mét chiÒu
nh sau :

1/ R­
U® I­
K0
M 1 ω
(-) 1+ pT­ pJ

K0

- PhÇn øng lµ :1/ R


- PhÇn kÝch tõ lµ : K0 .
- PhÇn m« men qu¸n tÝnh lµ : 1/ pJ
2.M¹ch vßng dßng ®iÖn .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 56


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

UI ®Æt ei U®k 1 KCL Ud 1/ R­ I­


Ri
(-) 1+ pT®k 1+ pTV0 1+ pT­
UI ph
Ki
1+ pTi

Trong ®ã :
1
1 + pTdK
: Lµ hµm truyÒn cña m¹ch ph¸t xung cã d¹ng kh©u qu¸n tÝnh bËc

mét víi T®k = 0,01s lµ thêi gian trÔ cña m¹ch ph¸t xung ®iÒu khiÓn cÇu mét
pha .
Ri : Lµ bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn .
K CL
1 + pTV 0
: Lµ hµm truyÒn cña cÇu chØnh lu Thyristor .

U d max 0,9.220
Víi KCL = U = ≈ 20
dk max 10

TV0: Lµ h»ng sè chuyÓn m¹ch cña cÇu chØnh lu .


1 / Ru
1 + pTu
: Lµ hµm truyÒn cña m¹ch phÇn øng ®éng c¬ mét chiÒu. T lµ h»ng sè

phÇn øng .
Ki
1 + pTi
: Lµ hµm truyÒn cña kh©u ®o dßng ®iÖn. Ti lµ h»ng sè thêi gian kh©u

läc .
V× néi dung ®å ¸n lµ thiÕt kÕ bé chØnh lu vÒ c«ng suÊt nªn kh«ng x¸c ®Þnh cô
thÓ ®éng c¬ do vËy ta kh«ng tÝnh to¸n c¸c kh©u ph¶n håi .
+ S¬ ®å nguyªn lý kh©u ®o dßng ®iÖn .

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 57


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

VR9 R35

R32 C13

U3D R34 U3C Ui ph
R33 GND
GND
GND
GND

U iph
KI = R33 I u .

Tõ ®ã ta cã cÊu tróc rót gän cña m¹ch vßng dßng ®iÖn .


UI ®Æt ei U®k KCL Ki Ud 1/ R­ UIph
Ri
(-) 1 + p( T®k+ TV0+ Ti ) 1+ pT­
UI ph

Theo tiªu chuÈn æn ®Þnh tèi u Modul ta cã hµm truyÒn kÝn cña hÖ trªn ph¶i
cã d¹ng hµm chuÈn nh sau :

1
τ
1 + p.2 + p2 .2 τ 2

Tõ ®ã ta x¸c ®Þnh ®îc hµm truyÒn cña bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn Ri lµ kh©u PI
cã d¹ng :
1
Ri = K.p i + P.TI .i
.

CÊu tróc bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn thùc hiÖn b»ng m¹ch khuÕch ®¹i thuËt to¸n
nh sau :

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 58


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

VR8 C12

Ui®Æt R27

R36 U3C
Uiph

GND

Trong ®ã :
−VR 8
Kpi = R .
27

R27 = R36 .
TIi = R27.C12 .

3.M¹ch vßng tèc ®é .


Sau khi tæng hîp bé ®iÒu khiÓn m¹ch vßng dßng ®iÖn ta cã cÊu tróc m¹ch
vßng tèc ®é nh sau :

Uω ®Æt eω U®k 1 1 I­ M 1 ω
Rω K0
Ki 1+ p.2TSI+ p2.2T2SI p.J
(-)
Uω ph


1+ pTω
Trong ®ã TSI = T®k + TV0 + Ti .
Ta cã cÊu tróc rót gän cña m¹ch vßng tèc ®é :

Uω ®Æt eω 1 1 K0 Kω ω

Ki 1+ p.2TSI P.J 1+ pTω
(-)
Uω ph

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 59


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

Theo tiªu chuÈn tèi u ®èi xøng ta cã hµm truyÒn kÝn cña m¹ch vßng tèc®é
ph¶i cã d¹ng hµm chuÈn nh sau :

1 + p.4 ω τ
τ τ 2
1+ p.4 ω +p2.8 ω +p3.8 ω τ 3

Tõ ®ã ta x¸c ®Þnh ®îc hµm truyÒn bé ®IÒu chØnh tèc ®é Rω lµ kh©u PI cã


d¹ng :
1
Rω = K.pω + p.TIω .

CÊu tróc cñabé ®iÒu chØnh tèc ®é thùc hiÖn b»ng khuÕch ®¹i thuËt to¸n nh
sau :
VR6 C11

U ω®Æt R25

R26 U3A
Uωph

GND

Trong ®ã :
− VR6
Kpω = R .
25

R25 = R26 .
TIω = R25.C11 .
Sau khi tæng hîp ®îc cÊu tróc c¸c m¹ch vßng ®iÒu chØnh vµ hµm truyÒn
cña bé ®iÒu chØnh ta cã s¬ ®å tæng thÓ cña m¹ch ®iÒu khiÓn nh sau :

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 60


Ch¬ng III : ThiÕt kÕ bé chØnh lu ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu

D8 +16
R16

DZ1 R19
D11

R4 R5 VR1 C8 D12
-12 R8
+12 D10
+12 GND

D3
U1A U1B T1

11
D13
BADP R3 2 C7 6 D5 VR2 U1C
1 7 9 U1D
R0 3 D4 5 8 R9 13 U4A D14
VR10 10 14 R11 1 T1
A R10 12 3 R18
GND
D6

4
GND 2
R7 T2
GND -12 T3
B
GND
GND
GND R20

GND
R35

C13
C12 +16
D9
R17
VR9 VR8 R22 D16
U3D
R32 13 U3C
14 R34 9 U2D D17
12 8 R36 13
10 14
GND 12 D15
R14
GND
GND D18 T2

U4B D19
U2A

11
5 T3
2 4 R21
1 R15 6
C9 3 T4
D7 T4
+12

4
GND
VR3 R23
GND
R12 R13
C11 VR6 GND
V-dat
R25
GND
R27
U3A
11

R26 2
1
VR5 3

GND
4

S?

GND C C
FT DC T1 T2
(-)

R R
S?
S?

A
(+ )

T4 C T3 C
Shunt

R R

GND

Sinh viªn : Vò Quang TiÕn - Líp C§T§H3 - K47 61

You might also like